FIZJOLOGIA - EGZAMIN, STUDIA, WSR - Fizjoterpia, Rok I, Semestr II, Fizjologia, FIZJOLOGIA - EGZAMIN


FUNKCJE WĄTROBY

Metabolizm węglowodanów:

Glukoneogeneza - synteza glukozy ze związków nie cukrowych (ketokwasów, kwasów tłuszczowych)

Metabolizm kwasów tłuszczowych:

Metabolizm aminokwasów:

Metabolizm ksenobiotyków

KSENOBIOTYK - substancja chemiczna nie będąca naturalnym składnikiem organizmu (np. toksyny, leki)

1 faza detoksykacji - hydroksylacja przy udziale enzymów z grupy cytochromu P-450, redukcja lub hydroliza.

2 faza detoksykacji - sprzęganie z kwasem glukuronowym, siarkowym lub octowym, glutationem, aminokwasami lub metylacja.

Powstają związki mało toksyczne, rozpuszczalne w wodzie, łatwo wydalanie z moczem lub żółcią.

Funkcje ogólne

FUNKCJE TRZUSTKI

Spełnia dwie funkcje: zewnątrzwydzielniczą (trawienną) oraz wewnątrzwydzielniczą.

Czynność wewnątrzwydzielniczą pełnią komórki skupione w licznych wyspach trzustkowych.

KOSMKI JELITOWE

KOSMKI - kosmki jelitowe są cienkimi wypustkami błony śluzowej wysokości 0,5-1,5 mm, na ogół bardzo gęsto ułożone obok siebie. Ich liczba jest szacowana na około 5 - 10 milionów i dzięki nim powierzchnia jelita wzrasta o około 600%.

ENZYMY TRAWIENNE

Procesy trawienia i enzymy trawienne

Enzymy trawienne należą do tzw. hydrolaz, czyli rozkładają związki złożone na proste z przyłączeniem wody. Działają na określone składniki pokarmowe - są dla nich specyficzne. Z tego względu można wyróżnić:

0x01 graphic

ELEMENTY UCHA ZEWNĘTRZNEGO, ŚRODKOWEGO I WEWNĘTRZNEGO

Zmysł słuchu i równowagi zlokalizowany jest w uchu, w którym wyróżnia się ucho:

  1. Ucho zewnętrzne

Przewód słuchowy zewnętrzny jest zamknięty błoną bębenkową - łącznotkankową błoną oddzielającą ucho zewnętrzne od środkowego.

Małżowina uszna i przewód słuchowy kierują fale dźwiękowe na błonę bębenkową.

  1. Ucho środkowe

Składa się z :

- młoteczek

- kowadełko

- strzemiączko

Są one zawieszone na mięśniach i więzadłach. Przenoszą drania błony bębenkowej na ucho wewnętrzne. Podstawa strzemiączka łączy się z błoną strzemiączkową, która zamyka okienko przedsionka.

  1. Ucho wewnętrzne

Składa się z szeregu połączonych ze sobą przestrzeni w postaci jam i kanałów, wydrążonych w części skalistej (piramidzie) kości skroniowej, tworzących błędnik kostny. W skład błędnika kostnego wchodzą: przedsionek, kanały półkoliste i ślimak. Błędnik kostny jest wypełniony płynem zwanym przychłonką.

Wewnątrz błędnika kostnego mieści się błędnik błoniasty. Jest on wypełniony płynem zwanym śródchłonką (gęstsza od przychłonki). Błędnik błoniasty to zamknięty worek łącznotkankowy, posiadający uchyłki, wchodzące do poszczególnych części błędnika kostnego.

Komórki receptoryczne. Są to pobudliwe komórki nabłonkowe pełniące funkcję zmysłową. Posiadają one na swej szczytowej powierzchni stereocylia - długie i grube mikrokosmki. Z tego względu noszą nazwę komórek rzęsatych. Końce stereocyliów zatopione są w glikoproteidowych strukturach znajdujących się nad nabłonkiem: w narądzie Cortiego w błonie nakrywkowej, w plamkach w błonie kamyczkowej, a w grzebieniach w osklepku. Niewielkie przemieszczenia tych struktur względem nabłonka powoduje zginanie stereocyliów, co prowadzi do otwierania kanałów jonowych w komórkach rzęsatych i pobudzenie tych komórek. Przekazują one sygnały na zakończenia włókien nerwowych, które kontaktują się z ich błoną komórkową. Włóknami sygnały docierają do ośrodkowego układu nerwowego.  

Narząd Cortiego

Narząd ślimakowy jest położony na blaszce podstawnej przewodu ślimakowego. Zasadniczą jego częścią są komórki nerwowe zmysłowe, czyli komórki rzęsate. Są one ułożone w komórkach zrębowych podpórkowych, których rozróżnia się trzy rodzaje: komórki filarowe, komórki Deitersa (komórki falangowe zewnętrzne) i komórki Hensena (komórki graniczne zewnętrzne). Komórki filarowe, odsunięte od siebie podstawami tworzą tzw. Tunel wewnętrzny Cortiego, po obu stronach którego leżą komórki rzęsate (słuchowe) wewnętrzne i zewnętrzne. Pierwsze tworzą jeden rząd, drugie od trzech do pięciu. Do każdej komórki rzęsatej dochodzi włókno nerwowe.

Woreczek i łagiewka

Leżą w przedsionku kostnym ucha wewnętrznego. Są otoczone śródchłonką. W łagiewce i woreczku znajdują się powierzchnie pokryte nabłonkiem nerwowym, które noszą nazwę plamek. Jest on pokryty galaretowatą błoną kamyczkową, do których wchodzą włoski nabłonka nerwowego.

Kanały półkoliste

Kanały półkoliste znajdują się w błędniku kostnym. W kanałach kostnych mieszczą się kanały półkoliste błoniaste. Przewody błoniaste są otoczone przychłonką i powiązane ze ścianami kanałów kostnych cienkimi pasemkami tkanki łącznej. Każdy kanał półkolisty kończy się bańką, w której leży grzebień bańkowy, Grzebienie są pokryte nabłonkiem nerwowym zmysłowym. Komórki tego nabłonka mają na powierzchni włoski i są oplecione drobnymi rozgałęzieniami części przedsionkowej nerwu VIII (przedsionkowo- ślimakowego). Na powierzchni grzebienia leży galaretowaty twór, zwany osklepkiem, do którego wnikają włoski odchodzące od komórek nabłonka nerwowego, pokrywających grzebień bańkowy.

Mechanizm zmysłu równowagi

Reakcja na przyspieszenia liniowe w plamkach.

Błona kamyczkowa pokrywająca komórki rzęsate plamek zawiera małe kryształki węglanów wapnia (otolity) a jej ciężar właściwy jest większy niż otaczającego płynu. Powoduje to przesuwanie się błony kamyczkowej pod wpływem przyspieszeń liniowych, zginanie stereocyliów komórek rzęsatych i pobudzenie tych komórek. Plamki woreczka i łagiewki ustawione są z stosunku do siebie pod kątem prostym, co pozwala na wyczuwanie przestrzennego położenia głowy względem kierunku działania siły ciążenia. 

Projekcje:

Droga przedsionkowo-móżdżkowa

Droga przedsionkowo-siatkowa

GDZIE POWSTAJE OBRAZ W OKU?

OBRAZY POWSTAJĄCE W SOCZEWKACH

0x08 graphic
0x01 graphic

Powstający na siatkówce obraz jest: rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony!

AKOMODACJA

PRZEDMIOT ODLEGŁY

PRZEDMIOT BLISKI

JAK PRZECHODZĄ PROMIENIE ŚWETLNE W OKU?

0x01 graphic

Promienie świetlne docierające do oka w pierwszym rzędzie natrafiają na rogówkę (a) będącą przezroczystą, zewnętrzną błoną gałki ocznej ograniczającą ją od przodu. Błona ta ku tyłowi przechodzi w nieprzezroczystą twardówkę (j) zamykającą całą gałkę oczną. Po przejściu przez rogówkę promienie natrafiają na komorę przednią (b) wypełnioną cieczą wodnistą, a następnie przechodzą przez źrenicę (c) będącą otworem o zmiennej średnicy w tęczówce (d). W kolejnym etapie promienie docierają do dwuwypukłej soczewki (f), o zmiennych wymiarach promieni (a tym samym mocy skupiającej), spowodowanych działaniem mięśni zwanych ciałkiem rzęskowym (e). Po wyjściu z soczewki promienie przechodzą przez komorę szklistą (g) wypełnioną substancją galaretowatą i wreszcie docierają do siatkówki (h) będącej warstwą światłoczułą, czyli rzeczywistym odbiornikiem impulsów świetlnych składającym się z siatki drobnych komórek światłoczułych � zwanych fotoreceptorami.
Siatkówka ułożona jest na warstwie zwanej naczyniówką (i) składającej się z naczyń krwionośnych odżywiających gałkę oczną. Naprzeciw źrenicy znajduje się dołek środkowy (k), którego część środkowa jest najbardziej wrażliwą częścią siatkówki. Fotoreceptory połączone są siatką nerwów z nerwem wzrokowym (m), nad którym na siatkówce znajduje się ślepa plamka (l), czyli miejsce gdzie nie są odbierane impulsy świetlne.
Ponieważ oko jest odbiornikiem promieniowania to znaczy, że promieniowanie to wpada do oka i jest przez nie pochłaniane.

Głównym odbiornikiem impulsów świetlnych jest siatkówka. Występują na niej dwa rodzaje receptorów zwane czopkami i pręcikami. Różnią się one od siebie budową i spełniają różne funkcje. Czopki są czynne przy dobrym oświetleniu, głównie dziennym i są wrażliwe na barwy. Pręciki są czynne tylko przy widzeniu w ciemności i o zmierzchu i nie umożliwiają rozróżniania barw.

GAMETY

1) Męskie

U mężczyzn narządem wytwarzającym komórki płciowe jest jądro.

Cewki kręte jądra są wyłożone nabłonkiem nasieniotwórczym, w którym odróżniamy dwa rodzaje komórek :

1). Plemniki i ich komórki macierzyste

2). Komórki podporowe (Sertolego)

Na poprzecznych przekrojach cewek krętych występuje zasadniczo pięć generacji komórek płciowych, a mianowicie :

1). spermatogonie (spermiogonie)

2). spermatocyty I rzędu (spermiocyty)

3). spermatocyty II rzędu ( prespermidy, prespermatydy)

4). spermatydy (spermidy)

5). spermie, czyli plemniki.

Stanowią one kolejno stadia rozwoju plemników. Najmłodsze elementy - spermatogonie, znajdują się najbliżej błony podstawowej cewki, najdojrzalsze - w pobliżu światła cewki.

Spermatogeneza rozpoczyna się od podziału komórek - spermatogonii macierzystych. Cześć spermatogonii pozostaje na miejscu przy błonie podstawowej cewki, stanowiąc rezerwę dla rozplemu następnych pokoleń komórek płciowych, pozostałe odsuwają się w kierunku światła cewki, ulegając przemianie na spermatocyty I rzędu. Podziały spermatocytów I rzędu różnią się od zwykłego podziału mitotycznego tym, że w jego trakcie następuje zredukowanie chromosomów do połowy liczy typowej dla danego gatunku, tj do 23 u człowieka. Jest to tzw. podział redukcyjny

Komórka Sertolego (komórka podporowa)

wysokie, stożkowate, podporowe komórki kanalika nasiennego (krętego) w jądrze, umieszczone na błonie podstawnej pomiędzy komórkami plemnikotwórczymi, sięgające do światła kanalika. Stanowią one element podporowy i odżywczy. Do każdej takiej komórki przyczepiają się liczne dojrzewające plemniki. Komórki podporowe dostarczają im prawdopodobnie materiału odżywczego, hormonów oraz enzymów niezbędnych dla procesu dojrzewania plemnika.

Plemnik, spermatozoid - haploidalna komórka rozrodcza wytwarzana przez gonadę osobnika płci męskiej służące do rozmnażania płciowego.

0x08 graphic
0x01 graphic

Gamety żeńskie:

Komórka jajowa

Komórka jajowa lub jajo (łac. ovum, jajo) - gameta żeńska u zwierząt i roślin. Cytoplazma komórki jajowej jest nazywana ooplazmą.

U zwierząt komórka jajowa powstaje w wyniku oogenezy w jajniku i jest stosunkowo duża i nieruchoma. Komórka jajowa może zostać zapłodniona przez plemnik, co prowadzi do powstania zygoty. Czasami spermatozoid tylko pobudza jajo do rozwoju, ale bez zapłodnienia (pseudogamia).

Komórki jajowe zwierząt są mało zróżnicowane morfologicznie, a ewentualne różnice dotyczą przede wszystkim wielkości, ilości materiału zapasowego oraz jego lokalizacji. W komórce jajowej znajdują się mitochondria, więc mitochondrialny DNA jest dziedziczone tylko po matce (główka spermatozoida nie zawiera mitochondrii).

Podział komórek jajowych ze względu na ilość substancji zapasowych:

Podział komórek jajowych ze względu na rozmieszczenie materiału zapasowego:

Schemat dojrzewania komórki jajowej w jajniku

0x08 graphic
0x01 graphic

JAJNIKI

GDZIE ZACHODZI DO ZAPŁODNIENIA

REAKCJA AKROSOMALNA

Akrosom - jest to przekształcony lizosom w przedniej części główki plemnika. Powstaje z aparatu Golgiego spermatydy i jest swoistą odmianą lizosomu. W pęcherzykach aparatu Golgiego pojawiają się ziarenka węglowodanów, następuje fuzja ich błon i wytworzenie jednego dużego pęcherzyka. Pęcherzyk okrywa część powierzchni jądra przyszłej główki plemnika. Akrosom zawiera nie tylko węglowodany, ale także białka enzymatyczne, w tym hydrolazy.

Reakcja akrosomalna

Szereg zmian prowadzących do wniknięcia plemnika do komórki jajowej nosi nazwę reakcji akrosomalnej. Zachodzi ona po ukończeniu kapacytacji, w bezpośrednim kontakcie plemnika i oocytu. Podczas reakcji akrosomalnej plemnik uwalnia z akrosomu enzymy trawiące:

RÓŻNICE MIĘDZY ŻYŁAMI I TĘTNICAMI

NACZYNIA KRWIONOŚNE: żyły, tętnice i naczynia włosowate.

Żyły i tętnice posiadają trójwarstwową ścianę:

Różnica pomiędzy żyłami i tętnicami wiąże się z odmienną grubością poszczególnych ścian.

Tętnice:

Żyły:


UKŁAD BODŹCO-PRZEWODZĄCY SERCA, AUTOMATYZM SERCA, FUNKCJONOWANIE OBIEGÓW

FUNKCJE UKŁADU SERCOWO- NACZYNIOWEGO

0x01 graphic

Do serca wchodzą żyły a uchodzą tętnice, krew płynie jednokierunkowo.

Układ sercowo- naczyniowy ze względu na jego czynność dzieli się na:

a)serce składające się z 4 jam: 2 komory i 2 przedsionki. Przedsionki kurcząc się pracują tak jak pompy objętościowe, a komory jak pompy ciśnieniowe, zwłaszcza komora lewa.

b)tętnice i żyły krążenia dużego, które tworzą 2 zbiorniki:

-zbiornik tętniczy duży

-zbiornik żylny duży

c)tętnice i żyły krążenia małego (płucnego), które tworzą dwa zbiorniki:

-zbiornik tętniczy mały (płucny)

-zbiornik żylny mały (płucny)

d)dwie sieci naczyń włosowatych:

-łącząca zbiornik tętniczy duży ze zbiornikiem żylnym dużym

-w płucach łącząca zbiornik tętniczy mały ze zbiornikiem żylnym małym.

Posługując się dużym uproszczeniem można przedstawić, uk.sercowo- naczyniowy jako układ składający się z:

1)4 pomp pracujących szeregowo po, dwa czyli z prawego przedsionka i komory oraz lewego przedsionka o lewej komory.

2) 4 zbiorników krwi, dwóch dużych i dwóch małych

3)z sieci naczyń włosowatych łączących zbiorniki tętnicze z żylnymi.

0x01 graphic

Każdy z 4 zbiorników zawiera inna objętość krwi raz w każdym panuje inne ciśnienie. Mimo tych różnic pojemności krwi tłoczona w jednostce czasu np. w czasie 1 min. lub 1 godz. do zbiornika tętniczego dużego musi być prawie równa( tylko z niewielkim odchyleniem) pojemności krwi odpływającej ze zbiornika żylnego dużego. W warunkach fizjologicznych ilość krwi krążącej pomiędzy zbiornikami zmienia się w określonych stanach fizjologicznych organizmu. W czasie pracy mięsni i rozszerzania się naczyń krwionośnych w mięśniach szkieletowych lub w czasie trawienia większa ilość krwi odpływa ze zbiornika tętniczego dużego niż dopływa do zbiornika żylnego dużego. Po zakończeniu pracy mięśni lub po strawieniu kramu większa ilość krwi dopływa do zbiornika żylnego dużego niż odpływa ze zbiornika tętniczego dużego.

Postawa ciała ma również wpływ na objętość krwi w zbiornikach żylnych, po zmianie postawy ze stojącej na leżącą większa ilości krwi dopływa do zbiornika żylnego płucnego niż z niego odpływa- zwiększa się, więc objętość krwi wypełniającej ten zbiornik.

Zasadniczym zadaniem serca jest pompowanie krwi ze zbiorników żylnych do tętniczych i utrzymywanie w zbiornikach tętniczych odpowiedniego ciśnienia. Zbiorniki tętnicze gromadzą krew tłoczona przez serce i dzięki panującemu w ich ciśnieniu zapewniają stały jej przepływ przez siec naczyń włosowatych również w czasie rozkurczu serca.

Zbiorniki żylne zwłaszcza duży, w którym stale się znajduje się ok. 50% krwi gromadzą krew niezbędną do wypełniania jam serca i tworzą jej rezerwę.

W chwili zwiększonego zapotrzebowania na krew serce przyspiesza swoje skurcze i zwiększa się pojemność minutowa krwi tłoczonej przez komory do zbiorników tętniczych (nawet do 25l/min).

Z czynnością serca ściśle związane są zjawiska:

1)elektryczne

2)mechaniczne

3)akustyczne

1)czynniki bioelektryczne serca in EKG(elektrokardiogram)

Rozrusznikiem dla potencjałów czynnościowych serca, które wyprzedzają skurcz jest tkanka układu przewodzącego. Błona komórkowa komórek tkanek układy przewodzącego odznacza się zdolnością do rytmicznej, spontanicznej depolaryzacji. Komórki tworzące węzeł zatokowo- przedsionkowy depolaryzują się najszybciej w stosunku do pozostałych komórek uk.przewodzącego. W związku z tym węzeł zatokowo przedsionkowy stanowi ośrodek pierwszorzędny narzucający swój rytm całemu sercu (znajduje się on na przednim brzegu ujścia żyły głównej górnej). Depolaryzacja ze węzła zatokowo- przedsionkowego przenosi się do węzła przedsionkowo- komorowego (leży on na zwróconej do prawego przedsionka powierzchni przegrody międzyprzedsionkowej) i za pośrednictwem 3 pęczków międzywęzłowych: przedniego, środkowego i tylnego rozchodzi się depolaryzacja na przedsionek prawy i lewy. Z tego węzła depolaryzacja przewodzona jest do mięśnia komór za pośrednictwem pęczka przedsionkowo- komorowego. Pęczek ten stanowi jedyne połączenie między mięśniem przedsionków i komór, przez które przewodzone są impulsy. W obrębie komór pęczek dzieli się na 2 odnogi przechodzące pod wsierdziem w komórki sercowe przewodzące(Purkiniego). Depolaryzacja przewodzona przez pęczek przedsionkowo- komorowy zaczyna się szerzyć na komórki mięśnia sercowego począwszy od przegrody między komorowej w jej dolnej 1/3 części- bliżej koniuszka serca. Następnie depolaryzacja rozszerza się obejmując kolejno przegrodę międzykomorowa- mięsnie brodawkowate- mięsnie w okolicy koniuszka i posuwa się do dołu ku górze do podstawy serca.

0x01 graphic

Postępująca depolaryzacja komórek mięśnia przedsionków i komór powoduje jednoczesną wędrówkę dużej liczby jonów przez błonę komórek. Zmiany kierunku elektrycznego występują na powierzchni mięśnia sercowego mogą być odebrane za proca elektrod przystawionych do serca bezpośredni lub do powierzchni skóry.

0x01 graphic

ZAŁAMEK P- czas przewodzenia depolaryzacji w mięśniu przedsionków- 100ms

ZAŁAMEK QRS- czas szerzenia się depolaryzacji w mięśniu komór-90 ms

ZAŁAMEK T- czas szybkiej repolaryzacji mięśnia komór- 120ms

ODCINEK PQ- czas przejścia depolaryzacji przez węzeł przedsionkowo- komorowy i pęczek przedsionkowo- komorowy- 50 ms

ODCINEK ST- okres depolaryzacji mięsni komór- 120 ms

ODSTĘP PQ- czas przewodzenia depolaryzacji od węzła zatokowo- przedsionkowego do mięśnia komór-150ms

ODSTĘP ST- czas wolniej i szybciej repolaryzacji mięśnia komór- 280ms

QT- potencjał czynnościowy mięśnia komór -375ms

2)czynniki mechaniczne

Skurcz i rozkurcz serca powtarzają się cyklicznie. W spoczynku w rytmie ok. 72/min. Skurczowi i rozkurczowi towarzyszy napełnianie się i opróżnianie z krwi jam serca. Jeden kierunek przepływu krwi od zbiorników żylnych do tętniczych wiąże się z sama budowa jam serca i obecnością zastawek, które uniemożliwiają cofanie się krwi. Pierwszy kurczy się mięsień przedsionków i krew zostaje wtłoczona do komór przez otwarte ujścia przedsionkowo- komorowe prawe i lewe. Następne rozpoczyna się skurcz komór i zastawki się zamykają, napięcie mięśnia komór szybko wzrasta, czemu towarzyszy wzrost ciśnienia krwi w komorach. W momencie, kiedy ciśnienie krwi w kamorach przewyższy ciśnienie w zbiornikach tętniczych zastawki półksiężycowate aorty, pnia płucnego otwierają się i krew jest wtłoczona do zbiorników tętniczych.

Okres rozkurczu komór rozpoczyna się z chwilą wystąpienia spadku ciśnienia. Zastawki półksiężycowate zamykają się, okres szybkiego wypełniania się komór rozpoczyna się od otwarcia się zastawek dwu- i trójdzielnej i przepływu krwi nagromadzonej w przedsionkach do komór. Następnie występuje przerwa, po której kurczy się mięsień przedsionków i druga porcja krwi wypełniającej przedsionki zostaje wtłoczona pod niewielkim ciśnieniem d komór, kolejny cykl pracy serca rozpoczyna się od skurczu komór.

Wyrzut z serca:

-objętość wyrzutowa serca- ilość krwi wtłaczanej przez jedną z komór d odpowiedniego zbiornika tętniczego. U dorosłego mężczyzny o masie ciała k.70kg, w spoczynku, w pozycji leżącej każda z komór tłoczy ok. 80ml krwi w czasie jednego cyklu pracy serca. W końcu skurczu pozostaje w każdej kamorze k 50 ml krwi stanowiącej objętość krwi zalęgającej.

-pojemność minutowa serca- ilość krwi tłoczonej przez jedną z komór w czasie 1 min. i wynosi w spoczynku ok. 90ml/sek. (5,4l/min).

3)zjawiska akustyczne

Drgania towarzyszące pracy serca są niejednorodnej częstotliwości. Z punktu widzenia praktyki lekarskiej dzieli się je na:

a)tony serca- występują w warunkach fizjologicznych, wyróżniamy:
-pierwszy ton jest wywołany zamykaniem się zastawek przedsionkowo- komorowych i początkiem skurczu

serca. Trwa ok. 150 ms i obejmuje drgania o częstotliwości 25-45Hz.

-drugi ton powstaje w czasie zamykania się zastawek półksiężycowatych aorty i pnia płucnego, trwa ok. 120ms

częstotliwość 50 Hz

-trzeci ton występuje w rozkurczu w okresie wypełniania się komór krwią napływającą z przedsionków, jest on

najsłabszy i spowodowany przez wibrację krwi szybko wypełniającej jamy obu komór.

b)szmery serca, które występują w warunkach patologicznych w czasie pracy serca, różnią się od tonów. Są one zazwyczaj spowodowane nieprawidłowymi warunkami przepływu krwi pomiędzy przedsionkami, komorami i zbiornikami tętniczymi.

Zjawiska akustyczne występujące w sercu można zarejestrować otrzymując zapis w postaci fonokardiogramu.

CECHY CHARAKTERYZUJĄCE KRĄŻENIE

1.KRĄŻENIE DUŻE

Krew tłoczona przez lewa kamorę do aorty wypełnia zbiornik tętniczy duży, z którego przez siec naczyń włosowatych odpływa do zbiornika dużego żylnego.

Zbiornik tętniczy duży jest pojęciem czynnościowym i zawiera krew wypełniającą wszystkie duże, średnie i małe tętnice krążenia dużego. Zbiornik ten charakteryzują następujące parametry:

a)pojemność, w tym zbiorniku mieści się ok. 800 ml krwi, stanowi to ok. 15 % całkowitej objętości krwi krążącej w organizmie.

b)ciśnienie, skurczowe 90-120mmHg, rozkurczowe 60-90 mmHg. Zależy ono d odpływu i dopływu krwi ze zbiornika tętniczego i waha się w zależności od okresu cyklu pracy serca. W okresie max wyrzutu lewej komory jest najwyższe i określane jako ciśnienie skurczowe. W rozkurczu i w fazie skurczu izowolumetrycznego komór przed otworzeniem się zastawek półksiężycowatych aorty ciśnienie jest najniższe, czyli rozkurczowe. Ciśnienie w czasie rozkurczu serca nie obniża się do zera, dzięki temu, że ściany zbiornika tętniczego są sprężyste. Krew tłoczona przez lewą komorę do aorty w czasie każdego skurczu serca rozciąga ściany zbiorników tętniczych, w których napięcie sprężyste zapewnia utrzymanie ciśnienia w okresach rozkurczu serca.

c)prędkość przepływu krwi, w ciągu minuty, w spoczynku dopływa do zbiornika tętniczego ok. 5,4 l krwi co równa się pojemności minutowej lewej komory. Tyle samo krwi odpływa ze zbiornika d naczyń włosowatych. Krew przepływa w zbiorniku tętniczym dużym zgodnie z gradientem ciśnienia od serca aż do naczyń włosowatych. Przepływ krwi ma charakter pulsujący. Krew wtłaczana do aorty przepływa przez nią ze średnią prędkością 0,6m/s. W miarę oddalania się od serca średnia prędkość w tętnicach małego kalibru zmniejsza się do kilku cm/sek.

d)fala tętna. Lewa komora wtłaczając do aorty w czasie jednego skurczu objętość wyrzutową krwi powoduje jednoczesny wzrost ciśnienia i powstanie fali ciśnieniowej oraz odkształcenie się ścian tętnic. Fala ciśnieniowa z towarzyszącymi jej ww. odkształceniu określana jako fala tętna rozchodzi się wzdłuż ścian zbiornika tętniczego dużego od serca aż do naczyń przedwłosowatych, aż do włosowatych. Prędkość rozchodzenia się fali zależy od elastyczności ścian tętnic i ich przebiegu, i mieści się w granicach 5-9 m/sek.

Granice:

-płód-140-160 uderzeń/min

-noworodek 130-140

-roczne dziecko 110-130

-dorosły 66-76

Zbiornik żylny duży- jest również pojęciem czynnościowym, znajduje się w nim krew wypełniająca duże, średnie i małe żyły krążenia dużego. Zbiornik ten charakteryzuje się:

a)pojemnością, gromadzi się w nim ok. 2,5 l krwi czyli 50% całkowitej objętości krwi krążącej

b)ciśnieniem, zależy ono od miejsca pomiaru i pozycji ciała. Ciśnienie w żyle głównej górnej i dolnej przy ujściu do prawego przedsionka wynosi średnio ok. 0,5 kPa (3,7mHg) w pozycji leżącej. Ciśnienie to przyjęto nazwać ciśnieniem żylnym centralnym w odróżnieniu od ciśnienia żylnego obwodowego. Poczynając od naczyń włosowatych i posuwając się w kierunku prawego przedsionka ciśnienie krwi w żyłach spada. W małych żyłach wynosi 2 kgPa, a w dużych na zewnątrz klatki piersiowej 0,6 kgPa.

c)prędkość przepływu. Warunki przepływu krwi w zbiorniku żylnym całkowicie się różnią od warunków przepływu w zbiorniku tętniczym. Krew napływa do prawego przedsionka dzięki:

-ssącemu działaniu ruchów oddechowych klatki piersiowej, serca, czyli tzw. sile od przodu

-resztkowemu gradientów ciśnienia od małych żył aż do przedsionka prawego wytworzonemu dzięki skurczom lewej komory, czyli tzw. sile od tyłu.

- w pompie mięśniowej- skurczom mięśni szkieletowych, czyli tzw. sile od boku, wyciskającym krew z żył w kierunku serca, ponieważ zastawki żylne nie pozwalają krwi cofać się na obwód.

Przez zbiornik żylny przepływa ok. 5,4 l/min, a średnia prędkość przepływu krwi w żyłach głównych w pobliżu serca wynosi ok. 0,4m/sek.

2. KRĄŻENIE MAŁE (PŁUCNE)

1. zbiornika tętniczego płucnego (prawa komora serca i wychodząca z niej tętnica płucna;

2. sieci naczyń włosowatych pęcherzyków płucnych (znajdują się w przegrodach międzypęcherzykowych i oddzielone są od światła pęcherzyka błoną włośniczkowo-pęcherzykową);

3. zbiornika żylnego płucnego (żyły płucne i lewy przedsionek serca).

* Dlatego ciśnienie skurczowo/rozkurczowe (25/20 Tr) jest niskie i całkowicie wystarczające do przesunięcia krwi do lewego przedsionka, gdzie śr. ciśnienie wynosi 5-8 Tr.

FUNKCJE KRWI I JEJ POSZCZEGÓLNYCH ELEMENTÓW

Spełnia 3 główne funkcje: transportową, ochronną i obronną oraz homeostatyczną (spełnia je tylko wtedy kiedy jest w ruchu)

TRANSPORTOWA -

^ pobiera tlen z pęcherzyków płucnych i dostarcza do komórek, pobiera aminokwasy, cukry, tłuszcze, sole mineralne i mikroelementy, witaminy z przewodu pokarmowego (transport zaopatrujący)

^ pobiera z tkanek zbędne metabolity, jak np. dwutlenek węgla, mocznik, kwas moczowy i inne i przenosi do płuc i innych narządów wydalniczych takich jak: nerki, skóra, przewód pokarmowy.

pobiera metabolity pośrednie (np. kwas mlekowy) i substancje toksyczne i przenosi do innych narządów (np. wątroba) do dalszego metabolizowania lub detoksykacji (transport oczyszczający).

^ pobiera ciepło z narządów wytwarzających go w nadmiarze (np.mięśnie czy wątroba) i przenosi tam gdzie jego produkcja jest większa niż utrata (np. skóra) (transport termoregulacyjny).

^ pobiera z narządów lub komórek hormony i inne substancje biologicznie czynne i rozprowadza je po całym organizmie (transport scalający).

OCHRONNA I OBRONNA -

^ uczestniczy w procesie rozpoznawania i unicestwiania szkodliwych i obcych dla ustroju czynników, które mogą pochodzić z środowiska zewnętrznego (wirusy, bakterie, pasożyty), jak i wewnętrznego (niektóre metabolity, nieprawidłowe komórki).

HOMEOSTATYCZNA-

^ tworzy i uczestniczy w utrzymywaniu stałości środowiska wewnętrznego

ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI

W płynnym środowisku krwi (osoczu) funkcjonują następujące komórki:

retikulocyty (młodociane formy erytrocytów- 0,5 - 1,5 % wszystkich erytrocytów.

erytrocyty - w 1L krwi x 10¹² = u kobiet- 4,10 do 5,10; u mężczyzn - 4,52 do 9,90.

leukocyty - w 1 litrze krwi - 4 do 10 tys.

^ neutrofile - 40 do 70 % leukocytów

^ bazofile - 0 do1,8 % „

^ eozynofile - 0 do 4 % „

^ limfocyty - 22 do 44 % „

^ monocyty - 2 - 7 % „

^ trombocyty - w 1 litrze krwi średnio 250 tys.

FUNKCJE ERYTROCYTÓW

Erytrocyty mają kształt dwuwklęsłego dysku i są to komórki (drugie to trombocyty) nie posiadające jądra - krążą we krwi średnio 120 dni. Posiadają błonę półprzepuszczalną, szkielet wewnętrzny zbudowany jest z białek (spektryna i ankiryna). Zawierają czerwony barwnik krwi - hemoglobinę - g / dL: u kobiet - 12,3 do 15,3; u mężczyzn - 14,0 do 17,5; mmol w 1 L krwi: odpowiednio - 7,5 do 10,0 i 8,7 do 11,2

Hemoglobina - zbudowana jest z białka globiny, składająca się z 4 łańcuchów polipeptydowych, każdy połączony z jedną cząsteczką hemu. Hem składa się z centralnie położonego dwuwartościowego atomu żelaza połączonego z 4 wzajemnie powiązanymi pierścieniami pirolowymi. Przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla

FUNKCJE LEUKOCYTÓW

Na podstawie cech morfologicznych leukocyty (białe krwinki) dzielimy na: 1) granulocyty (ziarniste), posiadające ziarnistości w cytoplazmie, 2) limfocyty, 3)monocyty - podział patrz wcześniej.

Główną funkcją leukocytów jest rozpoznawanie i unieczynnianie szkodliwych i obcych dla organizmu czynników, które wtargną do niego lub na skutek nieprawidłowych biologicznych zostaną w nim wytworzone.

Wśród granulocytów, w zależności od powinowactwa ich cytoplazmatycznych ziarnistości do barwników, wyróżniamy: obojętnochłonne (neutrofile), kwasochłonne (eozynofile), i zasadochłonne (bazofile).

Wśród limfocytów, w zależności od miejsca nabywania immunokompetencji lub pełnionej funkcji, wyróżniamy: limfocyty B (szpikozależne), limfocyty T (grasiczozależne) i komórki NK (naturalni zabójcy).

FUNKCJE NEUTROFILÓW

Główną rolą neutrofilów jest obrona organizmu na drodze fagocytozy i niszczenia obcych antygenów, a także funkcja wydzielnicza.

Główne elementy tej funkcji to:

^ reagowanie na czynniki chemotaktyczne i ukierunkowany ruch do środowiska o największym stężeniu czynników chemo- taktycznych (chemotaksja).

^ zdolność do migracji przez śródbłonek naczyń (diapedeza).

^ zdolność rozpoznawania (za pośrednictwem immuno- globulin -opsonizacja) obcych cząsteczek i ich fagocytoza na drodze pinocytozy.

^ niszczenie sfagocytowanych mikroorganizmow (bakterioliza) przez zespół enzymów zależnych lub niezależnych od tlenu.

^ wydzielanie enzymów o właściwościach bakteriobójczych (lizozym, laktoferryna i inne) oraz kilku cytokin (IL-1, IL-2, IL-12, TNF-alfa), pochodnych prostaglandyn - leukotrienów (ważne w procesach uczulania).

FUNKCJE EOZYNOFILÓW

Eozynofile mają także zdolność fagocytozy (nieco słabszą niż neutrofile), a zatem chemotaksji, diapedezy, opsonizacji, pinocytozy i trawienia.

^ czynnikami chemotaktycznymi dla eozynofilów są cytokiny uwalniane w procesach alergicznych (IL-3, IL-5, IL-8) i leukotrieny.

^ rozkładają histaminę, mediatora alergii.

^ fagocytują także kompleksy antygen-przeciwciało i inne białka.

FUNKCJE BAZOFILÓW

Bazofile i komórki tuczne tkanek biorą udział w reakcji anafilaktyczznej (I typ odpowiedzi immunologicznej), uwalniając mediatory tej reakcji tj. histaminę i SRS-A (substancja A wolno działająca)

^ w reakcji tej pośredniczą immunoglobuliny E.

^ z bazofilami współdziałają eozynofile, które neutralizują mediatory anafilaksji.

FUNKCJE MONOCYTÓW

Monocyty powstają w szpiku, krążą we krwi jako monocyty, przechodzą przez śródbłonek naczyń włosowatych do tkanek, gdzie przeobrażają się w makrofagi.

Monocyty i makrofagi fagocytują wirusy, bakterie, grzyby, obumarłe komórki i obce antygeny.

Makrofagi transportują żelazo do szpiku, mięśni i innych tkanek niezbędne do syntezy hemoglobiny, mioglobiny i enzymów.

Makrofagi uwalniają około stu substancji niezbędnych do procesów: immunologicznych, hemopoezy, krzepnięcia krwi i fibrynolizy.

FUNKCJE LIMFOCYTÓW

Limfocyty we krwi są heterogenną populacją limfocytów B i T. Ich funkcje to:

^ podstawowa, udział w odporności immunologicznej typu humoralnego (głównie B) i typu komórkowego (głównie T).

^ uwalnianie cytokin uczestniczących w tych procesach, jak również w procesie wzrostu i dojrzewania limfocytów.

^ podstawą do reakcji odpornościowych jest zdolność rozpoznawania przez limfocyty T i B obcych antygenów i reagowanie na nie mobilizacją wszystkich mechanizmów skierowanych na ich neutralizację lub niszczenie.

FUNKCJE LIMFOCYTÓW T

Limfocyty T są heterogenną populacją, w skład której wchodzą głównie limfocyty pomocnicze (Th), limfocyty cytotoksyczne (Tc) i limfocyty supresorowe (Ts).

Limfocyty pomocnicze (Th) są mediatorami prawie wszystkich reakcji immunologicznych, które zachodzą przy udziale wytwarzanych przez nie różnych limfokin.

Limfocyt po pierwszym zetknięciu z obcym antygenem wytwarza w swojej błonie białko receptorowe, które warukuje tzw. Pamięć immunologiczną.

Stymulują limfocyty B do proliferacji i przekształcenie ich plazmocyty i wytwarzanie przez nie immunoglobulin.

Aktywują makrofagi.

Stymulują wzrost i proliferację limfocytów Ts i Tc.

Limfocyty cytotoksyczne (Tc) istnieją w dwóch postaciach: Tcc i Tadcc.

Limfocyty Tadcc, zwane także Tk (killer cell) lub Nk (natural killer) niszczą komórki i mikroorganizmy w sposób bezpośredni, bez uprzedniego ich uczulania (bez prezentacji antygenu).

Limfocyty Tcc wymagają wcześniejszej prezentacji antygenu i działają za pośrednictwem przeciwciał oblepiających komórkę docelową.

Limfocyty cytotoksyczne działają na błony komórek docelowych, za pośrednictwem białek zwanych perforynami, niszcząc ją i uwalniając substancje cytotoksyczne, powodujące natychmiastową lizę komórki.

Limfocyty supresorowe (Ts) pełnią funkcję regulatora czynności limfocytów Th i Tc, warunkując równowagę czynności jednych i drugich komórek.

FUNKCJE LIMFOCYTÓW B

Limfocyty B powstające w szpiku kostnym mają informację genetyczną niezbędną do wytwarzania immunoglobulin (Ig).

Każda jednostka podstawowa składa się z 2 łańcuchów ciężkich H i 2 łańcuchów lekkich L połączonych wzajemnie mostkami -S-S-

Każda jednostka ma przybliżony kształt podwojonej litery Y.

Górne końcówki ramion mają zmienną sekwencję aminikwasów i nazywane są fragmentami Fab , które łączą się w sposób swoisty z obcym antygenem.

Końcówki łańcuchów H u podstawy Y noszą nazwę fragmentu Fc, które łączą przeciwciało z limfocytem lub dopełniaczem.

Mają one potencjalną zdolność do produkcji ich kilku klas, a mianowicie: IgG, IgA, IgM, IgD, IgE,

FUNKCJE IMMUNOGLOBULIN

Przeciwciała działają bezpośrednio lub poprzez aktywację układu dopełniacza.

Działanie bezpośrednie:

^ aglutynacja antygenu (bakteria,komórka)

^ precypitacja (wytrącanie) antygenu

^ neutralizacja czyli blokowanie aktywnych miejsc antygenu

^ liza (rozpad) komórek

Działanie poprzez układ dopełniacza:

^ aktywacja klasyczna → połączony antygen z przeciwciałem przez fragment Fc łączy się z dopełniaczem (składowa C 1) aktywując kaskadę reakcji doprowadzając w końcu do lizy komórki.

^ aktywacja alternatywna → aktywacja dopełniacza prze składową C3 w obecności endotoksyn bakteryjnych, a następnie liza komórki.

Immunoglobulina G (IgG):

^ najliczniej reprezentowana - 80%

^ najczęściej wytwarzane we wtórnej odpowiedzi immunologicznej.

^ jedyna Ig przenikająca przez łożysko, zapewniając pewien stopień odporności.

^ działają za pośrednictwem frgmentu C1 dopełniacza, umożliwiając opsonizację.

Immunoglobulina A (IgA) → około 10%

^ występuje w 2 typach, pierwszy to w krwi krążącej, drugi w łzach, ślinie i przewodzie pokarmowym.

^ pierwszy uczestniczy w komórkowym typie reakcji, drugi ma na celu eliminowanie bakterii i wirusów wnikających z środowiska zewnętrznego

Immunoglobulina M (IgM) → 5-10%

^ wytwarzane są w pierszej odpowiedzi immunologicznej.

^ są elementami układu grupowego krwi

Immunoglobulina D (IgD) → ilość mała, znajdują się na powierzchni limfocytów B i uczestniczą w ich stymulacji (przez limfocytyT) do proliferacji i różnicowania.

Immunoglobulina E (IgE) → odgrywają rolę w stymulacji eozynofilów i bazofilów uczestnicząc w ten sposób w procesach alergicznych.

FUNKCJE TROMBOCYTÓW

Powstają w szpiku z cytoplazmy megakariocytów, nie posiadają jądra.

Podstawową funkcją jest zdolność gromadzenia wielu substancji biologicznie czynnych, a następnie wydzielanie ich, pod wpływem swoistych stymulatorów, do osocza w dwóch głownych procesach hemostazy - adhezji i agregacji.

Inicjują proces krzepnięcia krwi czyli hemostazę

ETAPY KRZEPNIĘCIA KRWI

Krzepnięcie krwi czyli hemostaza to zespół mechanizmów zapewniających płynność krwi krążącej oraz zdolność do tamowania wypływu krwi z naczyń krwionośnych po ich uszkodzeniu.

Główną rolę pełnią: naczynia krwionośne, trombocyty oraz tkankowe i osoczowe czynniki krzepnięcia.

^ faza I - reakcja naczyniowa

^ faza II - wytworzenie skrzepu (proces koagulacji)

^ faza III - fibrynoliza (rozkład włóknika).

Reakcja naczyniowa

Uszkodzenie naczynia pobudza receptory i naczynie na zasadzie odruchu włókienkowego natychmiast obkurcza się.

Dotknięcie trombocytów do odsłoniętego kolagenu naczynia powoduje ich agregację w miejscu uszkodzenia, a to ich rozpad i uwolnienie tromboksanu, jonów wapnia, czynników płytkowych i innych

Substancje te dodatkowo aktywują agregację i skurcz mięśniówki gładkiej naczyń.

Wytwarzanie skrzepu (proces koagulacji)

Polega na przejściu fibrynogenu w fibrynę w kaskadowym procesie, w którym uczestniczą czynniki płytkowe, tkankowe i osoczowe. Dla celów dydaktycznych 3 następujące po sobie fazy: wytworzenie aktywnego czynnika X; wytworzenie trombiny; wytworzenie fibryny.

W wytworzenie czynnika X - w procesie zewnątrzpochodnym tromboplastyna tkankowa, cz. VII i jony Ca aktywują cz. X; w procesie wewnątrzpochodnym kaskada czynników osoczowych tworzy aktywny kompleks cz.VIII, IX cz.płytkowego 3 i jonów Ca, który aktywuje czynnik X.

Aktywny cz. X przy udziale cz.V, cz. płytkowego 3 i jonów Ca działają na nieaktywną osoczową protrombinę przekształcając ją w aktywny enzym trombinę.

Aktywna trombina działa na nieaktywny, osoczowy fibrynogen przekształcając go w monomery fibryny, które pod wpływem cz. XIII, cz. płytkowego 3 i jonów Ca stabilizują luźną fibrynę w fibrynę trójwymiarową, gąbczastą.

Fibrynoliza

Jest to mechanizm, który prowadzi do likwidacji skrzepu, trwałego gojenia się rany i broni przed powstawaniem wewnątrznaczyniowych skrzeplin.

Istotą fibrynolizy jest proteolityczny rozkład fibryny i fibrynogenu oraz cz.V, VIII, XII i protrombiny.

Czynność tę wykonuje enzym plazmina, która powstaje z nieczynnego plazminogenu pod wpływem swoistych czynników osoczowych.

Powstające produkty fibrynolizy mają zdolność hamowania agregacji trombocytów i innych etapów procesu krzepnięcia krwi.

ERYTROCYTOPOEZA

Jest to cykl rozwojowy krwinek czerwonych szpiku i łączy czas przypadający na dzielenie, różnicowanie i dojrzewanie, trwa około 5 dni. W szpiku pod wpływem erytropoetyny (glikoproteina, która powstaje w nerkach w czasie obniżenia się prężności tlenu) dochodzi do podziału komórek pnia na dwie komórki potomne:

- komórka pnia, która pozostaje w puli komórek macierzystych

- proerytroblast, który wstępuje do puli komórek dzielących się.

W komórkach dzielących się jest syntetyzowana w cytoplazmie hemoglobina.

Proerytoblasty, erytoblasty zasadochłonne. I i II, erytoblasty polichromatofilne należą do puli komórek dzielących się.

Pula komórek dojrzewających i rezerwy szpikowej obejmuje erytroblasty ortochromatyczne i retiukocyty. Po utracie jądra komórkowego zmieniają się na retikulocyty i erytrocyty, które opuszczają szpik i przechodzą do krwi obwodowej.

ŁUK ODRUCHOWY, RODZAJE ODRUCHÓW

Łuk odruchowy- jest to odpowiedź efektora wywołana przez bodziec działający na receptor, wyzwolona za pośrednictwem układu nerwowego. Droga, jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora nazywa się łukiem odruchowym, składa się z 5 części:

1.receptora czyli narządu odbierającego

2.afarentnego czyli dośrodkowego włókna nerwowego

3.ośrodka nerwowego

4.eferentnego czyli odśrodkowego włókna nerwowego

5.efektora czyli narządu wykonawczego

W zależności od liczby neuronów w ośrodkach nerwowych przewodzących impulsy od receptora do efektora odruchy dzielimy na:

-proste

-złożone

Odruchy proste to odruchy rdzeniowe i ich łuk odruchowy składa się z 2 lub 3 komórek nerwowych. Wysteruje tylko jedna synapsa, w której neuron czuciowy przekazuje pobudzenie bezpośrednio na neuron ruchowy jest to tzw. odruch monosynaptyczny np.

Odruch złożony jest częściej spotykany, w łuku tym między neuronem czuciowym, ruchowym wewn. ośrodka nerwowego włączony jeden lub kilka neuronów pośredniczących. Jest to łuk odruchowy odruchu polisynaptycznego o większej niż jedna liczba synaps np.

Łuk odruchowy prosty i złożony biegną nie tylko przez rdzeń kręgowy, lecz także przez ośrodki wyższe w mózgowiu i korze mózgowej.

Jeżeli łuk odruchowy zachodzi przy udziale synaps zlokalizowanych w ośrodkach rdzenia kręgowego, pnia mózgu to nazywamy go odruchem bezwarunkowym.

Odruchy warunkowe wykształcają się przy udziale ośrodków nerwowych w korze mózgowej, są reakcjami zdobytymi i wyuczonym w ciągu życia osobniczego, mogą ulegać wzmocnieniu lub wygaszeniu.

SYNAPSA, PRZEWODNICTWO SYNAPTYCZNE

1.Budowa

Powierzchnię błony komórkowej ciała neuronu i dendrytów pokrywają w ok. 40% struktury zw. kolbami końcowymi- synaptycznymi. Błona komórkowa wzgórka aksonu jego odcinka początkowego jest pokryta niewielką liczba kolb końcowych. Kolby te są zakończeniami aksonów i dzięki nim odbywa się przekazywanie impulsów z jednego aksonu na drugi. Kolby końcowe są niewielkie o średnicy ok. 1um, pokrywa je błona presynaptyczną należąca do neuronu przekazującego impuls pomiędzy tą błona a błoną komórki neuronu odbierającego impuls zw. błoną postsynaptyczną, istnieje szczelina synaptyczna szerokości od 15-50nm.

W wewnątrz kolb znajdują się Mitochondria oraz twory zwane pęcherzykami synaptycznymi, które wypełnione są transmiterami i modulatorami chemicznymi, które w czasie przewodzenia impulsu przez synapsę uwalniają się z pęcherzyków do szczeliny synaptycznej oraz wiążą się z receptorami postsynaptycznymi i presynaptycznymi. Transmittery i modulatory odczepiają się od receptorów niezmienione, po czym są metabolizowane przez enzymy na związki nieaktywne lub dostają się do wnętrza komórek post. i presynaptycznych.

0x01 graphic

a)transmittery pobudzające-związki o małej cząsteczce, zaliczamy:

-acetylocholina

-aminy (adrenalina, histamina, dopamina)

-aminokwasy (asparginiany, glutaminiany)

b)transmittery hamujące:

-GABA- kwas gammaaminomasłowy

Modulatory synaptyczne- w czasie egzocytozy z pęcherzyków synaptycznych poza transmiterami uwalniają się również związki o większej cząsteczce, którym przypisuje się role modulatorów synaptycznych. Do związków tych zalicza się aktywne peptydy. Modulatory uwolnione z zakończeń nerwowych oddziałują na błonę pre o postsynaptyczną i aktywują lub dezaktywują enzymy występujące w tych błonach, zmieniają właściwości błon wzmacniając lub tłumiąc działanie transmiterów. Ostateczny ich wpływ na przewodzenie synaptyczne jest wypadkową licznych procesów zachodzących na synapsach. Ten sam modulator może działać pobudzająco lub hamująco w zależności od miejsca, w którym jest uwalniany.

Przykłady modulatorów:

-oxytocyna

-glukagon

-wazopresyna

W organizmie impulsy nerwowe są przekazywane z jednego neuronu na drugi za pomocą zakończeń nerwowych. Miejsce stykania się ze sobą błony komórkowej drugiej komórki nazywamy synapsą.

0x01 graphic

Błona komórkowa neuronu przekazującego impuls(I) nazywa się presynaptyczną, a odbierającego(II) postsynaptyczną.

A)Postsynaptyczny potencjał pobudzający (ppp)

Z zakończeń aksonów w obrębie synapsy wydzielają się związki chemiczne tzw. transmittery, które zmieniają właściwości błony postsynaptycznej. Pod wpływem cząsteczek transmittera, który pośredniczy w przewodzeniu przez synapsę impulsów pobudzających. Jony Na+ wnikają do wnętrza neuronu odbierającego impuls. Tej wędrówce towarzyszy zmniejszenie spoczynkowego potencjału ujemnego w wewnątrz komórki w stosunku do zerowego potencjału panującego na zewnątrz komórki. Zmniejszenie się ujemnego potencjału wewnątrz komórki nazywamy postsynaptycznym potencjałem pobudzającym. Synapsy wywołujące depolaryzację błony komórkowej nazywamy synapsami pobudzającymi.

B)Sumowanie impulsów w czasie i przestrzeni.

•przestrzeń

Stopień depolaryzacji błony postsynaptycznej zależy od liczby cząsteczek transmittera wydzielonego na synapsach. Im więcej cząsteczek depolaryzuje błonę postsynaptyczną tym większy stopień depolaryzacji.

Ppp zależy od liczby cząsteczek wydzielonych na poszczególnych synapsach oraz od liczby synaps, na których jednocześnie wydziela transmitter. Im więcej synaps jest pobudzonych jednocześnie tym większy potencjał pobudzający. Wzrastanie Ppp w miarę zwiększania się liczby synaps przekazujących pobudzenie wskazuje na zjawisko sumowania się przestrzennego impulsacji w obrębie neuronu. Neuron i otaczające go synapsy zajmują trójwymiarową przestrzeń i dlatego ten typ nazywa się przestrzennym.

•czas

Impulsy nerwowe są przewodzone przez neurony nie pojedynczo, ale w postaci salw. W każdej salwie odstępy między impulsami mogą się zmniejszać- dochodzi do przyspieszenia częstotliwości przewodzonych impulsów, lub zwiększać - zwalnianie częstotliwości. Impulsy przewodzone w odstępach krótszych od 5ms trafiają na resztki depolaryzacji poprzedniego impulsu. Kolejne częściowo rozkładają się na siebie i mocniej depolaryzują błonę i w ten sposób dochodzi do sumowania się impulsów występujących w krótkich odstępach czasu- sumowanie w czasie.

0x01 graphic

C)potencjał iglicowy

Pod wpływem transmittera depolaryzacja osiąga pewien próg przy którym dochodzi do wyzwolenia potencjału iglicowego. Potencjał progowy, czyli krytyczny wynosi -50mV, po przekroczeniu tego progu na skutek sumowania przestrzennego lub w czasie Ppp przechodzi w potencjał iglicowy. Charakteryzuje się on szybko narastająco depolaryzacja błony komórkowej.

Potencjał wewnątrzkomórkowy z ujemnego zmienia się na dodatni osiągając na swoim szczycie +35mV. Ten krótkotrwajacy dodatni potencjał nazywamy nadstrzałem. Po nadstrzale następuje repolaryzacja błony komórkowej. Potencjał iglicowy w zależności od typu komórek traw od 0,5-2ms.

D)potencjał następczy

Repolaryzacja błony komórkowej neuronu zwalnia się po powrocie do ujemnego potencjału wewnątrzkomórkowego i po przekroczeniu potencjału progowego. W tej fazie zjawisko to określa się jako potencjał następczy, w czasie, którego błona komórkowa nie osiąga spoczynkowej polaryzacji(-70mV), nosi to nazwę podepolaryzacji, potem potencjał następczy przekracza wartość spoczynkową, wnętrze komórki staje się bardziej ujemne, co określa się mianem hiperpolaryzacyjnego potencjału następczego. Następnie ładunek elektryczny wnętrza komórki powraca całkowicie do wartości spoczynkowej (-70mV).

W czasie potencjału iglicowego błona komórkowa jest niewrażliwa na bodźce, jest to okres nie pobudliwości bezwzględnej(refrakcja bezwzględna). Po osiągnięciu potencjału progowego pobudliwości powraca i jest wzmożona w okresie podepolaryzacyjnego potencjału następczego, co trwa 4ms.

0x01 graphic

1-depolaryzacja A- postsynaptyczny potencjał pobudzający

2-repolaryacja B- potencjał iglicowy

C- podepolaryzujący potencjał następczy

D- hyperpolaryzujący potencjał następczy

E)postsynaptyczny potencjał hamujący

Poza synapsami pobudzającymi otaczającymi neurony istnieją również synapsy, na których wydziela się transmitter hamujący przewodzenie impulsu, cząsteczki tego transmittera zmieniają właściwości błony w ten sposób, że jony potasowe uciekają z wnętrza komórki na zewnątrz i jednocześnie do wnętrza wnikają jony chloru. Ubywanie chloru o dodatnim ładunku elektrycznym i przybywanie jonów o ładunku ujemnym powoduje zwiększanie ujemnego potencjału elektrycznego we wnętrzu komórki do -80mV i wzrost polaryzacji błony komórkowej. Ten stan nazywamy postsynaptycznym potencjałem hamującym.

Synapsy wydzielające transmitter hamujący nazywamy synapsami hamującymi. Neurony, w których występuje pph mają zmniejszoną pobudliwość

BUDOWA, PODZIAŁ I FUNKCJE UKŁADU NERWOWEGO

Ze względu budowy układ nerwowy dzielimy na:

  1. Ośrodkowy Układ Nerwowy (OUN)

  • Obwodowy Układ Nerwowy