Chmury w kształcie oddzielnych, białych, delikatnych włókien bądź białych lub przeważnie białych ławic czy też wąskich pasm. Chmury te mają włóknisty wygląd lub jedwabisty połysk albo obie te cechy jednocześnie.

Chmury Cirrus składają się z kryształków lodu. Mogą występować w postaci cienkich włókien lub nitek, prawie prostoliniowych nieregularnie zagiętych lub poplątanych w chaotyczny sposób. Mają one niekiedy kształt przecinków zakończonych u góry haczykiem lub niezaokrąglonym kłaczkiem. Chmury Cirrus występują także w ławicach na tyle gęstych, że wydają się szare, gdy znajdą się w kierunku Słońca. Ten gatunek chmur Cirrus może również lekko przesłaniać Słońce, rozmywać jego zarysy lub nawet zasłaniać je zupełnie. Chmury Cirrus rzadziej ukazują się w kształcie małych zaokrąglonych kłaczków mniej lub bardziej rozrzuconych, często ze smugami opadowymi lub w kształcie małych zaokrąglonych wieżyczek czy też małych baszt, wyrastających ze wspólnej podstawy. Człony chmur Cirrus są niekiedy ułożone w szerokie równoległe pasma, które wydają się zbieżnymi ku horyzontowi. Chmury Cirrus dostatecznie wzniesione nad horyzontem są białe w ciągu całego dnia. W każdym razie są bielsze niż jakiekolwiek inne chmury znajdujące się w tej samej części nieba. Gdy tarcza słoneczna znajduje się na wysokości horyzontu, chmury Cirrus są białawe, podczas gdy inne chmury znajdują się na niższych poziomach, mogą przejmować barwę żółtą lub pomarańczową. Gdy słońce znika pod horyzontem, chmury Cirrus znajdujące się wysoko na niebie zmieniają barwę z żółtej na różową, następnie na czerwoną i w końcu na szarą. O wschodzie słońca kolejność barw zjawia się w odwrotnym porządku. W pobliżu horyzontu chmury Cirrus przejmują często zabarwienie żółtawe lub różowawe; barwy chmur innych rodzajów, występujących na niższych poziomach, są mniej wyraźne. Zjawiska halo mogą być obserwowane, jednakże, wskutek małych rozmiarów chmur Cirrus, pierścienie halo prawie nigdy nie ukazują się w kształcie pełnych kręgów.

Chmury Cirrus powstają często wskutek przekształcenia się virga chmur Cirrocumulus lub Altocumulus albo też górnej części chmur Cumulonimbus. Mogą one również powstać w wyniku przemian zachodzących w chmurach Cirrostratus o nierównomiernej grubości, w której najcieńsze części zanikły wskutek parowania. Chmury Cirrus w kształcie kłaczków o zaokrąglonych wierzchołkach powstają często w powietrzu wolnym od produktów

a. Cirrocumulus

Chmury Cirrus w kształcie zaokrąglonych kłaczków, małych zaokrąglonych wieżyczek albo małych baszt wyrastających ze wspólnej podstawy, łatwo jest pomylić z chmurami Cirrocumulus, posiadającymi podobny wygląd. Za podstawę do rozróżnienia tych chmur służy fakt, że kłaczki lub małe wieżyczki chmur Cirrus, w przeciwieństwie do chmur Cirrocumulus, posiadają pozorną szerokość większą niż jeden stopień, jeśli są wzniesione nad horyzont o kąt większy od 30° .

b. Cirrostratus

Chmury Cirrus różnią się od chmur Cirrostratus tym, że posiadają nieciągłą budowę. Gdy występują w ławicach czy też pasmach, odróżniają się małą rozciągłością poziomą albo małymi wymiarami ciągłych części. Gdy chmura Cirrus znajduje się w pobliżu horyzontu, wówczas wskutek perspektywy trudno jest niekiedy odróżnić ją od chmur Cirrostratus.

c. Altocumulus

Chmury Cirrus w kształcie zaokrąglonych kłaczków, małych zaokrąglonych wieżyczek albo małych baszt wyrastających ze wspólnej podstawy, odróżniają się od chmur Altocumulus o podobnym wyglądzie tym, że posiadają bardziej włóknisty i jedwabisty wygląd.

c. Altostratus

Grube ławice chmur Cirrus odróżniają się od ławic chmur Altostratus mniejszą rozciągłością poziomą i bardziej białym wyglądem.

Cirrocumulus Cienka, biała ławica, płat lub warstwa chmur bez cieni, złożona z bardzo małych członów w kształcie ziaren, zmarszczek itp. połączonych lub oddzielonych od siebie i ułożonych mniej lub bardziej regularnie; większość członów ma pozorną szerokość mniejszą od jednego stopnia.

Chmury Cirrocumulus składają się prawie wyłącznie z kryształków lodu; mogą w nich występować również i kropelki silnie przechłodzonej wody, które na ogół szybko przekształcają się w kryształki lodu.

Chmury Cirrocumulus występują na ogół w postaci płatów mniej lub bardziej rozpostartych i składających się z bardzo małych członów w kształcie ziarenek, zmarszczek. Płaty te wykazują często jeden lub dwa kierunki sfalowania. Mogą również posiadać brzegi włókniste. Bardzo rzadko płaty chmur Cirrocumulus mogą posiadać małe, zaokrąglone przerwy rozmieszczone mniej lub bardziej regularnie, tak że chmury mają często wygląd przypominający sieć lub plaster miodu. Brzegi tych przerw są często postrzępione.

Chmury Cirrocumulus występują również w ławicach o kształcie soczewek lub migdałów często bardzo wydłużonych i zazwyczaj o wyraźnych zarysach. Rzadziej człony chmur Cirrocumulus przybierają kształty bardzo małych kłaczków o postrzępionych dolnych częściach lub bardzo małych wypukłości, przypominających wieżyczki, wyrastające ze wspólnej poziomej podstawy. Chmury Cirrocumulus zawsze są na tyle przejrzyste, że pozwalają określić położenie Słońca lub Księżyca. Na chmurach tego rodzaju występuje niekiedy zjawisko wieńców lub iryzacji.

Chmury Cirrocumulus mogą powstać w powietrzu wolnym od produktów kondensacji pary wodnej. Chmury Cirrocumulus mogą również powstawać w wyniku przekształcenia się chmur Cirrus lub Cirrostratus albo wskutek zmniejszania się wymiarów członów ławicy płatu lub warstwy chmur Altocumulus. Chmury Cirrocumulus w kształcie soczewek lub migdałów powstają zazwyczaj w wyniku lokalnego, orograficznego uniesienia warstwy wilgotnego powietrza.

Zasadnicze różnice między chmurami Cirrocumulus i podobnymi chmurami innych rodzajów

a. Cirrus i Cirrostratus

Chmury Cirrocumulus w kształcie zaokrąglonych kłaczków, małych zaokrąglonych wieżyczek albo małych baszt wyrastających ze wspólnej podstawy, łatwo jest pomylić z chmurami Cirrus, posiadającymi podobny wygląd. Za podstawę do rozróżnienia tych chmur służy fakt, że kłaczki lub małe wieżyczki chmur Cirrocumulus, w przeciwieństwie do chmur Cirrus, posiadają pozorną szerokość mniejszą od jednego stopnia, gdy są wzniesione nad horyzont o kąt większy od 30°

Płat chmur Cirrocumulus różni się od chmur Cirrus i Cirrostratus tym, że jest jakby zmarszczony lub podzielony na bardzo małe chmurki. Może on zawierać części włókniste, jedwabiste lub gładkie, które jednak w sumie nie stanowią jego większej części.

b. Altocumulus

Chmury Cirrocumulus odróżniają się od chmur Altocumulus tym, że większość ich członów jest bardzo mała i bez cieni.

Cirrostratus Przejrzysta biała zasłona z chmur o włóknistym lub gładkim wyglądzie, pokrywająca niebo całkowicie lub częściowo i zwykle powodująca występowanie zjawiska halo.

Chmury Cirrostratus składają się głównie z kryształków lodu. Chmury Cirrostratus mogą występować w postaci włóknistej zasłony, w której można obserwować drobne prążkowanie, lub też mogą przybierać wygląd mglistej zasłony. Brzeg zasłony chmur Cirrostratus jest niekiedy ostro zarysowany, lecz częściej jest zakończony chmurami Cirrus na kształt frędzli. Chmury Cirrostratus nigdy nie są dość gęste by przeszkodzić w rzucaniu cieni przez przedmioty znajdujące się na ziemi, z wyjątkiem gdy Słońce jest nisko nad horyzontem. Uwagi dotyczące barw chmur Cirrus w dużej mierze są również słuszne dla chmur Cirrostratus. Zjawiska halo są często obserwowane w przypadku cienkich chmur Cirrostratus, niekiedy tak cienkich, że halo jest jedyną oznaką ich obecności.

Chmury Cirrostratus powstają wskutek powolnego wznoszenia się rozległych warstw powietrza do dostatecznie dużych wysokości. Chmury Cirrostratus mogą również powstać wskutek łączenia się chmur Cirrus lub członów chmur Cirrocumulus lub też mogą być utworzone przez kryształki lodu padające z chmur Cirrocumulus. Poza tym chmury Cirrostratus mogą powstać wskutek zmniejszenia się grubości chmur Altostratus lub rozprzestrzenienia się kowadła chmury Cumulonimbus.

1. Cirrus

Chmura Cirrostratus różni się od chmury Cirrus tym, że występuje w kształcie zasłony, zazwyczaj o dużej rozciągłości poziomej.

2. Cirrocumulus i Altocumulus

Chmury Cirrostratus mają na ogół wygląd rozmyty i nie wykazują budowy ziarnistej, prążkowanej, blaszkowatej, w kształcie zaokrąglonych członów, walców itp., co jest charakterystyczne dla chmur Cirrocumulus i Altocumulus.

     c. Altostratus

Chmury Cirrostratus różnią się od chmur Altostratus małą gęstością i tym że mogą powodować zjawiska halo. W pobliżu horyzontu chmury Cirrostratus mogą być mylnie określone jako chmury Altostratus. Praktycznie wskazówką dla odróżnienia chmur Cirrostratus od chmur Altostratus i Stratus jest charakterystyczna dla chmur Cirrostratus powolność pozornego ruchu oraz zmian grubości i wyglądu.

4. Stratus

Chmury Cirrostratus można pomylić z bardzo cienkimi chmurami Stratus, które przy oddaleniu od Słońca mniejszym od 45 stopni mogą być bardzo białe. Chmury Cirrostratus różnią się jednak od chmur Stratus tym, że są wszędzie białe i że mogą mieć wygląd włóknisty. Poza tym chmury Cirrostratus dają często zjawisko halo, podczas gdy chmury Stratus ich nie dają, z wyjątkiem być może przypadków bardzo niskich temperatur.

5. Zmętnienie opalizujące

Chmury Cirrostratus różnią się od zasłony zmętnienia tym, że zmętnienie opalizujące lub ma barwę od brudno żółtej do brązowej. Chmury Cirrostratus niekiedy trudno jest rozpoznać patrząc na nią przez zmętnienie.

Altocumulus Biała lub szara bądź częściowo biała, częściowo szara ławica lub warstwa chmur, wykazująca na ogół cienie i złożona z płatów, zaokrąglonych brył, itp., połączonych ze sobą lub oddzielonych od siebie, niekiedy o wyglądzie częściowo włóknistym lub rozmytym. Pozorna szerokość większości regularnie ułożonych małych członów chmury zawiera się zwykle w granicach od jednego do pięciu stopni.

Chmury Altocumulus przynajmniej w większej części są zbudowane prawie wyłącznie z kropelek wody. Przy bardzo niskich temperaturach mogą tworzyć się w nich kryształki lodu. Chmury Altocumulus występują najczęściej w postaci rozległych płatów, składających się z połączonych lub oddzielonych od siebie członów, uporządkowanych dość regularnie. Niekiedy człony te przyjmują kształty wydłużonych równoległych walców, które mogą być rozdzielone wyraźnie zaznaczonymi pasmami czystego nieba. Bardzo rzadko płat chmur Altocumulus posiada mniej lub bardziej regularnie rozłożone, małe zaokrąglone przerwy, co daje chmurze wygląd podobny do sieci lub plastra miodu; wiele z tych przerw ma brzegi postrzępione. Płaty chmur Altocumulus często są obserwowane równocześnie na dwóch lub więcej poziomach.Chmury Altocumulus Występują również w postaci ławic mających kształt soczewki lub migdałów, często bardzo wydłużonych o wyraźnych zarysach. Ławice te składają się albo z pojedynczego mniej lub bardziej gładkiego członu, albo z kilku małych bardzo zbliżonych do siebie członów. W pierwszym przypadku chmura posiada wyraźne cienie. Rzadziej chmury Altocumulus przybierają kształty małych odosobnionych kłaczków, których dolne części są nieco postrzępione; chmurom tym towarzyszą często włókniste smugi. Inna równie rzadka postać chmur Altocumulus posiada wygląd szeregu małych wieżyczek, wyrastających ze wspólnej poziomej podstawy.Stopień przenikania światła przez chmury Altocumulus zmienia się w szerokich granicach. W pewnych przypadkach przez większą część chmury można określić położenie Słońca, w innych chmura jest w takim stopniu nieprzeświecająca, że zupełnie zasłania Słońce. Nieprzeświecające warstwy chmur Altocumulus mogą posiadać nierówną dolną powierzchnię, której wystające człony tworzą niejako płaskorzeźbę. Chmury Altocumulus prawie zawsze wykazują pewne cieniowanie. W przypadku tych chmur obserwuje się często wieńce lub iryzację. Kryształki, które padają z chmur Altocumulus, mogą powodować zjawiska halo w postaci słońc pobocznych (słońca pozorne) lub słupów świetlnych.

Chmury Altocumulus powstają często na brzegu rozległej warstwy unoszącego się ku górze powietrza lub wskutek ruchów turbulencyjnych i konwekcyjnych w średnim piętrze. Chmury Altocumulus mogą również tworzyć się wskutek wzrostu rozmiarów lub grubienia przynajmniej kilku członów płata chmur Cirrocumulus lub przez dalszy podział członów chmury Stratocumulus. Mogą one również powstawać przez przekształcenie się chmury Altostratus i Nimbostratus. Chmury Altocumulus tworzą się również w wyniku rozpościerania się chmur Cumulus lub Cumulonimbus. Chmury Altocumulus w kształcie soczewek lub migdałów powstają zwykle wskutek lokalnego orograficznego unoszenia się warstwy wilgotnego powietrza.

Zasadnicze różnice między chmurami Altocumulus i podobnymi chmurami innych rodzajów.

1. Cirrus

Z chmur Altocumulus opadają niekiedy smugi o wyglądzie włóknistym. W tym przypadku uznaje się te chmury za Altocumulus, a nie za Cirrus tak długo, dopóki posiadają jakąś część bez wyglądu włóknistego lub jedwabistego połysku.

2. Cirrocumulus

Chmury Altocumulus można niekiedy mylić z chmurami Cirrocumulus. W przypadkach wątpliwych, jeśli chmury mają cienie, to według definicji są chmurami Altocumulus nawet, jeśli ich człony mają pozorną szerokość mniejszą od jednego stopnia. Jeśli nie mają cieni, to według definicji są chmurami Altocumulus, gdy większość uporządkowanych regularnie członów ma pozorną szerokość zawartą między jednym i pięciu stopniami, przy wzniesieniu chmur nad nad horyzontem o kąt większy od 30° . Na cienkich częściach chmur Altocumulus często obserwuje się wieńce lub zjawiska iryzacji, co dość rzadko zdarza się w przypadku chmur Cirrocumulus.

    c. Altostratus

Warstwę chmur Altocumulus można niekiedy mylić z chmurą Altostratus; w przypadkach wątpliwych uważa się je za chmury Altocumulus, jeśli tylko występują jakiekolwiek oznaki istnienia płatów, zaokrąglonych brył, walców itp.

4. Stratocumulus

Chmury Altocumulus, posiadające ciemne części można niekiedy mylić z chmurami Stratocumulus. Jeśli większa część regularnie ułożonych członów ma pozorną szerokość, zawartą między jednym i pięciu stopniami przy wzniesieniu ich nad horyzontem o kąt większy o 30° , to są one chmurami Altocumulus.

5. Cumulus

Chmury Altocumulus porozrzucane w postaci kłaczków można mylić z małymi chmurami cumulus, jednakże kłaczki chmur Altocumulus posiadają często smugi włókniste (virga) i ponadto w przeważającej części mają mniejsze wymiary niż chmury Cumulus.

Altostratus Płat lub warstwa chmur szarawych bądź niebieskich, o wyglądzie prążkowanym, włóknistym lub jednolitym, pokrywająca niebo całkowicie lub częściowo i miejscami tak cienka, że Słońce jest widoczne najwyżej jak przez matowe szkło. Chmura Altostratus nie powoduje występowania zjawisk halo.

Chmura Altostratus składa się z kropelek wody i kryształków lodu; zawiera ona również krople deszczu i płatki śniegu. Chmura Altostratus występuje prawie zawsze pod postacią warstwy o dużej rozciągłości poziomej i względnie dużej rozciągłości pionowej. Może ona składać się z dwóch lub więcej warstw ułożonych jedna nad drugą na nieco różnych poziomach. Warstwy te są niekiedy częściowo z sobą połączone. W pewnych przypadkach wyraźnie widać sfalowanie lub szerokie równoległe pasma. Chmura Altostratus jest zwykle tak gęsta, że nawet przez jej najcieńsze części Słońce widać niewyraźnie jak przez matowe szkło; najgrubsze jej części mogą być tak gęste, że zakrywają zupełnie Słońce. Altostratus jest chmurą dającą opady, które można obserwować w postaci smug poniżej jej podstawy (virga), wskutek tego dolna powierzchnia chmury może przybierać wygląd postrzępiony lub przypominający wymiona. Gdy chmura Altostratus daje opady sięgające do ziemi, mają one zwykle charakter ciągły i występują w postaci deszczu, śniegu lub ziaren lodowych. Pod chmurami Altostratus, w niżej położonych turbulencyjnych warstwach powietrza o zwiększonej wilgotności wskutek parowania opadów, mogą tworzyć się strzępy chmur (pannus). W początkowym stadium tworzenia się chmury pannus są małe, rozrzucone i wyraźnie oddzielone jedne od drugich; ukazują się one zwykle na poziomie wyraźnie niższym od poziomu podstawy chmur Altostratus. Wraz ze wzrostem grubości chmur Altostratus i obniżaniem się ich podstawy, odległość ta znacznie maleje, jednocześnie wzrastają wymiary i ilość chmur pannus, które mogą łączyć się w prawie ciągłą warstwę.

Chmury Altostratus powstają najczęściej w wyniku powolnego unoszenia się warstw powietrza o dużej rozciągłości poziomej do dostatecznie dużych wysokości. Chmury Altostratus mogą również powstać z grubiejącej zasłony chmur Cirrostratus lub niekiedy przez zmniejszenie się grubości warstwy chmur Nimbostratus. Chmury Altostratus powstają z warstwy chmur Altocumulus, gdy z tych ostatnich wypadają kryształki lodu w postaci szeroko rozpostartych smug (virga). Czasami, zwłaszcza w obszarach międzyzwrotnikowych, chmury Altostratus powstają z rozpościeranie się środkowej lub górnej części chmury Cumulonimbus.

Zasadnicze różnice między chmurami Altostratus i podobnymi chmurami innych rodzajów

1. Cirrus

Płaty lub warstwy chmur mogą, choć w rzadkich przypadkach, rozpaść się na ławice, które można mylić z ławicami gęstych chmur Cirrus. Jednakże ławice chmur Altostratus mają większą rozciągłość poziomą i przeważnie są szare.

2. Cirrostratus

Cienką i wysoką warstwę chmur Altostratus można mylić z zasłoną chmur Cirrostratus. W przypadkach wątpliwych można czasami rozróżnić te chmury, pamiętając, że przy chmurach Altostratus przedmioty na ziemi nie dają cieni oraz Słońce jest widoczne przez nie jak przez matowe szkło. Jeśli obserwuje się zjawiska halo, jest to chmura Cirrostratus.

3. Altocumulus i Stratocumulus

Chmury Altostratus posiadają czasem dziury lub przerwy, należy zatem uważać, aby tych chmur nie mylić z płatem lub warstwą chmur Altocumulus lub Stratocumulus, posiadającą te same cechy. Chmury Altostratus różnią się od chmur Altocumulus i Stratocumulus bardziej jednolitym wyglądem.

4. Nimbostratus

Niską i grubą warstwę chmur Altostratus można odróżnić od podobnej warstwy chmur Nimbostratus dzięki istnieniu w chmurach Altostratus, cieńszych części, przez które Słońce jest lub przynajmniej czasami może być niewyraźnie widoczne. Chmury Altostratus posiadają również jaśniejszą szarą barwę i ich dolna powierzchnia jest zwykle mniej jednolita niż chmur Nimbostratus. Jeśli podczas bezksiężycowej nocy istnieją wątpliwości przy rozpoznaniu chmur Altostratus i Nimbostratus, przyjmuje się, że ta chmura jest chmurą Altostratus, z której nie pada ani deszcz ani śnieg.

5. Stratus

Chmury Altostratus różnią się od podobnych chmur Stratus tym, że można przez nie widzieć Słońce jak przez matowe szkło. Ponadto chmury Altostratus, gdy są obserwowane w kierunku Słońca, nie są nigdy tak białe, jak cienkie chmury Stratus.

Cirrus:
Cirrus (chmury pierzaste), Cirrocumulus (chmury kłębiasto-pierzaste) oraz
Cirrostratus ( chmury warstwowo-pierzaste)-chmury piętra górnego-należą do najwyższych chmur troposfery. Występują przy najniższych temperaturach i składają się z kryształków lodowych. Z wyglądu chmury tych wszystkich trzech rodzajów są białe, na wpół przezroczyste, mało zasłaniające światło słoneczne. Różnice między tymi trzema rodzajami chmur są następujące. Cirrus (pierzaste) wyglądają jak pojedyncze delikatne włókna, ławice lub wąskie pasma o strukturze włókniste. Cirrocumulus (kłębiasto- pierzaste)- są to ławice, płaty lub warstwy o wyraźnie zaznaczonej budowie, składającej się z bardzo drobnych ziarenek, kłaczków, zmarszczek, kędziorków. Często są one podobne do zmarszczek na powierzchni wody lub piasku. Cirrostratus (warstwowo-pierzaste) mają wygląd cienkiej przejrzystej białawej zasłony, pokrywającej niebo całkowicie lub częściowo. Niekiedy można w nich wyróżnić włóknistą strukturę. Chmury te powodują często występowanie zjawisk optycznych, tzw. halo, tj. jasnych lekko zabarwionych pierścieni (kręgów) dookoła tarcz niebieskich ciał świecących (Słońca, Księżyca) o promieniach 22 i 46° albo kombinacji łuków tych kręgów. Zjawiska te powstają wskutek załamania światła w kryształkach lodowych, z których składają się chmury, oraz odbicia światła od ich krawędzi

Cirrocumulus:
Altocumulus (chmury średnie kłębiaste), chmury piętra średniego-są to warstwy lub ławice chmur białych lub szarych (bądź częściowo białych, częściowo szarych). Są one dość cienkie, pomimo to jednak mniej lub bardziej zacieniają Słońce. Te warstwy lub ławice są złożone z płatów, zaokrąglonych brył, walców itd., często ułożonych szeregami. Pozorna szerokość tych elementów chmurowych na sklepieniu niebieskim wynosi 1-5°. Gatunki chmur średnich kłębiastych są bardzo różnorodne. Charakterystycznym dla nich zjawiskiem optycznym są wieńce-barwne pierścienie o stosunkowo (kilka stopni) promieniu, otaczające ciało niebieskie (Słońce, Księżyc). Są one spowodowane ugięciem światła w kropelkach wody, z których składają się chmury. W chmurach średnich kłębiastych można obserwować również iryzację: brzegi chmur zwrócone ku Słońcu mają zabarwienie w kolorach tęczy. Iryzacja wskazuje również, że chmury średnie kłębiaste składają się z bardzo malutkich jednorodnych, przy niskich temperaturach przechłodzonych, kropelek wody.

Cirrostratus: Cirrostratus (Cs) - chmury warstwowo - pierzaste. Jest to delikatna biała zasłona (lub woal), która nie zaciera konturów słońca lub księżyca, lecz powoduje zjawisko halo1(rys. 58 B). Jest ona niekiedy przejrzysta i nadaje błękitowi nieba tylko mleczną barwę; niekiedy ma budowę włóknistą o pasmach poplątanych. Wysokość występowania 6,5 - 10 km.

Altocumulus:
Altocumulus (Ac) - chmury średnie kłębiaste. Tworzą one warstwę lub ławicę złożoną z płaskich brył lub walców. Najmniejsze warstwy, które są jeszcze regularnie ułożone, są cienkie i miejscami mają cienie. Pojedyncze elementy układają się w grupy, ciągi i zwoje w jednym lub dwu kierunkach. Wysokość występowania 3 - 5.5 km.

Altostratus:
Altostratus (chmury średnie warstwowe) w zasadzie należą również do piętra średniego, jednak ich górne części mogą przenikać i do piętra górnego. Ich pionowa grubość wynosi już kilometry; jest to płat lub warstwa chmur. szarawych albo niebieskawych, pokrywających niebo całkowicie lub częściowo. Przynajmniej w niektórych miejscach tych chmur można widzieć tarczę Słońca lub Księżyca, jednak tylko w postaci rozmazanej plamy, jak gdyby przez matowe szkło. Chmury średnie warstwowe są typowymi chmurami mieszanymi: obok nadzwyczaj drobnych kropelek wody występują w nich również drobne płatki śniegu. Dlatego takie chmury dają opady. Opady te jednak są bardzo słabe i podczas ciepłej pory roku z reguły wyparowują w drodze ku powierzchni Ziemi. W zimie z tych chmur pada często drobny śnieg.

Stratocumulus:
Stratocumulus (chmury kłębiasto - warstwowe) są położone w dolnym piętrze i składają się z ławic lub warstw szarych lub białawych chmur, mających prawie zawsze niektóre części o ciemniejszym zabarwieniu. Chmury te zbudowane są z takich samych elementów jak i chmury średnie kłębiaste: z płatów, zaokrąglonych brył, walców ; jednak człony te są większe niż w przypadku Altocumulus. Człony te są ułożone przeważnie regularnie szeregami. W większości przypadków chmury kłębiasto - warstwowe składają się z drobnych, jednorodnych kropelek, przy ujemnych temperaturach przechłodzonych, i nie dają opadów. Zdarza się jednak, że pada z nich słaba mżawka lub przy niskich temperaturach bardzo drobny śnieg.

Stratus:
Stratus (chmury niskie warstwowe) są również położone w dolnym piętrze atmosfery. Są to chmury najbliższe powierzchni Ziemi: na terenie równinnym ich wysokość nad powierzchnią Ziemi może wynosić zaledwie kilkadziesiąt metrów. Jest to z wyglądu jednorodna, szara warstwa, składająca się z kropelek wody, z której może padać mżawka. Lecz przy dostatecznie niskich temperaturach występują w tych chmurach elementy stałe; wówczas mogą wypadać z nich na Ziemię słupki lodowe, drobny śnieg lub krupa śnieżna. Zjawisko halo w chmurach tych nie występuje; tarcza słoneczna, o ile prześwieca przez chmury , ma wyraźne zarysy. Czasami chmury niskie warstwowe mają postać postrzępionych ławic; wówczas nazywają się Fractostratus (chmury niskie warstwowe, postrzępione)

Nimbostratus:
Nimbostratus ( chmury warstwowe deszczowe ) mają wspólne pochodzenie z Altostratus ( chmurami średnimi warstwowymi ). Tworzą one warstwę o znacznej grubości, dochodzącej do kilku kilometrów, mającej początek w piętrze dolnym i rozprzestrzeniającej się do piętra średniego, a często również i do górnego. W górnej części warstwy budowa tych chmur jest podobna do budowy tych chmur Altostratus ( średnich warstwowych ), natomiast w dolnej mogą one zawierać również duże krople wody oraz płatki śniegu. Dlatego warstwa tych chmur ma wygląd bardziej ciemnoszary; tarcze ciał niebieskich przez nią nie przeświecają. Z tych chmur z reguły pada ciągły deszcz lub śnieg, dosięgający powierzchni Ziemi. Pod warstwą chmur warstwowych deszczowych występują często bezkształtne skupienia niskich poszarpanych chmur, szczególnie " ponurych '' na tle chmur warstwowych deszczowych.

Cumulus:
Cumulus (chmury kłębiaste) - są to oddzielne chmury występujące w piętrach dolnym i środkowym, z reguły gęste, o wyraźnie zarysowanych konturach, rozwijające się w kierunku pionowym w kształcie pagórków, kopuł lub wież, których część przypomina kalafior. Oświetlone przez Słońce części tych chmur są przeważnie lśniąco białe. Ich podstawy są stosunkowo ciemne i mniej lub bardziej poziome. Pod Słońce wydaje się, że chmury są ciemne, otoczone jasną obwódką. Chmury kłębiaste występują często tak licznie, że tworzą ławice. Czasami mają one postrzępione brzegi i wówczas noszą nazwę Fractocumulus (chmury kłębiaste postrzępione). Chmury kłębiaste składają się tylko z kropel wody i zwykle opadów nie dają. Jednak w obszarach zwrotnikowych, gdzie wodność chmur jest duża, wskutek łączenia się poszczególnych kropli, chmury

Cumulonimbus:
Cumulonimbus (chmury kłębiaste deszczowe) stanowią dalsze stadium rozwojowe chmur kłębiastych. Mają one postać potężnych mas kłębiastych o dużej pionowej rozciągłości w kształcie gór i wielkich wież i sięgają często od piętra dolnego aż do górnego. Przesłaniając Słońce, mają "ponury" wygląd i zmniejszają w dużym stopniu oświetlenie. Ich wierzchołki są spłaszczone mają włóknistą, prążkowaną strukturę i często charakterystyczny kształt kowadła. W górnych częściach chmury kłębiaste deszczowe składają się z kryształków lodu, natomiast w dolnych - z kryształków lodu oraz kropelek wody różnych wielkości, do największych włącznie. Dają one opady przelotne (ulewy); są to deszcze o dużym natężeniu, którym towarzyszy niekiedy grad, a w zimie - obfity, gęsty śnieg i krupa. Związane są z nimi często zjawiska burzowe. Dlatego chmury te nazywane są też chmurami burzowymi. Na ich tle obserwuje się często tęczę. Pod podstawą tych chmur, podobnie jak i pod podstawą chmur warstwowych deszczowych, występują często skupienia chmur postrzępionych (gatunku Fractostratus lub Fractocumulus ).

Chmury

1. W wyniku kondensacji wewnątrz atmosfery powstają skupienia produktów kondensacji - kropelek wody i kryształków lodu. Nazywają się one chmurami. Rozmiary elementów chmurowych - wspomnianych wówczas, gdy mają one bardzo małą prędkość opadania, wynoszą w powietrzu nieruchomym zaledwie części centymetra na sekundę. Prędkość opadania kryształków lodu jest jeszcze mniejsza. Jednak ruch turbulencyjny powietrza powoduje, że te bardzo małe kropelki i kryształki nie opadają wcale na ziemię, lecz przez czas dłuższy unoszą się w powietrzu, przesuwając się to w górę, to w dół wraz z innymi poruszającymi się wskutek turbulencji cząstkami powietrza.
Chmury są przenoszone przez prądy powietrza. Jeżeli wilgotność względna w otaczającym chmury w powietrzu zmniejsza się, chmury parują. W pewnych określonych warunkach część elementów chmurowych powiększa się i staje się o tyle cięższa, że wypada z chmur w postaci opadów. Tą drogą woda z atmosfery powraca na powierzchnię Ziemi. Jeżeli kondensacja zachodzi bezpośrednio przy powierzchni Ziemi, wówczas produkty jej nazywają się mgłami. Zasadniczej różnicy w budowie chmur i mgieł nie ma. W górach spotyka się takie przypadki, że chmura tworzy się na samym zboczu górskim. Obserwatorowi, patrzącemu z dołu, z doliny, zjawisko będzie wydawać się chmurą, obserwatorowi znajdującemu się na samym zboczu - mgłą.
2. Pojedyncze chmury istnieją bardzo krótko ; np. czas indywidualnego istnienia chmur kłębiastych wynosi niekiedy zaledwie 10-15 minut. Znaczy to, że niekiedy powstałe kropelki wody, z których składa się chmura, ponownie szybko parują. Nawet jeżeli chmura istnieje bardzo długo, nie oznacza to, że jest ona niezmienna i przez czas dłuższy składa się z jednych i tych samych cząstek. W rzeczywistości w chmurach odbywają się stale procesy powstania coraz nowych cząstek oraz ich zanikania-parowania (często mówi się nieprawidłowo-topnienia). Jedne elementy chmury parują, inne na ich miejsce powstają ponownie. Istnieje przez czas dłuższy tylko pewien określony proces tworzenia się chmury; sama chmura natomiast jest tylko widzialną w danym momencie częścią ogólnej masy wody, biorącej udział w tym procesie. Szczególnie wyraźnie występuje to podczas powstawania chmur nad górami. Jeżeli powietrze bez przerwy porusza się przez górę, to na pewnej wysokości przy wznoszeniu oziębia się adiabatycznie o tyle, że powstają chmury. Wydaje się, że chmury te są nieruchomo przywiązane do grzbietu pasma górskiego. Lecz w rzeczywistości przesuwając się wraz z powietrzem, wciąż one parują w przedniej części, tam gdzie przepływające powietrze zaczyna opadać w dół, i wciąż tworzą się ponownie w części tylnej z nowej pary wodnej, przynoszonej przez powietrze wznoszące się.
Wrażenie, że chmury są jakby zawieszone w powietrzu, jest również złudne. Jeżeli bowiem chmura nie zmienia swej wysokości, nie znaczy to wcale, że składające się na nią elementy nie wypadają. Ciekła lub stała cząstka może chmurze opadać w dół, lecz po osiągnięciu dolnej granicy chmury trafia powietrze nienasycone i tu paruje. W wyniku jednak będzie wydawać się, że chmura pozostaje przez czas dłuższy na tym samym poziomie.

Mikrostruktura i wodność chmur
1. Pod względem budowy chmury dzielą się na trzy klasy:
a) chmury wodne (kropelkowe), składające się wyłącznie z kropelek wody. Mogą istnieć nie tylko przy temperaturach dodatnich, lecz również przy temperaturach niższych od zera stopni; w tym przypadku kropelki wody są w stanie przechłodzonym, co jest zjawiskiem najzupełniej zwykłym w warunkach panujących w atmosferze;
b) chmury mieszane, składające się z mieszaniny przechłodzonych kropelek wody i kryształków lodu, co ma miejsce przy umiarkowanych temperaturach ujemnych;
c) chmury lodowe (krystaliczne), składające się tylko z kryształków lodu, co ma zwykle miejsce przy dość niskich temperaturach.
Podczas ciepłej pory roku chmury wodne tworzą się przeważnie w dolnych warstwach troposfery, mieszane- w średnich, a lodowe- w górnych. W chłodnej porze roku przy niskich temperaturach chmury mieszane i lodowe mogą tworzyć się również w pobliżu powierzchni Ziemi. Kropelkową budowę w czystej postaci chmury mogą zachowywać do temperatury rzędu -10° (czasem i niższej).
Przy niższych temperaturach występują w chmurach, obok kropelek wody również kryształki lodu, tj. wówczas chmura jest mieszana. Najwyższe chmury troposfery, występujące przy temperaturach rzędu od -30° do -50°, mają z reguły budowę krystaliczną.
2. Rozmiary kropelek wody chmurach wahają się w szerokim przedziale od kilku do setek mikronów. W zależności od warunków powstawania oraz stadium rozwoju chmura może się składać zarówno z kropelek pod względem wielkości względnie jednorodnych, jak i bardzo różnych. Wskutek kondensacji pary wodnej na powierzchni kropelek ich promienie mogą rosnąć do wymiaru rzędu 20m. Jednak przy tajaniu kryształków lodu oraz przy wzajemnym łączeniu się kropelek wody mogą powstawać w chmurach kropelki o średnicy do 100-200m. Kropelki tych wielkości rozpoczynają wypadać z chmur w postaci deszczu lub mżawki. Promienie kropel deszczowych mogą dochodzić i do tysięcy mikronów, tj. kilku milimetrów. Kryształki lodu w chmurach są również bardzo różnorodne, zarówno pod względem postaci jak i wymiarów. Przy zamarzaniu kropelek wody przy niskich temperaturach powstają tzw. Kryształy zupełne, tj. lodowe sześciokątne blaszki lub słupki o średnicy 10-20m. Przy dalszej sublimacji (krystalizacji) rosną one, a w wierzchołkach ich kątów mogą się tworzyć rozgałęzienia na których z kolei mogą powstawać nowe rozgałęzienia i kryształki przybierają postacie sześciopromiennych gwizdek lub też kryształków o innej złożonej i bardzo różnorodnej budowie. Ich rozmiary mogą osiągać kilka milimetrów w średnicy.
Ilość kropelek wody w jednostce objętości powietrza w chmurze jest stosunkowo nieduża; od setek kropelek w 1cm 3 w dolnej troposferze do kilku jednostek - w jej wyższych warstwach. Zawartość kryształków lodu chmurach jest jeszcze mniejsza- rzędu 0,1 na cm 3
3. Wodnością chmur nazywa się zawartość w nich wody stanie ciekłym lub stałym.
Pomimo, że liczba kropelek wody i kryształków lodu w jednostce objętości powietrza w chmurach jest duża, jednak elementy te są tak małe, że zawartość wody w stanie ciekłym w chmurach jest nie duża. W chmurach wodnych każdy metr sześcienny powietrza przypada od 0,2 do 5 g wody. W chmurach krystalicznych wodność jest znacznie mniejsza, wynosi ona setne i tysięczne części grama na metr sześcienny. Jest to rzeczą zrozumiałą, jeżeli przypomnimy sobie, że wilgotność bezwzględna powietrza wynosi gramy na metr sześcienny, w wyższych zaś warstwach atmosfery, tj. przy bardzo niskich temperaturach- części grama. Przy kondensacji przechodzi w stan ciekły nie cała zawarta w powietrzu para wodna, lecz tylko jej część. Dlatego też wodność chmur jest jeszcze mniejsza niż wilgotność bezwzględna powietrza.

Międzynarodowa klasyfikacja chmur
1. Postacie chmur w troposferze są bardzo różnorodne. Jednak można sprowadzić je do stosunkowo niewielkiej liczby podstawowych typów. Pierwsza klasyfikacja chmur była zaproponowana przeszło 150 lat temu (L. Howard w Anglii). W końcu XIX w. została przyjęta międzynarodowa klasyfikacja chmur, która od tamtego czasu uległa kilkakrotnym znacznym, lecz nie zasadniczym zmianom. Zgodnie z obowiązującym obecnie wariantem klasyfikacji międzynarodowej, chmury dzielą się przede wszystkim, na podstawie ich wyglądu zewnętrznego, na dziesięć podstawowych rodzajów. W tych podstawowych rodzajach wyróżnia się znaczną liczbę gatunków, odmian i tzw. Zjawisk szczególnych, a także postaci pośrednich.
Ograniczamy się tu tylko do wymieniania dziesięciu podstawowych rodzajów chmur (obok oficjalnych i obowiązujących nazw w języku łacińskim podajemy również ich równoznaczniki w języku polskim, jednak należy zaznaczyć, że terminy polskie nie są dosłownym tłumaczeniem nazw łacińskich; łacińskie nazwy rodzajów chmur oraz ich skróty należy zapamiętać):
1. Cirrus (Ci) - pierzaste;
2. Cirrocumulus (Cc) - kłębiasto - pierzaste;
3. Cirrostratus (Cs) - warstwowo - pierzaste;
4. Altocumulus (Ac) - średnie kłębiaste;
5. Altostratus (As) - średnie warstwowe;
6. Nimbostratus (Ns) - warstwowe deszczowe;
7. Stratocumulus (Sc) - kłębiasto - warstwowe;
8. Stratus (St) - niskie warstwowe;
9. Cumulus (Cu) - kłębiaste;
10. Cumulonimbus (Cb) - kłębiaste deszczowe.

Krótkie ich opisy są podane niżej. Istnieją atlasy fotografii chmur, jako pomoce do orientowania się w ich postaciach. W języku polskim są dostępne Międzynarodowy atlas chmur - Atlas skrócony (Warszawa 1959) oraz Międzynarodowy atlas chmur dla obserwatoriów na statkach powietrznych (Warszawa 1959).
2. Chmury wszystkich wymienionych rodzajów występują na wysokościach między poziomem morza a tropopauzą. W tym przedziale wysokości umownie wyróżnia się trzy piętra, także dla każdego rodzaju chmur można wykazać, w jakim piętrze lub piętrach chmury te występują. W zależności od warunków temperaturowych i od wysokości tropopauzy granice tych pięter w różnych szerokościach są różne.
Górne piętro chmur w szerokościach polarnych rozpościera się przeciętnie od 3 do 8 km, w szerokościach umiarkowanych - od 5 do 13, a w szerokościach zwrotnikowych od 6 do18 km; średnie piętro w szerokościach polarnych - od 2 do 4 km, w umiarkowanych - od 2 do 7 km oraz w zwrotnikowych od 2 do 8 km, natomiast dolne piętro we wszystkich szerokościach od powierzchni Ziemi do 2 km.
Z wyżej wymienionych dziesięciu rodzajów chmur trzy pierwsze - pierzaste, kłębiasto - pierzaste i warstwowo - pierzaste występują w górnym piętrze; średnie kłębiaste - w średnim; kłębiasto - warstwowe i niskie warstwowe - w dolnym.
Średnie warstwowe są zazwyczaj położone w piętrze średnim, lecz często sięgają i piętra górnego; warstwowe deszczowe prawie zawsze występują w piętrze dolnym, lecz zazwyczaj przenikają też do pięter wyższych. Podstawy (dolne powierzchnie) chmur kłębiastych i kłębiastych deszczowych znajdują się zwykle w piętrze dolnym, ale ich wierzchołki często przenikają do piętra średniego, a czasami nawet do górnego.

Podział na symbole (klucze) według Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO).

CL - chmury niskie (Stratocumulus, Stratus, Cumulus, Cumulonimbus)
CM - chmury średnie (Altocumulus, Altostratus, Nimbostratus)
CH - chmury wysokie (Cirrus, Cirrocumulus, Cirrostratus)

---