entomologia wykłady!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!1, Rośliny - Ogrodnictwo, entomologia


Entomologia

Wykład I 20.02.2005

Danuta Kropczyńska gr. 2 i 4

2 semestry, egzamin testowy 40-60 pytań z częścią otwartą

Entomologia stosowana- głównie zajmuje się owadami, ale również nicienie, ślimaki.

J. Boczek „Nauka o szkodnikach roślin uprawnych” SGGW 2001

J. Boczek „Niechemiczne metody zwalczania szkodników roślin” SGGW 1992

W. Gruszczyński „Zoocydy w ochronie roślin”- SGGW 1993- głównie ogólna charakterystyka grup chemicznych środków ochrony roślin.

„Hasło ogrodnicze”- kalendarz ochrony roślin

Ekologia owadów

Szkodnik -gatunek zmniejszający dostępność, jakość i wartość zasobów człowieka- czyli rośliny uprawne, uprawiane dla celów dekoracyjnych w domach lub w ogrodach, parkach; zwierzęta hodowlane do celów spożywczych, dla przyjemności, włókna używane do tkanin, zwierzęta które niepokoją człowieka przez żądlenie, nakłuwanie i przenoszenie chorób.

Szkodnikami są: owady, nicienie, roztocza, ślimaki, gryzonie, ptaki, zwierzyna płowa, zające

Skąd się biorą szkodniki?

W środowisku liczebność osobników populacji się oscyluje wokół poziomu równowagi.

Utrzymanie poziomu równowagi zależy od:

Czynniki abiotyczne- np. chłód - kilkudniowy przymrozek może spowodować gwałtowny spadek liczebności ale potem liczebność wzrasta do ustalenia się poziomu równowagi- również może to być gwałtowny deszcz- zawsze jednak jakaś część szkodników zostaje.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x01 graphic

Czynniki wrodzone- genotypowe

Wrogowie naturalni

Nie niszczeni przez chemiczne środki ochrony roślin i niektóre zabiegi uprawowe; regulują liczebność gatunków roślinożernych.

Najgroźniejsze dla nich jest:

Koncepcja introdukcji wrogów naturalnych do ekosystemu aby ustalić niższy poziom równowagi - przędziorek owocowiec w sadach- bardzo groźny, aby go zwalczyć wprowadza się dobroczynka w paskach lub fragmentach kory, stosuje się selektywne pestycydy- w 2,3 lata usuwamy problem

Inne składniki biocenozy:

Działalność człowieka:

integrowane programy- wzrost szpecieli po zmodyfikowaniu oprysków spowodował wzrost liczby drapieżników które ograniczyły liczebność przędziorków.

0x08 graphic

Skład jakościowy fauny owadów na polu kapusty:

zoofagi 40%, fitofagi 12%, saprofagi 10%, odżywiające się nektarem 38%

w składzie ilościowym dominują fitofagi

szkodniki:

Owady są zwierzętami zmiennocieplnymi - spadek temperatury przystosowuje je do pór roku

Zmiany pór roku występują cyklicznie, sygnały ze środowiska przygotowują zwierzęta do nadejścia kolejnej pory. Wiążą się ze zmianami temperatury, wilgotności, ilości jak i jakości pożywienia.

Mechanizmy pozwalające na przystosowanie się:

Odrętwienie - krótkotrwały stan zahamowania czynności życiowych po zaistnieniu niekorzystnych warunków.

Diapauza - stan niskiej aktywności metabolicznej związany z zahamowaniem rozwoju lub reprodukcji. W stanie tym owad jest odporny na niesprzyjające warunki środowiska i zmienia swe zachowanie. Diapauza jest genetycznie uwarunkowana, mogą w nią zapadać określone stadia gatunku. Jest kontrolowana przez sygnały ze środowiska których wystąpienie poprzedza nadejście niesprzyjających warunków. Owady diapauzujące w porównaniu z nie diapauzującymi może cechować:

Faza przygotowująca do przejścia w stan diapauzy.

Sygnałem ze środowiska wywołującym diapauze jest fotoperiod, zmiana jakości pokarmu (barwniki)

Zegar fotoperiodyczny i licznik fotoperiod

Wybudzenie z diapauzy- okres diapauzy jest zafiksowany genetyczne

Migracja- jest to faza charakteryzująca się stałym ruchem owadów w określonym kierunku. Powiązana jest z zahamowaniem reakcji na bodźce jak stymulatory żerowania czy reprodukcji. Przystosowuje owady do zmiany miejsca rozwoju i reprodukcji, pozwala owadom kolonizować nowe środowiska, ułatwia mieszanie się populacji i zwiększenie genetycznego zróżnicowania. Wywołują ja sygnały ze środowiska:

ENTOMOLOGIA wykład II 27.02.2006

Integrowane metody zwalczania

Łączne wykorzystywanie dostępnych sposobów i metod zwalczania agrofagów włączając w to agrotechnikę, odmiany odporne, wrogów naturalnych oraz biologiczne i chemiczne zwalczanie celem skutecznego, bezpiecznego i opłacalnego obniżania populacji agrofagów do poziomu poniżej którego nie wyrządza szkód gospodarczych.

Agrofag- chwasty, patogeny, szkodniki.

Definicja i założenia IPM:

Metody integrowane:

Dlaczego IPM?

Jest to jedyny jaki w obecnej chwili możemy zaproponować system zapewniający trwały i opłacalny ekonomicznie sposób zapobiegania szkodom powodowanym przez szkodniki i chwasty wykorzystujący naturalne czynniki ograniczające populację agrofaga posługujący się wszystkimi dostępnymi metodami zwalczania.

Stosowanie metody chemicznej ogranicza się do przypadków, w których inne metody zwalczania zawodzą i dopuszcza pestycydy selektywne, bezpieczne dla środowiska.

Zakłada podejmowanie o zwalczaniu tylko wówczas, gdy jest ona ekonomicznie uzasadniona opierając ją na progach szkodliwości.

Progi szkodliwości- 0,5 przędziorka/ cm2 liścia- progi szkodliwości wyznacza się mierząc intensywność fotosyntezy, przyrost i inne wskaźniki.

Chemiczne środki ochrony roślin:

Zużycie pestycydów w Europie w kg aktywnego składnika na hektar

Szwecja

Dania 0,8

Hiszpania 1,3

Niemcy 1,7

Włochy 3,8

Francja 4,4

Holandia 10,2

Polska 0,5- nie jest to dokładne, w sadownictwie zużywa się znacznie więcej

Podział zoocydów:

Skład zoocydu:

Na etykiecie preparatu substancje czynną określa nazwa chemiczna i wzór chemiczny np. 0-dietylo-0,2-izopropylo-4-metylopiramidyn-6-ylu, nazwa zwyczajowa- diazon, nazwa handlowa: Basudin, Pomona flox, Diazon- ustalona przez producentów. Zawartość substancji czynnej podana jest z nazwą handlową np. Basudin 25 EC, symbol EC oznacza formę użytkowania preparatu.

DS- proszek do suchego zaprawiana roślin

EC- roztwór do emulgowania

SC- stężona zawiesina

SP - proszek do rozpuszczania w wodzie

UL - ciecz do stosowania w ultra niskich objętościach

WP- proszek zawiesinowy

O formie decyduje substancja pomocnicza.

Zachowanie się zoocydów na roślinie:

Działąnie zoocydów na owady:

Bez względu na drogę wnikania do ciała owada najczęściej następuje porażenie jego układu nerwowego.

Bezpieczne stosowanie zoocydu wymaga przestrzegania:

Preparaty szybko rozkładające się- 1 dzień, preparaty o 1 tygodniu lub wielu tygodniach.

ENTOMOLOGIA wykład III

Mechanizm działania zoocydów na owady:

Działają na system nerwowy owadów. Bodźce przewodzone są w systemie nerwowym owadów podobnie jak u innych zwierząt- w obrębie neuronów i jego wypustek- przewodzenie elektromagnetyczne w obrębie ciała neuronu i chemicznie pomiędzy synapsami- acetylocholina. Pestycyd blokuje estrazę cholinową rozkładającą acetylocholinę - gromadzi się ona co powoduje wzrost pobudliwości owadów, zaburzenia czynnościowe, paraliż a następnie śmierć- podobnie działają u człowieka.

Toksyczność zoocydów.

Zoocydy są szkodliwe lub trujące dla ludzi i zwierząt, badania toksykologiczne mają na celu:

Miarą toksyczności pestycydów jest dawka wyrażona w mg/kg masy ciała LD50 -średnia dawka letalna trucizny, powodująca śmierć 50% zwierząt doświadczalnych.

Klasy toksyczności: LD50 mg/kg masy ciała (dla szczura)

Silnie toksyczne <5 - mogą je stosować tylko specjaliści

Toksyczne 5-50

Szkodliwe 51-500- nie stosować w pomieszczeniach zamkniętych

Pozostałe >500- w miarę bezpieczne

Historia stosowania zoocydów:

1200 p.n.e. - siarka, popiół, arszenik

1840 n.e. - pyrotrum - wodny wyciąg z koszyczków chryzantem

1860 - arseniany- bardzo toksyczne

1880 - ciecz kalifornijska

1913- związki rtęci

---------------------------------------------------------------------------------

chlorowane węglowodory- gromadzą się w układzie pokarmowym, kreowały szkodniki niszcząc ich naturalnych wrogów

1939 -DDT- zapobiegał wszawicy i malarii

1940 - HCH

1948 - aldrin, dieldrin

1956 - endosulfan- jeszcze stosowane, nazwa handlowa TIODAN

-----------------------------------------------------------------------------------

insektycydy fosfoorganiczne - stosowane do dzisiaj, ale powoli wycofywane- sporo toksycznych dla człowieka

1949 - paration

1952 - diazonon

karbaminiany

1956- karbaryl- rakotwórczy, ale grupa jeszcze stosowana

perytroidy

1976- permetryna- syntetyczny odpowiednik pyretrum z chryzantemy- duża toksyczność dla owadów, stosowany w g/ha- nie jest selektywny

--------------------------------------------------------------------------------------

1946-62 okres niezawodnej wiary w pestycydy

1962-1972 okres zwątpienia - Rachel Carson „Silent spring”, wzrosła odporność i koszty produkcji

1976- do współczesnych czasów- wprowadzenie metody kompleksowej (integrowanej)-IMP- integrated pest management

Proces rejestracji trwa około 14 lat.

1972- Rachel Carson opublikowała książkę, w której wykazała uboczne skutki stosowania środków ochrony roślin.

Przyczyny wprowadzenia metody integrowanej:

PRZEGLĄD CHEMICZNYCH ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN

Zoocydy fosfoorganiczne

Przez wiele lat najczęściej stosowane. Blokują estrazę cholinową, uniemożliwiają reakcje enzymu z acetylocholiną. Liczne są silnymi truciznami ssaków.

Nie można stosować często preparatów o podobnym mechanizmie działania !!!

Są to estry kwasu fosforowego i fosforany, dwie grupy:

- preparaty o działaniu układowym:

- zoocydy fosfoorganiczne o działaniu wgłębnym:

Karbaminiany- działają tak jak fosfoorganiczne

Estry kwasu N-metylokarbaminianowego, liczne są silnymi truciznami dla człowieka, działają kontaktowo i żołądkowo, na roślinę układowo, wgłębnie, lub powierzchniowo

Pyretroidy

Estry kwasu chryzantemowego lub jego chlorowcowych analogów oraz alkoholi pierwszo i drugo rzędowych, działa na centralny i obwodowy układ nerwowy- blokują kanały jonowe w membranie komórek nerwowych.

Zoocydy III generacji

Analogi inhibitorów biosyntezy chityny (związki benzoilomocznikowe, acylomocznikowe), związki blokujące procesy enzymatyczne w ciele owadów, preparaty powodują zaburzenie syntezy chityny- zakłócają rozwój w stadiach larwalnych, działają kontaktowo i żołądkowo, na roślinę powierzchniowo, niszczą życie biologiczne w wodzie.

INNE

Pochodne pirydyny

Karbarylonoizol

Tiosulfonian

Neonikotynoidy

Oksydiazyny

Chloronikotynyl

Hydroid

Makrocykliczne laktony

EMTOMOLOGIA wykład IV

Zaprawy nasienne- najmniejsze skażenie środowiska, pozostają w roślinach przez kilka tygodni, chroni w okresie kiełkowania i wzrostu.

GAUCHO 350 FS- (imidachloropiryd), szkodliwy, połyśnica marchwianka, śmietki, oprzędziki, pchełki, mszyce

MARSCHAL 250 CS- (karbosulfan), szkodliwy, połyśnica marchwianka, śmietki, oprzędziki, mszyce.

NOMOLT 150 SC -(teflubenzuron), pozostałe, połyśnica marchwianka, śmietki, ułudnica cebulówka.

SUPER HOMAI 70 DS- (diofonat metylowy, tiuran i diazinon III), połyśnica, śmietka kapuściana, mszyce, oprzędziki.

VYDATE 240 SL - (oksamyl), bardzo toksyczny, mączlik, miniarki, mszyce.

Nematocydy:

BASAMID 97 GR- (diazomet), szkodliwy, do odkażania podłoży w szklarni lub gleby w polu, gleba nadaje się do użytku 2-5 tygodni po zastosowaniu, podobnie NEMAZIN 97 XX, temperatura stosowania około 15 stopni, preparat totalny (niszczy chwasty, choroby i szkodniki) należy przykryć glebą i brezentem- rozkłada się na świetle.

Działanie nicieniobójcze ma również karbaminian (VYDATE 240 SL)- bardzo toksyczny, polewanie ziemi;

Akaricydy- działają tylko na roztocze

związki cheterocykliczne

APOLLO 500 SC (chlorofentyezyna), pozostałe, karencja 3 dni, na warzywa, przed kwitnieniem w sadach, zwalcz młode stadia rozwojowe, podobnie APOLLO PLUS 060 OF

NISSORUN 050 EC, NISSORUN 10 EC, NISSORUN 10 WP (heksytiazoks), pozostałe, karencja 3-30, na wszystkich uprawach.

Związki chinozalinowe

MAGUS 200 S.C. (..................), szkodliwy, karencja 7, w sadach i roślinach ozdobnych, zwalcza stadia dojrzałe

pochodnie kwasu siarkowego

OMITE 30 WP (propagit) szkodliwy, karencja 3-14, podobnie OMITE 570 EW, na wszystkie uprawy.

Fenoksypyrazol

ORTUS 05 S.C (fenpyroksymat), pozostałe, karencja 7, wyłącznie w sadownictwie

Związki cynoorganiczne

PENNSTYL 25 W.P., PENNSTYL 600 S.C (cyheksatyna), szkodliwy, karencja 30, sadownictwo, rośliny ozdobne.

Związki pirydazonowe

SANMITE 20 WP (pirydaben) szkodliwy, karencja 7, przędziorki w sadach i pod osłonami, roztocz truskawki i mączlik szklarniowy.

Kontrola Instytutu Ochrony Roślin - pozostałości wykryto w 100% prób w agreście, 80% malinach, 50% papryki i sałaty pod osłonami. Najczęściej pozostałości fungicydów, tylko w porzeczce wykryto insektycydy- w 4,6% prób przekroczono poziom tolerancji.

Badania Państwowego Instytutu Ochrony Środowiska - dużo w truskawkach 63%, jabłkach 80%, pomidorach 40%, ogórek 43% pod osłonami, najczęściej fungicydy oraz insektycydy.

Owad może rozłożyć preparat na nietoksyczne składniki, zgromadzić go w ciele tłuszczowym, ścianie przewodu pokarmowego. U firofagów występują licznie enzymy hydrolityczne rozkładające trucizny. Większą zdolność rozkładania mają polifagi. Występują przystosowania morfologiczne- gruba kutikula stóp, ciało pokryte włoskami. Ważną barierę stanowią osłonę włókien i zwojów nerwowych.

Zjawisko odporności krzyżowej - owad nabierając odporności na jeden preparat nabiera odporności na wszystkie preparaty o tym samym mechanizmie działania.

Czynności wpływające na powstawanie ras odpornych.

Uboczne skutki stosowania pestycydów.

Klasyczne pestycydy zaliczamy do ksenobiontyków- związki chemiczne nie występujące w przyrodzie, obecnie dzięki świadomej decyzji człowieka. Od innych źródeł skażenia różni je poddanie kontroli.

Skutki bezpośrednie- masowe zatrucia np. ptaków przez rozsypanie na polu granulatu zawierającej karbofuran.

Skutki pośrednie:

Liczba mogilników w Polsce wynosi 434, łączna masa przechowywana masa przechowywanych wynosi 6335 ton.

Sposób likwidacji:

Najbardziej niebezpieczne rozlewanie preparatów do odparowania LOGOS 500 EC- dichlorofos, praca przy zaprawianiu i w magazynach, przy usuwaniu zbędnych pędów- kwiaciarki.

ACTELLIC 500 EC- pozostaje 5 dni w powietrzu , 7 dni na powierzchni roślin

Narażeni bezpośrednio:

Narażenie pośrednie:

Skutki stosowania metody chemicznej:

Związki modyfikujące zachowanie owadów:

o zachowaniu owadów w środowisku decydują sygnały chemiczne zwane semiozwiązkami, mediatorami (?) lub chemicznymi informatorami- są związkami naturalnego pochodzenia wytworzone przez organizmy żywe.

Pozwalają owadom:

sensilla (?)- szczecinki - utwory na czułkach odbierają sygnały chemiczne

Podział semizwiązków:

Feromony

Feromony płciowe:

Stosowanie feromonów płciowych:

Typy pułapek feromonowych:

…………

Feromony agregacyjne:

Wykład 5

Substancje modyfikujące zachowanie owadów c.d.

Feromony alarmu

Feromony znacznikowe

Feromony dystrybucyjne

Informatory chemiczne służące do komunikowania się między różnymi gatunkami:

Kariomony

Substancje wywołujące u osobnika który je odbiera reakcje dla niego korzystne a niekorzystne dla osobnika wysyłającego sygnały.

Przykłady kariomonów wykorzystywanych w walce biologicznej w celu poprawienia wyników jej stosowania:

Większość wrogów naturalnych ma skłonność do przelatywania z uprawy na uprawę, kariomony pozwalają zatrzymać ich w jednym miejscu.

trzpiennik → kał → grzyb Amylostireum → gąsieniczniki

Allomony

Są chemicznymi sygnałami wysyłanymi przez organizmy i wywołującymi u biorców tych sygnałów korzystne reakcje dla emitera, a nie dla tego, który te sygnały odbiera.

Najczęstsze wykorzystanie semizwiązków:

Pułapki feromonowe:

Feromony (dyspensery) i pułapki feromonowe w polskim sadownictwie

Dyspensery:

Adoxodor - zwójka siatkóweczka

Enarodor - zwójka koróweczka

Grapodor - owocówka śliwkóweczka

Pomodor - owocówka jabłkóweczka

Spilodor - wydłubka oczateczka

Pułapki:

Agrisense

A-1 zwójka siatkóweczka

A-3 zwójka rdzaweczka

A-4 owocówka jabłkóweczka

A-5 zwójka różóweczka

A-6 zwójka porzeczkóweczka

A-7 zwójka bukóweczka = iwineczka

A-8 przeziernik porzeczkowiec

A-9 skośnik brzoskwiniaczek

Feromony mogą być czasem wykorzystywane do bezpośredniego zwalczania owadów.Przykładem może być trociniarka czerwica i torzyśniad kasztanówka.

Szkodniki te występują w małym zagęszczeniu ale stanowią poważne zagrożenie dla szkółek

W przypadku słabo poruszających się gatunków, tworzących przez długi okres czasu małe populacje możliwe jest wychwycenie za pomocą pułapek feromonowych prawie wszystkich samców

Wiele czynników wpływa na działanie pułapki feromonowej i odławianie owadów:

„attract and kill”- przywabianie owadów do kropli na liściu i zabijanie go np. pyretroidem.

Insektycydy pochodzenia roślinnego, mydła, oleje.

Te związki proporcjonalnie do innych insektycydów stanowią niewielką grupę.

W walce z szkodnikami są ważne, ponieważ:

Najważniejsze insektycydy roślinne:

PYRETRUM- otrzymywane z kwiatów Chryzantemum cenerariavefolium. Hamują przepływ jonów Na i K we włóknach nerwowych owadów. Zastosowanie- do zwalczania pasożytów owadów (?), ludzi i zwierząt domowych.

SPRUZIT- preparat bardzo łatwo traci owadobójcze właściwości. Stosowany w ogrodach i sadach do zwalczania gąsienicy motyli i wciornastków

NIKOTYNA- powoduje konwulsje i paraliż, bardzo toksyczna dla ludzi, stosowana w szklarniach i ogrodach, pozostaje na roślinach przez 24-48 h.

NEEMIAZADRIACHTINA - wyciąg z nasion, kory i liści Azadriachla indico i Melia azadriach, działa deterentnie, repelentnie, jest regulatorem wzrostu owadów; stosowana w medycynie; szerokie zastosowanie na uprawach roślin ozdobnych i roślinności w miastach, ulega szybkiemu rozkładowi.

Mydła owadobójcze.

Najczęściej stosowana sól potasowa kwasu olejowego, wnika do tchawek, niszczy kutikulę. Są to insektycydy kontaktowe- aby były skuteczne muszą zetknąć się z owadem. Najlepiej działają na owady o miękkim ciele.

Podobne działanie ma 1-2% roztwór detergentów stosowanych w gospodarstwie domowym.

Oleje.

Używane różne oleje roślinne, najlepiej działają na mało ruchliwe owady o miękkim ciele oraz na jaja owadów i roztoczy. Stosowane do zabiegów wczesnowiosennych w szkółkach, sadach- PROMONOL.

Roślinne insektycydy nie zastąpią syntetycznych, ale uzupełniają je, są mniej toksyczne i mniej trwałe, nadają się do metody integrowanej.

Metoda agrotechnicza.

Cechy charakterystyczne współczesnej produkcji rolniczej:

Decyzje podejmowane przez rolnika mające decydujący wpływ na zdrowotność rośliny i ich ochronę:

Przed posadzeniem rośliny:

Zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu roślin:

Zbiór i czynności pozbiorcze:

Entomologia - wykład 6

Rodzaj gleby.

Masowe pojawy szkodników - najczęściej na glebach lekkich i przewiewnych.

Na glebach torfowych nie występują liczniejsze pojawy śmietek i połyśnicy marchwianki.

Jakość gleb.

Zmiany właściwości wodnych gleb (osuszanie gleb); zmiana odczynu (wapnowanie)- wzrost pH gleby, pogorszenie warunków żerowania szkodników glebowych- drutowce, pędraki, komanice.

Uprawa gleby:

Termin zbioru:

opóźniony zbiór czereśni i wiśni pozwala na dokończenie rozwoju larwom nasiennicy trześniówki. Opóźniony zbiór grochu- dokończenie rozwoju strąkowca grochowego i pachówki strąkóweczki.

Termin siewu i zbioru:

Odpowiedni termin siewu i zbioru warunkuje zdrowotność plonu.

Wczesny siew:

Wczesnych odmian grochu- rośliny zdążą przekwitnąć przed wylotem motyli pachówki strączkóweczki, buraków- zmniejsza uszkodzenia przez śmietkę ćwiklankę, marchwi przez połyśnicę marchwiankę.

Zbieranie resztek roślinnych po zbiorze plonu- pozostawione na polu są miejscem zimowania szkodników np. jaja mszycy kapuścianej, mszycy grochowej i rolnic.

W szklarniach przędziorek chmielowiec, mączlik szklarniowiec.

Płodozmian (zmianowanie)

rok uprawy (po oborniku lub kompoście) rośliny uprawne

I warzywa kapustne, dyniowate, seler

II pomidor, ogórek, sałata, szpinak

III burak ćwikłowy, marchew, pietruszka.

Na polu porażonym niszczykiem zjadliwym nie należy uprawiać tej samej rośliny przez 4-5 lat.

Na polu po cebuli nie uprawiać: cebuli, czosnku, pora, pietruszki, grochu, szpinaku.

Zaleca się uprawę koniczyny, lucerny i kapusty.

Współrzędna uprawa roślin

- w rzędach

- jako roślinę okrywową

- maskują roślinę - owady trudniej rozpoznają swoją roślinę żywicielską (kształt, barwa, zapach). Dobra kryjówka dla wrogów naturalnych; np. por z marchwią, por z koniczyną (roślina okrywowa)

Obecność dodatkowych roślin jest dla szkodników myląca lub odstraszająca.

Współrzędna uprawa roślin zwiększa równowagę i przeciwdziała masowemu rozmnożeniu szkodników.

Zapobiega :

Wady:

Współrzędnie można uprawiać

gat. warzywa dobre sąsiedztwo złe sąsiedztwo

cebula ogórek, burak ćwikłowy, pomidor, marchew, pietruszka fasola, groch, kapustne, rzodkiewka

bazylia, cząber majeranek

czosnek ogórek, pomidor, sałata, skorzonera, marchew, bazylia fasola, groch, kapustne

cząber, koper, tulipany, maliny, drzewa owocowe,

krzewy jagodowe.

Można wykorzystać włókninę i siatki entomologiczne dla ochrony pierwszych stadiów rozwojowych roślin (kiełkowanie)

Szklarnie:

- supernowoczesne- podłoża sztuczne

- tradycyjne- uprawa w glebie

Odporność roślin na szkodniki:

Odnajdywanie roślin żywicielskich przez owady

etapy bodźce pozytywne bodźce negatywne:

poszukiwanie atraktanty repelanty

siadanie atraktanty repelanty

Wstępne

żerowanie fagoincydanty fagosupresanty

ciągłe

żerowanie fagostymulanty fagodeterenty.

Akceptacja:

lot- odróżnianie roślin po kształcie i zabarwieniu, z bliska działają bodźce zapachowe- olejki lotne; osiadanie- dotyk - żerowanie wstępne - żerowanie permanentne

0x08 graphic

Substancje pokarmowe- węglowodany, lipidy, białka

substancje drugorzędne - alkaloidy, glikozydy, olejki lotne

Odporność na szkodniki:

konstytutywna odporność (bierna)

Zespół cech dziedzicznych, których współdziałanie zmniejsza potencjał reprodukcyjny szkodnika co prowadzi do osłabienia skutków jego żerowania. Ten typ odporności warunkują trzy mechanizmy:

W obu tych mechanizmach ważną role odgrywają allozwiązki:

- Allomony (repelenty, deterenty, substancje antybiotycze)

- kairomony (atraktanty, arestanty, substancje zachęcające do żerowania i składania jaj)

Znaczenie struktur morfologicznych w mechanizmach braku akceptacji i antybiozy:

Znaczenie biochemicznego składu roślin.

Niskie stężenie w roślinie podstawowych składników pokarmowych warunkuje brak akceptacji lub antybiozę. Zapotrzebowanie pokarmowe szkodników obejmuje kilkanaście aminokwasów, cukry redukujące, nieredukujące, białka rozpuszczalne, metabolity wtórne: terpenoidy, kwasy fenolowe.

Indukowana (wzbudzona odporność):

u zaatakowanych przez szkodniki roślin dochodzi do reakcji fizjologiczno-biochemicznych doprowadzających do tolerowania obecności szkodnika bez szkody dla swojej kondycji. Odporność wzbudzona pojawia się, gdy system obronny roślin jest stymulowany przez zewnętrzne fizyczne lub chemiczne stymulatory i wywołuje w roślinie akumulacje endogennych metabolitów. Reakcja roślin obejmuje: stymulacje wzrostu, wzrost natężenia fotosyntezy, zmiany w dystrybucji asymilatów, szybką nekrotyzacje lub wzmocnienie tkanek.

Zjawisko to w rodzinach: krzyżowych, komosowatych, złożonych, psiankowatych.

Odporność indukowana

0x08 graphic

0x08 graphic
indukcja odporność stopniowy wzrost poziomu

występuje w początkowej odporności w miarę upływu czasu

0x08 graphic
fazie żerowania szkodnika

0x08 graphic
może zanikać po pewnym czasie

może się utrzymywać i przejawiać na skutek przełamania bariery obronnej rośliny.

się jako odporność

Opłacalność uprawy roślin odpornych:

- na świecie setki roślin odpornych- najczęściej zbóż

- wartość zysku zależy od poziomu uprawy w danym państwie ( uprawa odmian pszenicy odpornych na muchy... 120 razy)

Kwarantanna:

niedopuszczenie obcych organizmów (egzotycznych) na teren, na którym nie występują.

- kwarantanna zewnętrzna

- kwarantanna wewnętrzna

Międzynarodowa konwencja Ochrony Roślin podpisana w 1951 r reguluje jej zasady. Podpisało ją 100 krajów. FAO czuwa nad jej przestrzeganiem. EPPO - Europejska i Śródziemnomorska Organizacja Ochrony Roślin. Kraje UE mają własną listę kwarantannową i wspólne wymagania kwarantannowe.

Dwa aneksy:

Aneks I

A- agrofagi nie mogące być rozwlekane w obrębie krajów UE

B - agrofagi nie mogące się znaleźć w tak zwanych strefach chronionych.

Aneks II

A - wykaz roślin i produktów roślinnych, które jeśli są opanowane przez określone agrofagi kwarantannowe

B - lista agrofagów, które jeśli się znajdują na określonych roślinach lub produktach, nie mogą być wpuszczane do stref ochronnych.

Paszporty roślinne - przesyłki muszą być zaopatrzone w paszport roślinny- jest to etykieta przyklejana na towar (sprawdzanie już na plantacji) i dodatkowy dokument z licznymi informacjami.

Inspekcja Ochrony roślin- w Polsce.

Rodzaje zabiegów kwarantannowych:

Entomologia- wykład

metoda fizyczna - wykorzystuje do zwalczania szkodników takie czynniki jak temperatura, wilgotność, kolor, pułapki świetlne, zasysające, promieniowanie i kontrolowana atmosfera.

Temperatura- owady są zwierzętami zmiennocieplnymi, temperatura ich ciała zmienia się w zależności od otoczenia. Procesy życiowe owadów zależą od temperatury otoczenia, wraz z jej zmianą

ulegają spowolnieniu lub przyśpieszeniu.

Temperatura zera fizjologicznego- progowe temperatury, przy których następuje zahamowanie czynności życiowych, jest utrwalona genetycznie. Dla owadów w zależności od gatunku od +2°C do +25 °C, w temperaturach niższych lub wyższych zapadają w stan odrętwienia.

Suma temperatur efektywnych- suma temperatur ciepła potrzebna do przejścia pełnego cyklu rozwojowego. Jest stała dla określonego gatunku.

S = (T-to) d gdzie:

T- średnia temperatury gleby

to - zero fizjologiczne gatunku

d- liczba dni rozwoju pokolenia lub stadium rozwojowego

Suma ciepła potrzebna dla różnych gatunków:

zero fizjologiczne suma temperatur efektywnych

stonka 11,5 330

mszyca brzoskwiniowa 3,0 137

mszyca jabłoniowa 7,0 114

rolnica zbożowa 10,0 1000

suma temperatur dla stonki ziemniaczanej -Boczek- najlepiej zwalczać stadium L2, znajomość sumy temperatur efektywnych pozwala wyznaczyć czas jej wystąpienia.

Niskie temperatury:

Temperatury wysokie:

Kolor - owady widzą światło o długości fali 250-720 nm, najszybciej (?) reagują na światło o długości 360-420 nm, lepiej reagują na zmieniające się natężenie, ale mają mniejszą ostrość widzenia. Reakcja na różne barwy wykorzystywana jest w kolorowych pułapkach, oprócz barwy role odgrywa umiejscowienie pułapki, skład otoczenia, stan fizjologiczny owada. Najczęściej używanymi kolorami w pułapkach jest kolor biały, żółty, niebieski i zielony.

Wilgotność- jest czynnikiem przyśpieszającym lub spowalniającym rozwój. Ważna jest wilgotność względna powietrza lub zawartość wody pokarmu. Stonka ziemniaczana występuje na obszarach, gdzie opady nie przekraczają 1500 mm, drutowce występują na glebach umiarkowanie wilgotnych o pojemności wodnej 50 - 60%.

Ograniczanie liczebności owadów i roztoczy przez intensywne zraszanie roślin.

Światło- ważny regulator aktywności dobowej i rocznej. Większość owadów jest o aktywności dziennej, jedynie niektóre nocne. Najsilniej owady reagują na UV- wykorzystywane w pułapkach świetlnych. Pułapki świetlne wykorzystujące UV mogą być wykorzystywane nie jako główna lecz jako pomocnicza metoda ograniczania liczebności owadów (np. Owocówki jabłkóweczki). Inne, wykorzystujące zimne białe światło- miernikowce, żukowate, skoczki. Lampy rtęciowe- czasami w sygnalizacji.

Dźwięk - owady wykorzystują dźwięk do komunikowania się, znajdowania pokarmu, rozpoznawania gatunku- nieliczne przykłady zwalczania.

Kontrolowana atmosfera- wyraźnie zwiększona zawartość CO2- wrażliwy jest między innymi strąkowiec fasolowy- 5 dni w temperaturze 25°C i 88% ginie, wołek zbożowy jest odporny.

Promieniowanie jonizujące- promieniowanie o dużej energii, wywołujące jonizacje atomów. Jego działanie mierzone jest za pomocą dawki pochłoniętej Gray (Gy)- średnia zaabsorbowana energia na jednostkę produktu.

Promieniowanie stosowane jest do:

Walka biologiczna

Definicja- walka biologiczna polega na stosowaniu parazytoidów, drapieżców, mikroorganizmów chorobotwórczych, antagonistów lub konkurentów w celu ograniczenia rozwoju populacji szkodnika a tym samym szkód przez niego wyrządzanych.

Organizm drapieżny - kontakt z ofiarą powoduje jej natychmiastową śmierć

Parazytoid - jego stadium larwalne żyje kosztem ciała ofiary (gospodarza), najczęściej powoduje jej powolną śmierć, dorosłe stadia żyją wolno, odżywiają się nektarem kwiatów.

Mikroorganizmy chorobotwórcze (entomopatologiczne) - wykorzystywane są bakterie, wirusy, grzyby wywołujące choroby szkodników.

Antagoniści - obecność ich w miejscu występowania szkodnika hamuje rozwój jego populacji np. przez wywoływanie zmian w składzie biochemicznym liści niekorzystnym dla szkodnika.

Konkurencja- o pokarm, miejsce bytowania, nisze ekologiczną.

Strategie walki biologicznej:

Protekcja- konserwacja-podejmowanie działań poprawiających bytowanie wrogów naturalnych na terenach gdzie już wysępują.

Entomologia wykład 29.05.06

1. Klasyczne introdukcje obcych gatunków wrogów naturalnych.

- Azja i obszary dawnego ZSRR - szkodniki leśne

- z krajów tropikalnych - warzywa i roślin ozdobnych

2. Postępowanie poprzedzające sprowadzenie obcych gatunków wrogów naturalnych:

- pozyskanie wrogów naturalnych z miejsca pochodzenia szkodnika

- potwierdzenie właściwego oznaczenia gatunku, następnie badania nad jego biologią

3. Hipoteza 1:

[...] to sprowadzać wrogów naturalnych. Skuteczność tych zabiegów wynosi 79%

Hipoteza 2:

Nie trzeba sprowadzać naturalnych wrogów, gdyż następuje uczenie rodzimych gatunków przystosowania do nowego szkodnika.

Trwałość działania metody jest główną przyczyną jej sukcesu.

4. Na terenie krajów EPPO w sprzedaży znajduje sie 91 gatunków wrogów naturalnych w tym:

49 pasożytniczych błonkówek

12 drapieżnych chrząszczy (biedronek)

10 drapieżnych roztoczy

8 drapieżnych pluskwiaków

3 drapieżne wciornastki

3 drapieżne muchówki

5 nicieni

5. Drapieżcy to owady, które napadają i zabijają swoje ofiary

a) Skorek pospolity (szczypawka) (Forficula auricularia). Są odporne na preparaty. Przywabia je rosa miodowa wytworzona przez bawełnice.

b) W Polsce występuje około 73 gatunków, drapieżne są dorosłe i larwy. Odżywiają sie owadami o miękkim ciele np. Miodówki, [...], roztocza, motyle, chrząszcze, larwy muchówek. Większość gatunków jaskrawo ubarwiona, przeważają kolory czarny i różne odcienie czerwonego lub żółtego. Zmienność w obrębie jednego gatunku.

Jaja wrzecionowate żółte, lub pomarańczowe

- biedronka siedmiokropka

Biedronki uzupełniają pokarm zwierzęcy pyłkiem, nektarem i spadzią.

Zapotrzebowanie pokarmowe:

larwy: 100-1900 mszyc

dorosłe: 90-240

Zimują gromadnie. Gatunki diapałzują od jesieni do maja. Stadia rozwojowe to jaja, 4 larwy, poczwarka, osobnik dorosły. Do szklarni wpuszcza się larwy w aby oczyszczały szklarnie z mszyc.

W sadach pojawia sie do 15 gatunków biedronek, najczęściej dwukropka, siedmiokropka i [...]

c) Bzyg pospolity - rodzina Bzygowate, ważny wróg naturalny mszyc; charakterystyka:

Średniej wielkości muchówki, zabarwione na czerwono z żółtymi poprzecznymi paskami. Bzygowate nie składają jaj na liściach owłosionych żeby larwy mogły(?) lepiej się wydostać.

6. Drapieżne siatkoskrzydłe - Neuroptera. Większość gatunków jest drapieżna. Drapieżne są dorosłe i larwy.

a) Złotook pospolity (Chrysopa carnea). Preferuje mszyce, miodówki i przędziorki, larwy są również drapieżne. Pokarm dorosłych- pyłek, nektar, rosa miodowa. Płodność samic 400-500 jaj. Zimują dorosłe w roku 2 pokolenia, larwy żerują głównie w nocy. Larwa przeciętnie zjada 300-400 mszyc. W uprawie truskawek, sadów, do chmielników do zwalczania mszyc wprowadzane są w Europie zachodniej i południowej. Do ochrony upraw szklarniowych wprowadzane są larwy razem z jajami [...?].

7. Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera

- wśród przedstawicieli tego rzędu przeważają gatunki roślinożerne.

a)Delikacik zielonkawy

Odżywia się głównie przędziorkami i sokiem roślinnym

b) Tasznik jabłonowiec

Związany z drzewami- wysysa sok z liści, odżywia się wieloma gatunkami stawonogów

c) Zbrojec dwuzębny Picromerus bidens

8. Kowalowate

a) Kowal bezskrzydły Pyrrhocoris apterus

9. Rodzina dziubałkowate Anthocoridae

a) Dziubałeczek gajowy

b) Dziubałeczek mały

c) Dziubałeczek mączlikowy- atakuje mączlika, odżywia się przędziorkami i miniarkami.

d) Dziubałeczek wielożerny- atakuje wciornastki w szklarni

e) Dziubałeczek wciornastkowy- atakuje wciornastki w szklarni

10. Drapieżne roztocze wykorzystywane w uprawach pod osłonami:

a) Dobroczynek szklarniowy

b) Dobroczynek wielożerny - na wciornastki

c) Dobroczynek kalifornijski

d) Dobroczynek brunatny - na wciornastka

Dobroczynek wielożerny odżywia się tylko tym 1 stadium larwalnym wciornastka, pozostałe stadia są za duże.

11. Roztocz glebowy - wykorzystywany jest do walki z wciornastkami w szklarni.

12.

12(?) rząd muchówki Diptera

a)rodzina pryszczarkowate Cecidomyiidae

- Pryszczarek mszycojad Aphidoletes aphidimyza- drapieżne są larwy, dorosłe osobniki składają jaja w kolonii mszyc, larwy są beznogie, zjadają mszyce; jaja składane proporcjonalnie do ilości ofiar, larwa żyje około 7 dni, zjada 49-73 mszyc; przepoczwarzanie w glebie- larwa 2 tygodnie; w ciągu roku występuje kilka pokoleń pryszczarka; może być stosowany w szklarni

- Pryszczarek przędziorkojad Feltiella acarisuga - składa jaja w kolonii przędziorków, larwy żyją tydzień i wysysają przędziorki, przepoczwarzanie na liściach w kokonie.

13. Rząd Chrząszcze Coleoptera

a) rodzina biegaczowate Carabidea - zrośnięte pokrywy skrzydłowe, nie latają, nie gardzą najbardziej owłosionymi gąsienicami- wymiotują na ofiarę i zżerają ja, mogą zjadać stonkę ziemniaczaną

- liszkarz - wielkość dorosłych: 20-40 mm; powierzchnia ciała owada gładka, błyszcząca , omszona lub owłosiona; barwa od czarnego do jaskrawo zielono-pomarańczowego; ciało larw wydłużone, spłaszczone, czarne, białe lub żółte; jaja składane do wielgotnej gleby- rozwijają się od kilku dni do 3 tygodni; gatunki wiosenne: zimuje osobnik dorosły, jaja wiosną, larwy występują latem (6-8 tygodni), poczwarki, osobniki dorosłe jesienią.

Wyróżniamy 3 grupy:

- żyjące w glebie i na powierzchni gleby- związane z otwartymi przestrzeniami, terenami użytków rolnych

- gleba i na powierzchni gleby blisko zbiorników wodnych

- żyjące na drzewach- najmniej liczna grupa- należy do niej Tęcznik liszkarz, Tęcznik, mniejszy

Warunki: stworzenie miejsc do rozwoju larw i składania jaj, rowki głębokości 25 cm.

Owady pasożytnicze, występujące w warunkach naturalnych.

1. Rząd Błonkówki Hymenoptera

a) podrzad Żądłówki, Owadziarki

rodzina Męczelkowate Braconidae

Baryłkarz bieliniak Apanteles glomeratus - jego larwy żerują w larwach bielinków

b) rodzina Oścowate Aphelinidae

Osiec korówkowy Aphelinus mali - pasożytują na koloniach bawełnicy korówki, dobry na stanowiskach naturalnych, można stosować jesli nie stosowane są środki ochrony roślin.

c) rodzina Gąsienicznikowate Ichneumonidae - nie wykorzystywane ale występują w warunkach naturalnch, duże osobniki z dużym pokładełkiem

Gąsienicznik czarny Incheumon nigra

Gąsienicznik żółty

gaz- wyczuwa grzyba żyącego na odchodach larwy, przewierca kore i składa jaja do larwy.

c) rodzina Kruszynkowate

Kruszynek zwyczajny- parazytoid jaj wielu żedów owadów, głównie motyli (bielinki, sówki); w sadownictwie stosowany jako parazytoid owocówek i [...] (wykorzystuje sie spasorzytowane jaja Skośnika zbożowiaczka); wykazuje zmienną skuteczność; wykorzystywany do zwalczania Omacnicy na kukurydzy; obniżać skuteczność kruszynka mogą warunki pogodowe- deszczowe i zimne; kruszynki muszą być pasażowane na jajach sówek.

d) rodzina Rączyce - larwy rączyc są częstymi ekto lub endopasorzytami larw motyli.

Owady pasożytnicze wykorzystywane w walce biologicznej

1. Rząd Błonkówki

a) rodzina Mszycarzowate Aphidiidae

Mszycarz szklarniowy Aphididus colemani - nadaje sie do wprowadzenia na uprawe szklarniową przed pojawieniem się mszyc jako zabieg prewencyjny- w kuwetach uprawia się jęczmień z mszycą zbożową - rośliny bankowe (banki- na nich żeruje mszycarz); gatunek stosowany na mszyce małe.

Aphididus ervi - pasożytuje mszyce duże (grochową, burakową)

Praon (?) sp. - spasorzytowana mszyca zamienia sie w galaretowatą masę.

b) rodzina Oścowate

Osieć mączlikowy

c) rodzina Męczelkowate

Męczelka syberyjska Dacnusa Sibirica- pasożytuje na ciałach larw miniarek, składa jaja do larwy żerującej w minie.

Wiechońka miniarkowa Diglyphus isaea - składa jaja obok larwy, zabija larwe.

Czerwolubka żółtawa (??) - pasożytuje larwy i dorosłe czerwce

Pasożytnicze nicienie

Gatunki glebowe atakują larwy owadów w glebie.

Przedstawiciele rodziny Heterorhabdidae -stosowane do walki z larwami opuchlaka.

Rodzina Steinernematidae - stosowana na ziemiórki, w postaci oprysków na wciornastki i mączlika.

Nicienie żyją w symbiozie z bakteriami xerarabdus (?) lub folorabdul (?), bakteria zabija owada i rozmnaża sie, zarodnikami bakterii odżywia sie nicień.

Zabiegi: nicienie kupuje się w formie suchej, zalanie wodą, roztworem nicieni opryskuje się glebę- musi być wilgotna i mieć temperaturę 18-15 stopni, trzeba pilnować żeby gleba przez tydzień była wilgotna.

Patogeny owadów (organizmy entomopatogenne: bakterie, wirusy, grzyby)

Bakterie- znane jest około 100 gatunków bakterii, atakują one około 100 (?) gatunków owadów, wnikają do ciała owadów przez otwór gębowy, oskrzela lub tchawki.

Bacillus thuringiensis - bakteria turyngska(?)- larwy motyli, chrząszczy, muchówek.

Bacillus.....

[.......................]

Bacillus thuringiensis

Stosowanie: pokrywanie zawiesiną zarodników bakterii liści roślin- nie działa na owady o aparacie gębowym kłująco-ssącym.

Podstawowe szczepy:

Biopreparaty na bazie B. Thuringiensis nie mają rejestracji na polskim rynku; dawka 3-4 kg na ha, u nas taka sama (??), stosowana w leśnictwie.

Entomologia- wykład

Bacilluc thuringensis

Badania nad uzyskaniem szczepów bakterii o zwiększonej aktywności owadobójczej. Otrzymuje je sie na drodze:

Biopreparaty- nie przepisuje.

Owadobójcze grzyby.

Znane jest 800 gatunków, wykorzystywane 12-18 gatunków klasy grzybów niedoskonałych i rzędu strzępczaków.

Zwalczanie pędraków przy użyciu Beauveria bominartit (?)- ochrona łąk i pastwisk, podobnie jak poprzedni gatunek; termin: następna wiosna po rójce dorosłych chrabąszczy, powszechnie stosowana w Szwajcarii.

Verticillium lecani -atakuje owady o miękkim ciele, wykorzystywane w szklarni do zwalczania mączlika i mszyc- zabieg jedynie w pochmurną pogodę = duża wilgotność.

Patogeniczne wirusy.

Wirusy stawonogów to bakulowirusy, najczęściej atakowane to: chruścik, muchówki, błonkówki, chrząszcze i motyle (owady o gryzącym aparacie gębowym)

Ciała wtrętne (???) bakulowirusów są:

Zakażenie następuje po przedostaniu się wirusa do przewodu pokarmowego wraz z pokarmem.

W jelicie środkowym (pH 8-9) wirusy uwalniają się z ciał wtrętowych i atakują nabłonek jelita.

Namnażają się i dostają się od hemolimfy i innych tkanek.

Bakulowirusy są najbardziej przydatne ponieważ są:

Zastosowanie:

Produkcja preparatów wirusowych:

Wykonane preparaty nazywamy biopreparatami.

Metoda genetyczna.

Jest to uzyskiwanie genetycznie zmodyfikowanych osobników tego samego gatunku owada w celu obniżenia jego liczebności. Zdaje to egzamin u gatunków które są nieliczne, występują na niewielkim terenie i są łatwe w masowej hodowli.

Stosowanie sterylnych samców- szkodnik produkowany na masową skale w laboratorium i uwalniane.

Warunki:

Problemy:

Metoda stosowana do 3 celów:

Program zwalczania owadów za pomocą sterylnych samców:

rodzaj programu: gatunki: miejsce:

likwidacja gatunku mucha śrubowa USA, Libia i Meksyk

muszki owocowe Meksyk, Japonia

obniżenie liczebności śmietka cebulanka Holandia, Tajwan

(jedynie jeżeli pełna izolacja od innych pól)

zapobieganie skośnik bawełnowy USA

rozprzestrzenianiu muszka owocowa Meksyk

Wykorzystywanie sterylnych samców do zwalczania miniarek.

Wykorzystanie inżynierii genetycznej w celu ulepszania organizmów stosowanych w walce biologicznej.

Ulepszanie drapieżców i pasożytów, zalety:

Ulepszanie prowadzi się w kierunku:

Niezgodność cytoplazmatyczna:

sperma owadów zapładnia jaja tylko gdy ma te same lub podobne symionty.

Parazytoidy - bakterie z rodzaju Wolbachia

wykorzystanie bakterii z rodaju Wolbachia:

[.....]

Translokacja:

Polega na umieszczeniu genów w innym miejscu na chromosomie lub w innym chromosomie. Tak zmodyfikowany owad kopuluje z normalnym osobnikiem, ma potomstwo....

Entomologia- wykład I 6.10.2006

MONITORING, SYGNALIZACJA I PROGNOZOWANIE SZKODNIKÓW SZKÓŁEK

Przed podjęciem decyzji o zwalczaniu każdego szkodnika należy wiedzieć czy jest on obecny na uprawie i czy jego populacja lub potencjalna populacja będzie powodowała istotne szkody. Takie zadania spełnia monitoring. Jego prostą formą jest tradycyjna inspekcja wizualna, czyli lustracja.

Termin pojawu szkodnika jest często przewidywany na podstawie prognozy krótkoterminowej. Taką prognozę opracowuje się zazwyczaj na kilka dni naprzód.

Ogłoszenie prognoz krótkoterminowych w postaci komunikatów przeznaczonych dla producentów nazywamy sygnalizacją.

W komunikacie określa się dzień, w którym należy przystąpić do zwalczania szkodnika, w przypadku stwierdzenia wielkości populacji szkodnika przekraczającej próg zagrożenia, czyli najniższą liczebność populacji grożącą przy dalszym wzroście stratami wyższymi niż tolerowane dla danej uprawy

Przewidywanie nasilenia liczebności szkodnika za pół roku lub w roku przyszłym nazywamy prognozą długoterminową.

Wyróżniamy trzy grupy metod służących do ustalenia terminu pojawu szkodnika:

• bezpośrednia obserwacja pojawu szkodnika na uprawie lub w hodowli w ogródku fenologicznym

• zastosowanie pułapek

• prognozowanie terminu pojawu określonego stadium rozwojowego

Akcesoria niezbędne w czasie przeprowadzania lustracji:

1.Dobra lupa + ewentualnie binokular

2. Mocny, nie wyginający się nóż (do sprawdzania obecności szkodników pod korą)

3. Szpadel (w celu sprawdzania gleby wokół korzeni)

4. Plastikowe torebki (do pobierania próbek w celu sprawdzenia pod binokularem lub przesłania do identyfikacji)

5. Płachty do otrząsania szkodników (mogą posłużyć do określenia liczebności szkodników)

6. Pułapki mechaniczne - kubeczki lub pudełeczka do zagłębiania w glebie w pobliżu roślin (często używane w szkółkach roślin ozdobnych) do chwytania owadów, np. turkucia podjadka, dorosłych opuchlaków.

7. Pułapki świetlne - przywabiają i wyłapują dorosłe motyle, chrząszcze i pluskwiaki. Efekty odłowów nie są jednak do odczytu przez nowicjuszy (w ciągu jednej nocy można wyłapać setki gatunków)

8. Pułapki feromonowe - zawierają feromony płci lub atraktanty. Najczęściej stosowane na motyle. Służą głównie do określania terminu pojawu motyli i ich masowych lotów.

9. Pędy pułapkowe - świeżo ścięte kawałki gałęzi rośliny żywicielskiej kładzione na plantacjach gdzie podejrzewa się aktywność szkodników takich jak różne gatunki chrząszczy niszczących drewno i korę, najczęściej korników

Tego typu pułapki trzeba sprawdzać okresowo w celu zaobserwowania pojawienia się samic składających jaja. Po złożeniu jaj, ale przed osiągnięciem przez larwy dojrzałości trzeba pułapki zniszczyć (np. spalić)

LUSTRACJA

Metoda

Grupy szkodników

Wizualna ocena liczebności gatunków w próbie liści lub innych organów roślin

Większość gatunków żerujących na powierzchni roślin. Ocenę liczebności małych gatunków przeprowadzamy posługując się lupą.

Strząsanie z gałęzi przy pomocy gumowej pałki

Większość gatunków żerujących na powierzchni roślin. Głównie dorosłe.

Uwagi dotyczące lustracji:

Powierzchnia uprawy powinna być sprawdzana fizycznie (tj. np. poprzez przejście przez nią)

przynajmniej raz w tygodniu

Obserwacje powinny być zapisywane. Przykład kartki do zapisu:

data, roślina żywicielska, szkodnik-problem, faza fenologiczna, pestycydy

PUŁAPKI- opaski:

- Opaska zapobiegająca wspinaniu się larw

- Opaski - pułapki na brudnicę - czarny materiał okręcony wokół pnia

- Opaski lepowe-samice piędzika przedzimka

TABLICE I INNE PUŁAPKI LEPOWE W MONITORINGU

- Tablice lepowe (głównie żółte, czasem białe lub niebieskie (mszyce, miodówki, skoczki, wciornastki- zwabia je niebieska tablica)

- Celuloidowe płytki po obu stronach pokryte klejem- larwy czerwców

- Opaska lepowa na czerwce (ciemna)

- Pułapka lepowa na mszyce, skoczki, muchówki, wciornastki

- pułapki świetlne- żarówka i pojemniki na jajka- na nocne motyle z rodziny sówkowatych

FEROMONY

Zastosowanie feromonów umożliwia:

- Wykrycie i zlokalizowanie szkodnika

- Określenie liczebności populacji szkodników (szacunkowe)

- Monitoring lotu szkodników

- Bezpośrednie wychwytywanie i niszczenie szkodników

- Wyznaczenie dokładnego terminu zabiegu

- Ochronę środowiska naturalnego (poprzez ograniczenie stosowania pestycydów)

Sposoby stosowania feromonów:

-W pułapkach feromonowych:

- Dyspensery

- Lepkie powierzchnie nasycone feromonem

- W postaci pojedynczych kropel na drzewo za pomocą specjalnego aplikatora („attract and kill”)

Do dezorientacji samców:

- Kawałki włókien nasyconych feromonami

- Kapsułki do zawieszania

Pułapki feromonowe:

Feromony (dyspensery) i pułapki feromonowe w polskim sadownictwie

Dyspensery:

Adoxodor - zwójka siatkóweczka

Enarodor - zwójka koróweczka

Grapodor - owocówka śliwkóweczka

Pomodor - owocówka jabłkóweczka

Spilodor - wydłubka oczateczka

Pułapki:

Agrisense

A-1 zwójka siatkóweczka

A-2 owocówka śliwkóweczka

A-3 zwójka rdzaweczka

A-4 owocówka jabłkóweczka

A-5 zwójka różóweczka

A-6 zwójka porzeczkóweczka

A-7 zwójka bukóweczka = iwineczka

A-8 przeziernik porzeczkowiec

A-9 skośnik brzoskwiniaczek

Wiele czynników wpływa na działanie pułapki feromonowej i odławianie owadów:

Feromony mogą być czasem wykorzystywane do bezpośredniego zwalczania owadów. Przykładem może być trociniarka czerwica i torzyśniad kasztanówka.

Szkodniki te występują w małym zagęszczeniu ale stanowią poważne zagrożenie dla szkółek

W przypadku słabo poruszających się gatunków, tworzących przez długi okres czasu małe populacje możliwe jest wychwycenie za pomocą pułapek feromonowych prawie wszystkich samców

Monitorowanie szkodników w szkółce roślin ozdobnych

szkodnik

Sposób monitorowania

mszyce

Sprawdzać na spodniej stronie liści, wzdłuż żyłek i na pąkach, szukać śladów rosy miodowej. Używać żółtych tablic

miernikowcowate

Opaska lepowa u podstawy drzewka

Motyle minujące na brzozie

Żółte tablice

Oprzędnica jesienna (motyl)

Monitoruj pojawianie się oprzędów w końcu lata

Miseczniki

(czerwce)

Monitoruj ślady rosy miodowej. Sprawdzaj gałązki na obecność samic

Brudnica mniszka

Żółte tablice lepowe do monitorowania młodych larw opuszczających się na przędzy. Opaski wokół pnia na starsze larwy

Pryszczarki (muchówki)

Żółte tablice

Popillia japońska

Chrząszcze,żukowate

Pułapki feromonowe i z atraktantami

Przędziorek sosnowiec

Otrząsanie igiełek na białe kartki

Przędziorek chmielowiec

Otrząsanie liści na białe kartki

opuchlaki

Pułapki - kubeczki, pojemniczki wkopane do gleby, żółte tablice lepowe zawieszone między drzewkami

Opaska wokół podstawy rośliny. Dorosłe w dzień będą się chowały pod opaskę. Sprawdzaj obecność larw w pobliżu korzeni

Namiotnik jabłoniowy

W okresie zimy sprawdź obecność jaj na gałązkach. W maju usuwaj namioty

Borecznik rudy

Zwójka sosnóweczka

Szukaj więdnących igiełek i zbrązowień

pułapki feromonowe

Modele fenologiczne, sygnalizacja

Buduje się w oparciu o fazy rozwojowe rośliny gospodarza i aktywność szkodnika.

Porównanie zbieżności w czasie określonej fazy rozwoju rośliny i szkodnika pozwala na określenie terminu zwalczania.

Przykłady modeli fenologicznych:

Rośliny wskaźnikowe w szkółkach = rośliny indykatory

Rośliny wskaźnikowe to takie rośliny, które pierwsze wabią specyficznego szkodnika. Te rośliny powinny być sprawdzane na początku każdego cyklu monitorowania. Znajomość roślin wskaźnikowych pozwala często na uchwycenie szkodnika zanim osiągnie populacje zbliżające się do progu zagrożenia

Roślina indykator

Szkodnik

Caragana

skoczki

Clematis

mączlik

trzmielina

Miseczniki (czerwce)

wiciokrzew

mszyce

świerk biały -P. glauca Conica

Przędziorek sosnowiec

dąb sp.

Brudnica nieparka

Róża

Mszyce,przędziorki, papillia japońska

bez sp.

przędziorki

Lilak

Chrząszcze, żukowate

„Mapowanie szkodników”

Drzewka, krzewy, byliny na których pojawiły się szkodniki w poprzednim sezonie są bardziej narażone w następnych sezonie i wymagają szczególnej uwagi. Mapowanie jest zapisem pojawu szkodnika w określonym miejscu plantacji.

PROGNOZOWANIE

Suma temperatur efektywnych dla przędziorka lipowca

Temperatura progowa + 10oC (zero fizjologiczne)

Suma ciepła potrzebna do składania jaj 258oC

Suma ciepła potrzebna do pojawienia się I-szego pokolenia 466-563oC

Przykład:

wykorzystanie sumy temperatur efektywnych do określenia terminu zwalczania Zwójki różóweczki na kolkwicji

Pierwsze gąsienice wylęgają się pod koniec kwietnia i na początku maja, kiedy suma temperatur efektywnych osiągnie 50 stopniodni (zero fizj. = 8). Masowy wylęg gąsienic - przy 70 stopniodniach i trwa 7 - 13 dni. W ciągu 25 - 40 dni całkowity rozwój gąsienic. Stadium poczwarki trwa 8 - 18 dni. Motyle pojawiają się na początku czerwca

PROGNOZOWANIE

SZKODNIK

KRÓTKOTERMINOWE

DŁUGOTERMINOWE

przędziorki

Badanie i prognozowanie liczebności na podstawie warunków pogodowych

Liczebność jaj zimowych. Spadki temp. Po okresie temp. Dodatnich - wysoka śmiertelność

mszyce

Określanie liczebności mszyc i wrogów. Ciepła wiosna sprzyja rozwojowi

Liczebność jaj

Duża wrażliwość na niskie temp.a larw na wiosenne przymrozki

Skorupik jabłoniowy

Badanie liczebności larw i ocena stopnia zagrożenia

Spadki temp. wiosną wysoka śmiertelność

miodówki

Określanie liczebności larw na pąkach. Umiarkowana temp.

I duża wilgotność sprzyja rozwojowi

Liczebność jaj

Duża wrażliwość larw na wiosenne przymrozki

brudnica, kuprówka,

niestrzęp,

prządka

Ocena liczebności gąsienic i zagrożenia

Liczba jaj i gniazd zimujących spasożytowanie gąsienic

namiotnik

Liczebność gąsienic opuszczających tarczki

Liczba tarczek w okresie jesiennym

Zwójki liściowe

Suma temperatur efektywnych

Liczebność jaj w okresie zimowym

MONITORING, SYGNALIZACJA I PROGNOZOWANIE TO PODSTAWOWE ELEMENTY PROGRAMÓW INTEGROWANEJ METODY ZWALCZANIA SZKODNIKÓW IPM

Entomologia wykład

cd.

Środki stosowane w ochronie warzyw polowych:

Pyretroidy

Alfamor 050 SC, Alfazot 050 SC

Bulldock 025 EC

Cyperkill 25 EC; Decis 2,5 EC; Karate Zeon 050 SC; Karate Zeon 100 SC; Talstar 100 EC

Acylomocznikowe

Nomolt 150 SC; Dimilin 25 WP- chrzan i kapustne

Inne

Astec- mszyce

Integrowana ochrona warzyw

Stosowany zoocyd powinien się charakteryzować:

Zalecane metody stosowania zoocydu:

Ochrona warzyw w zachodniej europie:

Trudności:

CEBULA

Zespół gatunków: śmietka cebulanka, śmietka kiełkówka, śmietka glebowa i ułudnica cebulówka- groźne w II pokoleniu występującym w okresie zasychanie szczypioru (lipiec/sierpień), ochrona: śmietki- zaprawianie nasion.

CZOSNEK

POR

BURAK ĆWIKŁOWY

KAPUSTNE

Ochrona kapustnych przed szkodnikami działającymi we wczesnej fazie wzrostu (śmietki, pchełki, chowacze)

  1. Produkcja rozsady:

  1. Ochrona rozsady po posadzeniu

GROCH

FASOLA

MARCHEW, PIETRUSZKA, SELER, KOPER

Sygnalizacja połyśnicy:

Wyjątkowo wskazane miedze bez krzaków- połyśnica ma gody w krzakach☺, nie uprawiać marchwi na polach zacienionych i małych.

Entomologia wykład

cd.

OGÓREK

RZODKIEWKA I RZODKIEW

SZPARAG

RABARBAR

SZKODNIKI WIELOŻERNE

Szkodniki warzyw w uprawach pod osłonami i ich wrogowie naturalni

Integrowana uprawa w szklarni- wszystkie warzywa możemy chronić biologicznie (brak wpływu klimatu- metody bardziej przewidywalne, wrogowie naturalni nie mogą uciec ze szklarni); w Polsce stosuje się metodę integrowaną, w europie stosowana jest metoda biologiczna.

Przędziorki (Spider mites)

Przędziorek chmielowiec Tetranychus urticae

Przędziorek szklarniowiec

Zwalczanie biologiczne przędziorków:

Dobroczynek szklarniowy

Pryszczarek

Dobroczynek kalifornijski

Sposoby wprowadzania wrogów naturalnych przędziorków:

Wciornastki

Wciornastek tytoniowiec

Wciornastek zachodni

Biologiczne zwalczanie wciornastków:

Dobroczynek wielożerny

Sposób wprowadzania:

Amblysseus degenerans - dobroczynek brunatny

Dziubałki (Ortus sp.)

Dziubałeczek wielożerny

Ortus mojusculus

Entomologia wykład 3.XI.06

cd.

Mączliki

Mączlik szklarniowy Trialeurodes vaporariorum

Mączlik ostroskrzydły Bemisia tabaci

Wrogowie naturalni:

Dobrotnica szklarniowa Encarsia formosa

Osiec mączlikowy Eretmocerus eremicus

Dziubałeczek mączlikowy Macrolophus caliginosus

Mszyce

Mszyca brzoskwiniowa Myzus persicae

Mszyca ogórkowa Aphis gossypii

Mszyca ziemniaczana Macrosiphum euphorbiae

Mszyca ziemniaczana plamista Neomyzus circumflexum

Wielkość (to czy są to mszyce małe czy duże typu ziemniaczanego) ma znaczenie przy walce biologicznej

Wrogowie naturalni:

drapieżcy:

Złotook pospolity Chrysopa vulgaris

Biedronki - siedmiokropka lub dwukropka

parazytoidy:

mszycaż szklarniowy Aphidus colemani - na mszyce małe

osiec mszycowy Aphelinus abdominalis - na mszyce duże

Należy stworzyć system w szklarni, który umożliwia skuteczne zwalczenie mszycy. Można to osiągnąć przez ciągłą obecność parazytoidów Aphidus ervi lub Aphidus colemani. Powstawanie tzw. Aphibank

Parazytodiy odnajdują nawet małe ilości szkodnika- dobre na początku inwazji.

Pryszczarkowate

Pryszczarek mszycojad Aphidoletes aphidimyza - zapoczwarzanie w glebie- trzeba zapewnić warunki- wilgotny piasek wokół roślin- metoda na dużych mszyc

Miniarki

Miniarka powszechnianka Liriomyza strigata

Miniarka ciepłolubka Liriomyza trifolii

Miniarka wielożerna Liriomyza. huidobrensis

Ochrona biologiczna:

Meczęlka syberyjska Diglyphus isaea

Wiechońka miniarkowa Diglyphus isaea

Ziemiurki

Lyoriella sp. I Dradysia sp.

Walka biologiczna:

drapieżne roztocze:

Hypoaspis mites

Hypoaspis aculeifer- mieszkają w glebie

Pasożytnicze nicienie:

Steinernema feltiae

Przygotowanie szklarni do IPM przed zakończeniem poprzedniego cyklu uprawowego

Zabiegi profilaktycznie:

Podstawowe metody wykorzystywane w IPM w szklarniach:



Wyszukiwarka