Temat: Tradycje Bożego Narodzenia w moim domu.

Cele:

• uczeń wie czym jest tradycja i jaką rolę odgrywa w życiu każdego człowieka,

• ma szacunek do tradycji,

• zna typowe dla Świąt Bożego Narodzenia znaki, symbole, zwyczaje,

• potrafi wypowiadać swoje myśli i wyrażać uczucia,

• szanuje cudze poglądy,

- potrafi wykonać ozdoby choinkowe,

- potrafi posługiwać się narzędziami.

Metody: pogadanka, elementy dyskusji, pokaz, praktyczno- techniczna,

objaśnienia.

Formy: indywidualna.

Środki dydaktyczne: kaseta zespołu „Czerwone Gitary”, tekst piosenki

pt. „ Jest taki dzień ...”, Słownik Języka Polskiego - PWN pod redakcją

prof. dr M. Szymczaka, choinka, opłatek, świece.

Przebieg lekcji:

1. Odtworzenie z kasety magnetofonowej piosenki pt. „Jest taki dzień ...”.

• Za chwilę wysłuchacie piosenki, której tematyka dotyczy jednego

wyjątkowego dnia w roku. Słuchając spróbujcie zwrócić uwagę na treść

oraz jej nastrój.

2. Wypowiedzi uczniów na temat wysłuchanego utworu.

• Czy treść piosenki była dla was zrozumiała?

(jeśli nie, uczniowie czytają jej tekst na głos)

• O jakim to wyjątkowym dniu jest mowa?

3. Rozwiązywanie indywidualnie rebusu, którego hasłem jest słowo

„ Wigilia ”.

Potwierdzenie, że w piosence chodziło o ten dzień.

4. Zapisanie przez nauczyciela na tablicy tematu lekcji.

• Porozmawiamy dziś o tradycjach Bożego Narodzenia w waszych

domach. Porównamy jakie są podobieństwa, a jakie różnice. Odpowiemy

na pytanie, jakie znaczenie dla was mają te właśnie święta.

5. Próba udzielenia przez uczniów odpowiedzi na pytanie postawione

przez nauczyciela.

• Co to jest tradycja?

Wykorzystanie słownika języka polskiego i odczytanie pełnej

definicji przez jednego z uczniów.

Tradycja - „ ...zasady postępowania, obyczaje, poglądy, wiadomości

przechodzące z pokolenia na pokolenie; przekazywanie tych zasad,

obyczajów następnym pokoleniom”. Tradycja rodzinna, ustna.

Długoletnia tradycja. Tradycje narodowe. Siła tradycji. Przywiązanie

do tradycji. Pielęgnować, podtrzymywać tradycję. Nawiązywać,

odwoływać się do tradycji. Zerwać z tradycją. Postępować zgodnie

z tradycją.

Słownik Języka Polskiego - PWN pod redakcją

prof. dr Mieczysława Szymczaka , tom III Warszawa 1981

6. Wypowiedzi uczniów na temat wieczoru wigilijnego i związanych z nim

elementów. Uzupełnianie wiadomości przez nauczyciela.

WIGILIJNA WIECZERZA - posiłek, który zbierał w krąg przyjaciół;

agapa, podczas której u pierwszych chrześcijan odbywała się Msza św.,

czyli uczta miłości - stąd też nakrycie dla tego, kto samotny, kto w drodze,

kto niekochany, bezdomny ...

OPŁATEK - to chleb zgody, przebaczenia, darowania uraz; chleb Tego,

który przyniósł pokój ludziom dobrej woli.

STÓŁ BIAŁO NAKRYTY - to jakby kawałek ołtarza z bielą przypominającą

betlejemskie pieluszki, a także czystość intencji i dobrą wolę zasiadających

przy stole.

KOLĘDY - tymi pieśniami składano kiedyś sobie życzenia, potem zaczęły one

opowiadać o narodzeniu Jezusa, na różny sposób rozważać wydarzenia i taje-

mnice dziejące się wtedy i dziś, co wizualnie ukazują SZOPKI.

CHOINKA - zieloność mimo zimy, czyli nadzieja, że Ten, który wtedy

przyszedł i wciąż przychodzi, przywraca życie sercu, co wychłodło;

że po nocy przyprowadza dzień - stąd światełka na drzewku.

PODARKI - przypomnienie tych prostych, pasterskich upominków przyniesio-

nych do szopy i wzajemnego obdarowywania się przez pierwszych chrześcijan

podczas uczt wzajemnej miłości - stąd ich anonimowość nielicząca na rewanż.

ATMOSFERA TEGO WIECZORU - wyjątkowo ciepła, rodzinna; powagi

ale jednocześnie radości.

7. Opowiadanie uczniów, co z wymienionych symboli, znaków, zwyczajów

towarzyszy Świętom Bożego Narodzenia w ich domu. Wychwycenie

podobieństw i różnic.

8. Udzielenie przez uczniów odpowiedzi na pytania:

( w tle słychać kolędę „ Bóg się rodzi ” )

• Jakie znaczenie mają dla was Święta Bożego Narodzenia?

• Czy jesteście przywiązani do tradycji związanych z tymi świętami?

• Czy w przyszłości chcielibyście pielęgnować i podtrzymywać te tradycje?

(dlaczego?)

9. Rozmowa na temat zwyczaju ozdabiania choinki przed Świętami Bożego Narodzenia.

- Mówiliśmy o wielu polskich zwyczajach związanych ze Świętami

Bożego Narodzenia. Kolejnym zwyczajem jest wykonywanie ozdób

choinkowych. Ten zwyczaj zanika w naszych domach, gdyż wiele ozdób

choinkowych można kupić w sklepach. Jednak gotowe ozdoby nie cieszą

tak, jak wykonane samodzielnie.

10. Podanie tematu pracy.

- Dziś wykonamy ozdoby choinkowe. Wszystkie prace zawiesimy na

naszej klasowej choince.

11. Omówienie sposobu wykonania ozdób.

- Ozdoby wykonamy z różnych ziaren (groch, kukurydza, pieprz,

słonecznik, ryż, mak).

- Formę wybranej ozdoby odbijamy dwa razy na kartonie po czym

wycinamy.

- Przystępujemy do wyklejania. Niewielką ilością kleju smarujemy

kawałek powierzchni, formy i nalepiamy na niej wybrane ziarna.

Następujące po sobie rzędy powinny odróżniać się od siebie kolorem,

kształtem i wielkością ziaren. Pokrywamy ziarnami całą formę,

odkładamy do wyschnięcia i ozdabiamy w tym czasie w taki sam sposób

drugą. Po wyklejeniu obu części ozdoby smarujemy klejem spodnią stronę

jednej z nich i przylepiamy kawałek włóczki lub wstążeczki, następnie

przykładamy drugą część.

12. Ubieranie klasowej choinki.

- A teraz ubierzemy naszą klasową choinkę, ale nie w sposób tradycyjny

lecz w formie zabawy.

13. Nauczyciel dzieli klasę na dwa zespoły:

- zespół „czerwonych” posiada bombki choinkowe w kolorze czerwonym

- zespół „niebieskich” posiada bombki choinkowe w kolorze niebieskim

Zawieszenie bombki warunkuje poprawna odpowiedź na losowo wybrane pytanie od 1 do 10. Zespoły losują pytania „na przemian” a w przypadku odpowiedzi błędnej odpowiada zespół przeciwny, zyskując możliwość zdobycia punktu. Niektóre z pytań zawierają tzw. „bonus” - możliwość odpowiedzi na pytanie dodatkowe, nagradzane punktem „extra”. Odpowiedzi z 8 zaznaczonych pytań zespoły wpisują w umieszczoną na tablicy krzyżówkę. Rozwiązanie hasła to zdobycie kolejnego punktu. Zabawę wygrywa zespół, który zawiesi na choince klasowej jak najwięcej bombek w swoim kolorze.

Pytania:

1. Rodzaj utworu muzycznego śpiewany w okresie Świąt Bożego Narodzenia. [KOLĘDA] / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją A /

* bonus: nazwa utworu muzycznego śpiewana w okresie Świąt Bożego Narodzenia o

charakterze ludowym-pasterskim. [PASTORAŁKA]

2. Tradycyjna ozdoba izb- mieszkań okresu Świąt Bożego Narodzenia. [CHOINKA]

/ odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją B /

* bonus: z którego wieku pochodzi zwyczaj strojenia izb- mieszkań choinką. /XVIII w./

3. Tradycyjna Msza Święta odprawiana w Wigilię Bożego Narodzenia

o północy. [PASTERKA]

/ odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją C /

4. Podaj inną nazwę Świąt Bożego Narodzenia. [GODY, GODNE ŚWIĘTA, ŚWIĘTE

WIECZORY, KOLADKA]

5. Teatralna wersja przedstawiająca historię narodzin Jezusa Chrystusa. [JASEŁKA]

/ odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją D /

* bonus: który ze świętych po raz pierwszy wystawił widowisko w formie jasełek.

/ Święty Franciszek z Asyżu /

6. Historia narodzin Jezusa Chrystusa w formie drewnianych, porcelanowych lub glinianych figurek wystawianych w kościołach od I połowy XVIII w. [SZOPKA]

/ odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją E /

* bonus: podaj które miasto w Polsce słynie z konkursu na najpiękniejszą szopkę

/ Kraków /

7. Postać z drewnianym łbem i kłapiącą szczęką występująca w ludowych widowiskach

okresu Świąt Bożego Narodzenia. [TUROŃ]

/ odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją F /

* bonus: wymień co najmniej dwie inne postaci owych widowisk / Diabeł, Śmierć,

Herod, Marszałek, Turek, Gwiazdor /

8. Pod obrusem w czasie Wigilii „aby się darzyło i mnożyło”. [SIANO]

/ odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją G /

9. Potrawa Wigilijna wykonywana z mąki pszennej i bakalii- rodzynki, orzechy itp.

[KUTIA]

/ odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją H /

10. Jaki znak w przyrodzie oznaczał czas Wieczerzy Wigilijnej. [PIERWSZA GWIAZDA]

Rozwiązaniem krzyżówki jest słowo OPŁATEK - tradycyjny, nieodzowny element Świąt Bożego Narodzenia. Pieczony w żelaznych formach z przaśnego pszennego ciasta, symbolizuje pokój, przebaczenie, miłość. Ma zapewnić szczęście i dobrobyt.

A K					C P
B C	H	O 1	I	N	K		A
L					S
D J		Ę		E S			F T	U	R	O	Ń
A				D				Z			E 6
G S	I	A	N	O					R
E				P 2					K 7
Ł 3							K			A
H K	U	T 5	I	A 4
A

1 2 3 4 5 6 7

O

P

Ł

A

T

E

K

14. Po podliczeniu punktów i wyłonieniu zwycięskiego zespołu cała klasa

uczestniczy w ubieraniu choinki wieszając wcześniej wykonane ozdoby.

15. Wspólne dzielenie się opłatkiem i odśpiewanie kolędy „Bóg się rodzi”.

---