CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE POTENCJAŁ USŁUGOWY PRZEDSIĘBIORSTWA PRZEWOZÓW AUTOKAROWYCH, UE Katowice, Gospodarka Turystyczna II rok, 2 semestr, logistyka


Teresa Gądek-Hawlena

Akademia Ekonomiczna w Katowicach

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE POTENCJAŁ USŁUGOWY PRZEDSIĘBIORSTWA PRZEWOZÓW AUTOKAROWYCH

W XXI wieku turystyka stała się sposobem na życie o charakterze powszechnym. W 2007 r. odnotowano 847,3 mln podróży turystycznych na świecie. Podróżowanie w celach turystycznych jest więc udziałem wielu ludzi. Taka sytuacja sprawia, że podmioty realizujące przewozy turystyczne muszą dostosowywać swoje oferty do wciąż zmieniających się potrzeb turystów, a dopasowanie to wymaga przekształceń w ich potencjale usługowym, rozumianym jako określona kombinacja wewnętrznych czynników usług w danych warunkach techniczno-organizacyjnych.

Pozycja rynkowa przedsiębiorstwa przewozów autokarowych uwarunkowana jest jego sprawnością ekonomiczną i rynkową. Zależność tę ilustruje rysunek 1.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Sprawność ekonomiczna Sprawność rynkowa

Rysunek 1. Kryteria oceny sprawności funkcjonowania przedsiębiorstwa przewozów autokarowych

Opracowanie własne na podstawie: M. Daszkowska, Usługi. Produkcja, rynek, marketing, PWN, Warszawa 1998

Z analizy rysunku 1 wynikają następujące spostrzeżenia: fundamentem podaży pożądanej przez nabywców usług, jest racjonalne i efektywne gospodarowanie na rynku natomiast, o sprawności rynkowej decydują cenowe i pozacenowe uwarunkowania.

Do czynników pozacenowych decydujących o sprawności przedsiębiorstwa zalicza się te, które umożliwiają świadczenie usług. Są to: wartość świadczonych usług, rozmiary zatrudnienia w przedsiębiorstwie, liczba placówek usługowych, wielkość powierzchni usługowych, wyposażenie techniczne przedsiębiorstw usługowych. Jak również, czynniki wpływające na rozwój potencjału usługowego takie jak: wdrażanie postępu technicznego, odpowiedni system organizacji i zarządzania, rozwój form organizacyjnych świadczenia usług.

Uwzględniając specyfikę działalności przedsiębiorstw przewozów autokarowych należy brać pod uwagę przekształcenia dokonujące się w sferze zasobów ludzkich, taborze oraz sieci dystrybucji usług.

I tak, zasoby ludzkie jako czynnik produkcji rozpatrywany jest w dwóch aspektach ilościowym i jakościowym. Aspekt ilościowy dotyczy przede wszystkim stanu zatrudnienia i odzwierciedla zapotrzebowanie na pracę, która wprost proporcjonalnie zależy od ogólnego wzrostu gospodarczego. Można przyjąć, że wzrost gospodarczy prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na usługi, w tym usługi przewozowe związane z uprawianiem turystyki, a w dalszej konsekwencji na zapotrzebowanie na kadry w przedsiębiorstwie. Natomiast aspekt jakościowy odnosi się do poziomu wykształcenia i stażu pracy. Im większa specjalizacja pracy tym wyższe wymagania dotyczący umiejętności, i tym wkład pracy w wytworzenie dobra lub świadczenie usług jest większy.

W przedsiębiorstwach przewozów autokarowych pracownicy związani z ruchem środków transportu mają bezpośredni wpływ na bezpieczny przebieg procesów przewozowych. Sytuacja taka jest konsekwencją realizacji procesów transportowych na znacznej przestrzeni, poza siedzibą przedsiębiorstwa, co utrudnia bezpośredni nadzór nad tą działalnością. Ponadto poszczególne procesy transportowe są bardzo zróżnicowane, uniemożliwiając tym samym stosowanie stałych technologii. Z tego powodu pracownikom organizującym i realizującym procesy transportowe przyznaje się znacznie większą samodzielność niż w innych rodzajach działalności. Pracowników biorących udział bezpośrednio w realizacji przewozów turystycznych można podzielić na trzy grupy zobrazowane na rys. 2.

0x08 graphic
0x01 graphic

Rysunek 2. Podział pracowników biorących udział w realizacji procesu transportowego

Źródło: S. Marszałek, Ekonomika, organizacja i zarządzanie w transporcie, Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania w Katowicach, Katowice 2001

Przedstawieni na rysunku 2 pracownicy prowadzący środki transportu to kierowcy. Zatrudnienie tej grupy zawodowej w przedsiębiorstwie związane jest z posiadaniem odpowiednich kompetencji zawodowych poświadczonych certyfikatami. Podstawowe kwalifikacje kierowcy zatrudnionego w przedsiębiorstwie przewozów turystycznych określa Ustawa o transporcie drogowym oraz Prawo o ruchu drogowym.

W Polsce, w ostatnim czasie liczba kierowców autokarów turystycznych maleje, powodem takiej sytuacji są niskie zarobki, które wynoszą około 1,5 tysiąca złotych netto. Osoby te wyjeżdżają do krajów Unii Europejskiej, gdzie ich wynagrodzenie wynosi około 1,5 tysiąca euro. W celu poprawy istniejącej sytuacji przedsiębiorcy zatrudniają osoby, zainteresowane wykonywaniem zawodu kierowcy, a następnie na własny koszt szkolą ich.

Obecnie dostęp do kursów i informacji o kursach jest powszechny, dzięki między innymi Internetowi, który stanowi kolejny czynnik wpływający na kształtowanie potencjału usługowego przedsiębiorstw przewozów autokarowych, z jednej strony umożliwiając dostęp do informacji o podmiotach wpływających na sprawność ich działania na rynku takich jak np. zakłady naprawcze, firmy księgowe, producenci autokarów itp., a z drugiej przyczyniając się do zaprezentowania swojej oferty usługowej. Internet stwarza znaczne możliwości tego typu przedsiębiorstwom, do przekazania wielu informacji, między innymi takich jak:

Przykładową witrynę internetową przedsiębiorstwa przewozów autokarowych prezentuje rysunek 3.

0x01 graphic

Rysunek 3. Witryna internetowa firmy Eurotrans

Źródło: http://eurotrans.com.pl/[27.03.2009]

Poza możliwością dotarcia klienta do przewoźnika, poprzez Internet, jak już wspomniano, przedsiębiorstwa przewozów autokarowych mogą dotrzeć i uzyskać informacje o producentach autokarów.

Autokary są zasadniczym środkiem pracy firm przewozowych, a jako środek transportu wykorzystywany w turystyce posiada wiele zalet zobrazowanych na rys. 4.

0x01 graphic

Rysunek 4. Motywy turystów dotyczące wyboru autokaru

Opracowanie własne na podstawie: D. Milewski, Wykorzystanie transportu w turystyce, red. B. Meyer, Obsługa ruchu turystycznego, PWN, Warszawa 2006

Liczba argumentów przemawiających za wyborem autokaru jako środka transportu jest w przejazdach turystycznych znaczna. Podróż takim środkiem transportu gwarantuje wygodę polegającą na braku ograniczeń wagowych bagażu oraz załatwieniu wszelkich formalności związanych z podróżą czy też unikaniu problemów dotyczących transferu. Na ogół jest to też najtańsza forma podróżowania, często wymagająca jednak zapewnienia pasażerom odpowiedniego poziomu obsługi związanego ze stosunkowo długim czasem podróży i ciągłym kontaktem pasażerów z załogą.

Przewozy autokarowe coraz bardziej zyskują na znaczeniu w turystyce, co potwierdzają dane zawarte w tabeli 1.

Tabela 1. Śródki transportu wykorzystywane podczas krajowych podróży długo- i krótkookresowych w latach 2006-2007 [%]

Rodzaj środka transportu

Podróże długookresowe

Podróże krótkookresowe

2006

2007

2006

2007

Samochód osobowy

64

62

67

63

Inny samochód

3

12

1

-

Pociąg

18

19

10

15

Kursowy autobus

8

10

14

12

Komunikacja podmiejska

1

-

1

-

Autokar

4

6

5

7

Motocykl, rower

1

-

1

1

Samolot

-

-

-

-

Wodny środek transportu

-

1

-

1

Inny rodzaj podróżowania

1

1

-

-

Źródło: http://www.intur.com.pl/jurek07.htm_ 14.08.2008

Z ujętych w tabeli danych wynika, iż w przypadku podróży długookresowych na znaczeniu coraz bardziej zyskują autokary i autobusy kursowe. Niewątpliwie na taką sytuację mają wpływ rozwiązania stosowane przez producentów autokarów.

Nowa generacja autobusów przeznaczonych do obsługi ruchu turystycznego, zwanych powszechnie autokarami, zapewnia turystom komfort i bezpieczeństwo podróży. Poziom bezpieczeństwa w autokarach wyznaczają wymagania homologacyjne, odpowiednich władz lokalnych odpowiedzialnych za organizację transportu zbiorowego, firm ubezpieczeniowych, czy przewoźnika nabywającego dany autokar. Ponadto producenci autokarów stosują własne rozwiązania. Do istotnych stosowanych w autokarach zalicza się systemy ABS, ASR, EBS, ESP/ ECS. Także znacznie poprawia się komfort podróżowania poprzez wprowadzenie szeregu udogodnień dla pasażera takich jak: wideo, minibar, toaleta, klimatyzacja.

Coraz większą popularnością w Polsce cieszą się autokary turystyczne o bardzo dużej pojemności. Największe spośród wszystkich autokarów, umożliwiają bowiem zabranie dużej liczby pasażerów. Zakup nowego autokaru przewoźnicy najczęściej uzależniają od: ceny pojazdu, liczby miejsc siedzących, długość autokaru, średniego zużycia paliwa, pojemności i mocy silnika, oraz wielkości luków bagażowych. Strukturę sprzedaży autokarów w 2007 roku obrazuje rysunek 5.

0x01 graphic

Rysunek 5. Sprzedaż autokarów w 2007 roku z podziałem na rodzaje

http://www.rynekturystyczny.pl/artykul/17425/Polski_rynek_producentow_autobusow_turystycznych.html[26.03.2009]

Udział autokarów turystycznych i międzymiastowych zakupionych 2007 roku, na potrzeby obsługi ruchu turystycznego wynosi 45 %. Natomiast samych turystycznych wynosi 12% co daje 148 pojazdów.

Na polskim rynku transportowym funkcjonują liczące się firmy krajowe i zagraniczne produkujące nowoczesne autobusy międzymiastowe i turystyczne. Najkorzystniej wygląda statystyka autokarów turystycznych sprzedanych na naszym rynku przez producentów z zagranicy. Spośród wszystkich autokarów dla branży turystycznej dostępnych w Polsce, aż 90 % sprzedaży w 2007 roku należało do firm zagranicznych. Na rynku krajowym działają takie firmy zagraniczne, jak: Man, Volvo, Scania, Setra, Mercedes i VDL Bova oraz firmy krajowe: Solaria, Solbus, Autosan, Kapena.

Rozwiązania techniczne związane z komfortem jazdy i bezpieczeństwem tego typu pojazdów oraz umiejętności kierowców sprawiają, iż udział autokarów w wypadkach drogowych jest niski (tabela 2).

Tabela 2. Wypadki drogowe według pojazdu sprawcy w 2007 roku

Pojazd sprawcy

Wypadki

Zabici

Ranni

Rower

2 299

243

2 139

Motorower

815

36

909

Motocykl

953

156

1 027

Samochód osobowy

29 445

2 842

41 481

Autobusy

Komunikacji publicznej

323

13

481

Inny

127

10

332

Samochód ciężarowy

Do przewozu ładunków

Bez przyczepy

2 317

230

3 078

Z przyczepą

1 070

153

1 519

Ciągnik rolniczy

197

24

247

Pojazd wolnobieżny

18

1

25

Tramwaj, trolejbus

66

5

123

Źródło: Wypadki drogowe w Polsce w 2007 roku, Komenda Głowna Policji, Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego, Wydział Profilaktyki w Ruchu Drogowym, Warszawa 2008

Z zaprezentowanych w tabeli 2 danych wynika, iż autobusy zarówno komunikacji miejskiej jak i określone jako „inny” zajmują jedną z ostatnich pozycji według kryterium - sprawca wypadku - także udział osób zabitych i rannych, w sytuacji gdy sprawcą jest kierowca autobusu - w porównaniu z pozostałymi środkami transportu jest niewielki.

Podsumowując można zauważyć, iż potencjał usługowy przedsiębiorstwa przewozów autokarowych uwarunkowany jest wieloma czynnikami, w artykule przedstawiono zaledwie kilka z nich. Ogólnie należy wskazać na dwie grupy elementów kształtujących potencjał usługowy tego typu przedsiębiorstwa. Z jednej strony są to zmiany wprowadzane wewnątrz podmiotu między innymi takie jak pozyskiwanie pracowników, zapewnienie szkoleń umożliwiających wykonywanie zawodu, wykorzystywanie Internetu do pozyskiwania informacji z rynku oraz przekazania informacji o samym przedsiębiorstwie i zakresie świadczonych usług, aż po możliwość rezerwacji i zakupu biletu. Z drugiej strony zmiany w potencjale usługowym zależą od regulacji prawnych, związanych między innymi z wykonywaniem zawodu kierowcy czy prowadzeniem działalności gospodarczej oraz w dużym stopniu od producentów autokarów turystycznych, którzy poprzez wdrażanie i zastosowanie nowoczesnych rozwiązań wpływają na komfort i bezpieczeństwo jazdy produkowanych pojazdów.

Literatura

  1. Broda K., Molecki B., Serwis internetowy jako istotny element informacji pasażerskiej, W: V Konferencja Naukowo-Techniczna nt, Systemy transportowe - teoria i praktyka, Materiały konferencyjne, Katowice 2008

  2. Daszkowska M., Usługi. Produkcja, rynek, marketing, PWN, Warszawa 1998

  3. Marszałek S., Ekonomika, organizacja i zarządzanie w transporcie, Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania w Katowicach, Katowice 2001

  4. Milewski D., Wykorzystanie transportu w turystyce, Obsługa ruchu turystycznego, red. B. Meyer, PWN, Warszawa 2006

  5. Panasiuk A., Buko J., Ekonomika i organizacja poczty, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1997

  6. Styś A., Olearnik J., Ekonomika i organizacja usług, PWE, Warszawa 1985

  7. Ustawa z dnia 17 listopada 2001 r. o transporcie drogowym Dz.U. z 2001 r. nr 125 poz. 1371, z póź. zm.

  8. Ustawa z dnia20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym Dz.U. z 1997 r. nr 98 poz. 602, z poź. zm.

  9. Witkowski W., Polski rynek producentów autobusów turystycznych. Tendencje na rok 2008 i podsumowanie roku 2007, „Rynek Turystyczny” 4/2008

  10. Wojtasik L., Tauber R.D., Nowoczesna turystyka i rekreacja, Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu, Poznań 2007

  11. Wrzosek W., Funkcjonowanie rynku, PWE, Warszawa 1998

  12. Wypadki drogowe w Polsce w 2007 roku, Komenda Głowna Policji, Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego, Wydział Profilaktyki w Ruchu Drogowym, Warszawa 2008

  13. Zmarz M., Bezpieczne Autosany, „Polskie Autobusy” 4/2008

  14. http://www.pigtsis.pl/?sekcja=artykuly_biuletynu&biuletyn=65&dzial=155&artukul=159[27.03.2009]

  15. http://www.rynekturystyczny.pl/artykul/17425/Polski_rynek_producentow_autobusow_turystycznych.html [26.03.2009]

  16. http://www.intur.com.pl/jurek07.htm_ 14.08.2008

  17. http://eurotrans.com.pl/[27.03.2009]

Por. L. Wojtasik, R. D. Tauber, Nowoczesna turystyka i rekreacja, Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu, Poznań 2007, s. 15 - 16.

W. Wrzosek, Funkcjonowanie rynku, PWE, Warszawa 1998 s. 147.

A. Styś, J. Olearnik, Ekonomika i organizacja usług, PWE, Warszawa 1985, s. 100-101.

Por. A. Panasiuk, J. Buko, Ekonomika i organizacja poczty, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1997, s. 29 - 30.

S. Marszałek, Ekonomika, organizacja i zarządzanie w transporcie, Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania w Katowicach, Katowice 2001, s. 45.

Ustawa z dnia 17 listopada 2001 r. o transporcie drogowym Dz.U. z 2001 r. nr 125 poz. 1371, z póź. zm.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym Dz.U. z 1997 r. nr 98 poz. 602, z poź. zm.

http://www.pigtsis.pl/?sekcja=artykuly_biuletynu&biuletyn=65&dzial=155&artukul=159[27.03.2009]

K. Broda, B. Molecki, Serwis internetowy jako istotny element informacji pasażerskiej, W: V Konferencja Naukowo-Techniczna nt, Systemy transportowe - teoria i praktyka, Materiały konferencyjne, Katowice 2008, s. 25 - 26.

D. Milewski, Wykorzystanie transportu w turystyce, red. B. Meyer, Obsługa ruchu turystycznego, PWN, Warszawa 2006 s. 125.

M. Zmarz, Bezpieczne Autosany, „Polskie Autobusy” 4/2008

http://www.rynekturystyczny.pl/artykul/17425/Polski_rynek_producentow_autobusow_turystycznych.html[26.03.2009]

Ibidem,

W. Witkowski, Polski rynek producentów autobusów turystycznych. Tendencje na rok 2008 i podsumowanie roku 2007, „Rynek Turystyczny” 4/2008

9

Pracownicy bezpośrednio związani z ruchem środków transportu

Pracownicy organizujący procesy przewozowe

Pracownicy prowadzący środki transportu

Pracownicy biorący bezpośredni udział w realizacji procesu transportowego

realizacji procesu transportowego

Sprawność funkcjonowania przedsiębiorstwa przewozów turystycznych


Wyszukiwarka