PRZYKŁADY ZADAŃ Z BOTANIKI

I

Zadanie 1. (2 pkt)

Schemat: Splątek mchu.

W cyklu rozwojowym mchu występuje płożący się po podłożu splątek. Splątki rozwijają się w liczne ulistnione gametofity, dzięki czemu tworzą się zwarte skupiska mchów. Wyjaśnij, jakie znaczenie ma występowanie mchów w zwartych skupiskach dla

1. pobierania i utrzymywania wody przez te rośliny.

2. procesu płciowego rozmnażania się mchów.

Zadanie 2. (2 pkt)

Na rysunkach przedstawiono zmodyfikowane organy podziemne ziemniaka i kosaćca.

Podaj, które organy tych roślin uległy modyfikacji oraz wyjaśnij, jakie ma ona dla nich znaczenie.

Zadanie 3

Schemat przedstawia przekrój poprzeczny przez liść podwodny przetacznika bobownika.

Podaj dwie zależności między środowiskiem życia tej rośliny a budową skórki jej liścia podwodnego.

Zadanie 4. (1 pkt)

Rysunki przedstawiają mechanizm otwierania się i zamykania aparatów szparkowych u roślin.

Na podstawie analizy rysunków przedstaw zależność między stężeniem jonów w komórkach szparkowych a ruchami szparek.

Zadanie 5. (2 pkt)

Nitkowata skrętnica została oświetlona światłem rozszczepionym w pryzmacie na barwne widmo. Następnie dodano do środowiska ruchliwe bakterie tlenowe, które zaczęły się skupiać wzdłuż jej komórek w ściśle określonych miejscach, co zobrazowano na rysunku w postaci drobnych kreseczek. Gdy usuwano skrętnicę z wody bakterie nie wykazywały tendencji do takiego skupiania się. Rysunek poniżej jest ilustracją tego doświadczenia.

Zakładając, że bakterie gromadziły się w okolicy, gdzie uwalniał się tlen zaznacz dwie hipotezy badawcze, których potwierdzeniem są otrzymane wyniki doświadczenia.

A. Długość fali światła nie ma wpływu na intensywność procesu fotosyntezy.

B. Natężenie procesu fotosyntezy zależy od długości fali światła.

C. Najskuteczniejszy dla przebiegu fotosyntezy jest zakres widma w granicach 420-630 nm.

D. Strefa światła o długościach fal w zakresie 400^150 nm i 650-700 nm jest wystarczającym
czynnikiem przyciągającym bakterie.

E. Najbardziej efektywne dla przebiegu fotosyntezy jest światło niebieskie i czerwone.

Zadanie 6. (2 pkt)

Na schemacie przedstawiono przemianę pokoleń pewnej rośliny o liczbie chromosomów 2n = 8.

zygota

zarodniki

gametofit

gamety

sporofit

Uzupełnij schemat, wstawiając w każdy prostokąt odpowiednią liczbę chromosomów charakterystyczną dla danego stadium rozwojowego oraz zaznacz symbolem R! moment zajścia mejozy.

Zadanie 7. (2 pkt)

Charakterystyczną cechą budowy kwiatów roślin nasiennych jest zalążek. Zdecyduj, czy przedstawiony na rysunku zalążek należy do rośliny nagonasiennej czy okrytonasiennej i wskaż cechę budowy zalążka charakterystyczną dla wybranej grupy.

Zadanie 8

Opisz schemat budowy pierwotnej korzenia w strefie włośnikowej.

a - ................................................
b - ................................................
c - ................................................
d - ................................................
e - ................................................
f - ................................................
g - ................................................
h - ...............................................

Zadanie 9. (3 pkt)

W cyklu rozwojowym roślin powszechna jest przemiana pokoleń. Poniżej wymieniono terminy związane z cyklem rozwojowym pewnej rośliny.

plemnik, rodnia, zarodnia, plemnia, splątek, zarodnik, gametofit, sporofit, seta, mejoza, komórka jajowa Podaj nazwę grupy organizmów (typu lub gromady), której dotyczą wymienione pojęcia, i na­rysuj schemat cyklu rozwojowego tej rośliny, wykorzystując wszystkie terminy.

II

1. Wyjaśnij przyczynę następującego zjawiska: ogrodnik ucina wierzchołki krzewów
   rosnących w rzędzie, aby ukształtować gęsty żywopłot.

2. Uzupełnij zdanie: wytworzona podczas fotosyntezy może być

zamieniona na , którą roślina magazynuje.

3. Wybierz prawidłowe określenie dla rośliny, której schemat przedstawiono
poniżej:

4. Uzupełnij brakujące oznaczenia schematu przekroju poprzecznego liścia.

1. roślina rozdzielnopłciowa jednopienna,

2. roślina rozdzielnopłciowa dwupienna.

5. Rysunek poniżej przedstawia pewne procesy zachodzące w roślinie. Wyjaśnij, na czym polegają.

6. Rysunki przedstawiają fragment doświadczenia. Napisz, na czym ono polega i w jakim celu się je wykonuje.

7. Ustal, które z wymienionych czynników na pewno nie są potrzebne roślinie do początkowego etapu kiełkowania:

1. woda z solami mineralnymi,

2. dwutlenek węgla,

3. światło,

4. tlen,

5. odpowiednia temperatura.

III

1. Wytłumacz następujące zjawisko: gdy drzewo zostaje ścięte, z pnia
   wypływa wodnista ciecz.

2. Uzupełnij zdanie: woda jest wchłaniana przez korzeń rośliny za pomocą
   na drodze

3. Powiedz, które stwierdzenia dotyczą budowy kwiatów roślin wiatropylnych:

1. mają duże, barwne płatki korony;

2. wytwarzają bardzo dużo lekkiego pyłku;

3. zazwyczaj nie wytwarzają nektaru;

4. pylniki i słupek są wewnątrz okwiatu;

5. w pylnikach są wytwarzane stosunkowo duże ziarna pyłku;

6. znamiona słupków są najczęściej bardzo rozgałęzione, piórkowate;

g) długie pręciki znacznie wystają poza okwiat.

4. Wybierz te elementy budowy, które stanowią zarodek rośliny:

1. zawiązek pędu;

2. bielmo;

3. łupina;

4. liścienie;

5. zawiązek korzenia.

5. Rysunki przedstawiają przekrój poprzeczny korzenia i łodygi. Podpisz
schematy A i B, uzupełniając oznaczenia.

6. Rysunki a, b, c przedstawiają pewne procesy zachodzące w roślinie. Wyjaśnij, na czym polegają

7. Poniższy schemat przedstawia wymianę substancji między rośliną a otoczeniem. Podaj nazwy substancji a, b, c. Napisz, jakiego procesu może dotyczyć ten schemat.

8. Spośród cech charakteryzujących rośliny wybierz te, które świadczą o
przystosowaniu budowy do środowiska wodnego:

1. silnie rozbudowany system korzeniowy;

2. wiatropylność;

3. gruba kutykula;

4. brak tkanek wzmacniających.

9. Rysunek przedstawia proces kiełkowania. Wymień etapy tego procesu.

10. Poniższy rysunek przedstawia pewien proces zachodzący w roślinie. Wyjaśnij, na czym polega.

11. Napisz, jaki proces przedstawia poniższy rysunek. Uzupełnij oznaczenia 1, 2, 3.

12. Odpowiedz, jakie mogą być wnioski z doświadczenia, którego przebieg ilustruje schemat zamieszczony poniżej.

IV RÓZNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW NA ZIEMI

Zadanie 1 (4pkt, p).

Uzupełnij tabelę porównawczą czynników środowiska wodnego i lądowego.

Porównywana cecha	Środowisko wodne	Środowisko lądowe
Gęstość Wilgotność Wahania temperatury Zawartość tlenu

Zadanie 2 (1pkt, p).

Substancją zabezpieczającą przed parowaniem wody u roślin jest:

1. celuloza

2. kutyna

3. skrobia

4. lignina

Zadanie 3 (4pkt, pp).

Wykaż, że mszaki przystosowały się do życia wodno- lądowego.

Cechy organizmów lądowych:

1. .............................................

2. .............................................

Cechy świadczące o ścisłej zależności od wody:

1. ..............................................

2. ..............................................

Zadanie 4 ( 3pkt, p).

Uzupełnij zdania:

Ze splątka wyrastają ..................., na których tworzą się rodnie i plemnie.

W rodniach powstają ...................a w plemniach .....................przemieszczające się za pomocą wici.

Zadanie 5 (1pkt, p).

Tkanka twórcza w łodydze występuje:

1. w stożku wzrostu

2. w korze pierwotnej

3. w rdzeniu

4. w skórce

Zadanie 6 ( 6pkt, pp).

Analizując rysunki tkanek roślinnych zamieszczone poniżej, podaj nazwę każdej z tkanek i przypisz jej jedną funkcję.

A	B	C

Zadanie 7 ( 4pkt, pp).

Przyporządkuj odpowiednim rodzajom tkanek miękiszowych (z kolumny I) właściwe dla nich cechy (z kolumny II).

spichrzowy powietrzny wodonośny asymilacyjny

a. komórki luźno ułożone, z dużymi przestworami międzykomórkowymi b. komórki ściśle ułożone, z dużymi wakuolami c. komórki pozbawione chloroplastów, z licznymi ziarnami materiałów zapasowych d. komórki zawierające chloroplasty i występujące u wszystkich roślin w korzeniu e. komórki zdolne do transportu wody f. komórki ułożone ściśle lub luźno z dużą ilością chloroplastów

Zadanie 8 ( 4pkt, pp).

Funkcje przewodzące pełnią tkanki - naczynia i sita. Podaj po dwie cechy budowy każdej z tkanek ,świadczące o przystosowaniu do pełnionych funkcji.

Zadanie 9 ( 4pkt, p).

Nazwij strefy w przekroju podłużnym korzenia oznaczone literami :

Zadanie 10 (1pkt, p).

U roślin jednoliściennych system korzeniowy jest:

1. wiązkowy lub palowy

2. tylko wiązkowy

3. tylko palowy

4. inny niż palowy lub wiązkowy

Zadanie 11 (4pkt, p).

Do podanych modyfikacji korzenia podaj po jednym przykładzie rośliny:

1. spichrzowy - ....................................

2. czepny - ...........................................

3. podporowy - ....................................

4. ssawki - ...........................................

Zadanie 12 (4pkt, p).

Wskaż lokalizację wymienionych tkanek w łodydze rośliny dwuliściennej: łyko, drewno, miazga, skórka.

Zadanie 13 (2pkt, p).

Dokonaj analizy porównawczej budowy łodygi rośliny jednoliściennej i dwuliściennej.

Cecha	Dwuliścienne	Jednoliścienne
Typ wiązki przewodzącej
Ułożenie wiązek przewodzących

Zadanie 14 (3pkt, p).

Określ funkcje zmodyfikowanych łodyg:

1. bulwa ziemniaka - .....................................................

2. cierń głogu - ..............................................................

3. kłącze paproci - .........................................................

Zadanie 15 (a- 2pkt, p; b-3pkt, pp).

1. Podaj nazwy grup roślin, których budowę liści przedstawiono na schematach:

A	B

2. Wskaż roślinę, której liście prowadzą bardziej oszczędną gospodarkę wodną. Odpowiedź uzasadnij podając dwa argumenty.

Zadanie 16 (4pkt,pp).

Połącz w pary:

paprocie skrzypy widłakowe ryniofity

a. poryblin jeziorny b. rhynia c. kalamity d. podrzeń żebrowiec e. kosodrzewina

Zadanie 17 (4pkt, p).

Określ w kategorii prawda - fałsz:

5. Do procesu zapłodnienia u paprotników potrzebna jest woda.

6. Pokoleniem dominującym u paprotników jest gametofit.

7. Sporofile u paproci są zebrane w kłos zarodnionośny.

8. U skrzypów przedrośla są dwupienne i cudzożywne.

Zadanie 18 ( 1pkt, p).

Poniżej zamieszczony tekst dotyczy roślin nagonasiennych. Rozpoznaj, której klasy dotyczy opis.

„Okazałe drzewa lub krzewy, przyrost wtórny silny, liście igłowate, wiatropylne, zalążki małe, plemniki bez wici, nasiona z fazą spoczynku, kwiaty żeńskie po zapłodnieniu często rozrastają się w zdrewniałe szyszki.”

Zadanie 19 (3pkt, p).

Rysunek przedstawia schemat budowy zalążka rośliny nagonasiennej. Nazwij elementy oznaczone literami a-c.




Zadanie 20 (3pkt, pp)

A	B

Rozpoznaj kwiat rośliny wiatropylnej. Uzasadnij swój wybór podając dwa argumenty.

Rysunki przedstawiają schemat budowy (A) i narys (B) kwiatu rośliny okrytonasiennej

dwuliściennej.

Narys jest planem budowy kwiatu „widzianym z góry". Przy pomocy symboli graficznych

przedstawia się w narysie ilość poszczególnych elementów kwiatu i sposób ich ułożenia.












Rys. A

Rys. B




Przyporządkuj oznaczeniom literowym z rysunku B, odpowiadające tym samym elementom kwiatu oznaczenia cyfrowe z rysunku A, oraz wyjaśnij, z czego ewolucyjnie rozwinęła się część kwiatu oznaczona cyfrą 5.




Odpowiedzi do testu sprawdzającego osiągnięcia szkolne z biologii w klasie I

z działu: „Różnorodność organizmów na Ziemi.”

Zadanie	Oczekiwana odpowiedź					Punktacja
1.	Za każde prawidłowe porównanie - 1pkt
				wodne	lądowe
		gęstość zawartość tlenu wilgotność wahania temperatury		duża zmienna stała małe	mała stała zmienna duże		4
2.	Prawidłowa nazwa substancji - 1pkt b - kutyna					1
3.	Za każdą prawidłowo podaną cechę - 1 pkt Cechy organizmów lądowych: wykształcenie prymitywnych tkanek; podział ciała na łodyżkę, listki, chwytniki; rozmnażanie przez zarodniki. Cechy organizmów wodnych: proces płciowy zależny od wody; brak skórki; brak wyspecjalizowanych tkanek.					4
4.	Za każde prawidłowe uzupełnienie - 1 pkt gametofity, komórki jajowe, plemniki					3
5.	Za prawidłową lokalizację tkanki twórczej w łodydze - 1pkt a - w stożku wzrostu					1
6.	Prawidłowe rozpoznanie tkanki - 1pkt, prawidłowe określenie jej funkcji - 1 pkt. naczynia - transport wody i soli mineralnych sita - transport asymilatów korek - funkcja ochronna					6
7.	Prawidłowe przyporządkowanie - 1pkt 1 - c, 2 - a, 3 - b, 4 - f					4
8.	Za każdą prawidłowo podaną cechę - 1 pkt Naczynia - wydłużony kształt komórek, komórki martwe, zanik poprzecznych ścian, kapilary. Sita - wydłużony kształt komórek, obecność płytek sitowych, komórki ułożone jedna nad drugą.					4
9.	Prawidłowa nazwa strefy - 1 pkt A - twórcza, B - elongacji, C - włośnikowa, D - wyrośnięta.					4
10.	Prawidłowe podanie systemu korzeniowego - 1pkt B - wiązkowy					1
11.	Prawidłowo podany przykład rośliny - 1 pkt a - np. marchew, b - np. bluszcz, c - np. kukurydza, d - np. jemioła.					4
12.	Za każdą prawidłową lokalizację tkanki - 1 pkt					4
13.	Za każde prawidłowe porównanie - 1 pkt					2
			dwuliścienne				jednoliścienne
		typ wiązki ułożenie wiązek	otwarta ułożone w pierścień				zamknięta rozproszone na przekroju łodyg
14.	Prawidłowo podana funkcja łodygi - 1 pkt spichrzowa, rozmnażanie wegetatywne obronna spichrzowa, rozmnażanie wegetatywne					3
15.	Prawidłowa nazwa grupy - 1pkt A - dwuliścienne B - iglaste					2
		Wskazanie rośliny - 1pkt B - iglaste Każdy podany argument - 1 pkt Np. aparaty szparkowe w zagłębieniach, gruba kutikula.					3
16.	Każde prawidłowe przyporządkowanie - 1 pkt 1 - d, 2 - c, 3 - a, 4 - b.					4
17.	Za każdą prawidłową odpowiedź - 1 pkt 1 - P, 2 - F, 3 - F, 4 - F.					4
18.	Prawidłowe rozpoznanie klasy roślin - 1pkt iglaste					1
19.	Prawidłowe rozpoznanie każdego elementu budowy zalążka -1 pkt A - osłonka zalążka B - komórka jajowa C - bielmo pierwotne					3
20.	Prawidłowe rozpoznanie kwiatu rośliny wiatropylnej - 1pkt A - kwiat rośliny wiatropylnej Za każdy prawidłowy argument - 1pkt Np. brak okwiatu , rozgałęzione znamię słupka					3

V

Zadanie 1

1. Nazwij części kwiatu oznaczone literami A, B, C oraz określ ich znaczenie.


b) Spośród podanych określeń wybierz i podkreśl trzy cechy kwiatów owadopylnych:

barwny okwiat, okwiat niepozorny, duża ilość lekkiego pyłku, mała ilość lepkiego pyłku, intensywny zapach, brak zapachu.

3. Jaką rolę spełnia łagiewka pyłkowa ? Odpowiedz pełnym zdaniem.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

4. Po zapyleniu i zapłodnieniu powstaje owoc z nasionami. Uzupełnij schemat korzystając z określeń:

owocnia, łupina nasienna, zarodek, nasienie.

• 
  zygota .................................

• 
  zalążek ..................................








Zadanie 2 ( 2 pkt)

Na rysunku przedstawiono przekrój liścia oleandra - rośliny suchoroślowej.




Na podstawie rysunku wymień dwie cechy adaptacyjne w budowie rośliny, świadczące o przystosowaniu do ograniczenia transpiracji.










Zadanie (3 pkt)

Przemianę pokoleń u roślin można przedstawić za pomocą schematu.




Określ, który ze schematów przedstawia przemianę pokoleń rośliny okrytonasiennej. Za pomocą diagramu słupkowego przedstaw liczbę chromosomów w kolejnych etapach cyklu A,B,C,D,E u tej rośliny.

Miejsce na wykres

6

21




---