Prawo UE - A. Wyrozumska slajd 4, Prawo UE(1)


Prof. Anna Wyrozumska

Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ

Jean Monnet Chair of European Constitutional Law

Wstęp do prawa europejskiego 2009 - 2010

AKTY PRAWNE i Prawo UNII od 1 grudnia 2009 r.

1. Akty prawne Unii

1.1. Wybór właściwej podstawy prawnej aktu prawnego

(...)

Rozpatrując projekt aktu prawodawczego, Parlament Europejski i Rada powstrzymują się od przyjmowania aktów nieprzewidzianych przez procedurę prawodawczą obowiązującą w danej dziedzinie.

art. 94 i art. 95 TWE/ art. 115 i 114 TFUE - w sprawie stanowienia prawa w celu ustanowienia i funkcjonowania wspólnego rynku i rynku wewnętrznego

art. 308 TWE/ art. 352 TFUE dodatkowe kompetencje

1.2. Akty prawne Unii wymienione w art. 288 TUE/ art. 249 TWE

Artykuł 288 TFUE (dawny artykuł 249 TWE)

W celu wykonania kompetencji Unii instytucje przyjmują rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.

Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.

Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.

Decyzja wiąże w całości. Decyzja, która wskazuje adresatów, wiąże tylko tych adresatów.

Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej.

Rodzaje aktów prawnych wymienionych w art. 288

A. Akty wiążące prawnie

I. akty ustawodawcze / --> prawodawcze[Author:KPE] /rozporządzenie, dyrektywa, decyzja

II. akty nieustawodawcze/ nieprawodawcze

1. delegowane

Delegacja uprawnień

Art. 290 (...) Akty ustawodawcze wyraźnie określają cele, treść, zakres oraz czas obowiązywania przekazanych uprawnień. Przekazanie uprawnień nie może dotyczyć istotnych elementów danej dziedziny, ponieważ są one zastrzeżone dla aktu ustawodawczego.

2. Warunki, którym podlega przekazanie uprawnień, są wyraźnie określone w aktach ustawodawczych i mogą być następujące:

a) Parlament Europejski lub Rada może zadecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień;

b) akt delegowany może wejść w życie tylko wtedy, gdy Parlament Europejski lub Rada nie wyrażą sprzeciwu w terminie przewidzianym przez akt ustawodawczy.

Do celów litery a) i b) Parlament Europejski stanowi większością głosów wchodzących w jego skład członków, a Rada większością kwalifikowaną.

(...)

2. wykonawcze

B. Akty niewiążące prawnie

1. zalecenia

2. opinie

1.3. Akty niewymienione w art. 288 TFUE/ d. art. 249 TWE

1.4. Obowiązek uzasadnienia aktu

Artykuł 296 - drugie zdanie (dawny artykuł 253 TWE)

Akty prawne są uzasadniane i odnoszą się do propozycji, inicjatyw, zaleceń, wniosków lub opinii przewidzianych w Traktatach.

1.5. Ogłaszanie aktów prawnych w Dz. U. UE /art. 297 TFUE

Inne dyrektywy, jak również decyzje, które wskazują adresata, są notyfikowane adresatom i stają się skuteczne wraz z tą notyfikacją.

1.6. Wejście w życie aktów prawnych

1.7. Procedury przyjmowania aktów prawnych

Artykuł 293 (dawny artykuł 250 TWE)

1. Jeżeli na mocy Traktatów Rada stanowi na wniosek Komisji, może ona zmienić ten wniosek wyłącznie jednomyślnie, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w artykule 294 ustępy 10 i 13, artykułach 310, 312, 314 oraz w artykule 315 akapit drugi.

2. Dopóki Rada nie podjęła działań, Komisja może zmienić swój projekt w każdej chwili w toku procedur prowadzących do przyjęcia aktu Unii.

Artykuł 295

Parlament Europejski, Rada i Komisja konsultują się wzajemnie oraz za wspólnym porozumieniem ustalają warunki współpracy. W tym celu mogą one, w poszanowaniu Traktatów, zawierać porozumienia międzyinstytucjonalne, które mogą mieć charakter wiążący.

1.7.1. Zwykła procedura prawodawcza Artykuł 294 TFUE (dawny artykuł 251 TWE)

1. KE przedstawia projekt PE i R

Pierwsze czytanie

3. PE uchwala stanowisko R

4. R zatwierdzi stanowisko PE = akt zostaje przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku PE

5. R nie zatwierdzi stanowiska PE przyjmuje własne stanowisko PE

Rada informuje w pełni Parlament Europejski o powodach, które doprowadziły ją do przyjęcia jej stanowiska w pierwszym czytaniu. Komisja informuje w pełni Parlament Europejski o swoim stanowisku.

Drugie czytanie

7. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od tego przekazania PE:

a) zatwierdzi stanowisko R lub nie wypowie się = akt przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku R

b) odrzuci stanowisko R = akt nieprzyjęty

c) zaproponuje poprawki do stanowiska R R i KE, która wydaje opinię w przedmiocie tych poprawek.

8. Jeżeli w terminie trzech miesięcy R

a) przyjmie wszystkie te poprawki = akt przyjęty

b) nie przyjmie wszystkich poprawek przewodniczący R w porozumieniu z przewodniczącym PE zwołuje komitet pojednawczy w terminie sześciu tygodni

9. R stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii KE

Procedura pojednawcza

10. Komitet pojednawczy (KP), w którego skład wchodzą członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba członków reprezentujących Parlament Europejski, ma za zadanie doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu większością kwalifikowaną członków Rady lub ich przedstawicieli oraz większością głosów członków reprezentujących Parlament Europejski, w terminie sześciu tygodni od jego zwołania, na podstawie stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady w drugim czytaniu.

11. KE uczestniczy w pracach KP i podejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowisk PE i R

12. Jeżeli KP nie zatwierdzi wspólnego projektu = akt nieprzyjęty

Trzecie czytanie

13. Jeżeli KP zatwierdzi wspólny projekt PE i R mają na przyjęcie aktu sześć tygodni

Jeżeli nie = akt nieprzyjęty.

14. Terminy mogą być przedłużone.

1.7.2. Specjalna procedura ustawodawcza

WSPÓŁPRACA SĄDOWA W SPRAWACH CYWILNYCH

„Na zasadzie odstępstwa od ustępu 2, środki dotyczące prawa rodzinnego mające skutki transgraniczne są ustanawiane przez Radę stanowiącą zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą. Rada stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim.”

1.7.3. Niektóre procedury szczególne

„System językowy instytucji Unii określa Rada, stanowiąc jednomyślnie w drodze rozporządzeń, bez uszczerbku dla postanowień Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.”

zatwierdzenie przez PCz, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi np.:

„Na tej podstawie i bez uszczerbku dla innych postanowień Traktatów, Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może uchwalać przepisy w celu uzupełnienia praw wymienionych w artykule 20 ustęp 2. Przepisy te wchodzą w życie po ich zatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.”

1.7.4. Udział parlamentów narodowych w procedurach decyzyjnych w Unii

  1. Mechanizm informowania PN

  1. Kontrola procedury kładki (weto)

  1. Szersze kompetencje dla COSAC/ nie tylko PWBiS!/ ale nie II filar!!!

  1. Kontrola stosowania zasada pomocniczości (zob. konspekt 3)

„... sposób, w jaki parlamenty narodowe sprawują kontrolę nad swoimi rządami w odniesieniu do działań Unii Europejskiej, należy do organizacji i praktyki konstytucyjnej każdego Państwa Członkowskiego”

(preambuła Protokołu (nr 1) w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej)

Ustawa z 2004 r.

  1. obowiązek współpracy rządu z Sejmem i Senatem

  1. zakres informowania Sejmu i Senatu przez rząd

3. Stanowiska Sejmu i Senatu w sprawach UE

Sejm - Komisja do spraw Unii Europejskiej

Senat - Komisja Spraw Unii Europejskiej

powinny „stanowić podstawę stanowiska Rady Ministrów” w danej sprawie (art. 10 ust. 1 ustawy)

Jeżeli rząd w swoim stanowisku zajmowanym podczas obrad Rady UE nie uwzględnia opinii obowiązek niezwłocznie wyjaśnić przyczyny rozbieżności (art. 10 ust. 2 ustawy)

4. Opiniowanie kandydatur na stanowiska w UE

5. Współpraca z polskimi deputowanymi do PE zmiany regulaminów mogą uczestniczyć w posiedzeniach oraz zabierać głos w dyskusji

6. Współpraca przy stanowieniu prawa polskiego wykonującego prawo UE terminy

2. Źródła prawa Unii podsumowanie i uzupełnienie

prawo pierwotne/ konstytucyjne

prawo wtórne/ Pochodne

  • umowy międzynarodowe UE

  • rozporządzenia

  • dyrektywy

  • decyzje

  • inne akty

Hierarchia źródeł prawa UE podsumowanie

  • Wynika z Traktatów

  • art. 263 TFUE/art. 230 TWE akt instytucji może być unieważniony, z powodu „naruszenia Traktatów lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z ich stosowaniem”

Prawo Pierwotne

Prawo wtórne

3. Ogólne zasady prawa jako źródło prawa Unii

3.1. Zasada pewności prawa

3.2. Zasada nieretroakcji

63/83 Kent Kirk

zasada absolutnej nieretroakcji przepisów karnych stanowi „jedną z zasad wspólnych wszystkim porządkom prawnym państw członkowskich oraz jest określona w art. 7 EKPC; zajmuje ona miejsce wśród ogólnych zasad prawa, których ochronę zapewnia ETS”.

80/86 Public Prosecutor przeciwko Kolpinghuis Nijmegen

98/78 Racke

Środek może skutkować retroaktywnie pod warunkiem, że:

3.3. Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania

120/86 Mulder

Aby powołać się na zasadę, podmiot powinien wykazać:

Nie stanowi naruszenia uprawnionego oczekiwania zmiana przepisów na niekorzyść podmiotu:

3.4. Zasada niedyskryminacji

podobne sytuacje muszą być traktowane podobnie, chyba że jest to nieuzasadnione

odmienne sytuacje muszą być odmiennie traktowane, chyba że jest to nieuzasadnione

jest naruszona poprzez różnice w traktowaniu podobnych sytuacji

zakaz zróżnicowanego traktowania podmiotów znajdujących się w takiej samej (czy podobnej) sytuacji, jeśli to zróżnicowanie jest arbitralne i nieuzasadnione.

zasada nie ma zastosowania w przypadkach, gdy różne (dyskryminujące) traktowanie, jest uzasadnione ze względu na obiektywne kryteria.

d. jawna (bezpośrednia) = gdy środek wyraźnie odwołuje się do „zakazanego” kryterium zróżnicowania

d. ukryta (pośrednia) = gdy środek zawiera kryterium z pozoru neutralne, faktycznie jednak powoduje dyskryminację, również jeśli taki skutek był niezamierzony

d. odwrotna = gdy państwa czł. przyznają swoim obywatelom mniej korzystne traktowanie

3.5. Zasada poszanowania praw podstawowych

3.5.1. Poszanowanie PP jako ogólnych zasad prawa Unii

Art. 6 TUE

Art. 6 TUE

1. Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 roku, w brzmieniu dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką samą moc prawną jak Traktaty.

Postanowienia tej Karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii określonych w Traktatach.

Prawa, wolności i zasady zawarte w Karcie są interpretowane zgodnie z postanowieniami ogólnymi określonymi w tytule VII Karty regulującymi jej interpretację i zastosowanie oraz z należytym uwzględnieniem wyjaśnień, o których mowa w Karcie, które określają źródła tych postanowień.

2. Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie narusza kompetencji Unii określonych w Traktatach.

3. Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa.

3.5.2. Zmiana statusu Karty Praw Podstawowych Unii

TL Deklaracja (nr 1) w sprawie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, która jest prawnie wiążąca, potwierdza prawa podstawowe gwarantowane przez europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla Państw Członkowskich.

Karta nie rozszerza zakresu stosowania prawa Unii na dziedziny leżące poza kompetencjami Unii, nie ustanawia nowych uprawnień ani zadań Unii, ani też nie zmienia uprawnień i zadań określonych w Traktatach.

KPP = preambuła + 54 artykuły

I. „Godność” (art. 1-5): nienaruszalność godności ludzkiej, prawo do życia, prawo do integralności osoby ludzkiej, zakaz tortur, zakaz niewolnictwa;

II. „Wolności” (art. 6-19), m.in.: prawo do wolności i bezpieczeństwa, poszanowanie życia prywatnego, ochrona danych osobowych, wolność myśli, sumienia, wyznania, wolność wypowiedzi i informacji, wolność zgromadzeń, wolność nauki, wolność prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do własności, prawo do azylu;

III. „Równość” (art. 20-26), m.in.: równość wobec prawa, równość kobiety i mężczyzny, prawa dziecka, prawa osób starszych, osób niepełnosprawnych;

IV. „Solidarność” - nowe pojęcie przyjęte po raz pierwszy w Karcie dla określenia praw, tj. m.in.: prawa pracowników do informacji i konsultacji, dostęp do służb zatrudnienia, ochrona w razie nieuzasadnionego zwolnienia, zabezpieczenie społeczne, ochrona zdrowia, ochrona środowiska, ochrona konsumentów (art. 27-38);

V. „Prawa obywateli” (analogiczne do części II TWE; art. 39-46): prawa wyborcze, prawo do dobrego zarządzania (nowe), prawo dostępu do dokumentów, prawo petycji do PE i skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich, prawo swobodnego poruszania się i pobytu, ochrona dyplomatyczna i konsularna;

VI. „Wymiar sprawiedliwości” (art. 47-50): prawo do skutecznego środka prawnego i rzetelnego procesu, domniemanie niewinności i prawo do obrony, zasada proporcjonalności czynów zagrożonych karą i kar, zasada ne bis in idem;

VII. „Postanowienia ogólne” (art. 51-54): stosowanie Karty (stopień ochrony, ograniczenia praw, zakaz nadużycia praw) przepisy tzw. horyzontalne/pomostowe

Np.:

art. 9 KPP: „Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw”

art. 28: „Pracownicy i pracodawcy, lub ich odpowiednie organizacje, mają, zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi, prawo do negocjowania i zawierania układów zbiorowych pracy na odpowiednich poziomach oraz do podejmowania, w przypadkach konfliktu interesów, działań zbiorowych, w tym strajku, w obronie swoich interesów.”

3.5.3. Zakres stosowania KPP rozdział VII Karty

art. 52

(...) 4. W zakresie, w jakim niniejsza Karta uznaje prawa podstawowe wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich, prawa te interpretuje się zgodnie z tymi tradycjami.

5. Postanowienia niniejszej Karty zawierające zasady mogą być wprowadzane w życie przez akty prawodawcze i wykonawcze przyjęte przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz przez akty Państw Członkowskich, gdy wykonują one prawo Unii, korzystając ze swoich odpowiednich uprawnień. Można się na nie powoływać w sądzie jedynie w celu wykładni tych aktów i kontroli ich legalności.

6. Ustawodawstwa i praktyki krajowe uwzględnia się w pełni, jak przewiduje to niniejsza Karta.

7. Wyjaśnienia sporządzone w celu wskazania wykładni niniejszej Karty są należycie

uwzględniane przez sądy Unii i Państw Członkowskich.

3.5.4. Stosowanie KPP w Polsce i Zjednoczonym Królestwie/ w przyszłości w Czechach

Deklaracja Polski w sprawie Karty

„Karta w żaden sposób nie narusza prawa Państw Członkowskich do stanowienia prawa w zakresie moralności publicznej, prawa rodzinnego, a także ochrony godności ludzkiej oraz poszanowania fizycznej i moralnej integralności człowieka.”

PROTOKÓŁ W SPRAWIE STOSOWANIA KARTY (...) DO POLSKI I ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA

(...)

PRAGNĄC zatem sprecyzować stosowanie Karty w stosunku do przepisów prawnych i działań administracyjnych Polski i Zjednoczonego Królestwa oraz możliwość rozpoznawania na podstawie postanowień Karty spraw na drodze sądowej w Polsce i Zjednoczonym Królestwie,

(...)

Artykuł 1

1. Karta nie rozszerza zdolności Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ani żadnego sądu lub trybunału Polski lub Zjednoczonego Królestwa do uznania, że przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne, praktyki lub działania administracyjne Polski lub Zjednoczonego Królestwa są niezgodne z podstawowymi prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej potwierdzone.

2. W szczególności i w celu uniknięcia wszelkich wątpliwości nic, co zawarte jest w tytule IV Karty nie tworzy praw, które mogą być dochodzone na drodze sądowej, mających zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa, z wyjątkiem przypadków gdy Polska lub Zjednoczone Królestwo przewidziały takie prawa w swoim prawie krajowym.

Artykuł 2

Jeżeli dane postanowienie Karty odnosi się do ustawodawstw i praktyk krajowych, ma ono zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa wyłącznie w zakresie, w jakim prawa i zasady zawarte w tym postanowieniu są uznane przez ustawodawstwo lub praktyki Polski lub Zjednoczonego Królestwa.

Deklaracja Polski dot. ww. Protokołu

„Rzeczpospolita Polska oświadcza, że ze względu na tradycję ruchu społecznego „Solidarność” i jego znaczący wkład w walkę o prawa społeczne i pracownicze, w pełni szanuje prawa społeczne i pracownicze ustanowione prawem Unii Europejskiej, w szczególności prawa potwierdzone w tytule IV Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.”

Podsumowanie:

4. EKPC w prawie UNii

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka z 1950 r. + protokoły dodatkowe:

Prawa podstawowe zagwarantowane w EKPC są przestrzegane przez UE na podstawie art. 6 TUE, ponieważ stanowią zasady ogólne prawa wspólnotowego

Rozbieżności?

46/87 i 227/88 Hoechst AG przeciwko Komisja

pojęcia „mieszkanie” = art. 8 EKPC nie dotyczy pomieszczeń spółki

Niemietz przeciwko RFN inaczej ETPC

155/79 AM & S Europe Ltd przeciwko Komisja - prawo do poufności korespondencji między klientem i prawnikiem (EKPC nie zawiera takiego prawa)

ETS/ ETPC oceniają czy ingerencja władzy publicznej w prawa podstawowe:

test uzasadnionego i proporcjonalnego ograniczenia !!! (the rule of reason)

Przystąpienie WE/UE do EKPC

art. 6 ust. 2 TUE

Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie narusza kompetencji Unii określonych w Traktatach.

Skargi przeciwko państwom członkowskim do ETPC

ETPC państwa członkowskie ponoszą odpowiedzialność za działania stworzonej przez siebie organizacji międzynarodowej, o ile organizacja ta nie zapewnia ekwiwalentnej ochrony

(13258/87 Melchers & Co. przeciwko RFN24833/94 Mathews przeciwko Zjednoczone Królestwo, 45036/98 Bosphorus (...) przeciwko Irlandia)

Kryterium ekwiwalentnej ochrony

45036/98 Bosphorus (...) przeciwko Irlandia

Państwa członkowskie nie ponoszą odpowiedzialności za działania organizacji międzynarodowej „tak długo jak odnośna organizacja uważana jest za chroniącą prawa podstawowe, zarówno w odniesieniu do oferowanych gwarancji materialnych jak i mechanizmów kontrolujących ich przestrzeganie, w sposób, który może być uważany przynajmniej za równoważny w stosunku do oferowanego przez EKPC”.

Domniemanie równoważności ochrony jest wzruszalne, gdy „w szczególnych okolicznościach konkretnego przypadku, okaże się, że ochrona praw gwarantowanych Konwencją jest w oczywisty sposób niedostateczna”.

W takich przypadkach interes współpracy międzynarodowej musi ustąpić wobec roli Konwencji jako „konstytucyjnego instrumentu europejskiego porządku publicznego” w dziedzinie praw człowieka.

Por. konspekt „Charakter prawny Unii ...” pkt 6.2. przypis 15. Dyrektywa zakazująca reklamy przyjęta była na podstawie art. 100a/ późniejszy art. 95 TWE jako środek rynku wew. Niemcy w skardze argumentowały, że właściwą podstawą powinien być art. 152 TWE dot. ochrony zdrowia, który jednak wyraźnie zakazuje przyjmowania środków zbliżania prawa. ETS stwierdził (par. 83), że środki przewidziane w art. 100a TWE mają na celu poprawę warunków ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego. Wykładnia tego artykułu, zgodnie z którą artykuł ten udziela prawodawcy wspólnotowemu ogólnej kompetencji do regulowania rynku wewnętrznego, byłaby sprzeczna nie tylko z brzmieniem postanowień cytowanych powyżej, ale również niezgodna z zasadą, zgodnie z którą Wspólnocie przysługują wyłącznie kompetencje powierzone.

„84     Ponadto akt przyjęty na podstawie art. 100a traktatu musi rzeczywiście mieć na celu poprawę warunków ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego. Jeżeliby samo stwierdzenie występowania różnic w przepisach prawa krajowego i abstrakcyjnego ryzyka występowania przeszkód w korzystaniu z podstawowych swobód lub występowania zakłóceń konkurencji mogących być ich skutkiem było wystarczające dla uzasadnienia wyboru art. 100a jako podstawy prawnej, kontrola sądowa poszanowania odpowiedniej podstawy prawnej zostałaby pozbawiona jakiejkolwiek skuteczności. Trybunał byłby wtedy pozbawiony możliwości wypełniania nałożonego na niego w art. 164 traktatu WE (obecnie art. 220 WE) obowiązku czuwania nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu traktatu.

85     Tak więc, rozpatrując pytanie, czy art. 100a stanowi odpowiednią podstawę prawną, Trybunał musi zbadać, czy akt, którego ważność stanowi przedmiot sporu, realizuje rzeczywiście cele wskazane przez prawodawcę wspólnotowego (...)”.

ETS zbadał, czy całkowity zakaz reklamy rzeczywiście przyczynia się zarówno do zniesienia przeszkód w swobodnym przepływie towarów i swobodnym świadczeniu usług, jak i do usunięcia zakłóceń konkurencji.  Stwierdził, że dla wielu form reklamy wyrobów tytoniowych zakaz ten nie może być uzasadniony koniecznością zniesienia przeszkód w swobodnym przepływie nośników reklamy lub w swobodnym świadczeniu usług w zakresie reklamy. Dotyczy to w szczególności zakazu reklamy na plakatach, parasolach, popielniczkach i innych artykułach wykorzystywanych w hotelach, restauracjach i kawiarniach oraz zakazu reklamy w kinach, zakazów, które w żaden sposób nie przyczyniają się do ułatwienia handlu omawianymi produktami.

Nazwa zmieniona Protokołem o sprostowaniu do Traktatu z Lizbony z października 2009 r.!!!

C-322/88 Salvatore Grimaldi v. Fonds des maladies professionelles, orzeczenie dotyczące kompetencji Komisji do wydania zalecenia w celu stwierdzenia, jakie skutki prawne ewentualnie mogłoby ono wywołać. ETS mimo braku skutku bezpośredniego, „środki o których mowa nie mogą być ....uważane za nieposiadające skutku prawnego”. Skutek ten polega na tym, iż „sądy krajowe są zobowiązane do wzięcia pod uwagę zaleceń w celu rozstrzygnięcia sporów im przedstawionych, w szczególności gdy rzucają one światło na interpretację środków krajowych przyjętych w celu implementowania ich lub gdy mają na celu uzupełnienie wiążących postanowień Wspólnoty”.

Pozostałe elementy art. 296 zob. pkt 1.

Większością głosów wchodzących w jego skład członków.

Większością głosów wchodzących w jego skład członków.

Stanowiąc większością kwalifikowaną.

PE stanowi większością oddanych głosów, R - większością kwalifikowaną.

Zwykłą procedurę prawodawczą art. 81 ust. 2 przewiduje dla środków mających na celu zapewnienie:

a) wzajemnego uznawania i wykonywania przez Państwa Członkowskie orzeczeń sądowych i pozasądowych;

b) transgranicznego doręczania i zawiadamiania o aktach sądowych i pozasądowych;

c) zgodności norm mających zastosowanie w Państwach Członkowskich w przypadku kolizji przepisów i sporów o właściwość;

d) współpracy w zakresie gromadzenia dowodów;

e) skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości;

f) usuwania przeszkód utrudniających prawidłowy przebieg procedur cywilnych, wspierając w razie potrzeby zgodność zasad procedury cywilnej mających zastosowanie w Państwach Członkowskich;

g) rozwoju alternatywnych metod rozstrzygania sporów;

h) wspierania szkolenia sędziów i innych pracowników wymiaru sprawiedliwości.

Artykuł 48 TUE ust. 7

Jeżeli Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej lub tytuł V niniejszego Traktatu przewiduje, że Rada stanowi jednomyślnie w danej dziedzinie lub w danym przypadku, Rada Europejska może przyjąć decyzję upoważniającą Radę do stanowienia większością kwalifikowaną w tej dziedzinie lub w tym przypadku. Niniejszego akapitu nie stosuje się do decyzji mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne.

Jeżeli Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewiduje, że akty prawodawcze przyjmowane są przez Radę zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą, Rada Europejska może przyjąć decyzję zezwalającą na przyjęcie takich aktów zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą.

Wszelkie inicjatywy podejmowane przez Radę Europejską na podstawie akapitu pierwszego lub drugiego są przekazywane parlamentom narodowym. W przypadku gdy parlament narodowy notyfikuje swój sprzeciw w terminie sześciu miesięcy od takiego przekazania, decyzja, o której mowa w akapicie pierwszym lub drugim, nie zostaje przyjęta. W przypadku braku sprzeciwu Rada Europejska może przyjąć taką decyzję.

W celu przyjęcia decyzji, o których mowa w akapicie pierwszym lub drugim, Rada Europejska stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, wyrażonej przez większość członków wchodzących w jego skład.

Art. 81 ust. 3 TFUE akapit 2 i 3

(akapit 2) Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć decyzję określającą te aspekty prawa rodzinnego mające skutki transgraniczne, które mogą być przedmiotem aktów przyjmowanych w drodze zwykłej procedury prawodawczej. Rada stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

(akapit 3) Wniosek, o którym mowa w akapicie drugim, jest przekazywany parlamentom narodowym. W przypadku gdy parlament narodowy notyfikuje swój sprzeciw w terminie sześciu miesięcy od takiego przekazania, decyzja nie zostaje przyjęta. W przypadku braku sprzeciwu Rada może przyjąć taką decyzję.

Artykuł 51 TUE Protokoły i załączniki załączone do Traktatów stanowią ich integralną część.

Np. roczny program prac legislacyjnych, wszelkie inne dokumenty dotyczące planowania legislacyjnego lub strategii politycznej, sprawozdanie roczne Trybunału Obrachunkowego.

Podjęcie przez Radę Europejską decyzji w sprawie odejścia w danym obszarze z trybu podejmowania decyzji jednomyślnie na rzecz większości kwalifikowanej oraz decyzji w sprawi zmiany procedury podejmowania decyzji - ze szczególnej na zwykłą.

Konferencja komisji do spraw europejskich parlamentów narodowych

przedstawianie informacji o stanowisku, jakie rząd zamierza zając w Radzie UE podczas rozpatrywania projektu aktu prawnego w Radzie UE (art. 9 ust. 1 ustawy), przy czym rząd do takiej informacji musi dołączyć uzasadnienie swojego stanowiska oraz ocenę przewidywanych skutków prawnych aktu prawnego UE dla polskiego systemu prawnego oraz jego skutków społecznych, gospodarczych i finansowych dla Polski (art. 9 ust. 2 ustawy); niezależnie od tego rząd musi poinformować przed każdym spotkaniem Rady UE o jego porządku obrad, a po spotkaniu przekazać sprawozdanie z jego przebiegu (art. 9a ustawy).

Zasada pewności prawa jest także częścią szerszej koncepcji prawa do dobrej administracji odzwierciedlonego w art. 41 Karty Praw Podstawowych UE. Artykuł 41 KPP: Prawo do dobrej administracji: 1. Każda osoba ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii. 2. Prawo to obejmuje:

a) prawo każdej osoby do bycia wysłuchaną, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jej sytuację,

b) prawo każdej osoby do dostępu do akt jej sprawy, z zastrzeżeniem poszanowania uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej,

c) obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.

3. Każda osoba ma prawo domagania się od Unii naprawienia, zgodnie z zasadami ogólnymi

wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzonej przez instytucje lub ich

pracowników przy wykonywaniu ich funkcji.

4. Każda osoba może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków Unii i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.

Zasada zaufania, ochrony praw nabytych itp.

Np. gdy warunkiem uzyskania świadczenia będzie odpowiedni okres zamieszkiwania w danym państwie, co w praktyce preferuje obywateli tego właśnie państwa w stosunku do obywateli innych państw członkowskich korzystających z ich uprawnień w ramach swobodnego przepływu.

44/79 Hauer:

“Prawa zasadnicze stanowią cześć składową ogólnych zasad prawa, których przestrzeganie zapewnia Trybunał. Gwarantując te prawa, Trybunał ma obowiązek czerpać inspiracje z tradycji konstytucyjnej wspólnej wszystkim państwom członkowskim, a tym samym środki, które są niezgodne z prawami zasadniczymi uznanymi przez konstytucje tych państw, nie mogą być zaakceptowane we Wspólnocie”.

W wyroku z dnia 18 maja 1982 r. w sprawie 155/79 AM & S Europe Ltd przeciwko Komisji, Trybunał wywiódł z tradycji konstytucyjnej prawo do poufności korespondencji między klientem i prawnikiem (EKPC nie zawiera takiego prawa).

W wyroku z 15 maja 1986 r. w sprawie 222/84  Johnston ETS uznał, że wymóg kontroli sądowej przewidziany w art. 6 Dyrektywy 76/207 EEC dotyczącej niedyskryminacji odzwierciedla ogólną zasadę prawa do skutecznego środka prawnego wynikającą z konstytucyjnych tradycji państw członkowskich i z art. 6 i 13 EKPC - i interpretował dyrektywę w świetle zasady ogólnej (zob. rozdział II, pkt 1.2.)

Wachauf po wygaśnięciu dzierżawy zwrócił się do władz niemieckich o rekompensatę za okres, w którym nie produkował mleka. Prawo niemieckie przyjęte dla wykonania rozporządzenia 857/84 przewidywało odszkodowanie za przerwę w produkcji mleka pod warunkiem udzielenia zgody przez wydzierżawiającego w przypadku, gdy wnioskodawcą był dzierżawca gruntu. Wydzierżawiający, który nigdy nie produkował mleka i nie przyczynił się do powstania farmy mlecznej odmówił jednak zgody. Odpowiedź ETS na pytanie prejudycjalne sądu niemieckiego jest kluczowa. ETS stwierdził dobitnie, że: „(...) postanowienia wspólnotowe, które po wygaśnięciu dzierżawy skutkują pozbawieniem dzierżawcy, bez odszkodowania owoców jego pracy i inwestycji na dzierżawionej nieruchomości byłyby niezgodne z wymogami ochrony praw podstawowych we wspólnotowym porządku prawnym. Wymogi te wiążą także państwa członkowskie, gdy wykonują one prawo wspólnotowe, państwa członkowskie muszą, tak daleko jak jest to możliwe, stosować te normy w zgodzie z tymi wymogami.”

Sprawa dotyczyła ustanowienia przez prawo greckie monopolu telewizyjnego na rzecz towarzystwa państwowego ERT. Jedynym wyjątkiem były lokalne sieci kablowe. W 1988 r. burmistrz Salonik wraz z prywatnym przedsiębiorstwem uruchomił stację telewizyjną. ERT wniosła przeciwko nim skargę. Sąd grecki zwrócił się z pytaniami prejudycjalnymi do ETS m.in. dotyczącymi stosunku monopolu telewizyjnego do art. 10 EKPC. W orzeczeniu ETS po raz pierwszy stwierdził, że: „Jeżeli państwo członkowskie opiera się na połączonych postanowieniach art. 56 i 66 TWE w celu usprawiedliwienia ograniczeń swobody świadczenia usług z przyczyn związanych z porządkiem publicznym i zdrowiem publicznym, to uzasadnienie takie, oparte na prawie wspólnotowym, musi być interpretowane w świetle ogólnych zasad prawa, a w szczególności praw podstawowych. Z tego względu odnośne przepisy wewnętrzne mogą podlegać wyjątkom określonym w tych przepisach wyłącznie wtedy, gdy są zgodne z prawami podstawowymi, których przestrzeganie jest zagwarantowane przez Trybunał.”

„Wykonanie regulacji wspólnotowych” obejmuje także nowe sytuacje, takie jak w wyroku z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie C-112/00 Schmidberger przeciwko Austrii. Orzeczenie z 2003 r. stanowiło odpowiedź na pytanie sądu w Innsbrucku, przed którym niemiecki przedsiębiorca transportowy dochodził roszczeń odszkodowawczych za straty poniesione w związku z zamknięciem przez ponad 30 godzin autostrady prowadzącej z Austrii do Włoch przez przełęcz Brenner. W tym czasie na autostradzie odbywała się manifestacja ekologów, wcześniej publicznie zapowiedziana i notyfikowana związkom transportowym najbardziej zainteresowanych państw. Organy państwa nie wyraziły sprzeciwu wobec manifestacji (manifestanci korzystali z praw wynikających z art. 10 i 11 EKPC), nie zbadały jednak także czy manifestacja jest zgodna z prawem wspólnotowym. ETS badał problem czy zasada swobodnego przepływu towarów może zostać ograniczona przez środek krajowy przyjęty z uwagi na ochronę praw fundamentalnych. Innymi słowy stosunek między zasadą swobodnego przepływu towarów a krajowymi gwarancjami ochrony praw podstawowych.

ETS uznał, że fakt niezabronienia przez kompetentne władze państwa członkowskiego manifestacji, która spowodowała kompletną blokadę przez określony czas ważnego szlaku komunikacyjnego między państwami członkowskimi nie jest niezgodny z art. 28 i 29 w związku z art. art. 10, o ile to ograniczenie wewnątrzwspólnotowego przepływu towarów da się uzasadnić uprawnionym interesem publicznym ze względu na ochronę praw podstawowych, w tym przypadku - swobody wypowiedzi i gromadzenia się osób manifestujących (art. 10 EKPC), do jakiej jest zobowiązana zarówno Wspólnota, jak i państwa członkowskie. Dalej Trybunał wskazał na konieczność starannego ważenia wchodzących w grę interesów w odniesieniu do szczególnych okoliczności każdego przypadku, interesu swobody przepływu towarów i interesu swobody wypowiedzi i gromadzenia się. Zarówno jedna jak i druga swoboda mogą być przedmiotem pewnych ograniczeń usprawiedliwionych względami społecznymi. Rozstrzygnięcie tej konkretnej sprawy pozostawił jednak sądowi krajowemu.

Chodziło o zakazanie spółce Omega przez policję niemiecką prowadzenia działalności usługowej polegającej na prowadzeniu laserdromu, a na nim gry zakupionej w Wlk. Brytanii, która polegała na celowaniu do specjalnych tarcz noszonych przez graczy przy pomocy laseru, czyli inaczej po prostu „na zabijaniu”. Zakaz wskazywał, że gra, o którą chodzi zagraża bezpieczeństwu publicznemu, ponieważ akty symulujące zabijanie i wynikająca stąd trywializacja gwałtu są sprzeczne z podstawowymi wartościami przeważającymi w opinii publicznej (handlowa eksploatacja gry polegającej na zabijaniu narusza godność ludzką, o której mowa w art. 1 ust. 1 niemieckiej konstytucji). Omega odwołała się od zakazu, powołując się m.in. na prawo wspólnotowe, w szczególności na swobodę przepływu usług (art. 49 TWE), ponieważ wyposażenie i technologia używana przez firmę była dostarczona przez spółkę brytyjską. Rozpatrując tę sprawę ETS przyznał, że prawo do godności chronione jest także na szczeblu wspólnotowym, chociaż jego treść nie jest do końca precyzyjna. Wydaje się także, iż z tych powodów Trybunał uznał, że rozstrzygnięcie w konkretnej sprawie powinno być pozostawione sądowi/prawu krajowemu. Orzeczenie to pokazuje, że Trybunał chroni pewien standard wspólny, ale gdy takiego standardu nie ma pozostawia większą swobodę państwu członkowskiemu (w ten sposób szanuje standard krajowy ochrony konkretnego prawa). W efekcie ta sama gra może nie być zakazana np. w Polsce (przypomina zresztą znany u nas paintball).

KPP była przygotowywana w specjalny sposób, przez powołany w tym celu Konwent, składający się z 15 przedstawicieli głów państw i szefów rządów państw członkowskich, przedstawiciela Przewodniczącego KE, 16 deputowanych do PE, 30 członków parlamentów krajowych (po dwóch z każdego państwa). Obradom Konwentu przewodniczył były prezydent Niemiec Roman Herzog. Jako obserwatorzy w pracach brali również udział dwaj sędziowie ETS oraz dwaj przedstawiciele Rady Europy (w tym sędzia ETPC w Strasburgu). KPP była następnie uroczyście proklamowana przez PE, KE i Radę i podpisana przez przewodniczących tych instytucji.

Po raz pierwszy Trybunał powołał się na KPP w wyroku z dnia 27 czerwca 2006 w sprawie C-540/03 Parlament Europejski przeciwko Rada Unii Europejskiej, dla potwierdzenia, że prawo do życia rodzinnego jest prawem chronionym w prawie WE. Trybunał podkreślił przy tym, że znaczenie Karty wynika w rozpatrywanym przypadku przede wszystkim z odesłania do KPP w przedmiotowej dyrektywie, a także z faktu, iż KPP potwierdza istnienie praw:

„Karta została uroczyście proklamowana przez Parlament, Radę i Komisję w Nicei 7 grudnia 2000 r. Choć Karta nie jest prawnie wiążącym dokumentem, ustawodawstwo wspólnotowe uznało jednak jej znaczenie stwierdzając w drugim akapicie preambuły do Dyrektywy, że Dyrektywa jest zgodna z zasadami uznanymi nie tylko w Artykule 8 EKPC lecz także w Karcie. Co więcej, podstawowym celem Karty jest, jak wynika z jej preambuły, potwierdzenie “praw wynikających zwłaszcza z tradycji konstytucyjnych i zobowiązań międzynarodowych wspólnych Państwom Członkowskim, Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatów Wspólnot, [EKPC], Kart Socjalnych przyjętych przez Wspólnotę i przez Radę Europy oraz z orzecznictwa [ETS] i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka” (pkt 38).

W innym miejscu ETS stwierdził: „Karta uznaje w Artykule 7 takie samo prawo do poszanowania życia prywatnego. Postanowienie to trzeba czytać łącznie z obowiązkiem uwzględnienia najlepiej pojętych interesów dziecka, o których mowa w Artykule 24(3), prawa każdego dziecka do utrzymywania stałego związku i bezpośredniego kontaktu z obojgiem rodziców” (pkt 58).

Karta formułuje w ten sposób podstawowy test stosowany, chyba przez wszystkie sądy krajowe państw członkowskich zajmujące się ochroną praw podstawowych, w tym sądy konstytucyjne, czy międzynarodowe. Podobnym testem posługuje się ETPC, a także ETS. Test ten nazywany jest niekiedy zasadą/testem rozsądku (the rule of reason), choć być może lepiej byłoby stosować określenie - test uzasadnionego i proporcjonalnego ograniczenia. W polskiej Konstytucji podobną rolę odgrywa art. 31 ust. 3 (Przepis ten stanowi: „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą by ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.”) Trybunał Sprawiedliwości ujmuje test uzasadnionego i proporcjonalnego ograniczenia w następujący sposób: „wykonywanie praw podstawowych może podlegać ograniczeniom, w szczególności w kontekście wspólnej organizacji rynku, pod warunkiem że ograniczenia te rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego, do osiągnięcia których dąży Wspólnota, i nie wpływają, względem takiego celu, na podważenie samej istoty tych praw, w sposób nieproporcjonalny i niemożliwy do zaakceptowania” (Wyrok z dnia 13 kwietnia 2000 r. w sprawie C-292/97 Karlsson i inni, pkt 45.) Przykładem stosowania przez Trybunał testu uzasadnionego i proporcjonalnego ograniczenia jest powoływany wyżej wyrok z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie C-112/00 Schmidberger przeciwko Austrii. Interesujące i nowe w tej sprawie jest to, że Trybunał przeprowadził ww. rozumowanie do porównania dwóch równorzędnych praw: swobodnego przepływu towarów oraz swobody wypowiedzi i gromadzenia się: ”Fakt niezabronienia przez kompetentne władze Państwa Członkowskiego organizacji manifestacji, która spowodowała kompletną blokadę przez określony czas ważnego szlaku komunikacyjnego między Państwami Członkowskimi, nie jest niezgodny z art. 30 i 34 TWE (obecnie, w zmienionym brzmieniu art. 28 i 29 TWE) w związku z jego art. 5 (obecnym art. 10), o ile to ograniczenie wewnątrzwspólnotowego przepływu towarów da się uzasadnić uprawnionym interesem publicznym ze względu na ochronę praw podstawowych, w tym przypadku - swobody wypowiedzi i gromadzenia się osób manifestujących, do jakiej jest zobowiązana zarówno Wspólnota, jak i Państwa Członkowskie. Jeśli idzie o takie uzasadnienie, to należy rozważyć wchodzące w grę interesy, konkretnie zaś swobodę przepływu towarów, która może, pod pewnymi warunkami, być ograniczona z powodów wymienionych w art. 36 Traktatu (obecnie w zmienionym brzmieniu art. 30) lub ze względu na ważny interes społeczny - z jednej strony i swobodę wypowiedzi oraz gromadzenia się, które również mogą być przedmiotem pewnych ograniczeń usprawiedliwionych względami społecznymi - z drugiej oraz stwierdzić, mając na uwadze całość okoliczności każdego przypadku z osobna, czy owe interesy zostały należycie zrównoważone.

Właściwe władze mają w tym zakresie szerokie możliwości ocenne. Niemniej, Trybunał powinien zweryfikować, czy ograniczenia w wymianie wewnątrz wspólnotowej są proporcjonalne do uprawnionego celu ograniczenia, konkretnie w rozpatrywanej sprawie - ochrony praw podstawowych.”

Odpowiedni protokół zostanie dołączony do kolejnego traktatu akcesyjnego.

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r. jest najczęściej skrótowo (kolokwialnie) nazywana w ten sposób.

Przyjętym w ramach Rady Europy, organizacji międzynarodowej powstałej w 1949 r. różnej od WE/UE.

Presja polityczna wywierana przez Radę Europy/ Komitet Ministrów.

27

Artykuł 289

1. Zwykła procedura prawodawcza polega na przyjęciu rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji wspólnie przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji. Procedurę tę określa artykuł 294.

2. W szczególnych przypadkach przewidzianych w Traktatach przyjęcie rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji przez Parlament Europejski z udziałem Rady lub przez Radę z udziałem Parlamentu Europejskiego stanowi specjalną procedurę prawodawczą.

3. Akty prawne przyjmowane w drodze procedury prawodawczej stanowią akty prawodawcze.

4. W szczególnych przypadkach przewidzianych w Traktatach akty prawodawcze mogą być przyjmowane z inicjatywy grupy Państw Członkowskich lub Parlamentu Europejskiego, na zalecenie Europejskiego Banku Centralnego lub na wniosek Trybunału Sprawiedliwości lub Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Artykuł 290

1. Akt prawodawczy może przekazywać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów o charakterze nieprawodawczym o zasięgu ogólnym, które uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż istotne, elementy aktu prawodawczego.

Akty prawodawcze wyraźnie określają cele, treść, zakres oraz czas obowiązywania przekazanych uprawnień. Przekazanie uprawnień nie może dotyczyć istotnych elementów danej dziedziny, ponieważ są one zastrzeżone dla aktu prawodawczego.

2. Warunki, którym podlega przekazanie uprawnień, są wyraźnie określone w aktach prawodawczych i mogą być następujące:

a) Parlament Europejski lub Rada może zadecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień;

b) akt delegowany może wejść w życie tylko wtedy, gdy Parlament Europejski lub Rada nie wyrażą sprzeciwu w terminie przewidzianym przez akt prawodawczy.

Do celów litery a) i b) Parlament Europejski stanowi większością głosów wchodzących w jego skład członków, a Rada większością kwalifikowaną.

3. W nagłówku aktów delegowanych dodaje się przymiotnik „delegowane” albo „delegowana”.

Artykuł 291

1. Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki prawa krajowego niezbędne do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii.

2. Jeżeli konieczne są jednolite warunki wykonywania prawnie wiążących aktów Unii, akty te powierzają uprawnienia wykonawcze Komisji lub, w należycie uzasadnionych przypadkach oraz w przypadkach określonych w artykułach 24 i 26 Traktatu o Unii Europejskiej, Radzie.

3. Do celów ustępu 2 Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, ustanawiają z wyprzedzeniem przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez Państwa Członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję.

4. W nagłówku aktów wykonawczych dodaje się przymiotnik „wykonawcze” albo „wykonawcza”.

UMOWY MIĘDZYNARODOWE

Artykuł 216

1. Unia może zawierać umowy z jednym lub z większą liczbą państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, jeżeli przewidują to Traktaty, lub gdy zawarcie umowy jest niezbędne do osiągnięcia, w ramach polityk Unii, jednego z celów, o których mowa w Traktatach, albo gdy zawarcie umowy jest przewidziane w prawnie wiążącym akcie Unii, albo gdy może mieć wpływ na wspólne zasady lub zmienić ich zakres.

2. Umowy zawarte przez Unię wiążą instytucje Unii i Państwa Członkowskie.

Artykuł 217

(dawny artykuł 310 TWE)

Unia może zawrzeć z jednym lub większą liczbą państw trzecich lub organizacji międzynarodowych umowy tworzące stowarzyszenie, charakteryzujące się wzajemnością praw i obowiązków, wspólnymi działaniami i szczególnymi procedurami.

Artykuł 218

(dawny artykuł 300 TWE)

1. Bez uszczerbku dla szczególnych postanowień artykułu 207, umowy pomiędzy Unią a państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi są negocjowane i zawierane zgodnie z następującą procedurą.

2. Rada upoważnia do podjęcia rokowań, wydaje wytyczne negocjacyjne, upoważnia do podpisywania i zawiera umowy.

3. Komisja lub, jeżeli przewidywana umowa dotyczy wyłącznie lub głównie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, przedstawia swoje zalecenia Radzie, która przyjmuje decyzję upoważniającą do podjęcia rokowań oraz, w zależności od przedmiotu przewidywanej umowy, mianującą negocjatora lub przewodniczącego zespołu negocjatorów Unii.

4. Rada może kierować wytyczne do negocjatora Unii oraz wyznaczyć specjalny komitet, w konsultacji z którym należy prowadzić rokowania.

5. Rada, na wniosek negocjatora, przyjmuje decyzję upoważniającą do podpisania umowy a, w stosownych przypadkach, do tymczasowego jej stosowania przed jej wejściem w życie.

6. Rada, na wniosek negocjatora, przyjmuje decyzję w sprawie zawarcia umowy.

Z wyjątkiem przypadków gdy umowy dotyczą wyłącznie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, Rada przyjmuje decyzję w sprawie zawarcia umowy:

a) po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego w następujących przypadkach:

(i) układy o stowarzyszeniu;

(ii) umowa dotycząca przystąpienia Unii do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;

(iii) umowy, które tworzą specyficzne ramy instytucjonalne przez organizację procedur współpracy;

(iv) umowy mające istotne skutki budżetowe dla Unii;

(v) umowy dotyczące dziedzin, do których stosuje się zwykłą procedurę prawodawczą lub specjalną procedurę prawodawczą, jeżeli wymagana jest zgoda Parlamentu Europejskiego.

Parlament Europejski i Rada mogą, w pilnych przypadkach, uzgodnić termin wyrażenia zgody.

b) po konsultacji z Parlamentem Europejskim w innych przypadkach. Parlament Europejski wyraża swoją opinię w terminie, jaki Rada może określić stosownie do pilności sprawy. W przypadku braku opinii w tym terminie Rada może stanowić samodzielnie.

7. Zawierając umowę, Rada może, na zasadzie odstępstwa od ustępów 5, 6 i 9, upoważnić negocjatora do zatwierdzenia w imieniu Unii zmian w umowie, jeżeli umowa przewiduje, że zmiany te powinny być przyjęte według procedury uproszczonej lub przez organ utworzony przez tę umowę. Rada może dołączyć do takiego upoważnienia warunki szczegółowe.

8. Podczas całej procedury Rada stanowi większością kwalifikowaną.

Rada stanowi jednak jednomyślnie, gdy umowa dotyczy dziedziny, w której do przyjęcia aktu Unii wymagana jest jednomyślność, jak również w przypadku układów o stowarzyszeniu oraz umów, o których mowa w artykule 212, z państwami kandydującymi do przystąpienia. Rada stanowi również jednomyślnie w przypadku umowy dotyczącej przystąpienia Unii do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności; decyzja dotycząca zawarcia takiej umowy wchodzi w życie po jej zatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

9. Rada, na wniosek Komisji lub wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, przyjmuje decyzję zawieszającą stosowanie umowy i ustalającą stanowiska, które mają być zajęte w imieniu Unii w ramach organu utworzonego przez umowę, gdy organ ten ma przyjąć akty mające skutki prawne, z wyjątkiem aktów uzupełniających lub zmieniających ramy instytucjonalne umowy.

10. Parlament Europejski jest natychmiast i w pełni informowany na wszystkich etapach procedury.

11. Państwo Członkowskie, Parlament Europejski, Rada lub Komisja mogą uzyskać opinię Trybunału Sprawiedliwości w sprawie zgodności przewidywanej umowy z Traktatami. W przypadku negatywnej opinii Trybunału, przewidywana umowa nie może wejść w życie, chyba że nastąpi jej zmiana lub rewizja Traktatów.

Artykuł 297

(dawny artykuł 254 TWE)

1. Akty prawodawcze przyjęte zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą są podpisywane przez przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i przewodniczącego Rady.

Akty prawodawcze przyjęte zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą są podpisywane przez przewodniczącego instytucji, która je przyjęła.

Akty prawodawcze są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.

2. Akty o charakterze nieprawodawczym przyjęte w formie rozporządzeń, dyrektyw oraz decyzji, w przypadku gdy te ostatnie nie wskazują adresata, są podpisywane przez przewodniczącego instytucji, która je przyjęła.

Rozporządzenia, dyrektywy, które są skierowane do wszystkich Państw Członkowskich, jak również decyzje, które nie wskazują adresata, są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.

Inne dyrektywy, jak również decyzje, które wskazują adresata, są notyfikowane adresatom i stają się skuteczne wraz z tą notyfikacją.

Artykuł 294

(dawny artykuł 251 TWE)

1. W przypadku gdy w Traktatach czyni się odwołanie do zwykłej procedury prawodawczej w celu przyjęcia aktu, stosowana jest następująca procedura.

2. Komisja przedstawia projekt Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

Pierwsze czytanie

3. Parlament Europejski uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Radzie.

4. Jeżeli Rada zatwierdzi stanowisko Parlamentu Europejskiego, projektowany akt zostaje przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku Parlamentu Europejskiego.

5. Jeżeli Rada nie zatwierdzi stanowiska Parlamentu Europejskiego, przyjmuje własne stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu.

6. Rada informuje w pełni Parlament Europejski o powodach, które doprowadziły ją do przyjęcia jej stanowiska w pierwszym czytaniu. Komisja informuje w pełni Parlament Europejski o swoim stanowisku.

Drugie czytanie

7. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od tego przekazania Parlament Europejski:

a) zatwierdzi stanowisko Rady w pierwszym czytaniu lub nie wypowie się, dany akt uważa się za przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku Rady;

b) odrzuci, większością głosów wchodzących w jego skład członków, stanowisko Rady w pierwszym czytaniu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty;

c) zaproponuje większością głosów wchodzących w jego skład członków poprawki do stanowiska Rady w pierwszym czytaniu, zmieniony w ten sposób tekst jest przekazywany Radzie i Komisji, która wydaje opinię w przedmiocie tych poprawek.

8. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od otrzymania poprawek Parlamentu Europejskiego Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną:

a) przyjmie wszystkie te poprawki, dany akt uważa się za przyjęty;

b) nie przyjmie wszystkich poprawek, przewodniczący Rady w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego zwołuje komitet pojednawczy w terminie sześciu tygodni.

9. Rada stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii Komisji.

Procedura pojednawcza

10. Komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba członków reprezentujących Parlament Europejski, ma za zadanie doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu większością kwalifikowaną członków Rady lub ich przedstawicieli oraz większością głosów członków reprezentujących Parlament Europejski, w terminie sześciu tygodni od jego zwołania, na podstawie stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady w drugim czytaniu.

11. Komisja uczestniczy w pracach komitetu pojednawczego i podejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady.

12. Jeżeli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.

Trzecie czytanie

13. Jeżeli w tym terminie komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, Parlament Europejski i Rada dysponują terminem sześciu tygodni od tego zatwierdzenia na przyjęcie danego aktu zgodnie z tym projektem, przy czym Parlament Europejski stanowi większością oddanych głosów, a Rada - większością kwalifikowaną. Jeżeli nie uczynią tego, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.

14. Terminy trzech miesięcy i sześciu tygodni, o których mowa w niniejszym artykule, są przedłużane najwyżej, odpowiednio, o miesiąc i o dwa tygodnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Postanowienia szczególne

15. Jeżeli, w przypadkach przewidzianych w Traktatach, akt prawodawczy jest poddany zwykłej procedurze prawodawczej z inicjatywy grupy Państw Członkowskich, na zalecenie Europejskiego Banku Centralnego lub na wniosek Trybunału Sprawiedliwości, ustępu 2, ustępu 6 zdanie drugie oraz ustępu 9 nie stosuje się.

W takich przypadkach Parlament Europejski i Rada przekazują Komisji projekt aktu oraz swoje stanowiska w pierwszym i drugim czytaniu. Parlament Europejski lub Rada mogą, w toku całej procedury, zwrócić się do Komisji o opinię, którą Komisja może wydać również z własnej inicjatywy. Może ona również, jeżeli uzna to za niezbędne, uczestniczyć w pracach komitetu pojednawczego zgodnie z ustępem 11.

6. Rząd każdego Państwa Członkowskiego, Parlament Europejski lub Komisja mogą przedkładać Radzie Europejskiej propozycje dotyczące zmiany wszystkich lub części postanowień części trzeciej Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dotyczących wewnętrznych polityk i działań Unii.

Rada Europejska może przyjąć decyzję zmieniającą wszystkie lub część postanowień części trzeciej Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Rada Europejska stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Komisją oraz z Europejskim Bankiem Centralnym w przypadkach zmian instytucjonalnych w dziedzinie pieniężnej. Decyzja ta wchodzi w życie dopiero po jej zatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

Decyzja, o której mowa w akapicie drugim, nie może zwiększyć kompetencji przyznanych Unii w Traktatach.

Sposób powoływania praw podstawowych przed 1 grudnia 2009 r. ilustruje poniższy wyrok. W wyroku z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie C-540/03 Parlament Europejski przeciwko Radzie Unii Europejskiej Trybunał dokonywał kontroli legalności niektórych przepisów dyrektywy z 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin w świetle praw podstawowych. Poniżej cytujemy fragment opisujący zarzuty postawione dyrektywie przez skarżącego - Parlament Europejski (skarga o stwierdzenie nieważności). Parlament musiał najpierw udowodnić, że prawo do życia rodzinnego, prawo do bycia niedyskryminowanym stanowią zasady ogólne prawa wspólnotowego i wskazać na zakres ochrony tych praw, treść tych praw. W tym celu odwołuje się i do EKPC, konstytucyjnych tradycji państw członkowskich, i Karty Praw Podstawowych, a także innych dokumentów międzynarodowych. Typowe także wydają się kontrargumenty Rady w tym postępowaniu: powołane dokumenty międzynarodowe nie wiążą wszystkich państw członkowskich, nie wiąże również KPP.

„30 Parlament podnosi, że zaskarżone przepisy naruszają prawa podstawowe, a w szczególności prawo do życia rodzinnego i prawo do bycia niedyskryminowanym, które gwarantuje Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwana dalej „EKPC”) i które wynikają z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim Unii Europejskiej, będące zasadami ogólnymi prawa wspólnotowego, których Unia zobowiązuje się przestrzegać na podstawie art. 6 ust. 2 UE, do którego odsyła art. 46 lit. d) UE w zakresie działań instytucji.

31      Parlament podnosi najpierw prawo do poszanowania życia rodzinnego, ujęte w art. 8 EKPC, które w wykładni Trybunału obejmuje również prawo do łączenia rodzin (ww. wyrok w sprawie Carpenter, pkt 42, oraz wyrok z dnia 23 września 2003 r. w sprawie C-109/01 Akrich, Rec. str. I-9607, pkt 59). Ta sama zasada została powtórzona w art. 7 karty, która według Parlamentu stanowi użyteczną wskazówkę dla wykładni przepisów EKPC, gdyż sporządza listę istniejących praw podstawowych, nawet jeśli nie wywołuje ona wiążących skutków prawnych. Przywołuje ponadto art. 24 karty, poświęcony prawom dziecka, którego ust. 2 przewiduje, że „we wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych zarówno przez władze publiczne, jak i instytucje prywatne, przede wszystkim należy się kierować najlepiej pojętym interesem dziecka”, a ust. 3 - że „każde dziecko ma prawo do regularnego utrzymywania osobistych stosunków i bezpośrednich kontaktów z obydwojgiem rodziców, chyba że jest to sprzeczne z jego interesem”.

32      Parlament podnosi następnie zasadę niedyskryminacji ze względu na wiek osób o które chodzi, uwzględnioną w art. 14 EKPC i wyraźnie ujętą w art. 21 ust. 1 karty.

33      Parlament powołuje się również na postanowienia międzynarodowych konwencji sporządzonych pod egidą Narodów Zjednoczonych: art. 24 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, przyjętego w dniu 19 grudnia 1966 r., który wszedł w życie w dniu 23 marca 1976 r., Konwencję o prawach dziecka przyjętą w dniu 20 listopada 1989 r., która weszła w życie w dniu 2 września 1990 r., Międzynarodową konwencję o ochronie praw wszystkich pracowników-migrantów i członków ich rodzin, przyjętą w dniu 18 grudnia 1990 r., która weszła w życie w dniu 1 lipca 2003 r., jak również Deklarację praw dziecka, uchwaloną przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 20 listopada 1959 r. [rezolucja 1386(XIV)]. Parlament przypomina ponadto zalecenie nr R (94) 14 Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich z dnia 22 listopada 1994 r. w sprawie spójnej i zintegrowanej polityki rodzinnej, jak również zalecenie nr R (99) 23 tego komitetu dla państw członkowskich z dnia 15 grudnia 1999 r. w sprawie łączenia rodzin uchodźców oraz innych osób poszukujących ochrony międzynarodowej. Parlament powołuje się wreszcie na niektóre konstytucje państw członkowskich Unii Europejskiej.

34      Rada zauważa, że Wspólnota nie jest umawiającą się stroną różnych aktów międzynarodowego prawa publicznego przywoływanych przez Parlament. W każdym razie normy te wymagają jej zdaniem po prostu poszanowania i uwzględniania interesu dzieci, lecz nie ustanawiają prawa absolutnego w zakresie łączenia rodzin. Rada zauważa również, że według niej nie ma potrzeby badania skargi w odniesieniu do karty, gdyż ta nie stanowi źródła prawa wspólnotowego.”

TYTUŁ VII

POSTANOWIENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE WYKŁADNI I STOSOWANIA KARTY

Artykuł 51

Zakres zastosowania

1. Postanowienia niniejszej Karty mają zastosowanie do instytucji, organów i jednostek

organizacyjnych Unii przy poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do Państw Członkowskich

wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii. Państwa te szanują zatem prawa, przestrzegają

zasad i popierają ich stosowanie zgodnie ze swymi odpowiednimi uprawnieniami i w poszanowaniu

granic kompetencji Unii powierzonych jej w Traktatach.

2. Niniejsza Karta nie rozszerza zakresu zastosowania prawa Unii poza kompetencje Unii, nie

ustanawia nowych kompetencji ani zadań Unii, ani też nie zmienia kompetencji i zadań określonych

w Traktatach.

Artykuł 52

Zakres i wykładnia praw i zasad

1. Wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie muszą

być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności. Z zastrzeżeniem zasady

proporcjonalności, ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne

i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony

praw i wolności innych osób.

2. Prawa uznane w niniejszej Karcie, które są przedmiotem postanowień Traktatów, są

wykonywane na warunkach i w granicach w nich określonych.

3. W zakresie, w jakim niniejsza Karta zawiera prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym

w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, ich znaczenie

i zakres są takie same jak praw przyznanych przez tę konwencję. Niniejsze postanowienie nie stanowi

przeszkody, aby prawo Unii przyznawało szerszą ochronę.

4. W zakresie, w jakim niniejsza Karta uznaje prawa podstawowe wynikające ze wspólnych

tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich, prawa te interpretuje się zgodnie z tymi tradycjami.

5. Postanowienia niniejszej Karty zawierające zasady mogą być wprowadzane w życie przez akty

prawodawcze i wykonawcze przyjęte przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz przez

akty Państw Członkowskich, gdy wykonują one prawo Unii, korzystając ze swoich odpowiednich

uprawnień. Można się na nie powoływać w sądzie jedynie w celu wykładni tych aktów i kontroli ich

legalności.

6. Ustawodawstwa i praktyki krajowe uwzględnia się w pełni, jak przewiduje to niniejsza Karta.

7. Wyjaśnienia sporządzone w celu wskazania wykładni niniejszej Karty są należycie

uwzględniane przez sądy Unii i Państw Członkowskich.

Artykuł 53

Poziom ochrony

Żadne z postanowień niniejszej Karty nie będzie interpretowane jako ograniczające lub naruszające

prawa człowieka i podstawowe wolności uznane, we właściwych im obszarach zastosowania, przez

prawo Unii i prawo międzynarodowe oraz konwencje międzynarodowe, których Unia lub wszystkie

Państwa Członkowskie są stronami, w szczególności przez europejską Konwencję o ochronie praw

człowieka i podstawowych wolności oraz przez konstytucje Państw Członkowskich.

Artykuł 54

Zakaz nadużycia praw

Żadne z postanowień niniejszej Karty nie może być interpretowane jako przyznające prawo

do podejmowania jakiejkolwiek działalności lub dokonywania jakiegokolwiek czynu zmierzającego do

zniweczenia praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie lub ich ograniczenia w większym stopniu,

aniżeli jest to przewidziane w niniejszej Karcie.


Wyszukiwarka