SE

idea systemów polega na stworzeniu programu który na podst. wprowadzonej wiedzy oraz technik wnioskowania może generować odpowiedzi których udzieliłby człowiek ekspert. Systemy eksperckie (ekspertowe) są nazywane także systemami doradczymi i stanowią jedną z gałęzi stosowanej sztucznej inteligencji. Podstawowa idea systemu ekspertowego polega na przeniesieniu wiedzy eksperta do programu komputerowego, wyposażonego w bazę wiedzy, konkretne reguły wnioskowania oraz język komunikacji z użytkownikiem lub interfejs graficzny przez który odbywa się komunikacja

PODZIAL SYSTEMOW EKSPERTOWYCH

Interpretujące dedukują opis sytuacji na podstawie danych wejściowych

Diagnostyczne służą ocenie bieżącego stanu na podstawie posiadanych danych Prognozujące przewidują przyszłe stany na podstawie aktualnie dostępnych danych Planujące wyznaczają cele do których należy dążyć. Kompletujące konfigurują obiekty z uwzględnieniem ograniczeń Monitorujące porównują obserwacje z ograniczeniami Sterujące Kierują zachowaniem obiektów. Obejmują interpretację, planowanie, naprawę oraz monitorowanie. Naprawcze Harmonogramują czynności podczas naprawy urządzeń Poprawiające Podają sposoby postępowania przy niewłaściwym działaniu obiektów Instruowania Systemy doskonalenia zawodowego

CECHY SYSTEMOW EKSPERTOWYCH

zgromadzenie najpełniejszej i kompetentnej wiedzy z danej dziedziny i możliwość jej aktualizacji w związku z postępem naukowym i technicznym -umiejętne naśladowanie sposobu rozumowania człowieka-eksparta, który stosuje on przy rozwiązywaniu proglemów tego samego typu -zdolność wyjaśnienia toku "rozumowania", który doprowadził do otrzymanych wyników -tzw. "user friendly" interfejs, czyli przyjazny sposób komunikowania się z użytkownikiem w jego ojczystym języku i takie przedstawienie wyników, aby były klarowne i przejrzyste.

ROZNICE POMIEDZY SE A KLASYCZNYM

1. SE korzysta z wiedzy a nie z danych aby kontrolować proces rozwiązywania problemów. Heurystyki naturalne zamiast algorytmów postępowania.2. W SE wiedza jest zakodowana i utrzymywana jako składnik systemu oddzielony od programu kontrolnego. Nie jest ona nawet kompilowana z programem kontrolnym. Można korzystać z różnych baz wiedzy, które można powiększać.3. SE umożliwiają wyjaśnienie jak poszczególne konkluzje zostały osiągnięte i dlaczego żądana informacja jest potrzebna podczas konsultacji. Współpraca z mechanizmem wnioskowania.5. SE wyciągają wnioski z meta wiedzy (wiedzy o nich samych). Posiadają mechanizm uczenia się.6. Typ problemu i sposób rozwiązania. Sposób dojścia do rozwiązania jest tak samo ważny jak samo rozwiązanie:- problem rozwiązany krok po kroku, 7. każdy krok może być objaśniany,- strategia może być zmienna, 8. użytkownik może ingerować w rozwiązanie

KORZYSCI UZYCIA SE

1 Zmniejszenie liczby operatorów

2 Zmniejszenie potrzeby ciągłej obecności operatorów o wysokichkwalifikacjach.3Zmniejszenie kosztów trenowania operatorów 4 Polepszenie jakości sys.5 Zwiększenie przepustowości sys..6 Zmniejszenie awaryjności 7.Monitorowanie bardziej spójne o lepszej jakości.

SWD

przeznaczone dla wspomagania decydentów w rozwiązywaniu problemów decyzyjnych. Mają one za zadanie analizować daną sytuacje na podstawie wprowadzonych kryteriów, określanie zmian zachodzących w obiekcie i w jego otoczeniu przy pomocy modeli ekonometrycznych. SWD przeznaczone są do: 1. rozwiąz. problemów niezestrukturalizowanych lub częściowo zestrukturalizowanych, 2. wspierania, a nie eliminowania rozumowania decydenta, 3. podnoszenia skuteczności, a nie sprawności procesów decyzyjnych. 4. sys. te umożliwiają również analizę wybranych problemów decyzyjnych, włącznie z możliwością wyboru prezentacji najbardziej optymalnych wariantów.

5 FAZ PROJEKTOWANIA BAZ WIEDZY

1. Faza identyfikacji problemu, 2. Faza projektu koncepcyjnego, 3. Faza formalizacji reprezentacji wiedzy, 4. Faza implementacji bazy wiedzy 5.. Faza sprawdzenia projektu.

SCHAMAT FAZY PROCESU DECYZYJNEGO (wg SIMONA)

1 identyfikacja systemu 2 pozyskanie rozwiązania

3 wybór najkorzystniejszego 4 wdrożenia decyzji

CO WNOSZA MULTIEMDIA DO SWD

lepszą komunikację miedzy systemem a decydentem 2. przedstawienie wariantów decyzyjnych w sposób ułatwiający analizę wariantów 3. przedst. zagadnień inf w łatwo przyswajalny dla decydenta sposób (wykresy itd)

GLOWNE ELEMENTY PROCESU PROJEKTOWANIA SWD

1.Zbieranie wspomagań 2. analiza problemów decyzyjnych 3.zbudowanie prototypu SWD i jego weryfikacja przez użytkownika 4.zbudowanie własnego SWD 5. wdrożenie SWD

WPLYW SWD I SE NA PROCESY PODEJMOWANIA DECYZJI

przyśpieszenie procesu podejmowania decyzji (SWD) lub natychmiastowe podjęcie decyzji (SE) 2. pomoc w odpowiednim sformułowaniu problemuSWD)3 podnoszenie skuteczności decyzji(SE,SWD) 4. obniżenie kosztów podejmowania decyzji (SE,SWD) 5. zapewnienie szybkiego dostępu do inf potrzebnych w podejmowaniu decyzji (SWD) 6. pozawala odpowiednio zlokalizować źródło problemu decyzyjnego 7.-przedstawienie sposobu dojścia do konkluzji (SE) 8. przedstawia decyzje jaką podjąłby ekspert z danej dziedziny (SE)

MASZYNA WNIOSKUJACA

jest to mechanizm służący do manipulowania wiedzą w oparciu o dane w celu analizy i rozwiązania zadanego przez użytkownika problemu. Składa się on z szeregu procedur przeszukiwania wiedzy i wnioskowania nowych faktów.

MASZYNA WNIOSKUJACA

jest to mechanizm służący do manipulowania wiedzą w oparciu o dane w celu analizy i rozwiązania zadanego przez użytkownika problemu. Składa się on z szeregu procedur przeszukiwania wiedzy i wnioskowania nowych faktów.

BAZA WIEDZY

zawiera stwierdzenia oraz zasady niezbędne do rozwiązania problemów z określonej dziedziny. baza danych oraz reguł wnioskowania. Często zawiera dziedzinową wiedzę systemu.

MODUL OBJASNIAJACY

jego zasadniczym zadaniem jest wyjaśnienie strategii wnioskowania. Dzięki niemu wzrasta zaufanie użytkownika do ekspertyzy. Rodzaje objaśnień możemy podzielić na dwie główne grupy, są to: moduł akwizycji wiedzy - procedury pozwalające na poszerzenie zakresu wiedzy i jej modyfikację. interfejs użytkownika - formułowanie zadań przez użytkownika poprzez procedury wejścia/wyjścia i przekazywanie wyników przez program.

Koncepcja szkieletowa SE

Schemat SWD

KANBAN:

Kanban jest systemem informacyjnym, który kontroluje produkcję właściwych produktów we właściwej ilości i we właściwym czasie, w każdym procesie tworzenia wyrobu, a także pomiędzy przedsiębiorstwami. Jest to znane pod nazwą Just-In-Time

RODZAJE: express, emergency, job-order, full work system, common.

MRP I (Material Requirements Planning) - metoda planowania potrzeb materiałowych służy racjonalizacji planowania, poprzez wydawanie zleceń zakupu i produkcji dokładnie w takim momencie, aby żądany produkt pojawił się w potrzebnej chwili i wymaganej ilości.To system, wspomagajacy produkcje oraz obszary i dzialania bezposrednia z nia zwiazne

Są przeznaczone do planowania potrzeb materialowych , pozwalaja dokladnie opracowac ilosc materialow i dostaw aby sprostac zminiejacemu sie popytowi na produkty

MRP II (Manufacturing Resource Planning) - metoda planowania zasobów produkcyjnych będąca rozwinięciem MRP I, poszerzona o bilansowanie zasobów produkcyjnych i dystrybucję.

ERP (Enterprise Resource Planning), czasem określane jako MRP III - planowanie zasobów przedsiębiorstwa, rozwinięcie systemu MRP II o procedury finansowe, w tym księgowości zarządczej (Cash Flow, metoda Activity Based Costing). System BAAN IV nie tylko w pełni realizuje postulaty standardu ERP, ale je wyprzedza.

DEM (Dynamic Enterprise Modeler) - Dynamiczne Modelowanie Przedsiębiorstwa, nowatorskie rozwiązanie wprowadzone na rynek przez firmę Baan w 1996 r. - zestaw zintegrowanych narzędzi do dynamicznego modelowania struktury przedsiębiorstwa umożliwiający bezpośrednie przejście od modelu firmy do gotowej konfiguracji aplikacji i menu dla poszczególnych użytkowników.

REENGINNERIG - tzw Doskonalenie projektu . Staly proces duzych zmian (rewolucyjnych) majacy na celu przyblizenie się do doskonalosci w zastosowaniu systemow informacyjnych ponieważ takiej doskonalosci nie ma - wiec jest to staly proces .W wyniku dzialan usprawniajacych - a wice i reeningeeringu nie osiaga się doskonalego systemu inform. Doskonaly system to taki w którym nic jusz nie można poprawic - takie stanu nie można wiec osiagnac .koncowy rezultat reengineeringu to rozwiazanie satysfakcjonujace , doskonalsze od poprzednich ale nie ostateczny ideal

ELEKTRONIC BUSINESS- Biznes Elektorniczny składa się z trzech elementów:

a) E-Commerce - Jest narzędziem wspierania sprzedaży oraz marketingu firm za pomocą tzw.:„Internetowego kanału dystrybucji” ,Jest jednym ze sposobów dotarcia do klienta

lWykorzystuje Internet aby uczynić sprzedaż bardziej wydajną (bez dodatkowych kosztów utrzymania punktów sprzedaży)

b) E-Business - Poprawia kontakty pomiędzy dostawcami i odbiorcami za pomocą elektronicznych technologii i otwartych standardów współpracy , a

odbiorcami mogą być zarówno firmy jak i ostateczni klienci (podobnie jak w e-commerce)

c) E-Partnering - Ścisły związek pomiędzy przedsiębiorstwami, które stosują technologie e-business dla obopólnych korzyści i biznesowych usprawnień , jest to połączenie systemów biznesowych w celu strategicznej (nakierowanej na kontrahenta) współpracy, w której partnerzy dążą wspólnie do optymalizacji swoich działań.

DZIEDZINOWE

To system zbudowany dla konkretnej galezi gospodarki. Sluza rozwiązywaniu problemow dotyczących waskiej dziedziny zarzadzania skupionej na konkretnej organizacji. System dziedzinowy zapewnia dostep do wszelkich danych- od zbiorczych zestawien po dane szczegółowe.

-produkcja-kontrola zasob, kupowanie i odbierania, kontrola procesow, robotyka.

-marketing- badania rynku, prognoza sprzedazy, reklama, zarządź sprzed i produktami

-finanse- zarz pieniędzmi, całkowite budżetów, prognozowanie finans, analiza wynik finanso

-ksiegowosc- lista plac, główne ksiegi, budżetowanie, płatność rachunkow, kontrolowanie

- zarz zasobami ludzkimi- analiza pracy, an plac, an badan i szkolen, spis kw zatrudnion

SCHEMAT SYSTEMOW EKSPERTOWYCH

- baza wiedzy, pamiec robocza, mechanizm wnioskowania, interfejs użytkownika

GOTOWE SI

Zalety: sa tansze, krócej się projektuje dowdrazania mniej ludzi i mniej fachowcow, latwiej wdrożyć gdyz system był już uzywany gdzie indziej, Prado niedopracowania jest male

Wady: mniej elastyczne, mniej dopasowane do konkretnej sytuacji, trudności w sprzężeniu z dotychczasowym systemem, trudność modyfikacji i dostosowania do naszych wymagan

FAZY PROJEKTOWANIA SI

Sformułowanie problemu, analiza prob, rozwiązanie, weryfikacja, realizacja

ELEMENTY SWD

Dane, tekst, zmienne, modele, raporty, obrazy, reguly

MISTRZE Roku 65

MIS- system informacyjne 2 generacji. System informowania kierownictwa

-uzywa zintegrowanej bazy danych i wspomaga różnorodne obszary dzialania organiza

-udostepnia w latwy sposób aktulane informacje dla kierownicta operacyjnego, taktycznego i strategicznego lecz SA to informacje dla problemow strukturalizowanych

-posiada elementy elastyczne umożliwiające czesciowa adaptacje do zmieniających się potrzeb informacji organizacji

- umozliwia wbudowanie systemu zabezp przed nieipowaznionymi uzytkownikami

Mechanizm wnioskowania jest elementem kontrolującym system ekspertowy. Uruchamia on wiedzę w bazie wiedzy w celu realizacji produkowania rozwiązań. Jest aktywowany, gdy użytkownik inicjuje konsultacje z systemem. Mechanizm wnioskowania decyduje, które reguły uruchomić i w jakiej kolejności. Przegląda przestrzeń roboczą, gdzie przechowywane są informacje o stanie początkowym i gdzie wywnioskowane rezultaty są przechowywane podczas procesu wnioskowania. Aby wykonać każdą elementarną dedukcję, mechanizm wnioskowania wykorzystuje logikę formalna do reguł wnioskowania.

Narzędzia SE stosują wnioskowanie wprzód lub wstecz lub obydwie formy jednocześnie. Jednym z aspektów mechanizmu wnioskowania jest konflikt wyboru strategii rozwiązania, tj. w jakiej kolejności wybierać reguły do wykonania, gdy więcej niż jedna reguła jest potwierdzona w przestrzeni roboczej.

Wnioskowanie w przód:

fakty → reguły wnioskowania → cel

Wnioskowanie w tył:

cel → reguły wnioskowania → fakty

Dziedzinowe SI funkcjonują w obszarze konkretnej dziedziny, obejmują swoim zakresem wszystkie lub prawie wszystkie funkcje użytkowe tej dziedziny.

Produkcja: komputerowe wspomaganie decyzji, planowanie zapotrzebowania na materiały, kontrola zasobów, kupowanie i odbieranie, kontrola procesów

komp., wspomaganie inż., robotyka

Marketing: badania rynku, prognozy sprzedaży, reklama i promocja, przetwarzanie zamówień, zarządzanie: sprzedażą, produktami, rynkiem

Finanse: całkowite budżetowanie, zarządzanie pieniędzmi, zarz. kredytami i portfelami, prognozowanie finansowe, analizy wymagań fin., analizy wyników fin.

Księgowość: rejestrowanie i księgowanie, lista płac, płatność rachunków, główne księgi, księgowanie trwałego mienia, księgowanie kosztów i podatków, budżetowanie, kontrolowanie

Zarządzanie zasobami ludzkimi: przechowywanie teczek osobowych, analiza pracy, spis kwalifikacji zatrudnionych, analiza płac, analiza badań i szkoleń

przewidywanie wymagań personalnych

System Informacyjny to wielopoziomowa struktura, która pozwala użytkownikowi tego systemu na transformowanie określonych informacji wejścia na pożądane informacje wyjścia za pomocą odpowiednich procedur i modeli

SI={P,I,T,O,M,} P-podmioty, I-informacje, T-technika, O-zbiór rozwiązań systemowych, M-metainformacje, R-relacje między poszczególnymi zbiorami

Systemy informatyczne organizacji

SE, SWD, baza danych, system transakcyjny, system rynku elektr., system monitoringu, systemy planowania zasobów gosp. MRP II, systemy wyszukiwania informacji i system informowania kierownictwa.

System monitoringu polega na jak najszybszym powiadomieniu kierownictwa o możliwych zagrożeniach i zmuszenia go do interwencji zanim nastąpią straty.

System ekspertowy jest programem komputerowym, który stosuje modele wiedzy i procedury wnioskowania w celu rozwiązania problemów. Wiedza ta składa się z faktów i reguł wnioskowania. Celem tworzenia SE jest skomputeryzowanie problemów na poziomie eksperta wysokiej klasy. Etapy: konsultacja, diagnozowanie, wyjaśnienia. Zastosowanie dla zarządzania - pomoc w planowaniu finansowym, analiza budżetu, analiza bilansu, analiza wniosków kredytowych, kursów walutowych, ryzyka w ubezpieczeniach.

MRP II jest systemem informacyjnym, który zawiera sprawdzone zasady i algorytmy umożliwiające zarządzanie organizacją w warunkach gosp. rynkowej. Jest to system, który stanowi pomost między systemami z bazą danych, a SWD. Uzupełnienie o pętle sprzężenia zwrotnego dot. realizacji produkcji oraz rozszerzenie zakresu o planowanie takich zasobów jak: ludzie, maszyny, środki finansowe przekształciło MRP w MRP II. MRP+ludzie+maszyny+środki finansowe=MRP II

SWD-BW jest to urządzenie informatyczne wspomagania decyzji złożonych i słabo strukturalizowanych w ramach określonej klasy decyzji umożliwiające: wspomaganie analizy procesu decyzyjnego, projektowanie doskonalszych narzędzi do uczenia się podejmowania decyzji, rozwój łatwego dialogu, wspomagania doboru elementów systemu do kreowania rozwiązań, gromadzenie i rozszerzanie wiedzy dostarczonej z modeli i metod symbolicznych w bazie wiedzy i bazie danych.

E-Marketing to marketing realizowany za pomocą sieci telekomunikacyjnych. E-Commerce(handel elektroniczny) to zintegrowane uwieńczenie wszystkich interakcji informacyjnych odnoszących się do procesów biznesu. Handel elektroniczny daje organizacjom szansę na obniżenie kosztów sprzedaży, a więc wzrost zysków. Organizacje te mają dzięki e-marketingowi szansę wejścia na dotąd dla nich niedostępny rynek lokalny. E-marketing jest systemem otwartym ponieważ jest dostępny w dowolnym czasie i miejscu, dla każdego użytkownika, który ma odpowiednią końcówkę komputerową. W ten sposób zapewniany jest łatwy dostęp do informacji rynkowej. Stwarza dogodne warunki do budowy i eksploatacji systemów międzyorganizacyjnych. Rozwój dokonuje się głównie dzięki postępowi w technice komputerowej. Warunkiem koniecznym dla funkcjonowania rynku elektronicznego jest elektroniczna wymiana danych, umożliwia bowiem dokonywanie transakcji rynkowych, a więc operacji finansowych.

Marketing jest to proces polegający na wyszukiwaniu i ocenie szans rynkowych związanych z zaspokojeniem potrzeb określonych nabywców oraz rekomendacją działań umożliwiających wykorzystanie tych szans.

Reengineering określany jako stały proces dużych zmian (rewolucyjnych) mający na celu przybliżenie do doskonałości w zastosowaniu systemów informacyjnych. To kompleksowy proces usprawnień. Należy skupić się na rezultatach a nie zadaniach, proces projektowy może przebiegać w wielu fazach. Jest to radykalne przekonstruowanie całego systemu, proces zmian powinien przebiegać od góry do dołu. Punkty decyzyjne powinny znajdować się jak najbliżej miejsca wykonania pracy.

Różnice między SWD i SE w aspekcie wspomagania decyzji

SWD:

1. Pozwala na przygotowanie takich decyzji, które można opisać za pomocą modeli matematycznych(modele ilościowe, jakościowe i techniki analityczne)

2. Umożliwia planowanie produkcji, określa optymalną wielkość zapasów

3. Określa kierunki transportu, harmonogram produkcji, określa optymalną wielkość partii

4. Rozwiązuje problemy niezestrukturalizowane lub częściowo zestrukturalizowane

5. Wspiera, a nie eliminuje rozumowanie decydenta

6. Podnosi skuteczność, a nie sprawność procesów decyzyjnych

SE:

1. Daje pełne informacje o problemie, jego otoczeniu, pozwala na określenie skutków i niezbędnych środków na realizowanie różnych decyzji

2. Pozwala na podejmowanie decyzji w zakresie planowania produkcji jej wielkości i zakresu oraz analizy rynku

3. Umożliwia podejmowanie decyzji w nawet najbardziej złożonych sytuacjach awaryjnych w trakcie realizacji produkcji, na giełdzie papierów wartościowych

4. Rozwiązuje problemy źle lub niepełnie zdefiniowane, czyli problem dla którego identyfikacji brak jest danych

5. Rozumuje symbolicznie i ma możliwość tłumaczenia

Czynniki sukcesu we wdrażaniu SI

Wprowadzenie zmian organizacyjnych można podzielić na następujące etapy:

1. Rozmrożenie - uruchomienie sił oddziałujących na ludzi w ten sposób, że ich dotychczasowa stabilna sytuacja w organizacji ulega istotnemu naruszaniu i wywołuje gotowość do zmian; towarzyszyć temu może wzrastająca presja do zmian lub redukowanie obaw przed zmianami

2. Wprowadzenie zmian - przedstawienie kierunków zmian i uczenie się nowych ról

3. Zamrożenie - integracja zmienionych ról z resztą systemu powiązań międzyludzkich w jeden poprzednio funkcjonujący system interakcji emocjonalnych

Źródła konfliktów we wdrażaniu SI

• podział ograniczonych zasobów szczególnie finansowych

• różnica w celach i zadaniach

• współzależność pracy

• różnice w poglądach na jakość pracy

• różnice w stylach zarządzania

• błędy organizacyjne

---