Finanse publiczne

W gospodarce rynkowej możemy wyodrębnić trzy sektory: prywatny (producenci, konsumenci), publiczny (jednostki administracji publicznej) oraz organizacje typu non-profit (fundacje, stowarzyszenia). Finanse to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych. Finanse publiczne zajmują się funduszami, które tworzy i rozdysponowuje sektor publiczny. Finanse publiczne są do pewnego stopnia podobne do finansów tzw. „trzeciego sektora” (organizacje non-profit), ze względu na rodzaj działalności, która nastawiona jest na zaspokojenie pewnych społecznych potrzeb. Do zasadniczych różnic pomiędzy finansami publicznymi, a finansami prywatnymi należą:

	finanse publiczne	finanse prywatne
cel działania	realizacja potrzeb społecznych	zaspokajanie potrzeb indywidualnych
sposób gromadzenia środków	władza publiczna wyposażona jest w narzędzie przymusu, umożliwiające gromadzenie środków	gromadzenie kapitału na zasadach dobrowolności
sposób wydatkowania środków	wydatkowanie środków w celu zaspokojenia potrzeb społecznych (co nie zawsze jest racjonalne ekonomicznie)	racjonalne (pod względem ekonomicznym) wydatkowanie środków finansowych na potrzeby indywidualne
skala działania	wielkość zasobów publicznych jest w Polsce nieporównywalna z zasobami prywatnymi	w skali globalnej wielkość zasobów finansowych sektora prywatnego jest porównywalna z zasobami sektora publicznego
wpływ na gospodarkę	decyzje władz publicznych maja istotny wpływ na gospodarkę, ze względu na m.in. Wysokie możliwości alokacyjne sektora publicznego	stosunkowo niewielki wpływ na gospodarkę jako całość

 

Głównymi źródłami dochodów publicznych są: podatki, opłaty publiczne, darowizny, grzywny, kary, pożyczki, oprocentowanie, emisja znaków pieniężnych i papierów wartościowych, wpływy ze sprzedaży lub dzierżawy mienia publicznego, lokaty, depozyty i inne. Wydatki publiczne obejmują głównie finansowanie administracji państwowej, wymiaru sprawiedliwości, ochrony porządku publicznego, obronności, służby zdrowia, oświaty, nauki i sfery socjalnej (wypłaty rent, emerytur, stypendiów, zasiłków itp.). Mogą one obejmować także finansowanie rozwoju gospodarki narodowej, poszczególnych procesów lub podmiotów gospodarczych. System finansów publicznych tworzą organy administracji publicznej, spełniające na poszczególnych szczeblach administracji państwowej funkcje decyzyjne (ustalanie wysokości dochodów i wydatków), poborcze (organy skarbowe) i kontrolne.

Finanse

1. Definicja finansów.
   FINANSE - ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem ( podziałem ) zasobów pieniężnych. Do zjawisk finansowych zaliczamy tylko te, w których występuje pieniądz w postaci przepływających strumieni pieniężnych.
   
   Na ruch pieniądza składa się: gromadzenie, podział i wydatkowanie środków pieniężnych.
   Przedmiotem zainteresowania finansów jest pieniądz będący w ruchu, czyli jego emisja poprzez system bankowy, cyrkulacja miedzy różnymi podmiotami gospodarczymi oraz gromadzenie w nim oszczędności i rezerw.
   Finanse zajmują się analizą zjawisk pieniężnych na tle i w związku z przebiegiem takich zjawisk realnych w gospodarce jak: produkcja, podział, spożycie indywidualne i zbiorowe, inwestycje oraz wymiana z zagranicą.
   Finanse są rodzajem stosunków społecznych, a ściślej stosunków ekonomicznych, mających charakter pieniężny.
   Potocznie finanse traktuje się jako zasoby pieniężne lub zespół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem zasobów w toku działania mechanizmów wymiany i podziału dóbr materialnych.
   Podmioty występujące w tzw. zorganizowanej działalności ludzkiej to:
   - sektor przedsiębiorstw zajmujących się przede wszystkim wytwarzaniem dóbr materialnych
   - sektor gospodarstw domowych rozumianych jako konsumenci
   - sektor publiczny
   
   Definicja według ministerstwa finansów:
   Sektor publiczny to część gospodarki narodowej na którą składają się:
   1. państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
   2. państwowe i samorządowe fundusze celowe (nie zalicza się do sektora publicznego państwowych szkół wyższych, państwowych i komunalnych instytucji kultury oraz państwowych przedsiębiorstw)
   Definicja według GUSu:
   Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne w których własność Skarbu Państwa lub samorządu mają udział większy niż 50%.
   Do sektora publicznego (obok jednostek w podanym wyżej zakresie) należą również przedsiębiorstwa państwowe, spółki prawa handlowego z większościowym udziałem podmiotu publicznego oraz inne jednostki państwowe i samorządowe posiadające osobowość prawną
   Sektor finansów publicznych, według ustawy o finansach publicznych, dzieli się na:
   - rządowy
   - samorządowy
   i jednostki tego sektora mogą być tworzone tylko w formach (postaciach) przewidzianych w ustawie czyli w postaci:
   - jednostki budżetowej
   - zakładu budżetowego
   - gospodarstwa pomocniczego
   - środka specjalnego
   - funduszu celowego (państwowego lub wojewódzkiego)
   2. Zjawiska pieniężne a zjawiska finansowe.
   Zasób pieniężny - to ogół środków pieniężnych w dyspozycji danego podmiotu gospodarczego, którymi podmiot może względnie swobodnie dysponować, gospodarować, ponieważ środki te nie mają z góry narzuconego zastosowania.
   Fundusz pieniężny - to zasób pieniężny przeznaczony na realizację określonego celu.
   Budżet centralny, regionalny, budżet towarzystw emerytalnych - operują one głównie funduszami. Nie mają one pełnej swobody w dysponowaniu środkami pieniężnymi.
   Firmy tworzą lub zmuszone są przez określone prawo do tworzenia funduszy, np. funduszu socjalnego.
   Zjawiska finansowe mają złożony i zróżnicowany charakter, najogólniej można je podzielić wg kryterium: przedmiotowego i podmiotowego.
   Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych.
   Kryterium przedmiotowe pozwala wyodrębnić rodzaje zjawisk pieniężnych niezależnie od tego jakie podmioty biorą w nich czynny udział, dokonując wydatków czy też realizując przychody pieniężne.
   Kryterium przedmiotowe pozwala wyodrębnić
   a) przychody i wydatki (strumienie) pieniężne ekwiwalentne albo rynkowe - cechą charakterystyczną jest powiązanie wydatku jednego podmiotu gospodarczego ze wzajemnym świadczeniem ze strony innego podmiotu gospodarczego, który realizuje przychód pieniężny
   
   Przychody i wydatki pieniężne rynkowe:
   - ruchy pieniądza związane z zakupem towarów i usług
   - wynagrodzenie za pracę
   
   Dla przychodów i wydatków ekwiwalentnych w warunkach gospodarki rynkowej charakterystyczne jest to, że nie są one regulowane przez mechanizm rynkowy, który wyznacz ceny i stawki wynagrodzeń w zasadzie zgodnie z relacjami popytu i podaży. Chociaż działanie mechanizmu rynkowego może podlegać różnorodnym zewnętrznym wpływom na skutek np. opodatkowania sprzedaży towarów prawnej interwencji państwa na rynku pracy (ustalenie m. in. płacy), podejmowanie działań regulacyjnych przez związki zawodowe.
   b) przychody i wydatki pieniężne redystrybucyjne zwane także transferami - ich cechą charakterystyczną jest brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego otrzymującego środki pieniężne od innego podmiotu.
   c) przychody i wydatki pieniężne kredytowe (związane z operacjami kredytowymi banków)
   Przychodami kredytowymi nazywamy przychody pieniężne jakie osiągają nie bankowe jednostki gospodarujące zadłużające się w bankach, a więc wykorzystujące pożyczki bankowe.
   Wydatkami kredytowymi są wydatki tych jednostek związane ze spłatą poprzednio wykorzystanych kredytów bankowych
   Dla banków udzielenie kredytu nie jest wydatkiem pieniężnym, spłata kredytu poprzez pożyczkobiorców nie jest przychodem pieniężnym.
   W przypadku przychodów i wydatków kredytowych mamy do czynienia z kreacją nowych i likwidacją istniejących zasobów pieniężnych.
   d) wyróżniamy jeszcze oszczędności różniące się od poprzednich trzech strumieni pieniężnych tym, że są zatrzymywane w ruchu strumieniem pieniężnym a więc w rzeczywistości zasobem.
   
   Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych.
   a) podmioty czynne - w sposób aktywny oddziaływują na fin. publ. tzn. oddziaływują na kształt systemu poprzez stanowienie prawa, oddziaływują na wielkość środków i dochodów publicznych, wydatków, na ich strukturę a później dokonują poboru bądź też wydatków publicznych.
   b) podmioty bierne - te które są powiązane z fin. publ. strumieniami pieniężnymi ale nie mają przyjemności w sposób bezpośredni oddziaływać na kształt, strukturę, przepływ środków itp.
   System finansowy państwa czy innego podmiotu publicznego to zespół:
   instytucji prawnych połączonych w sposób celowy i logiczny w całość, służący gromadzeniu środków pieniężnych i ich rozdysponowaniu. System ten powinno cechować poszanowanie i ochrona własności prywatnej oraz zasadę wolności gospodarczej.
   System finansowy państwa obejmuje elementy:
   • Stałe
   - System budżetowy
   - System finansowy banku centralnego
   • Zmienne
   - Systemy finansowe przedsiębiorstw publicznych (państwowych i komunalnych) oraz zakładów użyteczności publicznej
   - System finansowy instytucji publicznych o charakterze para fiskalnym (takie, których dochody gromadzone są całkowicie lub częściowo dzięki władztwu finansowemu, zaś zadania statutowe należą do zadań, za które państwo całkowicie lub częściowo bierze odpowiedzialność np. ZUS)
   
   System finansowy państwa może być uporządkowany:
   według (przy zastosowaniu) trzech kryteriów podziału
   Podmiotowegoθ
   Prawnegoθ
   θ Instytucjonalnego
   Według kryterium podmiotowego elementami polskiego systemu finansowego są:
   - Władze ustawodawcze szczebla centralnego i samorządowego (parlament, rada gminy)
   - Władze wykonawcze wyżej wymienionych szczebli (rząd, zarząd gminy)
   - Aparat finansowy zajmujący się realizacją:
   1. dochodów i wydatków publicznych
   2. ich kontrolą
   3. zarządzaniem budżetem, funduszami
   - Jednostki sektora publicznego, które finansowane są z funduszów publicznych
   Według kryterium prawnego podział systemu zdeterminowany jest przez:
   - Konstytucje
   - Ustawy
   - Rozporządzenia rady ministrów i ministra finansów
   - Uchwały rady gminy
   - Akty normatywne prawa międzynarodowego (np. unikanie podwójnego opodatkowania)
   Według kryterium instytucjonalnego system finansów publicznych to fundusze o określonej formie organizacyjnej i prawnej:
   - Budżet państwa
   - Budżet gmin
   - Fundusze ubezpieczeń społecznych
   - Tak zwane pozostałe fundusze publiczne (pozabudżetowe)
   - Fundacje publiczne
   
   
   
   3. Pojęcie systemu finansowego.
   System finansowy to zbiór norm prawnych ustalających społeczne organy (instytucje), których zadaniem jest wykonywanie czynności związanych z gromadzeniem oraz podziałem zasobów pieniężnych.
   
   4. Charakterystyka systemu finansowego.
   System finansowy musi być:
   a) racjonalny
   b) efektywny
   c) zgodny z przebiegiem procesów gospodarczych
   d) wewnętrznie zgodny
   e) prosty w konstrukcji
   f) zdolny do samoregulacji
   ad b)
   Efektywność systemu finansowego polega na skuteczności oddziaływania na przebieg procesów rzeczowych przy pomocy pieniądza. Jego celem jest przede wszystkim zaspokojenie potrzeb całego społeczeństwa, jak i poszczególnych jednostek.
   ad c)
   Zgodność systemu oznacza, adekwatność stosowanych metod do charakteru zjawiska, na podstawie ich analizy. Wiąże się to z koniecznością uwzględnienia specyfiki zjawisk, które podlegają działaniom praw ekonomicznych, czyli istnieją niezależnie od woli człowieka.
   ad d)
   System finansowy musi być również wewnętrznie zgodny, co oznacza, że regulacje różnych zjawisk, są najczęściej we wzajemnym związku. Zatem trzeba je odpowiednio powiązać z innym obszarem, aby osiągnąć określony cel, wyznaczony przez politykę gospodarczą.
   ad e)
   Prostota oznacza, że reakcja na określoną normę jest najczęściej zgodna z założeniem. Prosty w konstrukcji system finansowy oznacza, że każda norma musi być skonstruowana w mało skomplikowany sposób. W przeciwnym przypadku pojawia się tzw. „szara strefa”
   ad f)
   Zdolny do samoregulacji oznacz, że system powinien umieć dostosować się do podlegającym ciągłym zmianom warunków i gospodarczych, i społecznych.
   
   5. Podstawowe typy systemów finansowych.
   Istnie duża różnorodność typologii systemu finansowego.
   
   I. Ze względu na rodzaj i obszar działania, wyróżnia się:
   1. system budżetowy:
   a) system budżetowy państwa,
   b) system budżetowy lokalny,
   2. system ubezpieczeń:
   a) społecznych,
   b) gospodarczych,
   3. system finansowy przedsiębiorstw, który dzieli się np.:
   a) według kryterium własności: na przedsiębiorstwa państwowe, prywatne,
   b) według przynależności do gałęzi gospodarki narodowej: na przedsiębiorstwa przemysłowe, handlowe, budowlane itd.,
   4. system bankowo - kredytowy:
   a) kredytowy,
   b) rozliczeń.
   
   II. Ze względu na związki między korporacjami niefinansowymi (przedsiębiorstwami) a instytucjami finansowymi (szczególnie bankami), wyróżnia się:
   1. system anglosaski (zwany również anglo - amerykański lub rynkowy),
   2. system kontynentalny (zwany również europejskim - kontynentalny; zachodnio - europejskim; reńskim; niemiecko - japońskim oraz bankowo zorientowanym.
   Ad 1.
   Nazwa rynkowy uwypukla zasadniczą cechę strukturalną systemu anglosaskiego. Owa nazwa, wskazuje, że w systemie finansowym, kluczową rolę odgrywa bezpośrednio rynek kapitałowy, tzn. rynek papierów wartościowych, które emitują przedsiębiorstwa produkcyjne czyli rynek ich akcji i obligacji.
   Warto zaznaczyć, że banki w tym systemie istnieją, jednak ich rola sprowadza się do zaspokajania krótkookresowych potrzeb przedsiębiorstw, wynikających z naturalnej fluktuacji życia gospodarczego oraz zarządzania systemem płatniczym. System anglosaski istnieje obecnie w USA. Do niedawna występował w krajach: Wspólnoty Brytyjskiej, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii.
   Ad 2.
   Najbardziej adekwatną nazwą jest w systemie kontynentalnym tzw. „bankowo zorientowany. Oddaje on bowiem jego podstawowe cechy, tj.:
   1. krótko- i długookresowe potrzeby przedsiębiorstw są zaspokajane na podstawie umów kredytowych i długotrwałych powiązań z bankami,
   2. często istnieją powiązania kapitałowe (wzajemne),
   3. banki mają charakter uniwersalny,
   4. banki wspomagają działalność inwestycyjną swoich klientów, tj.:
   przez długoterminowe bezpośrednie kredyty,ð
   przezð organizowanie subskrypcji papierów wartościowych i świadczenie usług związane z ich obsługą, ich posiadaczom.
   
   6. Funkcje systemu finansowego.
   System finansowy spełnia następujące funkcje:
   1. płatniczą - polegającą na tym, że system powinien zapewnić sprawne działanie mechanizmu rozliczeń transakcji gospodarczych, zwłaszcza zakupu towarów i usług,
   2. płynności - polegającą na tym, że system umożliwia zamianę papierów wartościowych i innych aktywów na gotówkę czyli pieniądz,
   3. oszczędności - polegającą na ty, że system stwarza podmiotom różne możliwości lokowania oszczędności na atrakcyjnych warunkach,
   4. kredytową - polegającą na dostarczaniu przez system f. kredytów dla firm, gospodarstw domowych oraz sektora publicznego w celu popierania inwestycji i konsumpcji,
   5. zabezpieczającą prze ryzykiem - polegającą na tym, że system f. zawiera instrumenty ochraniające przedsiębiorców, konsumentów i rząd przed nadmiernym ryzykiem,
   6. polityki ekonomicznej - polegająca na stworzeniu możliwości prowadzenia polityki dbającej o wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, niską inflację itd.
   7. Finanse publiczne i prywatne.
   F. publiczne - obejmują zasoby pieniężne związków publ-prawnych tzn. Państwa, samorządów terytorialnych, samorządów gospodarczych i zawodowych oraz zasoby pieniężne (budżety) ubezp. społ., fundacji, związków wyznaniowych. Dochody ekonomiczne mają przede wszystkim charakter transferów występujących głównie w formie podatków i opłat publicznych obciążających przedsiębiorstwa, instytucje finansowe i ludności. Specyfiką dochodów publicznych jest dominacja płatności o charakterze transferów ( w postaci dotacji, zasiłków, stypendiów, emerytur i rent) nad wydatkami ekwiwalentnymi.
   Finanse prywatne (ludności) swoje dochody czerpią z pracy. Uzyskują w ten sposób wynagrodzenia, które mogą się kształtować pod wpływem mechanizmów rynkowych lub też podlegają regulacji prawnej (dotyczy pracowników sfery budżetowej)Gosp. domowe mogą otrzymywać dochody transferowe z tytułu zasiłków, emerytur, rent, stypendiów, dywidend. Ludność może korzystać z kredytów bankowych, szczególnie na działalność inwestycyjną (np. budownictwo mieszkaniowe) lub zakup dóbr trwałego użytkowania oraz uzyskiwać odszkodowania od zakładu ubezp. w przypadku strat losowych. W skład wydatków transferowych wchodzą głównie podatki i opłaty publiczne oraz składki ubezp. społ. Ludność obciążona jest też opłatami za usługi społeczne.
   Finanse prywatne składają się z czterech kategorii zjawisk finansowych:
   1. finanse ubezpieczeń,
   2. finanse banków,
   3. finanse przedsiębiorstw,
   4. finanse gospodarstw domowych.
   
   RÓŻNICE MIĘDZY FINANSAMI PUBLICZNYMI A FINANSAMI PRYWATNYMI:
   • Środki publiczne są gromadzone w budżecie przymusowym, a osoby prywatne nie są prawnie zobligowane do osiągania przychodów;
   • Finanse publiczne są instrumentem realizacji funkcji państwa i samorządu na rzecz ogółu obywateli, a prywatne służą konsumpcji indywidualnej;
   • Środki publiczne nie są gromadzone w celu osiągnięcia zysków, a prywatne tak;
   • Finanse publiczne są poddane społecznej kontroli, a gospodarowanie prywatnymi jest swobodne;
   • Koncentracja środków publicznych jest nieporównanie większa aniżeli prywatnych.
   8. Źródła finansowania.
   Sektor finansów publicznych - pozyskuje środki dla prowadzenia swej działalności przez przymus, jaki występuje przy zbieraniu podatków czy ceł. Natomiast państwo nie podlega przymusowi w zakresie wydatków.
   Sektor finansów prywatnych - najczęściej sam się finansuje, czyli pokrywa własne koszty działalności przychodami ze sprzedaży dóbr i usług na rynku. W przeciwieństwie do finansów publicznych, podmiot na konkurencyjnym rynku nie może marzyć o przymusie, w zakresie swoich wydatków.
   9. Sposób dochodzenia do równowagi.
   Równowaga w finansach prywatnych dokonuje się przez działanie praw rynkowych. Natomiast w finansach publicznych nie musi tak być. (Moduł 1 str. 15)
   10. Sposób dysponowania środkami finansowymi w finansach publicznych i w finansach prywatnych.
   Finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu, którymi dysponuje państwo.
   Wpływ podmiotów sektora finansów prywatnych na sposób rozdysponowywania jest w praktyce niewielki. Państwo ma możliwość wpływania na przychody finansów prywatnych np. przez odpowiednie kształtowanie prawa podatkowego.
   11. Stosunek do tzw. „interesu publicznego” w finansach publicznych i prywatnych.
   Finanse publiczne zorientowane są na realizację interesu publicznego (interesu ogółu) w przeciwieństwie do finansów prywatnych, które służą gromadzeniu dochodów (zysków) indywidualnych. Pojęcie interesu publicznego jest nieostre. Im państwo będzie bardziej liberalne, w tym mniejszym stopniu będzie ono ingerowało w mechanizmy rynkowe gospodarki.
   
   Dobro wspólne określona będzie niewielka część gospodarki, ta, która nie może być objęta funkcjonowaniem sektora prywatnego. Zalicza się do nich:
   Centralneð organa państwowe (parlament, rząd),
   Wymiar sprawiedliwości (sędziowie ið prokuratorzy),
   Policja,ð
   Wojsko.ð
   Podejście liberalne preferuje własność prywatną jako bardziej racjonalną i sprzyjającą efektywniejszemu przebiegu zjawisk gospodarczych. W myśl powyższego:
   Służba Zdrowia,ð
   ð Instytucje kulturalne
   Edukacjað
   Szkolnictwoð
   Powinno zostać całkowicie sprywatyzowane. Wyklucza to jednocześnie uznaniowość państwa i zapobiega funkcjonowaniu podmiotów marnotrawiących społeczne środki. Im zakres interwencji państwa w życie finansowe tych sfer będzie większy, tym bardziej będziemy się oddalali w kierunku rozwiązań bardziej socjalnych (interwencjonistycznych).
   12. Skala finansów w finansach publicznych i prywatnych.
   Duża skala finansów publicznych wpływa na kształtowanie się równowagi finansowej państwa, natomiast w finansach prywatnych w zasadzie nie ma takich możliwości.
   13. Finanse publiczne.
   Sektor publiczny i finanse publiczne mają tylko jedną cechę wspólną, a mianowicie jest nią nieprywatna własność majątku i funduszy. Na sektor publiczny (kryterium majątkowe) składają się:
   Majątek władzy i administracji państwowej,−
   Majątek publicznych− instytucji usługowych,
   Majątek w użytkowaniu publicznym,−
   Majątek− zaangażowany w działalność gospodarczą.
   Sektor publiczny od strony realnego majątku publicznego, tworzą:
   Lasy,−
   Bogactwa naturalne,−
   Zasoby− wody, drogi,
   Budynki użyteczności publicznej,−
   Urządzenia− infrastrukturalne,
   Przedsiębiorstwa państwowe,−
   Jednoosobowe spółki− państwowe, w których państwo ma udziały.
   Realny majątek publiczny należący do sektora publicznego tworzą także rezerwy państwowe, np. paliw, opału, żywności, zapasy leków itp.
   W ten sposób określony sektor publiczny, podobnie jak sektor prywatny, wymaga nakładów na prowadzenie swojej działalności, przy czy sektor prywatny sam się finansuje, natomiast sektor publiczny musi sięgać do dochodów innych podmiotów, tworząc dochody publiczne.
   Dochody te wraz z wydatkami publicznymi są treścią „finansów publicznych”. Na finanse publiczne składają się również procesy pieniężne.
   
   Finanse publiczne wykonują zadania, które należą do kompetencji podmiotów publicznych. Zatem:
   1. zaspokajanie potrzeb ludności i innych podmiotów gospodarujących, które wymagają dóbr publicznych,
   2. regulacyjne oddziaływanie na finanse, a przez to na działalność wszystkich podmiotów gospodarujących. Realizacja tej funkcji należy do:
   a) specjalnie do tego przeznaczonych organów państwowych
   b) samorządów terytorialnych
   Owe podmioty prowadzą stosowną politykę finansową, gospodarczą i społeczną, gdzie wyznaczane są cele, metody i narzędzia wraz z instrumentami, do osiągnięcia tych celów.
   14. Funkcje finansów publicznych.
   Funkcja alokacyjna - (określa niekiedy jako rozdzielcza) oznacz, że przy pomocy przepływów pieniężnych następuje alokacja zasobów w gospodarce, tj. rozdysponowywanie czynników wytwórczych oraz wytworzonych dóbr i usług. Lokacyjna funkcja finansów w głównej mierze odnosi się do przepływów finansowych w obrębie gospodarki rzeczowo-pieniężnej (sfera realna). Realizacja społecznego procesu produkcji obejmującego szereg różnorodnych procesów produkcyjnych, wymaga pozyskiwania czynników wytwórczych, w tym siły roboczej. Alokacja czynników produkcji oraz produktów finalnych i towarzyszące jej przepływy zasobów pieniężnych dokonują się głównie między przedsiębiorstwami oraz między przedsiębiorstwami i gospodarstwami domowymi w oparciu o mechanizm rynkowy.
   Funkcja lokacyjna łączy się z wykorzystaniem pieniądza dla celów transakcyjno-rozliczeniowych w ramach sektora realnego, dla realizacji powiązań o charakterze rzeczowym między sektorem realnym a sektorem finansowym.
   Głównym zadaniem tej funkcji jest doprowadzenie do takiego rozdziału zasobów, który umożliwiałby podniesienie ogólnego poziomu bytu społeczeństwa.
   Funkcja redystrybucyjna odzwierciedla przepływy pieniężne składające się na wtórny podział zasobów pieniężnych. Podziałem wtórnym objęte są zarówno zgromadzone wcześniej pierwotne zasoby pieniężne, jak i pozostałe elementy składowe pierwotnego podziału dochodów (podatki obrotowe i od wartości dodanej, składki ubezpieczeń społecznych, cła, odsetki od depozytów bankowych). Redystrybucja w szerokim tego słowa znaczeniu oznacza bowiem ponowne rozdysponowywanie przychodów pieniężnych, Redystrybucja realizowana jest częściowo za pośrednictwem budżetu publicznego, częściowo z pominięciem budżetu.
   Funkcja stabilizacyjna jest wyrazem interwencjonizmu państwowego, tzn. oddziaływania państwa na życie gospodarcze, w drodze realizacji makroekonomicznej polityki finansowej w celu utrzymania równowagi gospodarczej (ograniczanie bezrobocia, walka z inflacją, wzrost gospodarczy, bilans płatniczy). Funkcja ta pozostaje w dość ścisłym związku z funkcją redystrybucyjną.
   15. Pojęcie budżetu państwa.
   Państwo wypełniając swoje funkcje wynikające z konstytucji posiada określone środki finansowe. Środki finansowe, którymi dysponuje państwo to finanse publiczne. Dąży się do tego, aby finanse te były zawarte w ramach budżetu.
   Budżet to:
   planowanie¬ gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych przez państwo, uchwalany w formie ustawy budżetowej na wniosek Rady Ministrów przez Parlament na okres jednego roku (w Polsce kalendarzowego).
   proces gromadzenia dochodów¬
   ¬ wydatkowanie środków budżetowych
   analiza i kontrola procesów wydatkowania¬ i gromadzenia środków budżetowych
   ewidencja procesów gromadzenia i¬ wydatkowania zasobów publicznych
   Budżet państwa definiowany bywa różnie, istniej bowiem szereg definicji oddających jego istotę. My skupimy się na jednej:
   
   Budżet państwa jest planem finansowym zawierającym zestawienie dochodów i wydatków rządowych związanych z realizacją przyjętej polityki gospodarczej i społecznej - w budżecie państwa zawarty jest program rządzenia państwem.
   
   Budżet stanowi obowiązujący dokument dla rządu, który musi go zrealizować i z jego wykonania jest rozliczany. Budżet państwa jest przygotowywany z góry na określony czas. W Polsce rok budżetowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Budżet państwa i budżety samorządowe nie obejmują wszystkich dochodów i wydatków publicznych. Poza ich zasięgiem pozostają m.in. dochody i wydatki funduszy celowych, agencji rządowych, szkół wyższych, instytucji kultury i wielu innych podmiotów sektora publicznego
   Budżetowanie jest procesem, który obejmuje trzy podstawowe fazy:
   Tworzenie budżetu jako¬ sformalizowanego opisu zadania,
   Realizowanie budżetu jako wykonania zadań¬ na podstawie planu budżetowego i przyjętej procedury,
   Kontrolę budżetową¬ jako formę oceny bieżących wyników w stosunku do przyjętych zadań
   Wśród wielu procesów gospodarczych, będących przedmiotem budżetowania w przedsiębiorstwie, jednym z najważniejszych jest niewątpliwie proces ponoszenia kosztów.
   Pojęcie budżetu
   Budżet państwa
   POLITYKA BUDŻETOWA- jest to dążenie do realizacji określonych celów społecznych, gospodarczych i politycznych przy wykorzystaniu instrumentów budżetowych, poprzez określenie źródeł dochodów budżetowych i kierunków wydatkowania środków
   SYSTEM BUDŻETOWY - to zespół norm prawnych , które regulują organizację finansowych organów państwa oraz innych instytucji objętych gospodarką budżetową, a także zasady pobierania dochodów na rzecz budżetu oraz zasady ich wydatkowania. Odpowiada na pytania kto i w jaki sposób realizuje gospodarkę budżetową państwa?
   KLASYFIKACJA BUDŻETOWA to sposób grupowania dochodów i wydatków budżetowych stosowanych w planowaniu i ewidencji wykonywania budżetu.
   
   Stosuje się podział klasyfikacji budżetowej według trzech kryteriów:
   Podmiotowe (części) przy pomocy tego kryterium wyodrębniamy części budżetu, jest to podział resortowy, który odpowiada aktualnej resortowej administracji.
   Przedmiotowe (działy, rozdziały, tytuły) część budżetu dzielimy według kryterium przedmiotowego wyodrębniamy źródła pochodzenia środków i kierunków dysponowania (np. przemysł, budownictwo, rolnictwo).
   Rodzajowe (paragrafy, pozycje) jest uszczegółowieniem podziału przedmiotowego, wyodrębnia paragrafy, a w ramach paragrafów pozycje
   Procedura budżetowa
   Wyodrębniamy cztery etapy:
   ¬ przygotowanie projektu budżetu
   utrwalanie budżetu¬
   wykonanie budżetu¬
   Kontrola budżetu¬
   
   
   Poprawnie skonstruowany budżet powinien kierować się określonymi ZASADAMI BUDŻETOWYMI :
   • zasada jawności - budżet jest powszechnie znany i każdy może się z nim zapoznać, w pewnym stopniu zapobiega to nadużyciom, gdyż społeczeństwo kontroluje wydatki i dochody budżetowe,
   • zasada powszechności - budżet powinien obejmować całą działalność państwa (w przeszłości zdarzały się duże odstępstwa od tej zasady poprzez rozrost funduszy celowych),
   • zasada jawności - nie powinien występować związek między osiągniętymi dochodami a wydatkami w ramach określonego działu gospodarki,
   • zasada szczegółowości - dochody i wydatki powinny zostać określone w sposób szczegółowy, uniezależnia to decyzje rządu od wytycznych Parlamentu,
   • zasada równości - zasada raczej teoretyczna, mówi o tym, że wydatki winny równać się dochodom.
   
   Funkcje budżetu:
   1. fiskalna,
   2. redystrybucyjna
   3. stymulacyjna
   1. Funkcja fiskalna polega na gromadzeniu dochodów (pochodzących głównie z podatków i opłat) umożliwiających realizację określonych zadań i utrzymanie aparatu państwowego.
   TEORIA KORZYŚCI:
   Źródeł dochodów budżetowych należy szukać u tych podmiotów, które w największym stopniu z tych środków korzystają. Realizacji tej teorii służy opodatkowanie równe, które najłatwiej realizuje się dzięki podatkom pośrednim wliczanym w ceny towarów. Teoria ta jest dosyć kontrowersyjna.
   TEORIA ZDOLNOŚCI DO PONOSZENIA CIĘŻARÓW PODATKOWYCH:
   Podmioty o większych możliwościach, mające większe dochody, majątek powinny w większym stopniu partycypować we wpływach podatkowych (podatki progresywne).
   
   2. Funkcja redystrybucyjna - oddziaływanie państwa na ostateczny podział dochodów indywidualnych poprzez:
   • bezpośrednią redystrybucję dochodów pieniężnych (podatki i transfery socjalne);
   • bezpłatne (lub płatne częściowo) zaspokajanie określonych potrzeb w ramach usług społecznych (oświata, służba zdrowia);
   • oddziaływanie na warunki, w jakich kształtuje się pierwotna dystrybucja dochodów (np. szkolenia zawodowe);
   
   3. Funkcja stymulacyjna - polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne. Przy pomocy odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych można wpływać na elementy życia gospodarczego i społecznego:
   Poziom i tempo wzrostu gospodarczego,−
   − Poziom i kierunki konsumpcji,
   Ograniczenie lub łagodzenie społecznych− skutków bezrobocia,
   Zwiększanie poziomu aktywności zawodowej, itp.−
   16. Środki publiczne i sposoby ich wydatkowania.
   Z pojęciem budżetu wiąże się kilka ważnych kategorii, które należy rozróżniać, czyli:
   1. środki publiczne gromadzone przez finanse publiczne:
   a) dochody publiczne,
   b) przychody publiczne.
   2. podstawowe przeznaczenie środków publicznych:
   a) wydatki publiczne,
   b) rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
   Do przychodów pieniężnych należą:
   1. przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, głównie o charakterze pożyczkowym,
   2. przychody z prywatyzacji oraz prywatyzacji Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego,
   3. przychody innych jednostek,
   4. środki ze zwrotu pożyczek udzielanych poprzednio przez podmioty sektora publicznego.
   Wydatkowanie dochodów publicznych dokonywane jest w celu zaspokojenia potrzeb zbiorowych i indywidualnych.
   Ekonomiczny sens wydatków publicznych polega na tym, że w ich wyniku następuje alokacja dóbr, czyli wykorzystanie części produktu krajowego brutto.
   
   Rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego powiązane są głównie z przychodami i obejmują:
   1. spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów,
   2. wykup papierów wartościowych oraz inne operacje finansowe,
   3. udzielone pożyczki.
   17. dochody budżetowe, proporcje w budżecie na początku XXI wieku.
   Do dochodów budżetowych dokonujących wpłat na rzecz budżetu zalicza się:
   - przedsiębiorstwa,
   - ludność,
   - podmioty zagraniczne.
   Ze względu na kryterium źródeł finansowania działalności publicznej, wyróżnia się:
   1. daniny publiczne - podatki i opłaty pobierane w sposób przymusowy i bezzwrotny,
   2. działalność gospodarcza państwa - mandaty, grzywny sądowe, opłaty,
   3. wpłaty dywidendy od kapitału firm sektora publicznego,
   4. przychody zwrotne, a nim:
   a. udzielanie pożyczek wewnętrznych,
   b. przyjmowanie lokat budżetowych instytucji bankowych, ubezpieczeniowych, osób fizycznych,
   c. przyjmowanie pożyczek zagranicznych.
   Podział rodzajowy czyli bezzwrotna część środków publicznych, w których wyróżnia się następujące segmenty:
   1. dochody podatkowe:
   a. akcyza - podatek selektywny np. paliwa, papierosy, alkohole,
   b. podatek od towarów i usług VAT,
   c. podatek dochodowy od osób fizycznych,
   d. podatek dochodowy od osób prawnych,
   2. dochody niepodatkowe:
   a. cła
   b. grzywny i kary pieniężne nakładane m.in. przez sądy,
   c. opłaty skarbowe,
   d. opłaty za użytkowanie środowiska i kary za jego zanieczyszczenie.
   e. Opłaty za koncesje,
   f. Wpłaty z zysku NBP Itd..
   3. dochody zagraniczne
   18. Podatki jako podstawowe źródło zasileń budżetowych.
   Podstawą grupę dochodów budżetowych stanowią podatki i opłaty, zarówno na szczeblu centralnym, jak i lokalnym.
   
   Podatek to nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne i pieniężne świadczenie o charakterze ogólnym, nakładane jednostronnie przez państwo na podstawie przepisów prawa określających sposób wymiaru oraz warunki i terminy płatności tego świadczenia.
   
   Podatki mogą być klasyfikowane ze względu na przedmiot opodatkowania, wyróżnia się:
   1. dochodowe
   2. konsumpcyjne
   3. majątkowe
   
   ad 1
   Podatki dochodowe pobierane są od dochodów osobistych ludności oraz od dochodów osób prawnych. Podatek od dochodów osobistych - płac, dochodów z indywidualnej działalności gospodarczej, z gospodarstw rolnych, z prac dorywczych, rent i emerytur i dochodów z kapitału.
   Opodatkowaniu podlegają wszystkie dochody podatnika, a dochód podlegający opodatkowaniu ustala się, odejmując od łącznej sumy przychodów wydatki związane z uzyskaniem dochodów.
   Osoby prawne to drugi płatnik podatku dochodowego (przedsiębiorstwa i instytucje).
   
   Podatki dochodowe naliczanie są w różny sposób i istnieją trzy skale podatkowe:
   1. proporcjonalna,
   2. progresywna
   3. degresywna.
   Ad 1
   Metoda ta przewiduje istnienie jednolitej stopy podatkowej dla wszystkich podmiotów objętych danym podatkiem. Np. podatek dochodowy od osób prawnych, w którym stopa podatkowa wynosi 27%. Podatek ten nosi nazwę liniowy i jego naliczenie następuje przez pomnożenie stopy podatkowej przez podstawę opodatkowania.
   Ad 2
   Podatek ten jest zróżnicowany pod względem dochodów. Im bowiem wyższe dochody, tym wyższa stopa podatkowa. Np. podatek dochodowy od osób indywidualnych. Obecne stopy podatkowe wynoszą: 19%, 30%, 40% i stosowane są po przekroczeniu przez podatnika określonego kwotowo progu zarobków.
   Ad 3
   Metoda ta występuje wtedy, gdy wzrostowi osiągniętego dochodu towarzyszy malejąca skala podatkowa.. Oznacza to, że przedmiot zarabiający więcej płaci relatywnie mniejszy podatek.
   ad 2
   Podatki konsumpcyjne tzw. podatkami od wydatków. Są to obciążenia nakładane na produkty i usługi - przedmiot obrotu towarowego. Przykład p.k. podatek od wartości dodanej (VAT), jak również akcyza i cło.
   ad 3
   Podatki majątkowe płacone są od posiadanego majątku (kapitału) oraz od przenoszenia praw do majątku (podatki spadkowe).
   Dochody osobiste ludności opodatkowane są według skali progresywnej.
   Ulgi podatkowe ustalane są w oparciu prowadzonej polityki gospodarczej wobec określonych sektorów gospodarczych. Ulgi podatkowe skłaniają podmioty do inwestowania na przykład w działalność budowlano-remontową. Ponadto uli podatkowe mają zachęcać do rozwijania określonej działalności np. rolnictwo, czy działalność intelektualna.
   
   Podatek VAT to sposób kreowania dochodów państwa. Podatek ten spełnia jednocześnie funkcję fiskalną i redystrybucyjną. Ma on na celu ochronę określonych sfer działalności czy wytwórczości - dotyczy książek, gazet, odzieży, wybranych lekarstw, itp. Towary eksportowane także nie są obciążone tym podatkiem. Pozostałe artykuły i usługi opodatkowane są według stawki jednolitej lub zróżnicowanej dla poszczególnych kategorii dóbr. W Polsce stawki podatku VAT wynoszą 22% (podstawowa) i 7% (stawka obniżona)
   I 0% (stawka na towary eksportowane).
   
   Podatki dzieli się również na:
   1. podatki pośrednie - nakładane na wydatki. Są one zawarte w cenie produktu lub usługi. Są nimi: VAT i akcyza.
   2. podatki bezpośrednie - nakładane na dochody i majątek. Dlatego bezpośrednie gdyż podmiot ponosi ciężar podatku i bezpośrednio rozlicza się z budżetem państwa. Są nimi podatki dochodowe i majątkowe.
   
   19. Wydatki budżetowe.
   Strona wydatkowa jest drugą stroną budżetu. Skala, zakres i kierunki wydatków ujęte są w ustawie budżetowej uchwalonej prze parlament.
   Można wyróżnić podstawowe kierunki wydatków publicznych:
   Wydatki publiczne mogą być przeznaczone na realizację następujących celów:
   1. finansowania rozwoju społeczno-gospodarczego,
   2. pokrywania strat i dofinansowania,
   3. subwencjonowania gospodarstw domowych,
   4. pokrywania kosztów świadczenia usług społecznych,
   5. zapewnienia bezpieczeństwa,
   6. utrzymania aparatu państwowego
   7. obsługi długu.
   20. Pojęcie inwestycji.
   Inwestycja to operacja wydatkowania środków pieniężnych w celu otrzymania:
   1. zwrotu wyłożonej kwoty,
   2. ekwiwalentu w postaci wynagrodzenia za udostępnienie kapitałów.
   Powyższe twierdzenie dowodzi, że inwestycja zawsze będzie związana z działaniem celowym (1) i komercyjnym (2). Inwestycja polega na pożyczaniu bankowi pieniędzy, wówczas bank za dysponowanie nimi, zapłaci deponentowi odsetki, będące wynagrodzeniem, za możliwość użytkowania jego kapitału. Nieodłącznym elementem inwestycji będzie zwrot wpłaconej kwoty depozytu. Zatem: kredyty, pożyczki itp. To przykłady inwestowania.
   W języku gospodarczym słowo „inwestycja” ma podwójne znaczenie: Wyróżnia się:
   1. inwestycje w sensie rzeczowym - np. budowa stoczni, autostrady. A zatem obiekt, który ma zwrócić iwestorowi włożone nakłady i przynieść ekwiwalent. Np. dzięki autostradzie, będą pobierane opłaty drogowe.
   2. inwestycje w sensie finansowym - pieniądz będący środkiem wymiany, pomiędzy podmiotami, które odczuwają jego czasowy nadmiar do tych, którzy mają czasowo za mało środków.
   21. Czynniki kształtujące inwestycję.
   22. Wycena
   Wycena może być rozumiana dwojako:
   1. w sensie zewnętrznym - czyli pytanie: „Co ja-jako inwestor-osiągnę z inwestycji?”
   2. w sensie wewnętrznym - czyli pytanie: „czy mnie-jako inwestora-stać na tę inwestycję?”
   W pierwszym przypadku pojawia się pytanie o rentowność inwestycji. Inwestor posługuje się bowiem zasadą racjonalności. Jedna każe mu maksymalizować efekt przy danym wysiłku, a druga - minimalizować nakład przy danym wysiłku. Chce uzyskać jak największe korzyści. Szczególnego znaczenia inwestorów nabrały obligacje bankowe, które nie podlegają podatkowi.
   W drugi przypadku, złożoność zagadnienia rośnie wraz z horyzontem inwestycji. Np. ulokowanie pieniędzy w banku, wymaga sprawdzenia zawartości portfela i próby symulacji, czy dane środki nie będą inwestorowi potrzebne w nadchodzących 12 miesiącach.
   23. Ryzyko.
   Jest to element, który towarzyszy inwestowaniu zawsze, bowiem wiąże się z wydatkowaniem gotówki. Istnieje korelacja pomiędzy ryzykiem a zwrotem. Bowiem im większe ryzyko, tym większe są spodziewane (oczekiwane) zwroty. Inwestycja o niskim zwrocie i wysokim ryzyku nie znajdzie zwolenników. Z tego też względu ocena ryzyka zawsze będzie towarzyszyła wycenie.
   24. Rynki.
   Istnieje szereg definicji określających pojęcie rynku i jest uzależnione od specyfiki oferowanych przedmiotów. Warto tu zaznaczyć, że pieniądz ma również swój rynek i jest to rynek finansowy.
   Podział rynku finansowego:
   1. rynek pieniężny,
   2. rynek kapitałowy,
   3. rynek wymiany walutowej,
   4. rynek papierów pochodnych.
   Rynek finansowy na którym zawierane są transakcje finansowe, polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych.
   Instytut finansowy - jest to kontrakt pomiędzy dwoma stronami regulujący zależność finansowa w jakich obydwie strony pozostają (papiery wartościowe)
   Rynek finansowy nie jest rynkiem jednorodnym
   Elementy rynku;
   • Rynek pieniężny
   • Rynek kapitałowy
   • Rynek instrumentów pochodnych
   • Rynek walutowy
   Rynek pieniężny- ma charakter krótkoterminowy, tworzą go transakcje instrumentami finansowymi o dużej płynności mającymi z reguły charakter wierzycielski (akcje). Przyjmuje się że termin realizacji instrumentów rynku pieniężnego wynosi co najwyżej 1 rok, a podstawowym celem funkcjonowania tego rynku jest utrzymanie płynności podmiotów gosp. Uczestnikami są przede wszystkim banki, skarb państwa, przedsiębiorstwa, rzadziej osoby fizyczne. (rynek pieniężny, hurtowy, detaliczny).
   Krótkoterminowy - od 1 dnia maksymalnie do 2 tygodni.
   Rynek kapitałowy - tworzy transakcje instrumentami finansowymi o charakterze wierzycielskim bądź własnościowym (potwierdzającym prawo do współwłasności). Termin realizacji instrumentu rynku kapitałowego wynosi co najmniej 1 rok. Podstawowymi celami funkcjonowania rynku kapitałowego są efektywne alokacje instrumentu tego rynku oraz właściwa wycena instrumentów tego rynku i uzyskanie dochodu przez inwestorów (emitenci, pośrednicy, inwestorzy).
   Inwestorzy - określa się osoby fizyczne bądź prawne posiadające fundusze przeznaczające je na dobra majątkowe w celu ich pomnożenia.
   Pośrednicy - spełniają funkcje usługowe na rzecz inwestorów i emitentów. I spośród tych pośredników na rynku kapitałowym można wyróżnić domy maklerskie, instytucje finansowe (bank inwestycyjny) i są one uprawnione do pośrednictwa w operacjach na rynku papierów wartościowych. Do głównych ich zadań należy:
   • Oferowanie papierów wartościowych w publicznym obrocie.
   • Nabywanie lub sprzedaż papierów wartościowych na zlecenie i na rachunek klienta oraz na rachunek własny.
   • Prowadzenie rachunków inwestycyjnych
   • Zarządzanie papierami wartościowymi na zlecenie klientów oraz prowadzenie doradztwa inwestycyjnego
   Instytucje organizujące rynek i obrót papierami wartościowymi. Odpowiednikami są komisje papierów wartościowych i giełd. Komisje papierów wartościowych spełniają funkcje nadzorcze. Do podstawowych funkcji można zaliczyć:
   • Podejmowanie i organizacja działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych oraz ochrona inwestorów.
   • Współdziałanie z organami rządowymi w zakresie kształtowania polityki makroekonomicznej
   • Wydawanie zezwoleń na publiczną emisję papierów wartościowych przez spółki akcyjne.
   • Wydawanie zezwoleń na działalność biur maklerskich na rynku papierów wartościowych
   Giełdy papierów wartościowych
   Giełda papierów wartościowych jest miejscem na którym jest oferowany kapitał i konfrontowany jest z popytem
   Podstawowa funkcja to funkcja alokacji kapitału. Giełda powstała 16 kwietnia 1991 roku w Polsce.
   Podstawowymi funkcjami giełdy papierów wartościowych są
   • dopuszczanie do obrotu publicznego wyemitowanych papierów wartościowych
   • organizowanie transakcji giełdowych
   • ustalenie kursów giełdowych papierów wartościowych
   • zawieszenie notowań papierów wartościowych na giełdzie
   • rozstrzyganie sporów majątkowych między uczestnikami transakcji giełdy
   • wydawanie zezwoleń biurom maklerskim na działanie na giełdzie
   • wydanie publikacji na giełdzie
   Emitenci - jest to osoba prawna, która wystawia papiery wartościowe we własnym imieniu. Głównym celem emisji papierów wartościowych jest pozyskanie kapitału.
   1. Spółki akcyjne - emisja akcji i obligacji
   2. Skarb państwa - emiscja akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw i obligacje skarbu
   3. Instytucje finansowe - mogą być emitenci obligacji hipotecznych
   4. Samorządy lokalne - obligacje komunalne
   5. Inne podmioty gospodarcze - przedsiębiorstwa
   Inwestorzy dzielą się na:
   1. inwestorów profesjonalnych - instytucjonalni
   2. inwestorów indywidualnych - nieprofesjonalni
   Struktura inwestorów na rynku kapitałowym
   Transfer bezpośredni
   Transfer pośredni
   Transfery przez instytucje finansowe (fundusze inwestycyjne)
   1.Transfer kapitału za pośrednictwem wyspecjalizowanych instytucji i usługi w tym zakresie świadczą na rynku kapitałowym domy maklerskie, banki, lub instytucje finansowe o charakterze inwestycyjnym, które pośredniczą w nabyciu przez inwestora wyemitowanych papierów wartościowych.
   2.Transfer kapitału przez pośrednika którym jest fundusz pośredniczy w tym przypadku inwestor wnosi kapitał do wybranego przez siebie funduszu nabywając określoną ilość jednostek tego funduszu. Natomiast instytucja zarządzająca tym funduszem nabywa według przyjętej strategii określone portfele papierów wartościowych i dokonuje w ten sposób kapitalizacji funduszu. Inwestor uczestniczy w dochodzie stosownie do wniesionego przez niego udziału funduszu, nie jest jednak posiadaczem papierów wartościowych w razie wycofania się z funduszu otrzymuje zwrot wniesionego kapitału wraz z należną mu częścią dochodu po odliczeniu kosztów prowizyjnych świadczonych przez fundusz.
   
   25. Polityka a przebieg procesów inwestowania.
   Polityka zarówno zewnętrzna jak i wewnętrzna ma istotny wpływ na decyzje inwestycje. I tak polityka zewnętrzna rozumiana jest jako skłonność potencjalnych inwestorów do oceny ryzyka i zysków. Szczególnie jeśli chodzi o wojny i zagrożenia konfliktami wojennymi. Z jednej strony powodują one odpływ inwestorów z danych obszarów, natomiast z drugiej strony pojawiają się na to miejsce nowi inwestorzy, ale z racji dużego ryzyka oczekujący wysokich zwrotów.
   26. Globalizacja a zjawiska finansowe. Przykłady przejawów globalizacji procesów finansowych.
   Globalizacja - w najprostszym rozumieniu to międzynarodowe powiązania między gospodarkami, polegające na coraz szerszej wymianie handlowej, przepływie kapitału, technologii i informacji.
   Globalizacja ma swoje pozytywne i negatywne strony.
   Pozytywne aspekty globalizacji:
   - poszerza się krąg inwestorów,
   - idzie szybszy obieg informacji, szybsze przesyłanie pieniądza,
   - istnienie tzw. „urządzeń reuterowskich” czyli zestawy urządzeń na bazie wyspecjalizowanego komputera, co umożliwia kontakt ze światem finansowym
   Negatywne aspekty globalizacji:
   - możliwość szybszego rozpowszechniania się sytuacji kryzysowych,
   - wpływ zjawisk i zdarzeń w regionach geograficznie i gospodarczo odległych na gospodarki wielu krajów świata,
   - ograniczenie (ucieczka) inwestowania/inwestorów.
   27. Rynek finansowy i jego podział.
   Rynek finansowy składa się z wielu instytucji i podmiotów. Rynki mogą mieć postać:
   1. zinstytucjonalizowaną - np. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie,
   2. niezinstytucjonalizowaną - np. rynek walutowy(bowiem funkcjonuje on bez instytucji i organizacji; jego podstawowym dokumentem jest tzw. kodeks dealera walutowego; transakcji odbywają się według określonych zwyczajów i kanonów, a wszyscy uczestnicy godzą się na ich stosowanie.
   Podział rynku finansowego:
   1. rynek pierwotny - jeżeli remitent sprzedaje nową emisję papierów wartościowych inwestorom, co oznacza, że dany papier wartościowy (np. akcja) może zaistnieć na rynku,
   2. rynek wtórny - sprzedaż papierów wartościowych odbywa się między inwestorami (bez udziału remitenta), odbywa się ich rynkowy obrót.
   28. Rynek pieniężny.
   Na rynku pieniężnym instytucje finansowe, organy państwowe, samorządy terytorialne, podmioty gospodarcze i osoby fizyczne sprzedają i kupują instrumenty finansowe, głównie zobowiązania, o okresie żywotności krótszym niż rok, czyli instrumenty krótkookresowe. Na rynku tym największą funkcję odgrywają banki. Na rynku tym bank centralny pełni funkcję regulatora płynności i remitenta centralnego pieniądza rezerwowego.
   Rynek pieniężny obejmuje rynek pierwotny i rynek wtórny.
   29. Rynek kapitałowy. Definicje i ogólna charakterystyka.
   Na rynku kapitałowym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe (akcje i obligacje) o okresie żywotności dłuższym niż rok.
   30. Rynek walutowy. Definicje i ogólna charakterystyka.
   Na rynku walutowym dokuje się obrotu walutami i instrumentami finansowymi, wycenionymi w obcej walucie, aniżeli krajowa.
   Na rynku tym zawierane są transakcje trojakiego typu:
   1. zakup walut innych niż posiadane, w celu zaspokojenia potrzeb własnych banku bądź jego klientów,
   2. zakup walut do celów spekulacyjnych,
   3. transakcje zabezpieczające przed ryzykiem walutowym.
   W Polsce rynek walutowy obejmuje zarówno transakcje kupna-sprzedaży walut, jak i rynek instrumentów pochodnych.
   31. Rynek instrumentów pochodnych. Definicje i ogólna charakterystyka.
   Wartość instrumentów pochodnych zależy od:
   1. ceny walut,
   2. papierów wartościowych,
   3. od stóp procentowych,
   4. indeksów giełdowych,
   5. wartości innych aktywów, na które instrumenty te zostały wystawione. (umożliwia to inwestorom zakup lub sprzedaż aktywów w przyszłości, po cenie ustalonej w chwili wystawienia instrumentu.
   Obecnie w Polsce istnieje głównie rynek pierwotny instrumentów pochodnych, głównie kontraktów forward, opcji na waluty oraz na stopę procentową.
   32. Podstawowi uczestnicy rynków finansowych.
   Należą do nich:
   1. Pastwo,
   2. Przedsiębiorstwo,
   3. Banki,
   4. Gospodarstwa domowe,
   5. Pośrednicy rynków finansowych.
   33. Państwo a finanse prywatne.
   Państwo jest szczególny uczestnikiem rynków finansowych, dlatego że kształtuje dochody i wydatki sektora publicznego, które oddziaływają na pozostałe segmenty gospodarki narodowej.
   Sektor publiczny wywiera niekorzystny wpływ na takie procesy gospodarcze.
   Wpływ sektora publicznego, na:
   1. wzrost gospodarczy - wydatki sektora publicznego finansowane są głównie przez podatki, które niekorzystnie oddziaływają na dochody, co w konsekwencji zmniejsza ich skłonność do pomnażania. Tym samym wysokie podatki uniemożliwiają wysokie tempo wzrostu gospodarczego i obniżają międzynarodową konkurencyjność polskich przedsiębiorstw.
   2. skłonność do inwestowania - w Polsce jest wyższa w sektorze prywatnym niż publicznym, co świadczy o niższym udziale wydatków inwestycyjnych w łącznej kwocie wydatków publicznych. System podatkowy wpływa na zwiększenie konsumpcji w strukturze podziału produktu narodowego (wzrost popytu konsumpcyjnego) i ograniczeniu inwestycji (popytu inwestycyjnego) co sprzyja zmniejszeniem wzrostu konsumpcyjnego i spadek inflacji:
   a) deficyt sektora publicznego powstaje, gdy dochody tego sektora nie wystarczają na sfinansowanie zaplanowanych wydatków. Jest on finansowany długiem zaciągniętym na rynku finansowym, gdzie konkuruje o środki z podmiotami gospodarczymi. Jest sytuacja niekorzystna, gdyż:
   
   34. Przedsiębiorstwo jako uczestnik rynku finansowego.
   Przedsiębiorstwo jako uczestnik życia finansowego występuje w dwóch rolach:
   1. jako biorca środków - kapitał potrzebny jest np. do założenia firmy, pożycza pśrodki z banków, od rynkowych kontrahentów;
   2. jako dawca środków - dostarcza je w postaci kapitałów własnych, służących do założenia innych podmiotów gospodarczych. Nadwyżki pieniądza lokuje w bankach, albo pożycza swoim klientom, np. odraczanie terminów płatności przez wykonanie przez siebie usługi.
   Jednak podstawowa funkcja przedsiębiorstwa wynika z jego roli gospodarczej Wszelkie inwestycje finansowe powinny mieć na celu inwestycje w sensie rzeczowym. Właśnie przedsiębiorstwo jest tym podmiotem, w którym następuje zamiana inwestycji w sensie finansowym na inwestycje w sensie rzeczowym.
   35. Banki jako uczestnik rynku finansowego.
   Banki są nieodłącznym uczestnikiem zjawisk finansowych. Bank w obecnej sytuacji jest dużą organizacją gospodarczą, spełniającą wiele istotnych funkcji.
   Należy wymienić;
   I. Banki są biorcami i dawcami kapitałów
   1. zbierają wolne środki z rynku przez przyjmowanie depozytów od osób fizycznych, prawnych i jednostek budżetowych,
   2. emitują własne papiery dłużne: obligacje bankowe, certyfikaty depozytowe, bony lokacyjne,
   3. przyjmują wolne środki z innych banków,
   4. kupują papiery właścicielski (akcje), stając się akcjonariuszami innych podmiotów,
   5. udzielają kredytów i pożyczek na rozmaite cele, itp.
   II. Banki są instytucjami służącymi do transformacji pieniądza co do wielkości i terminu przy przyjmowaniu wkładów oraz udzielaniu kredytów:
   1. w przypadku transformacji co do wielkości bank może przyjąć duży depozyt i może go rozdzielić, w zależności od potrzeb na dużą ilość drobnych inwestycji (kredytów)
   2. o transformacji terminów mówimy, gdy bank przyjmuje depozyty na krótki termin
   (np. 1 miesiąca). Z takiego depozytu bądź kilku depozytów tworzony jest jeden kredyt na dłuższy termin np. 1 roku.
   III. Banki prowadzą działalność o charakterze usługowym na rzecz rozmaitych podmiotów. Odbywa się to w zakresie:
   1. rozliczeń (przelewy, wymiana walutowa),
   2. obsługa operacji handlu zagranicznego,
   3. doradztwa finansowego,
   4. udziału w procesach fuzji i przejęć i wielu innych.
   36. Gospodarstwa domowe jako uczestnik rynku finansowego.
   Gospodarstwa domowe są biorcami i dawcami środków finansowych. Swoje oszczędności inwestuje np. w bankach czy w nieruchomościach, a z drugiej strony jest biorcą pieniądza gdyż podejmuje kredyty i pożyczki. Ranga tego segmentu życia gospodarczego jest ogromna. Jest to ogromny potencjał, o który „walczą” banki, fundusze inwestycyjne czy firmy ubezpieczeniowe.
   37. Fundusze inwestycyjne - cel i sposoby funkcjonowania.
   Fundusz inwestycyjny jest instytucją lokującą pulę środków pieniężnych zebranych od uczestników w różnego rodzaju instrumenty finansowe. Przedmiot lokat funduszy i. są głównie papiery wartościowe, jak: akcje czy obligacje, a zasadą polityki inwestycyjnej jest wypracowanie na rzecz uczestników, wysokich zysków przy ograniczonym ryzyku (dywersyfikacja). Fundusze są bardzo efektywną formą lokat.
   Fundusze inwestycyjne spełniają ważną rolę w procesie alokacji kapitału w gospodarce. Ich działalność bowiem umożliwia transfer oszczędności osób fizycznych i nadwyżek podmiotów gospodarczych do tych podmiotów gospodarczych, które zgłaszają zapotrzebowanie na kapitał.
   Wyróżnia się następujące fundusze:
   1. fundusze inwestycyjne otwarte,
   2. fundusze inwestycyjne otwarte specjalistyczne,
   3. fundusze inwestycje zamknięte,
   4. fundusze inwestycyjne mieszane,
   5. fundusze inwestycyjne zamknięte specjalistyczne.
   38. Fundusze inwestycyjne otwarte. Podstawowe zasady organizacji.
   Fundusz ten przeznaczony jest dla inwestorów drobnych czyli każdy może stać się jego uczestnikiem, wpłacając do funduszu określoną kwotę.
   Wszyscy uczestnicy funduszu mają jednakowe prawa i obowiązki. Wyjątek stanowią jedynie uczestnicy uprzywilejowanych, którzy zgromadzili znaczne środki i z tego względu są zwolnieni z całkowitego lub częściowego uiszczenia opłaty manipulacyjnej. Musi to być określone w statucie.
   Zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa określone powinno być w statucie, ale nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie. Konkuruje on z lokatami bankowymi w oszczędzaniu.
   
   39. Fundusze inwestycyjne otwarte specjalistyczne.
   To by stać się uczestnikiem f.i.o.s. określa poprzez odpowiednie warunki statut, ograniczając tym samym dostęp do niego (np. wyłącznie do osób prawnych). Statu ponadto może określać takie warunki jak:
   1. odkupienia przez uczestnika jednostki uczestnictwa przez fundusz,
   2. terminu zgłoszenia przez uczestnika zamiaru odkupienia jednostki uczestnictwa,
   3. terminu, w którym nastąpi wypłata kwoty z tytułu odkupienia jednostek,
   4. zezwolenie na dokonywanie wpłat do funduszu w papierach wartościowych
   5. może przewidywać utworzenie rady inwestorów jako organu kontrolnego.
   Organ ten kontroluje realizację celu inwestycyjnego funduszu:
   1. kontrolę realizacji polityki inwestycyjnej funduszu i stosowanie ograniczeń inwestycyjnych,
   2. prawo i obowiązek wglądu w księgi i dokumenty funduszu oraz żądanie wyjaśnień od towarzystwa funduszy inwestycyjnych,
   3. prawo i obowiązek zawiadomienia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz wezwania towarzystwa funduszy inwestycyjnych do usunięcia nieprawidłowości - w przypadku ich stwierdzenia,
   4. podjęcia uchwały o rozwiązaniu funduszu - o ile statut przyznaje jej takie uprawnienia.
   40. Fundusze inwestycyjne zamknięte.
   F.i.z. emituje papiery wartościowe i w związku z tym ma obowiązek:
   wystąpienia z wnioskiem o dopuszczenie certyfikatówð inwestycyjnych do obrotu np. na GPW w Warszawie
   Emisja c.i. następuje na podstawie prospektu emisyjnego. Fundusz ma swobodę w inwestowaniu środków (transakcje terminowe, prawa pochodne itp.)
   istnieje duże podobieństwo co do kompetencji, trybu działania i sposobu tworzenia rady inwestorów jak f.i. o.s.
   41. Fundusze inwestycyjne mieszane. Podstawowe zasady organizacji.
   Fundusz inwestycyjny mieszany łączy w sobie cechy funduszu otwartego i zamkniętego, czyli:
   1. fundusz emituje certyfikaty inwestycyjne, które muszą być przedmiotem obrotu publicznego na rynku regulowanym,
   2. jego możliwości inwestowania są ograniczone,
   3. dopuszcza się możliwość istnienia rady inwestorów (co stanowi cechę funduszu zamkniętego).
   Statut określa częstotliwość wykupu certyfikatów inwestycyjnych na żądanie uczestników (fundusz otwarty).
   Co do ceny, to rynkowa cena certyfikatów, może być różna od ceny wykupu certyfikatu przez fundusz. Cena wykupu certyfikatu to wartość aktywów netto funduszu, przypadająca na certyfikat inwestycyjny.
   42. Funkcje banku centralnego.
   Bank centralny jest to bank państwowy, który spełnia równocześnie funkcje:
   - banku emisyjnego;
   - banku banków;
   - banku gospodarki narodowej i banku państwa.
   Centralny bank - dzięki temu, że dokonuje emisji pieniądza -jest zawsze wypłacalny. Jeżeli poniesie straty, to i tak będzie mógł w pełni zaspokoić roszczenia posiadaczy wkładów. Wkłady w banku emisyjnym są zawsze całkowicie pewne.
   Jako bank banków - bank centralny jest bankiem rezerwowym dla banków operacyjnych (komercyjnych).
   Bank banków spełnia następujące funkcje:
   - reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza (gotówkowego i żyrowego);
   - reguluje wielkość pieniądza bankowego tworzonego przez banki operacyjne;
   - reguluje płynność całego systemu bankowego;
   - kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężn
   Najbardziej istotne dla banku centralnego jest spełnianie funkcji banku gospodarki narodowej. W tym charakterze jest on z jednej strony regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego, a z drugiej strony - bankierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu. Obowiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność waluty narodowej, a także takie oddziaływanie na gospodarkę narodową, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego oraz spadek bezrobocia.
   Pełniąc funkcję banku państwa bank centralny zajmuje się obsługą i organizacją płatności zagranicznych, realizacją polityki państwa w odniesieniu do kursu walut, pośredniczeniem w kupnie złota i dewiz, a także utrzymywaniem rezerw międzynarodowych środków pieniężnych.
   43. Usługi tradycyjne współczesnych banków komercyjnych.
   Usługi tradycyjne współczesnych banków komercyjnych to:
   1. Prowadzenie transakcji walutowych - prowadzona przez największe banki, a wynika to z faktu, że występuje duże w tej sferze duże ryzyko i na doświadczenie wymagane przy realizacji tego typu transakcji, czyli zamiany jednej waluty na inną w zamian za prowizję.
   2. Dyskontowanie papierów dłużnych i udzielanie kredytów na dzielność gospodarczą.
   44. Definicja przedsiębiorcy.
   Przedsiębiorca to:
   1. osoba fizyczna,
   2. osoba prawna - spółka kapitałowa, spółdzielnia, przedsiębiorstwo państwowe, zagraniczne, fundacje inne osoby prawne.
   3. nie mające osobowości prawnej spółki prawa handlowego: spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna,
   4. spółka cywilna, zawodowo i we własnym imieniu podejmująca i wykonująca działalność gospodarczą przez tworzenie i prowadzenie przedsiębiorstwa.
   
   
   
   Przedsiębiorcę wyróżnia:
   1. motywy działania czyli dążenie do bogacenia się, niezależność samorealizacji, urzeczywistnienie wizji celu,
   2. mechanizm działania czyli dostrzeganie przez przedsiębiorcę potrzeb potencjalnych odbiorców dóbr i usługi, inwestuje posiadane lub pożyczone środki w przedsięwzięcia gospodarcze, itp.,
   3. ryzyko, który obarczone jest dążenie do osiągania zysku, gdyż działalność przedsiębiorcy może również przynosić straty, które on sam pokrywa z własnych środków.
   
   Przedsiębiorcy pełnią również funkcję:
   1. wprowadzają nowe produkty lub usługi,
   2. tworzą nowe rynki,
   3. odkrywają nowe zasoby,
   4. rozwijają nowe technologie, itp.
   45. Przedsiębiorstwo - rys historyczny.
   
   Przedsiębiorstwo - to zespół zorganizowanych i skoordynowanych, osobowych, rzeczowych oraz finansowych czynników wytwórczych, jakie przedmiot gospodarczy (przedsiębiorca) gromadzi w celu prowadzenia działalności gospodarczej.
   
   Przedsiębiorstwo to przedsięwzięcie gospodarcze, podejmowane przez przedsiębiorcę w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo charakteryzuje się:
   1. odrębnością ekonomiczną,
   2. odrębnością organizacyjną,
   3. odrębnością prawną,
   4. odrębność techniczno-produkcyjną.
   Elementami przedsiębiorstwa są:
   1. firma tj. nazwa przedsiębiorstwa,
   2. księgi handlowe,
   ð niematerialne;
   pieniężne;ð
   3. rzeczowe składniki mienia,
   4. wierzytelności,
   5. prawa i obciążenia wynikające z umów.
   
   Przedsiębiorstwa rozwinęły się w wyniku gospodarki towarowej. Początkowo przedsiębiorstwo należało do jednej osoby, z czasem sytuacja ta uległa zmianie. Były to najczęściej rodzinne spółki osobowe (spółki cywilne). Ze względów finansowych właściciel w poszukiwaniu zasobów pieniężnych musiał zwrócić się na zewnątrz. Zaowocowało to pojawieniem się nowych form prawnych spółek - spółek kapitałowych.
   W XIX w. pojawiły się spółdzielnie. Obecnie najpopularniejszą siłą kapitału są spółki akcyjne, które powstały na przełomie XVI i XVII w. W Polsce pierwszą spółką akcyjną była Kompania Manufaktur Wełnianych (1766 rok).
   46. Podstawowe formy organizacyjno-prawne podmiotów gospodarczych.
   Wymienia się:
   1. Przedsiębiorstwa państwowe,
   2. Jednoosobowe Spółki Skarbu Państwa,
   3. Spółki handlowe
   4. Osoby fizyczne jako przedsiębiorcy,
   47. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa państwowego.
   Przedsiębiorstwa państwowe funkcjonują w oparciu o ustawę z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych.
   
   Przedsiębiorstwo państwowe to samodzielny, samorządny i samofinansujący podmiot gospodarczy, posiadający osobowość prawną, stworzony i nadzorowany przez naczelne lub centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji państwowej lub Narodowy Bank Polski.
   
   Przedsiębiorstwa państwowe dzieli się na:
   1. przedsiębiorstwa użyteczności publicznej jak: elektrownie, przedsiębiorstwa wodociągowe itp.,
   2. przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych, zajmujących się zwykłą działalnością gospodarczą.
   Środki niezbędne dla prowadzenia działalności wydzielone zostają przedsiębiorstwu z chwilą jego powołania. Przedsiębiorstwa państwowe w wielu obszarach kierują się dyrektywami i poleceniami administracyjnymi.
   W ustawie o pp. Brak jest stosownych uregulowań mówiących kiedy należy bezwzględnie podjąć postępowanie naprawcze. Skutkiem tego jest funkcjonowanie, Dy zachwiana jest równowaga finansowa, a zadłużenie powiększa się, ze szkodą dla wierzycieli.
   
   Przedsiębiorstwa państwowe istniały już w średniowieczu. Do lat siedemdziesiątych XIX w. w królestwie Polskim i Prusach ważną rolę odgrywało skarbowe górnictwo i hutnictwo, a później koleje państwowe. W dwudziestoleciu międzywojennym do państwa należały przedsiębiorstwa monopolowe, koleje, poczta itp.
   48. Ogólna charakterystyka Jednoosobowej Spółki Skarbu Państwa.
   JSSP - tworzona jest w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego. Struktura jej organów odpowiada strukturze spółek akcyjnych, zorganizowanych według przepisów kodeksu spółek handlowych.
   W spółce tej istnieje jeden akcjonariusz - Skarb Państwa(reprezentowany przez ministra) - i stanowi on walne zgromadzenie, podejmujące strategiczne decyzje o strukturze kapitału i rozwoju.
   Ponadto, podmioty te wyposażone są w osobowość prawną.
   49. Forma organizacyjna spółek handlowych. Rodzaje i charakterystyka.
   (c.d. moduł 5 str. 7-14)
   3.1. Spółka - zespół wspólników działających dla realizacji wspólnego celu gospodarczego.
   Wspólnicy grupują środki, które każdy z nich przeznaczył na osiągnięcie tego wspólnego celu. Spółka jest formą przedsiębiorstwa. W Polsce rozróżnia się spółki: cywilne i handlowe.
   
   Spółka prawa cywilnego - jest to najprostsza forma organizacyjna oparta na przepisach kodeksu cywilnego. Do podjęcia działalności w formie spółki cywilnej potrzebna jest pisemna umowa zawarta przez wspólników, która może być związana bez udziału notariusza. W umowie wspólnicy powinni zaznaczyć cel gospodarczy spółki, rodzaj wytwarzanych wyrobów, oraz wkłady jakie wspólnicy wnoszą do spółki. Przez zawarcie umowy wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez określone działanie. Działaniem tym może być wniesienie wkładu pieniężnego, świadczenie usług, wniesienie prawa do patentu lub lokalu. Istotną cechą spółki jest to, iż wspólnicy odpowiadają solidarnie swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej i dlatego prawnym właścicielem majątku spółki są wszyscy jej wspólnicy łącznie i niepodzielnie jako właściciele. Oznacza to również, iż spółka nie jest stroną w procesach sądowych, lecz powodami czy pozwanymi są zaś wspólnicy. Spółka cywilna podjęcie działalności gospodarczej musi zgłosić do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminy.
   
   Spółka prawa handlowego - są spółkami powstałymi na podstawie przepisów kodeksu handlowego. W brzmieniu obecnie obowiązującym kodeks handlowy wyróżnia cztery rodzaje spółek: spółkę jawną, spółkę komandytową, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, i spółkę akcyjną. Spółki prawa handlowego charakteryzują się tym, że podlegają wpisowi do rejestru handlowego spółek, prowadzonego przez sądy. Rejestr ten jest jawny i każda zainteresowana osoba ma do niego wgląd. Do rejestru tego wpisywane są wszystkie dane identyfikujące spółkę oraz wszelkie zmiany w umowie spółki, składane są również odpisy bilansu i inwentarza. Celem tego jest ochrona osób trzecich, potencjalnych kontrahentów spółki, którzy mogą z rejestru czerpać informacje o formie i kondycji spółki. Urzędowa nazwa spółki prawa handlowego, czyli jej firma, korzysta a ochrony prawnej przed bezprawnym używaniem nazwy (firmy) spółki przez nieuczciwych konkurentów. Również tylko spółka prawa handlowego ma prawo do ustanowienia prokurenta, czyli szczególnego rodzaju pełnomocnika handlowego, upoważnionego do wszystkich czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
   
   Spółka osobowa - spółka, której podstawą istnienia jest wspólne działanie osób uczestniczących w spółce, w odróżnieniu os spółki kapitałowej, która opiera się na kapitale. Do spółki osobowej zalicza się: spółkę jawną i spółkę komandytową.
   
   Spółka jawna - jest spółką handlową i jednocześnie spółką osobową, to znaczy taką, w której podstawą działania jest nie kapitał, lecz praca wspólników. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, ale zgodnie z przepisami prawa handlowego posiada ona uprawnienia pozwalające na prowadzenie działalności, np.: występowanie przed sądem jako strona, zawieranie umów. Wspólnicy zawierają umowę spółki po czym jest ona rejestrowana w rejestrze handlowym. W spółce jawnej wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem.

Prawo gospodarcze-Geneza prawa gospodarczego

1.Geneza prawa gospodarczego
istnieje wiele teorii na temat genezy prawa - niektórzy♣ upatrują jej początków w literaturze niemieckiej inni w radzieckiej, angielskiej, prawo to kwalifikuje się do młodych dziedzin prawa
początki♣ XVII w Anglia (prekursorzy: klasycy John Lock, Eilliam Petti- spojrzenie na gospodarkę w aspekcie sterownia i ograniczania jej przez państwo, pojawiło się wtedy kiedy pojawiła się sfera wolności gospodarczej
kierunek zwany♣ merkantylizmem - ochrona rynku wew przed napływem materiałów z importu, ingerencja państwa we wszystkie sfery działalności gospodarczej
kolejnym♣ okresem był czas wpływu fizjokratów (Francoise Quesnay). Oni to porównywali wolność handlu, przemysłu do wolności praw człowieka (ten pogląd wywodził się z prawa natury - ograniczając prawo do praw dział. gospod, państwo ogranicza naturalne prawa człowieka)
po raz 1 zasada wolności handlu i przemysłu♣ pojawiła się w Konstytucji Francuskiej z 1791)
wiek XIX - wpływy♣ liberalizmu gospodarczego i politycznego - państwo wycofuje się z reglamentowania działalności. gospodarczej
Polska - zasady p.gosp określa♣ się po raz w Konstytucji z 17.03.1921, a mianowicie:
A) wolność wyboru zajęcia i zarobkowania
B) zasada ograniczania tych praw tylko na stopie ustawowej
C) zasada ochrony praw własności
D) zasada prowadzenia samorządu gospodarczego
• w rozporządzeniu Prezydenta z dn 7.06.1927 zostało wprowadzone prawo przemysłowe - 1 akt normatywny w sferze gospodarczej (dzielił jej rodzaje, odnosił się do wolności gospodarczej , monopol, koncesje) - w tej formie utrzymało się do 1972 r.
• po II WŚ władze zaczynają wycinać poszczególne jej fragmenty - okres planowania odgórnego
• dopiero w 1972 - ustawa "O wykonywaniu i organizacji rzemiosła"
• lata 70 i 80 - okres zmieniającego się poglądu władzy centralnej na sferę gospodarczą (potrzeba zezwolenia na prywatną inicjatywę) - ustawa z 1988 "Prawo o działalności gospodarczej" (kilkakrotnie nowelizowana) - na jej podstawie, do 31.12.2000, opierał się cały ustrój transformacji, ustawa z 19.11.1999 "Prawo o działalności gospodarczej"- część z jej uchwaleń zaczęło obowiązywać z dn 1-01-2001;tworzy nowe regulacje prawne zgodne z wymogami KRP i prawem UE. Porządkuje system reglamentacji dz.gosp, zawiera nowe regulacje których nie było w ustawie z 88 (dot. zezwoleń na dz.gosp., małych i średnich przedsiębiorstw, samorządu gosp i administracji gosp., liberalizuje wykonywanie dz.gosp

2.Definicja prawa gospodarczego publicznego - krótko scharakteryzuj
- zespół norm określających podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy "Prawo o działalności gospodarczej". Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumiemy pracę zarobkową ,zawodową, we własnym imieniu, zorganizowaną o charakterze ciągłym (nie stałym - może być jednorazowa) PGP jest wyrazem władztwa państwa w gospodarce określa jego zakres odzwierciedla powinności państwa wobec gospodarki w postaci norm prawnych (formułuje prawa i obowiązki przedsiębiorców, reguluje normatywnie stosunki własnościowe, zasady gospodarowania, formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej, zakres i formy państwowej ochrony prawnej powyższych stosunków gospodarczych, normuje regulacje prawne dot dóbr publicznych w tym własności państwowej i komunalnej - reguluje zasady gospodarowania składnikami tego majątku)

3.Źródła prawa gospodarczego
Konstytucja, ustawy i akty podustawowe. Ponadto akty indywidualne które konkretyzują obowiązki i uprawnienia podmiotów ustalonych w aktach generalnych. Odrębnym źródłem praw gp są też akty prawa ponadnarodowego i międzynarodowego (traktaty handlowe, celne, monetarne etc)
Konstytucja - początkowo Konstytucja gwarantowała pewne wolności np. swoboda działalności gospodarczej, ochrona własności i dziedziczenia. Po II WŚ uległo to zmianie - powstały nowe typy państw i gospodarki (np. państwa demokracji ludowej - K zaczęła określać ustrój społeczno - gospodarczy - w Polsce oparty na własności społecznej i wszechobecnej roli państwa w gospodarce. Konstytucje zaczęły określać nowe wartości min ochrona konkurencji i konsumentów , dóbr publicznych etc a także granice i formy interwencjonizmu państwowego
Akty podustawowe - te to przewidują różne rodzaje aktów wykonawczych (wraz z wyborem jego formy wiąże się kwestia kontroli tworzenia i stosowania aktu) Do źródeł prawa można też zaliczyć tzw akty organizacji np. statuty nadawane przez organy adm państwowej przedsiębiorcom , czy umowy zbiorowe pracy
Źródła prawa gospodarczego:
Są nimi przepisy kodeksu cywilnego, które dotyczą osób fizycznych i prawnych w ramach prowadzonych przez nie działalności gospodarczych.
Prawo gospodarcze będąc kompleksową gałęzią prawa nie ma w przeciwieństwie do większości gałęzi prawa swojego kodeksu (kodeksu gospodarczego). Wśród całej gamy źródeł prawa gospodarczego szczególne miejsce zajmuje kodeks cywilny z 1964 roku (od tego czasu ponad 20 razy nowelizowany).
Wśród innych źródeł prawa gospodarczego można wymienić:
- kodeks handlowy z 1934r. z późniejszymi 16 zmianami;
- ustawa z 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych oraz ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego;
- ustawa z 1982 roku - prawo spółdzielcze;
- ustawa z 1989 roku o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych;
- ustawa z 1991 roku o spółkach z udziałem kapitału zagranicznego;
- ustawa 1996 roku o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych;
- ustawa 23.12.1998 roku o działalności gospodarczej (dziennik ustaw nr. 41, 28.12.1998r., pozycja 324);
- ustawa z 1997 roku o prawie bankowym;
- ustawa z 1997 roku o prawie o publicznym obrocie papierów wartościowych

4.Co to są przepisy parametryczne
Są to przepisy które wiążą się z wszelkiego rodzaju wielkościami ekonomicznymi np. przepisy określające normy amortyzacyjne, stopę zysku, wielkość oprocentowania kredytu. Staja się one normami prawnymi wówczas gdy obwarowane są przymusem prawnym.

5.Zasady prawa gospodarczego
Zasadami pr.gosp są pewne postulaty pod adresem prawodawcy i organów stanowiących prawo ,którymi powinny one kierować się przy tworzeniu i stosowaniu prawa. - znaczenie opisowe. W znaczeniu normatywnym , zasady prawa to wiążące prawnie normy należące do danego systemu prawnego. Wyznaczają one kierunek działań prawodawczych , ukierunkowują proces interpretacji przepisów prawnych oraz kierunki stosowania prawa. Ich źródłem przede wszystkim jest Konstytucja
- zasada wolności podejmowani i wykonywania dz.gosp.- art5;
- zasada samodzielności gospodarczej i finansowej przedsiębiorstw
- zasad równości praw i legalności przedsiębiorców w ramach wykonywania i podejmowania dz.gosp
- zasada dobrowolności zrzeszania się pracodawców, pracowników, konsumentów
- zasada demokracji gospodarczej
- zasada państwowej ochrony stosunków gospodarczych(własności środków produkcji, uczciwej konkurencji etc)
podjecie dz.gosp jest wolne o ile nie istnieje prawny zakaz jej podejmowania lub gdy nie podlega ona ograniczeniom lub reglamentacji.

6.Społeczna gospodarka rynkowa
Sama koncepcja wywodzi się z Niemiec które po II W Ś zaczęły modelu systemu gospodarczego umożliwiającego odbudowanie państwa w nowych warunkach politycznych i ekonomicznych.
Obecnie koncepcja ta zakłada że państwo ma spełniać takie funkcje jak:
- hamować w okresie koniunktury i pobudzić w okresie recesji
- tworzyć warunki w którym jednostki organizacyjne działać będą zgodnie z interesami swoimi jak i państwa , pełnić funkcje ogólnospołeczne
- cele społecznej gosp rynkowej obejmują zrównoważony wzrost gospodarczy równowagę zew, wew i społeczną , naczelnym jej założeniem jest równość i sprawiedliwość
- jest ona realizowana w celu korekty podziału dochodu narodowego
- w koncepcji społ.gosp.rynk. wyróżnia się narzędzia kierowania:
bezpośrednie (polityka antymonopolowa, redystrybucja zysków, dotacje, urzędy nadzoru gosp, bezpośrednie zarządzanie sferą dóbr publicznych , własna dz.gosp państwa, zamówienia rządowe) i pośrednie (nadzór kontroli i cen, kształtowanie systemu podatkowego, polityka walutowa i celna, polityka pieniężna i kredytowa, system fiskalny, kształtowanie systemu prawnego, socjalnego i ochrony środowiska gospodarczego)

7.Formy planowania państwowego
Planowanie makroekonomiczne w gospodarce rynkowej stanowi instrument interwencjonalizmu państwowego, należy do najmłodszych form działalności państwa. Do krajów o najdłuższej tradycji planowania zalicza się min Japonię Niemcy, Szwecję. Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gospodarce rynkowej i przyjmuje 1 z 3 form:
- koniunkturalną - koncentruje się na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej (przy pełnym zatrudnieniu i niskim poziomie inflacji)oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnioterminowych prognoz. Wykorzystuje w tym celu głównie politykę fiskalna i pieniężną
- częściowo strukturalną - stosowana do realizacji zadań średnioterminowych jak i w krótki czasie. Ta forma powstała w Holandii i stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej
- strukturalną - jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego w dłuższym czasie oraz umożliwienie dokonania odpowiednich przemian strukturalnych .
Obecnie coraz częściej przechodzi się od planowania koniunkturalnego do strukturalnego, z krótkoterminowego do długookresowego, od planowania w skali regionu do planowania w skali ponadpaństwowej (programy przekształceń w UE)
- planowanie indykatywne -kolejna z form pan. Planowania gospodarczego którego cechą jest to, że plany te nie zawierają normatywnych zadań dla sektora prywatnego. Plan taki stanowi informację o przewidywanym kształtowaniu się sytuacji gospodarczej oraz zakładanych działaniach rządu - bez zobowiązań wobec społeczeństwa.

8.Działanie nadzorcze państwa w gospodarce
- maja one na celu zapewnienie prawidłowej organizacji i funkcjonowania ustalonego porządku gospodarczego oraz usuwanie wszelkich nieprawidłowości powstających w tym zakresie
- nadzór jest forma stosunków prawnych między podmiotami połączonych ze sobą zależnościami strukturalnymi w układzie stosunków zdecentralizowanych, jest jedna z funkcji kierowniczych, funkcja władczą o charakterze korygującym , realizowana w formie indywidualnych aktów administracyjnych , ma ograniczony zakres podmiotowy i przedmiotowy
- 2 koncepcje zasięgu uprawnień i obowiązków organu sprawującego nadzór oraz środków prawnych władczego oddziaływani na przedsiębiorstwa:
- 1 - to koncepcja ogólnej kompetencji organu nadzorującego (ma on prawo wkraczać w sferę działania jednostki we wszystkich sprawach kiedy uzna to za celowe
- 2 - koncepcja ograniczonej kompetencji organu nadzorującego (władcze wkraczanie w sferę działania przedsiębiorcy jest możliwe tylko w sprawach określonych konkretnym przepisem prawnym i przy zastosowaniu odpowiednich środków i form prawnych).
- konstrukcja prawna nadzoru powinna zawierać: podstawę prawna (zakres podmiotowy i przedmiotowy nadzoru i jego środki), podmioty stosunku nadzoru, jego treść, formę, procedurę jego realizacji, odpowiedzialność, środki ochrony prawnej wobec decyzji nadzorczych.
- zadaniem państwa jest czuwanie by rynek funkcjonował w sposób niezakłócony wg zasady wolności gospodarczej, dotyczy wszystkich segmentów rynku (towarowego, kapitałowego, pracy, pieniężnego), nadzór jest ustanawiany i wykonywany ze względu na potrzebę chronienia reguł zachowani ustalonych normami prawa.

9.Formy zachowań państwa wobec gospodarki
Dla każdego typu i rodzaju zachowań państwa wobec gospodarki wyróżniamy 3 formy zachowań:
- tworzenie prawa - pod względem podmiotowym prawna regulacja stosunków gospodarczych dotyczy 2 układów: stosunki poziome regulowane przepisami prawa prywatnego- wzajemne uprawnienia i obowiązki uczestników stosunków prawnych) oraz stosunków pionowych regulowanych przepisami prawa publicznego - uprawnienia i obowiązki prawne przedsiębiorców wobec państwa i nawzajem. Oddzielnym problem jest tu zakres regulacji prawnych dot. stosunków pionowych (zakres ingerencji państwa w stosunki gospodarcze) i poziomych (państwo jako organ spełniający f. ogólnospołeczne i stojący na straży prawnej ochrony funkcjonowania rynku i jego uczestników dając im jednocześnie możliwość dochodzenia swych roszczeń np. w kwestiach np. pracodawca - pracownik)
- programowanie gospodarcze - planowanie makroekonomiczne w gospodarce rynkowej stanowi instrument interwencjonalizmu państwowego, należy do najmłodszych form działalności państwa. Do krajów o najdłuższej tradycji planowania zalicza się min Japonię Niemcy, Szwecję.
Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gospodarce rynkowej i przyjmuje 1 z 3 form:
- koniunkturalną - koncentruje się na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej (przy pełnym zatrudnieniu i niskim poziomie inflacji)oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnioterminowych prognoz. Wykorzystuje w tym celu głównie politykę fiskalna i pieniężną
- częściowo strukturalną - stosowana do realizacji zadań średnioterminowych jak i w krótki czasie. Ta forma powstała w Holandii i stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej
- strukturalną - jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego w dłuższym czasie oraz umożliwienie dokonania odpowiednich przemian strukturalnych .
Obecnie coraz częściej przechodzi się od planowania koniunkturalnego do strukturalnego, z krótkoterminowego do długookresowego, od planowania w skali regionu do planowania w skali ponadpaństwowej (programy przekształceń w UE)
- planowanie indykatywne -kolejna z form pan. Planowania gospodarczego którego cechą jest to, że plany te nie zawierają normatywnych zadań dla sektora prywatnego. Plan taki stanowi informację o przewidywanym kształtowaniu się sytuacji gospodarczej oraz zakładanych działaniach rządu - bez zobowiązań wobec społeczeństwa.
- realizacja polityki gospodarczej - służy realizacji zadań państwa wobec gospodarki (polega na podejmowaniu przez nie różnego rodzaju zadań opartych na systemie prawnym a jej zakres i intensywność zależy od rodzaju i typu zachowań państw wobec gospodarki).
Realizacja polityki przyjmuje postać działań :
- organizatorskich (wobec sektora państwowego -tworzenie, przekształcanie i likwidację pp, w państwie opartym na gospodarce prywatnej - brak szerokich dz. organizatorskich, głównie reprezentacja kraju w międzynarodowych organizacjach gospodarczych)
- koordynacyjnych (podlegają im wszystkie zjawiska i podmioty gospodarcze, służ ą one do realizacji zadań państwa w gospodarce)
- reglamentacyjnych ( polega na stosowaniu środków prawnych o charakterze imperatywnym i mającym na celu stworzenie warunków niezbędnych do prawidłowego przebiegu organizacji stos. Gospodarczych, jest to możliwość wkraczania administracji w sferę uprawnień przedsiębiorców (szerzej jest stosowana w warunkach kryzysowych - wtedy najczęściej dot ustalania cen urzędowych na podstawowe środki spożycia oraz eksploatacji surowców i paliw.)
- ekonomiczno-finansowych (państwo w ten sposób może motywować do podejmowania dz.gosp sferach którymi nie są zainteresowani prywatni przedsiębiorcy a które wymagają podjęcia ze względów społecznych i wreszcie zniechęcać do wykonywani innych)
- nadzorczych (mają one na celu zapewnienie prawidłowej organizacji i funkcjonowania ustalonego porządku gospodarczego oraz usuwanie wszelkich nieprawidłowości powstających w tym zakresie)
- kontrolnych (sprawdzenie i ocena realizacji obowiązków przedsiębiorców wobec państwa oraz ich zachowań wobec praw ekonomicznych chronionych przez państwo. Może być wykonywana przez organy państwowe jak i specjalny aparat kontrolny)
- ochronnych (wynika z ochronnych funkcji państwa, podlega jej typ gospodarki, wszyscy uczestnicy stosunków gosp oraz konsumenci - dot to szczególnie naruszenia praw konkurencji, praktyk monopolistycznych, naruszania umów etc)

10.Rada Ministrów jako organ administracji gospodarczej
- opracowuje i zgłasza Sejmowi projekty ustaw niezbędne z pkt widzenia realizacji zadań państwa wobec gospodarki
- prowadzi politykę wew i zagraniczną RP, odpowiada za kierowanie i koordynowanie i kontrolę nad organami adm rządowej w których kompetencji znajdują się sprawy gospodarcze
- wydaje akty wykonawcze ze sfery gospodarczej, oddziaływuje poprzez swoich członków
- organy wew RM mają charakter stałych lub doraźnie tworzonych komitetów (działają jako organy opiniotwórczej pomocniczej do RM). Obecnie są to Komitet Ekonomiczny, K. Społeczny, K. Spraw Obronnych , K. do Spraw Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju - nie wydają one decyzji wiążącej są jedynie organem doradczym i opiniotwórczym przy RM. W sprawach makroekonomicznych podstawowe znaczenie ma K. Ekonomiczny . Do zakresu jego działań należą sprawy projektów aktów normatywnych, programów oraz analiz i sprawozdań dot polityki gospodarczej państwa a szczególnie:
- planowania i realizacji dochodów i wydatków budżetu państw a
- zasad rozwoju gospodarczego kraju, rozwoju rynku finansowego
- zmian strukturalnych i przekształceń własnościowych
- ekonomicznych aspektów ochrony środowiska
- międzynarodowej współpracy gospodarczej i zaangażowania kapitału zagranicznego
- prognoz koniunktury gospodarczej i zasad realizacji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju
-inne sprawy zlecone przez RM lub jej prezesa
Zadaniem tego komitetu jest wypracowanie na potrzeby RM projektów aktów normatywnych - chodzi o ostateczne uzgodnienia, które powinny ułatwiać merytoryczną dyskusję na posiedzeniach RM

11.Minister Gospodarki jako organ administracji gospodarczej
Obecnie na mocy rozporządzenia RM z 1999 do kompetencji Ministra Gospodarki Narodowej należy:
- w sprawach dot gospodarki: współpracy z zagranicą, sprawy energetyki, certyfikacji, własności przemysłowej i gospodarczej, ustalania taryf celnych, kontyngentów
- w zakresie gospodarki przestrzennej: zagospodarowanie przestrzenne, gospodarka nieruchomościami, wspieranie mieszkalnictwa, ogródki działkowe, programy rozwoju infrastruktury komunalnej
-w zakresie rozwoju regionalnego: współpraca z organizacjami zrzeszającymi jednostki samorządu terytorialnego w zakresie spraw społ-gospod rozwoju kraju, rozwoju regionu - zwieranie tzw kontraktów regionalnych.
-w związku ze swoimi zadaniami sprawuje on nadzór nad: Urzędem Dozoru Technicznego, Państwowej Agencji Atomistyki, Urzędu regulacji Energetyki, Urzędem Patentowym RP

12.Minister Skarbu Państwa jako organ administracji gospodarczej
Urząd pojawił się na mocy ustawy z 8.08.96 o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, zastąpił on dotychczas istniejące Ministerstwo Przemysłu i Handlu, M. Przekształceń Własnościowych, M. Współpracy z Zagranicą, M. Spraw Wew, M. Centralnego Urzędu Planowania oraz Szefa Urzędu RM. Do jego kompetencji należy:
- przygotowywanie i przedkładanie RM oraz Sejmowi corocznych sprawozdań o stanie mienia SP oraz o ekonomicznych, finansowych i społecznych skutkach prywatyzacji
- przygotowywanie i przedkładanie RM projektów rocznych kierunków prywatyzacji oraz sprawozdań z ich realizacji
- prowadzenie zbiorczej ewidencji majątku SP
- prowadzenie ewidencji podmiotów którym przysługuje prawo wynikające z uprawnień majątkowych SP lub do działania w jego imieniu
- wykonywanie uprawnień wynikających z praw majątkowych SP a w szczególności w zakresie praw z akcji i udziałów należących do SP i w stosunku do mienia pozostałego po likwidacji państwowej jednostki organizacyjnej lub przypadającego SP w wyniku likwidacji spółki z jego udziałem
- składanie w imieniu SP oświadczeń woli o utworzeniu spółki prawa handlowego lub przystąpieniu do takiej spółki bądź utworzeniu fundacji lub innej przewidzianej przez prawo osoby prawnej

13.Rządowe Centrum Studiów Strategicznych i jego rola w zarządzaniu gospodarką narodową
Część zadań których nie sprawują ministrowie należy do urzędów centralnych , które nie mają statutu urzędu ministra ale najczęściej są przez ministrów kierowane. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych zostało powołane w miejsce byłego Centralnego Urzędu Planowania (ustawa z 8.08.96) - ma status prawny państwowej jednostki organizacyjnej którą kieruje Prezes w randze ministra i członka RM- jego zadaniem jest prowadzenie prac służących RM i jej Prezesowi.
Do zadań RCSS należy:
- przygotowanie i przedstawienie RM prognoz i długookresowych strategicznych programu rozwoju gospodarczego i społecznego, koncepcji i programów polityki zagospodarowania przestrzennego kraju oraz programów polityki regionalnej
- przedstawianie ocen międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej a także ocen funkcjonalności struktur państwa i propozycji ich przekształceń
- analizowanie zgodności treści i przebiegu realizacji programów krótkookresowych orasz średniookresowych ze strategicznymi programami długookresowymi i informowania RM o braku ich zgodności
- analizowanie stanu gospodarki z pkt widzenia realizacji programów strategicznych i regionalnych i- informowanie RM o zagrożeniach w tym zakresie
- przygotowywanie innych analiz , prognoz i programów zleconych prze z RM i jej {Prezesa
- ma współdziałać z PAN i instytucjami naukowymi
14.Skład Komitetu Integracji Europejskiej
- został on utworzony w celu programowania i koordynowania polityki w sprawach związanych z integracją Polski z UE i działań dostosowawczych Polski do standardów europejskich (w zakresie prawnym, w sferze gosp i społecznej), zajmuje się oceną tych procesów
- w skład jego wchodzą: Przewodniczący Komitetu(może nim być Prezes RM), Sekretarz Komitetu- on to kieruje komitetem kiedy Przewodniczącym jest PRM a także członkowie: ministrowie Spraw Zagranicznych, S[praw Wew i Adm, Gospodarki, Finansów Ochrony Środowiska, Pracy i Polityki Socjalnej, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Sprawiedliwości . Ponadto PRM może powołać dodatkowo 3 osoby, których doświadczenie lub sprawowana funkcja może mieć istotne znaczenie dla realizacji zadań Komitetu. W posiedzeniach może brać udział Prezes NBPI Prezes rządowego Centrum Studiów Strategicznych.

15.Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta
Jego prezes jest centralnym organem adm rządowej podległym RM., działa poprzez swój urząd , delegatury oraz podległą jemu Inspekcję Handlową. Kompetencje Prezesa UOKiK:
- sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym
- badanie kształtowania się cen w warunkach ograniczenia konkurencji
- wydawania decyzji w sprawach przeciwdziałania praktykom monopol., kształtowania struktur organizacyjnych przedsiębiorców ze względu na przepisy ustawy z 24.02.90 o przeciwdziałaniu praktykom monopol i ochronie interesów konsumentów
- prowadzenie ewidencji przedsiębiorców - monopolistów (ich udział w rynku krajowym przekracza 80%)

Na mocy ustawy z dnia 24 lutego 1990 roku o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów Prezes UOKiK jest centralnym organem administracji rządowej podległym Prezesowi Rady Ministrów. Do zakresu jego kompetencji należy:
♣ sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym,
badanie kształtowania się cen♣ w warunkach ograniczenia konkurencji,
wydawanie decyzji w sprawie♣ przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, kształtowania struktur organizacyjnych przedsiębiorców oraz decyzji określających odpowiedzialność, jaką ponoszą z tego tytułu przedsiębiorcy,
występowanie do przedsiębiorców♣ i związków przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów,
podejmowanie czynności wynikających z przepisów o zwalczaniu nieuczciwej♣ konkurencji,
prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz♣ przedstawienie zainteresowanym podmiotom wniosków w sprawie działań zmierzających do zrównoważenia rynku,
przygotowywanie rządowych projektów♣ polityki rozwoju konkurencji oraz polityki konsumenckiej
opracowywanie i♣ opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących praktyk monopolistycznych, rozwoju konkurencji lub warunków jej powstania, a także ochrony konsumentów,
składanie wniosków w sprawie zmian przepisów w zakresie ochrony praw♣ konsumentów,
zlecanie wyspecjalizowanym jednostkom i odpowiednim organom♣ kontroli państwowej dokonywania badań przestrzegania praw konsumentów,
♣ inicjowanie konsumenckich badań towarów i usług,
współpraca z innymi♣ organami, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,
udzielanie pomocy organom samorządu województwa i powiatu oraz♣ organizacjom, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,
opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych♣ popularyzujących prawa konsumentów.

Prezes UOKIK posiada również kompetencje wynikające z ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Prezes może występować w przypadku zaistnienia czynu nieuczciwej konkurencji z roszczeniami do sądu cywilnego. Ogólnie rzecz ujmując czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. W takich przypadkach Prezes może żądać:
zaniechania niedozwolonych działań,
usunięcia skutków niedozwolonych działań,
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
Prezes może również występować do prokuratury z żądaniem ścigania wykroczeń naruszających tę ustawę.
Ustawa o radiofonii i telewizji również nadaje Prezesowi UOKiK pewne kompetencje.
W sytuacji zaistnienia nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy Prezes może występować do nadawcy reklamy o ujawnienie danych umożliwiających identyfikację zleceniodawcy audycji lub reklamy oraz może żądać wydania nieodpłatnie zapisu audycji lub reklamy w terminie 7 dni od złożenia wniosku.

Kompetencje Prezesa UOKiK poszerza również ustawa z 7 października 1999 o języku polskim. Ustawa ta dotyczy ochrony języka polskiego i używania go w działalności publicznej oraz w obrocie prawnym na terytorium RP. Kontrolę wykonywania obowiązków nałożonych tą ustawą (w zakresie relacji pomiędzy przedsiębiorcami oraz przedsiębiorcami i konsumentami) sprawuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Inspekcja Handlowa. Oba organy będą czuwały nad tym, by w obrocie prawnym na terytorium RP nie posługiwano się wyłącznie obcojęzycznymi określeniami (nie dotyczy to nazw własnych) oraz by obcojęzyczne opisy towarów i usług oraz oferty i reklamy wprowadzane do obrotu prawnego miały jednocześnie polską wersję językową. Ustawa weszła w życie 8 maja 2000 roku.
Ponadto Prezes UOKiK posiada pewne kompetencje wynikające z niżej wymienionych ustaw:

16.Krajowy Urząd Pracy
Prezes KUP jest centralnym organem adm państwowej podległym Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej. w zakres obowiązków w/w urzędu należą:
- współtworzenia i realizacji polityki rynku pracy oraz wykorzystywania jej i tworzenia jej instrumentów
- organizacji i funkcjonowania wojewódzkich i rejonowych urzędów pracy
- planowania , organizacji i zarządzania systemem informatycznym w urzędach pracy
- gospodarowania i kontroli wydatków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- nadzór i kontrola nad realizacją zadań wynikających z przepisów o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych
- koordynacji współpracy z zagranicą orz podejmowanie prze obywateli Rp pracy za granicą i cudzoziemców w naszym kraju
- koordynowania zadań z zakresu służby zastępczej i zadań wynikających z przepisów o przeciwdziałaniu bezrobociu i zatrudnieniu.

17.Wymień znane ci agencje rządowe
agencje rządowe - jednostki organizacyjne wyłączone z tradycyjnych struktur ministerialnych , chociaż często pod nadzorem ministrów. Różnią się sposobem powstawania, organizacji, finansowani, nadzoru i kontroli a tkże zadaniami i sposobami ich wypełniania. . Z pkt widzenia powstawania wyróżniamy: agencje rządowe powstałe na mocy ustawy -15 (państwowe osoby prawne: Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad, Agencja Rezerw Materiałowych, Agencja Prywatyzacji, Techniki i Technologii, państwowe jednostki organizacyjne: Państwowa Agencja Atomistyki, Państwowa Agencja Prasowa, zakłady budżetowe: Agencja Rynku Rolnego, Państwowa Agencja Radiokomunikacji) oraz agencje będące spółkami akcyjnymi 7 (min Państwowa Agencja Węgla Kamiennego, Państwowa Agencja Informacyjna, Polski Fundusz Gwarancyjny, Agencja Rozwoju Przemysłu). + Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

18.Terenowa administracja rządowa
Zadania administracji rządowej w terenie wykonują (wg ustawy z 5.06.98n o adm rządowej w województwie):
- wojewoda sprawujący władze administracji ogólnej (w zakresie gospodarki najważniejsze jego zadania łączą się z reprezentowaniem Skarbu Państwa i wykonywaniem obowiązków organu założycielskiego wobec pp. Wykonuje on również uprawnienia wynikające z przepisów o fundacjach, posiada kompetencje w zakresie komunalizacji mienia gminnego. Wykonuje on swoje zadania przy pomocy wice wojewody, kierowników służb i inspekcji wojewódzkich, urzędu wojewódzkiego i urzędów rejonowych które to nadzoruje)
- działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży
- organy adm niezespolonej
- organy samorządu terytorialnego jeżeli wykonywanie zadań adm rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia
- działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach
- organy innych samorządów jeżeli wykonywanie zadań adm rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia

19.Najwyższa Izba Kontroli w systemie administracji gospodarczej
Jej pozycje reguluje Konstytucja RP i ustawa z 23.12.94 O NIK - jest to naczelny organ kontroli państwowej podległym Sejmowi, kontroluje działalność adm rządowej NBP, państwowych osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych z pkt widzenia legalności gospodarności, celowości i rzetelności. Może kontrolować działalność organy samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych osób prawnych z pkt widzenia legalności, gospodarności, rzetelności. Kontrola może również dotyczyć innych jednostek i przedsiębiorstw w zakresie w jakim wykorzystują oni majątek lub środki państwowe oraz czy wywiązują się z obowiązków wobec państwa.
Obowiązki NIK wobec Sejmu:
- przedkładanie analizy wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
- przedkładanie opinii w sprawie absolutorium dla RM
- przedkładanie inf o wynikach kontroli oraz wnioski i wystąpienia
Nie jest to organ adm gospodarczej - kontroluje jednak państwo, realizację jego zadań wobec gospodarki przez adm gospodarczą.

20.NBP w systemie administracji gospodarczej
NBP zgodnie z Konstytucją RP jest centralnym bankiem państwa - przysługuje mu wyłącznie prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej (odpowiada za wartość pieniądza). Poza tym spełnia równocześnie 3 funkcje:
- banku emisyjnego, banku banków (bank rezerwowy dla banków komercyjnych, kształtuje ich potencjał kredytowania poprzez rezerwy obowiązkowe i kredyty refinansowe, reguluje cyrkulacje emitowanego pieniądza oraz rozmiary kredytowania i płynność całego systemu bankowego
- banku gospodarki narodowej - czuwa nad równowagą bilansu płatniczego , udziela kredytów budżetowi państwa oraz sprawuje obsługę długu państwowego
Ustawa z 29.08.97 o NBP wyznaczyła jego zadania wobec gospodarki i tak NBP:
współdziała w kształtowaniu polityki gosp państwa oraz w jej♣ realizacji kierując się ustawami i uchwałami Sejmu
przekazuje organom♣ państwa założenia polityki pieniężnej oraz inf dot jej realizacji i sytuacji w systemie bankowym
współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów♣ finansowych
opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki♣ gospodarczej oraz dot działalności banków
opiniuje projekt ustawy♣ budżetowej
przedkłada RM i Sejmowi raport o stanie pieniądza i projekt♣ założeń NBP w zakresie polityki pieniężnej na rok następny

21.Rola Rady Polityki Pieniężnej w systemie administracji gospodarczej państwa
- nowy organ w skład którego wchodzą Prezes NBP jako przewodniczący oraz osoby wyróżniające się wiedzą z zakresu finansów powoływane na 6 lat w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat. W świetle Konstytucji RP ma ona ustalać założenia polityki pieniężnej i przedkładać je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej oraz składać Sejmowi sprawozdanie wykonania założeń polityki pieniężnej

22.Samorządowa administracja gospodarcza
Po reformie ustroju samorządu terytorialnego w 1998 nowymi jednostkami sam teryt. stały się oprócz gmin (ustawa z 8.08.90 o samorządzie gminnym) powiaty i województwa samorządowe. Zgodnie z ustawą o samorządzie województwa z 5.06.98, na szczeblu każdego z nich powstała odrębna adm samorządowa. Gmina: jest podstawową jednostka podziału adm państwa, w skład zarządu gminy wchodzą wójt albo burmistrz (prezydent miasta) jako przewodniczący zarządu , ponadto ich zastępcy oraz pozostali członkowie. Swoje zadania zarząd wykonuje przy pomocy urzędu gminy. Pracę zarządu kontroluje rada gminy oraz regionalna izba obrachunkowa Jeżeli chodzi o jej zadania związane z gospodarką to dotyczy to głównie zadań własnych gmin. Część z nich jest wykonywana w ramach bezpośredniej działalności gmin zarząd organizuje i kontroluje działalność jednostek organizacyjnych którym powierzono lub zlecono prowadzenie tej działalności. Ponadto zarząd gminy współdziała z terenowymi organami administracji rządowej w realizacji ich zadań za rzecz gospodarki. Rola adm samorządowej jako aparatu gospodarczego odnosi się głównie do zadań gospodarczych gminy.
Powiat - zarząd powiatu: starosta - przewodniczący, wice starosta i pozostali członkowie; Województwo - zarząd województwa na czele z marszałkiem województwa, wiceprzewodniczący i pozostali członkowie).
Po reformie w 1998 uległ zmianie dotychczasowy podział zadań między gminy i organy państwowe. Zarząd gminy, powiatu i województwa są organami wykonawczymi o charakterze kolegialnym

23.Samorząd Gospodarczy (np. Krajowy Związek Rzemiosła)
Jednym z rodzajów samorządu jest samorząd gospodarczy. Uważa się ze dzięki takiemu samorządowi można obniżyć ryzyko wchodzenia w stosunki umowne z niesolidnymi partnerami gdy prowadzenie ewidencji lub rejestracji przedsiębiorców powierzy się w ich władanie. Powinny one kształtować zasad etyki zawodowej i obyczajów kupieckich . Uważa się że samorząd gosp może być efektywnym źródłem informacji o dz. gosp wykonywanej przez członków samorządu a przez to wykorzystania ich w procesie oddziaływania państwa na gospodarkę. Jego istnienie może ułatwić zwalczanie bezrobocia dzięki działalności doradczej, promocyjnej. Samorząd gosp może wreszcie przejmować wykonawstwo części zadań państwa wobec gospodarki. Interesy zawodowe sprawiają, że organizacja i funkcjonowanie samorządów gosp są regulowane na drodze odrębnych ustaw. W Polsce istniej kilka takich organizacji min: samorząd rzemieślniczy - ustawa z 22.03.89 o rzemiośle, izby gospodarcze, izby rolnicze.
Samorząd gospodarczy
Art. 57.
Samorząd gospodarczy reprezentuje środowiska przedsiębiorców i poprzez działania na rzecz przedsiębiorczości wspiera rozwój gospodarczy kraju.
Art. 58.
1. Samorząd gospodarczy nie posiada uprawnień władczych w stosunku do przedsiębiorców w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
2. Samorząd gospodarczy nie może podejmować działań ograniczających zakres wykonywanej przez przedsiębiorców działalności gospodarczej lub godzących w zasadę konkurencji.
Art. 59.
1. Samorząd gospodarczy działa poprzez organizacje przedsiębiorców zwane dalej ..organizacjami samorządu gospodarczego".
2. Organizacja samorządu gospodarczego nie może odmówić członkostwa przedsiębiorcy. który spełnia warunki określone w statucie tej organizacji.
Art. 60.
Ustrój samorządu gospodarczego, zadania i sposób jego tworzenia oraz tryb powoływania władz organizacji samorządu gospodarczego określa odrębna ustawa.
organ samorządu rzemiosła powoływany do reprezentowania zrzeszonych w nim członków oraz popierania rozwoju rzemiosła. Do zadań cechu należy: obrona podstawowych interesów członków, sprawy związane z podnoszeniem ich kwalifikacji zawodowych, popieranie rozwoju rzemiosła i podnoszenie jego poziomu technicznego, szkolenie uczniów i inne.

24.Organizacje pracowników i pracodawców
W rozumieniu przepisów obywatele będący pracownikami lub osobami bezrobotnymi mogą zrzeszać się w związkach zawodowych (ustawa z 23.05.91o związkach zawodowych). Zgodnie z tą ustawą jest to organizacja powołana do reprezentowania i obrony praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy. Związki zawodowe o charakterze ogólnokrajowym są uprawnione do wyrażania opinii na temat projektów aktów prawnych w zakresie objętym ich zadaniami. W ten sposób mają wpływ na kształtowanie przez państwo rynku pracy. Szczególną rolę mają w prowadzeniu rokowań zbiorowych oraz zawieraniu układów zbiorowych pracy. Odrębnym zagadnieniem jest reprezentacja pracownicza w przedsiębiorstwach zorganizowana na podst przepisów ustawy z 81 o samorządzie załogi pp. Tzw samorząd pracowniczy jest jednocześnie organem pp, mam prawnie ustalony zakres kompetencji i formy ich realizacji - ta forma bardzo osłabiła zarządzanie przedsiębiorstwami, dlatego też zaczęto min prywatyzować pp albo zmieniać ich formę prawna aby e w ten sposób pozbyć się samorządu pracowniczego. Analogicznie do pracowników i pracodawcy maja możliwość tworzenia bez uprzedniego zezwolenia (ustawa o organizacjach pracodawców z 23.0591) związków pracodawców - ich celem jest ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych członków wobec związków zawodowych pracowników, organów władzy i adm państwowej i samorządu terytorialnego. Ich federacje i konferencje maja prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych oraz prowadzenia rokowań zbiorowych.

25.Zakres przedmiotowy ustawy "Prawo o działalności Gospodarczej"
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Ustawa nie zalicza do dz.gosp świadczenia pomocy przez notariusza adwokata czy radcę prawnego (tu maja zastosowanie przepisy ustaw o notariacie , adwokaturze) oraz działalności w rolnictwie w zakresie upraw rolnych i hodowli zwierząt ogrodnictwa i warzywnictwa, leśnictwa. Rybactwa śródlądowego, wyklucza cały zakres dz. związanych z agroturystyką - wynajem pokoi, sprzedaży posiłków domowych we własnym gospodarstwie rolnym)

26.Zakres podmiotowy ustawy "Prawo o działalności Gospodarczej"
Przedsiębiorcą nazywa się osobę fizyczną, prawną bądź spółkę prawa handlowego nie mającą osobowości prawnej, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dz.gosp, którzy to podejmują i wykonują działalność gospodarczą w myśl ustawy "Prawo o dz. gospod", zawodowo i we własnym imieniu.
- podmioty zagraniczne i krajowe (mali i średni przedsiębiorcy - sens podziału opiera się na umożliwienia tym grupom korzystania z różnego rodzaju udogodnień i ułatwień) oraz przedstawiciele wolnych zawodów o ile wykonywane są one w ramach dz.gosp a nie w ramach stosunku pracy.
- przedsiębiorcami nie są adwokaci notariusze i radcy prawni

27.Sfery podejmowania i wykonywania działań gospodarczych - krótka charakterystyka
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
Podejmowanie dz.gosp może być:
a. wolne - podjecie dz.gosp jest wolne dla każdego na równych prawach o ile nie istniej prawny zakaz jej podejmowania lub gdy nie podlega ona ograniczeniom lub reglamentacji.
b. zakazane bezwzględnie - w znaczeniu czynności i działań zabronionych przez prawo, bądź gdy jej skutki nie są ważne dla prawa cywilnego, dotyczy osób nie mających zdolności prawnych lub zdolności do czynności prawnych(nieletni, ubezwłasnowolnieni
c. zakazane względnie (ograniczone) - taka która została zakazana przez ustawodawcę ale istnieje możliwość uchylenia zakazu, wynikają głównie z polityki gospodarczej państwa np. monopol państwowy
d. reglamentowane - dot sfery dz.gosp- założenie pewnych ograniczeń wolnego prawa dz.gosp - zezwolenia, koncesje

28.Obowiązki przedsiębiorstw w tzw wolnej strefie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza , handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podejmowanie i wykonywanie dz.gosp jest wolne ale z zachowaniem warunków określonych przepisami ustawy. Warunki te dzielą się na ogólne - odnoszące do wszystkich podmiotów i przedsiębiorstw które chcą prowadzić działalność gospodarczą oraz szczegółowe tzn tylko wybranych kategorii przedsiębiorców zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Do warunków ogólnych należy:
- rejestracja - wpis do rejestru właściwego sądu rejonowego w danym mieście wojewódzkim - dane o przedsiębiorcy: nazwa, logo, oznaczenia towarów, miejsce(adres)siedziby firmy, rodzaj prowadzonej działalności etc. Do obowiązków gmin należy tu dostarczenie nam formularzy, wniosków z tym związanych oraz poinformowania o kosztach i sposobie ich uiszczania. Muszą one również udostępnić wgląd do tzw Europejskiej Klasyfikacji Działalności a także do Centralnego Rejestru Działalności Przedsiębiorców Niewypłacalnych (wgląd tylko do akt osób prawnych - nie fizycznych)
- rejestracja w tzw rejestrach specjalnych (REGON - nr rejestracji statystycznej - Wojewódzkie Urzędy Statystyczne; NIP - numer identyfikacji podatkowej - Urząd Skarbowy; ZUS)
- założenie konta bankowego (podanie go do wiadomości US)
warunki szczegółowe dotyczą przepisów ochrony życia i zdrowia czyli wartości prawnie chronionych:
- szkolenia BHP, PIP - Państwowa Inspekcja Pracy, - patrz pkt 33.

29.Jaka grupa przepisów zawarta w ustawie "Prawo o działalności Gospodarczej" weszła w życie z dniem 1.01.2000
Są to przepisy nakazujące porządkowanie stanu prawnego w zakresie koncesji i zezwoleń na dz.gosp oraz dotyczące osób i podmiotów zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, małych i średnich przedsiębiorstw

30,31 Podejmowanie i wykonywanie działalności na podstawie koncesji - zakres przedmiotowy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie koncesji.
Koncesja - scedowanie pewnych praw przez państwo na podmiot dz.gosp z zakresu objętego monopolem, akt zgody państwa na podejmowanie i wykonywanie określonej dz.gosp przez przedsiębiorstwo(forma kalkulacji zysków i strat - gdy państwo może mieć większe zyski z podatków niż przy utrzymaniu monopolu lub finansowo nie może rozbudować sieci w danej dziedzinie). Wydawana jest tylko na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy
W rozdz. 3 "prawo o dz.gosp", ustawodawca określa zakres przedmiotowy działalności koncesjonowanej:
- poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin
- bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych
- wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologiami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym
- działalność związaną z ochroną mienia i osób
- wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, dystrybucji, obrotu paliwami i energią
- transportu lotniczego oraz innych usług lotniczych
- zarządzanie liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych
- rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych
- działalności ważnej ze względu na interes publiczny, bezpieczeństwo państwa
Każdy może się starać o koncesję z wyjątkiem kiedy organ koncesyjny (organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytor. upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy, zmiany i cofnięcia koncesji oraz do udzielania promesy koncesyjnej. Są to przede wszystkim właściwi ministrowie spraw wew i adm.) cofnie koncesję przyznaną przedsiębiorcy - ten może ponownie ubiegać się o nią po upływie 3 lat od chwili jej cofnięcia
Aby otrzymać koncesję należy złożyć wniosek w którym powinno znaleźć się:
- oznaczenie przedsiębiorcy i jego siedziby
- nr w rejestrze przedsiębiorców
- określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gosp na którą ma być udzielona koncesja
- informacje określone w obrębie innych ustaw
Organ koncesyjny może dokonać konkretnych czynności w celu sprawdzenia czy przedsiębiorca spełnia warunki określone w koncesji (przy ograniczonej liczbie koncesji warunki jej udzielania ogłasza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Przydzielanie koncesji odbywa się w formie postępowania administracyjnego
Koncesje przydzielane są na okres nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.
Art. 11. [Rodzaje działalności koncesjonowanej]
1. Uzyskania koncesji wymaga podjęcie działalności gospodarczej w zakresie:
1) poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin oraz surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin, bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze oraz składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych,
2) przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi,
2a) przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi
3) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją,
4) wytwarzania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych,
5) wyrobu, rozlewu, oczyszczania, skażania i odwadniania spirytusu oraz wydzielania spirytusu z innego wytworu, a także wyrobu i rozlewu wódek
5a) wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich,
6) wytwarzania wyrobów tytoniowych,
7) transportu morskiego, lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych, a także zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej i lotniskami,
7a) zarządzania liniami kolejowymi i wykonywania przewozów kolejowych,
8) prowadzenia aptek,
8a) obrotu hurtowego lekami gotowymi i surowcami farmaceutycznymi przeznaczonymi do produkcji lub sporządzania leków w aptekach oraz artykułami sanitarnymi,
8b) konfekcjonowania i obrotu środkami ochrony roślin,
9) obrotu z zagranicą towarami i usługami, określonymi w drodze rozporządzenia przez Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą,
10) obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r.,
11) usług: ochrony osób i mienia, detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 11) usług ochrony osób i mienia,
11a) usług detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych,
12) usług kurierskich, a także pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym: a) przesyłek listowych o masie powyżej 2000 g, b) listów wartościowych o masie powyżej 2000 g,
13) dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty,
14) usług telekomunikacyjnych,
15) obrotu w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą oraz tuszami zwierzyny i ich częściami, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju, a także sprzedaży usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za zagranicą,
16) prowadzenia agencji celnej,
17) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji oraz obrotu paliwami i energią.
18) produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych pojazdów, 1
9) międzynarodowego transportu drogowego
Koncesjonowanie działalności gospodarczej
Art. 20. [Organy koncesyjne]
1. Udzielanie, odmowa udzielenia i cofanie koncesji należy do naczelnego lub centralnego organu administracji państwowej właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, zwanego dalej „organem koncesyjnym”.
2. Udzielenie, odmowa udzielenia i cofnięcie koncesji następuje w drodze decyzji administracyjnej.
3. Do wniosku o udzielenie koncesji stosuje się odpowiednio przepis art. 16 ust. 1. Organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia, w wyznaczonym terminie, określonych informacji i dokumentów mogących uprawdopodobnić, że spełni on warunki wykonywania działalności gospodarczej, które będą określone w koncesji lub wynikają z odrębnych przepisów.
3a.Minister właściwy do udzielania koncesji może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaje dokumentów i zakres informacji, októrych mowa w ust. 3.
4. W koncesji zamieszcza się dane objęte wnioskiem. Organ koncesyjny może określić w koncesji podstawowe warunki wykonywania działalności gospodarczej.
4a. Udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
5. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres i przedmiot działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
6. Odmowa udzielenia koncesji lub ograniczenie zakresu i przedmiotu działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji może również nastąpić, gdy wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej lub spełnienia warunków, o których mowa w ust. 4, albo nie złoży zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a.
7. Właściwy minister może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaj, wysokość i sposób zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a, w zależności od przedmiotu działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu.
7a. Minister Gospodarki, w drodze rozporządzenia, może określić zasady udzielania koncesji w zakresie objętym rozporządzeniem, o którym mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9.
Art. 21. [Ważność koncesji - termin]
1. Koncesję wydaje się na czas nie oznaczony.
2. Koncesja może być wydana na czas oznaczony: 1) na żądanie ubiegającego się o wydanie koncesji. 2) ze względów, o których mowa w art. 20 ust. 5.
3. Koncesje w obrocie z zagranicą towarami i usługami, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9, wydaje się na czas oznaczony.
Art. 22. [Zakres kontroli organu koncesyjnego]
1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie: 1) zgodności prowadzonej działalności z koncesją, 2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b, 3) ochrony interesów gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, a także ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
2. Postępowanie kontrolne wszczyna się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny.
3. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do: 1) wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest prowadzona działalność gospodarcza, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowadzona lub powinna być prowadzona ta działalność, 2) żądania pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.
4. Czynności kontrolnych w przypadkach, o których mowa w ust. 3, dokonuje się w obecności kontrolowanego, osoby zastępującej kontrolowanego lub przez niego zatrudnionej, a w razie nieobecności tych osób - w obecności przywołanego świadka.
5. Organ koncesyjny może powierzyć dokonanie kontroli, o której mowa w ust. 1, innemu organowi państwowemu, wyspecjalizowanemu w kontroli danego rodzaju działalności. Przepisy ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.
6. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.
Art. 22a. [Przyczyny cofnięcia koncesji]
1. Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo ograniczyć zakres lub przedmiot działalności gospodarczej określonej w koncesji: 1) jeżeli przedsiębiorca nie usunął uchybień w terminie wyznaczonym na podstawie art. 22 ust. 6, 2) jeżeli prowadzona działalność rażąco uchybia warunkom wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b 3) z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 5, 4) jeżeli przedsiębiorca prowadzi przedsiębiorstwo i obrót surowcami wtórnymi metali nieżelaznych (złomem) niezgodnie z art. 24a.
2. Koncesja może być cofnięta także na zasadach określonych w art. 19.
Art. 22b. [Uprawnienia Rady Ministrów] Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, w stosunku do działalności gospodarczej, o której mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2a, 3 i 11a, określić szczególne warunki jej wykonywania.
Uzyskanie koncesji wymaga
a) wydobywanie surowców z odpadów powstałych po robotach górniczych,
b) przetwórstwo i obrót metalami nierdzewnymi i szlachetnymi oraz kamieniami szlachetnymi,
c) wytwarzanie środków farmaceutycznych i materiałów medycznych oraz obrót detaliczny i hurtowy nimi,
d) ytwarzanie spirytusu, wódek i wyrobow tytoniowych,
e) transport morski i lotniczy,
f) obrót z zagranicą niektórymi towarami,
g) obrot dobrami kultury powstałymi przed 9 maja 1945
h) swiadczenie usług w zakresie ochrony mienia, detektywistycznych, korespondencji pocztowej, przenoszenie zapisu audiowizualnego.

Uzyskanie koncesji wymaga złożenia wniosku do naczelnego lub centralnego organu administracji rządowej, jest równoznaczne z zarejestrowaniem działalności.
Uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej wymaga:
a) handel napojami alkoholowymi,
b) świadczenie usług maklerskich i doradczych w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi,
c) prowadzenie składów celnych, banków i zakładów ubezpieczeniowych

32.Zakres podmiotowy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie koncesji.
Każdy może się starać o koncesję , zarówno osoba fizyczna jak i prawna z wyjątkiem kiedy organ koncesyjny cofnie koncesję przyznaną przedsiębiorcy - ten może ponownie ubiegać się o nią po upływie 3 lat od chwili jej cofnięcia. Ustawodawca może jednak określać warunki podmiotowe ubiegania się o koncesje - i na tych warunkach koncesje stają się dostępne dla jednych a niedostępne dla innych

33.Obowiązki przedsiębiorców związane z ochroną życia i zdrowia ludzkiego.
Ponieważ prowadzenie dz.gosp może zagrażać życiu i zdrowiu ludzkiemu (a są to wartości prawnie chronione przez prawo) przedsiębiorca musi spełniać odpowiednie warunki pod tym względem z chwilą rozpoczęcia aż do momentu zakończenia prowadzenia dz.gosp. Podstawową grupę tworzą przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy - wg przepisów każdy zakład jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w tym zakresie. Ustawa "Pdg" nakłada na przedsiębiorców również warunek zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w toku dz. gosp na podstawie innych przepisów prawnych: np. przepisy budowlane, p-poż, sanitarne (ochrona zdrowia, żywności, zwalczania chorób) Przepisy sanitarne wprowadza się odrębnie dla różnych zakładów (lotniska, ZMO, apteki, handel). Organem kontroli jest Inspekcja Sanitarna. Należy też wspomnieć o wymogu posiadania kwalifikacji przez niektórych przedsiębiorców, których dz.gosp ma wpływ na bezpieczeństwo zdrowia i życia ludzkiego- np. zawody medyczne, transport lotniczy, morski.

34.Scharakteryzuj krótko instytucję promesy koncesyjnej
Jest przyrzeczenie udzielenia koncesji. - po otrzymaniu promesy przedsiębiorca ma pewność że uzyska również koncesję wobec tego bez ryzyka w okresie oczekiwania (nie krótszym niż 6 miesięcy)może podjąć odpowiednie nakłady inwestycyjne i zgromadzić wymaganą dokumentację, które to potrzebne są do rozpoczęcia działalności. Ustawa nie określa powodów z jakich można odmówić wydania promesy oraz jej cofnięcia (ale jest to zbędne przy możliwości odmowy przyznania samej koncesji). Można ubiegać się o koncesje bez uprzedniego wystąpienia o promesę - - zabiegi o promesę mają sens w świetle tego że w okresie jej ważności nie można odmówić koncesji na działalność określoną w promesie. Może być wydawana w formie decyzji adm, na podstawie której przedsiębiorstwo może starać się o kredyt
Art. 23. [Promesa koncesji]
1. Kto zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o wydanie promesy koncesji (przyrzeczenia wydania koncesji).
2. Promesę wydaje się w drodze decyzji administracyjnej.
3. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy.
4. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy.

35.Omów francuski i niemiecki model koncesji, wskaż różnice.
Francja - koncesja polegała na odstępowaniu od monopolu państwowego na rzecz przedsiębiorców niepaństwowych w celu zlecenia im realizacji zadań administracyjnych państwa o charakterze gospodarczym . Wraz z koncesja przekazywane zostały pewne uprawnienia organu państwowego w dziedzinie objętej koncesją np. Prawo sprawowania policji adm, prawo pobierania opłat od użytkowników. Koncesja taka była umową ściśle administracyjną, długoterminową, miała na celu eksploatację służby publicznej na ryzyko koncesjonariusza. Wynagrodzenie koncesjonariusza było zapewnione poprzez nadanie mu prawa do pobierania opłat ustalonych przez taryfę od użytkowników. Była to raczej umowa administracyjna . Współcześnie pojęcia koncesja używa się do oznaczenia stosunku prawnego między organem administracji a osobą fizyczną lub prawną .
2 rodzaje koncesji: 1. dot usług publicznych uprawnienie do eksploatacji określonych urządzeń technicznych lub terenu np. park, cmentarz2. robót publicznych (np. budowa i eksploatacja linii kolejowych, dróg ,kanałów etc). W obu przypadkach powstaje - w drodze aktu adm - stosunek prawny, który zawiera elementy cywilnoprawne. Koncesji we Francji udzielają zarówno organy państwowe jak i lokalne. Do podst praw koncesjonariusza jest możliwość korzystania z pewnych przywilejów z wykonywaniem władztwa administracyjnego
Niemcy - z tą 1 - są tylko jedna cecha wspólna: podejmowanie dz.gosp w sferze objętej monopolem państwa (pozwolenia przemysłowe o charakterze policyjnym, wydawane w postaci decyzji adm). Wydanie koncesji miało za zadanie ( w przeciwieństwie do Francji) sprawdzenia czy podmiot ., który zamierza podjąć dz. gosp w sferze należącej do wyłączności państwa, może ją wykonywać nie naruszając bezpieczeństwa państwa i interesu publicznego. Koncesjonariusz nie otrzymywał żadnych praw władczych (różnica - Francja) w dziedzinie administracji i za otrzymanie koncesji musiał płacić. Współcześnie koncesja w Niemczech ma postać umowy dot korzystania z wód lub dróg publicznych(ją poprzedza wydanie zezwolenia adm na korzystanie z tych urządzeń. Są tu też tzw pozwolenia przemysłowe- akty adm o charakterze związanym (koncesje są z reguły aktami opartymi na swobodnym uznaniu)

36.Omów krótko instytucję zezwolenia
Zezwolenie jest to uchylenie w sposób zindywidualizowany ustawowej przeszkody w legalnym podejmowaniu określonej dz.gosp, która została ustanowiona przez państwo w celu zapewnienia realizowanego w interesie publicznym nadzoru nad tą sferą.
nie dotyczy dz.♣ gospod objętej monopolem
nie nadaje żadnych nowych praw przedsiębiorcy ,♣ konkretyzuje jedynie istniejące już prawa
państwo przez decyzje♣ administracyjną usuwa przeszkodę w wykonywaniu i podejmowaniu dz.gosp przez podmiot gosp i przez to dane działanie staje się wolne dla podmiotu
jest♣ wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości uchylenia zakazu wykonywania dz.gosp, który został ustanowiony ze względu na: ochronę życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku, tajemnicy państwowej, zobowiązań między narodami
♣ obowiązek uzyskiwania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności gosp ustananawiany jest w przepisach odrębnych
udzielanie zezwoleń następuje na♣ podstawie przepisu kodeksu postępowania administracyjnego zmodyfikowanego niekiedy przez przepisy szczególne( odwrotnie niż koncesja)
zezwolenie jest♣ decyzją administracyjną o charakterze decyzji związanej
Przy przyznawaniu♣ zezwoleń kieruje się 2 rodzajami względów: przedmiotowymi (rodzaj wykonywanej dz.gosp - właściwości którym powinien odpowiadać i warunki jakie musi spełnić przedsiębiorca aby to zezwolenie otrzymać) oraz podmiotowymi: spełnienie wymogów organizacyjno-prawnych - dz. bankowa, ubezpieczeń społecznych lub wymogów kwalifikacji zawodowych określonych w sposób bezpośredni (np. dz. brokerska) i pośredni (dz. farma, prawnicza)
o wydanie ubiegać się może podmiot♣ zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców (również takiemu któremu już poprzednio odmówiono udzielenia zezwolenia lub je cofnięto
o zezwolenie mogą ubiegać się nie tylko podmioty niepaństwowe, chociaż dostępność w uzyskaniu zezwolenia może być zróżnicowana ze względu na właściwości podmiotowe;
obowiązek i warunki otrzymania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności gospodarczej określają odrębne ustawy;
zezwolenia wydają nie tylko naczelne i centralne organy administracji, lecz też terenowe organy administracji rządowej lub organy gminy;
udzielanie zezwoleń następuje w trybie przepisów kodeksu prawa administracyjnego, zmodyfikowanych niekiedy przepisami szczególnymi;
niezależnie od przyjętej nazwy zezwolenia są decyzjami administracyjnymi i podlegają ochronie oraz wzruszeniu wg zasad przyjętych w kodeksie postępowania administracyjnego;
wydanie zezwolenia na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wiąże się przede wszystkim z wyrażaniem zgody na utworzenie - w sensie prawnym - pewnej organizacji (jednostki gospodarczej), za pomocą której można prowadzić działalność objętą zezwoleniem np. w banku, w zakładzie ubezpieczeń.

37.Osoba zagraniczna - krótka charakterystyka
Rodzaje podmiotów zagranicznych - podział konieczny ze względu na ich uprawnienia:
♣ obywatele państw obcych którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP (podejmują i wykonują dz.gosp w taki sam sposób jak obywatele polscy)
osoby zagraniczne - osoby fizyczne mające stałe miejsce♣ zamieszkania za granicą, osoby prawne z siedziba za granicą oraz osoby nie mające osobowości prawnej z siedzibą za granicą
przedsiębiorcy zagraniczni♣ którzy chcą wykonywać dz.gosp na terytorium RP - mogą zakładać oddziały i przedstawicielstwa po dokonaniu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego
♣ Wszyscy oni mogą działać na zasadzie wzajemności chyba że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez RP stanowią inaczej. Jeżeli tak nie jest to w/w osoby mogą wstępować do sp. komandytowych (jednoosobowych), sp. z o.o., sp. akcyjnych także mogą do nich przystępować lub nabywać ich udziały i akcje)

38.Rodzaje przedsiębiorstw państwowych
Przedsiębiorstwo państwowe - to zespół składników materialnych i nie materialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmuje w szczególności firmę, znaki towarowe i inne oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości należące do przedstawicielstwa w tym produkty i materiały, patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo
- jest to państwowa osoba prawna która prowadzi działalność gosp w zakresie określonym w akcie o utworzeniu przedsiębiorstwa.
Rodzaje:
pp działające na zasadach ogólnychϖ
ppϖ użyteczności publicznej
pp które działają na podstawie odrębnych ustaw -ϖ obecnie 3: PKP, Porty Lotnicze, Poczta Polska
pp działające na zasadach zϖ uszczegółowieniem zakresu działalności na podstawie rozporządzenia RM - pp podległe Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Finansów, działające w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspakajanie potrzeb ludności przez produkcję lub świadczenie usług w zakresie:
• inżynierii sanitarnej;
• komunikacji miejskiej;
• zaopatrzenia ludności w energię gazową, elektryczną i cieplną;
• zarządu państwowymi zasobami lokalnymi;
• zarządu państwowymi terenami zielonymi;
• zarządu uzdrowiskami;
• usług pogrzebowych i utrzymanie urządzeń cmentarnych;
usług kulturalnych.

39.Omów instytucje "użyteczności" publicznej
Użyteczność publiczna - przedsiębiorstwa realizujące potrzeby o charakterze zbiorowym oparte o bazę majątku publicznego, prowadzące działalność gospodarczą która w założeniu nie ma przynosić zysków (odpłatna ale nie ekwiwalentna), wymaga zasilania finansowego z środków publicznych
Do takich przedsiębiorstw zaliczamy przedsiębiorstwa:
· inżynierii sanitarnej, komunikacji miejskiej, zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną, przedsiębiorstwa zarządu państwowymi zasobami lokalowymi, terenami leśnym, uzdrowiskami, usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych, usług kulturalnych
· wobec p użyteczności publ stosuje się odmienne rozwiązania prawne niż do tych działających na zasadach ogólnych

40.Organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego
Organami założycielskimi są takie organy państwowe które z racji swoich funkcji i zadań są w stanie dokonać stosownych analiz i podjąć odpowiednie decyzje założycielskie. Mogą nimi być:
o naczelne (RM, ministrowie) oraz centralne organy adm państwowej (kierownicy centr urzęd pań)
o NBP i banki państwowe (Drukarnia i Mennica Państwowa - 2 pp podlegające NBP)
o Sejm (na podstawie odrębnych ustaw)
o Wojewoda
Organ założycielski wydaje akt władczy o utworzeniu pp ,ma wpływ na obsadę dyrektora pp (1 -szego z nich powołuje zawsze),może go odwołać jeżeli nie spełnia on wymagań ustawowych, podejmuje decyzje o przekształceniu (łączeniu, podziale) pp.

41.Fundusz założycielski przedsiębiorstwa państwowego (+powstanie pp)
W momencie podjęcia decyzji o powstaniu pp, organ założycielski powołuje specjalny zespół którego zadaniem jest określenie zakresu przedmiotowego działalności i wydaje akt władczy (chyba że pp tworzone jest drogą ustawy) o utworzeniu pp (zawierającego nazwę, rodzaj, siedzibę, rodzaj i przedmiot działalności) oraz określa jakie środki będą musiały być przeznaczone do jego utworzenia :trwałe - infrastruktura i pieniężne - fundusz założycielski - jest to z wydzielona części środków publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa i przekazana przedsiębiorstwu w celu możliwości jego utworzenia. Fundusz ten może ulegać zwiększeniom lub zmniejszeniom. Takie pp staje się właścicielem tych środków pieniężnych jak również środków nabytych w toku działalności - funduszu własnego przedsiębiorstwa. Nieruchomości w postaci gruntów przekazywane są pp w użytkowanie wieczyste, natomiast budynki i inne urządzenia i lokale są własnością pp. Po powołaniu 1 dyrektora pp oraz zatwierdzeniu statutu pp przez organ założycielski (w niektórych przewidzianych prawem sytuacjach jak np. w przypadku pp użyteczności publicznej, pp zajmującego się handlem zagranicznym, pp stacji radiowych i telewizji, pp transportu samochodowego, pp budownictwa, łączności, pp przemysłu teleelektronicznego) - następuje wpis do Krajowego Rejestru Sądowego

42.Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego. Kontrakt menadżerski
Jednym z warunków utworzenia pp jest powołanie dyrektora pp (on to składa wniosek do KRS).
Może być powołany w sposób:
· w pp użyteczności publicznej - dyrektora pp powołuje organ założycielski(gdy organem tym jest wojewoda następuje to po porozumieniu z Ministrem właściwym dla przedmiotu dz. gospod przedsiębiorstwa i zakres terytorialny dz. wykracza poza 1 województwo)
· w przypadku pp nowo tworzonego , dyrektora powołuje również organ założycielski(może też zamiast niego powołać na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy kierownika tymczasowego)
· powołania może też dokonać Rada Pracownicza a jeżeli tego nie zrobi w okresie 6 miesięcy -zrobi to organ założycielski
· Organami pp obok dyrektora są organy samorządu załogi pp (Rada Pracownicza, Wolne Zgromadzenie Pracowników lub Delegatów). W każdym z wymienionych wypadków powołanie dyrektora następuje spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Odwołać dyr. pp może Rada Pracownicza za zgodą organu założycielskiego lub sam organ założycielski w przewidzianych w prawie sytuacjach:
· dyrektor pp dopuszcza się w związku z pełniona funkcją rażącego naruszenia prawa
· pp przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wywiązuje się z obowiązków podatkowych w stosunku do Skarbu Państwa
· gdy dyrektor podniósł wskaźnik miesięcznego wynagrodzenia , a to spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

Trzecia możliwością zarządzania pp (obok dyrektora i kierownika tymczasowego) jest tzw kontrakt menadżerski - jest to umowa na zarządzanie przedsiębiorstwem między organami przedsiębiorstwa a osoba fizyczną lub prawną .
Może to nastąpić:
· z inicjatywy organu założycielskiego za zgodą Rady Pracowniczej i Walnego Zgromadzenia Pracowników
· na wniosek Rady Pracowniczej za zgodą zebrania ogólnego pracowników
· z inicjatywy zarządu komisarycznego w sytuacjach kiedy istnieją przesłanki do uchylenia zarządu komisarycznego a taka inicjatywa poparta jest pozytywnym wynikiem przeprowadzonego w przedsiębiorstwie referendum albo pozytywna opinią działających w przedsiębiorstwie związków zawodowych
· Z chwilą przejęcia obowiązków przez zarządcę (w postaci kontraktu menażerskiego) organy samorządu załogi ulegają rozwiązaniu z mocy prawa
· organ założycielski odwołuje dyrektora - zarządca przejmuje kompetencje jego i organów samorządu załogi z wyjątkiem prawa sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego oraz przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego (to pozostaje w kwestii organu założy)
· zostaje utworzona Rada Nadzorcza (tę powołuje organ założycielski z tym że 1/3 członków Rady wybierana jest przez pracowników przedsiębiorstwa)
· Organ założycielski może rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym umowę o zarząd na podstawie kontraktu menedżerskiego jeżeli:
· zarządca w związku z zarządzaniem pp dopuszcza się rażącego naruszenia prawa
· zarządca w sposób istotny naruszył postanowienia umowy o zarządzania pp
· pp przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wywiązuje się z obowiązków podatkowych w stosunku do Skarbu Państwa
· gdy zarządca podniósł wskaźnik miesięcznego wynagrodzenia , a to spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

43.Łączenie, podział, likwidacja przedsiębiorstwa państwowego
Łączenie i podział pp może nastąpić jedynie w wypadkach gdy pociąga to za sobą trwałe i wymierne korzyści ekonomiczne lub organizacyjne. Łączenie i podział zarządza organ założycielski z własnej inicjatywy za zgodą rady pracowniczej pp lub na wniosek kierownika poparty przez radę lub co najmniej 50%załogi zakładu w którym takiej rady nie ma. W przypadku likwidacji organ założycielski podejmuje tę decyzję z własnej inicjatywy za zgodą rady pracowniczej o ile Minister Skarbu Państwa nie zgłosi sprzeciwu z uzasadnieniem w terminie 2 tygodni od jej podjęcia. Podobnie jak w przypadku łączenia i podziału potrzebna jest opinia organów samorządu załogi, związków zawodowych, kierownika oraz przeprowadzenia postępowania przygotowawczego i opracowania odpowiedniego programu. Mogą się oni odwołać od decyzji organu założycielskiego do samego organu a jeżeli ten podtrzyma swoja decyzję - do sądu powszechnego jako sprawy gospodarczej w ciągu 7 dni.
Z chwila likwidacji pp:
· organ założycielski odwołuje dyrektora i wyznacza likwidatora, ulęgają też rozwiązaniu z mocy prawa organy samorządu załogi
· organ założycielski kontroluje roczne sprawozdania finansowe i samego likwidatora
· po dokonaniu likwidacji org założ wydaje decyzje o uznaniu pp za zlikwidowane i zgłasza do sądu prowadzącego rejestr przedsiębiorców w celu skreślenia danego pp

44.Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych
· polega na przekształceniu organizacyjno-prawnemu pp w spółki prawa handlowego w postaci spółki akcyjnej i Sp. z o.o. Ustawodawca wyróżnił 3 rodzaje komercjalizacji:
· w celu prywatyzacji
· prywatyzacja w celu przekształcenia organizacyjno-prawnym
· w celu dokonania konwersji wierzytelności
· W celu osiągnięcia 2 pierwszych celów komercjalizacji można poddać każde pp w wyjątkiem przedsiębiorstw postawionych w stan upadłości lub likwidacji, wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu, w stosunku do których zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej - losy takich pp nie są pewne dlatego poddawanie ich komercjalizacji jest bezcelowe
· komercjalizacja jest aktem władczym Ministra Skarbu Państwa (przy czym gdy jest ona przeprowadzana w celu innym niż prywatyzacja może on tego dokonać za zgodą RM).
· wnioski w tej sprawie mogą złożyć MSP jak i dyrektor i rada pracownicza pp
KOMERCJALIZACJA I PRYWATYZACJA.
1. Komercjalizacja i prywatyzacja są formami przekształceń własnościowych w przedsiębiorstwach państwowych działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.
2. Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę S.A. lub spółkę z.o.o., w wyniku czego powstaje jednoosobowa spółka skarbu państwa, w której skarb państwa ma 100% akcji i udziałów.
3. Komercjalizacji dokonuje minister skarbu państwa na wniosek:
a) organu założycielskiego (którym najczęściej jest wojewoda);
b) dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej przedsiębiorstwa (zgodny wniosek tych dwóch organów);
c) z własnej inicjatywy zawiadamiając o tym zamiarze dyrektora radę pracowniczą oraz organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego;
d) może również wystąpić z uzasadnionym wnioskiem o komercjalizację sejmik województwa, na obszarze którego znajduje się siedziba przedsiębiorstwa państwowego.
4. Nie podlegają komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowe:
a) postawione w stan likwidacji lub upadłości,
b) będące w trakcie podziału lub łączenia się,
c) w stosunku do którego toczy się postępowanie układowe do chwili uprawomocnienia się układu,
d) w stosunku do którego toczy się postępowanie bankowe ugodowe - do chwili uprawomocnienia się ugody,
e) zarządzanie na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem chyba że zarządca wystąpi z wnioskiem o komercjalizację (wniosek musi być pozytywnie zaopiniowany przez organ założycielski),
f) w stosunku, do którego zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej,
g) państwowe przedsiębiorstwo „poczta polska”.
5. Minister skarbu państwa sporządza w imieniu skarbu państwa akt komercjalizacji, w którym ustala się:
a) status spółki,
b) wysokość kapitału akcyjnego,
c) imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji (pierwsza rada nadzorcza liczy 5 osób, w tym 2 przedstawicieli pracowników); spółka z.o.o. może nie ustanawiać rady nadzorczej - prawo kontroli wykonuje wówczas wspólnik lub osoba przez niego upełnomocniona.
6. Skutki komercjalizacji.
a) Z chwilą wpisania spółki do rejestru handlowego następuje wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych.
b) Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa z mocy prawa, natomiast inni pracownicy stają się z mocy prawa pracownikami spółki.
c) Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego (chyba, że nie wyrazi on na to zgody).
d) Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki, przy czym suma kapitału akcyjnego i zapasowego spółki jest równa funduszom własnym przedsiębiorstwa.
7. Szczególnym rodzajem komercjalizacji jest komercjalizacja z konwersją wierzytelności - przekształcenie przez ministra skarbu państwa przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z.o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycieli. Następuje wówczas zamiana wierzytelności na udziały w spółce, a dotychczasowi wierzyciele stają się udziałowcami. Jest to dopuszczalne jeśli:
a) suma zobowiązań, zaciągniętych kredytów i pożyczek, powiększona o należne wierzycielom odsetki. Za zwłokę w zapłacie ich wierzytelności stanowią więcej niż 60% wartości księgowej aktywów;
b) lub gdy suma zobowiązań krótkoterminowych zaciągniętych kredytów i pożyczek krótkoterminowych (do spłacenia w ciągu roku) oraz kredytów i pożyczek przeterminowanych (których termin płatności już minął) powiększona o odsetki za zwłokę stanowi więcej niż 50% przychodów uzyskanych w roku 1995.
Nie bierze się pod uwagę przychodów ze sprzedaży majątku. Przedsiębiorstwa państwowe przekształca się w spółkę z udziałem skarbu państwa i wierzycieli, jeżeli zgodę na objęcie udziałów wyrażą wierzyciele posiadający powyżej 50% sumy wierzytelności podlegających zamianie oraz wierzytelności oraz częściowo umarzalnych.

Wierzytelności częściowo umarzalne to wierzytelności:
- wobec budżetu państwa;
- z tytułu ubezpieczeń społecznych;
- z tytułu składek na fundusz pracy;
- z tytułu składek na państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych;
- z tytułu składek na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych.
Wierzytelności te z dniem rejestracji spółki podlegają umorzeniu z mocy prawa w części stanowiącej 70%, natomiast pozostałe 30% zaspokoić musi spółka. Wierzyciel obejmuje za wierzytelności udziały o wartości nominalnej odpowiadającej 1/3 przysługujących mu należności.
8. Prywatyzacja w rozumieniu ustawy polega na:
I Zbywaniu należących do skarbu państwa akcji spółek lub udziałów powstałych w wyniku komercjalizacji.
II Rozporządzanie materialnymi składnikami i niematerialnymi przedsiębiorstwa państwowego powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą przez:
- sprzedaż przedsiębiorstwa;
- wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;
- oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.
Prywatyzacja może być pośrednia lub bezpośrednia.
a) Prywatyzacja pośrednia polega na zbyciu akcji skarbu państwa w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji w trybie oferty ogłaszanej publicznie, przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie zaproszenia publicznego. Do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji spółki należących do skarbu państwa generalnie uprawnieni są pracownicy którzy w dniu wykreślenia z rejestru przedsiębiorstwa państwowego byli pracownikami tego przedsiębiorstwa lub którzy pracowali co najmniej 10 lat w przedsiębiorstwa państwowym oraz rolnicy i rybacy, z których gospodarstw w okresie 5 lat przed wykreśleniem przedsiębiorstwa z rejestru dostarczono dla tego przedsiębiorstwa surowce o okresie wartości. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie 6 miesięcy od zbycia i wygasa z upływem 12 miesięcy. Liczba udostępnionych akcji zależy generalnie od stażu pracy i grypy uprawnionych (pracownicy, emeryci, renciści, rolnicy i rybacy). Akcje nabyte nieodpłatnie nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem 2 lat od zbycia przez skarb państwa. Od zbycia przedsiębiorstwa skarb państwa pierwszych akcji, a nabyte przez pracowników pełniących funkcję członków zarządu spółki przed upływem 3 lat.
b) Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa przez :
I - sprzedaż przedsiębiorstwa;
II - wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;
III - oddanie przedsiębiorstwa do prywatnego korzystania.
Prywatyzacji bezpośredniej podlegać mogą tylko przedsiębiorstwa, które spełniają określone warunki m.in. w zakresie:
- wielkości zatrudnienia do 500 osób;
- wartości sprzedanych towarów i usług do 6 mln EURO;
- wysokości funduszy własnych do 2 mln EURO.
Prywatyzacji bezpośredniej w imieniu skarbu państwa dokonuje organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego (wojewoda) wydając za zgodą ministra skarbu państwa zarządzanie o prywatyzacji bezpośredniej wskazujące formę prywatyzacji i działając przez pełnomocników ds. prywatyzacji. Załącznikiem do zarządzania jest analiza stanu przedsiębiorstwa zawierająca m.in. stan prawny majątku przedsiębiorstwa państwowego, ocenę realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury oraz oszacowanie wartości przedsiębiorstwa.

Skutki prywatyzacji bezpośredniej:
I kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa w tym prawa i obowiązki pracodawcy;
II kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo jest odpowiedzialny za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego, a przejęcie zobowiązań niewymaga zgody wierzycieli.

Formy prywatyzacji bezpośredniej:
a) sprzedaż przedsiębiorstwa w trybie przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia;
b) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki - w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego przetargu;
c) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania na rzecz spółki pracowniczej spełniającej określone warunki.
Z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej ustaje działalność dotychczasowych organów przedsiębiorstwa a ich funkcje wykonuje pełnomocnik do spraw prywatyzacji. W zarządzeniu o prywatyzacji bezpośredniej organ założycielski określa w szczególności sposób prywatyzacji bezpośredniej oraz wskazuje osobę której udzielił pełnomocnictwa do dokonania prywatyzacji bezpośredniej.
Z pracownikami którzy w dniu wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej byli członkami rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego sprywatyzowanego na zasadach określonych przepisami nie może pracodawca, który w wyniku prywatyzacji bezpośredniej przejął przedsiębiorstwo rozwiązać stosunku pracy za wypowiedzeniem jak też zmienić za wypowiedzeniem warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownika w ciągu 1 roku od dnia wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Zbycie przedsiębiorstwa wywołuje skutki wobec osób trzecich z chwilą ich zawiadomienia najpóźniej jednak z chwilą wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.
Uprawnienie do wypowiedzenia umowy wzajemnej wygasa z upływem 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwem. Przejęcie w wyniku prywatyzacji bezpośredniej zobowiązań przedsiębiorstwa państwowego, powstałych przy prowadzeniu przedsiębiorstwa nie wymaga zgody właścicieli.

45.Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
Prywatyzacja - świadoma i dobrowolna rezygnacja przez państwo z własności pp na rzecz podmiotów prywatnych lub innych (zwykle niepaństwowych) podejmowaną w celu zmiany systemu prawnego i finansowego pp
2 rodzaje prywatyzacji:
- bezpośrednia (bezpośrednie przejęcie pp przez podmioty nie państwowe poprzez sprzedaż pp, lub wniesienie pp jako aporu do Sp. z o.o./S.A. już istniejącej lub mającej powstać albo oddanie pp do odpłatnego korzystania - w tym wypadku nie ma przekształcenia w sp. prawa handlowego.
- pośrednią - najpierw przekształcenie pp w S.A. lub Sp. z o.o. a następnie sprzedaż akcji lub udziałów spółki (
prywatyzacji mogą być poddane w zasadzie wszystkie pp (dla niektórych grup oddzielne podstawy prawne). Niektórzy nabywcy jak pracownicy przedsiębiorstw prywatyzowanych są uprzywilejowani w odniesieniu do możliwości nabycia akcji.
Celami prywatyzacji są:
- ograniczenie bezpośredniego wpływu na decyzje przedsiębiorstw
- odciążenie budżetu państwa prze redukcję dotacji
- zwiększenie konkurencyjności p.
- redukcja ługu publicznego przez uzyskiwanie dochodów ze sprzedaży aktywów państwowych

46.Narodowe Fundusze Inwestycyjne - krótka charakterystyka
Wraz z ideą powszechnej prywatyzacji w Polsce, 30 kwietnia 1993 r uchwalono ustawę o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji. Celem funduszy jest pomnażanie ich majątku poprzez wykonywanie praw z akcji spółek powstałych z przekształcenia pp w jednoosobowe spółki SP a także poprzez prowadzenie dz.gosp polegającej na nabywaniu i zbywaniu akcji spółek oraz udzielaniu pożyczek. Utworzono 15 NFI - reprezentują one tzw fundusze inwestycyjne typu zamkniętego o stałej liczbie uczestników którzy posiadają akcje funduszy. Prywatyzacja funduszy polega na stworzeniu możliwości wszystkim posiadaczom świadectw udziałowych do ich zamiany na akcje funduszy. NFI są tworzone przez Skarb Państwa w formie S.A. SP może wnosić do funduszu akcje owych spółek tak długo jak pozostaje on jego jedynym akcjonariuszem.
Narodowe Fundusze Inwestycyjne, NFI, fundusze inwestycyjne utworzone przez skarb państwa w ramach Programu Powszechnej Prywatyzacji (PPP), działające w formie spółek akcyjnych. Majątek NFI stanowią akcje byłych przedsiębiorstw państwowych, przekształconych w spółki, wniesione do funduszy przez skarb państwa.
W początkowej fazie PPP narodowe fundusze inwestycyjne są jednoosobowymi spółkami skarbu państwa. Na dalszym etapie, po wprowadzeniu akcji funduszy na giełdę, akcjonariuszami NFI zostaną polscy obywatele, którzy wcześniej nabyli świadectwa udziałowe w PPP, i którzy wymienią te świadectwa na akcje NFI.
Zarządzanie majątkiem NFI zostało powierzone polsko-zagranicznym konsorcjom - tzw. firmom zarządzającym, wyspecjalizowanym w działalności doradczo-inwestycyjnej. Każdy z NFI początkowo posiada akcje wszystkich spółek, które biorą udział w PPP, w niektórych udziały wiodące - 33%, w innych mniejszościowe. Rolą NFI jest wypełnienie funkcji aktywnego właściciela, szczególnie wobec spółek, których będą posiadać znaczne pakiety akcji.
Celem NFI, zapisanym w ustawie o NFI i prywatyzacji (która m.in. reguluje powstawanie i funkcjonowanie funduszy) jest pomnażanie ich majątku, w szczególności poprzez zwiększanie wartości akcji spółek, w których fundusze są akcjonariuszami. Utworzenie NFI ma być sposobem na przeprowadzenie szybkiej i efektywnej restrukturyzacji dużej liczby przedsiębiorstw, połączonej z udostępnieniem części majątku narodowego obywatelom. NFI mają dać szansę przedsiębiorstwom na dostęp do nowych źródeł kapitału, nowych rynków zbytu, nowych technologii oraz nowoczesnych metod organizacji pracy i zarządzania.
W 1995 utworzono 15 NFI.

47.Specyficzna forma komercjalizacji z konwersją wierzytelności
- jej celem jest oddłużenie pp, stanowi formę pomocy dla zadłużonych pp
W związku z komercjalizacją pp połączona z konwersją wierzytelności pp przekształca się w sp. z o.o. z udziałem Skarbu Państwa i wierzycieli jeżeli zgodę na objęcie udziałów wyrażą wierzyciele posiadający powyżej 50% sumy wierzytelności konwertowanych oraz wierzytelności częściowo umarzalnych. Wiąże się to ze zmianą tzw wierzytelności konwertowanych na udziały w sp. z o.o. powstałej w wyniku tego przekształcenia oraz z rozłożeniem w czasie spłaty tzw wierzytelności częściowo umarzalnych. W momencie przekształcenia z konwersją wierzytelności pp jest również oddłużone. Można go dokonać gdy spełniona jest przesłanka:
- suma zobowiązań zaczerpniętych kredytów i pożyczek wraz z odsetkami za nieterminową spłatę stanowi więcej niż 60% wartości księgowej aktywów
Nie można skomercjalizować z konwersja wierzytelności pp które zostały postawione w stan upadłości lub likwidacji, wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu
Po skomercjalizowaniu pp w w/w trybie wierzyciel obejmuje za wierzytelności konwertowane udziały o wartości nominalnej =1/3 przysługujących mu należności. Z dniem rejestracji spółki z mocy praw a podlegają w 70% wierzytelności częściowo umarzalne (są to wierzytelności wobec budżetu państwa, z tytułu ubezpieczeń społecznych), pozostała ich część podlega spłacie w 24 miesięcznych równych ratach począwszy od 7 miesiąca od momentu wpisania spółki do rejestru handlowego.

48.Fundusze celowe
wg ustawy z listopada 98 o finansach publicznych funduszem celowym jest:
- fundusz: ustawowo powołany przed dniem wejście w życie ustawy
- którego przychody pochodzą z dochodów publicznych
- wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań państwa lub jednostek samorządu terytorialnego
Państwowe f. celowe stanowią formę wyodrębnienia części dochodów i wydatków publicznych z budżetu państwa i finansowania poza nim zadań państwowych, maja one zwykle osobowość prawną i własną administrację Obecnie jest 16 państwowych f. celowych np. FUbezSpoł, FPracy, FAlimentacyjny, Krajowy FMieszkaniowy. Tylko część z nich dotowana jest z budżetu państwa - pozostałe utrzymują się z dochodów własnych które są jednak formą rezygnacji budżetu państwa z części dochodów publicznych.

49.Komunalne Zakłady Budżetowe.
wg ustawy z listopada 98 o finansach publicznych w formie zakładu budżetowego może występować jednostka organizacyjna która prowadzi dz. gosp na zasadzie odpłatności i pokrywa swoje koszty z dochodów własnych (chociaż może korzystać z dotacji budżetowych)
- nie ma osobowości prawnej (ułomna osoba prawna) - w obrocie prawnym działa samodzielnie lecz w granicach pełnomocnictwa udzielonego przez organ w imieniu którego podejmowane są czynności prawne i który ponosi odpowiedzialność prawna za zobowiązania zakładu budżetowego
- szerokie zastosowanie takiej formy prowadzenia dz.gosp w sferze użyteczności publicznej
- tworzenie formy KZB jest zasadne wszędzie tam gdzie przychody z prowadzonej działalności pokrywają jej koszty lecz ze względów społecznych nie mogą być maksymalizowane i pełne ich pokrycie wymaga dotacji budżetowych. (działalność w zakresie gminnych dróg mostów, placów kanalizacji, ośrodków kultury etc)
- zakład budżetowy jest pod kontrolą organu który go stworzył, likwidacja KZB może nastąpić tylko wówczas gdy osiągane z od[płatnej działalności dochody własne zakładu nie wystarczają na pokrycie kosztów działalności a zakład nie korzysta z dotacji budżetowej
- w drodze uchwały KZB może zostać przekształcony w spółkę prawa handlowego (kiedy działalność budż. przekracza sferę użyteczności publicznej, musi być to decyzja uzasadniona, uchwała taka musi zawierać postanowienie o likwidacji zakł budż i wyborze formy prawnej spółki utworzonej z przekształcenia)

50.Specjalne strefy ekonomiczne
- Wyodrębnione zgodnie z przepisami , niezamieszkała część RP na terenie której może być prowadzona dz.gosp na zasadach określonych ustawą
- tworzone są w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego danych części terytorium kraju oraz wprowadzenie czy rozwoju na ich terenie nowych technik produkcyjnych, transportu, tworzenia miejsc pracy wykorzystania istniejących już środków produkcji i zasobów naturalnych.
- sfery takie zarządzane mogą być tylko przez S.A. lub Sp. z o.o. z przewagą głosów Skarbu Państwa (obecnie w Polsce 17 stref)

1.Geneza prawa gospodarczego

• istnieje wiele teorii na temat genezy prawa - niektórzy upatrują jej początków w literaturze niemieckiej inni w radzieckiej, angielskiej, prawo to kwalifikuje się do młodych dziedzin prawa

• początki XVII w Anglia (prekursorzy: klasycy John Lock, Eilliam Petti- spojrzenie na gospodarkę w aspekcie sterownia i ograniczania jej przez państwo, pojawiło się wtedy kiedy pojawiła się sfera wolności gospodarczej

• kierunek zwany merkantylizmem - ochrona rynku wew przed napływem materiałów z importu, ingerencja państwa we wszystkie sfery działalności gospodarczej

• kolejnym okresem był czas wpływu fizjokratów (Francoise Quesnay). Oni to porównywali wolność handlu, przemysłu do wolności praw człowieka (ten pogląd wywodził się z prawa natury - ograniczając prawo do praw dział. gospod, państwo ogranicza naturalne prawa człowieka)

• po raz 1 zasada wolności handlu i przemysłu pojawiła się w Konstytucji Francuskiej z 1791)

• wiek XIX - wpływy liberalizmu gospodarczego i politycznego - państwo wycofuje się z reglamentowania działalności. gospodarczej

• Polska - zasady p.gosp określa się po raz w Konstytucji z 17.03.1921, a mianowicie:

1. wolność wyboru zajęcia i zarobkowania

2. zasada ograniczania tych praw tylko na stopie ustawowej

3. zasada ochrony praw własności

4. zasada prowadzenia samorządu gospodarczego

• w rozporządzeniu Prezydenta z dn 7.06.1927 zostało wprowadzone prawo przemysłowe - 1 akt normatywny w sferze gospodarczej (dzielił jej rodzaje, odnosił się do wolności gospodarczej , monopol, koncesje) - w tej formie utrzymało się do 1972 r.

• po II WŚ władze zaczynają wycinać poszczególne jej fragmenty - okres planowania odgórnego

• dopiero w 1972 - ustawa "O wykonywaniu i organizacji rzemiosła"

• lata 70 i 80 - okres zmieniającego się poglądu władzy centralnej na sferę gospodarczą (potrzeba zezwolenia na prywatną inicjatywę) - ustawa z 1988 "Prawo o działalności gospodarczej" (kilkakrotnie nowelizowana) - na jej podstawie, do 31.12.2000, opierał się cały ustrój transformacji, ustawa z 19.11.1999 "Prawo o działalności gospodarczej"- część z jej uchwaleń zaczęło obowiązywać z dn 1-01-2001;tworzy nowe regulacje prawne zgodne z wymogami KRP i prawem UE. Porządkuje system reglamentacji dz.gosp, zawiera nowe regulacje których nie było w ustawie z 88 (dot. zezwoleń na dz.gosp., małych i średnich przedsiębiorstw, samorządu gosp i administracji gosp., liberalizuje wykonywanie dz.gosp

2.Definicja prawa gospodarczego publicznego - krótko scharakteryzuj

- zespół norm określających podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy "Prawo o działalności gospodarczej". Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumiemy pracę zarobkową ,zawodową, we własnym imieniu, zorganizowaną o charakterze ciągłym (nie stałym - może być jednorazowa) PGP jest wyrazem władztwa państwa w gospodarce określa jego zakres odzwierciedla powinności państwa wobec gospodarki w postaci norm prawnych (formułuje prawa i obowiązki przedsiębiorców, reguluje normatywnie stosunki własnościowe, zasady gospodarowania, formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej, zakres i formy państwowej ochrony prawnej powyższych stosunków gospodarczych, normuje regulacje prawne dot dóbr publicznych w tym własności państwowej i komunalnej - reguluje zasady gospodarowania składnikami tego majątku)

3.Źródła prawa gospodarczego

Konstytucja, ustawy i akty podustawowe. Ponadto akty indywidualne które konkretyzują obowiązki i uprawnienia podmiotów ustalonych w aktach generalnych. Odrębnym źródłem praw gp są też akty prawa ponadnarodowego i międzynarodowego (traktaty handlowe, celne, monetarne etc)

Konstytucja - początkowo Konstytucja gwarantowała pewne wolności np. swoboda działalności gospodarczej, ochrona własności i dziedziczenia. Po II WŚ uległo to zmianie - powstały nowe typy państw i gospodarki (np. państwa demokracji ludowej - K zaczęła określać ustrój społeczno - gospodarczy - w Polsce oparty na własności społecznej i wszechobecnej roli państwa w gospodarce. Konstytucje zaczęły określać nowe wartości min ochrona konkurencji i konsumentów , dóbr publicznych etc a także granice i formy interwencjonizmu państwowego

Akty podustawowe - te to przewidują różne rodzaje aktów wykonawczych (wraz z wyborem jego formy wiąże się kwestia kontroli tworzenia i stosowania aktu) Do źródeł prawa można też zaliczyć tzw akty organizacji np. statuty nadawane przez organy adm państwowej przedsiębiorcom , czy umowy zbiorowe pracy

Źródła prawa gospodarczego: Są nimi przepisy kodeksu cywilnego, które dotyczą osób fizycznych i prawnych w ramach prowadzonych przez nie działalności gospodarczych. Prawo gospodarcze będąc kompleksową gałęzią prawa nie ma w przeciwieństwie do większości gałęzi prawa swojego kodeksu (kodeksu gospodarczego). Wśród całej gamy źródeł prawa gospodarczego szczególne miejsce zajmuje kodeks cywilny z 1964 roku (od tego czasu ponad 20 razy nowelizowany). Wśród innych źródeł prawa gospodarczego można wymienić: - kodeks handlowy z 1934r. z późniejszymi 16 zmianami; - ustawa z 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych oraz ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego; - ustawa z 1982 roku - prawo spółdzielcze; - ustawa z 1989 roku o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych; - ustawa z 1991 roku o spółkach z udziałem kapitału zagranicznego; - ustawa 1996 roku o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych; - ustawa 23.12.1998 roku o działalności gospodarczej (dziennik ustaw nr. 41, 28.12.1998r., pozycja 324); - ustawa z 1997 roku o prawie bankowym; - ustawa z 1997 roku o prawie o publicznym obrocie papierów wartościowych

4.Co to są przepisy parametryczne

Są to przepisy które wiążą się z wszelkiego rodzaju wielkościami ekonomicznymi np. przepisy określające normy amortyzacyjne, stopę zysku, wielkość oprocentowania kredytu. Staja się one normami prawnymi wówczas gdy obwarowane są przymusem prawnym.

5.Zasady prawa gospodarczego

Zasadami pr.gosp są pewne postulaty pod adresem prawodawcy i organów stanowiących prawo ,którymi powinny one kierować się przy tworzeniu i stosowaniu prawa. - znaczenie opisowe. W znaczeniu normatywnym , zasady prawa to wiążące prawnie normy należące do danego systemu prawnego. Wyznaczają one kierunek działań prawodawczych , ukierunkowują proces interpretacji przepisów prawnych oraz kierunki stosowania prawa. Ich źródłem przede wszystkim jest Konstytucja

- zasada wolności podejmowani i wykonywania dz.gosp.- art5;

- zasada samodzielności gospodarczej i finansowej przedsiębiorstw

- zasad równości praw i legalności przedsiębiorców w ramach wykonywania i podejmowania dz.gosp

- zasada dobrowolności zrzeszania się pracodawców, pracowników, konsumentów

- zasada demokracji gospodarczej

- zasada państwowej ochrony stosunków gospodarczych(własności środków produkcji, uczciwej konkurencji etc)

podjecie dz.gosp jest wolne o ile nie istnieje prawny zakaz jej podejmowania lub gdy nie podlega ona ograniczeniom lub reglamentacji.

6.Społeczna gospodarka rynkowa

Sama koncepcja wywodzi się z Niemiec które po II W Ś zaczęły modelu systemu gospodarczego umożliwiającego odbudowanie państwa w nowych warunkach politycznych i ekonomicznych.

Obecnie koncepcja ta zakłada że państwo ma spełniać takie funkcje jak:

- hamować w okresie koniunktury i pobudzić w okresie recesji

- tworzyć warunki w którym jednostki organizacyjne działać będą zgodnie z interesami swoimi jak i państwa , pełnić funkcje ogólnospołeczne

- cele społecznej gosp rynkowej obejmują zrównoważony wzrost gospodarczy równowagę zew, wew i społeczną , naczelnym jej założeniem jest równość i sprawiedliwość

- jest ona realizowana w celu korekty podziału dochodu narodowego

- w koncepcji społ.gosp.rynk. wyróżnia się narzędzia kierowania:

bezpośrednie (polityka antymonopolowa, redystrybucja zysków, dotacje, urzędy nadzoru gosp, bezpośrednie zarządzanie sferą dóbr publicznych , własna dz.gosp państwa, zamówienia rządowe) i pośrednie (nadzór kontroli i cen, kształtowanie systemu podatkowego, polityka walutowa i celna, polityka pieniężna i kredytowa, system fiskalny, kształtowanie systemu prawnego, socjalnego i ochrony środowiska gospodarczego)

7.Formy planowania państwowego

Planowanie makroekonomiczne w gospodarce rynkowej stanowi instrument interwencjonalizmu państwowego, należy do najmłodszych form działalności państwa. Do krajów o najdłuższej tradycji planowania zalicza się min Japonię Niemcy, Szwecję. Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gospodarce rynkowej i przyjmuje 1 z 3 form:

- koniunkturalną - koncentruje się na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej (przy pełnym zatrudnieniu i niskim poziomie inflacji)oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnioterminowych prognoz. Wykorzystuje w tym celu głównie politykę fiskalna i pieniężną

- częściowo strukturalną - stosowana do realizacji zadań średnioterminowych jak i w krótki czasie. Ta forma powstała w Holandii i stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej

- strukturalną - jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego w dłuższym czasie oraz umożliwienie dokonania odpowiednich przemian strukturalnych .

Obecnie coraz częściej przechodzi się od planowania koniunkturalnego do strukturalnego, z krótkoterminowego do długookresowego, od planowania w skali regionu do planowania w skali ponadpaństwowej (programy przekształceń w UE)

- planowanie indykatywne -kolejna z form pan. Planowania gospodarczego którego cechą jest to, że plany te nie zawierają normatywnych zadań dla sektora prywatnego. Plan taki stanowi informację o przewidywanym kształtowaniu się sytuacji gospodarczej oraz zakładanych działaniach rządu - bez zobowiązań wobec społeczeństwa.

8.Działanie nadzorcze państwa w gospodarce

- maja one na celu zapewnienie prawidłowej organizacji i funkcjonowania ustalonego porządku gospodarczego oraz usuwanie wszelkich nieprawidłowości powstających w tym zakresie

- nadzór jest forma stosunków prawnych między podmiotami połączonych ze sobą zależnościami strukturalnymi w układzie stosunków zdecentralizowanych, jest jedna z funkcji kierowniczych, funkcja władczą o charakterze korygującym , realizowana w formie indywidualnych aktów administracyjnych , ma ograniczony zakres podmiotowy i przedmiotowy

- 2 koncepcje zasięgu uprawnień i obowiązków organu sprawującego nadzór oraz środków prawnych władczego oddziaływani na przedsiębiorstwa:

- 1 - to koncepcja ogólnej kompetencji organu nadzorującego (ma on prawo wkraczać w sferę działania jednostki we wszystkich sprawach kiedy uzna to za celowe

- 2 - koncepcja ograniczonej kompetencji organu nadzorującego (władcze wkraczanie w sferę działania przedsiębiorcy jest możliwe tylko w sprawach określonych konkretnym przepisem prawnym i przy zastosowaniu odpowiednich środków i form prawnych).

- konstrukcja prawna nadzoru powinna zawierać: podstawę prawna (zakres podmiotowy i przedmiotowy nadzoru i jego środki), podmioty stosunku nadzoru, jego treść, formę, procedurę jego realizacji, odpowiedzialność, środki ochrony prawnej wobec decyzji nadzorczych.

- zadaniem państwa jest czuwanie by rynek funkcjonował w sposób niezakłócony wg zasady wolności gospodarczej, dotyczy wszystkich segmentów rynku (towarowego, kapitałowego, pracy, pieniężnego), nadzór jest ustanawiany i wykonywany ze względu na potrzebę chronienia reguł zachowani ustalonych normami prawa.

9.Formy zachowań państwa wobec gospodarki

Dla każdego typu i rodzaju zachowań państwa wobec gospodarki wyróżniamy 3 formy zachowań:

- tworzenie prawa - pod względem podmiotowym prawna regulacja stosunków gospodarczych dotyczy 2 układów: stosunki poziome regulowane przepisami prawa prywatnego- wzajemne uprawnienia i obowiązki uczestników stosunków prawnych) oraz stosunków pionowych regulowanych przepisami prawa publicznego - uprawnienia i obowiązki prawne przedsiębiorców wobec państwa i nawzajem. Oddzielnym problem jest tu zakres regulacji prawnych dot. stosunków pionowych (zakres ingerencji państwa w stosunki gospodarcze) i poziomych (państwo jako organ spełniający f. ogólnospołeczne i stojący na straży prawnej ochrony funkcjonowania rynku i jego uczestników dając im jednocześnie możliwość dochodzenia swych roszczeń np. w kwestiach np. pracodawca - pracownik)

- programowanie gospodarcze - planowanie makroekonomiczne w gospodarce rynkowej stanowi instrument interwencjonalizmu państwowego, należy do najmłodszych form działalności państwa. Do krajów o najdłuższej tradycji planowania zalicza się min Japonię Niemcy, Szwecję.

Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gospodarce rynkowej i przyjmuje 1 z 3 form:

- koniunkturalną - koncentruje się na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej (przy pełnym zatrudnieniu i niskim poziomie inflacji)oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnioterminowych prognoz. Wykorzystuje w tym celu głównie politykę fiskalna i pieniężną

- częściowo strukturalną - stosowana do realizacji zadań średnioterminowych jak i w krótki czasie. Ta forma powstała w Holandii i stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej

- strukturalną - jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego w dłuższym czasie oraz umożliwienie dokonania odpowiednich przemian strukturalnych .

Obecnie coraz częściej przechodzi się od planowania koniunkturalnego do strukturalnego, z krótkoterminowego do długookresowego, od planowania w skali regionu do planowania w skali ponadpaństwowej (programy przekształceń w UE)

- planowanie indykatywne -kolejna z form pan. Planowania gospodarczego którego cechą jest to, że plany te nie zawierają normatywnych zadań dla sektora prywatnego. Plan taki stanowi informację o przewidywanym kształtowaniu się sytuacji gospodarczej oraz zakładanych działaniach rządu - bez zobowiązań wobec społeczeństwa.

- realizacja polityki gospodarczej - służy realizacji zadań państwa wobec gospodarki (polega na podejmowaniu przez nie różnego rodzaju zadań opartych na systemie prawnym a jej zakres i intensywność zależy od rodzaju i typu zachowań państw wobec gospodarki).

Realizacja polityki przyjmuje postać działań :

- organizatorskich (wobec sektora państwowego -tworzenie, przekształcanie i likwidację pp, w państwie opartym na gospodarce prywatnej - brak szerokich dz. organizatorskich, głównie reprezentacja kraju w międzynarodowych organizacjach gospodarczych)

- koordynacyjnych (podlegają im wszystkie zjawiska i podmioty gospodarcze, służ ą one do realizacji zadań państwa w gospodarce)

- reglamentacyjnych ( polega na stosowaniu środków prawnych o charakterze imperatywnym i mającym na celu stworzenie warunków niezbędnych do prawidłowego przebiegu organizacji stos. Gospodarczych, jest to możliwość wkraczania administracji w sferę uprawnień przedsiębiorców (szerzej jest stosowana w warunkach kryzysowych - wtedy najczęściej dot ustalania cen urzędowych na podstawowe środki spożycia oraz eksploatacji surowców i paliw.)

- ekonomiczno-finansowych (państwo w ten sposób może motywować do podejmowania dz.gosp sferach którymi nie są zainteresowani prywatni przedsiębiorcy a które wymagają podjęcia ze względów społecznych i wreszcie zniechęcać do wykonywani innych)

- nadzorczych (mają one na celu zapewnienie prawidłowej organizacji i funkcjonowania ustalonego porządku gospodarczego oraz usuwanie wszelkich nieprawidłowości powstających w tym zakresie)

- kontrolnych (sprawdzenie i ocena realizacji obowiązków przedsiębiorców wobec państwa oraz ich zachowań wobec praw ekonomicznych chronionych przez państwo. Może być wykonywana przez organy państwowe jak i specjalny aparat kontrolny)

- ochronnych (wynika z ochronnych funkcji państwa, podlega jej typ gospodarki, wszyscy uczestnicy stosunków gosp oraz konsumenci - dot to szczególnie naruszenia praw konkurencji, praktyk monopolistycznych, naruszania umów etc)

10.Rada Ministrów jako organ administracji gospodarczej

- opracowuje i zgłasza Sejmowi projekty ustaw niezbędne z pkt widzenia realizacji zadań państwa wobec gospodarki

- prowadzi politykę wew i zagraniczną RP, odpowiada za kierowanie i koordynowanie i kontrolę nad organami adm rządowej w których kompetencji znajdują się sprawy gospodarcze

- wydaje akty wykonawcze ze sfery gospodarczej, oddziaływuje poprzez swoich członków

- organy wew RM mają charakter stałych lub doraźnie tworzonych komitetów (działają jako organy opiniotwórczej pomocniczej do RM). Obecnie są to Komitet Ekonomiczny, K. Społeczny, K. Spraw Obronnych , K. do Spraw Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju - nie wydają one decyzji wiążącej są jedynie organem doradczym i opiniotwórczym przy RM. W sprawach makroekonomicznych podstawowe znaczenie ma K. Ekonomiczny . Do zakresu jego działań należą sprawy projektów aktów normatywnych, programów oraz analiz i sprawozdań dot polityki gospodarczej państwa a szczególnie:

- planowania i realizacji dochodów i wydatków budżetu państw a

- zasad rozwoju gospodarczego kraju, rozwoju rynku finansowego

- zmian strukturalnych i przekształceń własnościowych

- ekonomicznych aspektów ochrony środowiska

- międzynarodowej współpracy gospodarczej i zaangażowania kapitału zagranicznego

- prognoz koniunktury gospodarczej i zasad realizacji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju

-inne sprawy zlecone przez RM lub jej prezesa

Zadaniem tego komitetu jest wypracowanie na potrzeby RM projektów aktów normatywnych - chodzi o ostateczne uzgodnienia, które powinny ułatwiać merytoryczną dyskusję na posiedzeniach RM

11.Minister Gospodarki jako organ administracji gospodarczej

Obecnie na mocy rozporządzenia RM z 1999 do kompetencji Ministra Gospodarki Narodowej należy:

- w sprawach dot gospodarki: współpracy z zagranicą, sprawy energetyki, certyfikacji, własności przemysłowej i gospodarczej, ustalania taryf celnych, kontyngentów

- w zakresie gospodarki przestrzennej: zagospodarowanie przestrzenne, gospodarka nieruchomościami, wspieranie mieszkalnictwa, ogródki działkowe, programy rozwoju infrastruktury komunalnej

-w zakresie rozwoju regionalnego: współpraca z organizacjami zrzeszającymi jednostki samorządu terytorialnego w zakresie spraw społ-gospod rozwoju kraju, rozwoju regionu - zwieranie tzw kontraktów regionalnych.

-w związku ze swoimi zadaniami sprawuje on nadzór nad: Urzędem Dozoru Technicznego, Państwowej Agencji Atomistyki, Urzędu regulacji Energetyki, Urzędem Patentowym RP

12.Minister Skarbu Państwa jako organ administracji gospodarczej

Urząd pojawił się na mocy ustawy z 8.08.96 o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, zastąpił on dotychczas istniejące Ministerstwo Przemysłu i Handlu, M. Przekształceń Własnościowych, M. Współpracy z Zagranicą, M. Spraw Wew, M. Centralnego Urzędu Planowania oraz Szefa Urzędu RM. Do jego kompetencji należy:

- przygotowywanie i przedkładanie RM oraz Sejmowi corocznych sprawozdań o stanie mienia SP oraz o ekonomicznych, finansowych i społecznych skutkach prywatyzacji

- przygotowywanie i przedkładanie RM projektów rocznych kierunków prywatyzacji oraz sprawozdań z ich realizacji

- prowadzenie zbiorczej ewidencji majątku SP

- prowadzenie ewidencji podmiotów którym przysługuje prawo wynikające z uprawnień majątkowych SP lub do działania w jego imieniu

- wykonywanie uprawnień wynikających z praw majątkowych SP a w szczególności w zakresie praw z akcji i udziałów należących do SP i w stosunku do mienia pozostałego po likwidacji państwowej jednostki organizacyjnej lub przypadającego SP w wyniku likwidacji spółki z jego udziałem

- składanie w imieniu SP oświadczeń woli o utworzeniu spółki prawa handlowego lub przystąpieniu do takiej spółki bądź utworzeniu fundacji lub innej przewidzianej przez prawo osoby prawnej

13.Rządowe Centrum Studiów Strategicznych i jego rola w zarządzaniu gospodarką narodową

Część zadań których nie sprawują ministrowie należy do urzędów centralnych , które nie mają statutu urzędu ministra ale najczęściej są przez ministrów kierowane. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych zostało powołane w miejsce byłego Centralnego Urzędu Planowania (ustawa z 8.08.96) - ma status prawny państwowej jednostki organizacyjnej którą kieruje Prezes w randze ministra i członka RM- jego zadaniem jest prowadzenie prac służących RM i jej Prezesowi.

Do zadań RCSS należy:

- przygotowanie i przedstawienie RM prognoz i długookresowych strategicznych programu rozwoju gospodarczego i społecznego, koncepcji i programów polityki zagospodarowania przestrzennego kraju oraz programów polityki regionalnej

- przedstawianie ocen międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej a także ocen funkcjonalności struktur państwa i propozycji ich przekształceń

- analizowanie zgodności treści i przebiegu realizacji programów krótkookresowych orasz średniookresowych ze strategicznymi programami długookresowymi i informowania RM o braku ich zgodności

- analizowanie stanu gospodarki z pkt widzenia realizacji programów strategicznych i regionalnych i- informowanie RM o zagrożeniach w tym zakresie

- przygotowywanie innych analiz , prognoz i programów zleconych prze z RM i jej {Prezesa

- ma współdziałać z PAN i instytucjami naukowymi

14.Skład Komitetu Integracji Europejskiej

- został on utworzony w celu programowania i koordynowania polityki w sprawach związanych z integracją Polski z UE i działań dostosowawczych Polski do standardów europejskich (w zakresie prawnym, w sferze gosp i społecznej), zajmuje się oceną tych procesów

- w skład jego wchodzą: Przewodniczący Komitetu(może nim być Prezes RM), Sekretarz Komitetu- on to kieruje komitetem kiedy Przewodniczącym jest PRM a także członkowie: ministrowie Spraw Zagranicznych, S[praw Wew i Adm, Gospodarki, Finansów Ochrony Środowiska, Pracy i Polityki Socjalnej, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Sprawiedliwości . Ponadto PRM może powołać dodatkowo 3 osoby, których doświadczenie lub sprawowana funkcja może mieć istotne znaczenie dla realizacji zadań Komitetu. W posiedzeniach może brać udział Prezes NBPI Prezes rządowego Centrum Studiów Strategicznych.

15.Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

Jego prezes jest centralnym organem adm rządowej podległym RM., działa poprzez swój urząd , delegatury oraz podległą jemu Inspekcję Handlową. Kompetencje Prezesa UOKiK:

- sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym

- badanie kształtowania się cen w warunkach ograniczenia konkurencji

- wydawania decyzji w sprawach przeciwdziałania praktykom monopol., kształtowania struktur organizacyjnych przedsiębiorców ze względu na przepisy ustawy z 24.02.90 o przeciwdziałaniu praktykom monopol i ochronie interesów konsumentów

- prowadzenie ewidencji przedsiębiorców - monopolistów (ich udział w rynku krajowym przekracza 80%)

   

Na mocy ustawy z dnia 24 lutego 1990 roku o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów Prezes UOKiK jest centralnym organem administracji rządowej podległym Prezesowi Rady Ministrów. Do zakresu jego kompetencji należy:

• sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym,

• badanie kształtowania się cen w warunkach ograniczenia konkurencji,

• wydawanie decyzji w sprawie przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, kształtowania struktur organizacyjnych przedsiębiorców oraz decyzji określających odpowiedzialność, jaką ponoszą z tego tytułu przedsiębiorcy,

• występowanie do przedsiębiorców i związków przedsiębiorców w sprawach ochrony praw  i interesów konsumentów,

• podejmowanie czynności wynikających z przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,

• prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz przedstawienie zainteresowanym podmiotom wniosków w sprawie działań zmierzających do zrównoważenia rynku,

• przygotowywanie rządowych projektów polityki rozwoju konkurencji oraz polityki konsumenckiej

• opracowywanie i opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących praktyk monopolistycznych, rozwoju konkurencji lub warunków jej powstania, a także ochrony konsumentów,

• składanie wniosków w sprawie zmian przepisów w zakresie ochrony praw konsumentów,

• zlecanie wyspecjalizowanym jednostkom i odpowiednim organom kontroli państwowej dokonywania badań przestrzegania praw konsumentów,

• inicjowanie konsumenckich badań towarów i usług,

• współpraca z innymi organami, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,

• udzielanie pomocy organom samorządu województwa i powiatu oraz organizacjom, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,

• opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących prawa konsumentów.

Prezes UOKIK posiada również kompetencje wynikające z ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Prezes może występować w przypadku zaistnienia czynu nieuczciwej konkurencji z roszczeniami do sądu cywilnego. Ogólnie rzecz ujmując czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. W takich przypadkach Prezes może żądać:

zaniechania niedozwolonych działań,

usunięcia skutków niedozwolonych działań,

złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

Prezes może również występować do prokuratury z żądaniem ścigania wykroczeń naruszających tę ustawę.

Ustawa o radiofonii i telewizji również nadaje Prezesowi UOKiK pewne kompetencje.
W sytuacji zaistnienia nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy Prezes może występować do nadawcy reklamy o ujawnienie danych umożliwiających identyfikację zleceniodawcy audycji lub reklamy oraz może żądać wydania nieodpłatnie zapisu audycji lub reklamy w terminie 7 dni od złożenia wniosku.

    Kompetencje Prezesa UOKiK poszerza również ustawa z 7 października 1999 o języku polskim. Ustawa ta dotyczy ochrony języka polskiego i używania go w działalności publicznej oraz w obrocie prawnym na terytorium RP. Kontrolę wykonywania obowiązków nałożonych tą ustawą (w zakresie relacji pomiędzy przedsiębiorcami oraz przedsiębiorcami i konsumentami) sprawuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Inspekcja Handlowa. Oba organy będą czuwały nad tym, by w obrocie prawnym na terytorium RP nie posługiwano się wyłącznie obcojęzycznymi określeniami (nie dotyczy to nazw własnych) oraz by obcojęzyczne opisy towarów i usług oraz oferty i reklamy wprowadzane do obrotu prawnego miały jednocześnie polską wersję językową. Ustawa weszła w życie 8 maja 2000 roku.

Ponadto Prezes UOKiK posiada pewne kompetencje wynikające z niżej wymienionych ustaw:

16.Krajowy Urząd Pracy

Prezes KUP jest centralnym organem adm państwowej podległym Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej. w zakres obowiązków w/w urzędu należą:

- współtworzenia i realizacji polityki rynku pracy oraz wykorzystywania jej i tworzenia jej instrumentów

- organizacji i funkcjonowania wojewódzkich i rejonowych urzędów pracy

- planowania , organizacji i zarządzania systemem informatycznym w urzędach pracy

- gospodarowania i kontroli wydatków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

- nadzór i kontrola nad realizacją zadań wynikających z przepisów o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych

- koordynacji współpracy z zagranicą orz podejmowanie prze obywateli Rp pracy za granicą i cudzoziemców w naszym kraju

- koordynowania zadań z zakresu służby zastępczej i zadań wynikających z przepisów o przeciwdziałaniu bezrobociu i zatrudnieniu.

17.Wymień znane ci agencje rządowe

agencje rządowe - jednostki organizacyjne wyłączone z tradycyjnych struktur ministerialnych , chociaż często pod nadzorem ministrów. Różnią się sposobem powstawania, organizacji, finansowani, nadzoru i kontroli a tkże zadaniami i sposobami ich wypełniania. . Z pkt widzenia powstawania wyróżniamy: agencje rządowe powstałe na mocy ustawy -15 (państwowe osoby prawne: Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad, Agencja Rezerw Materiałowych, Agencja Prywatyzacji, Techniki i Technologii, państwowe jednostki organizacyjne: Państwowa Agencja Atomistyki, Państwowa Agencja Prasowa, zakłady budżetowe: Agencja Rynku Rolnego, Państwowa Agencja Radiokomunikacji) oraz agencje będące spółkami akcyjnymi 7 (min Państwowa Agencja Węgla Kamiennego, Państwowa Agencja Informacyjna, Polski Fundusz Gwarancyjny, Agencja Rozwoju Przemysłu). + Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

18.Terenowa administracja rządowa

Zadania administracji rządowej w terenie wykonują (wg ustawy z 5.06.98n o adm rządowej w województwie):

- wojewoda sprawujący władze administracji ogólnej (w zakresie gospodarki najważniejsze jego zadania łączą się z reprezentowaniem Skarbu Państwa i wykonywaniem obowiązków organu założycielskiego wobec pp. Wykonuje on również uprawnienia wynikające z przepisów o fundacjach, posiada kompetencje w zakresie komunalizacji mienia gminnego. Wykonuje on swoje zadania przy pomocy wice wojewody, kierowników służb i inspekcji wojewódzkich, urzędu wojewódzkiego i urzędów rejonowych które to nadzoruje)

- działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży

- organy adm niezespolonej

- organy samorządu terytorialnego jeżeli wykonywanie zadań adm rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia

- działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach

- organy innych samorządów jeżeli wykonywanie zadań adm rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia

19.Najwyższa Izba Kontroli w systemie administracji gospodarczej

Jej pozycje reguluje Konstytucja RP i ustawa z 23.12.94 O NIK - jest to naczelny organ kontroli państwowej podległym Sejmowi, kontroluje działalność adm rządowej NBP, państwowych osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych z pkt widzenia legalności gospodarności, celowości i rzetelności. Może kontrolować działalność organy samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych osób prawnych z pkt widzenia legalności, gospodarności, rzetelności. Kontrola może również dotyczyć innych jednostek i przedsiębiorstw w zakresie w jakim wykorzystują oni majątek lub środki państwowe oraz czy wywiązują się z obowiązków wobec państwa.

Obowiązki NIK wobec Sejmu:

- przedkładanie analizy wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej

- przedkładanie opinii w sprawie absolutorium dla RM

- przedkładanie inf o wynikach kontroli oraz wnioski i wystąpienia

Nie jest to organ adm gospodarczej - kontroluje jednak państwo, realizację jego zadań wobec gospodarki przez adm gospodarczą.

20.NBP w systemie administracji gospodarczej

NBP zgodnie z Konstytucją RP jest centralnym bankiem państwa - przysługuje mu wyłącznie prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej (odpowiada za wartość pieniądza). Poza tym spełnia równocześnie 3 funkcje:

- banku emisyjnego, banku banków (bank rezerwowy dla banków komercyjnych, kształtuje ich potencjał kredytowania poprzez rezerwy obowiązkowe i kredyty refinansowe, reguluje cyrkulacje emitowanego pieniądza oraz rozmiary kredytowania i płynność całego systemu bankowego

- banku gospodarki narodowej - czuwa nad równowagą bilansu płatniczego , udziela kredytów budżetowi państwa oraz sprawuje obsługę długu państwowego

Ustawa z 29.08.97 o NBP wyznaczyła jego zadania wobec gospodarki i tak NBP:

• współdziała w kształtowaniu polityki gosp państwa oraz w jej realizacji kierując się ustawami i uchwałami Sejmu

• przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz inf dot jej realizacji i sytuacji w systemie bankowym

• współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych

• opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej oraz dot działalności banków

• opiniuje projekt ustawy budżetowej

• przedkłada RM i Sejmowi raport o stanie pieniądza i projekt założeń NBP w zakresie polityki pieniężnej na rok następny

21.Rola Rady Polityki Pieniężnej w systemie administracji gospodarczej państwa

- nowy organ w skład którego wchodzą Prezes NBP jako przewodniczący oraz osoby wyróżniające się wiedzą z zakresu finansów powoływane na 6 lat w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat. W świetle Konstytucji RP ma ona ustalać założenia polityki pieniężnej i przedkładać je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej oraz składać Sejmowi sprawozdanie wykonania założeń polityki pieniężnej

22.Samorządowa administracja gospodarcza

Po reformie ustroju samorządu terytorialnego w 1998 nowymi jednostkami sam teryt. stały się oprócz gmin (ustawa z 8.08.90 o samorządzie gminnym) powiaty i województwa samorządowe. Zgodnie z ustawą o samorządzie województwa z 5.06.98, na szczeblu każdego z nich powstała odrębna adm samorządowa. Gmina: jest podstawową jednostka podziału adm państwa, w skład zarządu gminy wchodzą wójt albo burmistrz (prezydent miasta) jako przewodniczący zarządu , ponadto ich zastępcy oraz pozostali członkowie. Swoje zadania zarząd wykonuje przy pomocy urzędu gminy. Pracę zarządu kontroluje rada gminy oraz regionalna izba obrachunkowa Jeżeli chodzi o jej zadania związane z gospodarką to dotyczy to głównie zadań własnych gmin. Część z nich jest wykonywana w ramach bezpośredniej działalności gmin zarząd organizuje i kontroluje działalność jednostek organizacyjnych którym powierzono lub zlecono prowadzenie tej działalności. Ponadto zarząd gminy współdziała z terenowymi organami administracji rządowej w realizacji ich zadań za rzecz gospodarki. Rola adm samorządowej jako aparatu gospodarczego odnosi się głównie do zadań gospodarczych gminy.

Powiat - zarząd powiatu: starosta - przewodniczący, wice starosta i pozostali członkowie; Województwo - zarząd województwa na czele z marszałkiem województwa, wiceprzewodniczący i pozostali członkowie).

Po reformie w 1998 uległ zmianie dotychczasowy podział zadań między gminy i organy państwowe. Zarząd gminy, powiatu i województwa są organami wykonawczymi o charakterze kolegialnym

23.Samorząd Gospodarczy (np. Krajowy Związek Rzemiosła)

Jednym z rodzajów samorządu jest samorząd gospodarczy. Uważa się ze dzięki takiemu samorządowi można obniżyć ryzyko wchodzenia w stosunki umowne z niesolidnymi partnerami gdy prowadzenie ewidencji lub rejestracji przedsiębiorców powierzy się w ich władanie. Powinny one kształtować zasad etyki zawodowej i obyczajów kupieckich . Uważa się że samorząd gosp może być efektywnym źródłem informacji o dz. gosp wykonywanej przez członków samorządu a przez to wykorzystania ich w procesie oddziaływania państwa na gospodarkę. Jego istnienie może ułatwić zwalczanie bezrobocia dzięki działalności doradczej, promocyjnej. Samorząd gosp może wreszcie przejmować wykonawstwo części zadań państwa wobec gospodarki. Interesy zawodowe sprawiają, że organizacja i funkcjonowanie samorządów gosp są regulowane na drodze odrębnych ustaw. W Polsce istniej kilka takich organizacji min: samorząd rzemieślniczy - ustawa z 22.03.89 o rzemiośle, izby gospodarcze, izby rolnicze.

Samorząd gospodarczy

Art. 57.

Samorząd gospodarczy reprezentuje środowiska przedsiębiorców i poprzez działania na rzecz przedsiębiorczości wspiera rozwój gospodarczy kraju.

Art. 58.

1. Samorząd gospodarczy nie posiada uprawnień władczych w stosunku do przedsiębiorców w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

2. Samorząd gospodarczy nie może podejmować działań ograniczających zakres wykonywanej przez przedsiębiorców działalności gospodarczej lub godzących w zasadę konkurencji.

Art. 59.

1. Samorząd gospodarczy działa poprzez organizacje przedsiębiorców zwane dalej ..organizacjami samorządu gospodarczego".

2. Organizacja samorządu gospodarczego nie może odmówić członkostwa przedsiębiorcy. który spełnia warunki określone w statucie tej organizacji.

Art. 60.

Ustrój samorządu gospodarczego, zadania i sposób jego tworzenia oraz tryb powoływania władz organizacji samorządu gospodarczego określa odrębna ustawa.

organ samorządu rzemiosła powoływany do reprezentowania zrzeszonych w nim członków oraz popierania rozwoju rzemiosła. Do zadań cechu należy: obrona podstawowych interesów członków, sprawy związane z podnoszeniem ich kwalifikacji zawodowych, popieranie rozwoju rzemiosła i podnoszenie jego poziomu technicznego, szkolenie uczniów i inne.

24.Organizacje pracowników i pracodawców

W rozumieniu przepisów obywatele będący pracownikami lub osobami bezrobotnymi mogą zrzeszać się w związkach zawodowych (ustawa z 23.05.91o związkach zawodowych). Zgodnie z tą ustawą jest to organizacja powołana do reprezentowania i obrony praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy. Związki zawodowe o charakterze ogólnokrajowym są uprawnione do wyrażania opinii na temat projektów aktów prawnych w zakresie objętym ich zadaniami. W ten sposób mają wpływ na kształtowanie przez państwo rynku pracy. Szczególną rolę mają w prowadzeniu rokowań zbiorowych oraz zawieraniu układów zbiorowych pracy. Odrębnym zagadnieniem jest reprezentacja pracownicza w przedsiębiorstwach zorganizowana na podst przepisów ustawy z 81 o samorządzie załogi pp. Tzw samorząd pracowniczy jest jednocześnie organem pp, mam prawnie ustalony zakres kompetencji i formy ich realizacji - ta forma bardzo osłabiła zarządzanie przedsiębiorstwami, dlatego też zaczęto min prywatyzować pp albo zmieniać ich formę prawna aby e w ten sposób pozbyć się samorządu pracowniczego. Analogicznie do pracowników i pracodawcy maja możliwość tworzenia bez uprzedniego zezwolenia (ustawa o organizacjach pracodawców z 23.0591) związków pracodawców - ich celem jest ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych członków wobec związków zawodowych pracowników, organów władzy i adm państwowej i samorządu terytorialnego. Ich federacje i konferencje maja prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych oraz prowadzenia rokowań zbiorowych.

25.Zakres przedmiotowy ustawy "Prawo o działalności Gospodarczej"

Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Ustawa nie zalicza do dz.gosp świadczenia pomocy przez notariusza adwokata czy radcę prawnego (tu maja zastosowanie przepisy ustaw o notariacie , adwokaturze) oraz działalności w rolnictwie w zakresie upraw rolnych i hodowli zwierząt ogrodnictwa i warzywnictwa, leśnictwa. Rybactwa śródlądowego, wyklucza cały zakres dz. związanych z agroturystyką - wynajem pokoi, sprzedaży posiłków domowych we własnym gospodarstwie rolnym)

26.Zakres podmiotowy ustawy "Prawo o działalności Gospodarczej"

Przedsiębiorcą nazywa się osobę fizyczną, prawną bądź spółkę prawa handlowego nie mającą osobowości prawnej, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dz.gosp, którzy to podejmują i wykonują działalność gospodarczą w myśl ustawy "Prawo o dz. gospod", zawodowo i we własnym imieniu.

- podmioty zagraniczne i krajowe (mali i średni przedsiębiorcy - sens podziału opiera się na umożliwienia tym grupom korzystania z różnego rodzaju udogodnień i ułatwień) oraz przedstawiciele wolnych zawodów o ile wykonywane są one w ramach dz.gosp a nie w ramach stosunku pracy.

- przedsiębiorcami nie są adwokaci notariusze i radcy prawni

27.Sfery podejmowania i wykonywania działań gospodarczych - krótka charakterystyka

Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły

Podejmowanie dz.gosp może być:

1. wolne - podjecie dz.gosp jest wolne dla każdego na równych prawach o ile nie istniej prawny zakaz jej podejmowania lub gdy nie podlega ona ograniczeniom lub reglamentacji.

2. zakazane bezwzględnie - w znaczeniu czynności i działań zabronionych przez prawo, bądź gdy jej skutki nie są ważne dla prawa cywilnego, dotyczy osób nie mających zdolności prawnych lub zdolności do czynności prawnych(nieletni, ubezwłasnowolnieni

3. zakazane względnie (ograniczone) - taka która została zakazana przez ustawodawcę ale istnieje możliwość uchylenia zakazu, wynikają głównie z polityki gospodarczej państwa np. monopol państwowy

4. reglamentowane - dot sfery dz.gosp- założenie pewnych ograniczeń wolnego prawa dz.gosp - zezwolenia, koncesje

28.Obowiązki przedsiębiorstw w tzw wolnej strefie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza , handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podejmowanie i wykonywanie dz.gosp jest wolne ale z zachowaniem warunków określonych przepisami ustawy. Warunki te dzielą się na ogólne - odnoszące do wszystkich podmiotów i przedsiębiorstw które chcą prowadzić działalność gospodarczą oraz szczegółowe tzn tylko wybranych kategorii przedsiębiorców zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Do warunków ogólnych należy:

- rejestracja - wpis do rejestru właściwego sądu rejonowego w danym mieście wojewódzkim - dane o przedsiębiorcy: nazwa, logo, oznaczenia towarów, miejsce(adres)siedziby firmy, rodzaj prowadzonej działalności etc. Do obowiązków gmin należy tu dostarczenie nam formularzy, wniosków z tym związanych oraz poinformowania o kosztach i sposobie ich uiszczania. Muszą one również udostępnić wgląd do tzw Europejskiej Klasyfikacji Działalności a także do Centralnego Rejestru Działalności Przedsiębiorców Niewypłacalnych (wgląd tylko do akt osób prawnych - nie fizycznych)

- rejestracja w tzw rejestrach specjalnych (REGON - nr rejestracji statystycznej - Wojewódzkie Urzędy Statystyczne; NIP - numer identyfikacji podatkowej - Urząd Skarbowy; ZUS)

- założenie konta bankowego (podanie go do wiadomości US)

warunki szczegółowe dotyczą przepisów ochrony życia i zdrowia czyli wartości prawnie chronionych:

- szkolenia BHP, PIP - Państwowa Inspekcja Pracy, - patrz pkt 33.

29.Jaka grupa przepisów zawarta w ustawie "Prawo o działalności Gospodarczej" weszła w życie z dniem 1.01.2000

Są to przepisy nakazujące porządkowanie stanu prawnego w zakresie koncesji i zezwoleń na dz.gosp oraz dotyczące osób i podmiotów zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, małych i średnich przedsiębiorstw

30,31 Podejmowanie i wykonywanie działalności na podstawie koncesji - zakres przedmiotowy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie koncesji.

Koncesja - scedowanie pewnych praw przez państwo na podmiot dz.gosp z zakresu objętego monopolem, akt zgody państwa na podejmowanie i wykonywanie określonej dz.gosp przez przedsiębiorstwo(forma kalkulacji zysków i strat - gdy państwo może mieć większe zyski z podatków niż przy utrzymaniu monopolu lub finansowo nie może rozbudować sieci w danej dziedzinie). Wydawana jest tylko na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy

W rozdz. 3 "prawo o dz.gosp", ustawodawca określa zakres przedmiotowy działalności koncesjonowanej:

- poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin

- bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych

- wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologiami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym

- działalność związaną z ochroną mienia i osób

- wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, dystrybucji, obrotu paliwami i energią

- transportu lotniczego oraz innych usług lotniczych

- zarządzanie liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych

- rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych

- działalności ważnej ze względu na interes publiczny, bezpieczeństwo państwa

Każdy może się starać o koncesję z wyjątkiem kiedy organ koncesyjny (organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytor. upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy, zmiany i cofnięcia koncesji oraz do udzielania promesy koncesyjnej. Są to przede wszystkim właściwi ministrowie spraw wew i adm.) cofnie koncesję przyznaną przedsiębiorcy - ten może ponownie ubiegać się o nią po upływie 3 lat od chwili jej cofnięcia

Aby otrzymać koncesję należy złożyć wniosek w którym powinno znaleźć się:

- oznaczenie przedsiębiorcy i jego siedziby

- nr w rejestrze przedsiębiorców

- określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gosp na którą ma być udzielona koncesja

- informacje określone w obrębie innych ustaw

Organ koncesyjny może dokonać konkretnych czynności w celu sprawdzenia czy przedsiębiorca spełnia warunki określone w koncesji (przy ograniczonej liczbie koncesji warunki jej udzielania ogłasza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Przydzielanie koncesji odbywa się w formie postępowania administracyjnego

Koncesje przydzielane są na okres nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.

Art. 11. [Rodzaje działalności koncesjonowanej]

1. Uzyskania koncesji wymaga podjęcie działalności gospodarczej w zakresie:

1) poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin oraz surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin, bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze oraz składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych,

2) przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi,

2a) przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi

3) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją,

4) wytwarzania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych,

5) wyrobu, rozlewu, oczyszczania, skażania i odwadniania spirytusu oraz wydzielania spirytusu z innego wytworu, a także wyrobu i rozlewu wódek

5a) wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich,

6) wytwarzania wyrobów tytoniowych,

7) transportu morskiego, lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych, a także zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej i lotniskami,

7a) zarządzania liniami kolejowymi i wykonywania przewozów kolejowych,

8) prowadzenia aptek,

8a) obrotu hurtowego lekami gotowymi i surowcami farmaceutycznymi przeznaczonymi do produkcji lub sporządzania leków w aptekach oraz artykułami sanitarnymi,

8b) konfekcjonowania i obrotu środkami ochrony roślin,

9) obrotu z zagranicą towarami i usługami, określonymi w drodze rozporządzenia przez Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą,

10) obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r.,

11) usług: ochrony osób i mienia, detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 11) usług ochrony osób i mienia,

11a) usług detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych,

12) usług kurierskich, a także pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym: a) przesyłek listowych o masie powyżej 2000 g, b) listów wartościowych o masie powyżej 2000 g,

13) dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty,

14) usług telekomunikacyjnych,

15) obrotu w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą oraz tuszami zwierzyny i ich częściami, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju, a także sprzedaży usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za zagranicą,

16) prowadzenia agencji celnej,

17) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji oraz obrotu paliwami i energią.

18) produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych pojazdów, 1

9) międzynarodowego transportu drogowego

Koncesjonowanie działalności gospodarczej

Art. 20. [Organy koncesyjne]

1. Udzielanie, odmowa udzielenia i cofanie koncesji należy do naczelnego lub centralnego organu administracji państwowej właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, zwanego dalej „organem koncesyjnym”.

2. Udzielenie, odmowa udzielenia i cofnięcie koncesji następuje w drodze decyzji administracyjnej.

3. Do wniosku o udzielenie koncesji stosuje się odpowiednio przepis art. 16 ust. 1. Organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia, w wyznaczonym terminie, określonych informacji i dokumentów mogących uprawdopodobnić, że spełni on warunki wykonywania działalności gospodarczej, które będą określone w koncesji lub wynikają z odrębnych przepisów.

3a.Minister właściwy do udzielania koncesji może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaje dokumentów i zakres informacji, októrych mowa w ust. 3.

4. W koncesji zamieszcza się dane objęte wnioskiem. Organ koncesyjny może określić w koncesji podstawowe warunki wykonywania działalności gospodarczej.

4a. Udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

5. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres i przedmiot działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.

6. Odmowa udzielenia koncesji lub ograniczenie zakresu i przedmiotu działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji może również nastąpić, gdy wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej lub spełnienia warunków, o których mowa w ust. 4, albo nie złoży zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a.

7. Właściwy minister może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaj, wysokość i sposób zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a, w zależności od przedmiotu działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu.

7a. Minister Gospodarki, w drodze rozporządzenia, może określić zasady udzielania koncesji w zakresie objętym rozporządzeniem, o którym mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9.

Art. 21. [Ważność koncesji - termin]

1. Koncesję wydaje się na czas nie oznaczony.

2. Koncesja może być wydana na czas oznaczony: 1) na żądanie ubiegającego się o wydanie koncesji. 2) ze względów, o których mowa w art. 20 ust. 5.

3. Koncesje w obrocie z zagranicą towarami i usługami, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9, wydaje się na czas oznaczony.

Art. 22. [Zakres kontroli organu koncesyjnego]

1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie: 1) zgodności prowadzonej działalności z koncesją, 2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b, 3) ochrony interesów gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, a także ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.

2. Postępowanie kontrolne wszczyna się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny.

3. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do: 1) wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest prowadzona działalność gospodarcza, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowadzona lub powinna być prowadzona ta działalność, 2) żądania pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.

4. Czynności kontrolnych w przypadkach, o których mowa w ust. 3, dokonuje się w obecności kontrolowanego, osoby zastępującej kontrolowanego lub przez niego zatrudnionej, a w razie nieobecności tych osób - w obecności przywołanego świadka.

5. Organ koncesyjny może powierzyć dokonanie kontroli, o której mowa w ust. 1, innemu organowi państwowemu, wyspecjalizowanemu w kontroli danego rodzaju działalności. Przepisy ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.

6. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.

Art. 22a. [Przyczyny cofnięcia koncesji]

1. Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo ograniczyć zakres lub przedmiot działalności gospodarczej określonej w koncesji: 1) jeżeli przedsiębiorca nie usunął uchybień w terminie wyznaczonym na podstawie art. 22 ust. 6, 2) jeżeli prowadzona działalność rażąco uchybia warunkom wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b 3) z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 5, 4) jeżeli przedsiębiorca prowadzi przedsiębiorstwo i obrót surowcami wtórnymi metali nieżelaznych (złomem) niezgodnie z art. 24a.

2. Koncesja może być cofnięta także na zasadach określonych w art. 19.

Art. 22b. [Uprawnienia Rady Ministrów] Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, w stosunku do działalności gospodarczej, o której mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2a, 3 i 11a, określić szczególne warunki jej wykonywania.

Uzyskanie koncesji wymaga

1. wydobywanie surowców z odpadów powstałych po robotach górniczych,

2. przetwórstwo i obrót metalami nierdzewnymi i szlachetnymi oraz kamieniami szlachetnymi,

3. wytwarzanie środków farmaceutycznych i materiałów medycznych oraz obrót detaliczny i hurtowy nimi,

4. ytwarzanie spirytusu, wódek i wyrobow tytoniowych,

5. transport morski i lotniczy,

6. obrót z zagranicą niektórymi towarami,

7. obrot dobrami kultury powstałymi przed 9 maja 1945

8. swiadczenie usług w zakresie ochrony mienia, detektywistycznych, korespondencji pocztowej, przenoszenie zapisu audiowizualnego.

Uzyskanie koncesji wymaga złożenia wniosku do naczelnego lub centralnego organu administracji rządowej, jest równoznaczne z zarejestrowaniem działalności.

Uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej wymaga:

1. handel napojami alkoholowymi,

2. świadczenie usług maklerskich i doradczych w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi,

3. prowadzenie składów celnych, banków i zakładów ubezpieczeniowych

32.Zakres podmiotowy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie koncesji.

Każdy może się starać o koncesję , zarówno osoba fizyczna jak i prawna z wyjątkiem kiedy organ koncesyjny cofnie koncesję przyznaną przedsiębiorcy - ten może ponownie ubiegać się o nią po upływie 3 lat od chwili jej cofnięcia. Ustawodawca może jednak określać warunki podmiotowe ubiegania się o koncesje - i na tych warunkach koncesje stają się dostępne dla jednych a niedostępne dla innych

33.Obowiązki przedsiębiorców związane z ochroną życia i zdrowia ludzkiego.

Ponieważ prowadzenie dz.gosp może zagrażać życiu i zdrowiu ludzkiemu (a są to wartości prawnie chronione przez prawo) przedsiębiorca musi spełniać odpowiednie warunki pod tym względem z chwilą rozpoczęcia aż do momentu zakończenia prowadzenia dz.gosp. Podstawową grupę tworzą przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy - wg przepisów każdy zakład jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w tym zakresie. Ustawa "Pdg" nakłada na przedsiębiorców również warunek zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w toku dz. gosp na podstawie innych przepisów prawnych: np. przepisy budowlane, p-poż, sanitarne (ochrona zdrowia, żywności, zwalczania chorób) Przepisy sanitarne wprowadza się odrębnie dla różnych zakładów (lotniska, ZMO, apteki, handel). Organem kontroli jest Inspekcja Sanitarna. Należy też wspomnieć o wymogu posiadania kwalifikacji przez niektórych przedsiębiorców, których dz.gosp ma wpływ na bezpieczeństwo zdrowia i życia ludzkiego- np. zawody medyczne, transport lotniczy, morski.

34.Scharakteryzuj krótko instytucję promesy koncesyjnej

Jest przyrzeczenie udzielenia koncesji. - po otrzymaniu promesy przedsiębiorca ma pewność że uzyska również koncesję wobec tego bez ryzyka w okresie oczekiwania (nie krótszym niż 6 miesięcy)może podjąć odpowiednie nakłady inwestycyjne i zgromadzić wymaganą dokumentację, które to potrzebne są do rozpoczęcia działalności. Ustawa nie określa powodów z jakich można odmówić wydania promesy oraz jej cofnięcia (ale jest to zbędne przy możliwości odmowy przyznania samej koncesji). Można ubiegać się o koncesje bez uprzedniego wystąpienia o promesę - - zabiegi o promesę mają sens w świetle tego że w okresie jej ważności nie można odmówić koncesji na działalność określoną w promesie. Może być wydawana w formie decyzji adm, na podstawie której przedsiębiorstwo może starać się o kredyt

Art. 23. [Promesa koncesji]

1. Kto zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o wydanie promesy koncesji (przyrzeczenia wydania koncesji).

2. Promesę wydaje się w drodze decyzji administracyjnej.

3. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy.

4. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy.

35.Omów francuski i niemiecki model koncesji, wskaż różnice.

Francja - koncesja polegała na odstępowaniu od monopolu państwowego na rzecz przedsiębiorców niepaństwowych w celu zlecenia im realizacji zadań administracyjnych państwa o charakterze gospodarczym . Wraz z koncesja przekazywane zostały pewne uprawnienia organu państwowego w dziedzinie objętej koncesją np. Prawo sprawowania policji adm, prawo pobierania opłat od użytkowników. Koncesja taka była umową ściśle administracyjną, długoterminową, miała na celu eksploatację służby publicznej na ryzyko koncesjonariusza. Wynagrodzenie koncesjonariusza było zapewnione poprzez nadanie mu prawa do pobierania opłat ustalonych przez taryfę od użytkowników. Była to raczej umowa administracyjna . Współcześnie pojęcia koncesja używa się do oznaczenia stosunku prawnego między organem administracji a osobą fizyczną lub prawną .

2 rodzaje koncesji: 1. dot usług publicznych uprawnienie do eksploatacji określonych urządzeń technicznych lub terenu np. park, cmentarz2. robót publicznych (np. budowa i eksploatacja linii kolejowych, dróg ,kanałów etc). W obu przypadkach powstaje - w drodze aktu adm - stosunek prawny, który zawiera elementy cywilnoprawne. Koncesji we Francji udzielają zarówno organy państwowe jak i lokalne. Do podst praw koncesjonariusza jest możliwość korzystania z pewnych przywilejów z wykonywaniem władztwa administracyjnego

Niemcy - z tą 1 - są tylko jedna cecha wspólna: podejmowanie dz.gosp w sferze objętej monopolem państwa (pozwolenia przemysłowe o charakterze policyjnym, wydawane w postaci decyzji adm). Wydanie koncesji miało za zadanie ( w przeciwieństwie do Francji) sprawdzenia czy podmiot ., który zamierza podjąć dz. gosp w sferze należącej do wyłączności państwa, może ją wykonywać nie naruszając bezpieczeństwa państwa i interesu publicznego. Koncesjonariusz nie otrzymywał żadnych praw władczych (różnica - Francja) w dziedzinie administracji i za otrzymanie koncesji musiał płacić. Współcześnie koncesja w Niemczech ma postać umowy dot korzystania z wód lub dróg publicznych(ją poprzedza wydanie zezwolenia adm na korzystanie z tych urządzeń. Są tu też tzw pozwolenia przemysłowe- akty adm o charakterze związanym (koncesje są z reguły aktami opartymi na swobodnym uznaniu)

36.Omów krótko instytucję zezwolenia

Zezwolenie jest to uchylenie w sposób zindywidualizowany ustawowej przeszkody w legalnym podejmowaniu określonej dz.gosp, która została ustanowiona przez państwo w celu zapewnienia realizowanego w interesie publicznym nadzoru nad tą sferą.

• nie dotyczy dz. gospod objętej monopolem

• nie nadaje żadnych nowych praw przedsiębiorcy , konkretyzuje jedynie istniejące już prawa

• państwo przez decyzje administracyjną usuwa przeszkodę w wykonywaniu i podejmowaniu dz.gosp przez podmiot gosp i przez to dane działanie staje się wolne dla podmiotu

• jest wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości uchylenia zakazu wykonywania dz.gosp, który został ustanowiony ze względu na: ochronę życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku, tajemnicy państwowej, zobowiązań między narodami

• obowiązek uzyskiwania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności gosp ustananawiany jest w przepisach odrębnych

• udzielanie zezwoleń następuje na podstawie przepisu kodeksu postępowania administracyjnego zmodyfikowanego niekiedy przez przepisy szczególne( odwrotnie niż koncesja)

• zezwolenie jest decyzją administracyjną o charakterze decyzji związanej

• Przy przyznawaniu zezwoleń kieruje się 2 rodzajami względów: przedmiotowymi (rodzaj wykonywanej dz.gosp - właściwości którym powinien odpowiadać i warunki jakie musi spełnić przedsiębiorca aby to zezwolenie otrzymać) oraz podmiotowymi: spełnienie wymogów organizacyjno-prawnych - dz. bankowa, ubezpieczeń społecznych lub wymogów kwalifikacji zawodowych określonych w sposób bezpośredni (np. dz. brokerska) i pośredni (dz. farma, prawnicza)

• o wydanie ubiegać się może podmiot zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców (również takiemu któremu już poprzednio odmówiono udzielenia zezwolenia lub je cofnięto

o zezwolenie mogą ubiegać się nie tylko podmioty niepaństwowe, chociaż dostępność w uzyskaniu zezwolenia może być zróżnicowana ze względu na właściwości podmiotowe;

obowiązek i warunki otrzymania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności gospodarczej określają odrębne ustawy;

zezwolenia wydają nie tylko naczelne i centralne organy administracji, lecz też terenowe organy administracji rządowej lub organy gminy;

udzielanie zezwoleń następuje w trybie przepisów kodeksu prawa administracyjnego, zmodyfikowanych niekiedy przepisami szczególnymi;

niezależnie od przyjętej nazwy zezwolenia są decyzjami administracyjnymi i podlegają ochronie oraz wzruszeniu wg zasad przyjętych w kodeksie postępowania administracyjnego;

wydanie zezwolenia na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wiąże się przede wszystkim z wyrażaniem zgody na utworzenie - w sensie prawnym - pewnej organizacji (jednostki gospodarczej), za pomocą której można prowadzić działalność objętą zezwoleniem np. w banku, w zakładzie ubezpieczeń.

37.Osoba zagraniczna - krótka charakterystyka

Rodzaje podmiotów zagranicznych - podział konieczny ze względu na ich uprawnienia:

• obywatele państw obcych którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP (podejmują i wykonują dz.gosp w taki sam sposób jak obywatele polscy)

• osoby zagraniczne - osoby fizyczne mające stałe miejsce zamieszkania za granicą, osoby prawne z siedziba za granicą oraz osoby nie mające osobowości prawnej z siedzibą za granicą

• przedsiębiorcy zagraniczni którzy chcą wykonywać dz.gosp na terytorium RP - mogą zakładać oddziały i przedstawicielstwa po dokonaniu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego

• Wszyscy oni mogą działać na zasadzie wzajemności chyba że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez RP stanowią inaczej. Jeżeli tak nie jest to w/w osoby mogą wstępować do sp. komandytowych (jednoosobowych), sp. z o.o., sp. akcyjnych także mogą do nich przystępować lub nabywać ich udziały i akcje)

38.Rodzaje przedsiębiorstw państwowych

Przedsiębiorstwo państwowe - to zespół składników materialnych i nie materialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmuje w szczególności firmę, znaki towarowe i inne oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości należące do przedstawicielstwa w tym produkty i materiały, patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo

- jest to państwowa osoba prawna która prowadzi działalność gosp w zakresie określonym w akcie o utworzeniu przedsiębiorstwa.

Rodzaje:

• pp działające na zasadach ogólnych

• pp użyteczności publicznej

• pp które działają na podstawie odrębnych ustaw - obecnie 3: PKP, Porty Lotnicze, Poczta Polska

• pp działające na zasadach z uszczegółowieniem zakresu działalności na podstawie rozporządzenia RM - pp podległe Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Finansów, działające w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspakajanie potrzeb ludności przez produkcję lub świadczenie usług w zakresie:

• inżynierii sanitarnej;

• komunikacji miejskiej;

• zaopatrzenia ludności w energię gazową, elektryczną i cieplną;

• zarządu państwowymi zasobami lokalnymi;

• zarządu państwowymi terenami zielonymi;

• zarządu uzdrowiskami;

• usług pogrzebowych i utrzymanie urządzeń cmentarnych;

usług kulturalnych.

39.Omów instytucje "użyteczności" publicznej

Użyteczność publiczna - przedsiębiorstwa realizujące potrzeby o charakterze zbiorowym oparte o bazę majątku publicznego, prowadzące działalność gospodarczą która w założeniu nie ma przynosić zysków (odpłatna ale nie ekwiwalentna), wymaga zasilania finansowego z środków publicznych

Do takich przedsiębiorstw zaliczamy przedsiębiorstwa:

• inżynierii sanitarnej, komunikacji miejskiej, zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną, przedsiębiorstwa zarządu państwowymi zasobami lokalowymi, terenami leśnym, uzdrowiskami, usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych, usług kulturalnych

• wobec p użyteczności publ stosuje się odmienne rozwiązania prawne niż do tych działających na zasadach ogólnych

40.Organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego

Organami założycielskimi są takie organy państwowe które z racji swoich funkcji i zadań są w stanie dokonać stosownych analiz i podjąć odpowiednie decyzje założycielskie. Mogą nimi być:

• naczelne (RM, ministrowie) oraz centralne organy adm państwowej (kierownicy centr urzęd pań)

• NBP i banki państwowe (Drukarnia i Mennica Państwowa - 2 pp podlegające NBP)

• Sejm (na podstawie odrębnych ustaw)

• Wojewoda

Organ założycielski wydaje akt władczy o utworzeniu pp ,ma wpływ na obsadę dyrektora pp (1 -szego z nich powołuje zawsze),może go odwołać jeżeli nie spełnia on wymagań ustawowych, podejmuje decyzje o przekształceniu (łączeniu, podziale) pp.

41.Fundusz założycielski przedsiębiorstwa państwowego (+powstanie pp)

W momencie podjęcia decyzji o powstaniu pp, organ założycielski powołuje specjalny zespół którego zadaniem jest określenie zakresu przedmiotowego działalności i wydaje akt władczy (chyba że pp tworzone jest drogą ustawy) o utworzeniu pp (zawierającego nazwę, rodzaj, siedzibę, rodzaj i przedmiot działalności) oraz określa jakie środki będą musiały być przeznaczone do jego utworzenia :trwałe - infrastruktura i pieniężne - fundusz założycielski - jest to z wydzielona części środków publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa i przekazana przedsiębiorstwu w celu możliwości jego utworzenia. Fundusz ten może ulegać zwiększeniom lub zmniejszeniom. Takie pp staje się właścicielem tych środków pieniężnych jak również środków nabytych w toku działalności - funduszu własnego przedsiębiorstwa. Nieruchomości w postaci gruntów przekazywane są pp w użytkowanie wieczyste, natomiast budynki i inne urządzenia i lokale są własnością pp. Po powołaniu 1 dyrektora pp oraz zatwierdzeniu statutu pp przez organ założycielski (w niektórych przewidzianych prawem sytuacjach jak np. w przypadku pp użyteczności publicznej, pp zajmującego się handlem zagranicznym, pp stacji radiowych i telewizji, pp transportu samochodowego, pp budownictwa, łączności, pp przemysłu teleelektronicznego) - następuje wpis do Krajowego Rejestru Sądowego

42.Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego. Kontrakt menadżerski

Jednym z warunków utworzenia pp jest powołanie dyrektora pp (on to składa wniosek do KRS).

Może być powołany w sposób:

• w pp użyteczności publicznej - dyrektora pp powołuje organ założycielski(gdy organem tym jest wojewoda następuje to po porozumieniu z Ministrem właściwym dla przedmiotu dz. gospod przedsiębiorstwa i zakres terytorialny dz. wykracza poza 1 województwo)

• w przypadku pp nowo tworzonego , dyrektora powołuje również organ założycielski(może też zamiast niego powołać na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy kierownika tymczasowego)

• powołania może też dokonać Rada Pracownicza a jeżeli tego nie zrobi w okresie 6 miesięcy -zrobi to organ założycielski

• Organami pp obok dyrektora są organy samorządu załogi pp (Rada Pracownicza, Wolne Zgromadzenie Pracowników lub Delegatów). W każdym z wymienionych wypadków powołanie dyrektora następuje spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Odwołać dyr. pp może Rada Pracownicza za zgodą organu założycielskiego lub sam organ założycielski w przewidzianych w prawie sytuacjach:

• dyrektor pp dopuszcza się w związku z pełniona funkcją rażącego naruszenia prawa

• pp przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wywiązuje się z obowiązków podatkowych w stosunku do Skarbu Państwa

• gdy dyrektor podniósł wskaźnik miesięcznego wynagrodzenia , a to spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

Trzecia możliwością zarządzania pp (obok dyrektora i kierownika tymczasowego) jest tzw kontrakt menadżerski - jest to umowa na zarządzanie przedsiębiorstwem między organami przedsiębiorstwa a osoba fizyczną lub prawną .

Może to nastąpić:

• z inicjatywy organu założycielskiego za zgodą Rady Pracowniczej i Walnego Zgromadzenia Pracowników

• na wniosek Rady Pracowniczej za zgodą zebrania ogólnego pracowników

• z inicjatywy zarządu komisarycznego w sytuacjach kiedy istnieją przesłanki do uchylenia zarządu komisarycznego a taka inicjatywa poparta jest pozytywnym wynikiem przeprowadzonego w przedsiębiorstwie referendum albo pozytywna opinią działających w przedsiębiorstwie związków zawodowych

• Z chwilą przejęcia obowiązków przez zarządcę (w postaci kontraktu menażerskiego) organy samorządu załogi ulegają rozwiązaniu z mocy prawa

• organ założycielski odwołuje dyrektora - zarządca przejmuje kompetencje jego i organów samorządu załogi z wyjątkiem prawa sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego oraz przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego (to pozostaje w kwestii organu założy)

• zostaje utworzona Rada Nadzorcza (tę powołuje organ założycielski z tym że 1/3 członków Rady wybierana jest przez pracowników przedsiębiorstwa)

• Organ założycielski może rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym umowę o zarząd na podstawie kontraktu menedżerskiego jeżeli:

• zarządca w związku z zarządzaniem pp dopuszcza się rażącego naruszenia prawa

• zarządca w sposób istotny naruszył postanowienia umowy o zarządzania pp

• pp przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wywiązuje się z obowiązków podatkowych w stosunku do Skarbu Państwa

• gdy zarządca podniósł wskaźnik miesięcznego wynagrodzenia , a to spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

43.Łączenie, podział, likwidacja przedsiębiorstwa państwowego

Łączenie i podział pp może nastąpić jedynie w wypadkach gdy pociąga to za sobą trwałe i wymierne korzyści ekonomiczne lub organizacyjne. Łączenie i podział zarządza organ założycielski z własnej inicjatywy za zgodą rady pracowniczej pp lub na wniosek kierownika poparty przez radę lub co najmniej 50%załogi zakładu w którym takiej rady nie ma. W przypadku likwidacji organ założycielski podejmuje tę decyzję z własnej inicjatywy za zgodą rady pracowniczej o ile Minister Skarbu Państwa nie zgłosi sprzeciwu z uzasadnieniem w terminie 2 tygodni od jej podjęcia. Podobnie jak w przypadku łączenia i podziału potrzebna jest opinia organów samorządu załogi, związków zawodowych, kierownika oraz przeprowadzenia postępowania przygotowawczego i opracowania odpowiedniego programu. Mogą się oni odwołać od decyzji organu założycielskiego do samego organu a jeżeli ten podtrzyma swoja decyzję - do sądu powszechnego jako sprawy gospodarczej w ciągu 7 dni.

Z chwila likwidacji pp:

• organ założycielski odwołuje dyrektora i wyznacza likwidatora, ulęgają też rozwiązaniu z mocy prawa organy samorządu załogi

• organ założycielski kontroluje roczne sprawozdania finansowe i samego likwidatora

• po dokonaniu likwidacji org założ wydaje decyzje o uznaniu pp za zlikwidowane i zgłasza do sądu prowadzącego rejestr przedsiębiorców w celu skreślenia danego pp

44.Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych

• polega na przekształceniu organizacyjno-prawnemu pp w spółki prawa handlowego w postaci spółki akcyjnej i Sp. z o.o. Ustawodawca wyróżnił 3 rodzaje komercjalizacji:

• w celu prywatyzacji

• prywatyzacja w celu przekształcenia organizacyjno-prawnym

• w celu dokonania konwersji wierzytelności

• W celu osiągnięcia 2 pierwszych celów komercjalizacji można poddać każde pp w wyjątkiem przedsiębiorstw postawionych w stan upadłości lub likwidacji, wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu, w stosunku do których zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej - losy takich pp nie są pewne dlatego poddawanie ich komercjalizacji jest bezcelowe

• komercjalizacja jest aktem władczym Ministra Skarbu Państwa (przy czym gdy jest ona przeprowadzana w celu innym niż prywatyzacja może on tego dokonać za zgodą RM).

• wnioski w tej sprawie mogą złożyć MSP jak i dyrektor i rada pracownicza pp

KOMERCJALIZACJA I PRYWATYZACJA.

1. Komercjalizacja i prywatyzacja są formami przekształceń własnościowych w przedsiębiorstwach państwowych działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.

2. Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę S.A. lub spółkę z.o.o., w wyniku czego powstaje jednoosobowa spółka skarbu państwa, w której skarb państwa ma 100% akcji i udziałów.

3. Komercjalizacji dokonuje minister skarbu państwa na wniosek:

1. organu założycielskiego (którym najczęściej jest wojewoda);

2. dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej przedsiębiorstwa (zgodny wniosek tych dwóch organów);

3. z własnej inicjatywy zawiadamiając o tym zamiarze dyrektora radę pracowniczą oraz organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego;

4. może również wystąpić z uzasadnionym wnioskiem o komercjalizację sejmik województwa, na obszarze którego znajduje się siedziba przedsiębiorstwa państwowego.

1. Nie podlegają komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowe:

1. postawione w stan likwidacji lub upadłości,

2. będące w trakcie podziału lub łączenia się,

3. w stosunku do którego toczy się postępowanie układowe do chwili uprawomocnienia się układu,

4. w stosunku do którego toczy się postępowanie bankowe ugodowe - do chwili uprawomocnienia się ugody,

5. zarządzanie na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem chyba że zarządca wystąpi z wnioskiem o komercjalizację (wniosek musi być pozytywnie zaopiniowany przez organ założycielski),

6. w stosunku, do którego zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej,

7. państwowe przedsiębiorstwo „poczta polska”.

1. Minister skarbu państwa sporządza w imieniu skarbu państwa akt komercjalizacji, w którym ustala się:

1. status spółki,

2. wysokość kapitału akcyjnego,

3. imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji (pierwsza rada nadzorcza liczy 5 osób, w tym 2 przedstawicieli pracowników); spółka z.o.o. może nie ustanawiać rady nadzorczej - prawo kontroli wykonuje wówczas wspólnik lub osoba przez niego upełnomocniona.

1. Skutki komercjalizacji.

1. Z chwilą wpisania spółki do rejestru handlowego następuje wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych.

2. Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa z mocy prawa, natomiast inni pracownicy stają się z mocy prawa pracownikami spółki.

3. Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego (chyba, że nie wyrazi on na to zgody).

4. Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki, przy czym suma kapitału akcyjnego i zapasowego spółki jest równa funduszom własnym przedsiębiorstwa.

1. Szczególnym rodzajem komercjalizacji jest komercjalizacja z konwersją wierzytelności - przekształcenie przez ministra skarbu państwa przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z.o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycieli. Następuje wówczas zamiana wierzytelności na udziały w spółce, a dotychczasowi wierzyciele stają się udziałowcami. Jest to dopuszczalne jeśli:

1. suma zobowiązań, zaciągniętych kredytów i pożyczek, powiększona o należne wierzycielom odsetki. Za zwłokę w zapłacie ich wierzytelności stanowią więcej niż 60% wartości księgowej aktywów;

2. lub gdy suma zobowiązań krótkoterminowych zaciągniętych kredytów i pożyczek krótkoterminowych (do spłacenia w ciągu roku) oraz kredytów i pożyczek przeterminowanych (których termin płatności już minął) powiększona o odsetki za zwłokę stanowi więcej niż 50% przychodów uzyskanych w roku 1995.

Nie bierze się pod uwagę przychodów ze sprzedaży majątku. Przedsiębiorstwa państwowe przekształca się w spółkę z udziałem skarbu państwa i wierzycieli, jeżeli zgodę na objęcie udziałów wyrażą wierzyciele posiadający powyżej 50% sumy wierzytelności podlegających zamianie oraz wierzytelności oraz częściowo umarzalnych.

Wierzytelności częściowo umarzalne to wierzytelności:

• wobec budżetu państwa;

• z tytułu ubezpieczeń społecznych;

• z tytułu składek na fundusz pracy;

• z tytułu składek na państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych;

• z tytułu składek na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych.

Wierzytelności te z dniem rejestracji spółki podlegają umorzeniu z mocy prawa w części stanowiącej 70%, natomiast pozostałe 30% zaspokoić musi spółka. Wierzyciel obejmuje za wierzytelności udziały o wartości nominalnej odpowiadającej 1/3 przysługujących mu należności.

1. Prywatyzacja w rozumieniu ustawy polega na:

I Zbywaniu należących do skarbu państwa akcji spółek lub udziałów powstałych w wyniku komercjalizacji.

II Rozporządzanie materialnymi składnikami i niematerialnymi przedsiębiorstwa państwowego powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą przez:

• sprzedaż przedsiębiorstwa;

• wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;

• oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.

Prywatyzacja może być pośrednia lub bezpośrednia.

1. Prywatyzacja pośrednia polega na zbyciu akcji skarbu państwa w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji w trybie oferty ogłaszanej publicznie, przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie zaproszenia publicznego. Do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji spółki należących do skarbu państwa generalnie uprawnieni są pracownicy którzy w dniu wykreślenia z rejestru przedsiębiorstwa państwowego byli pracownikami tego przedsiębiorstwa lub którzy pracowali co najmniej 10 lat w przedsiębiorstwa państwowym oraz rolnicy i rybacy, z których gospodarstw w okresie 5 lat przed wykreśleniem przedsiębiorstwa z rejestru dostarczono dla tego przedsiębiorstwa surowce o okresie wartości. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie 6 miesięcy od zbycia i wygasa z upływem 12 miesięcy. Liczba udostępnionych akcji zależy generalnie od stażu pracy i grypy uprawnionych (pracownicy, emeryci, renciści, rolnicy i rybacy). Akcje nabyte nieodpłatnie nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem 2 lat od zbycia przez skarb państwa. Od zbycia przedsiębiorstwa skarb państwa pierwszych akcji, a nabyte przez pracowników pełniących funkcję członków zarządu spółki przed upływem 3 lat.

2. Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa przez :

I - sprzedaż przedsiębiorstwa;

II - wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;

III - oddanie przedsiębiorstwa do prywatnego korzystania.

Prywatyzacji bezpośredniej podlegać mogą tylko przedsiębiorstwa, które spełniają określone warunki m.in. w zakresie:

• wielkości zatrudnienia do 500 osób;

• wartości sprzedanych towarów i usług do 6 mln EURO;

• wysokości funduszy własnych do 2 mln EURO.

Prywatyzacji bezpośredniej w imieniu skarbu państwa dokonuje organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego (wojewoda) wydając za zgodą ministra skarbu państwa zarządzanie o prywatyzacji bezpośredniej wskazujące formę prywatyzacji i działając przez pełnomocników ds. prywatyzacji. Załącznikiem do zarządzania jest analiza stanu przedsiębiorstwa zawierająca m.in. stan prawny majątku przedsiębiorstwa państwowego, ocenę realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury oraz oszacowanie wartości przedsiębiorstwa.

Skutki prywatyzacji bezpośredniej:

I kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa w tym prawa i obowiązki pracodawcy;

II kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo jest odpowiedzialny za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego, a przejęcie zobowiązań niewymaga zgody wierzycieli.

Formy prywatyzacji bezpośredniej:

1. sprzedaż przedsiębiorstwa w trybie przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia;

2. wniesienie przedsiębiorstwa do spółki - w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego przetargu;

3. oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania na rzecz spółki pracowniczej spełniającej określone warunki.

Z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej ustaje działalność dotychczasowych organów przedsiębiorstwa a ich funkcje wykonuje pełnomocnik do spraw prywatyzacji. W zarządzeniu o prywatyzacji bezpośredniej organ założycielski określa w szczególności sposób prywatyzacji bezpośredniej oraz wskazuje osobę której udzielił pełnomocnictwa do dokonania prywatyzacji bezpośredniej.

Z pracownikami którzy w dniu wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej byli członkami rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego sprywatyzowanego na zasadach określonych przepisami nie może pracodawca, który w wyniku prywatyzacji bezpośredniej przejął przedsiębiorstwo rozwiązać stosunku pracy za wypowiedzeniem jak też zmienić za wypowiedzeniem warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownika w ciągu 1 roku od dnia wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Zbycie przedsiębiorstwa wywołuje skutki wobec osób trzecich z chwilą ich zawiadomienia najpóźniej jednak z chwilą wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.

Uprawnienie do wypowiedzenia umowy wzajemnej wygasa z upływem 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwem. Przejęcie w wyniku prywatyzacji bezpośredniej zobowiązań przedsiębiorstwa państwowego, powstałych przy prowadzeniu przedsiębiorstwa nie wymaga zgody właścicieli.

45.Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych

Prywatyzacja - świadoma i dobrowolna rezygnacja przez państwo z własności pp na rzecz podmiotów prywatnych lub innych (zwykle niepaństwowych) podejmowaną w celu zmiany systemu prawnego i finansowego pp

2 rodzaje prywatyzacji:

• bezpośrednia (bezpośrednie przejęcie pp przez podmioty nie państwowe poprzez sprzedaż pp, lub wniesienie pp jako aporu do Sp. z o.o./S.A. już istniejącej lub mającej powstać albo oddanie pp do odpłatnego korzystania - w tym wypadku nie ma przekształcenia w sp. prawa handlowego.

• pośrednią - najpierw przekształcenie pp w S.A. lub Sp. z o.o. a następnie sprzedaż akcji lub udziałów spółki (

prywatyzacji mogą być poddane w zasadzie wszystkie pp (dla niektórych grup oddzielne podstawy prawne). Niektórzy nabywcy jak pracownicy przedsiębiorstw prywatyzowanych są uprzywilejowani w odniesieniu do możliwości nabycia akcji.

Celami prywatyzacji są:

• ograniczenie bezpośredniego wpływu na decyzje przedsiębiorstw

• odciążenie budżetu państwa prze redukcję dotacji

• zwiększenie konkurencyjności p.

• redukcja ługu publicznego przez uzyskiwanie dochodów ze sprzedaży aktywów państwowych

46.Narodowe Fundusze Inwestycyjne - krótka charakterystyka

Wraz z ideą powszechnej prywatyzacji w Polsce, 30 kwietnia 1993 r uchwalono ustawę o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji. Celem funduszy jest pomnażanie ich majątku poprzez wykonywanie praw z akcji spółek powstałych z przekształcenia pp w jednoosobowe spółki SP a także poprzez prowadzenie dz.gosp polegającej na nabywaniu i zbywaniu akcji spółek oraz udzielaniu pożyczek. Utworzono 15 NFI - reprezentują one tzw fundusze inwestycyjne typu zamkniętego o stałej liczbie uczestników którzy posiadają akcje funduszy. Prywatyzacja funduszy polega na stworzeniu możliwości wszystkim posiadaczom świadectw udziałowych do ich zamiany na akcje funduszy. NFI są tworzone przez Skarb Państwa w formie S.A. SP może wnosić do funduszu akcje owych spółek tak długo jak pozostaje on jego jedynym akcjonariuszem.

Narodowe Fundusze Inwestycyjne, NFI, fundusze inwestycyjne utworzone przez skarb państwa w ramach Programu Powszechnej Prywatyzacji (PPP), działające w formie spółek akcyjnych. Majątek NFI stanowią akcje byłych przedsiębiorstw państwowych, przekształconych w spółki, wniesione do funduszy przez skarb państwa.

W początkowej fazie PPP narodowe fundusze inwestycyjne są jednoosobowymi spółkami skarbu państwa. Na dalszym etapie, po wprowadzeniu akcji funduszy na giełdę, akcjonariuszami NFI zostaną polscy obywatele, którzy wcześniej nabyli świadectwa udziałowe w PPP, i którzy wymienią te świadectwa na akcje NFI.

Zarządzanie majątkiem NFI zostało powierzone polsko-zagranicznym konsorcjom - tzw. firmom zarządzającym, wyspecjalizowanym w działalności doradczo-inwestycyjnej. Każdy z NFI początkowo posiada akcje wszystkich spółek, które biorą udział w PPP, w niektórych udziały wiodące - 33%, w innych mniejszościowe. Rolą NFI jest wypełnienie funkcji aktywnego właściciela, szczególnie wobec spółek, których będą posiadać znaczne pakiety akcji.

Celem NFI, zapisanym w ustawie o NFI i prywatyzacji (która m.in. reguluje powstawanie i funkcjonowanie funduszy) jest pomnażanie ich majątku, w szczególności poprzez zwiększanie wartości akcji spółek, w których fundusze są akcjonariuszami. Utworzenie NFI ma być sposobem na przeprowadzenie szybkiej i efektywnej restrukturyzacji dużej liczby przedsiębiorstw, połączonej z udostępnieniem części majątku narodowego obywatelom. NFI mają dać szansę przedsiębiorstwom na dostęp do nowych źródeł kapitału, nowych rynków zbytu, nowych technologii oraz nowoczesnych metod organizacji pracy i zarządzania.

W 1995 utworzono 15 NFI.

47.Specyficzna forma komercjalizacji z konwersją wierzytelności

- jej celem jest oddłużenie pp, stanowi formę pomocy dla zadłużonych pp

W związku z komercjalizacją pp połączona z konwersją wierzytelności pp przekształca się w sp. z o.o. z udziałem Skarbu Państwa i wierzycieli jeżeli zgodę na objęcie udziałów wyrażą wierzyciele posiadający powyżej 50% sumy wierzytelności konwertowanych oraz wierzytelności częściowo umarzalnych. Wiąże się to ze zmianą tzw wierzytelności konwertowanych na udziały w sp. z o.o. powstałej w wyniku tego przekształcenia oraz z rozłożeniem w czasie spłaty tzw wierzytelności częściowo umarzalnych. W momencie przekształcenia z konwersją wierzytelności pp jest również oddłużone. Można go dokonać gdy spełniona jest przesłanka:

- suma zobowiązań zaczerpniętych kredytów i pożyczek wraz z odsetkami za nieterminową spłatę stanowi więcej niż 60% wartości księgowej aktywów

Nie można skomercjalizować z konwersja wierzytelności pp które zostały postawione w stan upadłości lub likwidacji, wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu

Po skomercjalizowaniu pp w w/w trybie wierzyciel obejmuje za wierzytelności konwertowane udziały o wartości nominalnej =1/3 przysługujących mu należności. Z dniem rejestracji spółki z mocy praw a podlegają w 70% wierzytelności częściowo umarzalne (są to wierzytelności wobec budżetu państwa, z tytułu ubezpieczeń społecznych), pozostała ich część podlega spłacie w 24 miesięcznych równych ratach począwszy od 7 miesiąca od momentu wpisania spółki do rejestru handlowego.

48.Fundusze celowe

wg ustawy z listopada 98 o finansach publicznych funduszem celowym jest:

- fundusz: ustawowo powołany przed dniem wejście w życie ustawy

- którego przychody pochodzą z dochodów publicznych

- wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań państwa lub jednostek samorządu terytorialnego

Państwowe f. celowe stanowią formę wyodrębnienia części dochodów i wydatków publicznych z budżetu państwa i finansowania poza nim zadań państwowych, maja one zwykle osobowość prawną i własną administrację Obecnie jest 16 państwowych f. celowych np. FUbezSpoł, FPracy, FAlimentacyjny, Krajowy FMieszkaniowy. Tylko część z nich dotowana jest z budżetu państwa - pozostałe utrzymują się z dochodów własnych które są jednak formą rezygnacji budżetu państwa z części dochodów publicznych.

49.Komunalne Zakłady Budżetowe.

wg ustawy z listopada 98 o finansach publicznych w formie zakładu budżetowego może występować jednostka organizacyjna która prowadzi dz. gosp na zasadzie odpłatności i pokrywa swoje koszty z dochodów własnych (chociaż może korzystać z dotacji budżetowych)

- nie ma osobowości prawnej (ułomna osoba prawna) - w obrocie prawnym działa samodzielnie lecz w granicach pełnomocnictwa udzielonego przez organ w imieniu którego podejmowane są czynności prawne i który ponosi odpowiedzialność prawna za zobowiązania zakładu budżetowego

- szerokie zastosowanie takiej formy prowadzenia dz.gosp w sferze użyteczności publicznej

- tworzenie formy KZB jest zasadne wszędzie tam gdzie przychody z prowadzonej działalności pokrywają jej koszty lecz ze względów społecznych nie mogą być maksymalizowane i pełne ich pokrycie wymaga dotacji budżetowych. (działalność w zakresie gminnych dróg mostów, placów kanalizacji, ośrodków kultury etc)

- zakład budżetowy jest pod kontrolą organu który go stworzył, likwidacja KZB może nastąpić tylko wówczas gdy osiągane z od[płatnej działalności dochody własne zakładu nie wystarczają na pokrycie kosztów działalności a zakład nie korzysta z dotacji budżetowej

- w drodze uchwały KZB może zostać przekształcony w spółkę prawa handlowego (kiedy działalność budż. przekracza sferę użyteczności publicznej, musi być to decyzja uzasadniona, uchwała taka musi zawierać postanowienie o likwidacji zakł budż i wyborze formy prawnej spółki utworzonej z przekształcenia)

50.Specjalne strefy ekonomiczne

- Wyodrębnione zgodnie z przepisami , niezamieszkała część RP na terenie której może być prowadzona dz.gosp na zasadach określonych ustawą

- tworzone są w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego danych części terytorium kraju oraz wprowadzenie czy rozwoju na ich terenie nowych technik produkcyjnych, transportu, tworzenia miejsc pracy wykorzystania istniejących już środków produkcji i zasobów naturalnych.

- sfery takie zarządzane mogą być tylko przez S.A. lub Sp. z o.o. z przewagą głosów Skarbu Państwa (obecnie w Polsce 17 stref)

---