System komunikacji drogowej w Polsce, Pilot wycieczek


Definicje ustawowe

Ustawa z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.) w następujący sposób definiuje autostrady i drogi ekspresowe:

Program budowy autostrad i dróg ekspresowych[edytuj]

Program budowy sieci autostrad i dróg ekspresowych w Polsce, opracowany pod koniec lat 90. XX w., mimo wielu modyfikacji jest konsekwentnie realizowany. Zmiany wprowadzone do pierwotnej wersji programu dotyczyły takich kwestii jak: terminy ukończenia poszczególnych odcinków, zmiany klasy drogi (np. droga ekspresowa S3 początkowo była planowana jako autostrada A3). Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 15 maja 2004 określono sieć autostrad i dróg ekspresowych w Polsce o łącznej długości ok. 7200 km (w tym ok. 2000 km autostrad)[3]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 13 lutego 2007[4] uzupełniło wykaz autostrad i dróg ekspresowych o drogi S2 i S79. 24 sierpnia 2009 roku Ministerstwo Infrastruktury opublikowało projekt[5], a 20 października Rada Ministrów przyjęła Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych[1], które zakłada:

Sieć autostrad i dróg ekspresowych rozbudowywana jest obecnie szybciej między innymi ze względu na duże zainteresowanie problemem, dotacje z europejskiego Funduszu Spójności, a także dotacje Unii Europejskiej. Dodatkowym impulsem mobilizującym instytucje rządowe do przyspieszenia prac w tym kierunku stało się przyznanie organizacji Euro 2012 Polsce i Ukrainie.

Zaawansowanie budowy autostrad i dróg ekspresowych w Polsce

Poniższa tabela zawiera zestawienie planowanych autostrad i dróg ekspresowych w Polsce zgodnie z rządowym "wykazem autostrad i dróg ekspresowych w Rzeczypospolitej Polskiej" będącym załącznikiem do rozporządzeń Rady Ministrów. W rubryce Długość całkowita, wartości oznaczone symbolem * są przybliżone i mają charakter jedynie orientacyjny (nieustalony jest ostateczny przebieg tych dróg, tym samym nieznana dokładna ich długość). Dane w pozostałych rubrykach według stanu na 11 czerwca 2012 r..

 

Autostrady

Oznaczenie drogi

Zakładany przebieg

Długość całkowita

Odcinki gotowe

Odcinki w budowie

Odcinki w przetargu

Odcinki z DŚU

Gdańsk (S6) - Gorzyczki (granica)

565,1 km

246,5 km

43,62%

194,8 km

123,8 km

Świecko (granica) - Kukuryki (granica)

622,6 km

475 km

76,29%

147,6 km

Jędrzychowice (granica) - Korczowa (granica)

670 km

446,5 km

66,64%

219,5 km

4 km

Kołbaskowo (granica) - Rzęśnica (S3)

28,7 km

21,7 km

75,61%

2,2 km

4,8 km

22,3 km

22,3 km

100%

Olszyna (granica) - Krzyżowa (A4)

78,5 km

7,6 km;
70,9 km (jezdnia północna)

54,84%

70,9 km
(jezdnia południowa)

Razem autostrad

1987,2 km

1234,25 km

62,11%

437,3 km

315,65 km

Drogi ekspresowe

Oznaczenie drogi

Zakładany przebieg

Długość całkowita

Odcinki gotowe

Odcinki w budowie

Odcinki w przetargu

Odcinki z DŚU

Pyrzowice (A1) - Cieszyn (granica)

122,1 km *

64,5 km

52,82%

4,8 km

Konotopa (A2) - Nowy Konik (A2)

35,6 km

15 km

20,6 km

Świnoujście - Lubawka (granica)

478,2 km *

167,75 km

35,08%

80,6 km

201,35 km

Grudziądz (A1) - Wrocław (A8)

367,7 km *

76,15 km

20,70%

29,3 km

262,25 km

Goleniów (S3) - Gdańsk (A1)

318,7 km *

55,95 km

17,43%

180 km

726,2 km *

161,45 km

22,92%

108,15 km

52,5 km

269,8 km

Wrocław (DK8) - Białystok (S19)

590,5 km *

101,4 km

17,17%

346,4 km

16,7 km

128 km

Szczecin (A6) - Płońsk (S7)

459,8 km *

43,55 km

9,47%

4,85 km

24 km

Koszalin (S6) - Pyrzowice (A1)

554,2 km *

48,05 km

8,67%

7,7 km

5,3 km

111,7 km

319 km *

12,55 km

3,93%

66,1 km

12,1 km

Zachodnia Obwodnica Łodzi (A2 - S8)

40,1 km

9,6 km

23,95%

4,1 km

27,2 km

Warszawa (S8) - Hrebenne-Rawa Ruska (granica)

321,6 km *

18 km

5,6%

66,1 km

104,7 km

Kuźnica Białostocka-Bruzgi (granica) - Barwinek (granica)

595,2 km *

14,5 km

2,43%

17,6 km

27 km

Elbląg - Grzechotki (granica)

50,2 km[6]

50,2 km

100%

21 km

6 km

15 km

Ostrów Mazowiecka (S8) - Budzisko (granica)

247,5 km *

14 km

6,25 km

13 km

Bielsko-Biała - Zwardoń (granica)

49,8 km

25,7 km

51,6%

15,6 km

8,5 km

Sulejów (S12) - Nisko (S19)

192,2 km *

6,8 km

3,5%

9,7 km

Warszawa-Lotnisko (S2) - Warszawa-Marynarska

4,3 km

4,3 km

Razem dróg ekspresowych

5493,9 km

856,15 km

15,58%

785 km

80,75 km

1419,7 km

Ponadto poniższe drogi ekspresowe nie są elementem rządowego planu sieci autostrad i dróg ekspresowych:

Oznaczenie drogi

Zakładany przebieg

Długość całkowita

Istnieje

Informacje dodatkowe

b.d.

0 km

Planowana północna obwodnica Szczecina ujęta w planach władz miasta. Droga ta nie jest wymieniana w rozporządzeniach Rady Ministrów[3][4], a więc nie jest elementem planowanej sieci autostrad i dróg ekspresowych.

b.d.

0 km

Droga ta, ani żadna jej część nie istnieje. Nie jest też wymieniana w rozporządzeniach Rady Ministrów[3][4], a więc nie jest elementem planowanej sieci autostrad i dróg ekspresowych.

8,6 km

8,6 km

Droga istnieje jako fragment drogi krajowej nr 86 oznaczony znakiem drogi ekspresowej. Nie jest jednak wymieniana w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych[3][4].

Prawne warunki korzystania

Oznaczenia

Polski znak drogowy oznaczający autostradę

Autostrady w Polsce oznacza się znakiem białego wiaduktu nad dwiema białymi jezdniami na niebieskim tle. Numerowane są znakiem o czerwonym tle. Przed numerem zawsze znajduje się litera A. Drogowskazy na autostradach mają niebieskie tło. Drogi ekspresowe w Polsce oznacza się znakiem białego samochodu zwróconego frontem do kierowcy, na niebieskim tle. Numerowane są znakiem o czerwonym tle, z numerem, poprzedzonym literą S, lub miniaturką znaku D7. Drogowskazy na drogach ekspresowych mają zielone tło.

Polski znak drogowy oznaczający drogę ekspresową

Prędkość dopuszczalna

Tabela podaje przewidziane przez ustawę Prawo o ruchu drogowym limity prędkości na polskich autostradach i drogach ekspresowych.

Maks. prędkość (km/h)

Typ pojazdu

Autostrada

Droga ekspresowa
dwujezdniowa

Droga ekspresowa
jednojezdniowa

  • samochód osobowy

  • motocykl

  • samochód ciężarowy do 3,5 tony

  • autobus spełniający dodatkowe warunki techniczne

  • samochód osobowy z przyczepą

  • motocykl z przyczepą

  • samochód ciężarowy z przyczepą do 3,5 tony

  • samochód ciężarowy powyżej 3,5 tony (również z przyczepą)

  • oznakowany pojazd przewożący materiały niebezpieczne i podobne

  • autobus (również z przyczepą)

  • pojazd z urządzeniem wystającym do przodu (więcej niż 1,5 metra od siedzenia)

  • motocykl (również z przyczepą) przewożący dziecko w wieku do lat 7

Inne ograniczenia

Kodeks Drogowy na autostradzie i drodze ekspresowej zabrania:

Zgodnie z Kodeksem Drogowym autostrada przeznaczona jest dla ruchu pojazdów samochodowych, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość co najmniej 40 km/h, w tym również w razie ciągnięcia przyczep (art. 2 pkt 3).

Opłaty

Miejsca poboru opłat w Polsce

Zarządcy autostrad w Polsce

Polskie znaki drogowe oznaczające drogę płatną dla pojazdów lekkich[7]

Korzystanie z dróg ekspresowych jest obecnie zwolnione z opłat dla pojazdów lekkich, natomiast autostrady A1, A2 i A4 zaplanowano jako płatne. Wpływy z opłat za przejazd odcinkami zarządzanymi przez GDDKiA zasilają Krajowy Fundusz Drogowy.

Opłaty są pobierane w dwóch systemach:

System otwarty

Popularniejszym spośród funkcjonujących u koncesjonariuszy jest system otwarty, w którym opłata za przejazd pobierana jest wyłącznie w umieszczonych w poprzek głównych jezdni autostrady punktach poboru opłat (PPO), w których dokonuje się płatności zróżnicowanej w zależności od typu pojazdu. Wdrożenie takiego systemu jest relatywnie tanie, jednakże obniża płynność ruchu na głównych jezdniach drogi, bowiem w celu wniesienia opłaty konieczne jest zatrzymanie pojazdu na każdym PPO, które np. na wielkopolskim odcinku A2 wybudowane są co ok. 50 km.

W tym systemie pobierane są opłaty przez:

  1. Autostrada Eksploatacja S.A. na autostradzie A2 na odcinkach:

Decyzjami o ustaleniu lokalizacji oraz warunkami przetargowymi koncesjonariusz został zobowiązany do zapewnienia wykonania docelowego systemu pobierania opłat jako systemu zamkniętego, w którym miejsca poboru opłat (stacje poboru opłat - SPO) są zlokalizowane na wszystkich węzłach autostrady. Zgodnie z zapisami umowy koncesyjnej, realizacja zamkniętego systemu poboru opłat miałaby nastąpić po osiągnięciu wymaganego poziomu natężenia ruchu[8].

  1. Stalexport Autostrada Małopolska S.A. na autostradzie A4 na odcinku Mysłowice-Brzęczkowice - Balice I (61 km) od 3 kwietnia 2000 (pierwszy odcinek płatnej autostrady w historii polskiego drogownictwa)

System zamknięty

Innym sposobem poboru myta autostradowego jest tzw. system zamknięty, w którym na drogach dojazdowych do i z każdego węzła autostrady (na tzw. łącznicach) budowane są stacje poboru opłat (SPO) oraz PPO na jezdniach głównych autostrady, na końcach odcinka koncesyjnego. W tych miejscach kierowca wjeżdżający na autostradę otrzymuje bilet, za który płaci we właściwym SPO lub PPO opuszczając autostradę. Opłata jest zróżnicowana w zależności od rodzaju pojazdu oraz pokonanego dystansu. System ten wymaga znacznie większych nakładów, ze względu na konieczność wybudowania SPO na każdym węźle. Rozwiązanie takie jest znacznie wygodniejsze dla użytkowników, gdyż nie tamuje ruchu na głównych jezdniach drogi, co zdecydowanie wpływa na utrzymanie dużej płynności ruchu (a co za tym idzie - skrócenie czasu przejazdu i obniżenie zużycia paliwa) oraz poprawę bezpieczeństwa natomiast może powodować zakłócenia w ruchu na węzłach.

W tym systemie pobierane są opłaty na odcinkach:

  1. autostrady A1 Pruszcz Gdański - Toruń Południe

  • autostrady A2: