BHP przy przenośnikach taśmowych

W skład każdego przenośnika taśmowego, niezależnie od rozwią­zania konstrukcyjnego, wchodzą:

1. Taśma (bez końca) najczęściej gumowa z przekładkami tekstyl­nymi z włókien sztucznych lub stalowych.

2. Bębny zwrotne (znajdują się na końcach trasy - co najmniej jeden z nich jest bębnem napędowym).

3. Krążniki, na których taśma jest podtrzymywana i ukształtowana.

4. Bębny kierunkowe, podtrzymujące taśmę w czasie ruchu powrotnego.

5. Zespół napinający taśmę - dodatkowe specjalne bębny lub przystosowany do tego bęben zwrotny.

6. Urządzenie załadowcze, najczęściej kosz zasypowy, umieszczone na początku przenośnika.

7. Układ napędowy.

8. Układ sterowniczy z urządzeniami awaryjnego wyłączania.

9. Konstrukcja nośna, w przenośnikach przewoźnych, ustawiana na dwukołowym podwoziu z mechanizmem umożliwiającym zmiany pochylenia i wysokości przenośnika.

Rys. 1

Podstawowe czynniki niebezpieczne i szkodliwe związane z pracą przenośników oraz powstające zagrożenia

Czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi związanymi z pracą przenośników taśmowych są przede wszystkim:

1. Ruchoma taśma i części układu napędowego.

2. Spadające elementy przenoszonego ładunku.

3. Zerwana taśma wraz ze zrzucanym ładunkiem.

4. Prąd elektryczny i elektryczność statyczna.

5. Pyły i szkodliwe substancje, które mogą powstać podczas prze­noszenia niektórych ładunków (np. sypkich).

Zagrożenia urazami, w tym także ze skutkami śmiertelnymi, mogą występować najczęściej:

1. W miejscach nabiegania taśmy na bębny (napędowy, zwrotny, na­pinający) oraz na krążniki, gdzie może nastąpić pochwycenie i wciągnięcie kończyn, odzieży lub używanych narzędzi.

2. Wokół kosza zasypowego i konstrukcji nośnej - może nastąpić za­kleszczenie między biegnącą taśmą a tymi elementami przenośnika.

3. Przy ruchomych elementach układu napędowego - zwłaszcza przekładni pasowej - zagraża pochwycenie i wciągnięcie.

4. Wokół przenośnika ładunek może spadać z taśmy (patrz rys. 4). Miejsca te na rys. l oznaczono literą N.

Największe zagrożenia dla zdrowia i życia pracownika obsługującego mogą występować podczas wykonywania następują­cych czynności:

1. Ręczny załadunek i odbiór przenoszonych ładunków, np. cegieł, worków z cementem itp.

2. Czyszczenie bębnów i taśmy z oblepiających je materiałów praca lub przechodzenie pod/nad przenośnikiem poza przewi­dzianymi do tego celu miejscami.

3. Wykonywanie prac porządkowych w rejonie pracującego przeno­śnika.

4. Wykonywanie napraw i konserwacji elementów przenośnika.

Podstawowe środki ochrony

Do podstawowych środków ochrony stosowanych w czasie pracy przy przenośnikach taśmowych należą:

1. Osłony uniemożliwiające dostęp do niebezpiecznych miejsc nabie­gania taśmy na elementy obracające się oraz do obszaru pod ko­szem zasypowym. Miejsca niebezpieczne oznaczone literą n na rys. L powinny być osłonięte zgodnie z wymaganiami określony­mi w normach PN/M-46616 i PN/M-46618 oraz PN-EN 294.

2. Blokady przy osłonach powodujące, że: uruchomienie przenośnika nie jest możliwe, gdy osłony lub ich części są otwarte, otwarcie osłon lub ich części zatrzymuje ruch taśmy i elemen­tów napędu przenośnika.

3. Wyłączniki awaryjne i linki bezpieczeństwa.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa, oprócz zastosowania wymie­nionych środków technicznych, należy:

1. Stosować przenośnik tylko do prac, do których został on prze­znaczony przez producenta (wg instrukcji obsługi), wykonywa­nych w warunkach środowiska określonych przez producenta.

2. Zapewnić obsługiwanie przenośnika przez przeszkolonego opera­tora.

3. Smarować i dokonywać przeglądów i napraw, zgodnie z zalece­niami producenta.

4. Zabronić zwłaszcza: włączania przenośnika przez niepowołane osoby, czyszczenia taśmy i bębnów w czasie ruchu, jazdy osób na taśmie.

Aby uniknąć opisanych wyżej zagrożeń i zapewnić obsłudze bez­pieczne warunki pracy, należy sprawdzić przenośnik taśmowy, po­sługując się przedstawioną poniżej listą pytań. Przeprowadzenie ta­kich oględzin jest niezwykle ważne, zwłaszcza: przed rozpoczęciem użytkowania przenośnika na nowym miejscu, po naprawach lub remoncie przenośnika, przy zakupie używanego przenośnika oraz we wszystkich innych przypadkach, uznanych przez użytkownika za istotne.

Jeżeli wszystkie odpowiedzi na pytania z listy będą brzmiały "TAK", to można uznać, że ryzyko przy obsłudze przenośnika taśmowego jest zminimalizowane.

Jeżeli którakolwiek z odpowiedzi będzie negatywna, nale­ży podjąć działania korygujące, aby spełnić poniższe kryteria.

1. Czy przenośnik jest stosowany zgodnie z przeznaczeniem? Po­równać parametry pracy i warunki środowiskowe z podanymi w instrukcji obsługi.

2. Czy kąt nachylenia przenośnika (kąt a na rys. 2) i prędkość taśmy są tak dobrane, aby uniknąć ześlizgiwania się i/lub niezamierzonego spadania przenoszonego ładunku w normalnych warun­kach pracy? (np. przy transporcie cementu w workach lub cegły maksymalny kąt pochylenia przenośnika powinien wynosić około 22°, co odpowiada stosunkowi H/L =1/3).

Rys. 2

3. Czy miejsca niebezpieczne między taśmą a bębnami i krążnikami są osłonięte?

4. Czy przestrzeń w obszarze kosza zasypowego jest osłonięta?

5. Czy przekładnie pasowe i inne ruchome elementy układu napę­dowego są osłonięte?

6. Czy wymiary i usytuowanie osłony są zgodne z normą PN/M-46616, PN/M-466I8J?

7. Czy przenośnik zatrzymuje się po otwarciu osłony?

8. Czy przenośnik ma wyłączniki awaryjne po obydwu jego stro­nach? (czerwone przyciski grzybkowe z blokowaniem, rozmiesz­czone co 8m, lub linki bezpieczeństwa).

9. Czy dostęp do punktów częstego smarowania jest łatwy i nie wymaga zdejmowania osłon?

10. Czy punkty smarownicze są oznakowane?

11. Czy przejścia pod przenośnikiem zapew­niają ochronę przed spadającym ładunkiem?

12. Czy przejścia pod przenośnikiem są oznakowane? (rys. 4)

13. Czy obszar na wyższym poziomie, do którego jest transporto­wany ładunek, został zabezpieczony barierkami? (rys. 5)

14. Jeżeli praca odbywa się w wykopach, to czy są one zabezpie­czone, tak jak pokazano na rys. 6?

Rys. 4

Rys. 5

15. Czy urządzenie do podnoszenia/opuszczania przenośnika jest tak usytuowane, aby pracownik wykonujący czynność podnoszenia nie znajdował się pod przenośnikiem (rys. 7)?

16. Czy mechanizm do ręcznego podnoszenia/opuszczania przeno­śnika jest wyposażony w urządzenie zabezpieczające przed odbi­ciem korby, np. zapadkę?

17. Czy napięcie, częstotliwość i znamionowe natężenie prądu źró­dła zasilania są zgodne z parametrami elektrycznymi przenośnika (sprawdzić zgodność z danymi umieszczonymi na tabliczce znamio­nowej i/lub w instrukcji obsługi przed przyłączeniem przenośnika do źródła zasilania elektrycznego), a sposób przyłączenia jest do­ stosowany do istniejącej instalacji (np. liczba styków we wtyczce)?

18. Czy przenośnik ma zacisk ochronny oznakowany PE (lub PEN w starszych typach) do przyłączania zewnętrznego przewodu ochronnego? Czy zewnętrzny przewód ochronny (PEN lub PE) jest przyłączony do zacisku ochronnego bez luzów (np. przez za­stosowanie podkładki ząbkowanej) i czy na zacisku nie występują widoczne ślady korozji (wymagane zabezpieczenie, np. przez zasto­sowanie ocynkowanych elementów zacisku)?

19. Czy części przewodzące przenośnika i wyposażenia elektrycz­nego, w tym korpusy silników, obudowy, kasety sterownicze itp., są przyłączone do zacisku PE przez układ połączeń ochronnych? (kontroli i instalacji dokonuje elektryk z uprawnieniami eksploata­cyjnymi, np. SEP)

20. Czy przewód zasilający przenośnik jest odpowiednio wytrzy­mały (np. przewód oponowy lub podobny) wobec narażeń środo­wiskowych, takich jak: woda, niska lub wysoka temperatura, silne nasłonecznienie, oraz czy jest chroniony (podwieszenie lub koryt­ko z desek) przed mechanicznym uszkodzeniem na skutek działa­nia czynników zewnętrznych (ruch kołowy i pieszy, spadające przedmioty itp.? (rys. 8)

Rys. 7

21. Jeżeli przenośnik ma własne zabezpieczenia elektryczne chro­niące przed porażeniem, przeciążeniem i zwarciem (bezpieczniki topikowe, wyłączniki instalacyjne, termiczne wyłączniki przeciąże­niowe silników itp.), czy ich stan techniczny i zastosowane wy­mienne elementy (np. wkładki bezpieczników topikowych) umożli­wiają prawidłową eksploatację przenośnika? Jeżeli przenośnik wymaga zastosowania wymienionych zabezpieczeń elektrycznych po stronie zasilania, to czy zostały one również zainstalowane i do­brane zgodnie z danymi z instrukcji obsługi? (kontroli i instalacji do­konuje elektryk z uprawnieniami eksploatacyjnymi, np. SEP).

Rys. 8

22. Czy wyposażenie elektryczne przenośnika jest osłonięte obu­dowami (uniemożliwiającymi dostęp osobom niepowołanym), chroniącymi przed dotknięciem do części czynnych (pod napię­ciem), i czy obudowy te są oznakowane co najmniej tabliczką ostrzegawczą ze znakiem błyskawicy, o następującej treści: „Nie dotykać! Urządzenie elektryczne"?

23. Czy powrót napięcia zasilania po chwilowym zaniku nie powo­duje samoczynnego rozruchu przenośnika?

24. Czy miejsce, w którym dokonuje się załadunku/rozładunku, jest należycie przygotowane (podłoże utwardzone i zapewniające do­brą przyczepność, wystarczające oświetlenie)? (rys. 9)

25. Czy koła przenośnika są unieruchomione, np. przez umieszcze­nie klinów? (rys. 9)

Rys. 9

26. Czy załadunek ładunków jednostkowych (np. worków z ce­mentem) na przenośnik odbywa się przez jego zsunięcie ze stołu podawczego na taśmę? (rys. 10)

Rys. 10

27. Czy pracownicy są odpowiednio ubrani (hełm ochronny, ręka­wice chroniące przed obtarciem, obcisłe, lecz nie krępujące ru­chów ubranie robocze, obuwie chroniące przed urazami mecha­nicznymi oraz półmaska filtrująca przy pracy z pylącymi materiałami)? (rys. l I)

Rys. 11

28. Czy przenośnik jest regularnie kontrolowany, w odstępach czasu przewidzianych w instrukcji?

29. Czy pracownicy obsługujący przenośnik taśmowy są poddawa­ni systematycznemu szkoleniu w zakresie bhp?

Normy związane

PN-84/M-46500 Urządzenia transportu ciągłego. Przenośniki. Po­dział i terminologia

PN-83/M-46615 Urządzenia transportu ciągłego. Wejścia i dojścia. Wymagania bezpieczeństwa

PN-83/M-46616 Urządzenia transportu ciągłego. Ogólne wymaga­nia bezpieczeństwa

PN-83/M-466I7 Urządzenia transportu ciągłego. Przenośniki ta­śmowe. Wymagania bezpieczeństwa

PN-86/M-466I8 Urządzenia transportu ciągłego. Przenośniki ta­śmowe. Osłony miejsc niebezpiecznych między taśmą a bębnem PN-86/M-46619 Urządzenia transportu ciągłego. Przenośniki ta­śmowe. Osłony miejsc niebezpiecznych między taśmą i krążnikami PN-80/M-49060 Maszyny i urządzenia. Wejścia i dojścia. Wymagania PN-83/Z-08200 Maszyny i urządzenia produkcyjne. Ogólne wyma­gania bezpieczeństwa

7

---