1.Przyczyny zanieczyszczeń powietrza:

a. Przez zanieczyszczenie powietrza rozumie się ulatnianie do atmosfery opary substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które przekraczają naturalną zawartość chemiczną pierwiastków atmosferycznych, co powoduje ujemny wpływ na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę ożywioną, glebę, wodę lub jest przyczyną innych szkód w środowisku. Niebezpieczeństwa związane z działalnością gospodarczą, polegają na zmianie klimatu, niszczą środowisko przyrodnicze a także działają destrukcyjnie na zdrowie człowieka. Najwięcej zanieczyszczenia emitują:
~wielkie elektrownie, elektrociepłownie oraz liczne, korzystające z węgla, gospodarstwa domowe. Około 97% energii elektrycznej uzyskuje Polska z paliw energetycznych, głównie węgla, emitujących
do atmosfery bardzo szkodliwy dwutlenek siarki.
~wadliwe technologie spalania i rodzaj używanego paliwa.. Używany w Polsce węgiel uważany jest za paliwo szczególnie uciążliwe dla środowiska (emisja dwutlenku siarki, tlenków węgla i azotu oraz płynów).
Sektor energetyczny stanowi główne źródło zanieczyszczenia w Polsce. Oprócz tego jakoś naszego powietrza w znacznym stopniu obniżają:
~motoryzacja- źródło zanieczyszczeń tlenkami azotu;
~przemysł (hutniczy, materiałów budowlanych, a zwłaszcza chemicznych);
~opylanie pól środkami ochrony i wysiewanie nawozów;
~hałdy i składowiska odpadów;
~emisja zanieczyszczeń z zagranicy;
Zanieczyszczenia powietrza to gazy, ciecze i ciała stałe obecne w powietrzu, nie będące jego naturalnymi składnikami lub też substancje występujące w ilościach wyraźnie zwiększonych w porównaniu z naturalnym składem powietrza.. Aby zapobiegać zanieczyszczeniom powietrza, należy :
- zlikwidować przestarzałe technologie i instalacje produkcyjne o silnych emisjach pyłowo-gazowych
- zainstalować urządzenia redukujące i neutralizujące zanieczyszczenia, tzw. technologie bezodpadowe
- stosować bezołowiowe i bez siarkowe paliwa
- wprowadzać urządzenia ochrony atmosfery o wysokiej skuteczności ( filtry, odpylacze)
- stosować biologiczne metody osłony, np. pasy zieleni, otuliny itp.
- Zweryfikować kryteria oceny zanieczyszczeń i wprowadzić surowe kary
Skutki zanieczyszczenia:
W wyniku badań i obserwacji stwierdzono, że niektóre choroby lub dolegliwości ludzi mogą być związane z oddziaływaniem zanieczyszczeń powietrza:Do schorzeń takich należą:
A) choroby układu oddechowego: zapalenie błony śluzowej jamy nosowej, gardła, oskrzeli, nowotwory płuc
B) zaburzenia centralnego układu nerwowego : bezsenność, bóle głowy, źle samopoczucie
C) choroby oczu : zapalenie spojówek oka
D) reakcje alergiczne
E) zaburzenia w układzie krążenia, choroby serca

2. Skutki zanieczyszczeń powietrza:

a. Kwaśne deszcze - opady atmosferyczne, o odczynie kwaśnym; zawierają kwasy wytworzone w reakcji wody z pochłoniętymi z powietrza gazami, takimi jak: dwutlenek siarki, tlenki azotu, siarkowodór, chlorowodór, wyemitowanymi do atmosfery w procesach spalania paliw, produkcji przemysłowej, wybuchów wulkanów, wyładowań atmosferycznych i innych czynników naturalnych. Niebezpieczeństwo pochodzi jednak z powietrza, a całe zjawisko łączenia się tlenków z wodą i dostawania się w ten sposób kwasów do wód, gleb, i płuc ludzi i zwierząt, oraz na mury budynków określa się ogólnie nazwą "kwaśnego deszczu". waśne deszcze wpływają także na roślinność. W przypadku drzew, uwidacznia się w postaci uszkodzeń igieł i liści. Wewnątrz nich uszkadzane są różne błony, co może spowodować zakłócenie w systemie odżywiania i w bilansie wodnym. Pośrednie uszkodzenia są następstwem zakwaszenia gleby. Zmniejsza się wówczas dostępność substancji odżywczych przy jednoczesnym zwiększeniu zawartości szkodliwych dla drzew metali rozpuszczonych w roztworze glebowym, co prowadzi do tego, że rośliny nie mogą pobrać wystarczających ilości pożywienia i zmienia się odczyn gleby. Ponadto zmniejsza się odporność roślin na choroby i owady. Tak osłabione drzewo atakują owady lub pasożytnicze grzyby niszcząc doszczętnie drzewo. Podobnie dzieje się z innymi roślinami.Kwaśne deszcze powodują również uszkodzenia różnych budynków, pomników i zabytków, ponieważ wymywają wapń, który najczęściej występuje w materiałach, z których powstają budowle.Duża zawartość zanieczyszczeń w powietrzu oraz ogromne ilości emitowanych związków siarki i azotu doprowadziły w Europie Środkowej do poważnego pogorszenia stanu zarówno lasów, jak i gleb.Szczególnie silnym źródłem emisji dwutlenku siarki jest spalanie węgla brunatnego, jako najbardziej zasiarczonego. Natomiast zdecydowanie najkorzystniejszą formą zapobiegania emisji spalin zakwaszających powietrze jest rozwój elektrowni wodnych i wiatrowych oraz energetyki jądrowej.

b. Smog - nienaturalne zjawisko atmosferyczne w dużych miastach polegające na współwystępowaniu zanieczyszczeń powietrza spowodowanych działalnością człowieka oraz niekorzystnych naturalnych zjawisk atmosferycznych: znacznej wilgotności powietrza (mgła) i braku wiatru. Wchodzące w skład smogu szkodliwe związki chemiczne, pyły i znaczna wilgotność są zagrożeniem dla zdrowia, są bowiem czynnikami alergizującymi i mogą wywołać astmę oraz jej napady, a także powodować zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, niewydolność oddechową lub paraliż układu krwionośnego.Nazwa "smog" powstała ze zbitki dwóch angielskich słów: smoke - dym i fog - mgła.Ze względu na miejsce i warunki powstawania oraz skład chemiczny możemy wyróżnić dwa rodzaje smogu:

Smog londyński - w skład którego wchodzą: tlenek siarki(IV), tlenki azotu, tlenki węgla, sadza oraz trudno opadające pyły. Występuje głównie w miesiącach od listopada do stycznia podczas inwersji temperatur w umiarkowanej strefie klimatycznej.

Smog Los Angeles (smog fotochemiczny, ozon troposferyczny) - powstaje przede wszystkim w miesiącach letnich, w strefach subtropikalnych. Skład: tlenki węgla, tlenki azotu, węglowodory. Związki te ulegają późniejszym reakcjom fotochemicznym, w wyniku których powstają: PAN (azotan nadtlenoacetylu), aldehydy oraz ozon.

c. Dziura ozonowa - zjawisko spadku stężenia ozonu (O₃) w stratosferze atmosfery ziemskiej. Powłoka ozonowa jest naturalnym filtrem chroniącym organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym.Problem pojawił się gdy zaczęto używać związku CCl₂F₂, zwanego freonem 12 oraz innych fluoropochodnych metanu i etanu (nazwanych wspólnie freonami lub CFC's - ang. chlorofluorocarbons) do produkcji aerozoli. Związki te wykorzystywane były w konstrukcji systemów chłodniczych:

• w sprężarkach

• chłodniach i urządzeniach klimatyzacyjnych

• do produkcji lakierów

• w przemyśle kosmetycznym

• w medycynie

Cząsteczki freonów nie wchodzą w reakcję z innymi substancjami i nie rozpadają się w troposferze, mogą więc pozostawać w atmosferze w stanie niezmienionym ponad 100 lat. Ozon stratosferyczny pochłania część promieniowania ultrafioletowego docierającego do Ziemi ze Słońca. Niektóre rodzaje promieniowania ultrafioletowego są szkodliwe dla organizmów żywych, ponieważ mogą uszkadzać komórki (oparzenia) oraz materiał genetyczny komórek. U ludzi i zwierząt mogą wywoływać zmiany nowotworowe

.

d. Efekt cieplarniany - zjawisko podwyższenia temperatury planety powodowane obecnością gazów cieplarnianych w atmosferze. Efekt cieplarniany - zwany szklarniany to zjawisko ocieplenia się klimatu Ziemi polegający na zatrzymywaniu się pewnej ilości ciepła emitowanego do atmosfery . Jest to spowodowane wzrostem zawartości gazów cieplarnianych gł. Dwutlenku węgla, freonów, metanu i pod tlenku azotu
Gazy szklarniowe przepuszczają widoczne pasmo fal słonecznych natomiast adsorbują promieniowanie podczerwone zapobiegając tym ucieczce ciepła w kosmos. Są to: freony, tl. azotu ozon, metan , dwutlenek węgla. Zmiany powodujące wzrost roli efektu cieplarnianego mogą być jedną z przyczyn globalnego ocieplenia. Raport Międzynarodowego Zespołu do Zmian Klimatycznych (1995) jest pesymistyczny. Przewiduje, że w następnym stuleciu poziom wód morskich może wzrosnąć w wyniku topnienia lodów o ok. 1 m, zalewając większość delt rzecznych, wysp na atlantyckim wybrzeżu USA, część Chin, wyspy na Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Zimy będą cieplejsze, a lata niebezpiecznie dla życia upalne. Zaostrzą się susze, opady deszczu będą prowadziły do nieustających powodzi. Jedyną drogą do zahamowania zmian jest ograniczenie produkcji gazów i zwiekszanie roli alternatywnych źródeł energii (elektrownie wiatrowe, słoneczne…).

---