Metody kontroli rozwoju dziecka

• Dojrzałość noworodka można ocenić w skali Farra, Dubowitza i Apgar

• Orientacyjny test Psychoruchowego Rozwoju dziecka - Denver, Skala rozwoju Gesella i skala Brunet-Lézine

• W ocenie rozwoju psychoruchowego stosuje się różne skale i metody diagnozowania zaburzeń:

•  1.Testy Bühler-Hetzer dla małych dzieci (analizują one: recepcję zmysłową (pobudliwość zmysłów), ruch ciała (spontaniczna ruchliwość, opanowanie ciała), aspekt społeczny (kontakt wzrokowy, werbalny z innym człowiekiem), uczenie się, opanowanie materiału, “twórczość duchową”). Ich wadą jest brak standaryzacji oraz mało danych o ich trafności.

• 2.Skale rozwojowe Gesella (uwzględniają one zachowania: motoryczne, adaptacyjne,  językowe, społeczne). Uważane za przestarzałe i mało rzetelne.

• 3.Bayley-Scales of Infant Development (dotyczą pierwszych 3 lat życia dziecka, składają się z trzech części: skala oceny umysłowej (Mental Scale) diagnozuje możliwości intelektualne: rozwój mowy, uczenia się, pamięci, komunikacji słownej, umiejętności rozwiązywania problemów; skala rozwoju fizycznego (Motor Scale) ocenia aktywność i koordynację ruchową; skala oceny społecznej (Infant Behavior Record) ocenia zachowania społeczne i stan emocjonalny dziecka).

• 4.Test Denver (pozwala określić, czy rozwój dziecka jest opóźniony i bada: motorykę ogólną, motorykę precyzyjną i adaptacyjną, mowę, kontakty społeczne).

• 
  

6.Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa (służy do wykrywania opóźnień i deficytów rozwojowych. Każdemu miesiącowi życia przyporządkowano takie zachowania, jakie pojawiają się u 90% badanych dzieci).

• 7.Neurokinezjologiczna diagnostyka i terapia metodą V.Vojty (najczęściej stosowana w Polsce metoda, która pozwala nie tylko na wczesną diagnostykę rozwoju neurologicznego, ale także pozwala na zaplanowanie terapii).

• 8.Neurorozwojowa terapia NDT B. K. Bobath (oceny dokonuje się podczas obserwacji spontanicznej aktywności dziecka , metoda umożliwia usprawnianie prawidłowych odruchów, a nieprawidłowe hamuje, normalizuje też nadmierne napięcie mięśniowe).

Ogólnie rozwój dziecka dzieli się na:

• rozwój somatyczny (powiększanie obwodu głowy, klatki piersiowej, wzrost długości ciała i  przyrost masy)

• rozwój psychoruchowy obejmuje rozwój motoryczny (postawa, poruszanie się, sprawność manualna);

• rozwój procesów poznawczych i rozwój intelektualny (wzrok, słuch, uwaga, pamięć, myślenie, uczenie się);

• rozwój społeczny i emocjonalny;

• Rozwój somatyczny dziecka ocenia się porównując wyniki pomiarów ze specjalnie opracowanymi  normami. Umożliwia to stwierdzenie, czy stan zdrowia dziecka, jego sposób żywienia, stopień rozwoju, są prawidłowe, czy też odbiegają od normy, a zatem wymagają szczegółowych badań zmierzających do odnalezienia przyczyny zbyt niskiej/zbyt wysokiej wagi lub wzrostu. Takim porównaniom służą siatki centylowe.

• Diagnostyka neurokinezjologiczna wg Vojty

• Metoda Vojty to metoda diagnostyczna i terapeutyczna. Prof. Vojta poprzez wieloletnie doświadczenia i obserwacje utworzył system diagnostyczny. Zebrał on wszystkie dostępne w tamtych czasach informacje na temat rozwoju dzieci oraz ewolucji odruchów.

• Prof.. Vojta zagrożonym niemowlętom zaproponował tzw. Diagnozę posiłkową, czyli ZABURZENIA OŚRODKOWEJ KOORDYNACJI NERWOWEJ (ZOKN).

• Pod ta diagnozą można było umieścić pacjentów z obciążonym wywiadem przed i okołoporodowym, ale i także bez obciążonego wywiadu.

• Vojta podzielił niemowlęta na pacjentów tzw. Grupy ryzyka anamnestycznego, czyli z obciążonym wywiadem i na pacjentów tzw. Ryzyka symptomatycznego, czyli bez obciążonego wywiadu.

• Badanie neurokinezjologiczne wg Vojty skłądało się z podstawowych etapów:

1. Ocena motoryki spontanicznej

2. Badanie reakcji ułożeniowych

3. Ocena ewolucji odruchów prymitywnych

• Warunki konieczne do przeprowadzenia prawidłowego badania niemowlęcia :

• zdrowe (tj. nie gorączkujące, bez infekcji), rozebrane, nakarmione (nie - bezpośrednio po karmieniu), wypoczęte (nie - bezpośrednio po śnie) dziecko,

• twarde podłoże, najlepiej stół (o odpowiedniej dla badającego wysokości), lustro na przeciwko,

• odpowiednia temperatura pomieszczenia,

• badanie powinno odbywać się w obecności rodziców lub osoby znajomej dla dziecka.

• Przed oceną umiejętności należy skorygować wiek kalendarzowy dla wcześniaków (+/- 6 tygodni dopuszczalnego opóźnienia).

• Ocena motoryki spontanicznej

• Ocena motoryki spontanicznej to tak naprawdę analiza wzorców globalnych pod kątem ilościowym i jakościowym. Jest to dokładna analiza wzorców postawy razem z ich zawartością kinezjologiczną . Obserwacja motoryki spontanicznej to proces na który składają się :

• Interakcje socjalne ( kontakt wzrokowy z rodzicami, otoczeniem, możliwość nawiązywania kontaktu adekwatnie do wieku, ocena mimiki, ocena sposobu komunikacji , zabawy)

• Cechy witalne (podst. Funkcje życiowe - w jaki sposób dziecko je ile, czy ma problemy z czynnościami fizjologicznymi, jak wygląda rytm dnia, sen itp.)

• morfologia (ocena zewnętrznych symptomów, a także możliwości percepcji

• Ocena wzorca globalnego - czyli tzw ocena ilościowa (analiza wzorca, które dziecko pokazuje jako najwyższy poziom rozwoju. Najwyższy wzorzec globalny analizuje się w tym momencie bez oceny jakości. Istotny jest tzw. Wzorzec ideomotoryczny, czyli dziecko ma chęć wykonania jakiejś funkcji

• Ocena wzorca częściowego czyli ocena jakościowa ( ocena poszczególnych wzorców częściowych, składających się na jeden wzorzec globalny.

• Określenie problemu głównego ( problem główny można określić jako „blokadę w rozwoju” jest to stałe odchylenie od wzorca, które blokuje rozwój bądź zaburza jakość wzorców. Problem najczęściej określa się w obrębie kręgosłupa w odniesieniu do funkcji kończyn

- Określenie celu bliższego terapii ( to cel funkcjonalny, widoczny dla rodzica bezpośrednio po terapii, dla terapeuty - pozwala zaplanować terapię oraz pozwala uwzględnić indywidualne potrzeby pacjenta.cel bliższy związany jest ściśle z problemem głównym)

Określenie celu dalszego terapii- cel dalszy terapii jest ściśle związany z prognozą rozwoju każdego pacjenta

• Badanie reakcji ułożeniowych

• Badanie reakcji ułożeniowych to inaczej umiejętność automatycznej kontroli ciała w przestrzeni podczas zmiany ułożenia ciała dziecka. To zjawisko automatycznej reakcji Vojta nazwał reaktywnością posturalną. Jest to jedną z najważniejszych elementów prawidłowego rozwoju. Zaburzenia w zakresie reaktywności posturalnej mają wpływ na jakość i ilość wzorców czyli pojawienie się kolejnych funkcji w rozwoju.

• Reaktywność posturalną bada się u pacjentów do osiągnięcia prawidłowego chodu. U dorosłych reaktywność posturalną ocenia się z analizy wzorców postawy.

Badanie reakcji ułożeniowych można określić jako rozwój kontroli postawy. Ocena reaktywności posturalnej to ocena następujących reakcji:

• Reakcja trakcyjna lub podciągania za rączki w modyfikacji Vojty.

• Reakcja zawieszenia poziomego wg Landaua.

• Reakcja zawieszenia pachowego.

• Reakcja wychylenia bocznego wg Vojty.

• Reakcja bocznego zawieszenia poziomego wg Collis.

• Reakcja zawieszenia pionowego wg Peipera-Isberta.

• Reakcja zawieszenia pionowego wg Collis. Modyfikacja Vojty

• Na podstawie przeprowadzenia 7 prób określa się stopień nieprawidłowościwystępujących u dziecka.

• Stopień nieprawidłowości na bazie oceny reakcji ułożeniowych:

1. ZOKN najlżejszego stopnia - 1- 3 nieprawidłowych reakcji ułożeniowych

2. ZOKN lekkiego stopnia - 4-5 nieprawidłowych reakcji ułożeniowych + asymetria

3. ZOKN średniego stopnia - 6-7 nieprawidłowych reakcji ułożeniowych

4. ZOKN ciężkiego stopnia czyli 7 nieprawidłowych reakcji ułożeniowych+ nieprawidłowe napięcie mm

• We wszystkich reakcjach oceniane jest praktycznie zachowanie całego ciała. Każde zdrowe dziecko reaguje w ściśle określony sposób. Nieprawidłowości oceniane są w zakresie organu osiowego (głowa + tułów), kkd,kkg.

• Ocena ewolucji odruchów prymitywnych

• Przykładowe odruchy prymitywne:

• Odruch Babkina

• Odruch rooting

• Odruch ssania

• Odruch oczu lalki

• Automatyzmu chodu

• Przykładowe odruchy wyprostne:

• Odruch nadłonowy

• Odruch skrzyżowanego wyprostu

• Odruch nadgarstkowy

• Odruch piętowy , Galanta

• Przykładowe odruchy chwytne:

• Odruch chwytny dłoni

• Odruch chwytny stóp

• Inne odruchy:

• Odruch optyczo-twarzowy

• Odruch akustyczno-twarzowy

• Ewolucja odruchów ma ogromne znaczenie gdyż niektóre odruchy jeśli są przetrwałe świadczą o rozwoju postaci spastycznej MPD, czy tez brak danego odruchu może świadczyć o zagrożeniu rozwojem postaci np. dyskinetycznej.

---