Wykład 2/ćwiczenia 2 18.10.2003

POŁĄCZENIA KOŚCI

• Połączenia włókniste

• Więzozrosty

• Włóknisty (więzadła, błona miedzy kostna)

• Sprężysty (więzadło karkowe połączenie głowy i wyrostków kolczystych kregow piersiowych

• Budowa: parzyste: powrózek karkowy i blaszka karkowa; cechy gatunkowe; najlepiej rozwinięte koń i krowa; tylko powrózek pies; brak swinia

• Szwy polaczenie kosci czaszki

• Piłowaty

• Łuskowy jedna kosc nachodzi na drugą np. ciemieniowa skroniowa

• Płaski np. kosci nosowe lewa i prawa; polaczenie bardzo nietrwale

• Po pewnym czasie kostnieją i szwy staja się niewidoczne np. u konia ok. 15 lat; nazewnictwo tak jak kosci, które spajają

• Połączenia chrząstkowe

• Chrząstkozrost szklisty - chrząstka nasadowa, dzięki której kosci rosną na długość

• Chrząstkozrost włóknisty

• Krążki miedzy kręgowe (miedzy trzonami, kregow) spojenie międzykręgowe (np. spojenie miedniczne miedzy kośćmi miednicy, które w czasie porodu trochę puszczają)

• Po procesie kostnienia chrząstkozrosty stają się kościozrostami

• Połączenia maziowe (stawy)

• Budowa stawu:

• Powierzchnie stawowe pokryte chrząstką stawową

• Torebka stawowa

• Błona włóknista - produkuje więzadła stawowe

• Błona maziowa - pofałdowana, zaopatrzona w kosmki, produkuje maź (żółty płyn podobny do śliny, dostarcza substancje odżywcze, zmniejsza tarcie)

• Jama stawowa (maź stawowa)

RYS. Budowa stawu: A-prostego; B-złożonego; 1-błona włóknista torebki stawowej, 1'-okostna, 2-błona maziowa torebki stawowej, 3-jama stawowa, 4-chrząstka stawowa, 5-kość, 6-łąkotka

KLASYFIKACJA STAWÓW

• Opierająca się na liczbie kosci

• Staw prosty (2 kosci) ramienny, biodrowy, międzypaliczkowy bliższy

• Staw złożony (więcej niż 2 kosci) kolanowy <udowo-piszczelowy, udowo-rzepkowy>, nadgarstka, stepu

• Czynnościowo - fizjologiczna

• Stawy jednoosiowe - I stopień ruchomości; zginanie - prostowanie lub ruch obrotowy

• Stawy dwuosiowe - II stopień ruchomości; zginanie - prostowanie przywodzenie - odwodzenie

• Stawy wieloosiowe - II stopień ruchomości; zginanie - prostowanie przywodzenie - odwodzenie ruchy wysuwania - cofania

• Połączenie kości

• Staw kulisty - tylko u człowieka

• Staw siodełkowaty

• Staw walcowaty - wyniosłość stawowa ma kształt walcowaty skroniowo-żuchwowy

• Staw obrotowy

• Staw plaski - nadgarstkowo-śródręczny

• Okolica ciała:

• Żuchwowy - jedyny staw na terenie głowy - obie kosci wypukle, chrząstka śródstawowa, staw nie kontaktujący

• Szczytowo-potyliczny - potakiwanie

• Szczytowo-obrotowy

• Połączenia klatki piersiowej

• Połączenia kończyny piersiowej

• Ramienny (barkowy) - łopatkowo - ramienny

• Łokciowy u psa i kota -> złożony, (bo 2 kosci przedramienia); u innych zwierząt, u których jest tylko 1 kosc przedramienia -> prosty

• Nadgarstkowy - 2 rzędy kosci, 3 stawy

• Palców - międzypaliczkowy: bliższy (pęcinowy, I), środkowy (koronowy, II), dalszy (kopytowy, III)

• Połączenia kończyny miednicznej

• Krzyżowo-biodrowy

• Biodrowy - !Nie udowy! - Miedniczno udowy

• Staw kolanowy (złożony) - nie kontaktujący; udowo-piszczelowy, udowo-rzepkowy

• Staw stepu - 3 rzędy - piętowy, skokowy

• Palce

MIĘŚNIE mios - mięsień

• Budowa

• Brzusiec - część czynna, dynamiczna

• Miąższ zbudowany z tkanki łącznej

• I włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane - umięśnienie somatyczne

• II włókna mięśniowe gładkie - mięśniówka gładka

• Zrąb

• I namięsna

• II omięsna

• III śródmięsna

• Ścięgna i rozścięgna (przyczep do kosci, bardzo duża wytrzymałość, ubogie w naczynia krwionośne, niska przemiana materii wiec się nie męczą)

• Narządy pomocnicze mięśni:

• Powięzie - błony pod skórą, tworzy tunele do mięśni, aby nie wyślizgały się podczas pracy

• Kaletki - poduszeczki z mazią, nad występami kostnymi, zmniejszają tarcie

• Pochewki maziowe ścięgien

• Guzy, guzki, bloczki na kościach

• Trzeszczki - twory kostne, zwiększają kat przyczepu mięśni do kosci np. w kości udowej rzepka zwiększa efektywność

Układ ustaleniowy - tylko u konia; reprezentowany jest przez elementy ścięgnowe rożnych mięśni. W kończynie piersiowej -> pasmo ścięgniste (we wnętrzu mięśnia dwugłowego ramienia i dalej aż do nadgarstka łączy się ze zginaczami palców). Tułów zawieszony na nogach podczas snu. W kończynie miednicznej mięśnie uścięgnione, gorzej rozwinięty. Kończyny tylne się męczą. Koń przestępuje na tylnych kończynach, a na przednich nie.

• Mięśnie

• Proste

• Pierzaste

• Jednopierzasty

• Dwupierzasty

• Wielopierzasty

• Podział włókien

• Włókna ruchowe - z CUN do mięśni

• Włókna czuciowe - z mięśni do CUN

• Włókna wegetatywne - nadają napięcie mięśniowe

MIĘŚNIE GŁOWY

• Żuciowe

• M. Żwacz - największy

• M. Skroniowy

• Mm. Skrzydłowe

• Wyrazowe (mimiczne)

• Okrężny ust (płaski)

• Okrężny oka (brak przyczepów kostnych)

• Policzkowy (największy)

• M. Języka - włókna mięśniowe ułożone we wszystkie strony

MIĘSNIE TUŁOWIA

• Klatka piersiowa

• Wdechowe - międzyżebrowe zewnętrzne, przepona

• Wydechowe - międzyżebrowe wewnętrzne

• M. Brzuszne

• Skośny brzucha zewnętrzny

• Skośny brzucha wewnętrzny

• Poprzeczny brzucha

• Prosty brzucha

• Kręgosłupa

• Grzbietowe kręgosłupa = prostowniki /m. Najdłuższy/

• Brzuszne kręgosłupa = zginacze /m. Lędźwiowe/

• Kończyna piersiowa

• Staw ramienny

• Nadgrzbietowy - prostownik

• Podgrzbietowy - przywodziciel

• Staw łokciowy

• Trójgłowy ramienia - prostownik /triceps brachii/

• Dwugłowy ramienia - zginacz /biceps brachii/

• Obracacze kończyny piersiowej

• Odwracacz

• Nawrotny obły

• Stawu nadgarstka

• Prostownik promieniowy nadgarstka

• Prostownik łokciowy nadgarstka

• Zginacz promieniowy nadgarstka

• Zginacz łokciowy nadgarstka

• Stawów palcowych

• Prostownik palców wspólny

• Zginacz palców głęboki

• Kończyna miedniczna

• Stawu biodrowego

• Pośladkowe

• Półscięgniste

• Stawu kolanowego

• Czworogłowy uda - prostownik, rzepka

• Dwugłowy uda - zginacz

• Stawu stępu

• Trójgłowy łydki - prostownik stępu zakończony ścięgnem piętowym (ścięgno Achillesa)

• Stawy palcowe

UKŁAD ODDECHOWY

• Drogi oddechowe (jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela, oskrzeliki)

• Narządy oddechowe (płuca)

• Jama nosowa - pokryta skórą z włosami, wdychane powietrza ulega tu ogrzaniu, nawilżeniu i oczyszczeniu; jest poddawane obróbce węchowej

• Nozdrza przednie (dziurki w nosie :-)) - mają różny kształt; są parzyste, otoczone fałdami skórno-śluzowymi; posiadają chrzęstne rusztowanie, które zapewnia ich stałe otwarcie; prowadzą do przedsionka jamy nosowej;

• Nozdrza tylne

• Jama nosowa właściwa - śluzówka zaopatrzona w naczynia krwionośne, które powodują krwotoki z nosa.

• Przewody nosowe

• Oddechowe

• Węchowe - z tylu (mniejsza) zakończona nerwami węchowymi

• Środkowy

• Brzuszny (dno jamy nosowej, przez niego przechodzi sonda nosowo-żołądkowa u konia)

• Wspólny

• Małżowiny nosowe - bardzo ciasne, oczyszczają i nagrzewają powietrze napływające

• Zatoki przynosowe

• Szczękowa

• Czołowa

• Klinowa

• Podniebienna

• Gardło - skrzyżowanie drogi pokarmowej i oddechowej; zaopatrzone w otwory:

• Parzyste - ujście gardłowe trąbek słuchowych

• Nieparzyste - z jamy ustnej do gardła, wejście do krtani, wejście do przełyku

• Krtań - łączy gardło z tchawicą, posiada rusztowanie, śluzówka zawsze jest napięta. W skład krtani wchodzą kości:

• Nagłośnia - z chrząstki sprężystej - zamyka dojście do krtani, gdy jemy

• Tarczowata - jabłko Adama

• Nalewkowate - parzyste, służą do napinania fałd głosowych

• Pierścieniowata - najbardziej z tylu

Rys. zrąb chrzęstny krtani bydła 1- chrząstka nagłośniowa 2,4,6 - chrząstka tarczowata 3 - chrząstka nalewkowata 5 - otwór tarczowy 7 - chrząstka pierścieniowata 8 - chrząstki tchawicze 9 - kosc gnykowa 10 - więzadła krtani
fałdy głosowe - głośnia - powietrze przechodzi, dzięki czemu wydobywamy dźwięki

• Tchawica - zbudowana z pierścieni chrzestnych - u ssaków przeciętych i połączonych mięśniem, który steruje rozszerzaniem tchawicy

• Oskrzele tchawicze - znajduje się przed rozdwojeniem tchawicy - kieruje się do płata przedniego płuca prawego - tylko u przeżuwaczy i świni

• Oskrzela główne

• Oskrzela

• Oskrzeliki

• Płuco - prawe i lewe - prawe jest zawsze większe od lewego

• Prawe u ssaków domowych dzieli się na płaty:

• Przedni

• Środkowy (z wyjątkiem konia)

• Tylny

• Dodatkowy

• Płuco lewe składa się z płatów:

• Przedni, który dzieli się (z wyjątkiem konia) na:

• Cześć przednią

• Cześć tylną

• Tylny

Rys. schemat budowy płacika płucnego: 1 - odgałęzienie tętnicy płucnej, 2 - oskrzele, 3 - grudki chłonne oskrzelowe, 4 - gałąź oskrzelowa, 5 - odgałęzienie żyły płucnej, 6,7 - oskrzelik (oddechowy), 8 - przewodzik pęcherzykowy, 9 - pęcherzyki płucne, 10,12 - płacik płucny, 11 - siec naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne

Anatomia

Wykład 2

- 10 -

---