SZTUKA ŚREDNIOWIECZNA
Sztuka średniowieczna powstawała przede wszystkich „ad maiorem Dei gloriam” - dla większej chwały Boga i miała przede wszystkim odzwierciedlać prawdy wiary. Piękno, dobro i prawdę postrzegano jako coś duchowego i związanego z wiara. Piękno ziemskie, świeckie, uważano za dzieło szatana, mające odwieść człowieka od drogi ku zbawieniu.
Dzieła sztuki w owym czasie miały charakter parenetyczny, czyli służyły objaśnieniu jak żyć, by zasłużyć na zbawienie. Ponieważ miały na celu chwałę boska, a nie ludzką, więc w sporej części były anonimowe. Dopiero pod koniec średniowiecza zaczęto w jakikolwiek sposób je sygnować.
Malarstwo z tej epoki powstawało początkowo głownie na ścianach świątyń lub kartach ksiąg. Cechowały się :
- schematyzmem - zwykle był to kontur wypełniony barwą, postaci były uproszczone, rysowane bez znajomości anatomii i cech indywidualnych, bo celem było piękno duchowe człowieka, nie jego cielesność,
- symbolizm, obecność licznych alegorii,
- brak kolejności chronologicznej ukazywanych scen,
- symultanizm - czyli zestawienie w jednej kompozycji kilku scen rozgrywających się w różnym czasie i miejscu tak, jakby rozgrywały się one jednocześnie,
- przedstawianie postaci świętych z określonymi atrybutami - np. św. Katarzyna ze Sieny z kołem do łamania.
Ważnym motywem w sztukach plastycznych było miłosierdzie. Przedstawiano je m.in. w formie piety, czyli figury Matki boskiej trzymającej na kolanach martwe ciało zdjętego z krzyża Chrystusa.
W Kościele wschodnim rozpowszechnił się kult ikon, czyli obrazów malowanych zgodnie ze ścisłymi kanonami. Przedstawiały one zazwyczaj Chrystusa, Matkę Boską i świętych.
Poza malarstwem ściennym i tablicowym ( na deskach), rozwija się iluminatorstwo - czyli sztuka ozdabiania ksiąg. Reprezentują ja liczne miniatury i inicjały zdobiące i tak bardzo już cenne księgi.
Jeśli chodzi o muzykę - w tej epoce tworzono pieśni, hymny i msze, a także komponowano utwory o charakterze świeckim. Najbardziej znanym gatunkiem muzyki średniowiecznej są chorały gregoriańskie, czyli jednogłosowy lub chóralny śpiew liturgiczny. Nawiązuje do niego m.in. Bogurodzica. W X wieku muzykę jednogłosową zastąpiła polifoniczna, czyli wielogłosowa., a w XII i XIII wieku nastąpił ogromny jej rozwój.
Teatr w wiekach średnich - podobnie jak w antyku - był silnie związany z religia i miał charakter obrzędowy. Przedstawienia odbywały się w rozmaitych miejscach, grali w nich amatorzy- początkowo duchowni, później także studenci i mieszczanie. Role żeńskie grane były przez mężczyzn.
Cechą charakterystyczną teatru tej epoki był symultanizm. - poszczególne sceny odgrywane były równoczesnie w mansjonach, czyli małych pawilonach przedstawiających kolejne miejsca akcji. W miarę jej rozwoju aktorzy przechodzili z mansjonu do mansjonu.
Formy dramatów liturgicznych:
Misterium - grane w języku narodowym, prezentujące fragmenty z Pisma Św., np. jasełka lub widowisko pasyjne. Był to długi, wieloczęściowy spektakl przerywany komicznymi scenkami- intermediami;
Mirakle - opowiadały o cudach dokonywanych przez świętych lub Matkę Boską, zawierały elementy ukazujące boska interwencję,
Moralitety -późnośredniowieczne utwory, które poruszały świecka tematykę i miały dydaktyczny charakter. Jednym z najsłynniejszych utworów tego typu jest pochodzący z końca XV wieku angielski moralitet „Everyone”. W polskich warunkach powstała „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”
Pod koniec epoki rozwinął się teatr jarmarczny, z takimi gatunkami jak farsa i komedia mięsopustna. Grywano je zwykle na miejskich rynkach podczas karnawału.
Strona średniowiecznej księgi - inicjał, miniatura.
Ostatnia wieczerza, kościół św Jakuba w Toruniu.
Wyszukiwarka