1. Podaj definicję i schemat funkcjonowania rynku finansowego

Schemat funkcjonowania rynku finansowego

Rynek finansowy jest miejscem, gdzie zawierane są różnego rodzaju umowy pożyczkowe lub kredytowe, bądź też inne, będące w ogólnym rozumieniu źródłem finansowania działalności gospodarczej.

Wg inej definicji rynek finansowy jest to ogół transakcji papierami wartościowymi będącymi instrumentami udzielania kredytów krótko, średnio i długoterminowych.

2. Definicja instrumentu finansowego i jego podstawowe podziały

Przez instrument finansowy rozumie się określone zobowiązanie finansowe (stosunek kredytowy) lub inaczej roszczenie majątkowe kapitałodawcy w stosunku do kapitałobiorcy. Instrumenty finansowe z punktu widzenia aspektu własnościowego można podzielić na:

a)instrumenty o charakterze udziałowym (dają prawo dawcy kapitału do udziału w majątku emitenta. Są one dokumentem potwierdzającym własność kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą; właściciel kapitału na tej podstawie ma prawo do dywidendy). Podstawowymi rodzajami tych instrumentów finansowych są:

• akcje

• kwity depozytowe

• certyfikaty inwestycyjne

b) Instrumenty o charakterze wierzytelnościowym mają charakter długu - są świadectwem udostępnienia kapitału na pewien czas - do momentu zapadalności. Oznacza to iż w momencie zapadalności emitent musi zwrócić kapitał posiadaczowi instrumentu. Istnieją również takie instrumenty przy których zwrot kapitału nie jest wymagany - np. skrypty wieczyste. Podstawowe przykłady instrumentów dłużnych to:

• obligacje

• weksle

• depozyty bankowe

Z tytułu ich posiadania odnosi się korzyść finansową głównie w postaci procentu.

Wszystkie wyżej wymienione instrumenty to tzw. instrumenty bazowe w oparciu o które tworzy się instrumenty pochodne (derywaty). Ich wartość kształtuje się jako pochodna instrumentu podstawowego. Stwarzają one prawo do kupna lub sprzedaży instrumentu pierwotnego w przyszłości po określonej cenie albo do odpowiedniego rozliczenia pieniężnego. Do instrumentów pochodnych zaliczamy:

• kontrakty forward

• kontrakty futures

• opcje

• swapy

Innym kryterium podziału instrumentów finansowych jest sposób generowania przez nie dochodów. Wyróżnia się instrumenty

a)o stałym dochodzie (obligacje, depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu, weksle o znanej stopie dyskontowej)

b)o zmiennym dochodzie (akcje, obligacje o zmiennym oprocentowaniu)

Kolejnym kryterium jest przynależność sektorowa emitenta kreującego dany instrument finansowy. Na tej podstawie wyróżniamy:

a)instrumenty bezpośrednie - emitent jest niefinansowym podmiotem gospodarczym. Wynika to z faktu że zgromadzony przez emitenta kapitał jest bezpośrednio zagospodarowywany

b)instrumenty pośrednie - instrumenty emitowane przez instytucję finansową. Rolą tych instytucji jest pośredniczenie w przepływie kapitału.

Kryterium podziału instrumentów finansowych może być również ich okres zapadalności, czyli czas od ich emisji do ich wykupu. Na tej podstawie wyróżniamy:

a)krótkoterminowe - z okresem zapadalności do 1 roku

b)średnioterminowe - od roku do 3 lat, czasami 5

c)długoterminowe - powyżej 5 lat

3. Rynek pieniężny i jego podział ze względu na wielkość obrotów

Ze względu na wielkość transakcji na ryku pieniężnym wyróżnia się rynek centralny, zwany również hurtowym, oraz rynek detaliczny.

Rynek hurtowy obejmuje duże transakcje, na ogół między bankami i innymi instytucjami finansowymi oraz dużymi przedsiębiorstwami. Pożyczkobiorcami na tym rynku są banki, często również bank centralny, przedsiębiorstwa o silnej pozycji finansowej, jak również rząd. Z kolei pożyczkodawcami mogą być wszyscy, dysponującymi dużymi kwotami gotówki (wszyscy dysponujący gotówką mogą kupić emitowane walory). Rynek nie zawsze musi mieć określone miejsce działanie, ponieważ transakcje mogą być zawierane za pośrednictwem łącz telekomunikacyjnych. Jego podstawowa funkcja sprowadza się do obracania pakietami walorów w poszukiwaniu najlepszej ich lokaty na krótki termin.

Rynek detaliczny tworzą banki udzielające kredytów krótkoterminowych. Zakresem działania może on obejmować cały kraj lub jedynie wybrany region. Przyjmuje się również, że drobne transakcje papierami wartościowymi (np. wekslami) to także detaliczny rynek pieniężny. Banki działające na rynku detalicznym mogą również być uczestnikami rynku hurtowego.

4. Indeksy rynku lokat międzybankowych

W Polsce funkcjonują dwa indeksy rynku lokat międzybankowych, którymi są WIBOR i WIBID. Są one odpowiednikami indeksów rynku angielskiego LIBOR i LIBID.

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest roczną stopą procentową, po jakiej bank jest skłonny udzielić kredytu innym bankom

WIBIB (Warsaw Interbank Bid Rate) jest roczną stopą procentową , która bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków.

Obie stopy są obliczane jako średnia arytmetyczna kwotowań 10 banków mających status dilera rynku pieniężnego, czyli banków dopuszczonych do zawierania transakcji z NBP. Stawki te są obliczane z fixingu po odrzuceniu najwyższego i najniższego kwotowania. Oba indeksy są obliczane dla środków przekazywanych na jeden dzień (T/N), jeden tydzień (1W), jeden miesiąc (1M), trzy miesiące (3M) oraz sześć miesięcy (6M). Są one nie tylko punktem odniesienia w operacjach banku z klientami, lecz odzwierciedlają również rzeczywistą cenę pieniądza na rynku międzybankowym.

5. Charakterystyka bonów skarbowych

Bony skarbowe nazywane są również wekslami skarbowymi lub dłużnymi papierami wartościowymi skarbu państwa. Pierwszy raz zostały wyemitowane w Anglii w 1870 roku. Ich okres zapadalności wynosi od kilku tygodni od jednego roku.

Bony skarbowe są krótkoterminowymi papierami wartościowymi emitowanymi przez skarb państwa w celu sfinansowania potrzeb budżetu państwa. Stanowią dogodny instrument krótkoterminowego kredytu do finansowania narastającego w czasie deficytu budżetowego. Kredyt ten stanowi zazwyczaj źródło finansowania potrzeb skarbu państwa w długim okresie. Odbywa się to przez uzyskiwanie środków z nowej emisji w celu wykupienia poprzedniej emisji. Podstawową cechą bonów skarbowych jest zerowy stopień ryzyka, co czyni je bardzo atrakcyjnymi papierami lokacyjnymi dla banków oraz instytucji finansowych. W związku z brakiem ryzyka papiery te mają bardzo niskie oprocentowanie, co świadczy o niewielkim koszcie uzyskania kredytu przez skarb państwa. Ich dodatkowym atutem jest wysoka płynność, osiągana dzięki dobrze rozwiniętemu rynkowi wtórnemu. Ponadto bony skarbowe są wykorzystywane przez banki centralne do regulowania obiegu pieniądza w gospodarce. Bony skarbowe sprzedawane są z dyskontem, co oznacza, że ich cena jest niższa od wartości nominalnej. Cena bonów ustalana jest w trakcie przetargu, podczas którego uczestnicy licytują ile są wstanie zapłacić za nominalną wartość bonu. (np. ile zapłacą za każde 10000 zł nominalnej wartości bonu w dniu jego wykupu). Dyskontem bonu skarbowego nazywamy różnicę między wartością nominalną bonu (np. 10000) a wartością, po której go nabyto. Kwota dyskonta jest kosztem, który ponosi wystawca bonu. Z kolei dla jego nabywcy jest informacją o stopie zwrotu, którą uzyskuje z inwestycji. Emitent bonów może je odkupić przed terminem ich zapadalności. Odkup następuje również w drodze przetargu, organizowanego przez agenta emisji, w trakcie którego uczestnicy podają cenę za którą chcą sprzedać każde 10000 wartości nominalnej bonu. Odsprzedaż bonów odbywa się więc również z dyskontem. Po upływie terminu ważności bonów są one odkupowane przez emitenta. Wykup odbywa się wtedy po cenie nominalne. Po okresie wykupu bony skarbowe nie podlegają oprocentowaniu. Obrót bonami skarbowymi odbywa się również na rynku wtórnym. Stopy procentowe na tym rynku kształtują się pod wplywem gry popytu i podaży, a zapotrzebowanie na nie wiąże się także z ich konkurencyjnością wobec lokat międzybankowych. Ich przewagą na rynku finansowym jest ich zbywalność. Dodatkowo bank centralny udziela pod ich zastaw kredytu lombardowego.

6. Rynek pierwotny bonów skarbowych w Polsce

Bony skarbowe sprzedawane są z dyskontem, co oznacza, że ich cena jest niższa od wartości nominalnej. Cena bonów ustalana jest w trakcie przetargu, podczas którego uczestnicy licytują ile są wstanie zapłacić za nominalną wartość bonu. (np. ile zapłacą za każde 10000 zł nominalnej wartości bonu w dniu jego wykupu). Dyskontem bonu skarbowego nazywamy różnicę między wartością nominalną bonu (np. 10000) a wartością, po której go nabyto. Kwota dyskonta jest kosztem, który ponosi wystawca bonu. Z kolei dla jego nabywcy jest informacją o stopie zwrotu, którą uzyskuje z inwestycji. Emitent bonów może je odkupić przed terminem ich zapadalności. Odkup następuje również w drodze przetargu, organizowanego przez agenta emisji, w trakcie którego uczestnicy podają cenę za którą chcą sprzedać każde 10000 wartości nominalnej bonu.

7. Interpretacja dyskonta

Dyskonto bonu skarbowego - różnica między wartością nominalną bonu (10 000zł) a wartością po której go nabyto (bieżąca wartość rynkowa = bieżąca cena).

Dyskonto:

D = N - P D - kwota dyskonta N - wartość nominalna (10 000zł) P - wartość rynkowa (bieżąca cena)

Roczna stopa dyskonta:

d = D/N *360/n*100

n - liczba dni od momentu zakupu bonu do dnia jego wykupu

Interpretacja dyskonta:

1. dla emitenta - świadczy o wielkości jego kosztu

2. dla nabywcy - ważna jest informacja o stopie zwrotu, którą uzyskuje z zainwestowanego w bony skarbowe kapitału.

8. Zalety emisji KPD przedsiębiorstw z punktu widzenia emitenta, agenta i inwestora

KPD są to krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw , zwane też papierami dłużnymi przedsiębiorstwa, skryptami dłużnymi lub papierami komercyjnymi.

EMITENT

KPD jest instrumentem rynku pieniężnego zobowiązującym emitenta do wykupu papieru w określonym terminie według podanej na nim wartości nominalnej. Jest to zatem krótkoterminowa pożyczka udzielona emitentowi bez zabezpieczenia.

Powodem szerokiego wykorzystania emisji papierów komercyjnych jest stosunkowo
niski koszt uzyskania środków finansowania działalności firmy. Wynika to z faktu wyeliminowania ogniwa pośredniczącego, czyli banku w kojarzeniu inwestorów i firm chcących ich środki zagospodarować. Bank spełnia jedynie funkcję techniczną - nadzoruje emisję. Stąd też koszt pozyskiwania środków na emitowanie papierów, zwłaszcza jeżeli emitent uzyskuje wysokie notowania w agencjach ratingowych, jest mniejszy w porównaniu z kosztem kredytu bankowego. Oprocentowanie KPD jest najniższe wśród alternatywnych form finansowania firmy i niewiele wyższe niż oprocentowanie obligacji rządowych.

Typem papieru komercyjnego jest tzw. asset backed paper, co oznacza że papier wartościowy zabezpieczony jest przez aktywa emitenta. Zwiększa to pewność i popularność na rynku, a ponadto umożliwia większą emisję przedsiębiorstwom zajmującym dalsze miejsca na liście ratingowej.. Zaletą dla emitenta jest także możliwość rolowania- mimo iż KPD służą do uzupełnienia kapitału obrotowego przedsiębiorstwa, mogą być także wykorzystywane do finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych.

Rolowanie polega na ciągnieniu transzy następnej w celu zgromadzenia środków na finansowanie transz następnych ( przeprowadzanie kolejnej emisji w dniu zapadalności poprzedniej).

W stosunku do kredytu bankowego KPD są nie tylko tańszym ale także bardziej elastycznym źródłem finansowania przedsiębiorstwa.

Taniość wynika z faktu, iż firma nie musi spełnić wszystkich wymogów niezbędnych do uzyskania klasycznego kredytu. Ponadto daje to możliwość powtarzania emisji a zatem przejścia od bieżącego do średnio i długookresowego finansowania ( przedsiębiorstwo nie jest poddawane kontroli bankowej, nie musi podawać celów na jakie chce wyemitować KPD).

Większa elastyczność spowodowana jest tym, że firma ma swobodę działania w stosunku do banku oraz tym, że bardziej elastycznie ustalane są okresy płatności i stopa procentowa, co oznacza że emitent dopasowuje wielkość emisji do swoich rzeczywistych potrzeb.

Kolejną cechą zaletą jest krótki czas pozyskiwania środków - zazwyczaj kilka dni. Emisja papierów wpływają na zwiększenie wiarygodności emitenta i zaufania do niego na rynkach finansowych.

AGENT

Emisja KPD odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem agenta ( organizatora) emisji, którym jest biuro maklerskie banku.

INWESTOR

KPD są dla inwestora alternatywą depozytów bankowych. Oferują one wyższą niż depozyty stopę zwrotu, która ponadto przewyższa stopę rentowności bonów skarbowych. Stwarzają możliwość dywersyfikacji ryzyka w portfelu inwestycyjnym, dopasowania długości okresu trwania inwestycji do rzeczywistych potrzeb inwestora, odsprzedaży papieru przed okresem zapadalności bez utraty odsetek. Inwestorzy mogą dochodzić roszczeń gdyż to oni ponoszą ryzyko. Po stronie inwestorów występują zazwyczaj przedsiębiorstwa duże gdyż nominały KPD opiewają na wartość do 1 mln zł (firmy ubezpieczeniowe, banki i inne instytucje finansowe). KPD dają zatem możliwość zagospodarowania odpowiednich kwot wolnej gotówki. Inwestorzy ponoszą stosunkowo małe ryzyko i maja możliwość wyboru papieru dłużnego o żądanym terminie zapadalności i odzyskania gotówki przed tym terminem na rynku wtórnym.

9. Opisz emisję KPD firm

Emisja KDPF:

1. odbywa się za pośrednictwem agenta (organizatora) emisji - biura maklerskie banku,

2. agent wykupuje od firmy emitenta całą emisję po określonej cenie i organizuje dalszy obrót (odsprzedaje innym inwestorom na rynku wtórnym). Agent może również zorganizować przetarg na emitowane papiery na rynku pierwotnym.

3. mają okres wykupu krótszy niż 1 rok,

4. występują w formie zdematerializowanej (dzięki temu uzyskuję się m.in. płynność w obrocie tymi papierami na rynku wtórnym, na czym szczególnie zależy ich nabywcom - muszą mieć możliwość szybkiego sprzedania tych papierów),

5. stąd też biura maklerskie dążą do zapewnienia kwotowań ciągłych w obrocie nimi (w każdej chwili są gotowe do ich kupna lub sprzedaży - same kwotują brakującą stronę: podają cenę kupna i sprzedaży).

Procedura emisyjna KPDF:

1. przedsiębiorstwo składa zlecenie emisji u organizatora emisji (agenta), przedkładając dokumentację finansową (dokumenty te stanowią podstawę do przygotowania programu emisji oraz memorandum emisyjnego dla inwestorów.

W programie emisji określa się:

- nominalną kwotę emisji (górny limit zadłużenia),

- termin wykupu (termin zapadalności),

- harmonogram przeprowadzenia kolejnych emisji w przypadku emitowania papierów w transzach,

- umowę o linię kredytową w celu podtrzymania płynności papierów na rynku.

2. po uruchomieniu emisji jej agent zajmuje się:

• sprzedażą papierów,

• przechowywaniem rejestrów,

• obrotem na rynku wtórnym,

• wykupem papierów,

• rozliczeniami finansowymi związanymi z obsługą emisji.

3. w celu zagwarantowania płynności papierów na rynku powołuje się gwaranta (najczęściej jest to bank).

Jeśli kwota emisji jest bardzo duża, to bank wspierający emisję może zorganizować konsorcjum, które zapewni linię kredytową.

Czasami gwarantem emisji są spółki „matki”, które nie pobierają prowizji od spółek „córek” (obniżają się łączne koszty emisji).

4. sprzedaż KPDF odbywa się na zasadzie dyskonta

nominalna wartość emitowanych skryptów dłużnych przedsiębiorstwa - dyskonto (koszt zaciągnięcia pożyczki) = wpływy z ich sprzedaży (brutto) - koszty obsługi i prowizja = wpływy netto emitenta

5. na rentowność (stopę zwrotu) wpływają:

- stopień wiarygodności kredytowej firmy emitującej,

- rentowność bonów skarbowych,

- aktualna sytuacja na rynku finansowym.

f) z uzyskanych wpływów emitent pokrywa:

• koszty obsługi emisji,

• prowizję dla agenta.

KORZYŚCI:

DLA EMITENTA:

• niższe koszty pozyskania kapitału niż w przypadku kredytu bankowego,

• dostosowanie kolejnych emisji (transz kredytu) do swoich potrzeb,

• możliwość wykupu papieru przed terminem zapadalności na rynku wtórnym,

• prezentacja i uwiarygodnienie firmy na rynku finansowym.

DLA INWESTORA:

• wyższa stopa zwrotu niż od depozytów bankowych,

• małe ryzyko w stosunku do ryzyka związanego ze stopą zwrotu z kapitału,

• możliwość wyboru papieru dłużnego o żądanym terminie zapadalności i odzyskania gotówki przed tym terminem na rynku wtórnym.

Schemat procedury emisyjnej krótkoterminowyh papierów dłużnych firm

10. Omów istotę certyfikatu depozytowego i ich rodzaje.

Certyfikaty depozytowe pojawiły się w momencie gdy depozyty bankowe stały się mniej atrakcyjnym źródłem finansowania dla inwestorów i zaczęto wybierać źródła alternatywne.

Certyfikaty depozytowe są to papiery wartościowe emitowane przez banki komercyjne w celu pozyskania środków pieniężnych. Różnią się od depozytów tym, iż inwetor chcący zrezygnować i zbyć certyfikat zbywa go po cenie uwzględniającej przysługujące mu odsetki od daty nabycia certyfikatu do daty jego zbycia.

Funkcjonują one zarówno na rynku pierwotnym jak i wtórnym. Mogą być emitowane w walutach obcych. Mogą być wykorzystywane do transkakcji spekulacyjnych.

Rodzaje certyfikatów depozytowych:

1. krótkoterminowe certyfikaty o stałym oprocentowaniu emitowane na okres od 1 miesiąca do 1 roku. Oprocentowanie od dnia emisji do dnia wykupu jest stałe. Jego wysokość może być negocjowana między stronami w dniu emisji.

2. długoterminowe certyfikaty o stałym oprocentowaniu emitowane na okres od 1 roku do 5 lat.

3. dyskontowe certyfikaty depozytowe, emitowane po cenie nizszej niż wartość nominalna. Wartość nominalną certyfikat uzyskuje w dniu zapadalności.

4. certyfikaty depozytowe ze zmienną stopą procentową emitowane na okres od 3 miesięcy do 5 lat. Ich oprocentowanie jest zrelatywizowane do innej stopy rynku pieniężnego i zmienia się wraz z nią.

11/12. Cechy jakościowe weksli przedstawianych do redyskonta w BC

Stopa redyskontowa BC należy do klasycznych instrumentów odziaływania na banki komercyjne i rynek pieniężny. Jest to stopa oproc. kredytów udzielnych bankom komercyjnym przez BC. Zaciąganie kredytu odybywa się poprzez przekazania BC do redyskonta zdyskontowanych przez banki komercyjne weksli.

Bank centralny może przyjąć do redyskonta weksle, jeśli spełniają one następujące warunki:

• są wystawione przez wiarygodnego płatnika

• termin wykupu maksymalnie do 90 dni

• mają charakter weksla handlowego, czyli są powiązane z określona transakcją towarową.

W myśl przyjętego regulaminu NBP do redyskonta może przyjmować weksle spełniające następujące warunki (jakościowe warunki przyjęcia weksli do redyskonta):

• odpowiadają wymaganiom przepisów prawa wekslowego

• uiszczono za nie opłatę skarbową we właściwej wysokości

• pochodzą z dokonanych transakcji gospodarczych (weksle handlowe)

• są podpisane przez solidnych, wiarygodnych pod względem finansowym płatnoków lub akceptantów

• ich termin płatności upływa nie później niż 90 dni od daty przyjęcia ich do redyskonta

• są płatne w oddziałach banków, w których dłużnicy mają swoje rachunki

13/14. Cechy polityki stopy redyskontowej decydujące o jej małej skuteczności.

Stopa redyskontowa banku centralnego należy do klasycznych elementów instrumentów oddziaływania na banki komercyjne i sektor finansowy. Jest to stopa oprocentowania kredytów udzielanych bankom komercyjnym przez bank centralny. Jego zaciąganie odbywa się na zasadzie przekazywanie bankowi centralnemu do redyskonta zdyskontowanych przez bank komercyjny weksli. Banki przyjmują do dyskonta weksle swoich klientów, które mogą następnie przedstawić, przed terminem ich wykupu, do redyskonta bankowi centralnemu aby w ten sposób odzyskać zaangażowaną kwotę pieniędzy. Redyskontowanie weksli odbywa się według ustalonej ceny, którą jest stopa redyskontowa.

Przyczyny małej skuteczności polityki stopy redyskontowej:

• wiele banków komercyjnych jest niezależnych pod względem finansowym od banku centralnego

• przy zaciąganiu kredytów w banku centralnym stroną inicjującą są banki komercyjne, które przeznaczają do dyskonta tylko taką ilość weksli jaką uznają za stosowną. Bank centralny ma jedynie możliwość kontroli ex post

• stosunkowo niska elastyczność zapotrzebowania na kredyt względem jego oprocentowania. Należy jednak zauważyć, że elastyczność ta może być wyższa dla wyższych poziomów stóp procentowych.

• międzynarodowe przepływy kapitałów krótkookresowych Wzrost stopy redyskontowej, wywołujący wzrost rynkowych stóp procentowych, powoduje napływ kapitału zagranicznego do banków krajowych, w których wzrastają rezerwy gotówkowe i nie muszą się one posiłkować kredytami z banku centralnego. Polityka przywracania równowagi może wówczas wymagać obniżenia stopy redyskontowej.

15. Na czym polega istota kredytu lombardowego NBP?

Kredyt lombardowy jest jednym z instrumentów refinansowani banków komercyjnych w banku centralnym. Jest on udzielany według ustalonej przez bank centralny stopy lombardowej, a jego zabezpieczeniem jest zastaw papierów wartościowych. Kredyt lombardowy jest również kredytem krótkoterminowym. Jest udzielany na nie więcej niż 90 dni. Bank centralny może ograniczyć lub wstrzymać przyznawanie kredytu lombardowego, jeśli uzna, iż jest to niekorzystne z punktu widzenia ogólnych uwarunkowań w zakresie polityki pieniężnej, jak również na skutek negatywnej oceny celowości jego przyznania konkretnemu bankowi. Bank komercyjny starający się o kredyt lombardowy może żądać jego przyznania w pełnej wysokości złożonego depozytu. Papiery wartościowe zastawione w banku centralnym pod jego przyznanie są blokowane na rachunku depozytowym banku. Powoduje to, że bank komercyjny nie może ich zbyć, ani użyć do innych celów. Wyróżnia się 3 rodzaje kredytu lombardowego:

• kredyt płatniczy - udzielany z reguły na kilka dni w celu pokrycia bieżącego zapotrzebowania na środki płatnicze np. w celu utrzymania wymaganego poziomu rezerwy obowiązkowej

• kredyt sezonowy - udzielany w celu pokrycia sezonowego niedoboru środków

• kredyt długoterminowy - udzielany bankom na dłuższy okres np. w celu pokrycia ich strat

Stopa procentowa zależy od czasu kredytowania. Regułą jest, że kredyty długoterminowe mają wyższe oprocentowanie.

Kredyt lombardowy cechuje się bardzo duża elastycznością, wynikająca z faktu, że można go praktycznie w każdym momencie zaciągnąć i spłacić. Stanowi on tzw. wentyl bezpieczeństwa dla rynku pieniężnego i rozliczeń pieniężnych. Bywa też nazywany kredytem „ostatniej instancji” gdyż traktuje się go jako niezbędne narzędzie zachowania bezpieczeństwa sektora bankowego przez minimalizowanie ryzyka braku jego płynności. Banki komercyjne korzystają z kredytu lombardowego na ogół dopiero wtedy, gdy wyczerpią limity kredytu redyskontowego.

16. Zasady polityki rezerw obowiązkowych prowadzonej przez BC w Polsce

W Polsce obowiązująca Ustawa o narodowym Banku Polskim zawiera definicję rezerwy obowiązkowej, górne limity wskaźników w zależności od rodzaju wkładów oraz delegację dla zarządu do określania dalszych szczegółowych zasad ich naliczania i utrzymywania. Ustalanie wysokości poszczególnych wskaźników leży w kompetencji Rady Polityki Pieniężnej. Wskaźniki rezerw obowiązkowych w polskim systemie bankowym mogą być zróżnicowane w zależności od umownego okresu przechowywania środków pieniężnych oraz od rodzaju waluty. Kwota rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

• 30% sumy środków płatnych na każde żądanie

• 20% sumy wkładów terminowych

Wskaźniki te są ustalane dla średniej miesięcznej dla wszystkich dni miesiąca. Kwota rezerw nie podlega oprocentowaniu. Wskaźniki te powinny być spełnione codziennie. Naruszenie obowiązku określonego poziomu rezerw obowiązkowych obliguje bank do zapłaty odsetek od różnicy między kwotą wymaganej i faktycznej rezerwy. Wysokość stopy odsetek jest uchwalana przez zarząd NBP - nie może ona jednak przekraczać dwukrotności stopy lombardowej.

17. Polityka kontroli jakościowej selektywnej w Polsce (chodzi o politykę monetarną BC)

Do instrumentów polityki jakościowej i selektywnej zalicza się:

• ustalanie maksymalnych terminów spłaty kredytów

• określenie dodatkowych gwarancji w zależności od ich rodzaju i wysokości

• przekazywanie bankom dyrektyw określających cele, na które kredyt może być udzielony, lub zakazujących w niektórych przypadkach jego udzielania

• określenie procentowego stosunku pewnych typów kredytów do kapitału własnego

W Polsce:

• jednym ze środków kontroli selektywnej w Polsce jest kryterium zdolności kredytowej (zdolności spłaty kredytu wraz z odsetkami w ustalonym terminie) podmiotu korzystającego z kredytu.

• Innym środkiem jest stopień koncentracji kredytu. Wynika z prawa bankowego i mówi, że suma kredytów udzielonych przez bank jednemu kredytobiorcy ( lub grupie kredytobiorców związanych ze sobą finansowo) nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku. Ponadto zarząd banku jest zobowiązany za każdym razem zgłaszać Komisji Nadzoru Bankowego fakt udzielenia kredytu w wysokości ponad 10% środków własnych.

• Stosunek kapitału własnego banku do aktywów objętych ryzykiem. Wynika również z prawa bankowego i mówi, że bank jest zobowiązany do utrzymania sumy funduszy własnych na poziomie co najmniej 8% swoich aktywów i zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem.

18. Zalety operacji otwartego rynku

Operacje otwartego rynku, jako instrument polityki pieniężno-kredytowej banku centralnego, mają szereg zalet, do których należą m.in.:

1. fakt, iż bank centralny poprzez operacje otwartego rynku oraz kupno papierów wartościowych ściąga z rynku lub zasila rynek taką ilością pieniądza, jaką uważa za stosowną z punktu widzenia politylki monetarnej

2. fakt, że mogą być dokonywane w dowolnej skali. BC ustala ilość papierów wartościowych, które chce sprzedać lub kupić, więc zmiamy zachodzą w sposób ciągły- odziałwanie na gospodarkę jest elastyczne.

3. wysoka precyzja i bezpośredni sposób odziaływania na bazę monetarną kraju. Poprzez bezwarunkowe operacje otwartego rynku można, np. pecyzyjnie i na bieżąco korygować niekorzystne tendencje pojawiające się na rynku pieniężnym. Mają one także wpływ na płynność banków.

4. oddziaływanie pieniądza nie tylko na zmianę tempa wzrostu podaży pieniądza, a także na bezwzględną wielkość tej podaży (długookresowa polityka wzrostu podaży pieniądza, przeciwdziałanie niekorzystnym tendencjom na rynku pieniężnym, wpływ na płynność sektora bankowego)

5. możliwość uczestnictwa w operacjach otwartego rynku całego sektora bankowego oraz innych podmiotów uprawnionych do nabywania papierów wartościowych oferowanych przez BC.

19. Na czym polega szczególność pap. wart. jako towaru na rynku?

Na rynku kapitałowym towarem są papiery wartościowe czyli określone dokumenty stwierdzające istnienie pewnego prawa własności (np. akcja) lub potwierdzające powstanie wierzytelności (obligacje). Obrót nimi jako dobrami szczególnymi podlega regulacjom ustawowym. Szczególność ta wynika stąd, że nabywca pap. wart. inwestuje swoje środki ale nie zaspokaja żadnej swojej [potrzeby fizycznej, materialnej. Inwestycja ta łączy się z reguły z odłożeniem konsumpcji w czasie i oczekiwaniem na określony dochód w przyszłości. Szczególną cechą pap. wart. jest też fakt, że nie jest to towar o określonych cechach fizycznych, jakościowych itp., więc trudno określić jego jakość. Dlatego na rynku kapitałowym przyjęto zasadę, że o tym, czy dany pap. wart. może wejść na rynek regulowany decyduje komisja dopuszczeniowa, która sprawdza, czy dany pap. wart spełnia określone wymogi formalne.

20. Różnica między rynkiem kapitałowym i pieniężnym

Podział na rynek kapitałowy i pieniężny jest najbardziej spopularyzowanym podziałem rynku finansowego. Stosowanymi kryteriami podziału są:

• kryterium czasu - okres dysponowania środkami przez podmiot finansujący swoją działalność

• kryterium celu - cel przeznaczenia uzyskanych środków

Rynek pieniężny definiuje się jako segment rynku finansowego przez który podmioty gospodarcze finansują swoją działalność, a okres kredytowania nie przekracza 1 roku. Można powiedzieć, że główna funkcja rynku pieniężnego sprowadza się do przynoszenia dochodu od wolnych w danym momencie kapitałów i od zapewnienia ciągłości w regulowaniu zobowiązań. Do podstawowych instrumentów rynku pieniężnego zalicza się:

• bony (skarbowe, pieniężne,przedsiębiorstw)

• weksle

• czeki

• akcepty bankowe

• certyfikaty depozytowe

Rynek kapitałowy to segment rynku na którym zawierane są transakcje instrumentami finansowymi o wykupie powyżej roku z przeznaczeniem uzyskanych środków na cele inwestycyjne. Rynek kapitałowy jest więc miejscem mobilizacji wolnych funduszy w okresie średnio i długoterminowym na cele modernizacyjno-inwestycyjne przedsiębiorstwa. Jedną z podstawowych cech tego rynku jest fakt, iż składa się on z wielu segmentów i występuje na nim znaczna liczba podmiotów. Stopień ryzyka na rynku kapitałowym jest znacznie wyższy niż na pieniężnym. Wynika to z lokowania kapitału na znacznie dłuższy okres. Transakcje zawierane na rynku kapitałowym mają przeważnie znacznie większą wartość niż te zawieranie na rynku pieniężnym. Stopa zwrotu zwrotu z kapitału na rynku kapitałowym jest przeważnie wyższa od stopy zwrotu na rynku pieniężnym Na rynku kapitałowym przedmiotem obrotu są papiery wartościowe. Obrót nimi podlega uregulowaniom ustawowym.

21. Rola subemitenta inwestycyjnego i uslugowego w procesie emisji w Polsce

W Polsce rolę gwaranta emisji pełni subemitent inwestycyjny, z którym emitent lub wprowadzający papiery wartościowe do obrotu publicznego może zawrzeć umowę o subemisję inwestycyjną. Polega ona na nabyciu papierów wartościowych oferowanych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, na które inwestorzy nie złożyli zapisów w trakcie ich przyjmowania. Gdy zawiodą inwestorzy, subemitent inwestycyjny przejmuje emisję i sam decyduje, co będzie robił z przyjętymi papierami. Subemitentem inwestycyjnym mogą być wyłącznie:

• Dom maklerski

• Otwarty fundusz emerytalny

• Fundusz inwestycyjny

• Bank

• Zakład ubezpieczeń

• Zagraniczna instytucja finansowa mająca siedzibę w krajach należących do OECD lub
  konsorcjum tych podmiotów.

Rolę underwritera (tzn. inną formą gwarantowania emisji jest jej przejęcie w całości przez instytucję rynku kapitałowego, specjalizującą się w obrocie papierami wartościowymi. Zdecydowana większość emisji odbywa się za pośrednictwem banków inwestycyjnych i dużych domów maklerskich, pracujących na własny rachunek, których wówczas nazywa się underwriter.) w Polsce pełni subemitent usługowy, którym mogą być wyłącznie:

• Dom maklerski

• Bank

• Firma inwestycyjna lub konsorcjum tych podmiotów

Subemitent usługowy podpisuje umowę z emitentem lub wprowadzającym, w ramach której zobowiązuje się nabyć na własny rachunek całość lub część papierów wartościowych danej emisji w celu ich odsprzedaży w pierwszej ofercie publicznej lub w obrocie pierwotnym.

Umowę na subemisję usługową oraz inwestycyjną emitent może o ile walne zgromadzenie akcjonariuszy wcześniej wyrazi na to zgodę.

22. Pojęcie kwitu depozytowego i rola banku depozytowego i banku powierniczego w ich emisji

KWIT DEPOZYTOWY

- w swej istocie podobny do akcji, ma te same prawa co akcja zwykła,

- jest papierem wartościowym,

- jest użyteczny, gdy rynek danego kraju jest słabo rozwinięty lub gdy przez dłuższy okres czasu występuje na danym rynku bessa,

- operuje się nim na rynku obcego państwa przez rynek pierwotny lub wtórny,

- dla firmy- emitenta oznacza to możliwość gromadzenia kapitału na rynkach zagranicznych na potrzeby rozwojowe,

- kwity depozytowe są emitowane w trybach:

a) ADR- podporządkowane regułom rynku amerykańskiego,

b)GDR- podporządkowane regułom rynków innych krajów, gdzie mają być wprowadzone do obrotu,

- jest dokumentem inkorporującym prawo własności do jednej lub wielu akcji spółki oraz prawa z nimi związane,

- podstawą jego emisji jest określona liczba akcji spółki, która podlega zdeponowaniu,

- emitowane w oparciu o akcje już istniejące lub przyszłe,

- emisja i obrót kwitami odbywa się na zagranicznych rynkach kapitałowych,

- wyróżniamy 2 rodzaje emisji kwitów depozytowych:

1) niesponsorowana (bez udziału emitenta akcji),

2) sponsorowana (na podstawie formalnej umowy między spółką- emitentem a bankiem depozytowym).

W emisji kwitów depozytowych uczestniczą:

1. emitent akcji

2. inwestorzy nabywający kwity

3. bank depozytowy

4. bank powierniczy

ROLA BANKU DEOZYTOWEGO

1. emisja i umarzanie kwitów depozytowych,

2. pełnienie funkcji agenta spółki na rynkach zagranicznych w zakresie przenoszenia i rejestrowania zmiany prawa własności kwitów, obsługi i wspierania kontaktów emitenta z posiadaczami kwitów przez przekazywanie informacji o nim, raportów, itp., przekazywania dywidendy na konto nabywców kwitów oraz reprezentowania ich interesów na walnym zgromadzeniu spółki,

3. osoba posiadająca kwit depozytowy może scedować na bank depozytowy sposób głosowania zdeponowanymi akcjami na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, jak również może zażądać umorzenia kwitu prosząc bank depozytowy o wypłatę pieniędzy za ich sprzedaż - źródłem dochodu banku są prowizje pobierane przy wystawianiu i umarzaniu kwitów.

ROLA BANKU POWIERNICZEGO

Bankiem powierniczym może być:

1. krajowa filia banku depozytowego w kraju emitenta

2. wybrany bank krajowy

• pełni wobec banku depozytowego właściwą usługę deponowania akcji emitenta,

• otwiera on i prowadzi rachunek, na którym przechowywane są akcje, będące podstawą wystawiania kwitów depozytowych,

• pomiędzy bankiem depozytowym a powierniczym zawierana jest umowa powiernicza,

• bank powierniczy pobiera od emitenta dywidendę w przypadku jej wypłacenia i przelewa ją na konto banku depozytowego,

• może przejąć na siebie scedowanie prawa reprezentowania posiadaczy kwitów depozytowych na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki.

24. Emisja sponsorowana i niesponsorowana kwitów depozytowych

Kwit depozytowy jest papierem wartościowym inkorporującym prawo własności do jednej lub wielu akcji spółki oraz prawa z nimi związane. Podstawą jego emisji jest określona liczba akcji spółki, która podlega zdeponowaniu. Kwity te są emitowane i stanowią podmiot obrotu na zagranicznych rynkach kapitałowych. Ze względu na rodzaj emisji kwitów wyróżnia się emisję niesponsorowaną i sponsorowaną.

Emisja niesponsorowana dobywa się bez udziału emitenta akcji na podstawie których emitowane są kwity depozytowe. Jej mechanizm polega na tym że inwestor zagraniczny - bank inwestycyjny lub inna instytucja finansowe - kupuje określony pakiet akcji danej spółki na rynku lokalnym, które następnie składa w banku depozytowym, który na tej podstawie emituje kwity depozytowe, z których każdy odzwierciedla prawo do jednej lub kilku zdeponowanych akcji. Kwit ten staje się prawomocnym papierem wartościowym na rynku innego kraju. Wyemitowane przez bank kwity depozytowe w emisji niesponsorowanej są następnie przekazywane inwestorowi deponującemu, który może je dalej odsprzedać. Emisje niesponsorowane są na ogół przeprowadzane we wczesnym stadium rozwoju rynku kapitałowego kraju emitenta akcji, na którym inwestorzy zagraniczni interesują się akcjami niektórych firm, ale na którym występuje duże ryzyko inwestycyjne.

Emisje sponsorowane są znacznie bardziej popularne. Emisja odbywa się na podstawie umowy zawieranej między emitentem akcji, a bankiem depozytowym, którym na ogół jest znany bank działający w kraju gdzie maja być emitowane kwity depozytowe. Z inicjatywą emisji sponsorowanej wychodzi zazwyczaj spółka emitująca akcje, która wspólnie z bankiem depozytowym ustala sposób przeprowadzenia emisji oraz jej strukturę. Do tego dochodzi jeszcze z reguły bank inwestycyjny organizujący emisję i rozprowadzenie kwitów depozytowych. Emisja kwitów depozytowych może być przeprowadzona zarówno w oparciu o akcje już istniejące jak i akcje nowych emisji. Istnienie emisji niesponsorowanej nie zamyka spółce drogi do przeprowadzenia emisji sponsorowanej, również emisja niesponsorowana może być przekształcona w emisję sponsorowaną.

25. Wyjaśnij pojęcie emisji publicznej i niepublicznej

Emisja publiczna- proponowanie nabycia papierów wartościowych w dowolnej formie i w dowolny sposób, skierowane do co najmniej 100 osób lub nieoznaczonego adresata.

W obowiązujących uregulowaniach ustawodawca położył nacisk na kontrolę oferowania konkretnych papierów wartościowych. KPWiG dopuszczała papiery wartościowe do obrotu. Obecnie Komisja ma za zadanie sprawdzać czy spełnione są wymogi formalne.

Rozróżnienie emisji publicznej od niepublicznej następuje na podstawie sposobu złożenia samej propozycji nabycia, nie ma zaś znaczenia fakt zawierania transakcji w wyniku kierowania publicznej propozycji nabycia.

Papiery wartościowe będące przedmiotem oferty publicznej nie muszą być wprowadzane do obrotu na rynku regulowanym, a więc poddawane określonym rygorom rynku wtórnego, np. spełniania wymogów informatyzacji w postaci sporządzania raportów okresowych i bieżących.

Może być również tak, że dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym lub ich wprowadzenie do alternatywnego systemu obrotu nie musi być poprzedzone ofertą publiczną, co oznacza, że spółka publiczna będzie mogła pozyskiwać kapitał na rynku niepublicznym.

Na rynku pierwotnym spółki mogą dokonywać emisji papierów wartościowych wielokrotnie, ich ilość zależy od sytuacji na rynku kapitałowym, czyli zapotrzebowania inwestorów na walory danej spółki oraz od możliwości realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych. Emitowane papiery wartościowe będące przedmiotem oferty publicznej lub dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, bądź wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu (obrót na rynku regulowanym oraz w systemie alternatywnym określa się mianem obrotu zorganizowanego) powinny mieć postać zdematerializowaną- nie mogą one występować w formie fizycznego dokumentu.

Postać zdematerializowaną muszą mieć również papiery emitowane przez Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski. Formę fizycznego dokumentu (o ile emitent tak postanowi) mogą mieć papiery wartościowe będące przedmiotem oferty publicznej nie podlegające dopuszczeniu do obrotu na rynku regulowanym albo wprowadzone jedynie do alternatywnego systemu obrotu.

Emisja niepubliczna- kierowane sa do mniejszej liczby inwestorów niż 100.

26. Przedstaw poziomy emisji kwitów depozytowych ADR

Kwit depozytowy jest papierem wartościowym inkorporującym prawo do jednej lub wielu akcji spółki oraz prawa z nimi zwiazane. Podstawą ic h emisji jest liczba akcji spółki. Kwity te są emitowane i stanowią przedmiot obrotu na zagranicznych rynkach kapitałowych.

W drodze emisji kwitów depozytowych firna uzyskuje możliwość rozszerzenie rynku danego kraju na rynki zagraniczne.

Pierwszy raz taki instrument pojawił się na rynku amerykańskim pod nazwą ADR - amerykański kwit depozytowy. ADR podlagają regułom rynku amerykańskiego. Jego wprowadzenie miało ułatwić oywatelom amerykańskim inwestowanie w papiery wartościowe emitowane przez spółki z innych krajów.

Występuje kilka poziomów emisji ADR. Ich klasyfikacja może przebiegać wg kryterium formy obrotu (publiczny, niepubliczny) oraz systemu notowań (giełdowy, pozagiełdowy).

Najprostszym sposobem wejścia spółki zagranicznej na rynek kapitałowy Stanów Zjednoczonych jest emisja ADR poziomu pierwszego.

Emisję trzeba zarejestrować w komisji dopuszczeniowej. Ten sposób emisji zwania także spółkę z obowiązku dostosowania rachunkowości do stadardów amerykańskich. Nabywcami mogą być inwestorzy amer. oraz podmioty z innych państw. Do korzyści płynących z emisji ADR poziomu pierwszego zaliczamy:

- wzrost zainteresowania akcjami spółki na giełdowym rynku w kraju spółki- emitenta

- wejście na rynek USA zwiększy uznanie dla spółki na rodzimym rynku i wpłynie pozytywnie na notowania

- faza wstępna do uruchomienia następnych stopni emisji kwitów depozytowych

Emisja ADR poziomu drugiego - kwity są przedmiotem obrotu publicznego na jednej z giełd lub w elektonicznym systemie notowań NASDAQ. Spółka ma obowiązek zarejestrowania emisji w amerykańskiej komisji dopuszczeniowej. Musi podporządkowa się jej wymogom informacyjnym, dostosować księgowość do standardów amerykańskich.

Postawą ich emisji są wcześniej wyemitowane akcje. Spółka nie pozyskuje kapitału, wzrasa jedynie jej prestiż. Jest to takżę wstępny etap gromadzenia środków na rynku amerykańskim.

Trzeci poziom emisji kwitów depozytowych umożliwia wprowadzenie ich do obrotu publicznego i handel nimi na giełd amerykańskich. Wymaga zgody komisji dopuszczeniowej, spełnienie wymogow informacyjnych oraz dostosowania wszelkiej sprawozdawczości i księgowości do standardów amerykańskich. Realizowany na podstawia nowej emisji akcji spółki, stanowi źródło pozyskania kapitału.

Istnieją też RADR, które są oferowane w ramach oferty niepublicznej, kierowanej do określonej grupy inwesorów, którymi mogą być jedynie kwalifikowani inwestorzy instytucjonalni posiadający portfel papierów wartościowych o wartości co najmniej 100 mln dolarów. Składają oni zazwyczaj zamówienia do księgi popytu. Nie wymagają rejestracji akcji w komisji dopuszczeniowej. Emisja odbywa się na podstawie akcji z nowych emisji, oznacza to możliwość gromadzenia kapitału. Notowania prowadzi się na rynku pozagiełdowym.

28. Zlecenie giełdowe limit order

Przy tym zleceniu podstawą jest określenie limitu ceny przy którym transakcja kupna lub sprzedaży dla klienta jest możliwa do zrealizowania. Podstawą składania zlecenia limit order jest przypuszczenie, że kursy akcji przyjmą korzystne dla inwestora tendencje i będzie on miał większą korzyść z zakupu natychmiastowego. Zlecenia limit order stosuje się na ogół gdy zmiany kursów maja charakter cykliczny tzn. gdy cena pewnego waloru waha się w pewnym przedziale wartości. Jest to swego rodzaju zabezpieczenie przed dokonaniem transakcji w złym momencie. Zlecenia limit order maja określony czas ważności lub są ważne na czas określony (do momentu odwołania).

29. Zlecenie stop order

Zlecenie to jest ograniczone limitem cenowym i bywa stosowane na giełdach o ruchu ciągłym, gdzie transakcje mogą być dokonywane w trakcie całej, zwykle kilkugodzinnej, sesji. Istota tego zlecenia polega na tym, że makler powinien odstąpić od realizowania transakcji jeśli cena osiągnie wyznaczony poziom - przestać sprzedawać gdy cena spadnie zbyt nisko i przestać kupować gdy wzrośnie zbyt wysoko. Oznacza to że przy zleceniu stop order makler musi działać dość szybko, aby cena nie pogorszyła się ponad oczekiwania klienta. Zasadą tego zlecenia jest że graniczna cena jest określana mniej korzystnie w stosunku do aktualnej wartości waloru, czyli dla sprzedaży poniżej jego aktualnej wartości, a dla kupna powyżej. Inwestorowi zależy bowiem na realizacji transakcji w warunkach niewiele odbiegających od aktualnych.

30.a) Jak jest zorganizowany w Polsce pozagiełdowy rynek regulowany?

W Polsce przez rynek regulowany rozumie się stały system obrotu papierami wartościowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zorganizowany w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert nabycia i sprzedaży tych papierów zapewniony jest powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie oraz zachowane są jednakowe warunki nabywania i zbywania tych papierów.

Rynek ten podlega nadzorowi KPWiG. Warunki, jakie musi spełnić rynek regulowany określa w swoim rozporządzeniu minister właściwy ds. instytucji finansowych. Obliguje ono m.in. spółkę prowadzącą rynek regulowany do zapewnienia warunków do prowadzenia sprawnego i bezpiecznego obrotu na tym rynku, a w tym zakresie do przebiegu zawieranych transakcji i rozliczeń.

Poza tym, wtórny obrót papierami wartościowymi może być również prowadzony poprzez alternatywny system obrotu (ATS- Alternative Trading System lub ECN- Electronic Communication System), którego organizatorem może być firma inwestycyjna lub spółka prowadząca rynek regulowany.

Przez ATS rozumie się wielostronny system obrotu dokonywanego poza rynkiem regulowanym, którego przedmiotem są papiery wartościowe.

Rynek regulowany oraz ATS nazywa się rynkiem zorganizowanym. Podstawowym warunkiem jego prowadzenia jest zapewnienie koncentracji podaży i popytu, umożliwiającej zawieranie transakcji między uczestnikami tego systemu. ATS jest przede wszystkim szansą dla małych i średnich przedsiębiorstw, które chcą pozyskać kapitał, a których nie stać na poniesienie kosztu wejścia na giełdę. System ten jest ogniwo pośrednie między rynkiem prywatnym (nieregulowanym) a rynkiem giełdowym (regulowanym). Może on być również wykorzystywany przez fundusze typu private capital dla wprowadzenia tam swoich spółek kapitałowych.

Polski rynek regulowany papierów wartościowych dzieli się na rynek giełdowy i pozagiełdowy. Różnią się one między sobą stosowanymi wymogami informacyjnymi i zasadami dopuszczania do obrotu notowanych na nich walorów, natomiast podmioty je prowadzące są zobowiązane do zapewnienia:

1. odpowiedniej koncentracji podaży i popytu na danym rynku (płynność rynku);

2. bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji (bezkolizyjność rynku);

3. upowszechnienia jednolitych informacji o kursach i wielkości obrotów papierami wartościowymi;

Regulowany rynek pozagiełdowy w Polsce może być prowadzony wyłącznie przez spółkę akcyjną, której jedynym przedmiotem działalności jest prowadzenie rynku pozagiełdowego lub innej działalności w zakresie organizowania obrotu instrumentami finansowymi, np. ATS. Ponad to, spółka taka może organizować rynki wyodrębnione pod względem rodzajów papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych oraz rodzaju ich emitentów. Kapitał zakładowy spółki prowadzącej regulowany rynek pozagiełdowy nie powinien być mniejszy od 7,5 mln PLN, a jej akcje mogą być wyłącznie imienne. Spółka prowadząca regularny rynek pozagiełdowy powinna uzyskać pozwolenie KPWiG. Komisja zatwierdza także statut spółki oraz regulamin dokonywanego na jej rynku obrotu.

b) Jak jest zorganizowany w Polsce giełdowy rynek regulowany?

Polski rynek regulowany papierów wartościowych dzieli się na rynek giełdowy i pozagiełdowy. Różnią się one między sobą stosowanymi wymogami informacyjnymi i zasadami dopuszczania do obrotu notowanych na nich walorów. Podmioty je prowadzące są zobowiązane do zapewnienia:

4. odpowiedniej koncentracji podaży i popytu na walory (płynność rynku);

5. bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji (bezkolizyjność rynku);

6. upowszechnienia jednolitych informacji o kursach i wielkości obrotów papierami wartościowymi;

Rozliczanie zawartych transakcji na rynku regulowanym oraz w ATS w zakresie zdematerializowanych papierów wartościowych dokonywane jest za pośrednictwem KDPW (izba rozrachunkowa giełdy). Regulowany rynek giełdowy może być tworzony przez spółkę akcyjną, której jedynym przedmiotem działalności jest prowadzenie giełdy papierów wartości. Kapitał zakładowy tej spółki wynosi co najmniej 40 mln PLN. Spółka prowadząca giełdę może w ramach organizowania rynku giełdowego wyodrębnić rynek oficjalnych notowań giełdowych, zwany dalej rynkiem oficjalnych notowań. Powinien on spełniać dodatkowe- w stosunku do minimalnych wymogów rynku regulowanego, warunki dotyczące emitentów papierów wartościowych oraz papierów wartościowych będących przedmiotem obrotu na tym rynku. Szczegółowe warunki, jakim powinien odpowiadać rynek oficjalnych notowań oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na tym rynku określa odpowiednie rozporządzenie ministra właściwego ds. instytucji finansów .

Ponad to, spółka prowadząca giełdę może organizować rynki wyodrębnione pod względem rodzajów papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych, jak również rodzajów ich emitentów. Spółka ta może organizować ATS.

31. Omów rolę KPWiG na rynku kapitałowym

Komisją do spraw dopuszczeń, a właściwie organem nadzoru, jest w Polsce Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, funkcjonująca jako centralny organ administracji rządowej, nad którą nadzór sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych.

Do zadań KPWiG należy:

1. podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku kapitałowego. Chodzi w szczególności o zapewnienie bezpieczeństwa obrotu , przestrzegania reguł sprawiedliwego obrotu oraz ochrony inwestycji.

2. zatwierdzanie prospektów emisyjnych oraz prowadzenie ewidencji papierów wartościowych będących przedmiotem oferty publicznej i dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzonych do alternatywnego systemu obrotu.

3. sprawowanie nadzoru nad działalnością podmiotów nadzorowanych oraz wykonywaniem przez te podmioty obowiązków związanych z ich uczestnictwem w obrocie na rynku kapitałowym- chodzi o wypełnienie obowiązków informacyjnych przez emitentów.

4. przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku kapitałowego (wcześniej chodziło o sprawne funkcjonowanie i rozwój).

5. podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku kapitałowego.

32. Rola i zadania animatorów i emitentów na WGPW

Wśród animatorów możemy wyróżnić dwie grupy:

• animatorzy rynku

• animatorzy emitenta

Głównym zadaniem animatora jest utrzymanie płynności handlu określonym papierem wartościowym, czyli pełnienie funkcji tzw. market makera. Animatorem rynku może zostać członek giełdy (lub inna instytucja finansowa), który na podstawie zawartej z nią umowy zobowiąże się do stałego składania ofert kupna lub sprzedaży na określony papier wartościowy na rachunek własny na zasadach określonych przez Zarząd Giełdy, czyli składania zleceń lub inaczej „organizowania obrotu „, z tym że instytucja finansowa kłada te zlecenia za pośrednictwem członka giełdy. W zawartej umowie giełda określa minimalną wielkość ofert kupna i sprzedaży, do zgłaszania których animator jest zobowiązany oraz maksymalny spreed, czyli różnicę w cenach między tymi ofertami. W umowie tej zawarte jest również zobowiązanie by w fazie interwencji na rynku zleceń rozbieżnych tak modyfikować wcześniej zgłoszone zlecenia, aby doprowadzić do ustalenia kursu jednolitego. Ponadto animator nie może składać zleceń mających na celu zawarcie transakcji w której występowałby jednocześnie jako kupujący i sprzedający.

Animator emitenta ma zadania podobne jak animator rynku. Animatorem emitenta może być członek giełdy (lub instytucja finansowa), który zawrze odpowiednią umowę z emitentem danego papieru wartościowego, zobowiązując się do podtrzymywania płynności danego papieru wartościowego, z tym że instytucja finansowa może składać oferty jedynie za pośrednictwem członka giełdy. Do zawarcia takiej umowy Zarząd Giełdy może zobowiązać emitenta papieru wartościowego notowanego w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem skarbu państwa, jeśli uzna, że wymaga tego płynność handlu. Może zdarzyć się więc taka sytuacja, że w odniesieniu do jednego papieru wartościowego będzie działał zarówno animator rynku, jak i animator emietenta.

33. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW)

Jest instytucją wydzieloną z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie w 1994r. Jest spółką akcyjną, a jego akcjonariuszami mogą być spółki prowadzące giełdę lub regulowany rynek pozagiełdowy, domy maklerskie, skarb państwa, NBP oraz banki. Nie może mieć celu zarobkowego. Akcje są imienne. Zadania:

KDPW odnotowuje zmiany na kontach domów maklerskich i banków, które prowadzą

rachunki klientów.

1. rejestrowanie zdematerializowanych pap. wart. oraz innych instrumentów finansowych nie będących papierami wartościowymi, które zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu (ATS)

2. nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą pap. wart. zarejestrowanych w depozycie pap wart. znajdujących się w obrocie

3. obsługa realizacji zobowiązań emitenta wobec uprawnionych - wypłata dywidendy na rachunki inwestorów

4. rozliczanie transakcji zawieranych na rynku regulowanym oraz w ATS w zakresie zdematerializowanych pap. wart

5. zapewnienie prawidłowego funkcjonowania obowiązkowego systemu rekompensat

34. Co to jest indeks giełdowy, podstawowe grupy indeksów

W celu zobrazowania sytuacji na giełdzie i umożliwienia porównania sytuacji na różnych giełdach każda giełda oblicza i podaje do publicznej wiadomości pewne syntetyczne mierniki, które wyrażają łączną zmianę kursów notowanych na niej walorów w czasie sesji giełdowej. Miernik taki nosi nazwę indeksu giełdowego. Obrazuje on zatem rentowność inwestowania w pewien określony portfel rynkowy, na podstawie którego obliczany jest indeks. Z tego względu indeksy są również traktowane jako instrumenty finansowe na podstawie którego zawierane są kontrakty financial futures, czy opcje. Indeksy giełdowe oprócz roli informacyjnej pełnią również rolę w tzw. benchmarkach, czyli portfelach wzorcowych. Wiele giełd oblicza również subindeksy sektorowe, które odnoszą się do poszczególnych branż.

Indeksy giełdowe generalnie dzieli się na dwie grupy:

Indeksy dochodowe - przy ich obliczaniu bierze się pod uwagę zmiany cen wszystkich spółek notowanych na danym rynku giełdowym oraz uwzględnia dywidendę i prawa poboru przypisane akcjom.

Indeksy cenowe - przy ich obliczaniu uwzględnia się jedynie zmiany cen walorów wchodzących w jego skład. Przy obliczaniu indeksów cenowych nie trzeba brać pod uwagę wszystkich walorów notowanych na danym rynku giełdowym, lecz jedynie określoną ich liczbę - wybrany portfel.

Indeksy giełdowe uwzględniają rzeczywiste znaczenie danej spółki dla całego rynku przez odpowiednio dobrany system wag. Oznacza to, że zmiana ceny spółki o niewielkiej kapitalizacji wpływa na indeks w mniejszym stopniu niż taka sama zmiana ceny akcji spółki o dużej kapitalizacji.

Aby indeks dobrze odzwierciedlał zmiany kursów notowanych na giełdzie walorów musi spełniać następujące warunki:

• wskazanie zmian zaistniałych na danej sesji giełdowej w kursach akcji tworzących indeks w porównaniu z okresem bazowym - indeks powinien rosnąć gdy wzrastają ceny większości walorów oraz spadać gdy ceny większości walorów maleją

• uwzględnienie stosunkowo dużej ilości walorów, którymi obraca się na danej giełdzie

• uzależnienie jedynie od zmian cen notowanych walorów, a nie od ich bezwzględnych poziomów.

35. Scharakteryzuj akcje imienne w Polsce.

Akcje imienne od akcji na okaziciela wyróżnia to, iż w treści zawierają nazwisko właściciela (nabywcy), które musi być również wpisane do księgi akcyjnej prowadzonej przez zarząd spółki. Księga ta może mieć formę zapisu elektronicznego. Z posiadaniem takich akcji wiążą się pewne ograniczenia związane ze zbywalnością. Na ogół zbycie wymaga oświadczenia woli posiadacza, zgłoszenia nowego właściciela do zarządu w celu wpisania do księgi akcyjnej i zgody organów spółki. Toteż akcje imienne przed ich wprowadzeniem do obrotu giełdowego powinny być zamienione na akcje na okaziciela. Akcje imienne mogą być opłacane w części (minimum 25%) przed ich objęciem; następne wpłaty muszą być zgodne z terminarzem określonym w statucie. Jeżeli akcje imienne nie zostały opłacone w całości, to dywidendę spółka wypłaca proporcjonalnie do dokonanej wpłaty.

36. Opisz rodzaje akcji uprzywilejowanych w Polsce.

Nabycie akcji zwykłych(common stocks) daje akcjonariuszowi określone prawa:

a) Prawa korporacyjne:

1. prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej

2. prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i
   współdecydowanie o sprawach będących przedmiotem jego obrad

3. bierne prawo wyborcze do organów spółki

4. prawo mniejszości

b) Prawa majątkowe:

1.prawo do dywidendy

2.prawo poboru akcji nowych emisji

3.prawo do części wartości majątku w przypadku likwidacji spółkiAkcje uprzywilejowane (preferred stocks) od akcji zwykłych różnią się tym, że z ich posiadaniem związane są dodatkowe uprawnienia poza wyżej opisanymi. W Polsce uprzywilejowanie akcji może dotyczyć:

a) liczby głosów przypadających na jedną akcję na zgromadzeniu akcjonariuszy

Uprzywilejowanie akcji co do liczby głosów przypadających na jedną akcje nie może przekroczyć 2 głosów. Uprzywilejowanie to nie może być stosowane w spółkach publicznych, a także wygasa w przypadku zamiany takiej akcji na akcję na okaziciela lub jej zbycia wbrew zastrzeżonym w statucie warunkom.

b) wysokości wypłacanej na jedną akcji dywidendy

Akcja uprzywilejowana w zakresie dywidendy nie może upoważniać akcjonariusz do jej otrzymania przed jej wypłatą z tytułu akcji zwykłej. Dywidenda ta może być większa, ale najwyżej o 50% od dywidendy wypłacanej z tytułu posiadania akcji zwykłej.

Akcje nieme(akcje, które nie maj ą prawa głosu)mogą być uprzywilejowane co do dywidendy bez ograniczania jej wysokości oraz mogą korzystać w danym roku dywidendowym z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi akcjami. Akcjonariuszowi uprawnionemu z akcji niemej, któremu nie wypłacono całej dywidendy albo jej części w danym roku obrotowym, przysługuje wyrównanie z zysku w łatach następnych, nie później jednak niż w ciągu trzech kolejnych lat obrotowych, ale tylko pod warunkiem, że statut dopuszcza możliwość wyrównania z zysku. Wypłata dywidendy jest uzależniona od wykazania zysku przez spółkę w danym roku obrachunkowym.

Prawo to może być także rozszerzone na możliwość wypłaty zaległej dywidendy z zysku wykazanego przez spółkę w przyszłych latach.

Uprzywilejowanie w zakresie dywidendy nie stosuje się do zaliczek dywidendowych. Zniesienie wyżej opisanych przywilejów na mocy uchwały walnego zgromadzenia powoduje automatyczne uzyskanie przez akcjonariusza prawa głosu związanego tą akcją.

c) prawa akcjonariusza do przypadającego na daną akcję majątku

likwidowanej spółki

W Polsce występuj ą także uprzywilejowane akcje o specjalnym charakterze uprzywilejowania tzw. akcje złote (golden shares).

Posiadaczowi tych akcji dają szczególne uprawnienia decyzyjne na zgromadzeniu akcjonariuszy np. prawo weta w niektórych, istotnych dla spółki sprawach przyporządkowanie wielokrotności głosów akcji zwykłych.

Akcje złote służą także uhonorowaniu osób wyjątkowo zasłużonych dla spółki, np. jej założycieli, właścicieli i menedżerów.W Polsce akcje uprzywilejowane muszą być imienne. Rodzaje i sposób uprzywilejowania określa statut spółki. Kodeks spółek handlowych reguluje w niektórych przypadkach zakres uprzywilejowania.

37. Prawo do dywidendy i prawo poboru do akcji zwykłych

Prawo do udziału w rocznym zysku (dywidendy) - wynika z niego możliwość uzyskania części wypracowanego przez spółkę zysku, proporcjonalnie do ilości posiadanych akcji, ponieważ na jedną akcję zwykłą przypada równa część zysku przeznaczona na walnym zgromadzeniu do podziału wśród akcjonariuszy. Zysk rozdzielany jest w stosunku do wartości nominalnej akcji, a nie do ceny jej nabycia przez akcjonariusza. Realizacja praw do dywidendy, ze względu na dematerializację akcji, następuje za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Na wypłatę dywidendy spółka może również przeznaczyć również zysk z kapitałów rezerwowych, utworzonych w okresie nie dłuższym niż trzy ostatnie lata obrotowe. Uprawnionymi do jej wypłaty za dany rok obrotowy są ci akcjonariusze, którym przysługują akcje w tzw. dniu dywidendy. Jest to dzień podjęcia przez zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy uchwały o wypłacie dywidendy, lub inny dzień wyznaczony w terminie nie późniejszym niż dwa miesiące od tego dnia. Spółka może zaliczkowo wypłacić dywidendę o ile jej sprawozdanie finansowe za ostatni rok wykazuje zyski i ma na to wolne środki. Należy jednak zauważyć, że spółka nie ma obowiązku wypłacania dywidendy.

Prawo poboru akcji nowej emisji - aby zapewnić dotychczasowym akcjonariuszom utrzymanie ich stanu posiadania praw do majątku spółki, prawo poboru upoważnia ich do subskrybowania akcji nowej emisji, z reguły w określonym stosunku do posiadanych już akcji. Wyłączenie tego prawa w Polsce jest możliwe za zgodą 4/5 oddanych głosów na walnym zgromadzenie zatwierdzającym warunki nowej emisji. Jeżeli dotychczasowy akcjonariusz nie chce korzystać z prawa poboru może je odsprzedać, ponieważ prawa poboru są również przedmiotem obrotu giełdowego. Prawo poboru jest więc samodzielnym, zbywalnym i niezależnym od akcji prawem posiadającym własną cenę.

38. Wyjaśnij pojęcie akcji użytkowej

Spółka może wydać akcje użytkowe wyłącznie jeśli jest ot przewidziane w jej statucie. Akcje te mogą otrzymać akcjonariusze w zamian z akcje umorzone; nie określa się dla nich wartości nominalnej. Akcje użytkowe nabierają charakteru papierów wartościowych, ponieważ zawierają pojedyncze prawa częściowe przysługujące akcjonariuszom zwykłym, które najczęściej sprowadzają się do zobowiązań spółki wobec akcjonariuszy. Takimi prawami użytkowymi mogą być:

• prawo do udziału w zysku

• prawo do udziału w majątku likwidowanej spółki

• prawo do poboru akcji nowych emisji (lub ich wymiany)

Poszczególne prawa mogą obowiązywać pojedynczo lub być ze sobą powiązane, jak również ich materializacja może być odniesiona do różnych mierników. Na przykład udział akcji użytkowych w rocznym zysku jest uzależniony od wypracowanej nadwyżki lub zysku bilansowego, albo też od stopy dywidendy przypadającej na akcje uprzywilejowane lub założycielskie. Według polskiego kodeksu spółek handlowych w zamian za akcje umorzone spółka może wydać świadectwa użytkowe, które uczestniczą, jeśli statut nie stanowi inaczej, na równi z akcjami nie umorzonymi w dywidendzie oraz podziale nadwyżki majątku likwidowanej spółki pozostałej po pokryciu wartości nominalnej akcji nieumorzonych. Poza tym świadectwom użytkowym nie przysługują inne prawa związane z akcjami zwykłymi.

39. Scharakteryzuj podział akcji ze względu na sposób przenoszenia własności

Akcje- papiery udziałowe.

Ze względu na sposób przenoszenia własności:

1. akcje imienne- dokument ten zawiera określone informacje dotyczące akcji, w tym m.in. ograniczeń w ich zbywaniu. Właściciel akcji jest zapisywany w określonym rejestrze. Jeżeli chce zbyć akcje musi zgłosić osobę na rzecz której akcje zbywa i zapisać ją jako nowego właściciela w rejestrze. Kwestie formalne utrudniają więc obrót akcjami.

• W Polsce- tylko akcje imienne mogą być uprzywilejowane.

2) akcje na okaziciela- ich zbycie następuje poprzez zwykłe wręczenie akcji.

• akcje mogą występować w postaci materialnej lub zdematerializowanej, stąd obecnie ich zbycie może być równoznaczne z dokonaniem określonych transakcji na kontach (akcje w formie zapisu elektronicznego).

• akcje na okaziciela (zdematerializowane)- tylko takie akcje mogą być wprowadzone do publicznego obrotu.

• jeżeli akcja jest imienna- w celu wprowadzenia do publicznego obrotu musi być zmieniona na akcję na okaziciela. Stąd wniosek, że kryterium przenoszenia własności stanowi ważny aspekt obrotu akcjami, może go utrudniać, a wręcz uniemożliwiać.

40. Scharakteryzuj obligacje zamienne.

Obligacje zamienne (convertible bonds) funkcjonują na rynku kapitałowym jako tzw. pożyczki zamienne, upowszechnione przez spółki akcyjne. Cechą charakterystyczną tego papieru wartościowego jest to, iż wierzyciel ma prawo do zamiany posiadanych obligacji na akcje spółek remitenta. W warunkach emisji takich obligacji określa się czas, w którym można dokonać zamiany, jak również sposób przeliczenia na akcje. Obligacje te są instrumentem łączącym cechy długu i akcji. Są one skonstruowane w taki sposób, że początkowo jest to dług, od którego płaci się odsetki, który w określonym terminie, zwanym okresem konwersji, może być wykupiony lub zamieniony na akcje i wtedy staje się kapitałem własnym.

41. Rodzaje obligacji ze względu na stopień oprocentowania

Obligacja (bond) jest papierem wartościowym (p.w.) poświadczającym wierzytelność, czyli zobowiązanie dłużne emitenta wobec właściciela o. na określoną sumę wraz z zobowiązaniem do wypłaty oprocentowania w ustalonych terminach (zobowiązanie może być również do świadczenia niepieniężnego).

Zaliczana jest do papierów wartościowych wierzytelnościowych (akcja p.w. udziałowy)

Ze względu na sposób oprocentowania o. dzielą się na:

1. o stałej stopie oprocentowania

2. o zmiennej stopie oprocentowania

3. zerokuponowe

Ad a) o stałej stopie oprocentowania są to p.w. o stałym dochodzie, posiadacze otrzymują stały kupon odsetkowy przez cały czas życia obligacji. Obligacje te dzielimy na:

-podlegające wykupowi

-niepodlegąjące wykupowi (mniej popularne niż kiedyś; inwestor otrzymywał bezterminowo stały kupon- tzw. rentę wieczystą).

Ad b) o zmiennej stopie oprocentowania (floating ratę notes- FRN) pojawiły się na rynku w latach 70. Są to papiery o zmiennym dochodzie, ponieważ dochód z nich nie jest z góry ustalony. Wielkość dochodu waha się w zależności od zachowania się przyjętego parametru, w stosunku do którego naliczane jest oprocentowanie tych o. (parametrem może być np. stawka LlBOR lub Prime Rate-rynek amerykański).

Podstawowe znaczenie mają stawki dla wkładów 6- i 3-miesiecznvch . ponieważ w tych terminach naliczane są odsetki, stawka jest następnie powiększana o marże (spread), która zależy od oceny stopnia ryzyka udzielania pożyczki. O. te emitowane są głównie w okresach zwiększonej inflacji by ochronić interesy ich posiadaczy w przypadku zbyt dużego wzrostu stóp procentowych (mają przywrócić realną siłę nabywczą zainwestowanego kapitału. Wśród tych obligacji (zwłaszcza te z terminem wykupu pow.10 lat) są również takie, które można zamienić na o. o stałym oprocentowaniu. Zmiany dokona posiadacz sam albo nastąpi automatycznie na warunkach ustalonych w momencie emisji.

Odmianę tego typu obligacji stanowią tzw. o. RRN (rolling rate notes), oprocentowanie jest tu naliczanie w czasie krótszym niż następuje wypłata odsetek.

Ad c) zerokuponowe czyli bez kuponów odsetkowych. Pojawiły się w latach 80. i są emitowane od razu z dvskontem do ich wartości nominalnej. Nabywca kupując o. w momencie emisji znacznie poniżej wartości nominalnej musi czekać na zwrot jej równowartości do terminu jej wykupu. Różnica między wartością nominalną tej obligacji a ceną zakupu przez inwestora stanowi kwotę skumulowanych odsetek , ale otrzymywanych jednorazowo w momencie wykupu.

42. Wyjaśnij sposób emisji obligacji przychodowych w Polsce

Obligacje przychodowe są wygodną formą finansowania różnorodnych przedsięwzięć użyteczności publicznej służących rozbudowie infrastruktury lokalnej, gdyż ich emitentem mogą być:

• jednostki samorządu terytorialnego, ich związki oraz miasto stołeczne warszawa

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne, w których wyżej wymienione podmioty mają ponad 50% głosów na walnym zgromadzeniu i ich jedynym przedmiotem działalności jest zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnych lub wykonywanie zadań w zakresie użyteczności publicznej

• spółki z o.o. oraz S.A. których jedynym przedmiotem działalności jest wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej wykonywanych na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego przez okres równy co najmniej okresowi zapadalności obligacji

• spółki akcyjne, które mają upoważnienie ustawowe, koncesję lub zezwolenie na wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej albo mogą świadczyć usługi w zakresie transportu, komunikacji lub utrzymania i rozwoju infrastruktury komunikacyjnej co najmniej do momentu zapadalności obligacji

Emitenci obligacji przychodowych są zobowiązani do zapewnienia szeregu działań, które mają na celu zapewnienie obligatoriuszowi wypłacalności świadczeń. Te zobowiązania to:

• udostępnienia (przynajmniej dwa tygodnie przed terminem wypłaty świadczeń z obligacji, jednakże nie rzadziej niż raz do roku) obligatoriuszom sprawozdań, w których zawarte są informacje o przychodach i kosztach realizowanego z obligacji przedsięwzięcia oraz kwotach wypłaconych świadczeń

• opublikowania w dwóch dziennikach, w tym przynajmniej jednym ogólnopolskim, informacji o łącznej wysokości zadłużenia z tytułu wyemitowanych obligacji oraz wskazania przedsięwzięcia, w odniesieniu do którego obligatoriusze mają prawo pierwszeństwa

• niestanowienia przedmiotem zabezpieczenia i cesji wierzytelności tworzących przychody, do których obligatoriusze mają pierwszeństwo

• gromadzenia wszystkich przychodów z realizowanego przedsięwzięcia na rachunku bankowym przeznaczonym wyłącznie do dokonywania wypłat na rzecz obligatoriuszy, którzy mają prawo pierwszeństwa

Dodatkowo środki zgromadzone na wyżej wskazanym rachunku nie podlegają egzekucji prowadzonej z rachunku emitenta do wysokości kwoty zobowiązania emitenta wobec obligatoriuszy, a także są wyłączone z masy upadłościowej emitenta. Z chwilą otwarcia postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego emitenta obligacji przychodowych wynikające z nich zobowiązania stają się natychmiast wymagalne i zaspokojenie roszczeń obligatoriuszy ma pierwszeństwo przed innymi wierzytelnościami emitenta.

Emisja obligacji może się odbywać przez subskrypcję publiczną lub w drodze oferty skierowanej do indywidualnych adresatów. Za publiczną uważa się taką ofertę która jest skierowana do 100 osób lub nieoznaczonego adresata. W przeciwnym wypadku emisję uważa się za niepubliczną.

43. Rola banku reprezentanta emisji obligacji w Polsce

W celu ochrony interesów obligatariuszy Ustawa o obligacjach wprowadza instytucję banku reprezentanta emisji, który pełni funkcję ich przedstawiciela ustawowego (ubezpiecza posiadaczy obligacji). Umowę z bankiem reprezentantem emitent może - a w przypadku obligacji poręczanych przez skarb państwa powinien - zawrzeć przed rozpoczęciem emisji obligacji, a jej istotne postanowienia muszą zostać zamieszczone w prospekcie emisyjnym, memorandum informacyjnym lub propozycji nabycia. Funkcję banku reprezentanta może pełnić wyłącznie bank mający kapitał własny nie mniejszy niż równowartość 10 mln € w walucie polskiej, będący spółką akcyjną lub bankiem państwowym. Takiej funkcji nie może pełnić bank, którego członkowie organów nadzoru lub zarządu są dłużnikami emitenta. Ustawa nakłada emitentowi obligacji obowiązek przekazywania bankowi reprezentantowi informacji bieżących i okresowych zgodnie z ustawą „prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi” w przypadku emisji publicznej oraz składania bankowi przynajmniej co 3 miesiące sprawozdania z wypełniania zadań wynikających z warunków emisji oraz zawiadamiania o wszelkich zmianach dotyczących zabezpieczeń. Bank z kolei zobowiązany jest do:

• dokonywania okresowych analiz sytuacji finansowej emitenta, głównie z punktu widzenia zdolności regulowania zobowiązań

• udzielania obligatariuszom informacji i wyjaśnień odnośnie emisji

• składania oświadczeń w istotnych dla obligatariuszy sprawach - np. posiadania przez emitenta zdolności płatniczej

• niezwłocznego zawiadamiania obligatariuszy o sytuacji finansowej emitenta, jeśli stwarza ona realne zagrożenie niewypłacalności zobowiązań z tytułu obligacji

Gdy bank reprezentant stwierdzi naruszenie przez emitenta obowiązków wynikających z warunków emisji, powinien:

• niezwłocznie zawiadomić obligatariuszy o zaistnieniu okoliczności stanowiących naruszenie obowiązków przez emitenta wobec obligatariuszy

• zastosować środki mające na celu ochronę praw obligatariuszy i powiadomić o tym obligatariuszy

Środki o których mowa mogą polegać na:

• podjęcie działań mających na celu ustanowienie przez emitenta dodatkowego zabezpieczenia

• zawiadomienie emitenta o wymagalności całego długu głównego, lub raty odsetek

• wystąpieniu z właściwym powództwem przeciwko emitentowi

• zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości emitenta

Bank reprezentant udostępnia obligatariuszom powyższe oinformacje przez ich ogłoszenie w co najmniej dwóch dziennikach wskazanych w prospekcie emisyjnym lub memorandum informacyjnym.

44. Sposoby emisji obligacji na rynku pierwotnym

Emisja obligacji może odbywać się przez emisję publiczną lub w drodze oferty skierowanej do indywidualnych adresatów. Za publiczną uważa się emisję, która skierowana jest do 300 lub więcej adresatów. W przeciwnym wypadku emisję uważa się za niepubliczną. Polskie obligacje mogą być imienne lub na okaziciela. Nie mogą one być wydawane przed ustanowieniem zabezpieczeń przewidzianych w emisji. Emitent może także w warunkach emisji obligacji wprowadzić zakaz lub ograniczenia zbywania obligacji imiennych.

45. Przedstaw i opisz schemat działania towarzystwa inwestycyjnego.

Schemat:

Towarzystwo inwestycyjne prowadzi przeważnie kilka funduszy inwestycyjnych. Fundusz inwestycyjny pozwala na wspólne inwestowanie środków inwestorów indywidualnych, którzy powierzyli mu swoje pieniądze. Oprócz firmy zarządzającej portfelem funduszu spółka inwestycyjna może zatrudnić powiernika, dystrybutora i agenta obsługującego uczestników

46. Otwarty i zamknięty fundusz inwestycyjny

Spółka inwestycyjna będąca funduszem otwartym emituje wyłącznie akcje zwykłe, które jednak nie są przedmiotem obrotu. Inwestor zawsze może zakupić nowo emitowane akcje, a gdy zamierza się wycofać z funduszu, może to zrobić przez ich umorzenie za sumę równą jego procentowemu udziałowi w całej wartości aktywów netto funduszu. Natomiast cena zakupu odpowiada wartości aktywów netto powiększonej o opłatę manipulacyjną z tytułu kosztów dystrybucji. Fundusz typu otwartego przyjmuje więc ustawicznie nowych członków, których środki służą do powiększania portfela inwestycyjnego, a więc ruchomy jest także kapitał funduszu.

Spółka inwestycyjna typu zamkniętego funkcjonuje podobnie jak spółka publiczna z tą jednakże różnicą, że zebrane od inwestorów środki z emisji wykorzystywane są wyłącznie do zakupu nowych papierów wartościowych. Akcji takiego funduszu nie umarza się, podlegają one normalnemu obrotowi na giełdzie (rynku wtórnym). Akcje funduszy zamkniętych sprzedaje się zwykle za pośrednictwem banków inwestycyjnych, występujących również w roli gwaranta emisji, w ofercie dotyczącej ściśle określonej liczby akcji. Ponieważ oferta taka na rynku pierwotnym może być jednokrotna lub wielokrotna, oznacza to że akcje funduszu nie są sprzedawane w sposób ciągły, jak to jest w przypadku funduszu otwartego. Wyjście z funduszu zamkniętego odbywa się przez zbycie akcji spółki. Korzyści dla inwestora wynikają z wypłacanej dywidendy oraz zwyżki akcji spółki. Należy również zauważyć, że fundusz zamknięty ma ograniczony, czyli zamknięty kapitał, wynikający z określonej liczby akcji.

47. Na czym polega istota wspólnego inwestowania na rynku kapitałowym przez fundusz inwestycyjny?

Wspólne inwestowanie oznacza to, że środki finansowe poszczególnych inwestorów są gromadzone i następnie inwestowane w papiery wartościowe, a wynikające z tego korzyści lub straty dzieli się między inwestorów zgodnie z ich udziałami. Pozwalają one przezwyciężyć bariere niedoboru środków, która często napotyka pojedynczy inwestor. Cechą charakterystyczną jest wymóg zarządzania nimi przez specjalistyczne firmy menadżerskie. Muszą byćrównież spełnione limity kapitałowe i inwestycyjne.

Zalety wspólnego inwestowania:

1. dewersyfikacja portfela inwestycyjnego funduszu (fundusz może lokować środki w różnych instrumentach rynku finansowego zgodnie z zasadą rozpraszania pozwalającą na minimalizowanie ryzyka. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego oznacza możliwość rekompensowania osiągniętym zyskiem na jednym instrumencie strat ponoszonych na innym instrumencie),

2. wybór strategii odpowiadającej skłonności inwestora do ponoszenia ryzyka (towarzystwo inwestycyjne prowadzi z reguły kilka funduszy, tzw. rodzinę funduszy, aby klientom móc zaoferować określony sposób inwestowania środków odpowiadających ich oczekiwaniom)

3. bezpieczeństwo lokowanych środków (regulacje ustawowe, wyspecjalizowana firma menadżerska)

4. profesjonalne zarządzanie portfelem funduszu

5. niższe koszty transakcyjne ponoszone przez fundusz (koszty realizacji transakcji są opłatami prowizyjnymi ustalanymi degresywnie w stosunku do kwoty transakcji, niższe koszty transakcyjnt oznaczają wyższe zyski, poza tym duży inwestor może negocjować stawki opłat prowizyjnych)

6. możliwość szybkiej zmiany inwestycji na gotówkę (inwestycja ta jest nieograniczona w stosunku do czasu, co oznacza, że w każdej chwili może być zamieniona na gotówkę)

Ryzyko towarzyszące inwestowaniu za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych:

1. ryzyko zmienności rynku

2. ryzyko inflacyjne

3. ryzyko kredytowe

48. Opisz opcje sprzedaży

Opcja sprzedaży (put option) to kontrakt dający jego nabywcy prawo przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania, do sprzedaży wystawiającemu ten kontrakt wyspecyfikowanego instrumentu finansowego po z góry ustalonej cenie i określonym terminie oraz zobowiązujący kupującego do zapłacenia sprzedającemu wymaganej premii. Wystawca kontraktu ma obowiązek odebrania od posiadacza opcji na jego żądanie wymienionego instrumentu zgodnie z zapisanymi warunkami.

Realizacjaopcji przebiega według schematu: instrument pierwotny + premia ze strony nabywcy w zamian za cenę wykonania ze strony wystawcy.

49. Istota opcji kupna

Opcja kupna jest kontraktem dającym jego nabywcy prawo, przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania, do zakupu od sprzedającego wyspecjalizowanego instrumentu finansowego, którego ten kontrakt dotyczy, po z góry ustalonej cenie i w z góry ustalonym lub wcześniejszym terminie oraz zobowiązującym kupującego do zapłacenia sprzedającemu określonej premii. Wystawca kontraktu ma z kolei obowiązek dostarczenia kupującemu określonego instrumentu zgodnie z zapisanymi warunkami. Realizacja kontraktu przebiega więc według schematu: cena wykonania + premia ze strony nabywcy w zamian za instrument pierwotny ze strony wystawcy.

50. Na czym polega istota kontraktu futures

Kontrakt futures jest umową zawarta pomiędzy stronami, zobowiązującą jedną z nich do zakupu, a drugą do sprzedaży określonej ilości przedmiotu transakcji, po wyznaczonej cenie, w ustalonym dniu przyszłym lub do końca rozliczenia pieniężnego mającego na celu wyrównanie różnicy cen. Z prawnego punktu widzenia kontrakt jest umową dwustronnie obowiązującą tyle tylko że nienazwaną. Nie można bowiem powiedzieć, że jest to typowa umowa kupna - sprzedaży, ponieważ w momencie jej zawierania nie wiadomo kto jest dłużnikiem, a kto wierzycielem. Będzie to dopiero wiadomo w momencie wykonania kontraktu. Ponadto jej zawarcie nie oznacza konieczności wypełnienia zobowiązania w dniu wykonania kontraktu, ponieważ inwestor może je przed tym terminem zlikwidować przez zawarcie transakcji przeciwnej. Przeważająca większość kontraktów futures nie kończy się rzeczywistą dostawą towaru, tylko jest rozliczana przez wyrównanie pozycji stron wynikające z różnicy ceny wykonania kontraktu i ceny rynkowej jego przedmiotu z dnia jego rozliczenia. Kontrakty futures są grą o sumie zerowej, czyli mają symetrycznie rozłożone ryzyko.

51. Kontrakt FORWARD

- jest kontraktem terminowym,

- jego istotą jest umowa, która zobowiązuje określoną stronę do nabycia lub sprzedaży w określonym czasie w przyszłości lub w ściśle określonym terminie wyspecyfikowanego instrumentu, po z góry określonej cenie, przy określonych warunkach dotyczących jakości i ilości,

- jest to umowa nienazwana, powszechnie obowiązująca,

- to instrument rzeczywisty w odróżnieniu od futures'a,

- dotyczy głównie obrotów towarowych,

- nie jest instrumentem wystandaryzowanym, stąd nie występuje na giełdzie,

- istnieje ryzyko, że określona strona nie dotrzyma warunków umowy - w celu uniknięcia takiej sytuacji wprowadzono kontrakty „futures”.

52. Opisz rodzaje i rolę depozytów zabezpieczających w kontraktach futures

Istotną cechą kontraktu futures jest depozyt zabezpieczajacy, do wniesienia którego izba rozrachunkowa zobowiązuje uczestników obrotu giełdowego tymi kontraktami.

Z zawarciem kontraktu futures łączy się ryzyko , iż cene instrumentu bazowego kontrektu ukształtuje się inaczej niż zakładal inwestor. Ograniczeniem tego ryzyka są depozyty zabezpieczające.

Depozyt zabezpieczający jest kaucją, którą musi wpłacić każdy inwestor chcący dokonać transakcji futures (otworzyć pozycję). Jest on gwarancją jej wykonania. Depozyt wnoszony przed otwarciem pozycji może mieć formę gotówki lub powszechnie akceptowanego papieru wartościowego.

Wysokość depozytu zależy od stopnia ryzyka ocenianego z dnia na dzień.

Depozyt na rachunku izby rozrachunkowej jest oprocentowany. Izba rozrachunkowa stale aktualizuje poziom depozytu zabezpieczającego na podstawie codziennego rozliczania kontraktów.

Wyróżnia się dwa rodzaje depozytów:

- depozyt początkowy

- depozyt uzupełniający

Depozyt początkowy (depozyt wstępny, wstępny depozyt rozliczeniowy) jest sumą, którą muszą wpłacić do izby rozrachunkowej obie strony kontraktu w momencie otwierania swoich pozycji. Wysokość depozytu początkowego może być zróżnicowana dla różnych rodzajów kontraktów futures. Zależy od stopnia zmienności ceny instrumentu bazowego oraz od ryzyka. Z reguły poziom depozytu początkowego waha się od 0,1% do kilku procent wartości nominalnej kontraktu, a nawet do kilkunastu procent w warunkach napięć rynkowych.

Gdy inwestor ponosi stratę przy niekrzystnej ceny instrumentu bazowego depozyt zlożony na jego rachunku staje się nie wystarczający do zabezpieczenia otwartych pozycji. Musi on zostać uzupełniony. Depozyt uzupełniający powinien być wniesiny przed rozpoczęciem następnej sesji giełowej w takiej wysokości, aby była zachowana stała relacja między wysokościa depozytu zabezpieczającego a aktualną wartością rynkową kontraktu. Jeżeli brakująca suma depozytu uzupełniającego nie zostanie w odpowiednim czasie wpłacona, to izba rozrachunkowa z reguły likwiduje otwartą pozycję kontraktu.

Od strony operacyjnej system depozytów zabezpieczających ograniczający ryzyko związane z kontraktami futures jest zbudowany dwuszeblowo. Na pierwszym poziomie wyznacza się depozyty i dokonuje ich rozliczeń między izbą a jej członkami.

Na kolejnym szczeblu depozyty wnoszone przez inwestorów członkom izby rozrachunkowej bezpośrednio lub za pośrednictwem maklera ustala się na podstawie dwustronnej umowy.

53. Przedstaw istotę transakcji kasowej i terminowej

Biorąc pod uwagę kryterium czasu dostawy i rozliczenia transakcji zawieranych na giełdzie transakcje możemy podzielić na natychmiastowe (kasowe) i terminowe.

Transakcje kasowe - zawarcie umowy kupna lub sprzedaży danego dobra po wyznaczonej cenie, dostawa oraz zapłata następują natychmiast (w momencie zawierania transakji). W transakcji SPOT praktycznie eliminuje się ryzyko.

Transakcja terminowa polega na zobowiazaniu sprzedającego do dostarczenia dobra, będącego jej przedmiotem, a kupującego do jego odebrania w wyznaczonym przyszłym terminie po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy (oddzielenie momentu dostarczenia dobra i zapłaty za nie). Inaczej mówiąc jest to zobowiazanie do wykonania umowy w przyszłości na wcześniej ustalonych warunkach.

Do transakcji terminowych zaliczamy:

- forwards

- futures

- opcje

54. Zlecenia maklerskie z limitem ceny

Zlecenia z limitem ceny- zlecenia, w których cenę określa inwestor. Uważa się ja za maksymalną cenę zakupu papierów wartościowych lub minimalną cenę ich sprzedaży. Wśród zleceń z limitem ceny na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych wyróżniamy:

1. „po cenie rynkowej” (PCR) można je składać wyłącznie w trakcie trwania notowań ciągłych, z wyjątkiem fazy równoważenia rynku. W zleceniu inwestor nie określa ceny, ponieważ jest ono realizowane natychmiast po przyjęciu przez system po cenie zgłoszonego wcześniej i niezrealizowanego zlecenia przeciwstawnego. Oznacza to, że realizuje się tylko najlepszą oczekującą ofertę ze strony przeciwnej. Jeżeli zlecenie PCR nie zostanie zrealizowane w całości, to jego niezrealizowana część zostaje przekształcona w zlecenie z limitem ceny równym kursowi ostatniej zawartej transakcji.

2. „po cenie rynkowej na otwarcie” (PCRO) mogą być przekazywane na giełdę wyłącznie w fazie przyjmowania zleceń na otwarcie i na zamknięcie w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, a także w systemie równoważenia rynku podczas notowań ciągłych. Inwestor, który składa takie zlecenie, chce kupić lub sprzedać dany walor w określonym momencie sesji giełdowej bez dokładnej specyfikacji jego ceny, a więc w momencie ustalania kursu otwarcia lub kursu zamknięcia, kursu równoważącego rynek czy kursu jednolitego. Zlecenia PCRO sa realizowane przed zleceniami z limitem ceny równym kursowi jednolitego oraz kursowi otwarcia, zamknięcia i określonemu w wyniku równoważnia rynku w notowaniach ciągłych, a także nie mogą zawierać warunkó dodatkowych typu: limit aktywacji- LimAkt, wielkość minimalna- Wmin, wielkość ujawniona- WUJ, wykonaj lub anuluj- WuA. Zlecenia po każdej cenie na otawrcie nie są przyjmowane na sesję giełdową, na której po raz pierwszy ma być notowany dany papier oraz na warranty i prawa poboru.

3. „po każdej cenie” mogą być przekazywane na giełdę we wszystkich fazach sesji w systemie notowań ciągłych oraz kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji i dogrywki. Zlecenie PKC realizuje się w pierwszej kolejności, czyli przed innymi zleceniami.

55. Sekurytyzacja

Sekurytyzacja jest metodą pozyskania środków finansowych poprzez emisję papierów wartościowych pod istniejące lub przyszłe wierzytelności. W przypadku przedsiębiorstw najczęściej jest to sekurytyzacja wierzytelności handlowych, odbywa się ona poprzez emisję krótkoterminowych papierów dłużnych.

Podstawowe elementy programu sekurytyzacji to:

1. utworzenie spółki specjalnego przeznaczenia (SPV)

2. wybór banku-agenta emisji

3. opracowanie programu emisji papierów wartościowych

4. określenie zasad doboru aktywów

5. uzyskanie pozytywnej oceny agencji ratingowej

6. opracowanie i zawarcie umów pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w programie.

Zalety sekurytyzacji:

• możliwość tańszego pozyskiwania środków na rynku finansowym w stosunku do kapitału pochodzącego z innych źródeł,

• poprawa bieżącej płynności finansowej podmiotu przeprowadzającego sekurytyzację,

• stosunkowo szybkie i łatwe pozyskanie środków z rynku finansowego- sekurytyzowane aktywa cieszą się dużym zainteresowaniem inwestorów ze względu na dobre zabezpieczenie

Graficzna ilustracja:

1

Uczestnicy funduszu

Dystrybutor

Agent obsługujący uczestników funduszu

Bank powiernik

(rachunek funduszu)

Fundusz

Fundusz

Fundusz

Firma zarządzająca

Towarzystwo inwestycyjne

Firma inicjator programu

Spółka

Specjalnego

Przeznaczenia

(SPV)

Zapłata za aktywa

Przygotowanie programu

Środki z emisji

Środki na wykup papierów dłużnych

Agent emisji

(bank)

Agencja ratingowa

Przyznanie ratingu

Inwestorzy

Wykup papierów

Zapłata za nabyte papiery

Firma emitująca

Organizator emisji (agent)

Inwestor

Bank (gwarant)

Zlecenie

Sprzedaż

Przekaz środków

Pozyskanie środków

Zabezpieczenie płynności

---