Politechnika Wrocławska Wrocław dn. 24.07.2006

Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii

Referat z przedmiotu:

Wentylacja kopalń i pożary I

„Sposoby pomiaru pola przekroju

poprzecznego wyrobisk górniczych”

Wykonał:

Jędrzej Bukowski

Nr alb. 113 989

e-mail: [e-mail]

SPIS TREŚCI

1. Wstęp (czym jest pomiar? Po co się wykonuje pomiary pola przekroju poprzecznego?)

2. Podział metod pomiaru pola przekroju wyrobisk górniczych.

2.1. Metody proste, oparte na wzorach geometrycznych

2.1.1. Obudowa w kształcie trapezu

2.1.2. Obudowa ze sklepieniem eliptycznym

2.1.3. Obudowa ze sklepieniem półkulistym

2.2. Metody proste dla wyrobisk o skomplikowanym kształcie

2.2.1. Metoda z „linią pomiarową”

2.2.2. Metoda „z domiarem”

2.2.3. Metoda „z domiarem”przy użyciu dwóch łat

2.2.4. Sprzęt wykorzystywany przy metodach:„z linią pomiarową” i „z domiarem”

2.2.4.1. Ruletka geodezyjna

2.2.4.2. Przymiar składany

2.2.4.3. Dalmierze

2.3. Metody wykorzystujące nowoczesne przyrządy pomiarowe

2.3.1. Metoda pomiaru pola przekrojuprzy pomocy profilometru

2.3.2. Metoda pomiaru pola przekrojuprzy pomocy profilografu

2.3.2.1. Profilograf mechaniczny

2.3.2.2. Profilograf optyczny

2.3.2.4. Profilograf laserowy

2.3.3. Metoda pomiaru pola przekroju przy pomocy profilometru lub progilografu

2.4. Inne sposoby pomiaru pola przekroju poprzecznego

2.4.1. Pomiar pola przekroju przy wykorzystaniu fotogrametrii

2.4.2. Pomiar pola przekroju przy wykorzystaniu teodolitu

2.4.2.2. Wykonanie osnowy pomiarowej

3. Podsumowanie

4. Literatura

1. WSTĘP

Czym jest pomiar?:

„Pomiarem nazywa się czynność polegającą na doświadczalnym wyznaczeniu, z określoną dokładnością, miary danej wielkości. Pomiar obejmuje użycie narzędzi pomiarowych i wykonanie odpowiednich obliczeń. W wyniku pomiaru otrzymuje się liczbę, która wyraża ile razy miara wielkości fizycznej jest większa lub mniejsza od miary jednostkowej.” [1]

Istnieje wiele podziałów rodzaju pomiarów według różnych cech charakterystycznych jak np:

• „Według rodzaju wielkości mierzonej (pomiar ciśnienia, temperatury, prędkości)

• Według zależności wielkości mierzonej od czasu (pomiar statyczny, dynamiczny)

• Według przeznaczenia (naukowe, przemysłowe)

• Według warunków, w których odbywa się pomiar (wzorcowe, laboratoryjne, warsztatowe)” [1]

Jednak ogólnym podziałem pomiarów jest rozróżnienie ich na:

• „Pomiar bezpośredni

• Pomiar pośredni” [1]

„W pomiarach bezpośrednich (prostych) między szukaną wartością mierzonej wielkości y
, a liczbą odczytywaną (obserwowaną) x w czasie pomiaru zachodzi zależność [1] :

Y = f(x) (1)

Do takich pomiarów możemy zaliczyć pomiary różnicy ciśnień za pomocą manometru wodnego.

W pomiarach pośrednich (złożonych) miara badanej wielkości y zależy od wartości innych wielkości x₁, x₂, … .x_n, określanych pomiarem [1] :

Y = f(x₁, x₂, … .x_n) (2)

W tym przypadku zależność funkcyjna f określa związek między wartościami wyznaczonymi drogą pomiaru bezpośredniego x₁, x₂, … .x_n, a wartością wielkości poszukiwanej y.

Do takich pomiarów możemy zaliczyć pomiary oporu R wyrobiska, który zależy od zmiennych: strata naporu w oraz strumień objętości powietrza Q.” [1]

Pomiar przekroju poprzecznego wyrobisk możemy zaliczyć do pomiarów bezpośrednich

Po co wykonuje się pomiary pola przekroju poprzecznego wyrobisk górniczych?:

Głównym powodem, dla którego wykonuje się takie pomiary jest konieczność przewietrzania wyrobisk podziemnych. Znając dokładną powierzchnię pola przekroju wyrobiska można ustalić objętość powietrza, jaką trzeba wtłaczać w jednostce czasu do wyrobiska, zapewniając tym samym warunki niezbędne do prowadzenia eksploatacji. Złe, lub niedostatecznie dokładne określenie pola przekroju wyrobiska, może doprowadzić do błędnych ustaleń dot. ilości i wielkości wentylatorów pracujących pod ziemią, a w rezultacie spowodować przewietrzanie kopalni w niewystarczającym stopniu. Przepisy w tym zakresie są bardzo zaostrzone, dlatego dokładność pomiaru pola powierzchni wyrobisk podziemnych jest niezwykle istotną sprawą, przy projektowaniu rozpływów powietrza w kopalniach.

Takie pomiary należy prowadzić regularnie, ponieważ przekrój wyrobisk podziemnych jest zmienny w czasie, na co ma wpływ zaciskanie się górotworu pod wpływem ciśnienia
, zwłaszcza w okresie stosowania obudów podatnych (zaciskających się).

2. METODY POMIARU POLA PRZEKROJU POPRZECZNEGO

Warunki pomiaru pola przekroju poprzecznego wyrobisk górniczych są niekiedy bardzo zmienne, a kształty wyrobisk bywają bardzo różne, dlatego nie ma jednego sposobu na określenie wszystkich potrzebnych wielkości pomiarowych. Dzisiejsza technika pozwala, na szczęście, zrealizować pomiar, bez konieczności przebywania w rejonie, niekiedy bardzo uciążliwym dla załogi, wymagającym czynności pomiarowych.

„Ogólnie, wszystkie znane sposoby pomiaru pola przekroju wyrobisk można podzielić na cztery grupy:” [3]

„1. METODY GEOMETRYCZNE OPARTE NA PODSTAWOWYCH WZORACH

(pomiar wysokości i szerokości wyrobisk o prostych kształtach zbliżonych do kształtów figur geometrycznych (tj. kwadrat, prostokąt, trójkąt))

2. METODY POMIARU DLA WYROBISK O SKOMPLIKOWANYM KSZTAŁCIE, MIERZONE PROSTYMI METODAMI

(Domiar do ociosów za pomocą łaty lub pionu)

3. METODY DLA DOWOLNYCH KSZTAŁTÓW WYROBISK, PRZY UŻYCIU SPECJALNYCH PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH

(Profilograf, Profilometr)

4. INNE

(metody fotograficzne oraz geodezyjne - teodolit)” [3]

2.1. Metody proste oparte na wzorach geometrycznych

Metody oparte na wzorach geometrycznych sprawdzają się wyłącznie przy obliczaniu pól przekroju wyrobisk o kształcie zbliżonym do regularnych figur geometrycznych. Wówczas należy zmierzyć wysokość i szerokość wyrobiska, a następnie podstawiając uzyskane wartości do odpowiedniego wzoru, wylicza się pole przekroju wyrobiska.

2.1.1. Obudowa w kształcie trapezu [3]

Rys.1. Przekrój przez obudowę w kształcie trapezu.

2.1.2. Obudowa ze sklepieniem eliptycznym [3]

Rys.2. Przekrój przez obudowę o kształcie eliptycznym.

2.1.3. Obudowa ze sklepieniem półkulistym [3]

Rys.3. Przekrój przez obudowę o kształcie półkolistym

2.2. Metody proste dla wyrobisk o skomplikowanym kształcie

Powyższe metody polegają na bezpośrednim pomiarze długości odcinków wychodzących od linii, lub punktu pomiarowego, do krawędzi wyrobiska. Z pomierzonych odległości wylicza się pole przekroju poprzecznego wyrobiska, poprzez zsumowanie mniejszych pól składowych. Metoda ta sprawdza się nie tylko przy przekrojach regularnych tj. elipsa, koło, kwadrat, prostokąt itd. Ale również przy kształtach bardzo zróżnicowanych. Niestety są to techniki najbardziej pierwotne, czasochłonne i wymagające zaangażowania większej ilości osób, co w przypadku ciasnych wyrobisk podziemnych bywa kłopotliwe. Dlatego w obecnych czasach, te techniki są wypierane przez nowocześniejsze sposoby dokonywania pomiarów.

„Metody proste, pomiaru wyrobisk o skomplikowanym kształcie, można podzielić na:

• metoda „z linią pomiarową”,

• metoda „z domiarem” [3].

2.2.1. Metoda z „linią pomiarową”

„Sposób pomiaru jest następujący: W określonym miejscu wyrobiska „0” ustawia się pionową linię pomiarową np. rozsuwaną łatę mierniczą, a następnie dokonuje się domiary
np. ruletką, (od lini pomiarowej do ociosów wyrobiska) l₁, l₂, …l_n. Im więcej domiarów tym dokładniejszy będzie obliczony przekrój. Pole przekroju wyrobiska A jest sumą pól A_i figur elementarnych (6).” [1] Ważne jest, aby domiary były wykonywane pod kątem prostym do łaty mierniczej. Jest to warunek, który znacznie utrudnia prowadzenie pomiarów tą metodą, zwłaszcza, gdy z konieczności zespół jest zmuszony (przez nieregularność kształtu wyrobiska) wykonać kilkanaście takich domiarów.

(6)

Rys.4a. Schemat pomiaru pola przekroju metodą geometryczną [1].

Pole przekroju poprzecznego wyrobiska jest sumą pól poszczególnych figur (9) (trójkątów i trapezów), które można obliczyć z następujących wzorów (7), (8):

A₁ = 0,5 (l₁ + l₂) h (7) A₂ = 0,5 l h (8)

(dla trapezu) (dla trójkąta)

A = A₁ + A₂ +…+ A_n (9)

gdzie:

A₁, A₂ - pole powierzchni figur elementarnych (trapez, trójkąt), m²,

A - pole powierzchni przekroju wyrobiska, m²,

l₁, l₂ - długości wybranych boków figur elementarnych, m,

h - wysokość figury elementarnej, m.

2.2.2. Metoda „z domiarem”

W przypadku, gdy wyrobisko ma przekrój bardzo nieregularny, to pomiaru dokonujemy metodą „z domiarem” ustawiamy w jego środku rozsuwaną łatę mierniczą, cechowaną co 20-25 cm i dokonujemy ruletką domiarów od każdego punktu na łacie (zgodnie z podziałką) do ociosów wyrobiska (rys.4b.). Uzyskane odległości pozwolą wykreślić siatkę, kształtem zbliżoną do kształtu wyrobiska. Następnie należy wykreślić w skali przekrój tego wyrobiska i splanimetrować jego kształt, co da nam pole wyrobiska.

Rys.4b. Schemat pomiaru pola przekroju metodą geometryczną z domiarem [4].

2.2.3. Metoda „z domiarem” przy użyciu dwóch łat

W przypadku, gdy szerokość wyrobiska jest duża, korzysta się z dwóch łat, rozstawionych obok siebie w odległości nie większej niż długość ruletki (najczęściej blisko ociosów) i analogicznie wykonuje się pomiar pola przekroju, jak w przypadku pomiaru z jedną łatą (Rys.4c.).

Rys.4c. Schemat pomiaru pola przekroju metodą geometryczną z domiarem, przy użyciu dwóch łat [4].

2.2.4. Sprzęt wykorzystywany przy metodach:„z linią pomiarową”
i „z domiarem”

Przy wykonywaniu pomiarów powyższymi metodami można posłużyć się następującym sprzętem pomocniczym:

„1. RULETKA GEODEZYJNA

2. PRZYMIAR SKŁADANY

3. DALMIERZ LASEROWY” [3]

2.2.4.1. Ruletka geodezyjna [3]

Rys.5. Ruletka geodezyjna [3]

2.2.4.2. Przymiar składany

Rys.6. Przymiar składany [3]

2.2.4.3. Dalmierze

Rys. 7. Dalmierz laserowy firmy „Casto” [3]

2.3. Metody wykorzystujące nowoczesne przyrządy pomiarowe

Postęp techniki spowodował, że powstały urządzenia pozwalające obliczać pola przekrojów o bardzo nieregularnych kształtach. Przy czym dokładność takiego pomiaru i czas jego wykonania jest imponujący. Ze wszystkich, obecnie dostępnych urządzeń należy wymienić dwa podstawowe:

1. PROFILOMETR

2. PROFILOGRAF

2.3.1. Metoda pomiaru pola przekroju przy pomocy profilometru

„PROFILOMETR - Jest urządzeniem służącym do pomiaru profilu przekroju poprzecznego wyrobiska. Zasada działania tego urządzenia jest bardzo prosta. Zasadniczą częścią przyrządu jest kątomierz i taśma miernicza (pokazane na schemacie a). Z pomiaru otrzymujemy odległości (mierzone taśmą mierniczą) oraz wartości kątów (mierzone za pomocą kątomierza). Na podstawie dych danych, pole powierzchni można obliczyć analitycznie
, lub używając odpowiedniej siatki biegunowej (pokazanej na rys.9. b)” [1]

Dzisiejsze profilometry są bardzo zaawansowane technicznie. Nowością są profilometry laserowe, rejestrujące powierzchnię geometryczną za pomocą wiązki lasera. Poza tym profilometry mogą służyć do pomiaru np. chropowatości powierzchni.

Rys.9. Schemat profilometru (a), siatka biegunowa (b), [1].

2.3.2. Metoda pomiaru pola przekroju przy pomocy profilografu

PROFILOGRAF - jest to urządzenie, dzięki któremu otrzymuje się dokładny obrys wyrobiska, kreślony na papierze, lub zapisany w formie cyfrowej. Otrzymany kontur jest zachowany w określonej skali ” [1]. Znając tę skalę można szybko i dokładnie wyznaczyć pole przekroju wyrobiska. Ze względu na wygodę i szybkość wykonywania pomiarów tym urządzeniem, pojawiło się na rynku wiele rodzajów profilografów. Oto niektóre z nich:

„ - PROFILOGRAF MECHANICZNY,

- PROFILOGRAF OPTYCZNY,

- PROFILOGRAF LASEROWY [1].

2.3.2.1. Profilograf mechaniczny

Budowa profilografu mechanicznego:

„1 - ramię,

2 - oś,

3 - zębatka,

4 - przekładnia zmniejszająca,

5 - ramię zakończone pisakiem,

6 - łożysko,

7 - rysownica,

8 - statyw.” [3]

Układ pantografu jest umieszczony w skrzynce

, znajdującej się na statywie

Rys. 11a . Profilograf mechaniczny [4]

„Układ pantografu może być umieszczony również w walizce, którą stawia się na spągu chodnika. Końcem wysięgnika przesuwa się po obwodzie przekroju poprzecznego (a), pantograf kreśli na papierze w odpowiedniej skali obrys wyrobiska (rys 11. b,c). Pole wyznacza się planimetrując powierzchnię lub licząc kratki, jeżeli obrys wykonano na papierze milimetrowym.” [1]

Rys.11b. Zdejmowanie profilu (a), mechanizm profilografu (b), siatka (c), [1].

2.3.2.2. Profilograf optyczny

„Do zdejmowania konturów wyrobisk stosuje się również profilografy optyczne. Zasada działania profilografów optycznych polega na projekcji wiązki światła (6), np. z lampy górniczej (3 i 4), umieszczonej na stojaku (1). Wiązkę światła przesuwa się za pomocą korby (2) po ociosach chodnika, w miejscu, w którym chce się zarejestrować profil (9) przekroju poprzecznego. Do stojaka zamocowane są znaki (5) oświetlone wiązką. Wyznaczają one trójkąt o znanym polu powierzchni K. W celu identyfikacji przekroju na tablicy (8) zaznacza się odpowiednie cechy. Profil przekroju wyrobiska rejestruje się aparatem fotograficznym (7). W przypadku wiązki skupionej wymaga się odpowiedniego czasu naświetlania.” [4]

rys.12a. Zasada działania profilografu optycznego [4].

Rys.12b. Schemat profilografu optycznego [4]

Budowa profilografu optycznego:

„1 - rączka,

2 - rurka metalowa,

3 - bateria,

4,5 - lampki,

6 - kółko wodzące,” [3]

2.3.2.3. Opracowanie profilogramu optycznego

„W celu wyznaczenia pola przekroju planimetruje się zarówno powierzchnię trójkąta o znanym polu k odczytując wartość Fk, jak i powierzchnię obrysowaną profilem wyrobiska otrzymując F. Na fotografiach można łatwo zidentyfikować przewody, lutniociągi, których pole powierzchni można również splanimetrować i odjąć od powierzchni całkowitej. Pole przekroju poprzecznego wyrobiska jest równe:” [1]

(10)

„Wykorzystując rzutnik można narysować ołówkiem profil na kalce i dokonać pomiaru planimetrem (rys. b,c).” [1]

Rys.13. Wykonanie powiększenia (b), planimetrowanie (c), [1].

2.3.2.4. Profilograf laserowy

„Profilografy laserowe weszły do użytku stosunkowo niedawno. Ich niebywałą zaletą jest niewątpliwie niespotykana do tej pory dokładność pomiarowa. Profilografy laserowe znalazły zastosowanie, nie tylko w badaniu pola przekroju wyrobisk, ale w drogownictwie, czy
w budownictwie, w celu badania nawierzchni. Zasada działania opiera się na rejestracji czasu powrotu wiązki lasera od punktu odbicia i kąta odbicia. Na podstawie tych danych komputer wykreśla kształt płaszczyzny odbijającej i jej odległość od urządzenia.” [6]

Rys.14. Schemat badania nawierzchni profilografem laserowym [6].

2.3.3. Metoda pomiaru pola przekroju przy pomocy profilometru lub progilografu metoda biegunowa i dwubiegunowa

„Metody - biegunowa i dwubiegunowa polegają na pomiarze profilometrem lub profilografem odległości między punktem pomiarowym „biegunem” (jednym dla wszystkich domiarów w metodzie biegunowej, dwoma w metodzie dwubiegunowej), a punktami znajdującymi się na obwodzie wyrobiska” [1]. W ten sposób utworzone odcinki pomiarowe są przesunięte, względem siebie, o konkretny kąt (wynikający z ilości odcinków). Znając wartość tego kąta i długości tych odcinków można wyliczyć ze wzoru nr 11 [1] pole powierzchni przekroju wyrobiska.

rys.15. schemat pomiaru pola przekroju metodą (b) biegunową, (c) dwubiegunową, [1].

(11)

2.4. Inne sposoby pomiaru pola przekroju poprzecznego

Do innych sposobów pomiaru pola przekroju poprzecznego wyrobisk górniczych można zaliczyć sposoby związane z fotogrametrią (pomiar kątów, odległości i powierzchni na podstawie zdjęcia uzyskanego w terenie) oraz sposoby zaczerpnięte bezpośrednio z technik pomiarów geodezyjnych.

2.4.1. Pomiar pola przekroju przy wykorzystaniu fotogrametrii:

„Zastosowanie fotogrametrii w pomiarze pola przekroju sprowadza się głównie do odtworzenia kształtów, rozmiarów i wzajemnego położenia obiektów, znajdujących się w płaszczyźnie interesującego nas przekroju, a na tej podstawie, do obliczenia powierzchni zadanego pola przekroju.” [7] Do wykonywania zdjęć fotogrametrycznych są wykorzystywane specjalne, na ogół wielkoformatowe, aparaty fotograficzne wyposażone w specjalne obiektywy pozbawione aberracji (zniekształceń związanych z wadą pojedynczej soczewki). Z fotogrametrii korzysta się głównie przy określaniu pow. Przekroju wielkich wyrobisk (jak np. odkrywkowych), ale również i w przypadku określenia pola przekroju komór, w kopalniach podziemnych. Fotogrametria świetnie sprawdza się przy przekrojach wyrobisk nieregularnych.

rys.16. Pomiar pola przekroju w fotogrametrii [7].

Dobrym przykładem urządzenia służącym do pomiaru przekroju poprzecznego jest cyfrowa kamera fotograficzna tzw. Video Still Kamera (Rys. 9). „Zaletą tego urządzenia jest możliwość zapisywania obrazu na płycie CD, DVD. Aparat posiada własne źródło zasilania, jest mały i lekki. Na wyposażeniu zestawu jest interfejs, pozwalający połączyć aparat z komputerem, w celu przeniesienia danych do programu, służącego do wstępnej obróbki zdjęcia.” [2]

Rys.17. Video Still Camera RC-260 [2]

Sposób prowadzenia badania jest następujący:

„W ustalonym miejscu wyrobiska ustawia się wspomniany aparat. Następnie, farbą, zaznacza się kontur wyrobiska (np. malując łuk obudowy). W tym przekroju umieszcza się trójkąt o znanych wymiarach. Jest to powierzchnia odniesienia dla obliczeń rzeczywistej powierzchni konturu, z uwzględnieniem skali (Rys.18.). Po wykonaniu serii zdjęć, obraz przenosi się do programu np. Corel Draw, w którym zaznacza się kontur wyrobiska i kontur trójkąta. Następnie dokonuje się transferu zbiorów do programu Auto Cad i oblicza się powierzchnię zaznaczonych konturów. Znając rzeczywistą powierzchnię trójkąta, pole powierzchni określa się wzorem:” [2]

(12)

gdzie:

A_w - pole przekroju poprzecznego wyrobiska, m²,

A_zw - pole wyrobiska na zdjęciu, m²,

AΔ - 0,433021m² - pole trójkąta odniesienia, m²,

A_zΔ - pole trójkąta na zdjęciu, m².

Rys.18. Widok wyrobiska - obliczanie pola przekroju [2]

Powyższa technika pomiarowa, musi być bardzo drobiazgowo przeprowadzona. W przeciwnym razie wyniki pomiarów będą obarczone dość sporymi błędami. Na błędy mają wpływ:

• Symetryczne i prostopadłe ustawienie aparatu,

• prawidłowe zaznaczenie obrysu konturu wyrobiska,

• zastosowanie odpowiednich programów komputerowych, do obróbki zdjęć.

2.4.2. Pomiar pola przekroju przy wykorzystaniu teodolitu:

Teodolit - „jest to instrument geodezyjny przeznaczony do pomiarów kątów poziomych oraz pionowych.” [8] Mając wartości kątów zawartych między punktami charakterystycznymi na obwodzie wyrobiska oraz odległość, w jakiej jest usytuowany teodolit od tych punktów
, można (stosując podstawowe wzory arytmetyczne) wyznaczyć odległości między interesującymi nas punktami na obwodzie wyrobiska, a tym samym obliczyć powierzchnię przekroju wyrobiska.

rys.19. Teodolit - Nikon DTM 520 [8]

2.4.2.1. Metoda pomiaru za pomocą teodolitu [3]

Rys.20. Schemat pomiaru za pomocą teodolitu [3]

• Wskazanie punktów charakterystycznych

• Pomiar kątów pionowych i poziomych,

• Ustawienie teodolitu prostopadłe do ociosów,

• Pomiar odległości teodolitu od ociosów (możliwe jest to dzięki teodolitu z zamontowanymi dalmierzami)

• Wykonanie opracowania pomiarowego (obliczenie pola przekroju)

2.4.2.2. Wykonanie osnowy pomiarowej [3]

Na podstawie planu sytuacyjnego konieczne jest opracowanie pomiarowe. Opracowanie to polega na wyznaczeniu charakterystycznych punktów, linii prostych lub układu prostych, których stosunku, do których zostaną określone współrzędne wszystkich punktów. Układ ten nazywamy osnową pomiarową.

Samo wytyczenie obrysu kształtu wyrobiska polega na ustabilizowaniu osnowy, a następnie ustaleniu położenia punktów charakterystycznych metodą wyznaczenia prostopadłych do linii osnowy pomiarowej za pomocą węgielnicy i pomiaru długości tych odcinków ruletką lub taśmą. W przypadku wyrobisk o bardziej skomplikowanym kształcie zakłada się osnowę pomiarową w postaci siatki kwadratów. Bok (określona wielkość) każdego kwadratu stanowi osnowę do wyznaczenia współrzędnych poszczególnych punktów.

3. PODSUMOWANIE

Na przestrzeni dziesięcioleci sposoby pomiarów pola przekroju poprzecznego wyrobisk oraz przyrządy do tego przeznaczone znacznie się rozwinęły. Głównym motorem tych zmian jest, po pierwsze, potrzeba uzyskiwania coraz to dokładniejszych wyników pomiarów, po drugie pęd ku łatwiejszym, mniej czasochłonnym i kosztochłonnym rozwiązaniom, po trzecie coraz większa dbałość o bezpieczeństwo załogi, wykonującej pomiar. Przypomnieć należy, że przy najprymitywniejszych technikach pomiarowych (łata i taśma) zaangażowane były 2-3 osoby, a pomiary muszą być niekiedy wykonywane w niebezpiecznych warunkach. Dzięki postępowi taki pomiar może się odbywać przy minimalnym udziale człowieka (fotogrametria cyfrowa), a dokładność wyników jest wystarczająca do prawidłowego określenia niezbędnych wielkości, potrzebnych do obliczenia chociażby rozpływów powietrza w wyrobiskach.

4. LITERATURA:

[1] Roszczynialski W., Trutwin W., Wacławik J.: KOPALNIANE POMIARY WENTYLACYJNE, Katowice 1992.

[2] SEMINARIUM XI „Problemy przewietrzania wyrobisk dołowych oraz nowoczesne metody kontroli i stabilizacji parametrów sieci wentylacyjnej kopalni”. Rok wyd. 1994 Wodzisław Śl.

[3] PREZENTACJA autorstwa Barbary Sacla (udostępnione za zgodą dr F. Rosiek).

[4] WYKŁADY autorstwa dr. F. Rosiek (udostępnione za zgodą).

[5] www.ios.krakow.pl/metrol

[6] www.kalejdoskopbudowlany.pl

[7] www.wpg.com.pl/fotogrametria.htm

[8] www.zememeric.cz

Do czasu opracowania tego rozdziału korzystać z powyższego referatu, pliku przekrój.doc oraz zaleconej literatury

17

gdzie:

A - pole figury geometrycznej

a - podstawa dolna trapezu

b - podstawa górna trapezu

h - wysokość figury

gdzie:

A - pole figury geometrycznej

L - długość podstawy figury

h - wysokość figury

gdzie:

A - pole figury geometrycznej

L - długość podstawy figury

h - wysokość figury

Jest to zwijana, metalowa taśma miernicza o długości do 50m, która jest rozwijana w czasie dokonywania pomiaru.

Ruletka geodezyjna charakteryzuje się dokładnością do 1cm.

Są to przyrządy wykorzystywane przy dokonywaniu pomiarów powierzchni
o niewielkich rozmiarach (do 2,3 metrów). Jednak ze względu na sztywność i stabilność, łata sprawdza się przy pełnienia funkcji „pionu”
, od którego odmierza się pozostałe długości.

Są to urządzenia, pozwalające dokonać pomiaru na duże odległości, z ogromną dokładnością. Umożliwiają również pomiar powierzchni oraz objętości.

„Pomiar jest realizowany dzięki wbudowanej we wnętrzu lunetki teleskopowej bądź lasera.” [3]

„Dalmierze charakteryzują się niewielkimi rozmiarami oraz prostą obsługą. Najnowsze modele mają wiele dodatkowych funkcji, jak zapamiętywanie wymierzonych wartości i wskazywanie min. i max. wartości pomiaru. Dzięki tym cechom dalmierze wypierają powoli tradycyjne metody pomiarowe.” [3]

---