projekt lekcji.-pan tadeusz, konspekty- język polski


Katarzyna Rzeszótko

Spec. nauczycielska

Rok IV, gr. 2.

Cykl lekcji poświęconych lekturze Pan Tadeusz Adama Mickiewicza w II klasie liceum.

Na lekcjach poruszone zostaną tematy:

  1. Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. (1godz.)

Cele ogólne:

Cele operacyjne:
Uczeń:

Metody: praca z tekstem literackim i podręcznikiem, analiza, referat o autorze przeprowadzony przez ucznia.

Formy pracy: praca indywidualna, na forum klasy, wykład informacyjny.

Środki dydaktyczne: lektura, podręcznik, książki o Adamie Mickiewiczu i jego twórczości, karta pracy.

Jest to lekcja typowo informacyjna, poświęcona na omówienie epopei Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. Uczniowie dzielą się wrażeniami po przeczytaniu lektury, następnie wyznaczony na poprzedniej lekcji uczeń wygłasza przygotowany w domu referat o życiu i twórczości Adama Mickiewicza. Pozostałe wiadomości gromadzone są wraz z uczniami na lekcji. Przed wyjaśnieniem pojęcia epopeja, nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy z krzyżówką. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy- każda z nich sporządza plan wydarzeń z przeczytanej lektury. Następnie czytane są one na forum klasy przez przedstawicieli poszczególnych grup. Uczniowie, którzy najlepiej sporządzili plan otrzymują dwa plusy (przelicznik plusów na oceny: 4p.= 4, 5p = 5).

  1. Soplicowo i dwór w Panu Tadeuszu. (1godz.)

Cele ogólne:

Cele operacyjne:
Uczeń:

Metody: praca z tekstem literackim, poszukująca.

Formy pracy: praca indywidualna i zbiorowa.

Środki dydaktyczne: Pan Tadeusz A. Mickiewicza, karty pracy.

Uczniowie po przeczytaniu Epilogu z Pana Tadeusza określają, jak przedstawiona jest przestrzeń Paryża i Litwy. Opisują przy pomocy książki otrzymaną mapkę Soplicowa. Następnie przechodzą do opisu dworu- jego architektury i jako symbolu tradycji narodowej. Podział na grupy- każda z nich opisuje dwór na podstawie podanych numerów wersów, głośne odczytanie charakterystyk. Na koniec podsumowanie lekcji i zadanie pracy domowej związanej z następną lekcją.

  1. Wątek miłosny- Zosia, Tadeusz i Telimena. Inni bohaterowie w Panu Tadeuszu. (2 godz.)

Cele ogólne:

Cele operacyjne:
Uczeń:

Metody: praca z tekstem literackim.

Formy pracy: praca indywidualna, grupowa, na forum klasy.

Środki dydaktyczne: Pan Tadeusz A. Mickiewicza, karty pracy

W początkowej fazie lekcji uczniowie wypełniają karty pracy, definiują także słowo miłość i czy ta przedstawiona w lekturze jest banalna czy raczej niepowtarzalna. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy- opis trójki bohaterów i dokonanie wyboru przez grupę III (Zosia czy Telimena). Po ukończeniu tego etapu lekcji podsumowanie i zapisanie wniosków. Przejście do drugiej części lekcji- opisu wybranych postaci- robią to razem wszyscy uczniowie. Sporządzenie notatki z lekcji i na zakończenie krótki sprawdzian.

Temat: Pan Tadeusz Adama Mickiewicza.

Cele ogólne:

Cele operacyjne:

Uczeń:

Metody: praca z tekstem literackim i podręcznikiem, referat o autorze i jego twórczości wygłoszony przez ucznia.

Formy pracy: praca indywidualna, na forum klasy, wykład informacyjny.

Środki dydaktyczne: lektura, podręcznik, książki o Adamie Mickiewiczu i jego twórczości.

PRZEBIEG LEKCJI:

Wprowadzenie

  1. Czynności organizacyjne.

  2. Omówienie celów lekcji.

  3. Podanie tematu lekcji.

  4. Uczniowie dzielą się wrażeniami po przeczytaniu epopei.

Rozwinięcie

  1. Wygłoszenie referatu przygotowanego w domu przez jednego z uczniów o autorze Pana Tadeusza i jego twórczości. Uczniowie w jego trakcie sporządzają w zeszytach zwięzłą notatkę z usłyszanych wiadomości.

  2. Rozdanie uczniom karty pracy- krzyżówka.

0x01 graphic

  1. Wyjaśnienie przez uczniów pojęcia epopeja narodowa i porównanie jej z definicją słownikową..

Epopeja narodowa- jeden z ryginal gatunków epiki, podstawowy i dominujący w tym rodzaju aż do powstania powieści. Obejmuje rozbudowane utwory, ryginaln wierszowane […]. Szczególną rolę odgrywał wszechwiedzący i obiektywny narrator. W stylu eposu przejawiały się dwie tendencje: patetyczny styl opowiadania […] i realistyczny styl ryginalność opisu przedmiotów, sytuacji, wyglądów itp. Określenie przyznawane zwykle jednemu eposowi w ryginalnoś narodowej, dziełu, które na podstawie ryginalno historycznych czy tradycji oddaje najwierniej charakterystyczne dla epoki rysy narodu lub jego warstwy, osiągając jednocześnie wysoki stopień artyzmu. Za epopeję narodową w ryginalnoś polskiej uważa się Pana Tadeusza A. Mickiewicza.

  1. Dlaczego Pan Tadeusz uważany jest właśnie za epopeję narodową?

Przykładowa odpowiedź

Pan Tadeusz jest epopeją narodową nie tylko rygina, że spełnia wymogi formalne dla tego gatunku. Jest tak rygina, że w każdej księdze uwidacznia się ogrom miłości wyrażonej do ojczyzny, narodu, ziemi. Miłość do ryginalno krajobrazu ryginaln jest ukazana zwłaszcza w opisach- wszystko jest wyjątkowe i niepowtarzalne uczniów także obdarzone cechami ludzkimi np. Dwa stawy pochyliły ku sobie oblicza/ Jako para ryginaln; prawy staw miał wody/ Gładkie i czyste jako dziewicze jagody;/ Lewy ciemniejszy nieco, jako twarz młodziana/ Smagława, i już męskim puchem osypana.

[Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Ks. VIII, w. 587-591, s.234]

Rozkochany w ludowości poeta- romantyk umiłowaniom swych czasów wzniósł uczniów pieśniach Pana Tadeusza istny pomnik.[…] Dzięki takiej postawie autora Pan Tadeusz stał się pomnikiem literackim wykazującym cechy znamienne dla większości arcydzieł ryginalnoś[…] Słowem nie krzykliwe przeciwstawianie się innym, lecz owocna współpraca z nimi, wyrażająca się uczniów twórczym zużytkowaniu tego, co ryginal przez wieki zdobywała jest zasadą oryginalności Pana Tadeusza i ta właśnie ryginalność czyni go pomnikiem literackim, stanowiącym ogniwo między dawnymi a nowymi laty, między dawnymi a nowymi ludźmi.

  1. Podzielenie uczniów na cztery grupy. Każda z nich sporządza plan wydarzeń z przeczytanej lektury.

  2. Prezentacja na forum klasy sporządzonych planów. Uczniowie, którzy najlepiej skonstruowali plan otrzymują dwa plusy (przelicznik plusów na oceny: 4p.= 4, 5p = 5).

Zakończenie

  1. Podsumowanie lekcji przez uczniów.

  2. Zadanie domowe: Sporządź krótką notatkę z bieżącej lekcji.

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1.

0x01 graphic

Temat: Soplicowo i dwór w Panu Tadeuszu.

Cele ogólne:

Cele operacyjne:

Uczeń:

Metody: praca z tekstem literackim, poszukująca.

Formy pracy: praca indywidualna, grupowa, na forum klasy.

Środki dydaktyczne: Pan Tadeusz A. Mickiewicza, kartki papieru i przybory do pisania, mapka Soplicowa.

PRZEBIEG LEKCJI:

Wprowadzenie

  1. Czynności organizacyjne.

  2. Sprawdzenie zadania domowego z poprzedniej lekcji.

  3. Uczniowie czytają Epilog z Pana Tadeusza, mają określić, w jaki sposób przedstawiona jest przestrzeń Paryża, a w jaki przestrzeń Litwy.

Przykładowa odpowiedź

Paryż: klaustrofobicznie ciasne mieszkanie, odrapane mury, nie widać nieba, wszędzie kamienice, brudno i ubogo, w mieszkaniu mało światła, bohaterowie przyszarzali, smutni, jakby nie mieli ochoty żyć, siedzą osobno.

Litwa: rozświetlona, żywe kolory, ogromne przestrzenie, przyroda, pejzaż wręcz bajkowy, idealny.

Rozwinięcie

  1. Uczniowie otrzymują mapkę Soplicowa z miejscami do uzupełnienia. Są tam też podane księgi i wersy, w których mają szukać informacji.

  2. Sprawdzenie , czy zadanie zostało wykonane poprawnie.

  3. Uczniowie starają się opisać architekturę dworu.

Prosta forma budowli miała odpowiadać ideałowi życia ziemiańskiego (wiejskiego), które wypełnione było spokojem, pracą i odpoczynkiem. Rytm takiego życia wyznaczają kolejno następujące po sobie pory roku. Ganek jest typowym elementem architektonicznym dworu staropolskiego.

  1. Dwór jako symbol tradycji narodowej.

Po utracie niepodległości Polacy postrzegali dwory jako symbole tradycji narodowej nie tylko z racji ich powszechności. W dworkach szlacheckich zaczęto gromadzić ryciny obrazy a także posążki bohaterów narodowych. Wobec braku państwa dwór w epoce romantyzmu stał się symbolem całej ojczyzny.

  1. Na podstawie analizy i interpretacji wskazanych wersów Pana Tadeusza Adama Mickiewicza uczniowie opisują dwór Sopliców (na zewnątrz i wewnątrz)- praca w grupach.

  2. GRUPA I

    WERSY

    OPIS

    23- 48

    Dwór znajduje się nad brzegiem ruczaju, wybudowany został na pagórku, otacza go brzozowy gaj. Jest podmurowany, natomiast pozostała część budynku zbudowana jest z drewna. Ściany są pomalowane na biało. Jest także otoczony jest topolami chroniącymi go przed wiatrem. Obok Soplicowa znajduje się duża stodoła. Widoczne są też pola uprawne z urodzajną ziemią. Do dworu wjeżdża się przez zawsze otwartą bramę. Wchodzi się do niego poprzez ganek.

    GRUPA II

    WERSY

    OPIS

    51- 86

    Na ścianach wiszą portrety: Kościuszki, Rejtana, Jasińskiego i Korsaka. W drewnianej szafie Tadeusz znalazł stojący zegar kurantowy (gdy się go pociągało za sznurek, można było usłyszeć jak wygrywał mazurka Dąbrowskiego). W jego dawnym pokoju jest fortepian, na którym leżały niedbale nuty i książki. Na oknach stały donice z pachnącymi ziołami- geranium, lewkonią, astrami i fiołkami.

    Zakończenie

    1. Prezentacja grup na forum klasy.

    2. Podsumowanie zebranych wiadomości.

    3. Zadanie domowe: Zastanów się nad charakterystyką bohaterów w Panu Tadeuszu.

    Temat: Wątek miłosny- Zosia, Tadeusz i Telimena. Inni bohaterowie w Panu Tadeuszu.

    Cele ogólne:

    Cele operacyjne:
    Uczeń:

    Metody: praca z tekstem literackim.

    Formy pracy: praca indywidualna, grupowa, na forum klasy.

    Środki dydaktyczne: Pan Tadeusz A. Mickiewicza, karty pracy

    PRZEBIEG LEKCJI

    Wprowadzenie

    1. Czynności organizacyjne.

    2. Uczniowie otrzymują karty pracy z drzewami genealogicznymi Tadeusza i Zosi. Muszą je uzupełnić wpisując w odpowiednie osoby w puste miejsca.

    3. Sprawdzenie odpowiedzi.

    4. Uczniowie wypisują na tablicy, z czym kojarzy im się słowo miłość. Później ustalenie jednej definicji wyjaśniającej to pojęcie.

    Miłość- to pragnienie dobra dla drugiej osoby. Słowo miłość może odnosić się do wielu różnorodnych uczuć, stanów i postaw, poczynając od ogólnego zadowolenia, a kończąc na silnej więzi międzyludzkiej. Rozmaitość użyć i znaczeń, połączona z zawiłością opisywanych przez nią uczuć, powoduje, że miłość jest niespotykanie trudna do zdefiniowania, nawet w porównaniu do innych stanów emocjonalnych. Są różne rodzaje miłości, do: Boga, rodziców, Ojczyzny, i innych ludzi, miłość braterska czy też dwojga ludzi. Potęga miłości wykracza poza świat doczesny i nie zważa na konflikty w otoczeniu, miłość ma moc łagodzenia nieporozumień i zażegnywania sporów.

    1. Uczniowie zastanawiają się, czy miłość w Panu Tadeuszu została przedstawiona banalnie czy może niepowtarzalnie.

    Rozwinięcie

    1. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Pierwsza musi opisać Zosię, druga Telimenę a trzecia Tadeusza. Pierwsze dwie grupy mają dodatkowe zadanie- muszą tak zaprezentować swe bohaterki, aby Tadeusz (w postaci grupy trzeciej) zdecydował się wybrać jedną nich na towarzyszkę życia. Jako pomoc nauczyciel podaje numery ksiąg i wersów z potrzebnymi informacjami do opisu Zosi i Telimena (grupa III musi sama wyszukać informacji o Tadeuszu).


    Zosia:

    Ks. I, w. 110-140

    Ks. V, w. 76-80

    Ks. V, w. 200-212

    Ks. V, w. 219 - 236

    Ks. X, w. 310-340

    Ks. XI, w. 446-451

    Ks. XI, w. 620-640

    Telimena:

    Ks. I, w. 534-550

    Ks. I, w. 591-627

    Ks. I, w. 650-654

    Ks. II, w. 690-699

    Ks. V, w. 2-12, 21-23

    Ks. V, w. 250-272

    Ks. V, w. 363-377

    Ks. VIII, w. 486-505


    1. Prezentacja osób i wybór jednej z kobiet przez Tadeusza (po naradzie).

    2. Podsumowanie i zapisanie wniosków:

    Postaci Zosi i Telimeny zbudowane są bardzo konsekwentnie na zasadzie kontrastu - od razu widać świadomą strategię autorską, choć wygląda to na pozór banalnie. Znaczenie Telimeny pomniejszane jest przez zderzenie jej z elementami komicznymi. Do czytelnika zostaje "puszczone oko" - nie bierzcie tej kobiety zbyt poważnie, to nie jest miłość na zawsze. Miłość jest w utworze istotnym elementem, gdyż właśnie małżeństwo Zosi i Tadeusza przypieczętowuje zgodę między rodami. Zosia jest istotą całkowicie niewinną, nie pasuje więc do planów Tadeusza, który chce przeżyć na Litwie miłosną przygodę. Tadeusz przechodzi z pomocą Telimeny inicjację (erotyczne wtajemniczenie w dorosłe życie), staje się więc "prawdziwym mężczyzną" i wtedy decyduje się poślubić Zosię. Warto zwrócić uwagę na subtelność w przedstawianiu wątku erotycznego - zupełnie inaczej niż w przypadku kartek walentynkowych, gdzie nie ma pola dla wyobraźni.

    1. Charakterystyka wybranych bohaterów Pana Tadeusza przez wszystkich uczniów:

    Jacek Soplica- Ksiądz Robak- Członek rodu Sopliców, brat Sędziego i ojciec Tadeusza. W młodości był hulaką i zawadiaką. Niestety, zakochawszy się w córce Stolnika Horeszki - Ewie, nie dostał zgody na małżeństwo z nią. W przypływie chwilowej złości zabił Stolnika, czym przekreślił swoje szanse na szczęście. Uznany za zdrajcę postanowił odpokutować swoje grzechy poprzez wierną służbę ojczyźnie - najpierw jako żołnierz, a następnie jako emisariusz. Powrócił na Litwę w mnisim habicie jako Ksiądz Robak (bernardyn).

    Sędzia- głowa rodu Sopliców, młodszy brat Jacka. Wzorowy gospodarz, który przestrzegał i pilnowałe dawnych obyczajów i zasad grzeczności. Dzięki temu jego Soplicowo słynęło jako ostoja polskości. Jako zagorzały tradycjonalista miał wielu przyjaciół ale i wrogów (szlachta z Dobrzynia, Gerwazy i Hrabia). Ostatecznie jednak udało mu się zjednać sobie powszechną sympatię.

    Woźny Protazy Brzechalski- wierny sługa Sopliców. W utworze ma swój odpowiednik w rodzinie Horeszków w postaci Gerwazego. Jest to sympatyczny starzec, podobnie jak Sędzia wierny tradycji, a zwłaszcza prawu. Jest ogromnym formalistą - np. gdy Gerwazy nakazuje mu wydać akt własności zamku na nazwisko Hrabiego twierdzi śmiało, że akt ten nie będzie miał mocy prawnej, gdyż narzucony został przemocą.

    Podkomorzy- przyjaciel Sędziego. Przybył do jego domu, aby rozsądzić spór o zamek. Jest przedstawicielem dość nielicznej w utworze magnaterii. Z racji pełnienia wysokiego urzędu, zawsze sadzany jest najwyżej przy stole. Równy Sędziemu w hołdowaniu obyczajom i tradycji. Jak informuje nas narrator jest to „ostatni, co tak poloneza wodzi”.

    Jankiel- właściciel pobliskich karczm. Jest przykładem jednego z bardziej pozytywnych przedstawień Żyda w literaturze polskiej. Jest to Żyd w dużym stopniu zasymilowany- zachowujący odrębność religijną, ale będący wielkim patriotą. Jako w pełni świadomy obywatel robi „dla sprawy” o wiele więcej, niż niektórzy Polacy. Aktywnie współpracuje z Księdzem Robakiem. Jako jeden z nielicznych sprzeciwia się atakowi na Soplicę. W finalnej części utworu jest bohaterem jednej z bardziej znanych scen poematu, nazywanej koncertem Jankiela. Poprzez dobór utworów, które wygrywa na cymbałkach przypomina wydarzenia z historii Polski.

    Hrabia- ostatni z Horeszków, choć, jak mawia Gerwazy, „po kądzieli”. Toczy z Sędzia spór o zamek. Jego rozchwiana natura jest w pewnej części parodią skrajnie romantycznej postawy, opartej nie na filozofii, ale na upodobaniach i modach. Wiele jego decyzji budzi się pod wpływem impulsu i jest podyktowane przez żądną wrażeń wyobraźnię. Przez innych odbierany jest niekiedy jako dziwak. Jednak naiwność i zmienność jego charakteru wraz z biegiem utworu maleją- w ostatnich scenach pojawia się on jako zasłużony w boju pułkownik wojsk polskich. Jak przystało na typ romantyka kocha się ciągle i nie zawsze stale: kolejno fascynują go Zosia, Telimena, a w końcu Podkomorzanka. Początkowo wrogo nastawiony do Sędziego za namową Gerwazego urządza zajazd. W partiach finalnych utworu zapanowuje jednak między nimi zgoda.

    Stolnik Horeszko- nieżyjący już potomek Horeszków w prostej linii. Zginął z rąk Jacka Soplicy, którego uczynił sobie wrogiem poprzez podanie mu „czarnej polewki”. Przedśmiertnie jednak dostrzega niewłaściwość swojego postępowania i przebacza zabójcy. Z relacji Gerwazego dowiadujemy się, że był to bogaty magnat, przeciwnik konfederacji targowickiej. Zaplanował małżeństwo swojej córki, którego owocem jest Zosia - jest wiec jej dziadkiem.

    Gerwazy Rębajło- stary Klucznik, wierny sługa Horeszków, pod tym względem odpowiednik Protazego. Początkowo postać negatywna - to za jego sprawa Hrabia nie chce oddać zamku i decyduje się najechać na Soplicę. Robi to jednak Gerwazy nie ze złej wole, ale dlatego, że poprzysiągł umierającemu Stolnikowi zemstę na Soplicach. W utworze pojawia się z nieodłącznym mieczem zwanym Scyzorykiem, który dopiero pod koniec przekazuje następcy. W ostatnich scenach zmienia się ocena tej postaci - wybaczając Jackowi, zyskuje w ocenie czytelnika. W scenie poprzedzającej ucztę zaręczynową pokazany jest jako dobrotliwy staruszek, pogodzony z dawnym wrogiem - Protazym. Do końca wierny Hrabiemu i Zosi, gotów jest oddać za nich życie. Obdarowuje panienkę skarbami rodzinnymi Horeszków, których strzegł pilnie dla potomków Stolnika.

    Wojski Hreczecha- przyjaciel domu. Pod nieobecność Sędziego pełni obowiązki gospodarza. Postać niezwykle sympatyczna i posiadająca wiele talentów: jest wodzem polowań i najlepszym graczem na rogu, marszałkiem dworu i kuchmistrzem, a także wielkim znawcą historii Polski i zapalonym gawędziarzem. Dzięki niezwykłemu sprytowi potrafi rozstrzygnąć wiele spraw - chociażby spór o Kusego i Sokoła, czy przechylenie szali zwycięstwa na korzyść Polaków podczas bitwy z Moskalami.

    Zakończenie

    1. Uczniowie sporządzają zwięzłą notatkę z lekcji.

    2. Sprawdzian ze znajomości lektury i informacji wyniesionych z lekcji.

    ZAŁĄCZNIKI

    Załącznik 2

    Imię i nazwisko:…………………………………………………………..

    W jakich latach żył Adam Mickiewicz, gdzie się urodził i zmarł.

    ………………………………………………………

    ………………………………………………………

    Podaj definicję epopei.

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    Jakie znaczenie miał symbol dworu w renesansie.

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    Scharakteryzuj jednego z bohaterów (dowolna postać z Pana Tadeusza).

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ……………….…………………………………………

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    ………………………………………………………….

    Załącznik 2

    0x01 graphic

    0x01 graphic

    Bibliografia:

    1. Kowalczykowa A., Romantyzm, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 1994.

    2. Sierotwiński S., Słownik terminów literackich, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1986.

    3. Makowski S., Romantyzm, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998.

    4. Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1995.

    5. Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej? czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Wyd. CDN., Warszawa 1999.

    Makowski S., Romantyzm, WSiP, Warszawa 1998, ss.181-182.

    Sierotwiński S., Słownik terminów literackich, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1986, s.76.

    Makowski S., tamże, ss.184-185

    16



    Wyszukiwarka