Prawo w starożytności - NOTATKI, Prawo Uniwesrystet Opolski


PRAWO W STAROŻYTNOŚCI

OGÓLNE WIADOMOŚCI O POCZĄTKACH PRAWA

Pojęcie i geneza prawa.

Prawo prymitywne.

→ okres przejścia od epoki prawa prymitywnego do epoki prawa archaicznego.

Ogólna charakterystyka prawa w starożytności.

PRAWA STAROŻYTNEGO BLISKIEGO WSCHODU

Pomniki prawne Egiptu i Mezopotamii.

Prawo hebrajskie. Przepisy prawne Starego Testamentu.

SYSTEMY PRAWNE PAŃSTW ŚRÓDZIEMNOMORSKICH

Prawa greckie.

Ustrój polityczny

Rozwój prawa

prawo justyniańskie - 527-565 r. n.e.

Rozwój

Państwa

Rozwój Prawa

Zwyczaj

Ustawa

Plebiscyt

Senatus Consulta

Prawo Pretorskie

Responsa Prudentium

Konstytucje Cesarskie

Królestwo

archaiczne

X

X

X

X

Republika

przedklasyczne

X

X

X

X

Pryncypat

klasyczne

X

X

X

X

Dominat

poklasyczne

X

X

X

Prawo rzymskie okresu antycznego.

Prawo rzymskie epoki klasycznej.

Specyficzne cechy:

Prawo poklasyczne. Kodyfikacja justyniańska.

Kodyfikacja justyniańska

PRAWO W ŚREDNIOWIECZU I CZASACH WCZESNONOWOŻYTNYCH

SYSTEM I ŹRÓDŁA PRAWA SĄDOWEGO

OGÓLNE WIADOMOŚCI O PRAWIE ŚREDNIOWIECZNYM I WCZESNONOWOŻYTNYM

Charakter prawa epoki feudalizmu.

Prymat prawa zwyczajowego.

Partykularyzm prawa.

Stanowość i korporacyjność prawa.

Rola nauki i nauczania prawa.

Założenia systematyki prawa.

ŹRÓDŁA PRAWA U GERMANÓW I W PAŃSTWIE FRANKOŃSKIM

Kształtowanie się praw germańskich.

Źródła prawa Wizygotów, Ostrogotów i Burgundów.

Źródła prawa longobardzkiego.

Ogólna charakterystyka źródeł prawa frankońskiego.

Leges barbarorum.

Leges Romanae.

Kapitularze królewskie.

Dokumenty praktyki.

ŹRÓDŁA PRAWA ITALII

Ogólna charakterystyka prawa włoskiego.

Prawo longobardzkie. Prawo lenne.

Odrodzenie prawa rzymskiego. Glosatorowie i komentatorzy.

Źródła prawa kanonicznego.

Statuty miejskie.

Ustawodawstwo cesarzy niemieckich.

ŹRÓDŁA PRAWA W NIEMCZECH

Partykularyzm prawny Rzeszy.

Źródła prawa ziemskiego. Zwierciadło Saskie.

Źródła prawa miejskiego.

Recepcja prawa rzymskiego.

Ustawodawstwo ogólnopaństwowe w XVI w. Carolina.

ŹRÓDŁA PRAWA WE FRANCJI

Obszary prawne feudalnej Francji.

Spisy prawa zwyczajowego. Próby unifikacji.

Prawo rzymskie we Francji.

Ustawodawstwo królewskie. Wielkie ordonanse.

ŹRÓDŁA PRAWA W HISZPANII

Pomniki prawa hiszpańskiego.

Wpływy prawa muzułmańskiego. Islam.

ŹRÓDŁA PRAWA W ANGLII

Źródła prawa w okresie anglosaskim.

Powstanie systemu common law.

Equity law.

dzięki orzecznictwu Sądu Kanclerskiego wykształcił się nowy system prawa - equity law. → dwutorowość prawa, zachowana do dnia dzisiejszego, o głównych różnicach w procedurze sądowej.

Prawo stanowione (statute law).

Zbiory wyroków. Literatura prawnicza.

ŹRÓDŁA PRAWA NA RUSI KIJOWSKIEJ I W ROSJI

Najdawniejsze źródła prawa na Rusi.

Ruska Prawda.

Ustawy cerkiewne. Prawo bizantyjskie.

Ustawodawstwo ogólnorosyjskie w XV-XVII w.

HISTORIA PRAWA PRYWATNEGO

PRAWO OSOBOWE I RODZINNE

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych.

Małżeństwo.

Stosunki majątkowe małżeńskie.

Rodzice i dzieci.

PRAWO RZECZOWE

Pojęcie rzeczy. Ruchomości i nieruchomości.

Posiadanie własność.

Geneza feudalnej własności ziemi.

Cechy feudalnej własności ziemi.

Własność w doktrynie wieków średnich.

Ograniczenia alienacji nieruchomości.

Nabycie własności.

  • początkowo obie czynności dokonywane razem. → stopniowo wzdanie dokonywane przed władcą, urzędnikiem (sporządzenie dokumentu), a wwiązanie dokonywane później na gruncie → cel: odformalizowanie procesu, ułatwienie dowodu.

  • za sprawą Kościoła upowszechnił się sposób przenoszenia władzy nad ziemią poprzez wręczenie przy świadkach dokumentu, stwierdzającego przeniesienie na nabywcę gruntu (przekazanie też przedmiotów symbolizujących grunt) → „dematerializacja” przenoszenia władztwa nad rzeczami (przejęta z prawa rzymskiego)

  • Fikcyjne procesy między kontrahentami w celu uzyskania pewnego prawa do nieruchomości. Wyrok sądowy nakazujący dokonanie wzdania i wwiązania oraz stosowny dokument sądowy były dowodem nabycia nieruchomości. → poprzedziło to sądowe przenoszenie własności nieruchomości.

  • ZOBOWIĄZANIA

    Źródła zobowiązań. Umowy.

    Odpowiedzialność z tytułu zobowiązania.

    Sposoby zabezpieczenia wierzytelności.

    Utwierdzenie umowy Umocnienie umowy (sposób dający wierzycielowi gwarancję wypełnienia zobowiązania)

    SPADKOBRANIE

    Pojęcie spadkobrania. Dziedziczenie beztestamentowe.

    Dziedziczenie testamentowe.

    Szczególne rodzaje sukcesji. Dziedziczenie lenn.

    ZMIANY W PRAWIE PRYWATNYM OD SCHYŁKU WIEKÓW ŚREDNICH

    WPŁYW PRAWA RZYMSKIEGO NA ROZWÓJ PRAWA PRYWATNEGO

    Rzymskie prawo wulgarne w średniowieczu.

    Prawo rzymskie w dziełach glosatorów i komentatorów.

    Prawo rzymskie w czasach nowożytnych. Usus modernus.

    ZMIANY W PRAWIE OSOBOWYM I RODZINNYM

    ZMIANY W PRAWIE OSOBOWYM I RODZINNYM

    Osoby fizyczne.

    Osoby prawne.

    Małżeństwo.

    ZMIANY W PRAWIE MAJĄTKOWYM

    Pojęcie i zakres posiadania.

    Przemiany własności feudalnej.

    Nabycie własności nieruchomości.

    Obrót nieruchomościami.

    Rozwój praw na rzeczy cudzej.

    Kierunki rozwoju prawa zobowiązań.

    Dziedziczenie ustawowe i testamentowe.

    Szczególne rodzaje sukcesji.

    HISTORIA PRAWA KARNEGO

    PRAWO KARNE WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA

    Przestępstwo i kara w ustroju plemienno-szczepowym.

    Przestępstwa publiczne i prywatne.

    Pojęcie przestępstwa. Charakter odpowiedzialności.

    Kary państwowe (publiczne).

    Kary prywatne. System kar kompozycyjnych.

    B. KIERUNKI ROZWOJU ŚREDNIOWIECZNEGO PRAWA KARNEGO

    Ograniczanie wojen prywatnych (wróżd).

    Nowa klasyfikacja przestępstw.

    Przejawy subiektywizacji odpowiedzialności.

    Nowa klasyfikacja kar.

    ZMIANY W PRAWIE KARNYM OD SCHYŁKU WIEKÓW ŚREDNICH

    PRAWO KARNE ITALII

    Ogólna charakterystyka włoskiego prawa karnego.

    Zwycięstwo zasady publicznoprawnej.

    Subiektywne przesłanki odpowiedzialności. Wina.

    Powody bezkarności. Obrona konieczna.

    Formy popełnienia przestępstwa. Usiłowanie.

    Odpowiedzialność za udział w przestępstwie.

    System kar.

    Wymiar kary.

    1. Albo kary ściśle oznaczone

  • Albo możliwość stosowania kar arbitralnych - 2 rodzaje sytuacji:

  • Stopniowa rezygnacja z tak surowych kar też w ustawodawstwie, jednak prawdziwy przełom pod wpływem ideologii humanitaryzmu XVIII w.

  • Obok wskazówek dla sędziego nakazujących uwzględnianie okoliczności, liczne odesłania do prawa cesarskiego (rzymskiego), fakultetów prawniczych, opinii znawców prawa jako źródeł, z których mieli czerpać sędziowie. Carolina też sama dawała wskazówki, np. w przypadku zróżnicowania na pozycję społeczną. W doktrynie opracowano też szeroki zestaw okoliczności:

  • Coraz większa rola zastępców procesowychadwokat (doradca strony, przygotowywał pisma), prokurator (występował w sądzie).

  • Prawomocny wyrok = tytuł egzekucyjny → egzekucja przez urzędnika sądowego z polecenia sędziego.

  • Wady - przewlekłe → rozwija się proces (wzorowany na postępowaniu skróconym w sądach kościelnych) zwany postępowaniem sumarycznym - sędzia ma wpływ na tok postępowania, na wybór i ocenę dowodów, zniesiona litis contestatio, artykuły dowodowe (strony od razu musiały przedstawić wszystkie zarzuty), apelacja od wyroków przedstanowczych, skrócono terminy procesowe.

  • Kierunki rozwoju procesu cywilnego w czasach nowożytnych.

    Niemcy → powszechny proces cywilny (utrzymał się w niektórych państwach niemieckich nawet do XIX w)

    Francja → w XVI w.

    Proces karny

    Proces karny włoski. Początki postępowania inkwizycyjnego.

    Rozwój procesu inkwizycyjnego w XVI-XVIII w.

    Charakter i przebieg postępowania inkwizycyjnego.