1.BEZROBOCIE JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Kwestię bezrobocia obserwuje się na polskim rynku pracy od 1990 r. Zgodnie z ustawą o zatrudnieniu i bezrobociu, bezrobotny to osoba zdolna do pracy i gotowa do jej podjęcia w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, pozostająca bez pracy i nie ucząca się w szkole, z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych, zarejestrowanych we właściwym dla miejsca zamieszkania powiatowym urzędzie pracy jeżeli:

• ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów,

• kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,

• nie nabyła prawa do emerytury, renty inwalidzkiej,

• nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych,

• nie jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia nie pozwala na podjęcie zatrudnienia nawet w połowie wymiaru czasu pracy,

• nie jest osobą tymczasowo aresztowaną i nie odbywa kary pozbawienia wolności,

• nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia,

• nie pobiera, zasiłku stałego, stałego wyrównawczego, gwarantowanego zasiłku okresowego lub renty socjalnej.

Warunkiem koniecznym posiadania statusu osoby bezrobotnej jest zdolność do pracy i gotowość jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu pracy.

Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych a liczbą osób czynnych zawodowo (zdolnych w prawnie określonych warunkach do podjęcia pracy ).

Główne elementy strategii rynku pracy zostały zawarte w Programie promowania produktywnego zatrudnienia i zmniejszenia bezrobocia. Program ten kieruje się następującymi priorytetami:

• ochrona istniejących miejsc pracy,

• wzrost zatrudnienia poprzez stymulowanie inwestycji,

• wzrost zatrudnienia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w celu ochrony środowiska,

• wzrost zatrudnienia poprzez stymulowanie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,

• wzrost zatrudnienia poprzez wspieranie istniejących oraz tworzenie nowych miejsc pracy na terenach wiejskich,

• wzrost zatrudnienia poprzez rozwój budownictwa mieszkaniowego oraz renowację istniejącej zabudowy miejskiej,

• wyrównanie dysproporcji w rozwoju regionalnym,

• zmiany w systemie kształcenia i doskonalenia zawodowego,

• wzmocnienie poradnictwa zawodowego,

• zwiększenie środków na programy przeciwdziałania bezrobociu.

Do działów gospodarki narodowej, w której pracuje najwięcej osób, zalicza się przemysł, handel i rolnictwo. W związku z transformacją gospodarki następuje ewolucja rynku pracy - odchodzenie od pracy w rolnictwie do tych działów gospodarki, które wymagają wyższych kwalifikacji. Na początku XX wieku z rolnictwa utrzymywało się 75% ludności kraju, dziś ok. 20%.

Najwyższy odsetek bezrobotnych zanotowano w 1993 r.- wynosił on 16,4% (biorąc pod uwagę lata 1990-2008). Według najświeższych danych GUS-u stopa bezrobocia rejestrowanego w końcu września 2008 r. wyniosła przeciętnie w kraju 8,9%.

Do województw o najwyższej stopie bezrobocia należały także: świętokrzyskie (13,2%), kujawsko-pomorskie i podkarpackie (po 12,3%). Średniej dla kraju nie przekroczyły natomiast, poza woj. wielkopolskim, województwa: śląskie (6,7%), małopolskie (7,0%), mazowieckie (7,2%), pomorskie (8,0%) oraz podlaskie (8,8%).

Najwyższa stopa bezrobocia utrzymuje się w województwach: warmińsko-mazurskim (15,8%), świętokrzyskim (13,3%) oraz zachodniopomorskim (12,7%). Natomiast najniższa stopa bezrobocia występuje w województwach : wielkopolskim (5,9%), śląskim (6,7%), mazowieckim (7,1%) oraz małopolskim (7,2%).

Ryzyko zostania bezrobotnym i pozostawania nim wzrasta u osób z niskim wykształceniem zawodowym lub niewykształconych, u kobiet, u starszych i obcokrajowców, u osób z problemami zdrowotnymi i u młodzieży. Równocześnie powiększa się pozostająca w cieniu szara strefa nie zarejestrowanego bezrobocia.

2. BEZDOMNOŚĆ

Przyczyny bezdomności: zmiany demograficzne i ruchliwość społeczna, recesja gospodarcza i bezrobocie, kryzys polityki mieszkaniowej, wzrost cen mieszkań, ubóstwo społeczeństwa oraz dysfunkcjonalność instytucji opiekuńczo-resocjalizacyjnych i karnych.

Bezdomność może być również efektem dobrowolnie wybranego stylu życia (np. włóczęgostwo), desperackich decyzji (np. uchodźctwo) oraz własnych bądź cudzych zachowań dewiacyjnych (np. odtrącenie od wspólnego ogniska domowego).

Rodzaje bezdomnych:

• Bezdomni z przymusu, zdolni do samodzielności życiowej,

• Bezdomni z przymusu, niezdolni do samodzielności życiowej,

• Bezdomni z wyboru, zdolni do samodzielności życiowej,

• Bezdomni z wybory , niezdolni do samodzielności życiowej.

Za bezdomnych płytko uznaje się osoby, które nie potrzebują programów integracyjnych, ponieważ zdolne są do samodzielnego życia w formach społecznie akceptowanych. Za bezdomnych głęboko uważa się osoby, które potrzebują pomocy w reintegracji społecznej, ponieważ pierwotnych przyczyn ich bezdomności nie można sprowadzić do braku mieszkania czy wystarczających dochodów(takie które nie potrafią o siebie zadbać).

Liczba bezdomnych: Wyjątkowo trudno ją oszacować. Istnieje parę wersji i sposobów liczenia. Jednym z nich jest analiza liczby osób która skorzystała z pomocy programu „Powrót osób bezdomnych do społeczności” ,z którego w 2007 roku skorzystało ponad 80tyś. osób. Analizuje się również liczbę miejsc w schroniskach (od około 14 tys. do około 23 tys ).

Wg Marka Kotańskiego: Liczbę bezdomnych w Polsce od początku lat dziewięćdziesiątych do pierwszych lat XXI w. określano narastająco od 200 tys. na początku tego okresu do nawet 500 tys. na jego końcu.

Przeważającą większość stanowią mężczyźni. Jeśli chodzi o miejsce pobytu bezdomnego to najczęściej przebywa w schronisku.

Pomoc:

Ustawa: Pomoc osobom bezdomnym jest zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym. W imieniu gminy, pomoc mogą realizować Ośrodki Pomocy Społecznej znajdujące się w gminach lub dzielnicach oraz organizacje społeczne, tzw. non-profit (fundacje i stowarzyszenia), Kościół Katolicki i inne kościoły oraz związki wyznaniowe.

Program wychodzenia z bezdomności: zawarty jest w ustawie o pomocy społecznej i polega na pomocy w rozwiązywaniu problemów życiowych (rodzinnych, mieszkaniowych) oraz pomocy w uzyskaniu zatrudnienia.

3.ALKOHOLIZM JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Alkoholizm w Polsce to przede wszystkim problemem nadmiernego picia napojów wysokoprocentowych. Dotyczy on zatem znacznie szerszej zbiorowości niż grupa problemowych i nałogowych alkoholików. Liczba osób nadużywających alkoholu w Polsce jest szacowana na około 2,8 - 3,5mln , z czego od 0,6 - 0,9mln jest uzależnionych. Znacznie więcej niż połowa alkoholu spożywana jest w Polsce przez ludzi w wieku 25-44 lata. Są to  głównie mężczyźni w okresie największej aktywności zawodowej.  Jednak największy wzrost zanotowano u młodych kobiet w przedziale wiekowym od 18-29 lat. Obecnie coraz więcej  kobiet przyznaje się do pierwszego kontaktu z alkoholem przed osiągnięciem 18 roku życia. W tej grupie wiekowej co dziesiąta kobieta spożywa alkohol w sposób destruktywny dla zdrowia. W ciągu ostatnich trzech lat  liczba takich kobiet zwiększyła się aż o 73%. W przypadku mężczyzn wzrost ryzykownie pijących był bardzo wysoki wśród osób bezrobotnych o 48%, ale także u osób w przedziale wiekowym 50-64 lata o 50%. W dzisiejszych czasach aż 16% Polaków zalicza się do grup pijących ryzykownie. Jeżeli chodzi o mężczyzn jest to powyżej 10 litrów a w przypadku kobiet 7,5 litra czystego alkoholu rocznie.

Polska należy do krajów europejskich o największej liczbie pijących oraz o najwyższym w świecie spożyciu napojów spirytusowych. Przeważająca większość alkoholu spożywana jest w postaci wódki. Jednak z uwagi na szybkie tempo wzrostu spożycia w ostatnich latach zarówno wina jak i piwa, udział wódki w ogólnym spożyciu napojów alkoholowych wskazywał tendencję malejącą.

W 2005 roku 1 mieszkaniec spożywał 80,7 l litra piwa, tj. o 1,3 litra więcej niż w roku ubiegłym oraz o 42,1 litra więcej niż w roku 1992. Jeżeli chodzi o wyroby spirytusowe 1 mieszkaniec spożywał w 2005 roku 2,5 litra i to jest o 1litr mniej w stosunku do roku 1992.

W ciągu ostatnich lat odnotowuje się, że średnie spożycie 100% alkoholu, a w tym zwłaszcza napojów spirytusowych, wzrosło prawie o 1/3; wódki o ponad 40%, a piwa o ok. 10%. „Polska była krajem, który w 1937 roku legitymował się spożyciem nie większym niż 0,7 litra na jednego mieszkańca, jednak obecnie spożycie znacznie wzrosło do ponad 10 litrów”. Z roku na rok średnie spożycie na 1 mieszkańca nieustannie wzrasta. Najnowsze dane określają spożycie napojów alkoholowych na 10,5 litra 100% alkoholu na 1 mieszkańca. W Polsce zdecydowanie dominuje spożycie mocnych napojów alkoholowych, które stanowią 70% całości. Kwestia problemu jakim jest alkoholizm w Polsce z roku na rok ciągle wzrasta. Szczególnie  w przypadku dzieci i kobiet, które coraz częściej sięgają po alkohol, ale również mężczyzn w wieku 50-64 lata.

W Polsce kwestią problemów osób uzależnionych od alkoholu zajmuje się Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARP), Polska Rada Ruchu Abstynenckiego, czy też Anonimowi Alkoholicy. Ponadto w każdym mieście i gminie zasiada pełnomocnik do spraw nałogów w miejskiej lub gminnej komisji. Także Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej służą pomocą ofiarom alkoholizmu jak i ich bliskim.

Z badań przeprowadzonych przez PARP wynika, że struktura spożycia napojów alkoholowych w Polsce wzrosła. Spożycie wyrobów spirytusowych wzrosło w 2005 roku o 3,1% w stosunku do roku 2000, a spożycie piwa o 4,2% w roku 2005 w stosunku do 2000. Jeżeli chodzi o spożycie wina i miodów pitnych w latach 2000-2005 odnotowano spadek o 7,3%.

Alkoholizm ma destrukcyjny wpływ na środowisko wychowawcze dzieci, zaniedbywanie pracy, porzucenie lub małą efektywność, często w konsekwencji bezrobocie  a także zaburzenia stosunków międzyludzkich i przestępczość. Wyodrębnia się wiele problemów, których bezpośrednią przyczyną jest alkoholizm. Należą do nich: problemy zdrowotne osoby uzależnionej, rodzinne, w pracy, związane z zakłócaniem porządku publicznego, ale także wypadki drogowe.

4. NARKOMANIA JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Narkotyki wpływają na każdą dziedzinę życia : pracę, rodzinę, zdrowie, kontakty międzyludzkie. Oprócz niekorzystnych wpływów narkotyzowania się na organizm człowieka takich jak negatywne zmiany w układzie nerwowym powodującym upośledzenia charakteru.

Około 23% uczniów stołecznych szkół ponadpodstawowych miało kontakt z amfetaminą, a ponad 8% z heroiną. Do tego dochodzi blisko 40% młodocianych mających za sobą doświadczenia z marihuaną. Największy popyt jest na: marihuanę, amfetaminę, ecstasy i haszysz.

W 2007 r. odnotowano 106 przypadków zatruć substancjami narkotycznymi, z czego 46 śmiertelnych.

WALKA:

• Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006 - 2010, w którym zawarte są punkty odnoszące się do poprawy jakości programów profilaktycznych oraz wojewódzkich i gminnych programów przeciwdziałania narkomani. Opracowanie i wdrożenie systemów rekomendacji programów profilaktycznych w oparciu o kryteria programu EDDRA.

W Polsce powstało wiele ośrodków, pod wpływem ruchu społecznego na rzecz przeciwdziałania narkomanii.

• MONAR ( w 2005r pomogła prawie 27tys osobom), pierwszy ośrodek został założony w 1978 r. przez Marka Kotańskiego.

• Katolicka Fundacja Pomocy Osobom Uzależnionym i Dzieciom KARAN

5. KWESTIA ROLNA

MINISTER ROLNICTWA i rozwoju wsi- Marek Sawicki (PSL)

Przemiany polityczne w Polsce po 1989 roku zainicjowały szereg procesów, których celem było przejście od gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki rynkowej. Ze względu na swoją specyfikę, a w tym: niski poziom technologiczny, niską wydajność pracy niski wskaźnik solaryzacji oraz dominację małych przedsiębiorstw, wieś i rolnictwo w Polsce znalazły się w trudnej sytuacji. Wprowadzenie nowego systemu gospodarczego zaowocowało powstaniem ogromnego bezrobocia na terenach wiejskich, a co za tym idzie ogromnego ubóstwa.

W Polsce tereny wiejskie zajmują aż 93% powierzchni kraju. Przeważającą większość - 81% stanowią małe miejscowości o liczbą mieszkańców poniżej 500 osób. Ludność wiejska w Polsce stanowi 38,1%, a największymi jej udziałami w ogólnej liczbie mieszkańców charakteryzują się województwa: podkarpackie - 59%, świętokrzyskie - 54,3 % i lubelskie - 53,6%^.

W 2000 r. po raz pierwszy liczba mieszkańców miast przenoszących się na wieś przekroczyła liczbę mieszkańców wsi migrujących do miasta. Przyczynia się do tego fakt, że obszary wiejskie stają się atrakcyjnym miejscem zamieszkania, a rozwój motoryzacji, telekomunikacji oraz zmiana charakteru pracy (elastyczny czas pracy, praca na odległość) sprzyjają upowszechnieniu tego wzorca zamieszkania.

Mimo zmian w gospodarce w Polsce z rolnictwa utrzymuje się 27% ludności (dla porównania w UE tylko 6%).

Zasadnicze kierunki zmian struktury bezrobotnych na wsi w latach 2005-2007 były następujące:

• odsetek długotrwale bezrobotnych zmniejszył się z 54,0% do 43,4% (w miastach z 51,8% do 46,0%),

• udział bezrobotnych w wieku 45 lat i starszych zwiększył się z 21,3% do 23,4%; był on wyższy wśród ludności bezrolnej niż związanej z gospodarstwem rolnym (w 2007r. odpowiednio 27,3% i 15,2%),

• poziom wykształcenia bezrobotnych jest niższy niż w miastach; w 2007 r. większość bezrobotnych na wsi stanowiły osoby, które ukończyły zasadniczą szkołę zawodową albo miały wykształcenie podstawowe lub niższe (18,3%), podczas gdy w miastach te wskaźniki kształtowały się na poziomie - odpowiednio 31,8% i 16,5%. Zarówno w miastach, jak i na wsi zwiększał się odsetek bezrobotnych z wykształceniem średnim i wyższym,

• stopa bezrobocia ogółem zmniejszyła się na wsi z 14,7% do 8,2%, stopa bezrobocia na wsi zmniejszyła się we wszystkich województwach z wyjątkiem woj. Lubelskiego. W 2007 r. najwyższą stopę bezrobocia (ok. 10-14%) zanotowano w 5 województwach „popegeerowskich”: dolnośląskie, lubuskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie i zachodniopomorskie,

• w 2007 r. stopa bezrobocia na wsi była wyższa wśród kobiet (9,4%) niż mężczyzn (7,2%), najwyższa wśród młodzieży w wieku 18-24 lata (19,8%), a najniższa wśród osób z wyższym wykształceniem (6,6%),

• zarówno w 2005 r., jak i w 2007 r. stopa bezrobocia na wsi ogółem i wśród ludności związanej z gospodarstwem rolnym była niższa niż w miastach, a wśród ludności bezrolnej na wsi - wyższa niż w miastach. Istotnym czynnikiem zmniejszenia się stopy bezrobocia w latach 2005-2007 był - obok przyspieszonego wzrostu zatrudnienia poza rolnictwem - znaczy wzrost migracji zagranicznych po wejściu Polski do UE. Spadek bezrobocia w Polsce był w tym okresie na ogół szybszy niż w pozostałych krajach UE.

Bieda wsi to z jednej strony skutek likwidacji PGR-ów i związanego z tym bezrobocia, z drugiej - struktury rolnictwa, nieopłacalności produkcji i ukrytego bezrobocia. W ostatnich latach nastąpiła poprawa warunków życia rolników (ich dochody wzrosły), natomiast nadal bardzo trudna jest sytuacja mieszkańców wsi nie posiadających własnego gospodarstwa rolnego i utrzymujących się z tzw. niezarobkowych źródeł utrzymania, innych niż renty i emerytury.

 Na wsi, w porównaniu z miastem, nadal prawie dwa razy więcej osób ma wykształcenie podstawowe, natomiast trzy razy mniej - wykształcenie wyższe. Wykształcenie średnie i policealne ma tylko 22,4 % mieszkańców wsi w porównaniu z 38,6 % mieszkańców miast.

Problemy wsi polskiej:

• jest niski poziom opieki medycznej,

• wysoka wypadkowość pracy w rolnictwie,

• gorsze niż w miastach warunki bytowe,

• starzenia się ludności wiejskiej.

  

Minister Rolnictwa współpracuje z Ministrem Edukacji Narodowej w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych mieszkańców wsi, a z Ministerstwem Zdrowia w sprawie profilaktyki, leczenia i rehabilitacji ludności rolniczej

Minister Edukacji Narodowej- Katarzyna Hall (bezpartyjna)

Minister Zdrowia- Ewa Kopacz (PO)

6. MIGRACJE JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Migracje to przemieszczenie ludności związane ze zmianą miejsca zamieszkania (pobytu stałego lub czasowego) połączone z przekroczeniem granicy administracyjnej podstawowej jednostki terytorialnej. Emigracja to odpływ ludności z danego obszaru, natomiast imigracja to napływ ludzi na dany teren.

Repatriacja to powrót do ojczyzny osób przebywających przymusowo dłuższy czas poza granicami swego kraju, powrót emigrantów do kraju pochodzenia z przywróceniem obywatelstwa- zazwyczaj ma charakter zorganizowanej akcji na szeroką skalę, natomiast readmisja to przekazanie danemu państwu cudzoziemców, którzy przybyli z jego terytorium.

Czynniki wpływające na ruch wędrówkowy ludności podzielić można na czynniki zmuszające ludzi do opuszczenia miejsca zamieszkania, są to tzw. „push factors”, oraz czynniki przyciągające ludność na dany obszar, tzw. „pull factors.

W roku 2006 do miast napłynęło 256 tys. osób, natomiast odpłynęło 291 tys.

Saldo migracji w miastach na 1000 osób wynosiło -1,5.

Na tereny wiejskie w 2006 roku napłynęło ponad 217 tys. osób, odpłynęło znacznie mniej - 182 tys. osób.

W Polsce istnieje też zjawisko migracji niepełnych. Cechuje je to, że zwykle są to wyjazdy na krótki okres, zarobki z tego wyjazdu są istotną częścią dochodu danej rodziny oraz ze względu na nieprzestrzeganie reguł administracyjnych dotyczących cudzoziemców nie są ujmowane w statystykach.

W Polsce saldo migracji jest ujemne. Znacznie więcej osób imigruje niż przyjeżdża. Najniższe saldo miało miejsce w 2006 roku gdzie różnica wynosiła ponad 36tyś osób. Osoby emigrujące to przede wszystkim osoby z wykształceniem średnim i podstawowym. Znacznie więcej wyjeżdża mężczyzn.

Związek z polityką społeczną Polityka społeczna jako działalność ma za zadanie wyrównywać szanse życiowe migrantów oraz asekurować ich w nowym miejscu pobytu. Zadania polityki społecznej w zakresie migracji dotyczą zatem dążenia do jak najlepszych warunków życia migrantów, pomocy w znalezieniu pracy, integracji i adaptacji z nowym otoczeniem. Oprócz tego państwo powinno ułatwić integrację z ludnością miejscową.

Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców - UNHCR jest międzynarodowym podmiotem zajmującym się kwestią migracji.

W kwietniu 2006 roku powstał Departament Migracji przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, jego dyrektorem jest Janusz Grzyb

7. EKOKWESTIA W POLSCE

Wrażliwość ekologiczna - wartość nieskażonego środowiska w hierarchii wartości człowieka.

Mity dotyczące ochrony środowiska.

1 techniczny -co technika zniszczyła, to jest w stanie naprawić,

2 ekonomiczny - mówiący, że jak państwo będzie już bogate, to zacznie chronić.

Sposoby wpływania władz na przedsiębiorstwa mające na celu ochronę i rekultywację środowiska mogą mieć postać:

• prewencyjnych - odnośnie np. przyjmowania technologii;

• redukujących;

• restrykcyjnych - jako odtworzenie przyrody;

• kompensacyjnych - tak obecnie popularne opłaty za korzystanie ze środowiska;

• represyjne - kary.

Najskuteczniejsze są pierwsze, gdyż zapobiegają w ogóle powstawaniu zagrożenia, najmniej skuteczne są kary, gdyż z reguły są zbyt niskie i często bardziej się opłaca je płacić niż zmieniać technologię. Z kar opłaca się rekultywację zniszczonych w przeszłości obszarów.

Ekokwestia w Polsce.

Po 1945 roku władze upatrywały szybki rozwój kraju jedynie w oparciu o ciężki przemysł, a ten, wskutek zbyt małych środków finansowych względem oczekiwań oraz braku dostępu do nowoczesnych technologii zagranicznych, był przestarzały, energochłonny i wyjątkowo „brudny”. Rozwój przemysłu wymagał stale zwiększających się dostaw energii, która pozyskiwana była z najbardziej szkodliwych surowców: węgla kamiennego i brunatnego, gdyż ich było najwięcej i były najtańsze. To powielało i wzmacniało postępującą degradację środowiska. Dzięki zmianom ustrojowym po 1989 roku zwiększył się dostęp do nowoczesnych technologii oraz spadła produkcja w tzw. przemyśle ciężkim (gdyż spadł eksport do ZSRR)

Od 1990 r. do 2006r nastąpiła znaczna poprawa stanu środowiska w niemal każdej dziedzinie:

1. Zmiany w użytkowaniu powierzchni kraju:

Powierzchnia gruntów leśnych i zakrzewionych wzrosła o 12%; powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji spadła o 25%.

2. Zużycie wody:

Po roku 1990 spadł ogólny pobór wody o ok. 30%; zwiększyła się liczba miast wyposażonych w sieć wodociągową i kanalizacyjną. Za siecią wodociągową „idzie” sieć kanalizacyjna, tzn. już tylko jedno miasto posiada wodociągi, a nie posiada kanalizacji. Niestety ta pozytywna sytuacja ma miejsce w miastach, a na wsi nadal często doprowadzona jest tylko sieć wodociągowa (przykładem są Dobczyce, w których nie ma kanalizacji, a znajduje się tam zbiornik wody dla Krakowa). Bardzo poprawiła się sytuacja w oczyszczaniu ścieków, miast bez oczyszczalni było na początku badanego okresu 363, a na koniec 21; ponadto zmieniła się struktura oczyszczalni: niemal zniknęły mechaniczne na rzecz wydajniejszych i skuteczniejszych biologicznych.

3. Zanieczyszczenie powietrza:

Całkowita emisja dwutlenku siarki spadła trzykrotnie od 1990 roku, pyłów niemal o 80% co jest szczególnie ważne dla zdrowia ludzi. Ta znaczna poprawa w stopniu zanieczyszczania powietrza nie powinna być jednak powodem do przesadnego zadowolenia, gdyż stan sprzed 1990 był tak fatalny, że mimo dobrych wyników względnych, dużo pracy jeszcze pozostało do zrobienia.

4. Ochrona przyrody:

Powierzchnia terenów chronionych prawem wzrosła w badanym okresie o ponad 65% i w odniesieniu do powierzchni kraju z 19,4% do 32,1% obszaru Polski. W badanym okresie utworzono 6 parków narodowych, 52 krajobrazowe, znacznie wzrósł odsetek lasów chronionych i liczba rezerwatów przyrody.

5. Odpady:

Ilość odpadów wytworzonych w ciągu roku spadła w badanym okresie o niemal 15%, jednak istotniejszym wydaje się że wzrósł udział odpadów poddanych odzyskowi - z 77% do 95% - wobec czego znacząco spadła ilość odpadów składowanych.

Wnioski.

Ochrona środowiska jest jednym z najczęściej przytaczanych przykładów obszarów życia państwa, które wymagają interwencjonizmu państwowego. I rzeczywiście, trudno sobie wyobrazić by wielkie koncerny przemysłowe same ustalały normy czystości, ograniczały skażenie kosztem zwiększania wydajności, czy wreszcie tworzyły formy ochrony przyrody. Takie działania mogłyby prowadzić organizacje ekologiczne, lecz pozbawione środków finansowych i możliwości stanowienia prawa ich działania byłyby zwyczajnie nieskuteczne. Spełniają one natomiast dużą role w kontroli zachowań i podejmowania decyzji władz publicznych, informowania społeczeństwa czy pomocy w organizacji ochrony zasobów przyrody.

Przystąpienie w 2004 roku do Unii Europejskiej wymagało spełnienia szeregu warunków i wśród nich znalazły się także zapisy dotyczące ochrony środowiska. Dzięki temu obecnie, ale także w przyszłości, polskie przepisy będą musiały być dostosowane do wciąż podnoszonych standardów europejskich.

8. SAMOBÓJSTWA JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Samobójstwo jest to świadome pozbawienie się życia.

Największa liczba zgonów spowodowana śmiercią samobójczą miała miejsce w 1997 roku. Było ich 5.614 czyli o ok. 1500 przypadków więcej niż na początku lat 90-tych. Pocieszające jest to ,ze 10 lat później czyli w 2007roku liczba ta była najmniejsza na przestrzeni analizowanych lat -3.530, natomiast samych zamachów było 4.658 .

Zdecydowanie częściej odbierają sobie życie mężczyźni (w 2007 roku stanowili oni ok. 83%)

Przyczyny śmierci samobójczej:

• choroba psychiczna bądź zaburzenia psychiczne

• uzależnienia( alkohol, narkotyki)

• niepowodzenia życiowe (utrata pracy, miłości)

W 2007 roku choroba psychiczna spowodowała aż 20 % wszystkich zamachów samobójczych, następnie przyczyną były nieporozumienia rodzinne. Aż 320 przypadków dotyczyło zawodu miłosnego.

Jest wiele sposobów na pozbawienie się życia. Najbardziej znane to:

• przedawkowanie tabletek nasennych,

• uszkodzenie układu krwionośnego bądź inne okaleczenie ciała

• otrucie gazem,

• rzucenie się z wysokości

• rzucenie się pod pojazd

• powieszenie się

W 2007 roku aż 95%zamachów stanowiło powieszenie się. Jest to najczęściej wybierany sposób.

Interwencja i zapobieganie.

Interwencję można podjąć po wcześniejszym rozpoznaniu do której grupy kryzysowej dana osoba się zalicza. Wyróżniamy 3 grupy:

• potencjalni samobójcy( rozmowa i próba rozwiązania problemu)

• osoby po próbie samobójczej (analiza sytuacji przy pomocy lekarzy )

• rodzina w której doszło do śmierci samobójczej (odnalezienie problemu)

Zapobieganie próbom targnięcia się na własne życie jest bardzo ważne. Podstawowym sposobem jest rozmowa i uświadamianie ludzi, że zawsze istnieje wyjście z sytuacji. W grupach ryzyka tym zjawiskiem potrzebna jest stała pomoc psychologów i psychiatrów.

9. PRZESTĘPCZOŚĆ JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Przestępczość - ogół przestępstw popełnionych w pewnym okresie, w danym kraju lub środowisku społecznym, albo przez określoną kategorię przestępców.

Przestępstwo - zawiniony czyn człowieka, społecznie niebezpieczny, zabroniony przez ustawę pod groźbą kary, (naruszenie, przekroczenie prawa).

Podział przestępstw:

• Ze względu na wysokość grożącej kary, przestępstwa dzielą się na zbrodnie i występki (zbrodnia to czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat).

• Ze względu na rodzaj winy sprawcy, odróżnia się przestępstwa umyślne i nieumyślne.

• Ze względu na sposób zachowania się sprawcy, można przestępstwa podzielić na popełnione przez działanie i popełnione przez zaniechanie.

• Ze względu na sposób ścigania, przestępstwa dzielą się na przestępstwa ścigane z urzędu i przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (przeważająca część przestępstw jest ścigana z urzędu przez oskarżyciela publicznego, najczęściej prokuratora).

Przyczyny → dwie grupy czynników:

• cechy osobiste przestępcy, układy sytuacyjne, zachwianie równowagi psychicznej, frustracje jednostek, rozpad więzi nieformalnych, niedomogi w działaniu organizacji formalnych, alkoholizm, rodziny dysfunkcjonalne, wadliwe działania systemu oświatowego i wychowawczego

• nędza, niesprawiedliwość i konflikty społeczne, nierówny podział bogactw, niski stan zdrowotny społeczeństw, dominację jednej grupy społecznej nad innymi, masowy wyzysk, nierówne możliwości życiowe, rygorystyczność kodeksów i przepisów prawnych pozostających w niezgodzie z poglądami społeczeństwa.

Sytuacja w Polsce

Polskie stolice zbrodni grupują się głównie na Górnym Śląsku. Prawdopodobnie przyczyną jest to, że obok stosunkowo wysokiej średniej zarobków wielkie są także strefy ubóstwa. Jest tam mnóstwo długotrwale bezrobotnych bez prawa do zasiłku. Z ogólnego zestawienia najbardziej niebezpiecznych miast w Polsce wynika, że generalnie bezpieczniej jest w miastach na wschodzie kraju niż na zachodzie (Katwoeice zajęły 1 miejsce, Krk 8, Wwa 13). I tak np. w mieście przygranicznym jakim jest Gorzów Wielkopolski płyną z Niemiec tamtejsze (groźniejsze niż u nas) wzory przestępczości (→ prostytucja, przemyt, handel narkotykami). Jednymi z najbardziej bezpiecznych miast są Białystok i Płock.

Liczba przestępstw maleje od 2003 r., a rośnie ich wykrywalność i poczucie bezpieczeństwa. Ogół przestępstw w 2005 r. w Polsce: prawie 3 600 na 100 tys. mieszkańców.

Przeciwdziałanie

Za walkę z przestępczością odczuwalną przez obywateli odpowiedzialna jest nie tylko policja, ale także prokuratura, sądy, straż miejska czy też władze samorządowe. Ich zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom, zagwarantowanie ochrony takich dóbr jak życie, zdrowie, własność.

Nadzór nad działalnością m. in. Policji, Straży Granicznej oraz Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej sprawuje Minister właściwy do spraw wewnętrznych- Grzegorz Schetyna (PO)

Są tworzone różnego rodzaju programy przeciwdziałania przestępczości:

• „Krajowy program zwalczania i zapobiegania handlowi ludźmi”

• „Strategia antykorupcyjna”

• „Bezpieczna Polska” → cele:

• zapobieganie przestępczości i powrotowi do przestępstwa

• skuteczne ściganie i karanie sprawców przestępstw

W Krakowie istnieje Miejski Program Przeciwdziałania Przestępczości Młodzieży. Ma charakter profilaktyczny i badawczy. Celem jego działań jest redukowanie czynników mających wpływ na wzrost przestępczości wśród młodzieży oraz wzmacniania czynników chroniących środowiska młodzieżowe przed przyjmowaniem postaw aspołecznych i demoralizacją.

10. PRZEMOC JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Przemoc - użycie przeważającej siły (związane z naruszeniem norm moralnych) w stosunku do osoby lub grupy osób, najczęściej w celu wymuszenia określonych zachowań lub postaw. Należy jednak wyraźnie podkreślić że jest to siła przeważająca, tzn. znacznie większa od siły ofiary.

Rodzaje przemocy:

• fizyczna - popychanie, szarpanie, kopanie, duszenie, bicie, ciskanie w kogoś przedmiotami, użycie broni, nieudzielanie koniecznej pomocy

• psychiczna - wyśmiewanie poglądów, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu, pożywienia, narzucanie własnych poglądów, wyzywanie, upokarzanie, stosowanie gróźb

• seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, nieakceptowanych praktyk seksualnych, seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka, wyśmiewanie zachowań seksualnych

• ekonomiczna - odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny

Z badań wynika, że blisko co piąty badany przyznaje, że padł ofiarą przemocy fizycznej:

• 9% - przydarzyło się to na ulicy

• 6 % - przemoc w domu (często wielokrotna)

• po 2 % - agresja w pracy / szkole / środkach komunikacji

Mężczyźni dwukrotnie częściej niż kobiety przyznają, że padli ofiarą przemocy. Najbardziej rozpowszechniona jest przemoc domowa → „przemoc, podobnie jak miłosierdzie, zaczyna się w domu rodzinnym”. Przemoc domowa jest przestępstwem określonym w polskim kodeksie karnym jako przestępstwo znęcania się nad rodziną. Do przestępstw przeciwko rodzinie zalicza się głównie znęcanie nad członkiem rodziny oraz uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego. Niestety ludzie postrzegają pewne formy przemocy jako metody wychowawcze dlatego znajdują one dość szeroką akceptację społeczną.

Sprawcami przestępstw w 97% są mężczyźni, w tym 80% nie przekroczyło 30 roku życia. Natomiast ofiarami przestępstw są przede wszystkim żony sprawców, ale także dzieci. W 2006r. liczba skazanych za znęcanie się nad członkiem rodziny wyniosła 16,3 tys. Jednak w Policyjnych statystykach liczba ofiar-mężczyzn rośnie → w 1999 r. było ich 4 tys., w 2006 r. - 10 tys. Wobec mężczyzn częściej stosowana jest przemoc psychiczna.

Poważnej przemocy fizycznej doznaje co najmniej tysiąc na ponad 100 tys. dzieci, ponad 100 jest wykorzystywanych seksualnie, co najmniej 2 tys. doświadcza maltretowania psychicznego i co najmniej 4 tys. jest poważnie zaniedbywanych.

Przemocy fizycznej często towarzyszy przemoc psychiczna. Emocjonalne znęcanie się stanowi zwarty system zachowań mających na celu obniżenie poczucia własnej wartości u partnera i uzyskanie nad nim pełnej kontroli.

Pomoc ofiarom przemocy

Gminy są zobowiązane do „udzielania rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie”. Od 1997 r. obserwuje się w Polsce znaczne ożywienie działalności samorządów lokalnych w zakresie pomocy dla rodzin i ofiar przemocy domowej.

W gminach powstało wiele punktów interwencyjno-konsultacyjnych i telefonów zaufania dla ofiar przemocy w rodzinie (Ogólnopolskie Pogotowie dla ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”). Działają również schroniska i hotele przeznaczone bezpośrednio dla ofiar → możliwość noclegu oraz pomoc psychologiczna i socjalna.

System pomocy dla ofiar przemocy powinien spełniać warunek wszechstronnej ochrony i pomocy ofierze. Tymczasem w zakresie polityki społecznej i ustawodawczej występuje dość dużo różnego rodzaju niedociągnięć. Jednym z naglących problemów jest brak konkretnych przepisów lokalizacyjnych: możliwość odizolowania sprawcy od ofiary, zapewnienie tej drugiej stronie dogodnych warunków bytowych jest praktycznie niemożliwe. Zważywszy, że często takie odizolowanie w schronisku upośledza normalne funkcjonowanie w późniejszym życiu, zasadniczy nacisk powinien być położony na sprawcę zła.

11. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

Niepełnosprawność oznacza wszelkie ograniczenia lub brak możliwości wykonywania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka. Może być trwała lub okresowa.

Na świecie żyje 450 mln osób z niepełnosprawnością (10% populacji) i liczba ta stale wzrasta, co wynika z ciągle zwiększającej się długości życia. Innym powodem wzrostu liczby niepełnosprawnych jest postęp medycyny, który w wielu przypadkach ratuje ludzkie życie, jednak nie rzadko zdarza się, że taki człowiek nie jest już w pełni sprawny.

Pod koniec roku 2004 w Polsce było 6,2 mln niepełnosprawnych (większą grupę stanowią kobiety). W Polsce najczęstszymi schorzeniami powodującymi niepełnosprawność są schorzenia układu krążenia (potem ruchu, wzroku).

Problemy, z którymi borykają się osoby z niepełnosprawnością:

• dostęp do ochrony zdrowia

• dostęp do rynku pracy

• bariery: architektoniczne, psychiczne, w komunikowaniu się

W 2007 roku wskaźnik zatrudnienia wśród osób niepełnosprawnych wynosił 19,4% i od kilku lat wykazuje tendencję wzrostową. Wskaźnik ten przyjmuje większe wartości na wsi niż w mieście, ponieważ na wsi możliwe jest zatrudnienie we własnym gospodarstwie domowym. Zdecydowanie rzadziej pracują niepełnosprawne kobiety niż niepełnosprawni mężczyźni. Wskaźnik zatrudnienia u kobiet w 2007 roku wynosił 9,8%, natomiast u mężczyzn 16,6%. Naturalnie im cięższa jest niepełnosprawność, tym niższy jest wskaźnik zatrudnienia. Obserwujemy dodatkowo wzrost liczby osób niepełnosprawnych biernych zawodowo. Jeśli chodzi o strukturę zatrudnienia wśród osób z niepełnosprawnością w wieku produkcyjnym, to 63,1% jest pracownikami najemnymi.

Z badań wynika także, że pracodawcy nie poszukują aktywnie niepełnosprawnych pracowników, stąd aż 73% niepełnosprawnych zostało przyjętych do pracy tylko dlatego, że sami zgłosili się do danej firmy. Aby zachęcić pracodawców do chętniejszego zatrudniania osób z niepełnosprawnością, stworzono system pomocy, który polega na dofinansowaniu do zatrudnienia osób niepełnosprawnych, na refundacjach oraz innych uprawnieniach pracodawców, którzy w swojej załodze mają inwalidów.

Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (JAROSŁAW DUDA) jest komórką organizacyjną Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Jego zadaniami są:

• inicjowanie zmian legislacyjnych dotyczących pomocy publicznej

• rehabilitacji oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych

• inicjowanie działań, które zmniejszą bariery utrudniające funkcjonowanie w społeczeństwie osobom niepełnosprawnym

• opracowywanie projektów działających na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych

Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji jest organizacją pożytku publicznego, którego głównym celem jest poprawa sytuacji osób niepełnosprawnych. Prowadzi kampanie społeczne i edukacyjne, wydaje wiele książek i poradników dla osób z niepełnosprawnością, organizuje szkolenia i konferencje oraz aktywizuje zawodowo osoby niepełnosprawne.

Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie są jednostkami organizacyjnymi powiatów. Główne zadania:

• opracowanie i realizacja powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych

• podejmowanie działań zmierzających do ograniczenia skutków niepełnosprawności

• dofinansowanie m.in. uczestnictwa osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych

• podejmowanie współpracy z organizacjami samorządowymi i fundacjami, które działają na rzecz osób niepełnosprawnych

Fundacja Zapobiegania Niepełnosprawności i Promocji Zdrowia jest przykładem organizacji, która ma za zadanie przeciwdziałać niepełnosprawności. Głównymi celami fundacji jest pomoc osobom niepełnosprawnym, realizowanie programów profilaktycznych i zapobiegających niepełnosprawności oraz prowadzenie edukacji zdrowotnej.

12. PROBLEMY DEMOGRAFICZNE

Obecnie liczba ludności Polski wynosi nieco ponad 38 milionów, jednak według szacunków, będzie ona maleć. Najwięcej osób na km2 jest w województwie śląskim, zaś najmniej w województwach ściany wschodniej.

W Polsce występuje ujemny przyrost naturalny. Depresja urodzeniowa jest wynikiem sytuacji gospodarczej kraju (bezrobocie, niepewność pracy, zła sytuacja mieszkaniowa itp.) oraz zmieniających się postaw i zachowań prokreatywnych rodzin, a szczególnie kobiet (aspiracje zawodowe).

Struktura demograficzna dotyczy głównie struktury ludzi według płci i wieku. Kształtowana jest ona przez wiele czynników o charakterze biologicznych, społecznym i losowym. Bardzo niekorzystny wpływ miała II wojna światowa, która przyniosła Polsce ogromne straty ludnościowe, szczególnie w grupie mężczyzn.

Wskaźnik urbanizacji wynosi w Polsce 62% - najwyższy na śląsku, najniższy na podkarpaciu.

Procesy urbanizacyjne to wielopłaszczyznowe procesy przekształcania ludności rolnej w ludność utrzymującą się ze źródeł pozarolniczych. Rozbudowa aglomeracji miejskich, wchłanianie społeczeństw rolniczych do miast, zmiana struktury zawodowej, zmiana modelu życia - to wszystko nie pozostaje bez znaczenia dla rozwoju gospodarki kraju.

Liczba osób aktywnych zawodowo spada. Wyraźny jest spadek pracujących w rolnictwie i leśnictwie. Spadek w zatrudnieniu jest efektem kryzysu gospodarczego, a także przemian związanych z wprowadzeniem gospodarki rynkowej. W ostatnich latach bardzo szybko rosło bezrobocie (kobiety>mężczyźni) - największe jest w województwie warmińsko-mazurskim, a także na obszarach północnych, gdzie zlikwidowano istniejące przez długie lata PGR-y zrzeszające małe gospodarstwa rolne. Bezrobocie znacznie dotknęło też obszary dolnośląskie , gdzie zamknięto licznie kopalnie.

13. KWESTIA MIESZKANIOWA

Specjaliści oceniają sytuację mieszkaniową w Polsce jako bardzo trudną. Często kłopot ze znalezieniem mieszkania jest spowodowany kiepską sytuacją finansową, wynikającą nierzadko z braku zatrudnienia. To z kolei może prowadzić do bezdomności. Dlatego też żadne państwo nie może przejść obojętnie obok kwestii mieszkaniowych i stara się walczyć z problemami ludności m.in. poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki mieszkaniowej oraz właściwe planowanie budownictwa lokalowego.

Problem mieszkaniowy można opisać z różnych punktów widzenia :

• technicznego - np. standardy mieszkaniowe, technologie budowlane

• socjologicznego - rozwój rodziny, patologie społeczne

• architektonicznego i urbanistycznego - np. kompozycje przestrzenne osiedli, walory projektowanych budynków

Z punktu widzenia społeczno - gospodarczego istotę opisywanego problemu dobrze opisują :

• chroniczny deficyt mieszkań

• wysoki poziom zużycia technicznego części zasobów mieszkaniowych

• bardzo wysoki odsetek mieszkań kwalifikowanych jako substandardy mieszkaniowe

• brak rezerw wolnych lokali

Według różnych szacunków deficyt mieszkaniowy wynosi w Polsce obecnie 1,5 -2 mln mieszkań. Nie dość, że następuje spadek mieszkań oddawanych do użytku, to ok. 300 tys. mieszkań powinno być niezwłocznie usunięte z użytkowania ze względu na zagrożenie życia i zdrowia ludzi je zamieszkujących.

Kolejnym ważnym problemem mieszkaniowym jest kwestia lokali substandardowych, czyli najkrócej rzecz ujmując, lokali które nie zapewniają warunków mieszkaniowych przypisywanych obecnym wzorcom technicznym, wyposażeniowym oraz zaludnieniowym. Chodzi tu o zbyt dużą liczbę osób zamieszkującą daną powierzchnię, a także o brak kanalizacji, wodociągu, prądu oraz niski stan utrzymania budynków pod względem technicznym i porządkowym.

Trzeba również odnieść się do faktu, iż w Polsce nie występuje praktycznie tzw. celowa rezerwa wolnych mieszkań, co uniemożliwia prace remontowe i modernizacyjne oraz możliwość zmiany miejsca zamieszkania motywowanego różnymi względami (rodzinnymi, zawodowymi, zdrowotnymi).

W czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej uwidoczniły się także inne procesy mające wpływ na sytuację mieszkaniową obywateli. Mowa tu o szerokich procesach urbanizacyjnych oraz rozwoju demograficznym. W związku z industrializacją rzesze ludzi emigrowały ze wsi do miast, co powodowało większy deficyt mieszkań w ośrodkach miejskich. Napływ ludzi do danych obszarów zaowocował rozwojem form zbiorowego zakwaterowania (różnego rodzaju hoteli pracowniczych), oszczędnościowego standardu budowanych mieszkań, dokwaterowań.

W obecnej chwili w Polsce istnieje duży popyt na nieruchomości mieszkalne, co związane jest z dobrą koniunkturą gospodarczą ostatnich lat i przede wszystkim wzrostem zamożności obywateli naszego kraju.

Wyróżnia się trzy podstawowe zasady polityki mieszkaniowej :

• korzystanie z samodzielnego lokalu mieszkalnego jest prawem każdej jednostki i rodziny

• zagwarantowanie powyższego prawa jest powinnością państwa wobec obywateli

• koniecznością jest wspomaganie strefy mieszkaniowej z pomocą środków publicznych

Pomoc mieszkaniowa państwa ma obecnie dwoisty charakter :

1. pomocy pośredniej bazującej głównie na stosowaniu zwolnień podatkowych, a także powstaniu systemu kredytów hipotetycznych, zmniejszającego ryzyko inwestycyjne (bankowe), stymulowaniu akumulacji oszczędności i kapitału kredytowego oraz potanieniu kredytów na cele mieszkaniowe. Instytucje pośredniej pomocy mieszkaniowej państwa:

• ulgi podatkowe

• kasy mieszkaniowe

• kasy budowlane

• Fundusz Hipoteczny

1. pomocy bezpośredniej, która polega na stworzeniu Krajowego Funduszu Mieszkaniowego i wyposażeniu go w kapitał emitujący kredyty preferencyjne dla inwestorów realizujących mieszkania na wynajem o umiarkowanych czynszach. Instytucje bezpośredniej pomocy mieszkaniowej:

• Krajowy Fundusz Mieszkaniowy

• spółki prawa handlowego - Towarzystwa Budownictwa Społecznego

• spółdzielnie mieszkaniowe

Ważną rolę w polityce mieszkaniowej powinien odgrywać samorząd terytorialny, w szczególności gminy, które powinny wykazywać się coraz bardziej aktywną pracą w zakresie polityki mieszkaniowej - procesach budownictwa lokalowego oraz poprawę gospodarowania istniejącymi zasobami mieszkaniowymi

14. ZUS JAKO PODMIOT POLITYKI SPOŁECZNEJ.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalonych w przepisach powszechnie obowiązujących.

ZUS powstał 24 października 1934 r. w wyniku decyzji prezydenta Ignacego Mościckiego o scaleniu pięciu wcześniej działających państwowych izb ubezpieczeniowych. Od chwili powołania jest jedną z najnowocześniejszych i najlepiej zorganizowanych tego typu instytucji na świecie.

Obecnie z usług ZUS korzysta około 20 mln klientów. Środki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, których dysponentem jest ZUS, stanowią około 50 proc. zasobów pieniężnych państwa. Zakład nie może samodzielnie ustalać wysokości składek lub świadczeń, gdyż zgodnie z Konstytucją pozostaje to w kompetencji parlamentu.

ZUS zarządza również środkami Funduszu Rezerwy Demograficznej, który - dzięki trafnym przewidywaniom zarządzających - osiąga wyniki porównywalne z najlepszymi komercyjnymi funduszami inwestycyjnymi w Polsce (w 2007 r. stopa zwrotu z inwestycji wyniosła 5,5 procent).

Do zakresu działania ZUS, określonego w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.), należy m.in.:

1. realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:

• stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

• ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,

• wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,

• prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,

• orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych

• opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego

• realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych

• wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta-rencisty, potwierdzających status emeryta-rencisty

• dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego

• opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych

• kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy

• kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi

• wydawanie Biuletynu Informacyjnego

• popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

Zakład wykonuje również zadania powierzone na podstawie innych ustaw lub inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub zabezpieczenia społecznego, np. gromadzi dane osobowe płatników składek dla Narodowego Funduszu Zdrowia lub identyfikuje składki przesyłane na indywidualne konta w Otwartych Funduszach Emerytalnych.

15. FUNDUSZ UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (FUS) JAKO INSTRUMENT POLITYKI SPOŁECZNEJ

FUS- Państwowy fundusz celowy, powołany w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Dysponentem FUS jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W ramach FUS wyodrębnione są fundusze:

1. emerytalny,

2. rentowy,

3. chorobowy,

4. wypadkowy,

5. rezerwowy.

Przychody FUS pochodzą głównie ze składek na ubezpieczenia społeczne, fundusz jest też dotowany z budżetu państwa.

16. PFRON- PAŃSTWOWY FUNDUSZ REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH JAKO INSTRUMENT POLITYKI SPOŁ

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) - organ administracji państwowej wspierający rehabilitację oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych. PFRON tworzy też własne programy pomocowe. Obecnie realizowanych jest kilkanaście programów skierowanych przede wszystkim do indywidualnych osób niepełnosprawnych. Fundusz działa na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Funduszem kieruje Zarząd. Obecnie w jego skład wchodzą:

• Marian Leszczyński- Prezes Zarządu

• Andrzej Sochaj - Zastępca Prezesa Zarządu ds. Finansowych

• Roman Uhlig - Zastępca Prezesa Zarządu ds. Programowych.

Przeznaczenie pieniędzy

Pieniądze pochodzące z PFRON przeznaczane są na rehabilitację osób niepełnosprawnych (pomoc przy zakupie sprzętu rehabilitacyjnego, likwidację barier) oraz wsparcie ich zatrudnienia. Pieniądze PFRON mogą być wydawane jedynie na cele, które wyznacza ustawa. Oznacza to, że Zarząd Funduszu nie może nimi dobrowolnie dysponować.

Środki PFRON przeznaczane są między innymi na:

• obniżanie kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych (dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, refundacja składki na ZUS dla właściciela firmy),

• dofinansowanie składek ZUS dla tych osób, które same podejmują działalność gospodarczą oraz składek KRUS dla niepełnosprawnych rolników i ich domowników,

• przystosowanie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych,

• pomoc dla osób niepełnosprawnych, które rozpoczynają działalność gospodarczą lub rolniczą,

• wsparcie imprez sportowych, kulturalnych i rekreacyjnych osób niepełnosprawnych,

• turnusy rehabilitacyjne,

• warsztaty terapii zajęciowej i zakłady aktywności zawodowej,

• zakup sprzętu rehabilitacyjnego i ortopedycznego,

• likwidację barier,

• wsparcie edukacji osób niepełnosprawnych,

• wsparcie organizacji pozarządowych, działających na rzecz osób niepełnosprawnych,

• współpracę europejską

Jednym z funduszy należących do grupy funduszy pozaubezpieczeniowych jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Powstał na mocy ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych z 9 maja 1991 roku.

Obecne działanie funduszu jest oparte o ustawę z 27 sierpnia 1997 roku (z późniejszymi zmianami) o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.

Jest to fundusz celowy, wyposażony w osobowość prawną. Posiada pełnomocnika do Spraw Osób Niepełnosprawnych w randze sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej oraz Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Środki funduszu są przekazywane samorządom powiatowym i wojewódzkim. Uprawnione do pozyskiwania dotacji z funduszu są również zakłady podejmujące produkcję (usługi) w zakresie wyrobów ortopedycznych i protetycznych oraz sprzętu rehabilitacyjnego. Niezależnie od tego zakłady te korzystają z określonych zwolnień podatkowych. Jeżeli w Funduszu zastana odnotowane nadwyżki mogą być one przeznaczone na lokaty, wnoszenie udziałów do spółek czy nabycie akcji lub obligacji.

Organami Funduszu jest rada nadzorcza i zarząd. Rada nadzorcza posiada charakter decyzyjny tzn. uchwala plan działalności, ustala kryteria przedsięwzięć finansowych, zatwierdza wnioski zarządu w sprawach zaciągania pożyczek, kontroluje działalność zarządu i zatwierdza jego sprawozdania roczne. Minister Pracy powołuje 7 członków oraz pełnomocnika do Spraw Osób Niepełnosprawnych (w roli przewodniczącego), którzy stanowią radę nadzorczą. Zarząd natomiast stanowi prezes u jego następcy.

Przychody funduszu

Koszty działalności Funduszu są pokrywane z jego przychodów. Organem doradczym pełnomocnika jest Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób Niepełnosprawnych, składająca sie z przedstawicieli powoływanych przez Ministra Pracy na 4-letnia kadencję.

Przychodami Funduszu są głównie przychody z obowiązkowych miesięcznych wpłat. Wpłat tych dokonują:

• Pracodawcy, zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, a wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w ich zakładzie jest niższy niż 6% są zobowiązani do miesięcznych wpłat na Fundusz w wysokości kwoty stanowiącej iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia. Liczba pracowników musi odpowiadać różnicy między zatrudnieniem odpowiadającym osiągniecie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6% a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych.

• Zakłady pracy chronionej w wysokości stanowiącej 10% środków uzyskanych z tytułu zwolnień podatkowych określonych w ustawie.

• Pozostałe przychody funduszu stanowią dotacje z budżetu Państwa, inne dotacje lub subwencje, spadki, zapisy lub darowizny, dobrowolne wpłaty, dochody z oprocentowanych pożyczek, dyskonto od zakupionych bonów skarbowych i odsetek od zakupionych obligacji emitowanych lub gwarantowanych przez Skarb Państwa lub NBP oraz lokat terminowych, otrzymane dywidendy itp.

Z wpłat na fundusz zwolnieni są pracodawcy, u których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi, co najmniej 6%. Wskaźnik ten jest inny dla państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, a także instytucji kultury oraz państwowych i niepaństwowych szkół różnego stopnia. Zwolnieni są także pracodawcy prowadzący zakłady pracy będące w likwidacji albo, których upadłość ogłoszono.

Formy dofinansowań

Prowadzący zakład pracy chronionej ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, za okresy miesięczne w 2003 r., nie dłużej jednak niż za grudzień 2003 r., może na wniosek otrzymać dla tego zakładu:

• dofinansowanie lub refundację wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję oraz pracowników niewidomych, w wysokości 75% najniższego wynagrodzenia;

• dofinansowanie w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych w przypadku braku podstaw do zwrotu podatku od towarów i usług lub gdy jest on niższy o 90% od wynikającego z wyliczenia dokonanego na podstawie przepisów odrębnych.

Prowadzący zakład pracy chronionej lub zakład aktywności zawodowej w stosunku do tego zakładu otrzymuje zwrot podatku od towarów i usług na podstawie przepisów odrębnych za okresy miesięczne w 2003 r., nie dłużej jednak niż za grudzień 2003 r.

17. FUNDUSZ GWARANTOWANYCH ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH JAKO INSTRUMENT POLITYKI SPOŁECZNEJ

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) powstał w celu ochrony roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Niewypłacalność zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 85 ze zm.) zachodzi, gdy na podstawie przepisów Prawa upadłościowego:

1. ogłoszono upadłość pracodawcy,

2. odrzucono wniosek o ogłoszenie upadłości pracodawcy z powodu niezłożenia przez jego wierzyciela zaliczki na koszty postępowania,

3. oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości pracodawcy, ponieważ jego majątek oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania,

4. umorzono postępowanie upadłościowe, ponieważ:

1. majątek masy nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania,

2. wierzyciel, na którego wniosek upadłość była ogłoszona, nie złożył zaliczki na koszty postępowania, a zachodzi brak płynnych funduszów na te koszty.

Niewypłacalność pracodawcy, w rozumieniu ustawy, zachodzi także w razie niezaspokajania roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych:

1. w okolicznościach stanowiących, zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej, podstawę do:

1. wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej wpisu o podjęciu takiej działalności przez osobę fizyczną,

2. cofnięcia koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej,

2. przez pracodawcę, wobec którego, na podstawie odrębnych przepisów, jest prowadzone postępowanie likwidacyjne.

Wobec powyższego, z FGŚP wypłacane są świadczenia, których pracownicy nie mogą otrzymać od niewypłacalnego pracodawcy.

Fundusz tworzony jest przede wszystkim ze składek pracodawców.

Zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają należności główne z tytułu:

1. jednorazowego odszkodowania pieniężnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych pracownikowi albo członkom rodziny zmarłego pracownika,

2. wynagrodzenia za pracę,

3. przysługującego pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy:

1. wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,

2. wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, wynagrodzenia, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy, oraz wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

3. świadczenia wyrównawczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

4. zasiłku chorobowego finansowanego ze środków na wynagrodzenia,

5. wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,

6. odprawy pieniężnej przysługującej w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy,

4. składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawców

Przepisy ustawy stosuje się do pracowników niewypłacalnego pracodawcy, jego byłych pracowników oraz członków rodziny zmarłego pracownika lub byłego pracownika uprawnionych do renty rodzinnej.

Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio do osób, które wykonują pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z tego tytułu podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Przepisów tych nie stosuje się do małżonka pracodawcy, a także jego krewnych i powinowatych. Krewnymi i powinowatymi, w rozumieniu ustawy, są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodzeństwo, rodzice, macocha i ojczym, osoby przysposabiające, wnuki, dziadkowie, zięciowie i synowe, bratowe, szwagierki i szwagrowie.

W ciągu jednego miesiąca od dnia wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, pracodawca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem pracodawcy sporządza zbiorczy wykaz niezaspokojonych roszczeń pracowniczych, określając osoby uprawnione oraz rodzaje i wysokość należnych im świadczeń podlegających zaspokojeniu ze środków Funduszu. Wykaz obejmuje świadczenia podlegające zaspokojeniu ze środków Funduszu z okresów poprzedzających dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy.

Jeżeli zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają świadczenia z okresów następujących po dniu wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, pracodawca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem pracodawcy sporządza niezwłocznie, po ustaniu stosunku pracy osób uprawnionych, wykazy uzupełniające; wykazy obejmują wskazanie tych osób oraz rodzaje i wysokość należnych im świadczeń.
Wykaz i wykazy uzupełniające przekazuje się kierownikowi Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Kierownik Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych właściwego ze względu na siedzibę niewypłacalnego pracodawcy, po stwierdzeniu zgodności wykazu lub wykazu uzupełniającego z przepisami ustawy, przekazuje niezwłocznie odpowiednie środki finansowe pracodawcy, syndykowi, likwidatorowi lub innej osobie sprawująca zarząd majątkiem pracodawcy, który wypłaca uprawnionym osobom świadczenia przewidziane w ustawie.

Wypłata świadczeń pracowniczych może nastąpić także na podstawie wniosku zgłoszonego przez uprawnioną osobę kierownikowi Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Wniosek składa się w ciągu dwóch tygodni po upływie terminów przewidzianych do złożenia wykazu lub wykazu uzupełniającego,. Wypłaty dokonuje kierownik Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych niezwłocznie po stwierdzeniu, że wniosek obejmuje roszczenia podlegające zaspokojeniu ze środków Funduszu.

O odmowie wypłaty świadczenia pracowniczego w całości lub w części, kierownik Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zawiadamia niezwłocznie na piśmie zainteresowaną osobę, podając uzasadnienie tej odmowy.
Spory powstałe w związku z odmową wypłaty świadczenia pracowniczego ze środków Funduszu rozstrzyga sąd właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy.

Procedura wypłaty

W okresie miesiąca od daty niewypłacalności pracodawcy pracodawca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem pracodawcy sporządza zbiorczy wykaz niezaspokojonych roszczeń, określając osoby uprawnione oraz tytuły i wysokość roszczeń wnioskowanych do zaspokojenia ze środków Funduszu. Zbiorczy wykaz obejmuje roszczenia z okresów poprzedzających datę niewypłacalności pracodawcy.

Jeżeli zaspokojeniu podlegają roszczenia z okresów następujących po dacie niewypłacalności pracodawcy, wymieniony wyżej podmiot sporządza niezwłocznie, po ustaniu stosunku pracy osób uprawnionych, wykazy uzupełniające. Wykazy obejmują wskazanie tych osób oraz tytuły i wysokość roszczeń. Zbiorczy wykaz i wykazy uzupełniające składa się kierownikowi Biura Terenowego FGŚP właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy.

Wypłata świadczeń może nastąpić także na podstawie wniosku pracownika, byłego pracownika lub uprawnionych do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika. Wniosek składa się kierownikowi Biura Terenowego FGŚP.

Odmowa wypłaty

O odmowie wypłaty świadczenia w całości lub w części kierownik Biura Terenowego FGŚP zawiadamia niezwłocznie na piśmie zainteresowaną osobę, podając uzasadnienie tej odmowy. Spory powstałe w związku z odmową wypłaty świadczenia ze środków Funduszu rozstrzyga sąd właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy. Przekazanie środków finansowych Funduszu na wypłatę świadczeń, a także wypłata świadczeń ze środków Funduszu powoduje z mocy prawa przejście na Fundusz roszczenia wobec pracodawcy, likwidatora lub innej osoby zarządzającej majątkiem pracodawcy lub masy upadłości o zwrot wypłaconych świadczeń.

18. NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA (NFZ) JAKO INSTRUMENT POLITYKI SPOŁECZNEJ

Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) to państwowa jednostka organizacyjna działająca na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Fundusz wypełnia w polskim systemie opieki zdrowotnej funkcję płatnika: ze środków pochodzących z obowiązkowych składek ubezpieczenia zdrowotnego, NFZ finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym i refunduje leki.

Geneza

Stworzenie NFZ było częściową realizacją obietnic wyborczych SLD. Podobnie jak wiele innych partii politycznych, Sojusz deklarował w wyborach 2001 roku likwidację kas chorych. Proponował zastąpienie ich kilkoma funduszami zdrowia. Po wyborach zwyciężyła inna koncepcja, forsowana przez ministra zdrowia Mariusza Łapińskiego - powołania jednej, scentralizowanej instytucji rządowej. Projekt ustawy wpłynął do Sejmu latem 2002 roku i mimo sprzeciwu wielu środowisk został 23 stycznia 2003 roku uchwalony przez Sejm (ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, Dz. U. Nr 45, poz. 339). 7 stycznia 2004 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że znaczna część przepisów ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia jest niezgodna z Konstytucją. Trybunał zakwestionował m.in. brak precyzji przepisów, brak gwarancji równego dostępu do świadczeń medycznych, iluzoryczność prawnych gwarancji opieki medycznej - brak precyzyjnego określenia co przysługuje ubezpieczonym, wyjęcie finansów funduszu spod kontroli parlamentu i ubezpieczonych, konfliktogenne uregulowanie przepisów określających relacje między prezesem NFZ a ministrem zdrowia. Sejm został zmuszony uchwalić nową ustawę w 2004 r..

Organizacja i zasady działania

Głównymi organami NFZ są Rada i Prezes Funduszu, a także rady oddziałów wojewódzkich Funduszu i ich dyrektorzy. 10. osobową Radę Funduszu powołuje premier na 5 - letnią kadencję. Prezesa Funduszu powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego ds. zdrowia po zasięgnięciu opinii Rady Funduszu. Struktura organizacyjna NFZ składa się z Centrali i Oddziałów Wojewódzkich. Te ostatnie działają w każdym województwie. Najważniejszym dokumentem Narodowego Fundusz Zdrowia jest roczny plan finansowy. Fundusz ma do dyspozycji rocznie ok. 48 mld. zł

Do zadań NFZ należy przede wszystkim:

• określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,

• przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a także monitorowanie ich realizacji i rozliczanie,

• finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych świadczeniobiorcom innym niż ubezpieczeni spełniającym kryterium dochodowe;

• opracowywanie, wdrażanie, realizowanie i finansowanie programów zdrowotnych;

• wykonywanie zadań zleconych, w tym finansowanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, w szczególności realizacja programów zdrowotnych;

• monitorowanie ordynacji lekarskich;

• promocja zdrowia;

• prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych;

• prowadzenie wydawniczej działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie ochrony zdrowia.

Prezes Jacek Paszkiewicz od 4 grudnia 2007

19. KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO (KRUS) JAKO INSTRUMENT POLITYKI SPOŁECZNEJ

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (w skrócie KRUS) - instytucja państwowa odpowiedzialna za ubezpieczenie społeczne rolników. System ten nadzoruje minister rolnictwa i rozwoju wsi- MAREK SAWICKI (PSL)

Typy ubezpieczeń rolników

W ubezpieczeniu społecznym rolników funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia:

• ubezpieczenie emerytalno-rentowe, finansowane w przeważającej części z dotacji budżetowej, uzupełnionej dochodami ze składek ubezpieczonych rolników;

• ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, realizację świadczeń z tego ubezpieczenia gwarantują jedynie składki od rolników, gromadzone w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Fundusz ten jest osobą prawną, funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes KRUS, pod nadzorem Rady Rolników.

Działalność KRUS

Kasa prowadzi działalność prewencyjną, rehabilitację leczniczą i wydzielone orzecznictwo lekarskie, zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne, świadczenia kombatanckie dla inwalidów wojennych, pełni funkcję płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne. Według danych na koniec półrocza 2005 ubezpieczeniu w Kasie podlegało 1.563.228 osób, a emerytury lub renty pobierało 1.621.980 świadczeniobiorców.

W roku 2008 budżet dołoży do kasy KRUS 15,9 mld złotych.

W styczniu 2008 ABW zapowiedziała przeprowadzenie kontroli w KRUS oraz innych instytucjach podległych ministrowi rolnictwa.

Władze

Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kieruje Prezes jako centralny organ administracji publicznej podległy ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa. Prezesa Kasy powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek tego ministra, złożony po zasięgnięciu opinii Rady Rolników. Prezes KRUS pełni z urzędu funkcje zarządu Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Prezes KRUS może mieć jednego lub dwóch zastępców. Zastępcę Prezesa Kasy powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw rolnictwa na wniosek Prezesa złożony po zasięgnięciu opinii Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Za realizację zadań przydzielonych poszczególnym strukturom Kasy odpowiadają przed Prezesem dyrektorzy Biur Centrali Kasy, dyrektorzy Oddziałów Regionalnych, kierownicy Placówek Terenowych oraz dyrektorzy innych jednostek organizacyjnych, tj. centrów rehabilitacji rolników i ośrodków rehabilitacyjnych.

Prezes KRUS Henryk Smolarz

Struktura organizacyjna

Strukturę organizacyjną KRUS tworzą:

• Centrala (Warszawa, Al. Niepodległości 190)

• 16 oddziałów regionalnych,

• 220 placówek terenowych,

• inne jednostki organizacyjne (5 centrów i 2 ośrodki rehabilitacji rolników)

20. FUNDUSZ PRACY (FP) JAKO INSTRUMENT POLITYKI SPOŁECZNEJ

Fundusz Pracy - państwowy fundusz celowy, którego dysponentem jest minister właściwy do spraw pracy. Minister Pracy- JOLANTA FEDAK. Ramy prawne dla działania funduszu określa rozdział 18 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Środki z Funduszu Pracy przeznaczone są na realizację przede wszystkim realizacje programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej.

Jego głównym zadaniem jest promocja zatrudnienia, aktywizacja zawodowa i łagodzenie skutków bezrobocia. Głównym źródłem dochodów Funduszu Pracy są obowiązkowe składki opłacane przez pracodawców za zatrudnionych pracowników i przez osoby prowadzące firmy oraz dotacje z budżetu państwa i budżetu UE. Z środków Funduszu Pracy finansowane są między innymi zasiłki dla bezrobotnych, stypendia za okres nauki, dodatki aktywizacyjne, świadczenia integracyjne, programy przeciwdziałania bezrobociu, promocja i pomoc prawna zatrudnionym za granicą oraz koszty wyposażenia i działalności klubów pracy. Bieżąca sytuacja na rynku pracy ma bezpośredni wpływ na strukturę wydatków Funduszu Pracy.

21. PAŃSTWOWY FUNDUSZ KOMBATANTÓW (PFK) JAKO INSTRUMENT POLITYKI SPOŁECZNEJ

Został powołany w 1983 r. Służy finansowaniu niektórych świadczeń oraz pomocy pieniężnej dla kombatantów. Większość wydatków stanowią refundacje ulg i zwolnień w opłatach telefonicznych, telewizyjnych i radiowych. Dysponentem PFK jest Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Kierownika powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra ds. społecznych.

Zlikwidowany 5 czerwca 2007.

22. FUNDUSZ ALIMENTACYJNY -KIERUNKI ZMIAN

Zgodnie z ustawą o funduszu alimentacyjnym z 18 lipca 1974 roku utworzono tytułowy fundusz jako instytucję kredytującą dla osób zobowiązanych do alimentacji, które okresowo nie mogły wywiązywać się z tego obowiązku. Jego dysponentem został Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Fundusz z biegiem lat podlegał nowelizacjom:

• wprowadzano rekompensaty z tytułu wzrostu cen detalicznych

• zapewniano dodatkowe świadczenia dla tych osób, którym nie przysługiwały zasiłki rodzinne

lata 80/ 90.

• zrezygnowano z konieczności bycia w trudnej sytuacji materialnej

• postanowiono kontynuować wypłacanie świadczeń tym osobom, które choć utraciły do niego prawo to nie są w stanie same się utrzymać.

okres lat 90.

• zrezygnowano z ograniczenia dostępu biorąc pod uwagę wysokość dochodu co spowodowało, że rola Funduszu polegała na zastępowaniu nie płacących osób.

Coraz większą część kwoty na funkcjonowanie funduszu pokrywały dotacje budżetowe(80%). W 2004 roku na fundusz ten w budżecie państwa przeznaczono 1,7mld zł.

LIKWIDACJA Konsekwencją wzrostu należności na rzecz funduszu oraz spadku ściągalności wpływów od dłużników, była likwidacja Funduszu Alimentacyjnego 1. maja 2004 r., czyli w dniu wejścia w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Stworzono spójny system wsparcia dla rodzin w trudnej sytuacji materialnej.

ZALICZKA ALIMENTACYJNA Wraz z wejściem w życie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej (1. września 2005r.) powróciła pomoc bezpośrednio skierowana do osób alimentowanych.

Zgodnie z ustawą organy samorządu terytorialnego mają obowiązek współpracy z komornikiem w zakresie nie wywiązywania się dłużnika ze spłaty alimentów(przekazywanie informacji). Przewidywało teraz większe konsekwencje dla nie płacących dłużników.

Zmiany:

• zmieniły się zasady przyznawania świadczenia. Ich przyznawanie jak i wypłacanie zostało zlecone gminie przez administrację rządową.

• wysokość zaliczki nie była uzależniona od wysokości przyznanych alimentów

• możliwość podwyższenia kwoty zasiłku z funduszy wójta, w drodze uchwały rady gminy

• dodatkowo połowa długu trafia do budżetu gminy, a druga połowa do budżetu państwa. Wprowadzone zmiany nie wpłynęły na zmianę ściągalności długów. W połowie 2006 roku w skali kraju wyegzekwowano mniej niż 1% wypłaconych zaliczek. Likwidacja starego Funduszu i zastąpienie go zaliczkami alimentacyjnymi nie przyniosło oczekiwanego efektu, dodatkowo tak jak to było w przypadku Funduszu wydatki niemal w całości były pokrywane z budżetowych dotacji.

Postanowiono przywrócić Fundusz Alimentacyjny na zmienionych zasadach.

F.ALIMENTACYJNY 2007

Fundusz ten jest dotacją dla gmin z budżetu państwa na rzecz zleconych jej zadań. Finansowanie działań podejmowanych wobec dłużników, świadczeń z Funduszu i kosztów ich obsługi wykorzystuje się też dochód własny gminy osiągnięty ze ściągniętych należności. Wprowadzenie Funduszu będzie kosztować od 1,5mld - 2,1mld zł.

Zmiany:

• do pomocy będzie uprawnionych około 2 razy więcej osób niż w przypadku zaliczki alimentacyjnej

• obecnie trzeba najpierw zgłosić się do komornika i dopiero, gdy po dwóch miesiącach otrzymamy zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji, będziemy mogli złożyć wniosek o świadczenie i je otrzymać.

• jeśli przez 6 miesięcy rodzic nie będzie płacił na dziecko, to komornik złoży wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpisanie go do rejestru dłużników niewypłacalnych.

• kwota zasiłku

Krajowy Rejestr Długów wraz z organizacjami samotnych rodziców postanowił rozpocząć kampanię „I wszyscy się dowiedzą”. Polega ona na rozsyłaniu anonimowych pocztówek (nadawcą ma być „dziecko”) z wiadomością, że osoba która ją otrzymała nie płaci alimentów. Ma to spowodować większą motywowania do płacenia. Dodatkowym czynnikiem motywującym dla dłużników ma być zmiana systemu naliczania odsetek, które dolicza się do kwoty którą powinni zwrócić.

Dłużników nie będzie ścigał komornik tylko Urząd Skarbowy. Udział urzędu w ściąganiu długów zacznie się stosować najwcześniej po zakończeniu tego okresu zasiłkowego.

22. FUNDUSZ ALIMENTACYJNY- KIERUNKI ZMIAN (MOJE OPR)

Od 1 października 2008 wróci Fundusz Alimentacyjny. Oznacza to poprawę sytuacji materialnej samotnych rodziców, którzy teraz bezskutecznie walczą o alimenty. Skorzystają także rodzice wychowujący dzieci, którzy zawarli nowy związek lub żyją z nowym partnerem bez ślubu

Alimenty są zasądzane na dzieci i płacone do rąk tego rodzica, który po rozwodzie mieszka z dzieckiem.

W Polsce istnieje obowiązek alimentacyjny, tzn. płacenie alimentów nie jest wyrazem dobrej woli, ale prawnym obowiązkiem, od którego uchylanie się jest karane. W sytuacjach, kiedy ściąganie alimentów jest bezskuteczne, bo np. ojciec dzieci ukrywa się, wyjechał za granicę, sam jest chory, bezrobotny, obowiązek alimentacyjny przejmuje państwo.

Rolę tę przez lata spełniał Fundusz Alimentacyjny, który został zlikwidowany 1 maja 2004 roku. Zastąpiła go ustawa o świadczeniach rodzinnych. Ucierpiały na tym kobiety samotnie wychowujące dzieci (dodatek był niższy niż świadczenia z Funduszu). Rok później zamiast dodatku wprowadzono zaliczkę alimentacyjną. Ale i to nie było dobre rozwiązanie, bo z zaliczki alimentacyjnej mogło skorzystać o wiele mniej osób (zaostrzono warunki przyznawania pieniędzy).

Zaliczka alimentacyjna

Dziś zaliczka alimentacyjna wypłacana jest wtedy, gdy egzekucja zasądzonych alimentów jest bezskuteczna. W praktyce oznacza to, że komornik przez trzy miesiące nie może dotrzeć do dłużnika i skłonić go do płacenia. O zaliczkę można się ubiegać, gdy miesięczny dochód nie przekracza 583 zł (na rękę) na jedną osobę w rodzinie. Maksymalnie można dostać 380 zł. Uwaga! Wszystkie kwoty podajemy netto (na rękę). O tę formę pomocy mogą się starać jedynie osoby samotnie wychowujące dziecko, które mają zasądzone alimenty przez sąd lub na zasadzie ugody. Zaliczka alimentacyjna należy się także, jeżeli dłużnik siedzi w więzieniu (co najmniej od trzech miesięcy). Pieniądze przysługują do momentu ukończenia przez uczące się dziecko 24 lat. Jeśli dziecko nie uczy się, przestaje dostawać alimenty po ukończeniu 18 lat.

Uwaga! Bywają też sytuacje, że dziecko dostaje alimenty i po ukończeniu nauki - gdy się nie usamodzielni wskutek choroby lub gdy straci zdolność utrzymania się np. po wypadku.

Ile się dziś należy na dziecko

Przy dochodzie wyższym niż 291,50 zł na osobę, otrzymamy 170 zł na dziecko, jeżeli w rodzinie jest jedno lub dwoje dzieci uprawnionych do zaliczki (kiedy w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne - 250 zł).

Jeżeli w rodzinie jest troje lub więcej dzieci dostaniemy na każde 120 zł (dla dziecka niepełnosprawnego - 170 zł).

Jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 291,50 zł, wówczas należy się więcej pieniędzy: 300 zł - jedna lub dwie osoby uprawnione do zaliczki (gdy dziecko niepełnosprawne - 380 zł), 250 zł - trzy lub więcej osób uprawnionych (na dziecko niepełnosprawne - 300 zł).

Powrót Funduszu

Liczne protesty, głównie samotnych matek, spowodowały, że we wrześniu ub. roku Sejm przyjął ustawę przywracającą Fundusz Alimentacyjny (FA).

Przewiduje ona, że z pomocy Funduszu będą mogły skorzystać osoby, które mają problem ze ściągnięciem zasądzonych alimentów. Miesięczny dochód na osobę w rodzinie nie może przekraczać 725 zł. Maksymalna kwota z FA to 500 zł na dziecko.

Uwaga! Do Funduszu Alimentacyjnego możemy wystąpić jedynie o taką kwotę, jaką przyznał nam sąd.

Nowość! O pieniądze z FA będą się mogli ubiegać nie tylko rodzice samotnie wychowujący dzieci, ale również ci, którzy zawarli nowy związek małżeński lub żyją w konkubinacie. Pod warunkiem, że mają wyrok zasądzający alimenty lub zaświadczenie o zawarciu ugody w tej sprawie przed sądem.

Alimenty z Funduszu będą należały się dziecku do ukończenia 18. roku życia. Jeśli dziecko się uczy - to do 25. urodzin (dotychczas do ukończenia 24. roku życia).

O świadczenia z Funduszu będzie można się starać po dwóch miesiącach bezskutecznej egzekucji (teraz - po trzech miesiącach).

24, 25, 26 UBÓSTWO W POLSCE - ZASIĘG I DYNAMIKA

Ubóstwo związane jest z faktem niezaspokajania podstawowych potrzeb na pożądanym poziomie.

METODY POMIARU:

Ponieważ nie tylko sama niedostępność finansowa do tych środków, lecz również brak możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb, w celu normalnego, godnego funkcjonowania, zgodnego z ówczesnymi uwarunkowaniami społecznymi kwalifikował daną jednostkę do sfery ubóstwa.

Innymi popularnymi sposobami wyznaczania granicy ubóstwa są :

• wskaźnik żywnościowy , ukazujący relacje między wydatkami na żywność a całkowitym dochodem

• wyznaczenie mediany dochodów, stosując założenie, że poziom ubóstwa powinien być powiązany z określonym standardem życia społecznego

• system oparty na kwantylach rozkładu dochodów, opierający się na założeniu, iż dochody nie rozkładają się równomiernie

• metoda oparta na subiektywnym definiowaniu linii ubóstwa, gdzie najistotniejszymi elementami branymi pod uwagę w badaniu są odczucia indywidualne.

Ubóstwo absolutne związane jest z brakiem możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb w celu podtrzymania funkcji życiowych i sprawności fizycznej - chodzi tu głownie o zapewnianie żywności, wody pitnej, miejsca do mieszkania oraz dostępu do informacji. Należy jednak podkreślić, że sam dochód równy wartości tego koszyka potrzeb podstawowych nie zawsze gwarantuje dostępu do nich.

Ubóstwo relatywne jest natomiast kategorią bardziej obszerną. Związane jest ono nie tylko z zapewnieniem minimum egzystencji, lecz także z wykluczeniem społecznym kulturalnym, brakiem możliwości godnej, świadomej egzystencji i rozwoju.

W Polsce do pomiaru skali ubóstwa stosuje się kilka czynników:

• poziom dochodów gospodarstw domowych,

• poziom wydatków,

• warunki mieszkaniowe,

• zdrowie i czas wolny.

Granica niedostatku jest identyfikowana z minimum socjalnym, natomiast granica ubóstwa z minimum egzystencji.

Minimum egzystencji(2008r - 10%polaków) zawiera koszyk potrzeb, które nie mogą być odłożone w czasie, a kwota jaka musi być na nie przeznaczona jest liczona na podstawie najtańszej ceny rynkowej tego produktu, bądź usługi. Wydatki te obejmują : żywność, leki i środki higieny osobistej, podstawową odzież, niewielka ilość sprzętu oraz książki i artykuły szkole dla dzieci w wieku szkolnym.

Minimum socjalne zapewnia zaspokojenie potrzeb na tak zwanym niskim poziomie i wyznacza górną granicę sfery ubóstwa. (w 2008 r w dla gosp. w wieku produkcyjnym -885zł, w wieku emerytalnym- 860zł.)

Koszt społeczny jest na tyle duży, że ludność gwałtowanie biednieje i tym samy obszar ubóstwa diametralnie się zwiększa.

Spadek dochodów w 1990 roku dotknął co najmniej 80% społeczeństwa.

1992, aż 35% społeczeństwa uzyskiwała dochody poniżej minimum socjalnego, w tym około 15% poniżej minimum egzystencji.

ZASIĘG Zasięg ubóstwa na przestrzeni lat systematycznie wzrastał, aż do roku 2005.

poniżej poziomu egzystencji

• 1994 - 6,4%

• 2005 prawie dwukrotnie wyższy.

• 2006 zaczął spadać

• 2007 - 6,6 %.

W 2004 roku poniżej ustawowej granicy obszaru ubóstwa znajdowało się 19,2 % polskiego społeczeństwa, 18,1 % w 2005 roku, w 2006 już tylko 15,1 %, a 2007 roku zmalał on do poziomu 14,6 %.

Największy wpływ na zróżnicowanie zasięgu ubóstwa w naszym kraju ma czynniki społeczno - ekonomiczne takie jak: wiek, pozycja na rynku pracy, dochody, dzietność, wykształcenie umożliwiające podjecie pracy o odpowiedniej wysokości wynagrodzenia, oraz miejsce zamieszkania, źródła uzyskiwanego dochodu.

Najwyższy odsetek osób żyjących poniżej ustawowej granicy biedy odnotowano w 2005 roku w województwach: Warmińsko - mazurskim - 25,1 %, Świętokrzyskim 24 % i Podkarpackim 22,6 %.

W 2005 roku stopa ubóstwa skrajnego wahała się od 8,4 % w Opolskim do 18,8 % w Warmińsko- mazurskim. W 2007 dysproporcje się zmniejszyły i odsetek ten kształtował się na poziomie od 4% do 11 % osiągając najwyższe wartości (podobnie jak w latach ubiegłych) w województwach Świętokrzyskim i Warmińsko- mazurskim.

Ubóstwo to nie tylko brak środków do życia na określonym poziomie, bo ściśle z nim wiąże się też szereg innych negatywnych zjawisk takich jak: dyskryminacja czy wykluczenie społeczne.

27. SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOLECZNYCH W POLSCE

Składki na ZUS  Ubezpieczenia emerytalne: 19,52% podstawy wymiaru składki, ubezpieczenia rentowe: 6%, ubezpieczenia chorobowe: 2,45% , ubezpieczenia wypadkowe: 0,40% do 8,12%

Powszechny system ubezpieczenia społecznego w Polsce działa w oparciu o określone założenia dotyczące długotrwałych trendów demograficznych. System redystrybucyjny jest na zaburzenia tych trendów bardzo podatny, bo zmniejszenie liczby pracowników (płatników składek) w danym momencie powoduje brak pieniędzy na świadczenia dla obecnych emerytów i rencistów. W związku z powszechnymi w Europie trendami zmniejszania ilości dzieci i zmniejszania się populacji pracującej systemy emerytalne w wielu krajach przeżywają kryzys.

Obecnie 2 osoby w wieku produkcyjnym pracują na 1 emeryturę, jeśli nie nastąpi reforma systemu, nie zostanie wdrożona efektywna polityka pronatalistyczna, tendencja ulegnie odwróceniu i 1 osoba w wieku produkcyjnym będzie pracowała na 2 emerytury - czyli czterokrotne pogorszenie się obecnej sytuacji.

Krytycy systemu redystrybucyjnego (I Filar ZUS) wskazują, że gdyby składki odkładane przez pracownika w ciągu jego życia były przekazywane na prywatną lokatę oprocentowaną 4% (system kapitałowy) to dla średniej pensji brutto ok. 2500 zł po 39 latach pracy zgromadzony kapitał wynosiłby ok. 580 tys. zł i taka "emerytura rentierska" z comiesięcznych wypłat odsetek wyniosłaby ok. 1900 zł, a kapitał pozostawałby nadal w dyspozycji pracownika i byłby dziedziczony przez jego spadkobierców. Dla porównania, w systemie redystrybucyjnym, przy tych założeniach płacowych średnia emerytura wynosi ok. 1100 zł miesięcznie, zaś zgromadzony kapitał przepada po śmierci pracownika. To ostatnie założenie jest jednym z czynników zapewniających płynność systemu redystrybucyjnych przy spadkowych trendach demograficznych.

Ubezpieczenia społeczne to system świadczeń przysługujących pracownikom i członkom ich rodzin w określonych odpowiednimi przepisami przypadkach. Prawo ubezpieczenia społecznego związane jest ze stosunkiem pracy i statusem społecznym pracownika. Świadczenia mogą mieć charakter: pieniężny, usługowy, datków w naturze.
Rodzaje świadczeń:

• krótkookresowe - zasiłki okresowe: chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze, wyrównawcze, wychowawcze, świadczenia rehabilitacyjne;

• jednorazowe - zasiłki jednorazowe: porodowe, pogrzebowe;

• długookresowe - emerytury i renty: emerytura, renta inwalidzka, renta rodzinna, renta wypadkowa.

Ponadto świadczenia dzielimy na:

• ubezpieczeniowe,

• zaopatrzeniowe,

• opiekuńcze,

• obligatoryjno-roszczeniowe,

• fakultatywne,

• jednorazowe,

• powtarzalne.

28. SYSTEM EMERYTALNY- PODST. PROBLEMY FUNKCJ

System emerytalny funkcjonujący w Polsce do 1 stycznia 1999 roku był tzw. systemem zdefiniowanego świadczenia. Cechą systemu jest brak powiązania pomiędzy wysokością płaconej składki na ubezpieczenie społeczne a wysokością przyszłego świadczenia emerytalnego.

Składa się on z 3 filarów. Pierwszy filar stanowi zmodyfikowany poprzedni system oparty na umowie pokoleniowej. Drugi filar tworzą otwarte fundusze emerytalne. Trzeci filar opiera się na istniejących już ubezpieczeniach na życie, a także pracowniczych programach emerytalnych uregulowanych w oddzielnej ustawie.

Ponieważ pierwszy filar, tak jak stary system, oparty został na zasadach umowy pokoleniowej „fizycznie” pieniądze nadal są wypłacane obecnym emerytom. Państwo gwarantuje emerytom otrzymywanie minimalnej emerytury z pierwszego i drugiego filaru łącznie, stanowiącej 28% średniej krajowej płacy brutto.

Podstawową różnicą w porównaniu z poprzednim system jest to, że część składki wpływającej do ZUS-u jest przekazywane do prywatnie zarządzanych instytucji kapitałowych nazywanych Otwartymi Funduszami Emerytalnym (OFE).

PROBLEMY: niejasnym elementem systemu emerytalnego jest przyszłość zadłużonego ZUS-u. Istnieją obawy ze za parenaście lat ZUS nie będzie w stanie wypłacać emerytur i pojawią się tylko niskie zasiłki po 200, 300 złotych.

Nie jest także jasne kto będzie wypłacać emerytury z drugiego filaru. Minister pracy i polityki społecznej Anna Kalata zasugerowała , iż według resortu to ZUS powinien zająć się wypłatą świadczeń z kapitałów zarządzanych przez OFE.

29. DYLEMATY FUNKCJONOWANIA OPIEKI ZDROWOTNEJ

Bezpieczeństwo zdrowotne Polaków wymaga: swobody umów i komercjalizacji stosunków lekarza z pacjentem, osobistej odpowiedzialności za zdrowie własne i rodziny, samodzielnego lub za pośrednictwem ubezpieczenia ponoszenia kosztów leczenia, ponoszenia części kosztów leczenia obecnych emerytów i rencistów przez państwo, finansowania ubogim leczenia przez prywatne fundacje i pomoc społeczną, oddzielenia pomocy społecznej i opieki społecznej od lecznictwa, prywatyzacji wszystkich poziomów leczenia poprzez stworzenie z placówek służby zdrowia spółek akcyjnych, za których akcje nabywcy płaciliby na raty, likwidacji resortowej służby zdrowia, uczynienie lekarza wolnym zawodem, przeniesienia medycyny sądowej do ministerstwa sprawiedliwości, nadzoru izb lekarskich nad zakładami leczniczymi, szkolnictwa uniwersyteckiego lekarzy i praktyk w prywatnych placówkach na podstawie umów.

Cele społeczne polityki zdrowotnej dotyczą zapewnienia wszystkim równych szans rozwoju i ochrony zdrowia, zapobiegania chorobom, zgonom, niepełnosprawności oraz taką organizację leczenia z troską o chorego i poszanowaniem jego godności.

Polityka ochrony zdrowia musi prowadzić do zwielokrotnienia efektywności leczenia i profilaktyki. Oznacza to, że śmiertelność niemowląt musi się zmniejszyć dwukrotnie: z 17 do 8 przypadków na 1000 urodzeń, zaś średnia wieku mężczyzn musi wzrosnąć z 65 do 70 lat, a kobiet odpowiednio więcej. Chcąc to zrealizować, trzeba zdecydowanie zahamować odpływ lekarzy z kraju oraz zwiększyć liczbę absolwentów Akademii Medycznych.

Polski system opieki zdrowotnej oparty jest na modelu ubezpieczeniowym. System opieki zdrowotnej w Polsce od wielu lat przeżywa poważne trudności, które obecnie objawiają się:

• utrudnionym dostępem do lecznictwa specjalistycznego (w szczególności szpitalnego) i długimi kolejkami oczekujących na świadczenia),

• niezadowalającą jakością udzielanych świadczeń zdrowotnych,

• niskimi płacami w sektorze opieki zdrowotnej i masową emigracją specjalistycznych kadr medycznych do pozostałych krajów Unii Europejskiej,

• zadłużaniem się publicznych zakładów opieki zdrowotnej ( na koniec 2008 r. długi szpitali wyniosły 3,5 mld zł).

Wśród przyczyn generujących problemy najważniejszymi są:

• niewystarczający poziom finansowania systemu ze środków publicznych,

• brak zdefiniowanego zakresu świadczeń dostępnych w ramach ubezpieczenia w NFZ,

• nieprzejrzysta polityka w zakresie refundacji leków,

• brak regulacji prawnych pozwalających na wprowadzenie dodatkowych (komercyjnych) ubezpieczeń zdrowotnych,

• ułomna, nieefektywna forma prawna, w jakiej funkcjonują publiczne zakłady opieki zdrowotnej (SPZOZ),

• niewystarczające kwalifikacje kadr zarządzających publicznymi jednostkami opieki zdrowotnej,

• mocno ograniczona odpowiedzialność organów założycielskich szpitali publicznych za ich zobowiązania finansowe,

• brak sprawnego, zintegrowanego systemu informatycznego w opiece zdrowotnej (wyjątkiem jest system obowiązujący w województwie Śląskim).

30. DYLEMATY FUNKCJONOWANIA EDUKACJI W POLSCE

Najważniejszym problemem polskiej edukacji pozostaje cały czas nierówna szansa dzieci i młodzieży w dostępie do przedszkoli i szkół. Zagadnienie wyrównywania szans edukacyjnych jest dziś jednym z najważniejszych problemów społecznych i edukacyjnych, odnoszących się przede wszystkim do uczniów pochodzących z zapóźnionych środowisk wiejskich i małomiasteczkowych.

Problem ten dotyczy również dzieci i młodzieży z rodzin dotkniętych biedą i ubóstwem (bezrobocie rodziców), rodzin patologicznych, dysfunkcyjnych. Ważne jest tutaj zapewnienie równego startu edukacyjnego, powszechnej dostępności do przedszkoli dla dzieci ze środowisk wiejskich, dostępności do szkół ponadgimnazjalnych oraz wyższych dla młodzieży wiejskiej i z innych środowisk defaworyzowanych, pomocy materialnej dla uczniów ubogich (dofinansowanie obiadów i podręczników), organizowanie zajęć wyrównawczych dla uczniów mających trudności w nauce.

Dzieci z małych miejscowości mają bardzo utrudniony dostęp do edukacji na takim poziomie jak ich koledzy z większych miast. Można to już zauważyć na poziomie przedszkola. W większości polskich wsi dzieci mają dostęp tylko do „zerówki” otwartej przy placówce szkolnej, ponieważ stała się ona obowiązkowa. Nie rozpoczynają swojej edukacji w przedszkolu tak jak większość dzieci w miastach w wieku 3-4 lat, co daje im już na starcie gorszą pozycję i sprawia wiele trudności. Każde dziecko musi mieć dostęp i obowiązek otrzymania dobrego wykształcenia na poziomie podstawowym i średnim. Młodzież musi mieć możliwość nauki zgodnie z jej aspiracjami aspiracjami zdolnościami

Projekt reformy systemu edukacji” został przedstawiony w Krakowie 23 - 24 maja 1998, w którym zawarte były zasadnicze cele reformy:

• Upowszechnienie edukacji na poziomie średnim oraz wzrost liczby młodzieży podejmujących studia wyższe,

• Zwiększenie i wyrównanie szans dostępu do edukacji na wszystkich jej poziomach

• Sprzyjanie poprawie jakości edukacji przez przywrócenie właściwych prowizji między przekazem wiadomości, kształtowaniem umiejętności a troską o rozwój osobowości.

W realizacji wymienionych celów Ministerstwo Edukacji przedstawiło szereg przedsięwzięć:

• Zmiany strukturalne w szkolnictwie,

• Przedłużenie wspólnej edukacji do lat 16 i przesunięcie o rok decyzji o zróżnicowaniu drogi edukacyjnej,

• Przebudowa szkolnictwa zawodowego oraz oparcie go na kształceniu szerokoprofilowym,

• Wprowadzenie krótszej formy uzyskiwania wykształcenia średniego przez absolwentów niższych szkół zawodowych,

• Wprowadzenie systemów sprawdzianów i egzaminów, co ma na celu osiągnięcie większej spójności systemu szkolnego, porównywalności świadectw, nadanie egzaminom funkcji diagnostycznej i reorientującej, a także oddziaływanie na poprawę jakości edukacji

Wady systemu edukacji:

• Za najważniejsze wady i słabości reformy uznaje się nadal przeładowane programy treściami encyklopedycznymi

• Uważa się, że obecny program dostosowany jest do uczniów zdolnych. Słabsi uczniowie już na starcie pozostają daleko w tyle

• niska jakość kształcenia.

• Brak powiązania kierunków kształcenia z rynkiem pracy

• niskie upowszechnienie edukacji przedszkolnej (szczególnie wieś)

31. USTAWODAWCZE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

To właśnie Sejm oraz Senat należą do naczelnych organów ustawodawczej władzy. One podejmują decyzję na temat treści socjalnego ustawodawstwa. Jeśli chodzi o inicjatywę ustawodawczą to należy ona do: posłów, senatorów, prezydenta i Rady Ministrów.

Jeśli chodzi o komisję w zakresie polityki społecznej to w sejmie funkcjonują:

• Komisja Polityki Społecznej, Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży, Komisja Rodziny, Komisja Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisja Łączności z Polakami za Granicą, Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Komisja Zdrowia.

Natomiast jeśli chodzi o Senat, to tam funkcjonują następujące komisje:

- Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Komisja Nauki i Edukacji Narodowej, Komisja Spraw Emigracji i Polaków za Granicą.

32. WYKONAWCZE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

Podstawowym podmiotem wykonawczym jest zgodnie z zapisem konstytucji Prezydent, który pełni funkcje najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej i gwaranta ciągłości państwowej władzy. Prezydent dla wykonywania swojej funkcji dysponuje organem pomocniczym, którym jest Kancelaria. Jeśli chodzi o problematykę polityki społecznej to w aktualnej kadencji należy do zakresu działań na szczeblu Podsekretarza Stanu.

32. WYKONAWCZE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ (MOJE)

Prezdent, który jest zgodnie z Konstytucją najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Organem pomocniczym prezydenta jest Kancelaria. Problematyka pol społ w obecnej kadencji jest umiejscowiona na szczeblu Podsekretarza Stanu.

Prezes Rady Min realizuje polit społ za pośr Rady Min.

Komitet Społ Rady Min. Jest on wewnętrzym kolegialnym organem R. Min, mającym koordynować i zapewnić sprawną realizację zadań rządu w dziedzinie społ - polit.

Do zadań komitetu należy w szczególności:

• systematyczne rozpatrywanie stanu realizacji zadań z zakresu przestrzegania praw człowieka i obywatela.

• koordynacja działań organów adm rządowej przy projektach aktów normatywnych

• analiza sytuacji społ polit i stanu realizacji polit społ w takich sprawach jak bezrobocie, oświata, nauka, bezpieczeństwo, ochrona warunków pracy, zdrowia i polit społ.

• rekomendowanie Radzie Min i jej prezesowi stanowiska lub projektów rozstrzygnięć w sprawach społeczno - polityczn.

• inspirowanie, podejmowanie i koordynowanie działań na rzecz umocnienia więzi z polonią i uchodźstwem, stworzenia warunków pracy dla mniejszości narodowych i etnicznych żyjących w Polsce.

• projektowanie warunków i zasad współpracy rządu i innych organów adm rządowej ze związkami zawodowymi, organizacjami samorządu zawodowego i stowarzyszeniami.

• analiza realizacji państwowej, kościoły z związkami zaw, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych.

W departamencie rozwoju społecznego prowadzone są nast. prace:

• prowadzenie studiów i prognoz dotyczących zaspokojenia potrzeb społecznych w przekrojach strukturalnych, rodzajowych i terytorialnych

• prowadzenie analiz dotycz sytuacji ekon gospodarstw dom

• badanie społecznych problemów rynków pracy w tym bezrobocie

• współudział w opracowaniu koncepcji polit społ państwa


Rządowa Rada Ludnościowa

• dokonywanie ocen syt demograficznej kraju oraz opracowywanie corocznych raportów o tej syt

• inicjowanie badań naukowych w dziedzinie demografii polit ludnościowej i rodzinnej

• inicjowanie badań naukowych w zakresie prognoz procesu reprodukcji ludności polskiej i jego skutków społ ekon

• dokonywanie oceny wykonania zaleceń Rady Min w zakresie polit ludnościowej i wiążących się z nią zagadnień pol społ

• inicjowanie prac nad projektami aktów normatywnych z dziedziny polit ludnościowej

• współpraca z zagranicą w problematyce ludnościowej

• współpraca z placówkami naukowymi i GUS - em w dziedzinie badań demogr i badań nad polit społ państwa są to Depart Budżetu Państwa (planuje wydatki budżetowe) i Dep Finansowania Sfery Budżetowej, oraz Dep Polit Finansowej i Analizowania, Dep Pol Regionalnej i Rolnictwa, Dep Finansów Samorządu Terytorialnego,

Krajowy Urząd Pracy. Jest centralnym podmiotem wykonawczym polityki zatrudnienia państwa kierowanym przez prezesa. Prezes KUP jest powoływany i odwoływany przez premiera na wniosek nadzorującego ministra po uprzednim zaopiniowaniu przez Naczelną Radę Zatrudnienia. Skład Rady to równe liczbowo reprezentacje przedstawicieli organizacji związkowych, org pracodawców, org administracji rządowej, samorządu terytorialnego. Organy polityki zatrudnienia mają 3 szczeble: Krajowy UP, Wojewódzki UP, powiatowy UP, na każdym szczeblu działają rady -zatrudnienia składające się z 12 osób wg analogicznego klucza jak Rada Naczelna.


Minister Spraw Wewnętrznych - na nim spoczywa realizacja potrzeby poczucia bezpieczeństwa, która plasuje się wysoko w hierarchii potrzeb człowieka.


Min Edukacji Narodowej zajmuje się obszarem polit społ jakim jest polityka edukacyjna. Ma on na celu realizację następujących zadań:

• realizacja konstytucyjnego prawa do nauki

• wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży

• promocja modelu wykształconego obywatela

• wsparcie dla edukacji ustawicznej

• wyzwalanie nowych inicjatyw edukacyjnych w szczególności realizacją reformy edukacji


Urząd Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Urząd ten podejmuje działania mające na celu zapewnienie kombatantom oraz ofiarom represji wojennych i powojennych niezbędnej pomocy i opieki oraz należnego im szacunku i pamięci.


Minister Sprawiedliwości. W ministerstwie sprawiedliwości problematyka społeczna koncentruje się w departamencie spraw rodzinnych i nieletnich.


Min Zdrowia. Zadania pol społ realizują głównie następujące departamenty:

• dep przekształceń systemowych

• dep do spraw wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego

• dep świadczeń zdrowotnych

• dep zdrowia publicznego, inspiruje i projektuje działania w zakresie promocji zdrowia

• dep farmacji opracowuje i nadzoruje politykę lekową

• dep pielęgniarstwa i dep ds. uzdrowisk

Państwowa inspekcja sanitarna jest organem powołanym do nadzoru nad warunkami higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny w szkołach, na uczelniach, w ośrodkach wypoczynku i ma uprawnienie do kontroli zdrowotności i żywienia.


Min Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Specyfika pol społ na obszarach wiejskich wiąże się z koniecznością wyrównywania różnic socjalnych i szans życiowych dużej części społeczeństwa nie posiadającej w porównaniu z ludnością miast jednakowego dostępu do edukacji, pracy, zdrowia, kultury.

33. SĄDOWNICZE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

Trybunał Konstytucyjny

Biorąc pod uwagę płaszczyznę polityki społecznej Trybunał Konstytucyjny jest instytucją, która posiada status sądu i wydaje orzeczenia na temat zgodności z ustawą zasadnicza poszczególnych normatywnych oraz ustawodawczych aktów, które stanowią regulację na temat kwestii socjalnych oraz socjalnych praw obywateli.

Trybunał ma również kompetencję wpłynięcia na kształt i zapisy w prawie socjalnym prowadząc do zgodności poszczególnych orzeczeń z konstytucją. Może ona także zmienić stosowanie danego aktu prawnego albo w całości albo w jej części.

Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Podstawowym zadaniem w działaniu tych sądów jest rozpoznawanie spraw dotyczących sporów i konfliktów między pracodawcą a pracownikiem. Jeśli chodzi o ubezpieczenia to bardzo często pojawiają się sporne spraw, do których zalicza się na przykład sprawy z zakresu powszechnego zaopatrzenia emerytalnego lub o zasiłki rodzinne. W sytuacji konfliktu pomiędzy osobą zainteresowaną a samym płatnikiem tych składek - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje odpowiednią decyzję, na którą przysługuje prawo odwołania się do Sądu Okręgowego. Właśnie w strukturze Sądu Okręgowego funkcjonuje Sąd Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto, strony mają prawo wniesienia apelacji do sądu apelacyjnego.

Sądy Rodzinno-Opiekuńcze

Jeśli chodzi o te sądy, to w Polsce funkcjonuje taka procedura, iż funkcjonują one w strukturze powszechnych sądów i mają one prawo rozpatrywać sprawy zarówno procesowe ale też nieprocesowe. W sprawach, które związane są z władzą rodzicielską oraz opieką - to sądy opiekuńcze działają jako - mediator. Sądy te pełnią również obok orzekania bardzo ważne funkcje profilaktyczno-wychowawcze, a także socjalizacyjne. Jeśli chodzi o sprawy procesowe to należą do nich kwestie rozwodowe, ustalania ojcostwa, przysposobienia, o ustalenie opiekuna, ale też o wykonywanie ograniczenia, zawieszenia, pozbawienie lub przywrócenie rodzicielskiej władzy również o zakazaniu osobistej styczności z dzieckiem czy odebranie dziecka.

34. KONTROLNE PODMITY POLITYKI SPOŁECZNEJ

Do podmiotów kontrolnych polityki społecznej zaliczamy:

1. Najwyższa Izba Kontroli-NIK

2. Rzecznik Praw Obywatelskich

3. Państwowa Inspekcja Pracy

4. Rzecznik Praw Dziecka

Najwyższa Izba Kontroli

NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej, podlega Sejmowi i działa na zasadzie kolegialności. Zakres przedmiotowy i podmiotowy kontroli NIK określono w Konstytucji i ustawie o NIK. Obejmuje ona w szczególności kontrole działalności organów administracji rządowej i samorządu, NBP oraz innych jednostek organizacyjnych wykorzystujących majątek oraz wywiązujących się ze zobowiązań finansowych wobec państwa. NIK w corocznym sprawozdaniu przedkłada Sejmowi w szczególności analizę wykonania budżetu państwa, założeń polityki pieniężnej, a także informacje o wynikach kontroli.

Działalność NIK ma na celu ocenę funkcjonowania państwa i gospodarowania środkami publicznymi. Kontrole NIK przeprowadzane są pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Pojęcie kontroli rozumiane jest w doktrynie prawa jako „badanie i ocena cudzych działalności z określonego punktu widzenia”.

Kontrola obejmuje ustalanie stanu faktycznego w zakresie działania jednostki kontrolowanej, porównanie stanu faktycznego z obowiązującymi wzorami działania , ustalenie przyczyn występujących niezgodności, wyciągnięcie wniosków mających na celu zapewnienie zgodności działania kontrolowanego podmiotu z obowiązującymi standardami prawnymi.

Poza działalnością kontrolną NIK prowadzi również inne działania , które przyczyniają się do lepszego funkcjonowania administracji publicznej, w tym m.in. opiniowanie projektów aktów prawnych, działalność edukacyjną, wydawniczą udział w pracach komisji sejmowych, współpracę międzynarodową.

Jednostki organizacyjne wykonujące zadania kontrolne to:

• Departament Budżetu i Finansów,

• Departament Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Wewnętrznego,

• Departament Administracji Publicznej,

• Departament Gospodarki, Skarbu Państwa i Prywatyzacji,

• Departament Komunikacji i Systemów Transportowych,

• Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego,

• Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego,

• Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia, który jest podstawową jednostką organizacyjną w sferze polityki społecznej.

Do jego właściwości należy w szczególności przeprowadzanie postępowania kontrolnego w zakresie:

1. zatrudnienia oraz przeciwdziałania bezrobociu,

2. wynagrodzeń i świadczeń socjalno- bytowych,

3. ubezpieczenie i zabezpieczenia społecznego,

4. pomocy społecznej.

Departament ten kontroluje działalność:

1. Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Ministra Zdrowia, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Pracy, Funduszu Alimentacyjnego, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Państwowego Funduszu Kombatantów oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

2. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie nadzoru sprawowanego nad Prezesem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,

3. Organów i jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez organy wyżej wymienione.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Rzecznika powołuje Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 postów na okres 5 lat. Obecnym Rzecznikiem jest dr Janusz Kochanowski.

Podjęcie czynności przez Rzecznika następuje:

1. na wniosek obywateli lub ich organizacji,

2. na wniosek organów samorządów,

3. z własnej inicjatywy.

Rzecznik po zapoznaniu się z każdym skierowanym do niego wnioskiem może:

1. podjąć sprawę,

2. poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków działania,

3. przekazać sprawę według właściwości,

4. nie podjąć sprawy-zawiadamiając o tym wnioskodawcę i osobę, której sprawa dotyczy.

Prowadząc postępowanie Rzecznik ma prawo:

1. zbadać, każdą sprawę na miejscu,

2. żądać złożenia wyjaśnień, przedstawienia akt każdej sprawy prowadzonej przez naczelne i centralne organy administracji państwowej, organy administracji rządowej, organy organizacji spółdzielczych, społecznych, zawodowych a także organy jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych,

3. zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii.

Po zbadaniu sprawy Rzecznik może:

1. wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela,

2. skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalności stwierdził naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela,

3. żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych,

4. wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, na prawach przysługujących prokuratorowi,

5. wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia.

Rzecznik ma szerokie uprawnienia w zakresie ochrony praw. Może on także:

• występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela,

• występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności aktu ustawodawczego(normatywnego) z Konstytucją ,

• występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o dokonanie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw,

• wystąpić z wnioskiem do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały wyjaśniającej, przepisy prawne budzące wątpliwość.

Rzecznik Praw Obywatelskich, kierując się konstytucyjną zasadą sprawiedliwości, wypełnia funkcje istotne dla polityki społecznej a są to:

• funkcja prewencyjna(zasada wczesnego ostrzegania),

• funkcja diagnostyczna(ujawnienie niedoskonałości aktów prawnych),

• funkcja kontrolna , którą dzielimy na :

• bierna

• czynna(wnioski skierowane do odpowiednich organów, organizacji lub instytucji),

• funkcja kreująca( przedstawianie Sejmowi i Senatowi sprawozdań, w których przestrzega przed popełnieniem błędów w zakresie polityki społecznej).

Z bieżących interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich warto wymienić wystąpienia w sprawie:

• wystąpienie do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie pobierania przez publiczne szkoły opłat, za prowadzenie przewodów doktorskich od osób nie będących pracownikami uczelni,

• wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego w sprawie braku dostępności do lekarzy uprawnionych do wystawiania zaświadczeń potwierdzających niemożność stawienia się uczestnika postępowania karnego na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie,

• wystąpienie do Minister Zdrowia w sprawie zagrożeń w zakresie zabezpieczenia opieki zdrowotnej w szpitalach,

• wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie zmiany zasad przekazywania przez podatników 1 % należnego podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Informacja Rzecznika podawana jest do wiadomości publicznej.

Rzecznik Praw Dziecka

Rzecznik Praw Dziecka powoływany jest przez Sejm PR na 5-letnią kadencję pierwszego wyboru dokonano w 2000r.Obecnym Rzecznikiem jest Ewa Sowińska. Jej zadaniem jest działanie na rzecz ochrony praw dziecka w szczególności:

• prawa do życia i ochrony zdrowia,

• prawa do wychowania w rodzinie,

• prawa do godziwych warunków socjalnych,

• prawa do nauki.

Rzecznik podejmuje działania na rzecz zapewnienia dziecku pełnego i harmonijnego rozwoju, z poszanowaniem jego godności i podmiotowości, które wymaga ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, brakiem opieki, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem.

Przedmiotem troski Rzecznika są wszystkie dzieci; szczególną opieką otacza dzieci niepełnosprawne, które mają utrudniony start życiowy.

Adresatami działań Rzecznika są wszystkie organy władzy publicznej (między innymi: Sejm, Prezydent RP, Rada Ministrów, sądy), samorządy terytorialne, instytucje rządowe i organizacje pozarządowe.

Co roku przedstawia Sejmowi i Senatowi informacje o swojej działalności wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.

Państwowa Inspekcja Pracy

Państwowa Inspekcja Pracy jest organem nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.

Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają wszyscy pracodawcy i przedsiębiorcy niebędący pracodawcami, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne, w tym osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia pracy.

Jednostkami organizacyjnymi Państwowej Inspekcji Pracy są:

1. Główny Inspektorat Pracy,

2. okręgowe inspektoraty pracy,

3. inspektorzy pracy działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów pracy.

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należy w szczególności:

• nadzór i kontrola przestrzegania przez zakłady pracy prawa pracy,

• analiza przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

• orzekanie w sprawach o wykroczenie przeciwko prawom pracownika oraz udział w postępowaniu w tych sprawach przed kolegiami ds. wykroczeń,

• opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy.

Ma także prawo do zawiadomienia o naruszeniu przepisów właściwych organów, w szczególności:

1. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - o naruszeniu przepisów w zakresie ubezp społ

2. urzędu kontroli skarbowej - o naruszeniu przepisów prawa podatkowego;

3. Policji lub Straży Granicznej - o naruszeniu przepisów o cudzoziemcach.

Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy uprawnieni są do przeprowadzania bez uprzedzenia kontroli przestrzegania przez zakłady pracy przepisów prawa pracy o każdej porze dnia i nocy.

W realizacji swoich zadań Państwowa Inspekcja Pracy współpracuje z komisjami Sejmu i Senatu , Prezesami NIK, ZUS, KRUS, Ministrami : Zdrowia , Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz MOP i Unią Europejską.

Sanepid. wyspecjalizowana instytucja wykonująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia. Inspekcja gromadzi również dane epidemiologiczne dotyczące niektórych chorób.

35. MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ JAKO PODMIOT WYKONAWCZY

Zadania Ministra

• Określa ów tajemniczy próg interwencji na drodze rozporządzenia;

• przedkłada corocznie do dnia 15 kwietnia Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych informację o wysokości minimum egzystencji ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych;

• określa wszelkiego rodzaju wzory umów dla podmiotów współpracujących z ministerstwem;

• określa standardy usług świadczonych przez jednostki pomocy społecznej;

• określa rodzaje i ceny usług j.w.

• określa sposób funkcjonowania tych jednostek;

• określa tryb postępowania w sprawach dotyczących wydawania i cofania zezwoleń na prowadzenie placówek zapewniających opiekę;

• zatwierdza program szkoleń dla rodzin zastępczych;

• określa standardy w domach dziecka: ilość dzieci na opiekuna, wysokość środków pieniężnych na dziecko, kwalifikacje osób tam zatrudnianych;

• określa, która placówka posiada centralny rejestr dzieci oczekujących na adopcję;

• określa standardy nadzoru nad jakością usług w placówkach;

• określa warunki i tryb przyznawania pomocy;

• określa ramowy program nauki j. polskiego dla uchodźców;

• określa szczegóły pomocy uchodźcom;

• powołuje członków Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, która zajmuje się pracownikami pomocy społecznej;

• może przyznawać nagrody specjalne za nowatorskie rozwiązania w niesieniu pomocy;

• powołuje członków Rady Pomocy Społecznej, która jest jego organem opiniodawczo - doradczym.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej - ministerstwo powołane 31 października 2005 przez rząd Kazimierza Marcinkiewicza w wyniku reorganizacji dotychczasowych Ministerstw Gospodarki i Pracy oraz Polityki Społecznej.

Ministerstwo

Z dniem 31 października 2005 r. rozporządzeniem Rady Ministrów utworzone zostało Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w drodze przekształcenia Ministerstwa Polityki Społecznej. Przekształcenie polegało na włączeniu do Ministerstwa Polityki Społecznej komórek organizacyjnych obsługujących sprawy działu „praca”.

W skład Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wchodzą komórki organizacyjne obsługujące sprawy z działu administracji rządowej „zabezpieczenie społeczne”, „praca” i "sprawy rodziny"

Dział praca obejmuje sprawy: - zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu; - stosunków pracy i warunków pracy; - wynagrodzeń i świadczeń pracowniczych; - zbiorowych stosunków pracy i sporów zbiorowych;

Dział sprawy rodziny obejmuje sprawy: - rozwoju i ochrony instytucji małżeństwa, dzieci i rodziny; - rządowych programów wspierania rodziny, w szczególności rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, a także rodzin wielodzietnych lub niepełnych; - przeciwdziałania patologiom i dyskryminacji w rodzinie; - uwarunkowań demograficznych w kraju; - koordynowania i organizowania współpracy organów administracji publicznej, organizacji pozarządowych i instytucji w zakresie realizacji praw rodziny, dzieci i osób starszych potrzebujących wsparcia; - współpracy międzynarodowej dotyczącej realizacji i ochrony praw rodziny, dzieci, młodzieży, kobiet, mężczyzn i osób starszych.

Dział zabezpieczenie społeczne obejmuje sprawy: - ubezpieczeń społecznych i zaopatrzenia społecznego; - funduszy emerytalnych; - pomocy społecznej i świadczeń na rzecz rodziny; - świadczeń socjalnych, zatrudnienia, rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych; - kombatantów i osób represjonowanych; - koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, z wyjątkiem rzeczowych świadczeń leczniczych; - działalności pożytku publicznego, w tym nadzoru nad prowadzeniem tej działalności przez organizacje pożytku publicznego, z wyłączeniem nadzoru nad działalnością w zakresie ratownictwa i ochrony ludności. - Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego sprawuje nadzór nad Prezesem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

36. ROLA KOŚCIOŁA W SFERZE POLITYKI SPOŁECZNEJ

Rola Kościoła w sferze polityki społecznej opiera się na katolickiej nauce społecznej powstałej w XIX wieku w wyniku konfrontacji z problemami społecznymi związanymi z industrializacją. Od początku jej przedmiotem była kwestia społeczna.

Kościół pełni w Polsce rolę:

• oświatowo - wychowawczą (naucza religii w szkołach publicznych, zapewnia opieki duszpasterską żołnierzom pełniącym czynną służbę wojskową, aresztowanym, skazanym, więźniom, emituje w publicznych środkach masowego przekazu nabożeństwa oraz programy religijno - moralne, społeczne i kulturalne. Współpracuje z instytucjami państwowymi i samorządowymi w ochronie, konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury kościelnej i sztuki sakralnej, stanowiących część dziedzictwa kultury polskiej).

• finansowo - gospodarcza (zbiera dobrowolne ofiary wiernych, otrzymuje dotacje i ofiary z przedsiębiorstw i instytucji, towarzystw, wydawnictw i innych akcji prowadzonych przez Kościół lub przy kościele).

• charytatywno - opiekuńcza (Caritas, hospicja, zapewnianie dzieciom młodzieży w zakładach opiekuńczych i wychowawczych, na feriach, wakacjach, w sanatoriach i szpitalach oraz dorosłym przebywającym w zakładach opieki zdrowotnej, w domach pomocy społecznej opiek

Podstawowe zasady:

1. dobra wspólnego - suma warunków życia społecznego, w jakich ludzie mogą rozwijać się. Dobro to zobowiązuje władze publiczne, by działały uwzględniając korzyść wszystkich obywateli;

2. pomocniczości (subsydiarności) - działania, które jednostka lub oddolnie powołane zrzeszenia mogą zrealizować własnymi siłami i z własnej woli, nie powinny być odbierane im przez struktury wyższego rzędu;

3. solidarności - trwała zbiorowa wola angażowania się na rzecz dobra wspólnego,

4. uczestnictwa - obowiązek indywidualnego i zbiorowego zaangażowania w sprawę rozwoju społecznego;

5. proporcjonalnego rozwoju - równowaga wartości, sił i kierunków działania w życiu społecznym, wykorzystywana na drodze równomiernego i harmonijnego rozwoju wszystkich sektorów gospodarki;

6. równego wynagrodzenia za równą pracę - zakaz dyskryminacji płacowej pracowników zatrudnionych na podobnych stanowiskach z ze względu na płeć, narodowość, rasę, religię czy poglądy polityczne.

Kościół katolicki w naszym kraju prowadzi

• 1240 przedszkoli i szkół podstawowych (133 tys. Uczniów),

• 417 szkół niepełnych średnich i średnich(83 tys. Uczniów)

• 69 szkół wyższych i uniwersytetów, (ponad 100 tys. Słuchaczy).

Do Kościoła należy ponadto: 33 szpitale, 244 ambulatoria, 267 domów starców, zakładów opieki dla niepełnosprawnych i nieletnich, 538 sierocińców i domów opieki nad dziećmi, 1820 poradni rodzinnych i ośrodków ochrony życia, 1462 wychowawcze ośrodki specjalne i reedukacyjne oraz 287 innych instytucji o charakterze charytatywnym i wychowawczym.

Największą instytucją charytatywną Kościoła jest polska odnoga światowej organizacji charytatywnej Caritas, reaktywowana w 1989 r.

Kromka chleba

Od 2002 r. Caritas Polska organizuje kampanię społeczną „Kromka Chleba”, która jest odpowiedzią na pogłębiającą się pauperyzację społeczeństwa polskiego. Celem kampanii ma być zmiana świadomości społecznej i nastawienia w stosunku do osób bezdomnych, ubogich i marginalizowanych oraz pozyskanie produktów i środków finansowych na konkretną pomoc najbardziej potrzebującym.

Niepełnosprawni

zmierzają do zapewnienia im różnych form rehabilitacji i terapii. Placówki prowadzone przez Caritas dzielą się na kilka kategorii: ośrodki rehabilitacyjne, warsztaty terapii zajęciowej, domy dziennego pobytu, domy stałego pobytu, gabinety rehabilitacyjne, ośrodki informacji dla osób niepełnosprawnych.

Caritas prowadzi w Polsce 10 tego osrodków rehabilitacyjnych..

Program Skrzydła

Program polega na objęciu opieką finansową dziecka przez firmy i osoby prywatne, które poprzez deklaracje zobowiążą się do wsparcia finansowego ucznia przez okres przynajmniej jednego semestru szkolnego. Do tej pory udało się objąć opieką ok. 840 uczniów i zebrać 770 tys. zł. Na pomoc nadal oczekuje ponad 3000 dzieci.

Migranci i uchodźcy

Celem projektu jest zapewnienie kompleksowej pomocy psychologicznej społecznej i prawnej osobom, które złożyły wniosek o nadanie statusu uchodźcy w RP i przebywają w ośrodkach dla uchodźców, ośrodkach strzeżonych, aresztach lub innych placówkach oraz poza w/w ośrodkami.

Leczenie dzieci

Od stycznia 2005 roku z pomocy finansowej skorzystało ponad 300 dzieci.

Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom

Wakacyjna Akcja Caritas

Caritas dla cudzoziemców

Europejski Program Pomocy Żywnościowej

Ośrodki Informacyjne dla Osób Niepełnosprawnych

Bezdomni

Caritas nie działa wyłącznie w ramach Kościoła Rzymskokatolickiego, ale również w ramach kościołów katolickich innych obrządków. W Polsce istnieją organizacje Caritas Archieparchii Przemysko-Warszawskiej i Caritas Eparchii Wrocławsko-Gdańskiej Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego.

Zarówno kościelne jednostki organizacyjne udzielające pomocy społecznej jak i formy udzielanej pomocy są zbliżone.

37. ROLA URZĘDÓW PRACY W SFERZE POLITYKI SPOŁECZNEJ

Struktura urzędów pracy

W Polsce znajduje się 16 wojewódzkich urzędów pracy oraz 338 urzędów powiatowych oraz ich filie. Łącznie strukturę publicznych służb zatrudnienia tworzą 354 urzędy, które obsługują 379 powiatów i 16 województw.

Zadania urzędów

W Polsce publiczne służby zatrudnienia istnieją od 1918 roku. Tworzą je organy zatrudnienia wraz z powiatowymi i wojewódzkimi urzędami pracy, urzędem obsługującym ministra właściwego do spraw pracy oraz urzędami wojewódzkimi, realizującymi zadania określone ustawą. Dostępne są one dla każdego bezrobotnego i zlokalizowane są w większych miastach i powiatach. Dla absolwentów rejestrujących się w takich urzędach organizowane są warsztaty prowadzone przez psychologów, które uczą jak pisać CV, list motywacyjny, jak się przygotować i zachować na rozmowie kwalifikacyjnej, prowadzone są testy psychologiczne. Również absolwenci mają szansę ubiegać się o kursy doszkalające organizowane i finansowane przez urzędy pracy.

W urzędach prowadzone są również kluby pracy dla wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Zajęcia w klubach pracy mają na celu pomoc w znalezieniu się na rynku pracy i są prowadzone przez doradców zawodowych. Kluby pracy przygotowują do rozmów z pracodawcą poprzez naukę autoprezentacji, pisania dokumentów, składania ofert, sposobów szukania pracy.

Zadania urzędu pracy:

1. pośrednictwo pracy,

2. poradnictwo zawodowe,

3. klub pracy,

4. szkolenia,

5. pożyczki,

6. prace interwencyjne,

7. roboty publiczne,

8. programy specjalne

9. wypłacanie zasiłków

10. realizacja programów subsydiowania zatrudnienia

11. pozyskiwanie i gospodarowanie środkami przeznaczonymi na przeciwdziałanie bezrobocia i działania na lokalnym rynku pracy.

EURES

Wraz z wejściem Polski do UE publiczne służby zatrudnienia naszego kraju stały się członkiem sieci Europejskich Służb Zatrudnienia - EURES. Zadania EURES polegają na międzynarodowym pośrednictwie pracy na terenie państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz informowania o warunkach życia i pracy w tych państwach w celu wspierania mobilności na europejskim rynku pracy

38. POMOC SPOŁECZNA- ZADANIA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO SZCZEBLA PONADPODSTAWOWEGO

Zadania powiatu

Zadania powiatu w dziedzinie pomocy społecznej można podzielić na następujące kategorie:

• specjalistyczna opieka nad rodziną i dzieckiem

• poradnictwo i informacja

• utrzymanie infrastruktury socjalno-technicznej

• przygotowanie kadr pomocy społecznej

Do zadań powiatu należy przede wszystkim zapewnienie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pieniężnej na pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w tych rodzinach oraz wypłacanie wynagrodzeń za pełnienie tych funkcji rodzin zastępczych. Powiat ma również obowiązek zapewnienia opieki dzieciom, które są pozbawione opieki rodziców. W tym właśnie celu prowadzi i organizuje ośrodki adaptacyjno-opiekuńcze oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze. Powiat ponosi także koszty utrzymania tych ośrodków oraz tworzy i realizuje programy pomocy dziecku i rodzinie. Do zadań powiatu należy także przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz kontynuowanie nauki osobom przykładowo opuszczającym placówki opiekuńczo-wychowawcze czy domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.

Następna grupa zadań ma charakter integracyjny. Pomoc ta skierowana jest do osób mających trudności w przystosowaniu się do życia, jak na przykład osoby opuszczające placówki socjalne czy osoby zwalniane z zakładów karnych. Powiaty udzielają także pomocy uchodźcom w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Do zadań powiatu należy także utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy rodzinie oraz zapewnienie środków na wynagrodzenie dla jego pracowników. Powiat musi także, dbając o odpowiednie przygotowanie kadry pomocy społecznej, organizować szkolenia oraz prowadzi doskonalenie zawodowe oraz doradztwo dla kierowników i pracowników powiatowych jednostek organizacyjnych w zakresie pomocy społecznej.

Podobnie jak w gminie do zadań powiatu należy również planowanie i sprawozdawczość. Podobnie jak w gminie opracowywana jest i realizowana powiatowa strategia rozwiązywania problemów społecznych. Dodatkowo powiaty przygotowują sprawozdania na temat realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej dla wojewody.

Wskazane zadania są zadaniami własnymi, na które powiaty muszą przeznaczać własne środki. W odróżnieniu od gmin, powiatom przekazano zdecydowanie mniej zadań zleconych, które finansowane są z budżetu państwa. Należą do nich pomoc uchodźcom objętym indywidualnym programem integracji i opłacenia za nich składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zadania zlecone to także prowadzenie ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej.

Zadania województwa

• działalność promocyjnej i programowej, samorząd województwa,

• zajmuje się przygotowywaniem sprawozdań dla wojewody i sporządzaniem bilansu potrzeb województwa w zakresie pomocy społecznej,

• opracowuje i aktualizuje także wojewódzką strategię w zakresie polityki społecznej, która jest integralną częścią strategii rozwoju województwa - obejmuje ona przede wszystkim programy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych, profilaktykę rozwiązywania problemów alkoholowych oraz współpracy z organizacjami pozarządowymi,

• rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej wspierających samorządy gminne i powiatowe w działaniach na rzecz ograniczenia tego zjawiska.

39. POMOC SPOŁECZNA- ZADANIA PODSTAWOWYCH JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Pomoc społeczna jest częścią polityki społecznej państwa i skierowana jest do osób i rodzin niezdolnych samodzielnie zaspokoić niezbędnych potrzeb życiowych. Środki na ten cel gromadzone są przez instytucje państwowe. Pomoc społeczną reguluje ustawa uchwalona przez Sejm, odpowiada ona aktualnym potrzebom i określa miejsce pomocy społecznej w systemie zabezpieczenia społecznego.

Celem pomocy społecznej jest zapobieganie powstawaniu trudnych sytuacji życiowych oraz pomoc osobom i rodzinom w przezwyciężeniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Od osób korzystających z tej pomocy wymaga się współudziału w rozwiązywaniu tych trudnych sytuacji życiowych. Pomoc ta powinna doprowadzić, w miarę możliwości do życiowego usamodzielnienia się korzystających z niej osób. Ustawa preferuje świadczenia pieniężne przyjmując za podstawę ich przyznawania nie sytuację majątkową ale bieżące dochody.


Zadania administracji

Najszerszy zakres zadań z dziedziny pomocy społecznej mają gminy, ponieważ jednostki te znajdują się najbliżej potrzebujących. Zadania, które przekraczają możliwości gminy, przekazano powiatowi, zaś obowiązki, z którymi nie radzi sobie powiat, wypełnia samorząd województwa. Ponadto określone kompetencje w pomocy społecznej mają organy administracji rządowej. W związku z tym, że wojewoda jest organem nadzoru nad samorządem terytorialnym, jego zadania polegają głównie na nadzorowaniu działalności samorządu.

Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego mogą zlecać realizację zadań z zakresu pomocy społecznej innym podmiotom, a w szczególności organizacjom pozarządowym, osobom fizycznym i prawnym oraz innym jednostkom organizacyjnym, jeżeli prowadzą one działalność w dziedzinie pomocy społecznej. Powierzanie zadań odbywa się na podstawie kontraktu zawartego z wykonawcą, który zostaje wyłoniony w drodze konkursu.

Zadania gminy

Najbardziej rozległy katalog zadań z zakresu pomocy społecznej przyznany jest gminie. Są to następujące kategorie zadań:

• zapewnienie podstaw egzystencji

• przyznawanie zasiłków

• prowadzenie pracy socjalnej

• utrzymywanie odpowiedniej infrastruktury socjalno-technicznej

• ochrona dziecka i rodziny np. dożywianie dzieci

• organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych

• opłacanie składek na ubezpieczenie

• udzielanie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania

• sprawienie pogrzebu

• zapewnienie środków na wynagrodzenie dla pracowników

• prowadzenie domów pomocy społecznej

• działania planistyczne, sprawozdawcze i programowe - opracowują i realizują gminną strategię rozwiązywania problemów społecznych z uwzględnieniem programów pomocy społecznej ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, a także innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka.

40. POZARZĄDOWE ORGANIZACJE POMOCY SPOŁECZNEJ W PL

Są to organizacje, których głównym zadaniem jest przeciwdziałanie skutkom plag społecznych, takich jak: bezdomność, alkoholizm i narkomania. Należą do nich m.in.: Stowarzyszenie MONAR przeciwdziałające zjawiskom patologii społecznej, a także fundacja Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików, Fundacja im. Brata Alberta zajmująca się osobami niepełnosprawnymi umysłowo (organizuje i prowadzi specjalistyczne placówki rehabilitacyjne i opiekuńcze, pomaga rodzinom z osobami niepełnosprawnymi).

Wśród największych organizacji pozarządowych zajmujących się działalnością charytatywną trzeba wymienić takie, jak:

Polski Czerwony Krzyż (członek Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca) - niesie pomoc wszystkim potrzebującym, pozyskuje honorowych dawców krwi, prowadzi Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań, zapobiega chorobom zakaźnym i cywilizacyjnym, bierze udział w międzynarodowych akcjach pomocy humanitarnej;

Caritas Polska (organizacja charytatywna Kościoła Rzymskokatolickiego) - organizuje i koordynuje działania pomocowe za granicą i w Polsce i informacyjne;

Polska Akcja Humanitarna - niesie pomoc ofiarom wojen i kataklizmów za granicą i w Polsce oraz uchodźcom, wspiera szkoły i ośrodki zdrowia w rejonach dotkniętych ubóstwem, prowadzi akcje edukacyjne;

Fundacja SOS - obejmuje opieką osoby zagrożone ubóstwem i społeczną marginalizacją, inicjuje i stymuluje akcje społeczne;

Fundacja Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy

Monar -to apolityczna organizacja pozarządowa, stowarzyszenie, zarejestrowane w 1981 r. i działające na terenie całej Polski. Monar jest jedną z największych tego rodzaju organizacji na świecie. Udziela pomocy rocznie ponad 20 tysiącom osób w 135 placówkach różnego typu. Stowarzyszenie zatrudnia ponad 700 pracowników etatowych (psychologów, pedagogów, lekarzy, specjalistów i instruktorów terapii uzależnień) oraz ok. 300 wolontariuszy.

Caritas - jedna z największych organizacji charytatywnych działających w Polsce, jak i na świecie. Nadzór nad nią pełni Konferencja Episkopatu Polski.. Została reaktywowana w 1989 roku. Odwołuje się tradycji pracy charytatywnej Caritas sprzed 1950 roku. Posiada własną osobowość prawną i działa w oparciu o przepisy prawa kościelnego i państwowego.

Polska Akcja Humanitarna (PAH) (oficjalna nazwa w ang. Polish Humanitarian Organisation - PHO) to organizacja humanitarna założona i prowadzona przez Janinę Ochojską. Organizacja powstała w 1994 roku z inicjatywy pracowników biur: warszawskiego, toruńskiego i łódzkiego Fundacji EquiLibre. Główna siedziba fundacji mieści się w Warszawie. Od 19 marca 2004 roku Polska Akcja Humanitarna jest organizacją pożytku publicznego.

41.ROLA PRACOWNIKA SOCJALNEGO

Wykonywanie zawodu pracownika socjalnego polega na świadczeniu pracy socjalnej na rzecz osób, rodzin i grup społecznych wymagających pomocy, a w szczególności na:

1. inicjowaniu i organizowaniu działań mających na celu przeciwdziałanie ubóstwu i marginalizacji społecznej osób, rodzin i grup społecznych;

2. inspirowaniu i podejmowaniu działań w celu zapewnienia wsparcia osobom, rodzinom grupom społecznym, a także podejmowaniu działań na rzecz organizacji i rozwoju substytucyjnych ofert oparcia społecznego w celu poprawy funkcjonowania osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej;

3. wspieraniu osób, rodzin i grup społecznych, które, wykorzystując własne zasoby, możliwości i uprawnienia, nie są w stanie samodzielnie przezwyciężyć swojej trudnej sytuacji życiowej w ich wysiłkach zmierzających do poprawy sytuacji życiowej;

4. prowadzeniu poradnictwa socjalnego dla osób, rodzin i grup społecznych będących w trudnej sytuacji życiowej, w tym w szczególności poradnictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów oraz udzielania informacji na temat pomocy świadczonej przez właściwe instytucje rządowe, samorządowe i organizacje pozarządowe;

5. prowadzeniu mediacji mających na celu budowanie korzystnych relacji społecznych, w tym poprzez pomoc w rozwiązywaniu konfliktów w rodzinach i grupach społecznych;

6. pobudzaniu społecznej aktywności i inspirowaniu działań samopomocowych w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób, rodzin i innych grup społecznych;

7. współpracy z jednostkami administracji rządowej i samorządu terytorialnego, właściwymi instytucjami, organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i specjalistami działającymi na rzecz osób, rodzin i grup społecznych wymagających wsparcia, w celu przeciwdziałania i ograniczania skutków negatywnych zjawisk społecznych;

8. inicjowaniu nowych form pomocy osobom, rodzinom i grupom społecznym będącym w trudnej sytuacji życiowej, w celu podejmowania działań zmierzających do jej poprawy;

9. podejmowaniu działań w celu integracji społecznej osób, rodzin i grup społecznych zagrożonych niedostatkiem i marginalizacją społeczną;

10. analizowaniu możliwości przezwyciężenia przez osoby, rodziny i grupy społeczne ich trudnej sytuacji życiowej, w szczególności poprzez przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych;

11. podejmowaniu interwencji socjalnej, polegającej na działaniu pracownika socjalnego zmierzającym do zapewnienia skutecznego wsparcia osobom, rodzinom i grupom społecznym znajdującym się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej spowodowanej niedostatkiem lub marginalizacją społeczną, oraz występowaniu w interesie osób, rodzin i grup społecznych, w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia, szczególnie w sprawach dotyczących osób w podeszłym wieku, nieletnich, niepełnosprawnych, samotnych oraz z zaburzeniami psychicznymi;

12. inicjowaniu i opracowywaniu kontraktu socjalnego oraz podejmowaniu czynności związanych z realizacją zadań zawartych w kontrakcie, przy aktywnym udziale osób ubiegających się o pomoc;

13. opracowywaniu planów pomocy oraz kwalifikowaniu osób i rodzin do uzyskania świadczeń pomocy społecznej;

14. opracowywaniu, wspólnie z osobami wymagającymi wsparcia, indywidualnych programów zatrudnienia socjalnego, programów integracji społecznej i wychodzenia z bezdomności.

42. ROLA DOMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ

Domy pomocy społecznej świadczą, na poziomie obowiązującego standardu, osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności usługi: bytowe(najczęściej pokój 3-4 osobowy, 3 posiłki dziennie), opiekuńcze (np. pielęgniarki, wolontariusze), wspomagające i edukacyjne w formach i zakresie wynikających z indywidualnych potrzeb, lecznicze (np. zabiegi rehabilitacyjne, psycholog),

PODZIAŁ DOMÓW dla:

• Osób w podeszłym wieku

• Osób przewlekle somatycznie chorych

• Osób przewlekle psychicznie chorych

• Dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie

• Dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie

• Osób niepełnosprawnych fizycznie

Decyzję o skierowaniu osoby do Domu Pomocy Społecznej i opłacie za pobyt wydaje organ gminy, z której ta osoba pochodzi.


Zobowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w DPS są w kolejności:

1. mieszkaniec domu - nie więcej niż 70% swojego dochodu,

2. małżonek i/lub dzieci mieszkańca:

• osoba samotnie gospodarująca, jeżeli jej dochód jest wyższy niż 250% kryterium dochodowego,

• osoba w rodzinie, jeżeli dochód na osobę jest niższy niż 351 zł.

3. gmina, z której osoba została skierowana do DPS - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w Domu, a opłatami wnoszonymi przez wymienione wyżej osoby.

Do jednostek organizacyjnych pomocy społecznej należą:

Ośrodek pomocy społecznej są to jednostki organizacyjne wykonujące zadania z zakresu pomocy społecznej w gminie.

Do zadań Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej należy prowadzenie całokształtu spraw w zakresie pomocy społecznej a w szczególności:

• tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy społecznej, a w tym rozbudowę niezbędnej infrastruktury socjalnej,

• analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenie pomocy społecznej-przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń,

• pobudzanie społecznej aktywności w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin

Do zadań Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej należy prowadzenie całokształtu spraw w zakresie pomocy społecznej a w szczególności:

• tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy społecznej, a w tym rozbudowę niezbędnej infrastruktury socjalnej,

• analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenie pomocy społecznej,

• przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń,

• pobudzanie społecznej aktywności w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin,

• praca socjalna, rozumiana jako działalność zawodowa, skierowana na pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzenie warunków sprzyjających temu rozwojowi.

Zadania własne z zakresu pomocy społecznej:

• kierowanie do domów pomocy społecznej i ośrodków wsparcia o zasięgu lokalnym osób wymagających opieki,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych i socjalnych celowych,

• przyznawanie pomocy rzeczowej,

• przyznawanie pomocy w naturze na ekonomiczne usamodzielnienie,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków i pożyczek na ekonomiczne usamodzielnienie,

• inne zadania z zakresu pomocy społecznej wynikające z rozeznanych potrzeb Gminy.

Zadania własne o charakterze obowiązkowym z zakresu pomocy społecznej:

• udzielanie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym,

• świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych w miejscu zamieszkania,

• pokrywanie wydatków na świadczenia zdrowotne,

• udzielanie zasiłku celowego na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego,

• praca socjalna,

• sprawianie pogrzebu,

• zapewnienie środków na wynagrodzenia dla pracowników i warunków do realizacji żądań własnych.

Zadania zlecone z zakresu pomocy społecznej:

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, renty socjalnej, przysługujących dodatków do świadczeń,

• przyznawanie i wpłacanie zasiłków okresowych, gwarantowanych okresowych i specjalnych okresowych,

• opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne za osoby otrzymujące gwarantowany zasiłek okresowy i zasiłek stały z tytułu wychowania dziecka wymagającego stałej opieki i pielęgnacji,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłku celowego na pokrycie wydatków powstałych w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej,

• przyznawanie zasiłku celowego w formie biletu kredytowego,

• świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych przysługujących na podstawie przepisów o ochronie zdrowia psychicznego,

• organizowanie i prowadzenie środowiskowych domów samopomocy,

• ocena problemów społecznych terenu i przedstawienia propozycji ich rozwiązywania,

• współpraca z organizacjami społecznymi, samorządem terytorialnym mieszkańców, zakładami pracy, związkami wyznaniowymi oraz mobilizowanie środowisk lokalnych do działań na rzecz pomocy społecznej.

Powiatowe centra pomocy rodzinie są to jednostki organizacyjne wykonujące zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej. Zadania powiatowych centrów pomocy rodzinie w miastach na prawach powiatu realizują miejskie ośrodki pomocy społecznej (miejskie ośrodki pomocy rodzinie).

Regionalne ośrodki polityki społecznej

Na szczeblu województwa istnieją dwie odrębne struktury organizacyjne - administracji rządowej i samorządowej.

• Zadania rządowe na szczeblu województwa wykonuje wojewoda. Zadania wojewody w zakresie pomocy społecznej realizowane są przez wydziały polityki społecznej urzędów wojewódzkich.

• Natomiast zadania samorządowe wykonuje marszałek województwa przy pomocy regionalnego ośrodka polityki społecznej - jednostki organizacyjnej powołanej do realizacji zadań pomocy społecznej w województwach samorządowych.

Placówka opiekuńczo - wychowawcza zapewnia dzieciom i młodzieży pozbawionym częściowo i całkowicie opieki rodzicielskiej oraz niedostosowanym społecznie dzienną lub całodobową, ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie, jak również wspiera działania rodziców w wychowaniu i sprawowaniu opieki.

Placówki ze względu na specyfikę działań dzielą się na :

1. Placówki wsparcia dziennego

Wspierają rodzinę w sprawowaniu jej podstawowych funkcji, zapewniają pomoc rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami. Współpracują ze szkołą, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych

2. Placówki interwencyjne

Zapewniają dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodziców, znajdującemu się w sytuacji kryzysowej: doraźną, całodobową opiekę, kształcenie dostosowane do jego wieku i możliwości rozwojowych, opiekę i wychowanie do czasu powrotu do rodziny lub umieszczenia w rodzinie zastępczej, placówce rodzinnej albo placówce socjalizacyjnej

3. Placówki rodzinne

Zapewniają dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców całodobowa opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego oraz opiekę, do czasu powrotu dziecka do rodziny, umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienia

4. Placówki socjalizacyjne

Zapewniają całodobową opiekę i wychowanie dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej, dla których nie znaleziono rodzinnej opieki zastępczej

Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze Ośrodek lub zespół wsparcia rodziny naturalnej, prowadzący poradnictwo dla dzieci i rodziców oraz terapię rodzinną, w tym dla rodziców dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo- wychowawczych

Ośrodek lub zespół wsparcia rodziny zastępczej lub adopcyjnej, inicjujący i wspomagający zastępcze formy opieki i wychowania rodzinnego, szkolący i kwalifikujący kandydatów na rodzinę zastępczą albo adopcyjną, prowadzący poradnictwo rodzinne i terapie rodzinną dla dzieci i rodziców dzieci umieszczonych w rodzinnej opiece zastępczej

Ośrodki wsparcia Ośrodek wsparcia jest środowiskową formą pomocy półstacjonarnej służącą utrzymaniu osoby w jej naturalnym środowisku i przeciwdziałaniu instytucjonalizacji, a w szczególności:

• środowiskowe domy samopomocy

• dzienne domy pomocy

• noclegownie

• ośrodki opiekuńcze

43. ISTOTA I KLASYFIKACJA KWESTII SPOŁECZNYCH

Kwestia społ- efekt asymetrycznych przekształceń w rozwoju gospodarczym, które powodują zagrożenia społeczne; efekt niezgodności idei społecznych z rzeczywistością; problem o wysokim stopniu dotkliwości, generujący krytyczne sytuacje w życiu jednostki i zbiorowości i implikujący trwałe zakłócenia w funkcjonowaniu społeczeństwa

Kwestia społeczna - stan/proces społeczny blokujący w szerokiej skali za­spokajanie podstawowych potrzeb ludz­kich

Ujęcie podmiotowe i przedmiotowe kwestii społecznych

• W znaczeniu podmiotowym analizujemy sytuację socjalną poszczególnych grup społecznych. Szuka się odpowiedzi na pytania: czyje potrzeby są blokowane? Wyodrębnia się: kwestię robotniczą, chłopską (wiej­ską), mniejszości narodowych, ludzi sta­rych, osób niepełnosprawnych, samotnych matek i rodzin wielodzietnych.

• W ujęciu przedmiotowym ważna jest odpowiedź na pyta­nie: zaspokajanie jakich potrzeb jest przez kwestie społeczne blokowane? Według te­go kryterium wyróżnia się m.in. kwestie: ubóstwa, bezrobocia, oświaty, mieszkalnictwa, patologię społeczną, zdrowia.

Klasyfikacje kwestii społecznych

• podział na to, zaspokajanie jakich potrzeb jest blokowane, np.: kwestie bezrobocia, oświaty, uczestnictwa w kulturze itd.

• podział na to, czyje potrzeby są blokowane („kwestie podmiotowe”), np.: kwestia imigrantów, kobiet, dzieci, osób starszych

• podział na skale: kwestia lokalna, regionalna, państwowa, regionów świata, globalnej

• podział ze względu na dotkliwość: kwestia umiarkowana, intensywna, krytyczna /dramatyczna

44. STOPIEŃ ZASPOKOJENIA POTRZEB ŻYWNOŚCIOWYCH- SPOSOBY POMIARU, SYTUACJA W POLSCE

Podstawowe potrzeby żywieniowe - minimalne wymagania żywieniowe, odpowiadającej danej płci, wiekowi i aktywności fizycznej, konieczne dla zapewnienia życia, zdrowia i rozwoju.

7

---