POLITECHNIKA LUBELSKA
LABORATORIUM MASZYN
ELEKTRYCZNYCH
Ćwiczenie nr 11
TEMAT: Badanie silnika szeregowo - bocznikowego
prądu stałego.
Grupa ED 5.1A Data wykonania:
Chojnacki Paweł 6.1.1997r
Kałaska Paweł
Komada Paweł
Podsiadły Mariusz
1.Dane techniczne maszyny badanej i maszyny pomocniczej.
Silnik prądu stałego typ PZMb 44a
Pn = 1.5 kW
In = 8.6 A
Un = 220 V
nn = 1500 obr/min
Wzb wł.
Iwz = 0.4 A
nr PN 72/E - 06000
Prądnica prądu stałego typ PZMb 44a
Pn = 1.5 kW
In = 6.5 A
Un = 230 V
nn = 1450 obr/min
Wzb wł.
Iwz = 0.42 A
nr PN 72/E - 06000
2.Pomiar rezystancji uzwojeń.
R1B1-2B2 = W R1D1-2D2 = W R1E1-2E2 = W
3.Charakterystyki momentu rozruchowego Mr = f(It).
Schemat układu pomiarowego:
a) Charakterystyka silnika
bocznikowego.
Lp |
It |
Ut |
F |
l |
Mr |
--- |
A |
V |
N |
m |
Nm |
1 |
8 |
16 |
8.4 |
0.13 |
1.09 |
2 |
7 |
15 |
8.0 |
0.13 |
1.04 |
3 |
6 |
13 |
6.4 |
0.13 |
0.83 |
4 |
5 |
11 |
5.2 |
0.13 |
0.68 |
5 |
4 |
8 |
4.4 |
0.13 |
0.57 |
6 |
3 |
6 |
3.6 |
0.13 |
0.47 |
7 |
2 |
4 |
2.4 |
0.13 |
0.31 |
8 |
1 |
2 |
1.2 |
0.13 |
0.16 |
b) Charakterystyka silnika
szeregowo-bocznikowego
przy zgodnym działaniu strumieni.
Lp |
It |
Ut |
F |
l |
Mr |
--- |
A |
V |
N |
m |
Nm |
1 |
8 |
17 |
9.2 |
0.13 |
1.10 |
2 |
7 |
15 |
8.4 |
0.13 |
1.09 |
3 |
6 |
12 |
6.8 |
0.13 |
0.88 |
4 |
5 |
10 |
5.6 |
0.13 |
0.73 |
5 |
4 |
8 |
4.6 |
0.13 |
0.60 |
6 |
3 |
6 |
3.2 |
0.13 |
0.42 |
7 |
2 |
4 |
2.4 |
0.13 |
0.31 |
8 |
1 |
2 |
1.2 |
0.13 |
0.16 |
c) Charakterystyka silnika
szeregowo-bocznikowego
przy przeciwnym działaniu strumieni.
Lp |
It |
Ut |
F |
l |
Mr |
--- |
A |
V |
N |
m |
Nm |
1 |
8 |
17 |
8.6 |
0.13 |
1.12 |
2 |
7 |
15 |
8.0 |
0.13 |
1.04 |
3 |
6 |
13 |
6.6 |
0.13 |
0.86 |
4 |
5 |
11 |
5.4 |
0.13 |
0.70 |
5 |
4 |
8 |
4.6 |
0.13 |
0.60 |
6 |
3 |
6 |
3.2 |
0.13 |
0.42 |
7 |
2 |
4 |
2.2 |
0.13 |
0.29 |
8 |
1 |
2 |
1.2 |
0.13 |
0.16 |
Przykładowe obliczenia (lp 1):
Mr = F*l = 8.6*0.13 = 1.12 Nm
Charakterystyki Mr = f(It):
Objaśnienia:
linia ciągła - silnik bocznikowy
linia przerywana - silnik szeregowo-bocznikowy (zgodne działanie strumieni)
linia punktowa - silnik szeregowo-bocznikowy (przeciwne działanie strumieni)
Mr = f(It)
4.Charakterystyki zewnętrzne n = f(It).
Schemat układu pomiarowego:
Charakterystyka silnika bocznikowego.
Lp |
Ut |
It |
n |
n |
I2 |
Ip |
Up |
Uwp |
Pwp |
DPop |
P2 |
M |
--- |
V |
A |
obr/min |
obr/s |
A |
A |
V |
V |
W |
W |
W |
Nm |
1 |
220 |
2 |
1760 |
29.3 |
0.4 |
0.2 |
300 |
309 |
62 |
142 |
204 |
1.11 |
2 |
220 |
3 |
1738 |
29.0 |
0.4 |
1.0 |
295 |
305 |
305 |
138 |
443 |
2.43 |
3 |
220 |
4 |
1726 |
28.8 |
0.4 |
1.8 |
290 |
303 |
545 |
136 |
681 |
3.76 |
4 |
220 |
5 |
1712 |
28.5 |
0.4 |
2.4 |
285 |
301 |
722 |
135 |
857 |
4.79 |
5 |
220 |
6 |
1706 |
28.4 |
0.4 |
3.2 |
280 |
300 |
960 |
134 |
1094 |
6.13 |
6 |
220 |
7 |
1704 |
28.4 |
0.4 |
3.8 |
275 |
300 |
1140 |
134 |
1274 |
7.14 |
7 |
220 |
8 |
1701 |
28.4 |
0.4 |
4.4 |
270 |
299 |
1316 |
132 |
1448 |
8.11 |
8 |
220 |
9 |
1700 |
28.3 |
0.4 |
5.2 |
265 |
299 |
1555 |
132 |
1687 |
9.49 |
9 |
220 |
10 |
1699 |
28.3 |
0.4 |
5.6 |
265 |
298 |
1669 |
131 |
1800 |
10.12 |
b) Charakterystyka silnika szeregowo - bocznikowego przy zgodnym działaniu strumieni.
Lp |
Ut |
It |
n |
n |
I2 |
Ip |
Up |
Uwp |
Pwp |
DPop |
P2 |
M |
--- |
V |
A |
obr/min |
obr/s |
A |
A |
V |
V |
W |
W |
W |
Nm |
1 |
220 |
2 |
1710 |
28.5 |
0.4 |
0.4 |
300 |
301 |
120 |
134 |
254 |
1.42 |
2 |
220 |
3 |
1693 |
28.2 |
0.4 |
1.2 |
290 |
298 |
358 |
131 |
489 |
2.76 |
3 |
220 |
4 |
1681 |
28.0 |
0.4 |
1.8 |
285 |
296 |
533 |
130 |
663 |
3.77 |
4 |
220 |
5 |
1657 |
27.6 |
0.4 |
2.6 |
280 |
292 |
759 |
129 |
888 |
5.12 |
5 |
220 |
6 |
1645 |
27.4 |
0.4 |
3.2 |
270 |
290 |
928 |
128 |
1056 |
6.13 |
6 |
220 |
7 |
1630 |
27.2 |
0.4 |
4.0 |
265 |
287 |
1148 |
125 |
1273 |
7.45 |
7 |
220 |
8 |
1621 |
27.0 |
0.4 |
4.8 |
260 |
286 |
1373 |
124 |
1497 |
8.82 |
8 |
220 |
9 |
1608 |
26.8 |
0.4 |
5.4 |
255 |
283 |
1528 |
123 |
1651 |
9.80 |
9 |
220 |
10 |
1598 |
26.6 |
0.4 |
6.0 |
250 |
282 |
1692 |
120 |
1812 |
10.84 |
c) Charakterystyka silnika szeregowo - bocznikowego przy przeciwnym działaniu strumieni.
Lp |
Ut |
It |
n |
n |
I2 |
Ip |
Up |
Uwp |
Pwp |
DPop |
P2 |
M |
--- |
V |
A |
obr/min |
obr/s |
A |
A |
V |
V |
W |
W |
W |
Nm |
1 |
220 |
2 |
1707 |
28.5 |
0.4 |
0.5 |
295 |
300 |
150 |
134 |
284 |
1.59 |
2 |
220 |
3 |
1701 |
28.4 |
0.4 |
1.2 |
290 |
299 |
359 |
132 |
491 |
2.75 |
3 |
220 |
4 |
1697 |
28.3 |
0.4 |
1.8 |
285 |
298 |
536 |
131 |
687 |
3.86 |
4 |
220 |
5 |
1699 |
28.3 |
0.4 |
2.4 |
280 |
299 |
718 |
131 |
849 |
4.77 |
5 |
220 |
6 |
1702 |
28.4 |
0.4 |
3.2 |
280 |
299 |
957 |
132 |
1089 |
6.10 |
6 |
220 |
7 |
1709 |
28.5 |
0.4 |
3.8 |
280 |
300 |
1140 |
134 |
1274 |
7.11 |
7 |
220 |
8 |
1718 |
28.6 |
0.4 |
4.2 |
280 |
302 |
1268 |
136 |
1404 |
7.81 |
8 |
220 |
9 |
1724 |
28.7 |
0.4 |
4.9 |
275 |
303 |
1485 |
136 |
1621 |
8.99 |
9 |
220 |
10 |
1730 |
28.8 |
0.4 |
5.4 |
275 |
304 |
1642 |
137 |
1779 |
9.83 |
Przykładowe obliczenia ( c lp 1):
n [obr/s] = n [obr/min]/60 = 1707/60 = 28.5 obr/s
Uwp = f(n) = f(1707) = 300 V
Pwp = Uwp * Ip = 300*0.5 = 150 W
DPop = f(n) = f(1707) = 134 W
P2 = Pwp + DPop = 150 + 134 =284 W
M = P2/(2* P*n [obr/s]) = 284/(2* P*28.5) = 1.59 Nm
Charakterystyki n = f(It), n = f(M).
Objaśnienia:
linia ciągła - silnik bocznikowy
linia przerywana - silnik szeregowo-bocznikowy (zgodne działanie strumieni)
linia punktowa - silnik szeregowo-bocznikowy (przeciwne działanie strumieni)
n = f(It)
n = f(M)
5.Charakterystyki prędkości obrotowej w funkcji prądu wzbudzenia.
Schemat układu pomiarowego taki jak w poprzednim punkcie.
Charakterystyka silnika bocznikowego.
Lp |
Ut |
Iw |
n |
n |
Ip |
Up |
Uwp |
Pwp |
DPop |
P2 |
M |
--- |
V |
A |
obr/min |
obr/s |
A |
V |
V |
W |
W |
W |
Nm |
1 |
220 |
0.44 |
1600 |
26.7 |
5.2 |
255 |
282 |
1466 |
120 |
1586 |
9.45 |
2 |
220 |
0.40 |
1690 |
28.2 |
5.0 |
265 |
297 |
1485 |
131 |
1616 |
9.12 |
3 |
220 |
0.36 |
1792 |
29.9 |
4.4 |
295 |
315 |
1386 |
144 |
1530 |
8.14 |
4 |
220 |
0.34 |
1858 |
31.0 |
4.3 |
300 |
326 |
1402 |
154 |
1556 |
7.99 |
5 |
220 |
0.30 |
2016 |
33.6 |
3.8 |
300 |
353 |
1341 |
190 |
1531 |
7.25 |
Charakterystyka silnika szeregowo - bocznikowego przy zgodnym działaniu strumieni.
Lp |
Ut |
Iw |
n |
n |
Ip |
Up |
Uwp |
Pwp |
DPop |
P2 |
M |
--- |
V |
A |
obr/min |
obr/s |
A |
V |
V |
W |
W |
W |
Nm |
1 |
220 |
0.44 |
1543 |
25.7 |
5.4 |
245 |
272 |
1496 |
115 |
1584 |
9.81 |
2 |
220 |
0.40 |
1611 |
26.9 |
5.0 |
255 |
284 |
1420 |
123 |
1543 |
9.13 |
3 |
220 |
0.38 |
1698 |
28.3 |
4.8 |
275 |
299 |
1435 |
131 |
1566 |
8.81 |
4 |
220 |
0.34 |
1776 |
29.6 |
4.6 |
285 |
312 |
1435 |
144 |
1579 |
8.49 |
5 |
220 |
0.30 |
1875 |
31.3 |
4.2 |
300 |
329 |
1382 |
157 |
1539 |
7.83 |
6 |
220 |
0.29 |
1912 |
31.9 |
4.1 |
300 |
335 |
1374 |
160 |
1534 |
7.65 |
c) Charakterystyka silnika szeregowo - bocznikowego przy przeciwnym działaniu strumieni.
Lp |
Ut |
Iw |
n |
n |
Ip |
Up |
Uwp |
Pwp |
DPop |
P2 |
M |
--- |
V |
A |
obr/min |
obr/s |
A |
V |
V |
W |
W |
W |
Nm |
1 |
220 |
0.43 |
1634 |
27.2 |
5.0 |
260 |
288 |
1440 |
125 |
1565 |
9.16 |
2 |
220 |
0.40 |
1719 |
28.7 |
4.6 |
280 |
302 |
1389 |
136 |
1525 |
8.46 |
3 |
220 |
0.38 |
1782 |
29.7 |
4.4 |
290 |
313 |
1377 |
144 |
1521 |
8.15 |
4 |
220 |
0.36 |
1855 |
30.9 |
4.2 |
300 |
325 |
1365 |
154 |
1519 |
7.82 |
5 |
220 |
0.34 |
1947 |
32.5 |
4.0 |
300 |
341 |
1364 |
165 |
1529 |
7.49 |
6 |
220 |
0.32 |
2000 |
33.3 |
3.8 |
300 |
350 |
1330 |
188 |
1518 |
7.26 |
Przykładowe obliczenia ( c lp 1):
n [obr/s] = n [obr/min]/60 = 1634/60 = 27.2 obr/s
Uwp = f(n) = f(1634) = 288 V
Pwp = Uwp * Ip = 288*5.0 = 1440 W
DPop = f(n) = f(1634) = 125 W
P2 = Pwp + DPop = 1440 + 125 =1565 W
M = P2/(2* P*n [obr/s]) = 1565/(2* P*27.2) = 9.16 Nm
Charakterystyki n =f(Iw), P2 =f(Iw) i M =f(Iw).
Objaśnienia:
linia ciągła - silnik bocznikowy
linia przerywana - silnik szeregowo-bocznikowy (zgodne działanie strumieni)
linia punktowa - silnik szeregowo-bocznikowy (przeciwne działanie strumieni)
linia czarna - P2 =f(Iw)
linia czerwona - M =f(Iw)
n =f(Iw)
P2 =f(Iw) i M =f(Iw)
6.Uwagi i wnioski.
Wyznaczone w punkcie 1 momenty rozruchowe silnika szeregowo-bocznikowego w różnych układach połączeń nie pozwalają jednoznaczne stwierdzić, który z układów połączeń wykazuje największy moment rozruchowy gdyż różnice w wyznaczonych wartościach momentów są nieznaczne. Ponadto przy wyznaczaniu momentów występowały błędy wynikające m.in. ze sposobu pomiarów i użytych przyrządów (np. ramię i dynamometr). Można zaryzykować stwierdzenie, że największy moment rozruchowy ma silnik szeregowo-bocznikowy przy zgodnym działaniu strumieni, co byłoby zgodne z przesłankami teoretycznymi.
Charakterystyki zewnętrzne (punkt 4) pozwalają zauważyć, że zgodnie z teorią dla połączenia szeregowo-bocznikowego o przeciwnym działaniu strumieni następuje zmiękczenie charakterystyki zewnętrznej silnika bocznikowego. W przypadku połączenia szeregowo-bocznikowego o przeciwnym działaniu strumieni można zauważyć, że przy wzroście prądu twornika It następuje wzrost prędkości obrotowej silnika. Świadczyć to może
tendencji do rozbiegania się silnika w tym układzie połączeń. Praca w takim przypadku jest niewskazana.
Wyznaczone charakterystyki n = f(Iw) dowodzą, że przy stałym prądzie obciążenia w silnikach szeregowo-bocznikowych istnieje dodatkowy, stały przepływ wzbudzenia, który wytwarzany jest przez uzwojenie szeregowe a którego znak zależy od sposobu połączenia. Widoczne to jest jako przesunięcie charakterystyk w lewo (działanie przeciwne) lub prawo (działanie zgodne) względem charakterystyki silnika bocznikowego. Podobną właściwość mają charakterystyki momentu w funkcji prądu wzbudzenia M = f(Iw). Charakterystyki
P2 = f(Iw) odbiegają nieznacznie od teoretycznych co mogło być spowodowane błędami pomiarów a także odczytu niektórych wielkości z załączonych do ćwiczenia charakterystyk.