WYKŁADY

28.03.2004

MIEJSCE PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJW SYSTEMIE NAUK. PODSTAWOWE POJĘCIA Z NIĄ ZWIĄZANE.

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA

NAUKI NIEUKIERUNKOWANE - są to nauki, które dają teoretyczne podstawy dotyczące jakiejś dziedziny rzeczywistości np. psychologia, biologia, socjologia, filozofia, fizyka. Dają one podstawy teoretyczne dotyczące jakiejś dziedziny. Nie dają one praktycznych podstaw, nie wskazują rozwiązań , praktycznych wskazówek.

NAUKI UKIERUNKOWANE - skoncentrowane są na analizach teoretycznych, stanowiących podstawę rozwiązań praktycznych określonego zagadnienia. Tworzą konkretne podstawy oddziaływań np. wychowawczych. Są to nauki, które poprzez swój rozwój dają możliwość zastosowania w praktyce np. kryminologia, psychopatologia, psychologia kliniczna (zajmują się wyjaśnianiem zaburzeń).

NAUKI PRAKTYCZNE - nauki stosowane i wdrożeniowe

1. Nauki stosowane - szukają odpowiednich środków do osiągnięcia wyznaczonego celu praktycznego - resocjalizacja, reedukacja.

2. Nauki wdrożeniowe - realizują wyniki uzyskane w naukach stosowanych - metodyka oddziaływań penitencjalnych.

PEDAGOGIKA SPECJALNA - jest to nauka o charakterze teoretycznym i praktycznym, stąd też w systemie nauk zajmuje miejsce między naukami ukierunkowanymi i praktycznymi. Jest to subdyscyplina, w której możemy wyróżnić działy:

Digofrenopedagogika - (upośledzenia umysłowe) - ustalenie przyczyn i metody rewalidacji

Tyflopedagogika - jednostki z zaburzeniami wzroku

Surdopedagogika - pedagogika jednostek z zaburzeniami słuchu

Pedagogika terapeutyczna - zajmuje się jednostkami przewlekle chorymi

Pedagogika resocjalizacyjna - która zajmuje się teorią i praktyką wychowania jednostek, u których występują zaburzenia w relacjach z innymi ludźmi, mające charakter nieaprobowany społecznie

Pedagogika resocjalizacyjna jest częściowym podziałem pedagogiki specjalnej.

PODSTAWOWE POJĘCIA

NORMA - w odniesieniu do zachowań mamy trzy kategorie norm:

Normy rygorystyczne - nakładają obowiązek przestrzegania zasad, ich niedopełnienie powoduje uruchomienie sankcji wobec jednostki - kodeksy karne, cywilny, drogowy.

Normy tolerowane - są to normy optymalne, bo nie spełnienie jej nie wywołuje sankcji, natomiast jej przestrzeganie, nie daje gratyfikacji (mogą one być, ale jeżeli się nie spełni to nic się nie stanie) np. zachowania: działalność charytatywna, altruizm, awanse, wysiłki w pracy

Normy z obszaru maksymalizmu moralnego - ich spełnienie powoduje uruchomienie gratyfikacji - są to zachowania określane mianem bohaterski: ratowanie czyjegoś życia z narażeniem własnego.

Zachowanie ludzkie oceniane jest wg dwóch norm:

Norma statystyczna - traktowana jako przeciętność, czyli odnoszącej się do cech, które posiada większość jednostek (picie alkoholu na powietrzu, ustawa antyaborcyjna)

Norma o charakterze oceniającym - oznacza normalność, czyli posiadanie wartości akceptowanej przez większość

ADAPTACJA - jest to przystosowanie - najważniejszym jej elementem jest homeostaza, która jest procesem utrzymania równowagi pomiędzy jednostką, a jej otoczeniem. Homeostaza nie jest procesem biernym, ale polega na przekształceniu zachowań jednostek w zależności od warunków środowiska oraz z drugiej strony na strukturealizacji środowiska zgodnie z możliwościami jednostki.

W ramach adaptacji wyróżniamy:

Asymilacja - która polega na przyjmowaniu informacji ze świata zewnętrznego, porządkowanie ich i włączanie ich do systemy doświadczeń (to włączanie może być lepsze i gorsze, są osoby, które muszą przekonać się na własnej skórze)

Akomodacja - to proces przekształcania pierwotnego schematu, który powstał w wyniku asymilacji wg dalszego działania okoliczności zewnętrznych

KRYTERIA PRZYSTOSOWANIA

Kryterium biologiczne - jest to dążenie do zachowania własnej egzystencji i przetrwania w środowisku naturalnym i społecznym.

Kryterium psychologiczne - są to optymalne sposoby redukcji napięć wewnętrznych, utrzymania wewnętrznej homeostazy (równowagi psychicznej)

Kryterium społeczne - polega na zgodności postępowania z powszechnie akceptowanymi normami i wzorami.

Kryterium pedagogiczne - jest to dążenie do samourzeczywistnienia autonomii, samowychowania i rozwoju.

WYCHOWANIE - to proces celowego, świadomego kształtowania ludzkich zachowań, postaw, ról społecznych i osobowości zgodnie z wcześniej założonym ideałem pedagogicznym, który chcemy ukształtować w toku wychowania.

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - jest to dyscyplina teoretyczna i praktyczna, zajmująca się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, to znaczy osobami które wykazują:

objawy niedostosowania

objawy wykolejenia

objawy paraprzestępczości - są to zachowania, które nie są czynami przestępczymi np. nadmierne picie alkoholu, zażywanie narkotyków, ucieczki z domu.

objawy przestępczości - są to osoby wobec których nie powiódł się proces socjalizacji i wychowania.

Istotą pedagogiki resocjalizacyjnej jest opis i wyjaśnienie określonych procesów zachodzących między wychowankiem, a wychowawcą, natomiast jako dyscypliny naukowej (nauki praktyczne) istotą jest formowanie zaleceń, czyli opracowanie, uzasadnianie i wdrażanie projektów określonych zmian w procesie kształtowania człowieka i jego środowiska wychowawczego.

W obrębie pedagogiki resocjalizacyjnej wyróżniamy trzy działy:

technologię wychowania - określanie celów

teoria wychowania - w jaki sposób osiągać te cele

metodykę wychowania - jakimi środkami

WYCHOWANIE RESOCJALIZUJĄCE - jest to wychowanie, które stosuje się wobec osób, które wykazują zaburzenia socjalizacji, a przejawem są zachowania aspołeczne lub antyspołeczne.

Wobec dzieci i młodzieży wymagających specjalnych oddziaływań na procesy psychiczne w taki sposób, by wywołać zmiany czynności jednostki. Zmiany te mają polegać na eliminowaniu reakcji negatywnych na określone naciski społeczne np. zlecenia zadaniowe, naciski w postaci norm.

SOCJALIZACJA - są to zmiany w procesie zachowania powstałe w wyniku oddziaływania grupy na jednostkę. Socjalizacja jest to całokształt wpływów wywieranych przez środowisko społeczno - kulturowe na jednostkę, są to oddziaływania niezależne od wysiłków i starań nauczycieli. Jest to proces spontaniczny, mało kontrolowany i nieintencjonalny. W szerokim ujęciu socjalizacja nie obejmuje problemu wadliwej socjalizacji. W wąskim znaczeniu są to oddziaływania grupy wytwarzającej kulturę i wynikiem tych oddziaływań jest przyswajanie wartości akceptowanych przez grupę.

MODEL SOCJALIZACJI WŁAŚCIWEJ

Obejmuje źródło J - jednostka oraz jej

oddziaływań właściwości fizyczne oraz

psychofizyczne

MODEL ZABURZONEJ SOCJOLIZACJI - wiąże się z dysfunkcją grypy

DRUGI MODEL ZABURZONEJ SOCJALIZACJI

SKUTKI SOCJALIZACJI

Kształtowanie zachowań prospołecznych

Kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych

Pełnienie ról społecznych w sposób akceptowany.

Wadliwa socjalizacja - to wykolejenie, niedostosowanie społeczne. Zaburzona, wadliwa socjalizacja objawia się w postaci społecznego niedostosowania i wykolejenia społecznego.

Niedostosowanymi społecznie nazywamy osoby, które nie są zdolne lub nie mogą pełnić ról społecznych zgodnie z oczekiwaniami, ze względu na brak dyspozycji wykonawczych, u osób tych występuje zaburzenie procesów orientacyjnych, intelektualnych i motorycznych. Natomiast jednostki, które nie są zdolne pełnić ról społecznych na skutek negatywnego ustosunkowania się wobec oczekiwań społecznych nazywamy wykolejonymi społecznie. Wykolejenie może mieć charakter:

wykolejenia przestępczego

wykolejenia obyczajowego

wykolejenie wiąże się z naruszeniem norm paraprzestępczych obyczajowych (prostytucja, narkomania, alkoholizm). Wykolejenie przestępcze - łamanie norm prawa.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SOCJALIZACJĘ

Uleganie (modelowanie) podporządkowujemy się takiego zachowania jest chęć uzyskania nagrody lub uniknięcia kary, natomiast nie wynika to z wewnętrznego zachowania. Nagrody i kary mogą mieć charakter: a) formalny, rzeczowy

b) nieformalny

Otrzymanie nagrody rzeczowej, uzyskanie przywilejów, pochwała, aprobata, akceptacja grupy; kara pieniężna, odebranie przywilejów, dezaprobata od osoby znaczącej, odrzucenie przez grupę, odsunięcie od danej osoby. Ukarać go można lepiej przez odsunięcie od grupy. Wadą tego mechanizmu jest jego nietrwałość (musi być wyraźna perspektywa nagrody lub kary). Nieuchronność, to podstawowy wymóg skuteczności tego mechanizmu.

Identyfikacja - polega ona na przestrzeganiu określonych norm, a motywem jest chęć upodobnienia się do określonej osoby lub osób. Skuteczność tego mechanizmu wiąże się z „atrakcyjnością wzoru” i z trwałością zachowania się wzoru. Mechanizm ten jest zdecydowanie trwalszy aniżeli uleganie. Nie podlega on stosowaniu nacisku zewnętrznego, ale na wewnętrznej potrzebie upodobnienia się do kogoś. Skuteczność tego mechanizmu zależy od stałej obecności osoby stanowiącej wzór.

Internalizacja - polega na przestrzeganiu norm, a wynika z włączenia tychże norm i przekonań do indywidualnego systemu wartości. Mechanizm ten jest najtrwalszy i najskuteczniejszy. Trwałość wynika z faktu, że jest wywołana wiarygodnością osób, od których uzyskuje się informację, co powoduje, że informacje te traktowane są jako słuszne i skuteczne. Zachowania niezgodne ze zinternalizowanym systemem wartości wywołują napięcie psychiczne, które musi być zredukowane. Jest to kara wymierzona samemu sobie.

Efektem resocjalizacji musi być zmiana systemu wartości. Uwarunkowania.

17.04.2004

UWARUNKOWANIA WYKOLEJENIA PRZESTĘPCZEGO

I. NURT TEORII BIOLOGICZNYCH - są to teorie monopauzalne, opierają się na jednym rodzaju czynników. Zakładają, że organizm działa na zaburzeniach to jednostka może być przestępcą.

TEORIE ŚRODOWISKOWO - KULTUROWE

TEORIA ANTROPOLOGICZNA - autor Cezary Lombroso - żył na przełomie XVIII i XIX w.

Istotą jest człowiek zbrodniarz inaczej przestępca z urodzenia. Zakładał, że u niektórych jednostek mogą pojawić się cechy wyglądu zewnętrznego i mogą one determinować zachowania przestępcze.

CECHY WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGO

Krępa budowa ciała

Włosy ciemne, kędzierzawe lub jasne przerzedzone

Syndaktylia - zrastanie palców rąk lub nóg

Czoło szerokie mocno zarysowane tzw. bruzda mongolska w okolicy oczu

Żuchwa silnie zaznaczona

Anomalie uzębienia

Anomalie w obrębie narządów płciowych

Dobór cech miał charakter przypadkowy. Przestępcy z urodzenia to osobnicy cechujący się znieczulicą moralną. Oznaczała ona, że takie osoby nie miały uczuć wyższych. Pozostawały one na niższym poziomie rozwoju onto i filogenetycznego.

Ontogenetyczny to rozwój genetyczny - kierowali się takie osoby popędami. Filogenetyczny - to rozwój historyczny - porównywali się do zwierząt, a nie do ludzi.

Przestępcy z urodzenia kierowali się popędami, zachowaniami agresywnymi i nie odczuwali cierpienia innych. Nie podejmowano w stosunku do nich resocjalizacji. Lombroso wyróżnił trzy rodzaje przestępców z urodzenia:

Przestępców nałogowych - wychowali się w środowiskach przestępczych więc powielali te zachowania.

Pseudoprzestępcy - na skutek zbiegu okoliczności wykazywali zachowania przestępcze

Kryminoidzi - przestępcy przypadkowi, popełnili czyn tylko raz nie mając świadomości

W stosunku do tych trzech rodzajów przestępców stosowano działania resocjalizujące.

Krytyka teorii antropologicznej:

Ciemna liczba przestępstw - popełnione przestępstwo ale sprawca nie został wykryty lub samo przestępstwo nie zostało wykryte.

Ostatnie przestępstwo za jakie odbywali karę badani przestępcy

Długi czas pobytu w więzieniu, który to okres mógł determinować różnego rodzaju zaburzenia

Brak norm dotyczących standardu wyglądu zewnętrznego - pominął on fakt, że nie ma normy wyglądu zewnętrznego

Brak określenia faktycznych źródeł opisywanych anomalii.

TEORIA ENDOKRYNOLOGICZNA - Twórcy Schlapp i Snith. Zakłada ona wpływ hormonów na zachowanie ludzkie, przy czym ów wpływ rozpatrywany jest na osi kontinuum od niedoczynności do nadczynności. Sytuacja patologiczna to taka kiedy zachodzi niedoczynność lub nadczynność. Nadczynność może powodować zaburzenia emocjonalne. Gruczoły, których nadczynność powoduje zaburzenia: trzustka, kora nadnerczy, gruczoły płciowe, przysadka mózgowa, tarczyca.

Gruczoły nadnercza - wydzielają hormon adrenaliny i noradrenaliny, które wpływają na stany emocjonalne człowieka. Nadczynność gruczołów nadnerczy powoduje wzrost tendencji agresywnych. Nadczynność powoduje chorobę - Cushinga - objawiającym się stałym pobudzeniem, skłonnością do irytacji i wybuchowości. Gruczoł tarczycy - wydzielany przez niego hormon to tyroksyna. Niedoczynność powoduje niedorozwój umysłowy w różnym stopniu (umiarkowanym i głębokim). Nadczynność powoduje chorobę Basedowa, której objawami jest: lęk, szybka zmienność nastroju, stałe pobudzenie i rozdrażnienie. Trzustka i wydzielany przez nią hormon insulina. Reguluje wchłanianie cukrów i skrobi i pośrednio wpływa na stany psychiczne człowieka, od nadpobudliwości po apatię przechodzącą w depresję. Gruczoły płciowe i wydzielany przez nie hormon tedosteren - nadmierne wydzielanie powoduje wzrost agresji i skłonności dominacyjnych np. przestępcy seksualni. Zaburzone funkcje wydzielnicze stanowią czynnik ryzyka podwyższający prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa przez te osoby.

TEORIA TYPÓW KONSTYTUCJONALNYCH - są to typy budowy ciała i przypisane im cechy osobowości. Twórcą tej teorii jest Kretchmer i Scheldon.

Dwa typy osobowości u osób zdrowych:

Schizotymiczny - posiadający specyficzne cechy osobowości schizofreników czyli uczuciową oschłość, upór, introwersję, drażliwość, patetyczność, skłonność do fanatyzmu oraz zaburzenia w sferze seksualnej.

Osobowość cyklotymiczna - jednostki są towarzyscy, otwarci, prostoduszni, pomysłowi i rzutcy.

Te typy osobowości powiązane są wyglądem zewnętrznym. Kretchmer wyróżnił 4 typy:

Asceniczny i atletyczny - są to osobnicy średniego lub wysokiego wzrostu, o szerokich barach, silnie zarysowanym umięśnieniu i osobowości schizotymików.

Pykniczny - osobnik niski grubas, jowialny i prostoduszny o cechach cyklotymicznych

4. Dysplastyczny - nie wykazuje żadnych specyficznych cech, wg Kretchmera osobnicy ci nie są skłonni do popełniania przestępstw.

Osoby o cechach schizotymicznych wykazują największą skłonność do przestępstw, gdyż mają najwięcej cech introwertyków.

TEORIA GENETYCZNA - dotyczy dodatkowego chromosomu Y u mężczyzn. Pojawienie się go powoduje nie tylko anomalie w budowie fizycznej ale także cechy osobowości. Charakteryzują się:

wysoki wzrost - powyżej 190 cm

znaczna siła fizyczna

niski iloraz inteligencji - 60 - 80

skłonność do agresji

zachowania aspołeczne

impulsywność

niestałość

skłonność do ostrej frustracji

Dodatkowy chromosom Y nazwano chromosomem przestępcy.

II. NURT TEORII PSYCHOLOGICZNYCH - bazują na czynnikach chorobowych i zaburzeniach osobowości.

1. Teorie o wyraźnym zabarwieniu biologicznym - zakładają one, że źródłem zachowania przestępczego są choroby psychiczne i upośledzenie umysłowe.

2. Teorie zakładające związek zachowań przestępczych z odchyleniami od normy psychicznej. Nie są to choroby - zalicza się do nich psychopatię, charakteropatię i socjopatię.

3. Teorie dotyczące dynamiki życia psychicznego - zaliczamy do nich teorie psychoanalityczne.

Teorie psychoanalityczne są teoriami małoobiektywnymi. Osoba zdrowa psychicznie to taka, która nie cierpi na żadne choroby psychiczne. Istnieje brak normy zdrowia psychicznego.

TEORIA O WYRAŹNYM ZABARWIENIU BIOLOGICZNYM - Teoria dotycząca upośledzenia umysłowego. Osoby takie łatwo ulegają wpływom. Zachowania przestępcze popełniane przez osoby lekko i umiarkowanie upośledzone umysłowo są czynami popełnianymi z dwojakich motywów:

niezaspokajnie potrzeb np. potrzeba miłości, potrzeba seksualna

uleganie namowom innych

TEORIE PRZYPISUJĄCE ZACHOWANIA PRZESTEPCZE CHOROBOM

Schizofrenia, a zachowania przestępcze:

Jest to choroba o nieustalonej do końca etiologii. Wyjaśniają ją teorie dziedziczenia, genetyczne, osobnicze, społeczne dziedziczenie. Cechy schizofrenii:

Odsunięcie się danej jednostki od realnego świata i rozbudowanie przeżyć wewnętrznych

Rozszczepienie jaźni - podwójne życie

Brak napędu do realizacji potrzeb w kontaktach z innymi ludźmi

Twórcą nazwy tej choroby był Bleuler (Blojer). Jako pierwszy zwrócił uwagę na myślenie autystyczno - niezdyscyplinowane - charakterystyczne u schizofreników. Jest to myślenie indywidualne nie uwzględniające tego co jest wspólne dla wszystkich ludzi. Jest ukierunkowane na samego siebie. Autyzm wiąże się z tzw. porozrywanymi wątkami procesów myślowych i całkowitym odcięciem od wpływów zewnętrznych.

Rodzaje schizofrenii:

Schizofrenia prosta - tzw. prawdziwa : pojawia się około 20 roku życia. Charakteryzuje się ona nasileniem pewnych cech ujawniających się już w dzieciństwie:

Utrata zainteresowań i celów w życiu

Trudności w podejmowaniu obowiązków w pracy, nauce

Nieufność, podejrzliwość

Zerwanie więzi emocjonalnych (więzi te często były nierzeczywiste)

Utrata zainteresowania własnym wyglądem i higieną

Rozbudowa świata wewnętrznego - powoduje utratę wspólnej płaszczyzny porozumiewania z innymi osobami

Charakteryzuje je: ambiwalencja czyli sprzeczne oceny dotyczące wartościowania, ambisentencja czyli sprzeczne oceny dotyczące informacji, ambitendencja czyli ocena dotycząca działania

Cechy te są objawem rozpadu struktur osobowości i powodują, że pewne rzeczy są uproszczone i nadmiernie uogólnione.

Schizofrenia paranoidalna - występuje rzadziej ale z większym nasileniem cech. Nasilają się wszystkie cechy ambiwalentne i pojawiają się urojenia. Dotyczą one: koncepcji świata, określonej sytuacji politycznej czy własnej życiowej. Często występują halucynacje: słuchowe, węchowe, smaku, ostatnią fazą są halucynacje wzrokowe. Może być bezpośrednią przyczyną zachowań przestępczych. Mogą ustąpić jej objawy

Schizofrenia katatoniczna - występuje w dwóch postaciach

Pobudzenie ruchowe - hiperkinetyczne - objawia się dziwacznymi ruchami, dziwny sposób przemieszczania się, przejawia się myślenie magiczne. W ostrej postaci objawia się bezładnymi ruchami, znacznym pobudzeniu i nasileniu objawów zachowania magicznego.

Spowolnienie ruchowe - hipokineza - może dojść do tzw. osłabienia katatonicznego, które charakteryzuje się tak znacznym osłabieniem i spowolnieniem ruchów, że jednostka całkowicie nieruchomieje i traci całkowicie kontakt z otoczeniem (autyzm). Chory nie chce przyjmować posiłków, wstrzymaniu ulegają funkcje wydalnicze, chory przestaje oddychać - umiera. Ostra postać tzw. katatonia śmiertelna.

Schizofrenia hewerteniczna - występuje w większości u kobiet. Zawiera wszystkie osiowe cechy schizofrenii, a ponadto występuje silne pobudzenie, wesołkowatość, silne pobudzenie seksualne wiąże się z zachowaniami obscenicznymi (oburzalstwo, agresywność seksualna)

Cylkofrenia, a zachowania przestępcze:

To inaczej zespół zachowań maniakalno - depresyjnych. Może pojawić się jako choroba samoistna albo w psychozach wieku starczego. Wiąże się ze zmiennym występowaniem dwóch stanów psychozy: maniakalnej i depresji.

+

_

Nigdy nie wiadomo kiedy te stany będą się zmieniały. Gonitwa myśli, pobudzenie ruchowe w stanie maniakalnym chorzy są skrajnie pobudzeni ruchowo i słownie, ale zwykle ich czyny nie są ze sobą powiązane np. można podsunąć różne pomysły które natychmiast realizuje. Chory w tym stanie robi wrażenie osoby bardzo aktywnej, przedsiębiorczej, bardzo wesołej, ale ze względu na obniżony krytycyzm i brak poczucia choroby popełnia czyny ryzykowne i pochopne decyzje. Stan podwyższonego nastroju nazywamy euforią. Występują one u nich urojenia wielkościowe (mogą popełnić samobójstwo bo stawiają sobie cele nie do spełnienia). W fazie depresyjnej ich aktywność spada do zera (psychopatia).

8.05.2004

PSYCHOPATIA

Psychopatia jest to zaburzenie osobowości o niejasnej etiologii.

Trzy postacie zaburzonej osobowości wg Binikiewicza

Charakteropatia - zaburzenie w zachowaniu spowodowane mikrouszkodzeniami mózgu. Diagnozowane są wyłącznie w badaniach medycznych.

2. Psychopatia - zaburzenia o charakterze wrodzonym.

Socjopatia - stan wynikający z negatywnych wpływów środowiska np. długotrwała izolacja może powodować stany zaburzone

Osiowe cechy psychopatii:

Niski poziom lęku

Niski poziom syntonii (empatii) inaczej współbrzmienie, umiejętność współdziałania z drugą osobą. U jednostek zaburzonych jest bardzo niska syntonia - nie potrafią odczuwać tego co odczuwa druga osoba.

KLASYFIKACJA PSYCHOPATII wg Bleulera - wyróżnił 6 grup.

Psychopatów dziwacznych, rządnych ważności, uczuciowo chłodnych, niestałych, pobudliwych i sensytywnych. Dziwaczni - to osobnicy których zapatrywania na różne sprawy są niezrozumiałe, posługują się dziwną pokrętną logiką, wyrażają się w sposób barwny, kwiecisty - osoby te nie szkodzą nikomu, ale sprawiają problem wychowawczy. Rządni ważności - są to osoby nastawione na własne dobro, chcą być kimś więcej aniżeli są w rzeczywistości. Są ekscentryczni i podatni na złe wpływy. Chłodni uczuciowo - są to osoby, które nie potrafią nawiązywać bliskich kontaktów, nie zawierają przyjaźni, natomiast utrzymują kontakty z osobami, które mogą przysporzyć im jakiejś korzyści. Niestałych - te osoby wiążą się z innymi powierzchownie i na krótki czas. Bardzo łatwo można nakłonić ich do przestępstwa, są albo żywi i ekspresyjni, albo flegmatyczni. Ich relacje bywają gwałtowne, przesadne zwłaszcza wtedy kiedy kierują się złością. Są skłonni do prób samobójczych. Bywają zazdrośni, źle tolerują alkohol. Sensytywni - są bardzo niepewni siebie na błahe wydarzenia reagują gwałtowną depresją, źle znoszą porażki, odbierają je jako upokorzenia. Zwykle są małoaktywni, a ich nadmierny krytycyzm ogranicza aktywność inaczej są to osoby nadwrażliwe. Pobudliwi - są to osoby charakteryzujący się dużą gwałtownością reakcji w różnych sytuacjach. Są skłonne do stosowania agresji bezpośredniej, werbalnej jak i fizycznej.

Jednostki zbliżone do psychopatów.

Schizoidalne - są to jednostki o zaburzeniach etycznych, często wycofują się, żyją własnym życiem, pozornie nie wchodzą w żadne relacje, trudno nawiązać z nimi kontakt.

Cykloidalne - są to jednostki u których pojawia się tendencja zmiany nastroju od manii do depresji

Epileptoidalne - są to jednostki przesadnie dokładne wręcz nudne, mają wyraźne skłonności do mistycyzmu, charakterystyczne jest zaleganie uczuć i ciągłe uszczegółowianie sytuacji.

Osoby z zaburzeniami moralnymi określa się jako moralnych głuptaków. Moralni głuptacy to osoby o zahamowanym rozwoju uczuć moralnych jest to tzw. „zimny drań”, rekrutują się z nich tzw. „urodzeni przestępcy” nie są podatni na wpływy środowiska, są okrutni, krnąbrni, nie mają poczucia winy, żalu.

Mitomani - są to doborowi kłamcy. Rekrutują się z nich oszuści matrymonialni, oszuści w ogóle (np. mając wykształcenie podstawowe mówi, że jest radcą prawnym i robi na odbiorcach wrażenie, jest wiarygodny w pierwszym momencie) - często po pewnym czasie sami wierzą w swoje kłamstwa.

Marnotrawcy - są to osoby które z łatwością trwonią pieniądze, często zmieniają miejsce zamieszkania (wyjdzie po papierosy i wróci po pięciu latach)

Histeroidalny - są to osoby o słomianym zapale, efekciarstwo, teatralność w zachowaniu, lekkomyślni, posługują się histerycznym szantażem, uciekają w chorobę.

Klasyfikacja Bleulera została później uzupełniona o trzy inne typy:

Psychopata agresywny - czerpie przyjemność z zachowania agresywnego. Agrsja skierowana jest przeciwko ludziom, zwierzętom, przedmiotom. Osoby te to sadyści.

Psychopata zimny uczuciowo - nie wiąże się emocjonalnie z innymi. Realizuje swoje plany bezrefleksyjnie. Często stają się przywódcami (politycy)

Psychopata bluszcz - nie może funkcjonować samodzielnie, wiąże się z inną osobą przyswajając sobie jej przekonania, niektóre cechy, czasami elementy wyglądu, jest gotowa wykonać dla tej drugiej osoby różne posługi w zamian za możliwość przebywania z nią. Taka osoba nie żyje nigdy własnym życiem. U kobiet takie cechy nie zaliczane są do choroby, u mężczyzn tak.

KLASYFIKACJA PSYCHOPATII wg Schneidera

Psychopaci hipertymiczni - są to osoby wesołe, choć lekkomyślne, czasmi bezmyślne. Popełniają sprzeniewierzenia i przestępstwa seksualne.

Psychopaci depresyjni - są to pesymiści, mają poczucie małej wartości. Rzadko popełniają przestępstwa

Psychopaci nieśmiali - pesymiści, mizantropi (safanduła), rzadko popełniają przestępstwa

Psychopaci fanatyczni - bardzo aktywne, uparte, mają poczucie własnej nadwartości, często są agresywne. Popełniają np. kradzieże.

Psychopaci żądni znaczenia - są to osoby próżne, wyrafinowane, kłamliwe, skłonne do oszustw, prymitywne

Psychopaci o zmiennych nastrojach - w fazie podwyższonego nastroju dokonują podpaleń i kradzieży. W fazie obniżonego nastroju skłonni do samobójstw.

Psychopaci impulsywni - osoby pobudliwe, agresywne. Często wykazują skłonności do przestępstw przeciwko mieniu.

Psychopaci tępi i bezwzględni - uczuciowo oziębłe, słabo przyswajają normy moralne, często dokonują zabójstw, przestepstw seksualnych i rozboju

Psychopaci bezwolni - osoby często upośledzone umysłowo, są narzędziem w rękach innych osób.

Psychopaci asteniczni - osoby nadwrażliwe. Całkowity brak skłonności przestępczych.

Od początku lat 80-tych stosuje się powszechne pojęcie zaburzonej osobowości o charakterze psychopatycznym. Stanowiącym określenie wobec psychopatii, charakteropatii i socjopatii.

PROFIL OSOBOWOŚCI PSYCHOPATY wg Gougha - funkcjonuje ona od 1948 roku

Psychopata to - osoba skoncentrowana na bezpośrednim zaspokojeniu celów życiowych, ignoruje prawa i przywileje innych. Zachowuje się impulsywnie, nie umie wchodzić w głębsze relacje z innymi. Brak jej lęku, poczucia zależności, cechuje ja ubóstwo relacji. Tendencja do przerzucania winy na innych, brak odpowiedzialności za czyny.

Wg Ariettiego - opisał dwie formy tych zaburzeń:

Pierwotne - psychopata działa pod wpływem impulsów pierwotnych, nie bierze pod uwagę odległych konsekwencji swoich czynów. Kary i niepowodzenia nie wpływają na modyfikację zachowań.

Wtórne - psychopata działa pod wpływem bodźców doraźnych. Potrafią realizować długofalowe cele.

Obraz kliniczny psychopaty - Psychopata sprawia wrażenie jednostki zdolnej do odczuwania emocji tak samo jak inni ludzie. Zwykle posiada urok osobisty, dobrą prezentację, potrafi wzbudzić zaufanie i pozytywne emocje, także łatwo może manipulować innymi i dzięki temu osiąga własne cele. Sprawiają wrażenie spontanicznych posiadających inicjatywę społeczną ale nie potrafiących korzystać z własnego doświadczenia. Rzadko mają poczucie winy i zwykle doświadczają problemów z racji nie przestrzegania regulaminu. Charakteryzuje ich tzw. dominacja semantyczna tzn. nie przywiązują żadnej wagi do wypowiadanych obietnic i słów. Kontakty seksualne charakteryzują się dużą gwałtownością ale małą stałością. Cechy osobowości predysponują ich do wykonywania zawodu polityka, biznesmena, psychiatry, naukowca. Uważa się, że niektóre z zachowań psychicznych są wręcz niezbędne do wykonywania niektórych ról zawodowych.

NERWICE

Nerwice lub osobowość neurotyczna są przeciwieństwem zaburzeń psychopatycznych. Objawy osiowe to:

Lęk o dużym stopniu nasilenia

Rzutowanie emocji do wewnątrz

Bardzo wysoki poziom synotomi

Najbardziej charakterystyczne objawy neurotyczności to:

Fobie - jest to stan irracjonalnego lęku przed ciemnością, osobami nieznajomymi, wynikają z ahinizmu bądź artyficjalizmu - chodzi o udowodnienie cech ludzkich przedmiotom lub zwierzętom. Najpóźniej pojawia się fobia szkolna. Fobie mogą powracać jako relikt z dzieciństwa.

Obsesje i kompulsje - Obsesje - są to natrętne myśli - dopadają ludzi w sytuacjach wymagających myślenia. Obsesje mogą wynikać z nadmiernej ostrożności lub nadmiernego ryzykanctwa. Kompulsje - są to natrętne czynności. Kompulsje często dopadają dzieci i wynikają z myślenia magicznego. Czasami wynikają z nadmiernej intelektualizacji albo też z czynności ćwiczących silną wolę.

Zaburzenia histeryczne

22.05.2004

TEORIE PSYCHOANALITYCZNE

TEORIA PSYCHOANALIZY WG FREUDA

Wychodził z założenia, że osobowość kształtuje się pod wpływem różnych czynników. Kształtuje się już w wieku wczesnego dzieciństwa i rzutuje na całe życie.

I Płaszczyzna - seksualizm wczesnodziecięcy Freud odkrył, że dziecko jest już istotą seksualną. Rozwija się w pierwszych 6 latach życia i ujawnia trzy podstawowe fazy następujące po sobie:

faza oralna - dziecko czerpie przyjemność ze ssania. Fazę oralną dzielimy na dwie podfazy:

wczesnooralna - fiksacja powoduje następujące cechy: łatwowierność, gadatliwość, lekkość uczuciową. Łatwo ulegają wpływom innych, łączą się z osobami wpływowymi

późnooralna - fiksacja w tej fazie powoduje: kłótliwość, złośliwość, skłonność do obmowy, plotek. Osoby trudno nawiązujące kontakty interpersonalne

faza analna - źródłem przyjemności są reakcje wydalnicze. Fazę analną dzielimu na dwie podfazy:

wczesnoanalna - fiksacja powoduje drażliwość, skąpstwo, pedanterie

późnoanalna - fiksacja powoduje zachowania agresywne, chęć posiadania władzy, nadmiernie wybujałą chęć posiadania. Osoby takie mogą stać się przywódcami, mogą stać się niebezpieczni biorąc pod uwagę skutki działań

faza genitalna - źródłem przyjemności doznania genitalne. Ujawniają się kompleksy: Kompleks Edypa i Elektry - kompleks wynikający z egocentryzmu dziecięcego i objawia się on zazdrością o rodzica tej samej płci co dziecko, który wg dziecka pretenduje do uczuć rodzica płci przeciwnej i jest postrzegany jako rywal. Zazdrość o rodzica ulega stłumieniu co jest równoznaczne z wyzwoleniem się z egocentryzmu dziecięcego. Nie rozwiązanie tego konfliktu powoduje dwojaki skutek:

postawę buntu wobec rodzica - powoduje kształtowanie się cech anarchistycznych co sprzyja warcholstwu tzn. osoby które niezależnie od układu w którym się znalazły, zawsze będą na nie.

Całkowite podporządkowanie rodzicowi - powoduje skłonności do podporządkowywania się osobom o wyższym statusie.

Po tym czasie następuje faza latencji i potem przechodzi się do dojrzewania. Przejście z jednej fazy do drugiej następuje w sposób płynny. Może nastąpić fiksacja czyli niechęć do przechodzenia do kolejnej fazy rozwoju. Przyczyny fiksacji:

Brak odpowiedniego zaspokojenia przyjemności płynącej z danej fazy i taki stan nazywamy frustracją.

Czerpanie nadmiernej przyjemności.

Pozostawanie dłużej w danej fazie pozostawia skutek w postaci negatywnych cech osobowości. Zaburzone stany emocjonalne, problemy inerakcyjne.

II Płaszczyzna - konflikt między istnieniem życia i śmierci - Instynkt życia przez Freuda został określony pojęciem - eros, a śmierci - tanatos. Wg Freuda w człowieku ścierają się te dwa instynkty. Między nimi toczy się walka ale zachowana jest między nimi równowaga. Może dojść jednak do dominacji jednego z nich. Instynkt śmierci - unicestwienie - przewaga jego może prowadzić do przestępstwa , a psychicznie np. obmawianie, szkalowanie. Może wiązać się z terroryzmem. Wzmagania te mają wpływ na zachowania przestępcze. Człowiek popełnia przestępstwo z poczucia winy i poczucie winy pojawia się wcześniej niż przestępstwo - popełnia przestępstwo z racji tego żeby miał czego żałować.

III Płaszczyzna - funkcjonowanie struktur osobowości ludzkich - Struktura osobowości zawiera ID - czyli struktura pojęciowa, SUPEREGO - to co kształtuje się w procesie socjalizacji i jest to zbiór norm, które ograniczają strukturę ID, EGO - mediator między ID i EGO

Id popycha do działania impulsywnego.

SUPEREGO - powstrzymuje nas przed tym, ale nigdy nie jest zaspokojone - zawsze występują wyrzuty sumienia.

EGO - mamy tu mechanizmy racjonalizujące.

Typy przystosowania:

Hipomanik - osoby nie mające w ogóle poczucia winy, nie przestrzegają żadnych zasad moralnych. Nie potrafią zrozumieć motywacji altruistów. Szkodliwość ich działania zależy od poziomu inteligencji.

Hipoparanoidalny - ma bardzo duże poczucie winy, często przypisuje złe skłonności innym, jest osobą bardzo agresywną zwłaszcza werbalnie. Skłonna do uprzedzeń społecznych, a także do plotkowania, obmawiania, pomówień.

Autorytalny - silne poczucie winy ale skierowane wyłącznie do wewnątrz (do siebie), bardzo surowo ocenia swoje postępowanie, obawia się popełnienia błędów, więc często jest małosamodzielna, woli wypełniać polecenia innych. Mało wartościowa społecznie, niezdolna do twórczej pracy.

Humanista - kontekst winy jest konstruktywny. Nie ma zabarwień patologicznych. Następuje otwarta i adekwatna ocena postępowania. Nie odrzuca autorytetów ale też nie ulega im nadmiernie.

Zachowania przestępcze mogą wynikać też ze sfery funkcjonowania EGO, które pełni 4 podstawowe funkcje:

Funkcja poznawcza - tworzymy realny obraz świata

Funkcja energetyczna - EGO wywiera presje na właściwe postępowanie, które jest wypadkową działań popędowych i norm.

Funkcja selektywna - wybieranie właściwego sposobu postępowania

Funkcja syntetyczna - ocena zachowania podporządkowana jest ocenie otoczenia.

Zachowania przestępcze wynikające z postaci EGO

Osobowość w której rozwinięte jest ID i EGO brakuje SUPEREGO - często charakteryzuje przestępców - potrzebny jest stały nadzór takiej osoby, będzie dobrze zachowywała się w warunkach izolacji

Osobowość o silnym ID i SUPEREGO ale słabym EGO - popełnia przestępstwo ale z poczuciem winy np. kradnę tylko bogatym

Osobowość o silnym EGO ale zorientowane przestępczo - osoba która poczucie winy przenosi na innych.

SYSTEMY PRAWNEGO TRAKTOWANIA NIELETNICH

Obejmuje dwa aspekty:

1. Odniesienie prawne

Osoby nieletnie były na równi traktowane z osobami dorosłymi. Były tak samo skazywani jak oni. W 1588 roku pojawiły się pierwsze zmiany. Powstał Statut Litewski który odrębnie traktował osoby nieletnie. Była to osoba do 16 roku życia , której nie karano - osoba prawnie bezkarna - przestępstwa czyni nieświadomie. Wobec nieletnich recydywistów - czyli osób powtórnie popełniających przestępstwo stosowano kary ze szczególnym złagodzeniem np. odpracowanie wyrządzonych szkód, wypłata równowartości szkód. Jeśli popełnił zabójstwo to kara wiązała się z wymierzeniem kary więzienia, bowiem w stosunku do nieletnich zabroniona była kara śmierci.

Projekt Zamojskiego - powstał w 1776 roku - był to zwarty akt prawny. Były w nim dwie zmiany: podniesienie wieku nieodpowiedzialności karnej do 18 lat i możliwość wyboru przez sędziego formy karnej. Gdy nieletni dokonał zabójstwa - nie karano śmiercią z wyjątkiem gdy nieletni wykazał się brutalnością, był zdemoralizowany i nie rokował poprawy - wtedy można było go skazać na karę śmierci.

Kodeks Karny Królestwa Polskiego z 1818 roku - obniżono wiek odpowiedzialności karnej do 12 roku życia - taki nieletni w ogóle nie podlegał karze. Powyżej 15 roku życia nieletni popełniający zbrodnię był umieszczany w zakładzie poprawczym lub w areszcie na okres 1 roku - jeżeli popełnił występek skazywano go również na tą samą karę ale na okres krótszy - do 6 miesięcy. Kara izolacji dzieliła się na trzy etapy:

8 dni do 6 miesięcy

od 3 miesięcy do 1 roku

od 1 roku do 3 lat

Przewidywano różne formy zaostrzenia kary, które polegało na zastosowaniu postu oraz na stosowaniu różnych kar fizycznych.

Projekt Makarewicza - przewidywał dwojakie rozumienie nieletniego:

nieletni to osoba do 14 roku życia - całkowicie nie odpowiedzialna karnie

od 14 do 18 roku życia - odpowiedzialna warunkowo. Wobec takiej osoby stosuje się zwerbalizowane formy, niekoniecznie izolacja.

Polskę obowiązują Reguły Pekińskie dotyczące minimum postępowania z nieletnimi. Ustawa regulująca sprawy nieletnich to Ustawa o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich z 1983 roku z późniejszymi zmianami. Ostatnia zmiana była w 2001 roku dotycząca zakładów poprawczych.

Interpretacja nieletniego. 3 zakresy interpretacji w myśl ustawy

W zakresie zapobiegania lub zwalczania demoralizacji nieletnich - nieletni to osoba do 18 roku życia. Mamy tu do czynienia z osobą gdy nie jest ograniczona dolna granica. Chodzi tu o takie przestępstwa jak: wagarowanie, ucieczki z domu, narkotyki, wszystko to co jest przejawem demoralizacji. Górna granica związana jest z pełnoletnością i ustaniem władzy rodzicielskiej. Osoba taka nie odpowiada za swoje czyny.

W zakresie dokonywania przez nieletnich czynów karalnych - nieletnim jest osoba, która ukończyła 13 lat, a nie ukończyła 17 lat - mamy do czynienia z popełnieniem przestępstwa. W 13 - 17 roku życia odpowiada już karnie i można w stosunku do nich zastosować środek wychowawczy lub karny.

W zakresie wykonywania środka wychowawczego lub poprawczego nieletni to osoba do 21 roku życia. Jest to umowna granica. Większość środków wychowawczych wiąże się z pełnieniem władzy rodzicielskiej, która kończy się z chwilą uzyskania pełnoletności przez delikwenta - nadzór rodzicielski, rodzina zastępcza. Do 21 roku życia mogą trwać środki, które wiążą się z izolacją, a także z ukończeniem szkoły.

Małoletni - jest to osoba do 13 roku życia , w myśl prawa nieodpowiedzialna karnie.

Młodociany - to pojęcie stosowane w kodeksie karnym i kodeksie karnym wykonawczym, w myśl którego młodocianym jest osoba co do której wykonuje się karę pozbawienia wolności i która nie ukończyła 21 roku życia.

W stosunku do młodocianych podejmuje się obligatoryjnie oddziaływania resocjalizujące czyli czy delikwent chce czy nie to i tak występuje resocjalizacja. Zróżnicowanie przestępstw na zbrodnie i występki:

Zbrodnie - są to czyny karalne zagrożone ustawowo karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat.

Występki - są to czyny karalne o mniejszej wadze, które zagrożone są karą grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności na okres nie dłuższy niż 3 lata

Środki wychowawcze i poprawcze, które przewiduje Ustawa o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich - UPN

Środki te może orzec sąd rodzinny:

Upomnienie

Zobowiązanie nieletniego do określonego postępowania np. naprawienie szkody, przeproszenie poszkodowanego, leczenie odwykowe, zbliżenie się do grupy nieformalnej, podjęcie nauki itp.

Nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

Nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, bądź zakładu pracy lub osoby godnej zaufania

Nadzór kuratora

Skierowanie do ośrodka kuratorskiego

Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych

Orzeczenie przedmiotów nabytych w związku popełnienia czynu karalnego

Orzeczenie umieszczenia w instytucji powołanej do sprawowania funkcji opiekuńczej, kształcącej zawodowo, zakład wychowawczy lub rodzina zastępcza

Umieszczenie w zakładzie poprawczym

Te środki dzielimy na trzy kategorie:

Środki które pozostawiają nieletniego w jego dotychczasowym środowisku wychowawczym

Środki pozwalające na skierowanie nieletniego do placówki lub instytucji przejmującej od rodziców tylko część obowiązków związanych z opieką np. skierowanie do ośrodka kuratorskiego lub OHP

Środki całkowicie zmieniające środowisko nieletniego np. rodzina zastępcza, zakład poprawczy, zakład wychowawczy

Środek poprawczy ma charakter izolujący. Stosuje się wobec nieletnich, którzy popełnili czyn karalny, ukończyli 13 rok życia, a wysoki stopień demoralizacji i/lub stosowanie innych środków wychowawczych jest nieskuteczne. Stopień demoralizacji określa:

Stopień popełnienia czynu

Współwystępowanie innych zachowań

Nieletni nie wyraża skruchy

Jeżeli powtarza czyn mimo stosowania środków wychowawczych

Środek poprawczy można zawiesić na okres 1 roku do 3 lat, w tym czasie stosuje się inne środki wychowawcze. Zawieszenie to można odwołać jeżeli nieletni wykazuje dalsze objawy demoralizacji, a środki wychowawcze są nieskuteczne.

STOSOWANIE KARY WOBEC NIELETNICH

Możliwość ukarania nieletniego przewiduje UPN oraz kodeks karny. W myśl ustawy nieletni podlega karze czyli pozbawieniu wolności w dwóch wypadkach:

Gdy istnieją podstawy do umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym , a nieletni w chwili orzekania ukończył 18 lat

Gdy nieletni ukończył 18 lat przed rozpoczęciem wykonania wyroku o umieszczeniu w zakładzie poprawczym

Kodeks karny dopuszcza możliwość zastosowania wobec nieletniego, który dopuścił się zbrodni po ukończeniu 15 roku życia i za zastosowaniem wobec niego kary przemawiają okoliczności sprawy i warunki osobiste sprawcy - najczęściej dotyczy to zabójstw z premedytacją i szczególnym okrucieństwem. Najwyższy wymiar kary , który można zastosować w stosunku do nieletniego to 25 lat.

Grupy środków stosowane wobec rodziców:

Zobowiązanie rodziców do poprawy warunków wychowawczych, bytowych i zdrowotnych nieletniego

Zobowiązanie rodziców do naprawy szkód wyrządzonych przez nieletniego - kara grzywny

Włączenie zakładu pracy i organizacji do wychowawczego oddziaływania na jego pracownika lub członka tejże organizacji

Postępowanie wyjaśniające może zakończyć się : odmową wszczęcia postępowania, przekazaniem sprawy prokuratorowi, przekazanie sprawy do postępowania opiekuńczo - wychowawczego, bądź wszczęciem postępowania poprawczego.

2. System instytucjonalny

Początki instytucji resocjalizujących wiążą się z wiekiem XVI. Początkowo miały te placówki charakter religijny. W Polsce I zakład typu opiekuńczo - wychowawczego powstał w roku 1609 - był to przytułek, w którego nazwie istniał przypisek zakład poprawczy - przeznaczony dla sierot i dzieci wykolejonych, prowadzony przez bractwo niemieckie.

W 1732 roku powołano w Warszawie I zakład opiekuńczo - prewencyjny. Powstał przy szpitalu Dzieciątka Jezus. W pierwszym etapie był to ośrodek wyłącznie opiekuńczy, a kilka lat później przekształcono go w placówkę resocjalizacyjną.

W 1736 roku został założony przez Biskupa Rostkowskiego zakład poprawczy dla dzieci z wyrokami sądowymi. Skupiał dzieci nad którymi ciążył wyrok. Prowadzono tam wychowanie moralne, a środkiem oddziaływania była praca i nauka.

W 1636 roku powstał w Warszawie Instytut Moralnej Poprawy Dzieci Powstał ze składek społecznych i przez większość istnienia opirał swoje działanie ze składek charytatywnych. W pierwszym okresie był instytucją opiekuńczą - skupiając bezdomnych, żebrzących. Przełom nastąpił gdy placówkę zreorganizował Skarbek - Minister Sprawiedliwości. Zakład przekształcono w zakład poprawczy i znalazły się w nim tylko dzieci na których ciążyły wyroki sądowe lub policyjne. Dopuszczalne było umieszczenie w tej placówce dzieci przyprowadzone przez rodziców. Skarbek powołał towarzystwo wspierające instytut dzieci moralnie zaniedbanych. Rola Towarzystwa:

wspieranie finansowe

organizowanie pomocy dzieciom opuszczającym ta placówkę - pomoc postpenitencjalna np. pomoc w znalezieniu pracy, miejsca zamieszkania.

Dyrektorem został Stanisław Jachowicz, za jego dyrektorowania zakład stał się słynny w całej Europie. Był to zakład dla dzieci od 6 do 16 lat, stworzono statut placówki. Panowała pełna anonimowość. Wychowanków rozpoznawano na podstawie numerów. Panowała zasada całkowitej izolacji. Wychowankowie nie mogli być odwiedzani przez rodziców, ani członków rodziny. W nocy - pojedyncze cele, dzień - nauka i praca. Nowum - powołanie samorządu wychowanków - decydowali o sprawach kulturowo - oświatowych. Finanse przejął zarząd miejski. Odchodzono od typowo religijnego modelu placówek. Stopniowe przejmowanie finansowania tych placówek przez zarządy miejskie.

Osada w Studzieńcu - powstała w 1876 roku - typowa placówka resocjalizacyjna. Opierała się przede wszystkim na współpracy z tzw. koloniami rzemieślniczymi i rolniczymi. Obowiązywał tam system progresywny - polega na przechodzeniu wychowanka do coraz wyższych stopni resocjalizacji, a warunkiem tego przejścia jest uzyskanie określonych wymagań w zakresie przestrzegania dyscypliny, nauki, przygotowania zawodowego. Celem zakładu była dbałość o rozwój umysłowy, fizyczny oraz przygotowanie zawodowe. Podstawą były małe kilkunastoosobowe grupy wychowawcze. Zamieszkiwały one wraz ze swoim wychowawcą małe domki. System oceny opierał się na codziennych rozmowach, w trakcie których wychowankowie oceniali sami siebie. Po okresie międzywojennym dyrektorem został P. Suchan. Po drugiej wojnie światowej stał się zakładem karnym dla młodocianych.

Zakład w Chojnicach - powstał w 1885 r - początkowo zakład opiekuńczy pod zarządem niemieckim. W 1925 r został przekazany Polakom i stał się zakładem poprawczym. Był również zakładem dla osób bezdomnych i nie mających pracy. Dysponuje najbardziej bogatą ofertą jeżeli chodzi o kształcenie zawodowe swoich wychowanków. Mankament - likwidacja zakładu rolnego, który był zapleczem ekonomicznym.

WYBRANE SYSTEMY ODDZIAŁYWAŃ RESOCJALIZACYJNYCH

System rodzinkowy - Można porównać z wzorami życia rodzinnego. Najbardziej popularny w Niemczech, Francji i Szwajcarii. Polegał na tym, że nieletniego sprawcę kierowano do opiekunów zastępczych, gdzie łącznie z domownikami wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym. W Niemczech realizacja systemu polegała na tym, że zgłaszały się rodziny które chciały sprawować opiekę nad takimi dziećmi. Dawano im dom i tworzono grupę wychowawczą nie mogła ona jednak liczyć więcej niż 10 wychowanków. We Francji był wychowawca wspomagany przez najstarszego wychowanka. Obowiązywał system progresywny - wychowankowie mogli uczestniczyć za dobre wyniki w lekcjach muzyki. Francuzi stworzyli tzw. system pomocy. Każdemu wychowankowi przydzielano opiekuna.

System oparty na progresji i selekcji - Przykładem jest zakład w Bornstom w Wielkiej Brytani. Powstał w 1905 r. Obowiązuje tu surowa selekcja. Chłopcy od 17 do 23 r życia. Składają się na niego 4 typy zakładów:

Zakład dla początkujących przestępców, rokujących szybkie postępy resocjalizacji

Zakład przeznaczony dla starszych przestępców o znacznym stopniu zaawansowania

Zakład dla osób z zaburzeniami psychicznymi i fizycznymi

Zakład dla osób wybitnie inteligentnych przejawiających silne tendencje psychopatyczne i przestępcze

Grupy te liczą nie więcej niż 10 - 12 osób i załogę jednego domu tworzy nie więcej niż 5 grup wychowawczych. Wychowawcą jest zawsze mężczyzna. W grupach funkcjonują kobiety zwane „matkami” które tworzą namiastkę macierzyństwa. Panuje progresja - grupa brązowa to grupa najniższa bez przywilejów, a błękitni to wychowankowie, którzy mają już jakieś przywileje. Nie przyjmuje się do tych zakładów recydywy.

5.06.2004

SYSTEM INSTYTUCJONALNY W POLSCE

Polski system resocjalizacji i profilaktyki tworzą wraz z sądem rodzinnym następujące instytucje:

Zakłady poprawcze

Młodzieżowe Ośrodki Adaptacyjno - Społeczne tzw. MOAS

Ośrodki szkolno - wychowawcze

Domy Dziecka

Pogotowia Opiekuńcze

Schroniska dla nieletnich

Rodziny zastępcze

Ośrodki kuratorskie

Ochotnicze Hufce Pracy

Policyjne Izby Dziecka

Kuratorzy sądowi

Wszystkie instytucje są powiązane funkcjonalnie i strukturalnie. Struktura - stanowią strukturę placówek resocjalizacyjnych. Funkcjonowanie - obowiązują podobne cele. Różnica polega na intensywności nadzoru pedagogicznego oraz na konieczności oderwania dziecka od środowiska rodzinnego lub pozostawienie go w nim. Im więcej dziecko jest zdemoralizowane tym większe są przesłanki oderwania go od środowiska rodzinnego. Cele placówek: - Dążenie do wyeliminowania zagrożenia i przezwyciężenia procesu socjalizacji. Na proces resocjalizacji składa się:

Wychowanie czyli działalność intencjonalna, zgodna z przyjętym ideałem wychowania

Opieka - zaspokojenie potrzeb psychospołecznych wychowanka

Terapia - leczenie zaburzeń psychicznych środkami psychologicznymi i pedagogicznymi

Zadania placówek obejmują kolejne etapy postępowania z młodzieżą niedostosowaną:

etap - wykrywanie zagrożeń

etap - diagnozowanie i poradnictwo

etap - orzekanie o charakterze zastosowanych środków

etap - orzekanie o procedurze oddziaływań wychowawczo - opiekuńczych i terapeutycznych

Placówki dzieli się na trzy podstawowe grupy:

Placówka zajmująca się diagnozowaniem - pogotowie opiekuńcze, ośrodek diagnostyczno - konsultacyjny

Placówki prowadzące działalność wyłącznie wychowawczą w oderwaniu od środowiska rodzinnego np. zakłady poprawcze, MOAS, dom dziecka

Placówki o charakterze otwartym działające w środowisku nieletnich np. ośrodki kuratorskie, kuratorzy sądowi

W tym systemie nie ma zakładów karnych, gdyż są to zakłady penitencjalne podlegające ministrowi sprawiedliwości i dotyczą dorosłych.

PLACÓWKI DIAGNOSTYCZNE

Rodzinny ośrodek diagnostyczno - konsultacyjny - działania odnoszą się do diagnozy sytuacji nieletniego

Specjalistyczna opieka i poradnictwo w sprawach nieletnich

Prowadzi specjalistyczną opiekę nad nieletnimi

Poradnictwo w sprawach rodzinnych - zajmuje się kompleksowo diagnozą sytuacji rodzinnej

Sprawy małoletnich - sprawy opiekuńcze nad małoletnimi

Zadania:

Przeprowadzenie badań psychologicznych, pedagogicznych, lekarskich i środowiskowych oraz wydawanie na tej podstawie opinii o małoletnim i jego rodzinie

Prowadzenie poradnictwa rodzinnego i sprawowanie opieki nad małoletnim i nieletnim

Udzielanie specjalnej pomocy zakładom poprawczym i schroniskom dla nieletnich w zakresie opieki psychologicznej nad wychowankami

Współpraca z instytucjami i organizacjami zajmującymi się działalnością profilaktyczną

Opinia w sprawie nieletnich zawiera:

Wskazanie stopnia i przyczyny demoralizacji

Propozycje placówki w jakiej ma być umieszczony nieletni

W przypadkach koniecznych sugeruje także o rodzaju placówki

Opinie dotyczące małoletniego obejmują:

Ocenę jego aktualnej sytuacji

Przyczyny tej sytuacji

Sposoby reagowania małoletniego w sytuacji trudnej oraz warunki niezbędne do prawidłowego rozwoju małoletniego

Poradnictwo w sprawach rodzinnych obejmuje:

Diagnozę rodziców i dzieci w celu określenia zaburzonych relacji w rodzinie

Prowadzenie pracy psychoterapeutycznej

Udzielanie porad i pomocy w rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych

Udział specjalisty ośrodka w sprawach rozwodowych na wezwanie sądu

Roztoczenie opieki specjalistycznej nad małoletnim narażonym na urazy psychiczne związane z sytuacjami konfliktowymi w rodzinie

Opieka ta może polegać na:

Ustaleniu wraz z kuratorem planu pracy wychowawczej

Kontakt pracownika ośrodka z rodzicami, wskazanie rodzicom właściwej drogi oddziaływania

Specjalistyczne działania podejmowane wraz z kuratorem w zakresie sprawowania nadzoru

POGOTOWIE OPIKUŃCZE

Zajmuje się diagnozowaniem dzieci od 3 do 18 lat. w odróżnieniu od ośrodka diagnostyczno - konsultacyjnego jest ośrodkiem sprawującym opiekę całkowitą. Dzieci są tam cały czas oderwane od środowiska rodzinnego. Mogą tam się znaleźć dzieci które:

W sposób nagły zostały pozbawione opieki rodzicielskiej

Dzieci trafiające z powodu zaburzeń środowiskowych, negatywnego zachowania, wymagają specjalistycznej obserwacji

Dzieci skierowane na podstawie orzeczeń sądu, wniosku dyrektorów szkół, kuratorów, inspektorów oświaty w celu ustalenia najkorzystniejszego dla nich środowiska wychowawczego

Zadania:

Opracowanie diagnozy pedagogiczno - psychologicznej i lekarskiej oraz podstawowych wskazań wychowawczych

Zapewnienie doraźnej opieki dzieciom opuszczonym i osieroconym oraz takim które wymagają izolacji od dotychczasowego środowiska

Organizowanie działalności kompensacyjnej w sferze wychowawczej i dydaktycznej

Zapewnienie warunków do wypełnienia obowiązku szkolnego

Kwalifikowanie podopiecznych do rodzin zastępczych, domów dziecka i placówek resocjalizacyjnych

Okres pobytu w pogotowiu nie powinien przekraczać 3 miesięcy, może być przedłużony o dalsze trzy miesiące. Realizuje się w jej ramach obowiązek szkolny. Zespół diagnostyczno - konsultacyjny pogotowia składa się z: zastępcy dyrektora, pedagoga, psychologa, wychowawcy grupy, pielęgniarki, nauczyciela klasy i osoby zajmującej się kierowaniem do placówki. Do jego obowiązków należy:

Kwalifikowanie dzieci do umieszczenia w pogotowiu

Kwalifikowanie dzieci do zajęć w zespołach wychowawczych, w zajęciach terapeutycznych i zajęciach indywidualnych

Ukierunkowanie działalności obserwacyjnej i diagnostycznej

Ustalenie wskazań i zaleceń dotyczących dalszej działalności wychowawczej

Wnioskowanie w sprawach przedłużenia pobytu w pogotowiu

Kwalifikowanie dzieci do umieszczenia w innych placówkach, w tym też do powrotu do własnych rodzin

Grupy dziecięce nie powinny liczyć więcej niż 12 osób. Zadania wychowawcze przewiduje się:

Wzmożona opieka wychowawcza - korekta niedomagań wychowawczych, opieka prozdrowotna

Działania w oparciu o różne środki wychowawcze - teatr, kino

Działalność sportowo - rekreacyjna w oparciu o możliwości placówki i nie tylko

Prostowanie kontaktów z rodziną

Wyrównywanie braków w nauce

Regulamin obejmuje:

Dbałość o ład i porządek

Dbałość o własne życie

Ponoszenie odpowiedzialności za własne czyny i inne

WYKŁADY II ROK

4.12.2004r - 4 godz.

POLICYJNA IZBA DZIECKA

Policyjna Izba Dziecka to instytucja diagnostyczna ale przyjmująca całkowitą opiekę nad dzieckiem. Maksymalny czas pobytu w Izbie wynosi 48 godzin.

Trzy kategorie nieletnich, którzy mogą być osadzeni w Policyjnej Izbie Dziecka:

1. Nieletni co do których istnieje podejrzenie, że popełnili czyn karalny i istnieje obawa, że mogą się ukryć, bądź zatrzeć ślady czynu.

2. Nieletni wobec których nie można ustalić tożsamości: tacy, którzy ukończyli 13 lat, a nie ukończyli 17 lat.

3. Nieletni wymagający natychmiastowej opieki, a nie jest możliwe niezwłoczne dostarczenie ich rodzicom, ani umieszczenie w Pogotowiu Opiekuńczym - nieletni między 13, a 18 rokiem życia - mówi się o nich nieletni zagrożeni demoralizacją.

Osoby poniżej 13 roku życia są natychmiast przewożeni do Pogotowia Opiekuńczo - Wychowawczego lub jeśli nie ukończyły 3 roku życia do Domu Małego Dziecka.

Zadania Policyjnej Izby Dziecka:

1. Potwierdzenie lub ustalenie tożsamości.

2. Zebranie niezbędnych informacji o środowisku rodzinnym nieletniego.

3. Obserwacja pedagogiczna w czasie pobytu w Policyjnej Izbie Dziecka.

O zatrzymaniu nieletniego informuje się:

1. Rodziców bądź prawnych opiekunów.

2. Jednostkę policji, która działa na terenie zamieszkania nieletniego

3. Sąd rodzinny i prokuratura - jeżeli pojawi się przestępstwo

4. Władze oświatowe

5. Instytucje państwowe i organizacje społeczne kompetentne w zakresie opieki i wychowania

W czasie pobytu w Policyjnej Izbie Dziecka przysługuje:

1. Całodzienne wyżywienie

2. Czysta bielizna pościelowa i osobista.

3. Dresy i obuwie sportowe.

4. Środki higieny osobistej.

Nieletni przebywający w Policyjnej Izbie Dziecka ma zapewniony ustalony porządek dnia np. gry świetlicowe, czytelnictwo, pracownicy pedagogiczni prowadzą w tym czasie działalność profilaktyczną (filmy). Prowadzona jest działalność wychowawcza i profilaktyczna. Prowadzi się postępowania w celu przekazania go rodzinie bądź właściwej instytucji.

SCHRONISKO DLA NIELETNICH

Dla chłopców w Chojnicach, dla dziewcząt w Koronowie.

Jest instytucją diagnostyczną, zbierającą pełny zakres informacji o nieletnich. Kierowani są tam nieletni od 13 do 18 roku życia. Podstawą skierowania jest decyzja sądu i sędziego rodzinnego lub prokuratora. Zwolnienie ze schroniska następuje na podstawie organu, który nieletniego tam kierował. Ustawowy czas pobytu nie powinien przekraczać 3 miesięcy. Jeżeli są wskazania żeby nieletni nie przebywał w swoim środowisku rówieśniczym.

Podstawowe zadania Schroniska dla nieletnich;

1. Zapewnienie pozostającego w schronisku nieletniego do dyspozycji organu, który go tam skierował.

2. Zapobieganie działalności, która mogłaby utrudniać prowadzenie przez sąd sprawy nieletniego.

3. Opracowanie diagnozy dotyczącej sprawy nieletniego oraz zapoczątkowanie działalności resocjalizacyjnej nieletniego.

Diagnoza określa (dokonuje jej zespół specjalistów):

1. Osobowość nieletniego

2. Stopień jego demoralizacji.

3. Ocena środowiska wychowawczego.

4. Wnioski dotyczące dalszej opieki i wskazań resocjalizacyjnych.

Prognoza resocjalizacyjna - określa się atrybuty środowiska rodzinnego w zakresie poziomu asocjalności oraz atrybuty nieletniego w tym samym zakresie. Prognoza kończy się sugestią co do środka który może być wykorzystany wobec nieletniego.

Opinia o nieletnim zawiera sugestię poczynań działalności resocjalizacyjnej i zawiera:

1. Opinię o stanie zdrowia.

2. Informacje o uzdolnieniach i zainteresowaniach.

3. Predyspozycje zawodowe nieletniego.

4. Wnioski do prowadzenia działań resocjalizacyjnych.

W trakcie pobytu nieletniego w schronisku zadania edukacyjne prowadzone są w szkole, na zajęciach szkolnych, warsztatowych i w internacie. Grupa dydaktyczna może liczyć od 6 do 12 osób. Organizuje się zajęcia korekcyjno - wychowawcze.

Zajęcia warsztatowe - to zajęcia praktyczne, których celem jest wychowanie zawodowe, przygotowanie do zawodu i zdanie egzaminu czeladniczego.

Działalność internatowa - obejmuje pozostałymi czynnościami regulaminowymi, obejmuje organizację czasu wolnego (koła zainteresowań) oraz organizowanie form sportowych i rekreacyjnych.

Nadzór nad Schroniskami dla nieletnich sprawuje Prezes Sądu Okręgowego.

ZAKŁAD POPRAWCZY

Jest to placówka specjalna o charakterze resocjalizującym. Nadzór nad funkcjonowaniem sprawuje Prezes Sądu Okręgowego, a nadzór nad wychowankiem sprawuje sędzia rodzinny, który to orzekł.

Typy zakładów poprawczych:

1. Zakład dla nieletnich zdemoralizowanych w niewielkim stopniu, które prowadzą działalność wychowawczą w oparciu o środowisko lokalne.

2. Zakłady poprawcze o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu.

3. Zakłady poprawcze dla nieletnich upośledzonych umysłowo, wobec których stosuje się specjalne oddziaływania rewalidacyjno - resocjalizacyjne.

4. Zakłady dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, którym zapewnia się opiekę psychoterapeutyczną.

W zakładach poprawczych pierwszego typu proces kształcenia i wychowania odbywa się z wykorzystaniem lokalnej bazy szkolnej, kulturalnej i sportowej. W przypadku placówek drugiego typu działalność resocjalizacyjna odbywa się w oparciu o własne zaplecze szkolne i warsztatowe oraz wyodrębnione obiekty sportowe. Zakłady trzeciego i czwartego typu realizują program szkoły specjalnej zazwyczaj wykorzystując własną bazę współpracując z poradnią pedagogiczną, psychologiczną, diagnozują zajęcia wyrównawcze. W zakładach poprawczych pierwszego i drugiego typu stosuje się indywidualne metody nauczania. Realizuje się program szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponad gimnazjalnej. Istnieje możliwość promocji śródrocznej. Kształcenie zawodowe może obejmować tradycyjną naukę zawodu jak i kształcenie kursowe. Realizuje się je w dwóch wariantach: trwa dwa lata lub półtora roku. Bierze się pod uwagę wiek wychowanka jak i poziom intelektualny.

OŚRODEK KURATORSKI

Jest to instytucja o charakterze otwartym, która działa w miejscu zamieszkania nieletniego. Zajmuje się nieletnim tylko przez pewien czas. Do Ośrodków Kuratorskich kieruje się nieletnich na podstawie orzeczeń sądowych, a ponadto nieletnich, których rodzicom ograniczono władzę rodzicielską, a nieletni ci nie mają zapewnionej należytej opieki i nadzoru w czasie wolnym. Nieletni umieszczani w Ośrodku Kuratorskim ze względu na cechy osobowości i sytuację życiową wymagającą systematycznej kontroli i pomocy.

Zadania Ośrodków Kuratorskich:

1. Wdrożenie do przestrzegania zasad współżycia społecznego i porządku publicznego.

2. Kształtowanie właściwego stosunku do nauki.

3. Rozwijanie zdolności i zainteresowań.

4. Usuwanie zaniedbań wychowawczych i edukacyjnych.

5. Podnoszenie kultury osobistej.

6. Rozwiązywanie problemów psychicznych

7. Rozładowywanie napięć.

8. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności.

Zadania te realizuje się w trakcie zajęć z wychowankami oraz inicjując współpracę z jednostkami samorządowymi. Działalność ośrodka opiera się także o systematyczny kontakt z rodzicami, którego celem jest analiza procesu wychowania oraz ustalenia metod postępowania. W ośrodkach obowiązują trzy metody działania:

1. Metoda pracy grupowej

2. Metoda pracy środowiskowej

3. Metoda indywidualnego przypadku

Polegają na:

1. Organizowaniu czasu wolnego.

2. Nawiązywaniu współpracy ze środowiskiem.

3. Prowadzenie terapii oraz pomoc w usuwaniu zaniedbań edukacyjnych i wychowawczych

Zajęcia prowadzi kierownik ośrodka oraz kuratorzy rodzinni zarówno zawodowi jak i społeczni. Terapię mogą prowadzić wyłącznie osoby posiadający uprawnienia. Zajęcia mogą również prowadzić nieodpłatnie osoby, które otrzymały zgodę kierownika ośrodka. Zajęcia odbywają się w grupie nie większej niż 10 osób. Z reguły zajęcia odbywają się w siedzibie ośrodka, ale jeżeli istnieje możliwość to można wykorzystać bazę lokalną. Koszty pokrywa sąd. W czasie pobytu w ośrodku przysługuje wychowankom dożywianie, a stawkę dzienną ustala sędzia sądu rejonowego. Ośrodek jest czynny w czasie całego roku kalendarzowego, w dniach i godzinach dostosowanych do rzeczywistych potrzeb wychowanków, ale w czasie nie krótszym niż 20 godzin tygodniowo. Jedynie prezes sądu okręgowego na uzasadniony wniosek prezesa sądu rejonowego może zawiesić prowadzenie zajęć na czas nie przekraczający łącznie 3 miesięcy w roku i wyłącznie w okresie przerw wakacyjnych i świątecznych. Pozostali uczestnicy zajęć kierowani są do innych placówek.

Obowiązki kierownika ośrodka:

1. Organizowanie i koordynowanie pracy ośrodka.

2. Sporządzanie pisemnych sprawozdań co 6 miesięcy dla prezesa Sądu Rejonowego

3. Opiniowanie kandydatów do pracy w ośrodkach

4. Organizowanie działalności profilaktycznej

5. Prowadzenie zajęć w wymiarze 6 godzin tygodniowo.

6. Niezwłoczne powiadamianie sędziego Rodzinnego o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez uczestnika ośrodka.

7. Prowadzenie dokumentacji ośrodka.

Obowiązki kuratora zawodowego:

1. Prowadzenie zajęć w wymiarze 8 godzin tygodniowo

2. Prowadzenie dokumentacji przez bieżące wpisy w dzienniku i sporządzane sprawozdania

3. Udział w szkoleniach.

Bezpośredni nadzór nad Ośrodkami prowadzi Minister Sprawiedliwości.

Funkcje Ośrodka:

1. Funkcja resocjalizująco - kompensacyjna

2. Funkcja opikuńczo - wychowawcza

3. Funkcja dydaktyczna

4. Funkcja profilaktyczna - zapoznanie się z sytuacją nieletniego i częściowe izolowanie go i uodpornianie na negatywne bodźce

5. Funkcja integracyjno - społeczna - polega na współdziałaniu z młodzieżą, szkołami, rodzicami oraz innymi instytucjami opiekuńczo - wychowawczymi. Działalność ta stanowi margines.

RODZINA ZASTĘPCZA

Jest to forma opieki na dzieckiem pozbawionym tejże opieki. Istnieją trzy typy rodzin zastępczych:

1. Rodzina zastępcza spokrewniona z dzieckiem w stopniu pozwalającym na jego alimentację (rodzeństwo lub dziadkowie)

2. Rodziny spokrewnione w dalszym stopniu i biorą dzieci na czas określony.

3. Rodziny obce w stosunku do dziecka np. zobowiązały się wykonać wobec dziecka orzeczony środek wychowawczy.

Rodzina zastępcza jest instytucją. Dziecko nie nabywa żadnych praw np. dziedziczenie. Opiekunowie ci są opiekunami prawnymi.

Warunki jakie powinni spełniać rodzice zastępczy:

1. Muszą dawać rękojmię należytego wykonywania zadań związanych z opieką i wychowaniem.

2. Muszą mieć obywatelstwo polskie, mieszkać w kraju i korzystać z pełni praw cywilnych.

3. Nie może być pozbawiona praw obywatelskich i opiekuńczych.

4. Ma ukończone co najmniej 24 lata.

5. Nie jest chora na chorobę psychiczną, przewlekłą, zakaźną czy inną która uniemożliwia jej opiekę.

6. Ma odpowiednie warunki mieszkaniowe i stałe źródło utrzymania.

Obowiązki rodziny zastępczej:

1. Sprawowanie faktycznej i bieżącej opieki nad dzieckiem oraz jego wychowaniem.

Dziecko może być umieszczone w rodzinie zastępczej w przypadku:

1. Orzeczenia ograniczenia, pozbawienia lub zawieszenia władzy rodzicielskiej.

2. Orzeczenia umieszczenia w rodzinie zastępczej jako środka wychowawczego.

3. Za zgodą rodziców posiadających pełnię władzy rodzicielskiej ale będących w trudnej sytuacji.

Państwo udziela pomocy finansowej rodzicom zastępczym od chwili ukończenia przez dziecko 18 lat. W wyjątkowych wypadkach na czas nauki, ale nie dłużej jak do 25 roku życia (renegocjacja umowy).

KURATOR SĄDOWY - KURATELA SĄDOWA

Kurator sądowy sprawuje nadzór nad nieletnimi, którzy:

1. popełnili czyn karalny w wieku 13 - 17 lat i orzeczono wobec nich nadzór kuratora.

2. w sytuacji warunkowego zawieszenia umieszczenia w zakładzie poprawczym

3. w sytuacji warunkowego przedterminowego zwolnienia z zakładu poprawczego

4. nad nieletnimi zagrożonymi demoralizacją do 18 roku życia

W w/w wypadkach pełni funkcje wychowawcze i resocjalizujące.

W postępowaniu opiekuńczym:

1. sprawowanie nadzoru nad sposobem wykonywania obowiązków przez rodziców

2. troska o właściwy rozwój dziecka w rodzinie

3. rozwiązywanie problemów szkolnych

4. organizowanie pomocy materialnej rodzinie

5. organizowanie czasu wolnego

12.02.2005r - 4 godz.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PEDAGOGIKI PENITENCJAlNEJ

Pedagogika penitencjalna - odnosi się do nieletnich, młodocianych i dorosłych umieszczonych na mocy orzeczenia sądowego w zakładach zamkniętych o charakterze izolacyjnym, podstawowym celem działalności jest odcięcie tych jednostek od środowiska zewnętrznego.

Młodociany - jest to osoba wobec której podejmuje się oddziaływania penitencjarne, a która w świetle Kodeksu Karnego Wykonawczego nie ukończyła 21 roku życia. Jest to pojęcie prawno - karne.

Recydywista - jest to skazany na karę pozbawienia wolności, który w ciągu 5 lat od popełnienia poprzedniego przestępstwa i po odbyciu 6 miesięcy kary pozbawienia wolności popełnia następne przestępstwo podobne do tego za które był skazany.

Recydywista penitencjalny - to osoba, która odbywała karę pozbawienia wolności i popełnia po jej odbyciu kolejne przestępstwo, inaczej mówiąc to przestępca powrotny. Jest to określenie, które funkcjonuje w zakresie pedagogiki penitencjalnej.

Kara kryminalna - przewidziana jest za popełnienie przestępstwa. Wiąże się z niezaprzeczalną szkodliwością czynu, które popełnił sprawca. Nieletni popełnia czyn karalny, a nie przestępstwo. Dorosły popełnia przestępstwo, bo trzeba je udowodnić.

Przestępstwem jest każdy czyn, który spełnia 3 warunki:

1. czyn musi być dokonany - zasadniczo nie karane są zamiary, chyba że ma charakter dużej szkodliwości

2. niezgodność danego czynu z aktualnie obowiązującymi przepisami

3. czyn musi charakteryzować się dużą szkodliwością społeczną

Polski Kodeks Karny przewiduje następujące kary zasadnicze:

1. kara dożywotniego pozbawienia wolności

2. kara 25 lat pozbawienia wolności - w przypadku nieletniego, który popełnił czyn o szczególnej szkodliwości i odpowiada za jego popełnienie jako młodociany nie można go skazać na dożywocie

3. kara bezwzględnego pozbawienia wolności od 2 - 5 lat

4. od 5 - 10 lat

5. od 10 - 15 lat

6. kara grzywny

7. kara ograniczenia wolności

Kary dodatkowe:

1. grzywna

2. pozbawienie prawa wykonywania zawodu

3. zakaz pełnienia pewnych stanowisk

4. zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych

5. ograniczenie praw publicznych

Kara kryminalna powoduje trojakiego rodzaju dolegliwości:

1. dolegliwość fizyczna - np. kara pozbawienia wolności

2. dolegliwość psychiczna - związana z deprywacją ważniejszych potrzeb psychicznych

3. dolegliwość społeczna - związana z ograniczoną możliwością pełnienia ról społecznych

KONCEPCJA KARY KRYMINALNEJ

Wyróżniamy trzy grupy koncepcji:

1. Zakładają, że kara jest celem samym w sobie, co oznacza, że nie spełnia ona celów użytecznych tzn. że kara jest wykonywana za konkretnie popełniony czyn

2. Zakładają, że kara jest środkiem do realizacji celów użytecznych - cel użyteczny - to naprawa zachowania przestępcy. Zakłada się, że kara nie może być represyjna, należy dać mu szansę na poprawę.

3. Koncepcje koalicyjne łączące dwa poprzednie elementy - ma stosować element represji wobec sprawcy i być jednocześnie drogą pozwalającą na poprawę zachowania.

II podział wg Levnela:

1. Teoria retrybutywna - oznacza to, że kara jest odpłatą za zło. Powinna nastąpić równowaga między karą, a czynem. Musi być sprawiedliwa i adekwatna do popełnionego czynu. Bierze się nie charakter przestępstwa, ale charakter czynu. Znajdują wielu zwolenników na całym świecie.

2. Teorie prewencyjne - zakładające konieczność poprawy przestępcy. Osiąga się dzięki temu dwa cele:

1. dobro indywidualne czyli odstrasza się sprawcę od popełnienia kolejnych przestępstw

2. dobro społeczne - w postaci odstraszenia, przestrogi innych osób - tę rolę spełniają media.

Kara powinna w tej teorii być utylitarna tzn. że kary nie stosuje się wówczas kiedy wyrządzona szkoda została zrekompensowana lub kiedy kara nie przyniesie efektu ze względu na niewspółmierność.

Funkcje kary:

1. Funkcja odwetowa - kara jest odpłatą za zło i sprawca musi odczuć dolegliwość związaną z ukaraniem i musi mieć świadomość rozmiaru popełnionego zła.

2. Funkcja eliminująca - ma za zadanie izolowanie niebezpiecznych sprawców, wykluczenie ze społeczeństwa na pewien czas, pozbawienie możliwości oddziaływania bądź wpływania na inne osoby.

3. Funkcja odstraszająca - odstraszenie innych członków społeczeństwa od popełniania podobnych czynów.

4. Funkcja poprawcza - wynika z założenia, że człowiek jest z natury dobry i danie mu możliwości refleksji i dając mu odpowiednie traktowanie, spowoduje u niego przemianę.

ROZWÓJ INSTYTUCJI WIĘZIENNEJ

Instytucja więzienia zaczęła się wykształcać w różnych państwach w XVI, XVII i XVIII wieku. Pierwsze więzienie powstało w Londynie. Było przekształcone z przytułku dla bezdomnych. Obowiązywała tam surowa kara i przestrzeganie zasad moralnych. Drugi zakład powstał w XVIIw. W Amsterdamie z podziałem na zakład męski i kobiecy. Zostały przekształcone z przytułków. Obowiązywała surowa dyscyplina, ale też obowiązek nauki. Musieli pracować, ale ich praca była odpłatna. Rozbudowana pomoc postpenitencjalna - poszukiwano po zakończeniu kary miejsca zamieszkania i pracę. Przed wzajemną demoralizacją chroniono przez umieszczanie w nocy w pojedynczych celach.

WIĘZIENIA WZORCOWE

1. Więzienie marszałkowskie - powstało w XVII w. w Polsce. Mieściło się w budynku specjalnie na te cele wybudowane. Cele były przestronne i widne i były ogrzewane. Panowały tam bardzo dobre warunki sanitarne. Nie umierano tam z powodu zaniedbania i chorób. Istniała posługa duszpasterska i opieka medyczna, pracowano. Mankament - osadzano tam osoby, które popełniły przestępstwo i pochodzili ze stanu szlacheckiego.

2. Więzienie w Gangawie - budynek wybudowany na cele więzienne. Osadzeni izolowani w pojedynczych celach. Mieli obowiązek opłacanej pracy i przywilej nauki. Pierwsze więzienie, które funkcjonowało wg systemu celkowego.

System celkowy - pierwszy znany system penitencjalny. Powstał w USA. Opierał się na trzech przesłankach:

1. wzrost tendencji humanitarnych i wartości życia

2. rzadsze orzekanie kary śmierci

3. doktryna religijna amerykańskich protestantów zwanych kwakrami - rygorystyczne traktowanie moralne.

System celkowy przybrał dwie postacie:

1. Ustrój pensylwański - bazuje na doktrynie kwakrów. Skazanych izolowano w ciągu dnia i nocy. Izolacja wiązała się z całkowitą bezczynnością skazanych

2. Ustrój augsburski - areszty są okrągłe lub wachlarzowate (areszt w Toruniu). Z centralnego punktu można obserwować wszystkie cele, które wyglądały jak klatki. Ten system nazwany był systemem milczenia. Skazani mogli pracować w czasie dnia, ale i skazanych i strażników obowiązywało milczenie.

3. System progresywny - powstał w Anglii i związany był z wprowadzeniem klasyfikacji skazanych (płeć, rodzaj popełnionego czynu, stopień demoralizacji, wcześniejsza karalność, zaburzenia osobowości). Powstał na wyspie Northold. Polegał na tym, że za przejawy pozytywnych zachowań przyznawano w czasie codziennych spotkań określoną liczbę punktów. Suma punktów oznaczała wyznaczony limit, jeżeli osoba go osiągnęła to otrzymywała przywileje. Właściwy rozwój nastąpił w Irlandii, a autorem był Crofton. Polegał na wyróżnieniu trzech faz kary pozbawienia wolności:

1. Okres surowego reżimu - trwający 9 miesięcy - panował tu system celkowy

2. Okres ciężkiej pracy i trwał połowę kary - praca w dzień, w nocy izolacja w pojedynczej celi

3. Okres ograniczonego dozoru - kierowano do lżejszej, opłacanej pracy, nie stosowano kar dyscyplinarnych i okres ten kończył się warunkowym zwolnieniem.

WIĘZIENNICTWO W POLSCE PO 1918 ROKU

Nowoczesny system więziennictwa zaczął się wykształcać po odzyskaniu niepodległości.

Pierwszy akt prawny który regulował powstanie i funkcjonowanie zakładów karnych to Dekret Naczelnika Państwa z 1919r. Reformatorski był akt z 1928r. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej w sprawach więziennictwa obejmował:

1. Ujednolicenie organizacji zakładów karnych

2. Wprowadzenie systemu progresywnego

3. Wprowadzenie zasady segregacji więźniów i adekwatnego ich rozmieszczenia

4. Wprowadzenie obowiązku pracy, nauki, przywileju posługi duszpasterskiej i zasady utrzymywania kontaktów ze środowiskiem rodzinnym

Kodeks Karny z 1932r. Wprowadził typologię więzień. Wprowadzono precyzyjny podział więzień. Do 1956r. Więzienia były w gestii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Po roku 1956 więzienia podporządkowano Ministerstwu Sprawiedliwości. W 1958r. W więzieniach utworzono działy penitencjalne, które organizowały pracę, naukę, działalność kulturalno - oświatową i sportową.

Podział zakładów karnych od 1958 roku:

1. Więzienia

2. Ośrodki pracy

3. Zakłady przejściowe

4. Zakłady dla recydywistów

5. Zakłady dla młodocianych

6. Zakłady dla więźniów z anomaliami psychicznymi

Wprowadzono rygory tzn. karę odbywało się nie tylko w określonym zakładzie, ale w ramach tych zakładów wprowadzano rygory. Wprowadzono również system wolnej progresji. W roku 1969 uchwalono nowy Kodeks Karny i obowiązywał on do 1998 roku, czyli do momentu uchwalenia nowego Kodeksu Karnego. W 1968 roku wprowadzono przymus resocjalizacji, który został zniesiony w 1998roku. Wprowadzono trzy rygory: zasadniczy, złagodzony i obostrzony. Wprowadzono grupy klasyfikacyjne w oparciu o rodzaj zakładu i rygor.

Podstawy klasyfikacji skazanych:

1. wiek

2. uprzednia karalność

3. wysokość aktualnie orzeczonej kary

4. czas pozostały do końca kary

5. stopień demoralizacji

6. podatność na resocjalizację - najmniej obiektywny

W 1974 roku wydano tymczasowy regulamin wykonywania kary pozbawienia wolności. Na mocy tego regulaminu wprowadzono 4 rygor - surowy - obowiązywał tylko w zakładach dla recydywistów. Przewidywał z wprowadzeniem rygorystycznych kar: ciężka praca fizyczna wykonywana nieodpłatnie, ograniczenie korespondencji, ograniczenie widzeń, ograniczenie udziału w zajęciach kulturalno - oświatowych, ograniczenie racji żywnościowej o ¼ lub ½ nawet do 14 dni, obcięcie włosów tzw. obcięcie na O, cela izolacyjna do pół roku. W 1981 roku zniesiono rygor surowy, zwiększono częstotliwość korespondencji i prawo do widzeń, zniesiono niektóre kary dyscyplinarne - racje żywnościowe i obcięcie włosów.

W 1990 roku wprowadzono nowy regulamin wykonywania kary pozbawienia wolności i na mocy tego regulaminu podwyższono należność za pracę przypadającą skazanemu do 35%. Zwiększono częstotliwość widzeń, objęto tymi widzeniami całą rodzinę. Karę celi izolacyjnej zmniejszono do 28 dni, do świadczeń emerytalnych zaliczano czas pracy w zakładzie karnym.

W 1998 roku wszedł w życie nowy Kodeks Karny na mocy tych aktów: podniesiono należność za pracę do 50%, możliwość noszenia odzieży prywatnej, korzystanie ze sprzętu RTV w celi, możliwość korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych, przywilej niecenzurowanej korespondencji z instytucjami, zniesiono przymus resocjalizacji - wyjątkiem są nieletni i młodociani.

Typy zakładów karnych od 1998roku:

1. Zakład dla młodocianych

2. Zakłady karne dla pierwszy raz skazanych

3. Zakłady karne dla recydywistów penitencjalnych

4. Zakłady karne dla odbywających karę aresztu wojskowego

Rodzaje zakładów karnych od 1998 roku:

1. Zakład typu zamkniętego

2. Zakład typu półotwartego

3. Zakład typu otwartego

Różnią się stopniem zabezpieczenia, izolacji skazanego, obowiązków i uprawnień.

Systemy oddziaływań penitencjalnych albo systemy resocjalizacji penitencjalnej:

1. System zwykły - korzystają z niego skazani dorośli, którym przysługuje prawo do korzystania z dostępnych zajęć kulturalno - oświatowych, nauczania, zatrudnienia, mogą też w każdej chwili wyrazić zgodę na tzw. programowe oddziaływanie

1. System programowego oddziaływania - (IPO - indywidualny program oddziaływania) - IPO obejmuje indywidualnie ukierunkowane formy i rodzaje oddziaływań wychowawczych, warunki zatrudnienia, kierunki i warunki kształcenia, rodzaj zajęć kulturalno - oświatowych w jakich będzie brał udział, zakres utrzymywania kontaktów z rodziną, oraz sposób wywiązywania się z warunków alimentacji

2. System terapeutyczny - obejmuje osadzonych z zaburzeniami psychicznymi, upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, uzależnionych od alkoholu, narkotyków.

CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW ZAKŁADÓW KARNYCH

1. Zakład karny zamknięty - cele mieszkalne mogą być otwarte w porze dziennej w określonym czasie, skazani mogą być zatrudnieni poza zakładem karnym tylko w pełnym systemie konwojowania. Skazani mają prawo korzystania z zajęć kulturalno - oświatowych i sportowych oraz nauczania wyłącznie na terenie zakładu. Ruch skazanych po terenie zakładu odbywa się w sposób zorganizowany i pod dozorem. Skazani maja prawo korzystania z własnej bielizny i odzieży o ile zgodę wyrazi dyrektor. Mogą korzystać z dwóch widzeń w miesiącu. Dyrektor może zgodzić się na skumulowanie tych widzeń mają prawo do korespondencji, która jest kontrolowana.

2. Zakład karny półotwarty - cele otwarte w ciągu dnia, w ciągu nocy mogą być zamknięte. Mogą być zatrudnieni poza zakładem w systemie zmniejszonego konwojowania. Mogą korzystać z zajęć kulturalno - oświatowych i kształcenia poza zakładem karnym. Skazani mogą poruszać się po terenie zakładu w czasie i miejscach ustalonych porządkiem wewnętrznym. Mogą korzystać z własnej bielizny, odzieży i obuwia. Przysługują im widzenia nie podlegające dozorowi. Można im udzielać przepustek, nie częściej jednak niż co 2 miesiące i łączny czas 14 dni w roku. Widzenia 3 razy w miesiącu i można je kumulować. Korespondencja i rozmowy telefoniczne mogą być kontrolowane ale nie muszą.

Zakład karny otwarty - cele są otwarte całą dobę. Zatrudniani są poza zakładem karnym bez konwojenta na pojedynczych stanowiskach. Z zajęć kulturalno - oświatowych, sportowych i nauki mogą korzystać poza zakładem karnym. Mogą poruszać się w zakładzie w czasie ustalonym wewnętrznie, mogą otrzymywać z depozytu pieniądze pozostające do ich dyspozycji. Mogą nosić własną odzież, bieliznę i obuwie. Można udzielać mu przepustek nie częściej niż 1 raz w miesiącu i nie dłużej niż 28 dni w roku. Nieograniczona liczba widzeń. Można przygotowywać dodatkowe posiłki we własnym zakresie. Korespondencja i rozmowy telefoniczne nie kontrolowane.

ĆWICZENIA

28.03.2004

Literatura:

Czesław Czapów - „Wychowanie resocjalizujące”

Czesław Czapów, S. Jedlewski - „Pedagogika resocjalizacyjna”

Jerzy Korzewników - Młodzież przestępcza w grupach uwolnościowych”

K. Pospieszyl - „Psychologiczna analiza wadliwych postaw młodzieży”

K. Jarzębowska - Baziak - „Praca wychowawcza w zakładzie karnym dla młodocianych”

J. Szałański - „Resocjalizacja w zakładzie poprawczym”

S. Jedlewski - „Nieletni w zakładach poprawczych”

B. Tomicka - „Profilaktyka i resocjalizacja w pracy szkoły”

K. Pospieszyl, E. Żabczyńska - Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie”

E. Bielicki - „Wybrane problemy patologii przystosowania społecznego i pedagogiki resocjalizacyjnej”

A. Makowski - „Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja”

K. Pospieszyl - „Resocjalizacja nieletnich”

L. Pytka - „Pedagogika resocjalizacyjna”

M. Kalinowski - „Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich”

F. Kozaczuk, B. Urban - „Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży”

M. Marek - Ruka - „Niepowodzenia szkolne, a niedostosowanie młodzieży”

A. Nowak, E. Wysocka - „Problemy i zagrożenie społeczne we współczesnym świecie. Elementy patologii społecznej i kryminologii”

Tematy:

Objawowe formy niedostosowania społecznego (wagary, ucieczki, podkultury)

Środowiskowe uwarunkowania niedostosowania i wykolejenia

Rodzina - pojęcie i podstawowe komponenty (skład, klimat, funkcje), rodzina patologiczna

Szkoła - niepowodzenia dydaktyczne i wychowawcze

Grupa rówieśnicza - atrybuty i postawy destrukcyjne

PRZYSTOSOWANIE I NIEPRZYSTOSOWANIE SPOŁECZNE

Hilgard - definicja Przystosowania - jest to osoba zdrowa psychicznie, która nie dręczy się niepotrzebnie konfliktami, które przeżywa, podchodzi realistycznie do swych problemów, godzi się z tym co nieuniknione, zdaje sobie sprawę z własnych braków i niedociągnięć oraz z braków innych osób z którymi ma do czynienia.

Niedostosowanie - wg Hilgarda - jest to jednostka, która dręczy się przeżywanymi konfliktami, próbuje rozwiązywać konflikty na przekór rzeczywistości, spiera się z innymi ludźmi o sprawy na które nie może nic poradzić, odsuwa się od ludzi tak, że przyjęcie rozwiązania przez obie strony jest niemożliwe.

Osoba przystosowana nie musi być konformistą.

PODZIAŁ ZACHOWAŃ W STOSUNKU DO PRZYSTOSOWANIA

+ + - -

Konformizm nonkorformizm aberrant

Aberrant - jest to osoba, która odrzuca porządek społeczny i z punktu widzenia społeczeństwa jest nieprzystosowana.

Kryzonizacja - przystosowanie się do życia w celi - jest to zjawisko negatywne, bo osoba taka nie będzie potrafiła żyć na zewnątrz, zanikną nawyki funkcjonowania na zewnątrz, potem będzie chciał wrócić do więzienia, bo na zewnątrz więzi samego siebie - są to „recydywiści penitencjalni”.

Wg Grzegorzewskiej Niedostosowanie - to zespół wszystkich nieletnich wymagających specjalnych metod wychowawczych, medyczno - psychologicznych i terapeutycznych. Są to te wszystkie osoby, wobec których pracodawcy, urzędy publiczne oraz wychowawcy stosować muszą metody (sposoby) specjalne w celu rozwinięcia ich wszystkich potencjalnych możliwości.

OBJAWY NIEDOSTOSOWANIA wg Grzegorzeskiej - jest to chęć wyżycia się w działalności destrukcyjnej, podziw dla złych czynów, cynizm i brawura, nieżyczliwy stosunek do innych ludzi oraz do cudzego mienia, brak umiejętności zżycia się z grupą, niechęć do pracy i nauki, brak odpowiedzialności za własne czyny, życie chwilą i przygodą, duża wyobraźnia, nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji.

Definicja wg Lipkowskiego - Niedostosowanie społeczne - jest to zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi czynnikami, a wyrażające się wzmożonymi, długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych do realizacji zadań życiowych danej jednostki.

Skutkiem niedostosowania społecznego jest nieumiejętność pełnienia ról społecznych.

DEFINICJE NIEPRZYSTOSOWANIA DZIELIMY NA 4 RODZAJE:

Definicje, które określamy jako symptomatyczne (definicje objawowe) - zawierają listę objawów np. definicja Grzegorzewskiej

Definicje teoretyczne - oparte są na społecznych teoriach przystosowania i formułowane są przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, określają się w nich kryteria przystosowania

Definicje operacyjne - zawierają listę objawów, ale wskazuje się w nich także narzędzia, przy pomocy których można wykluczyć lub potwierdzić występowanie tych objawów.

Niedostosowanie społeczne wg Pytki występuje gdy zachowania ludzi jaskrawo odbiegają od akceptowanych w danym środowisku norm i oczekiwań społecznych. Konsekwencją tych zachowań są negatywne w sytuacji mikro i makrospołecznej.

W skali makrospołecznej są to zaburzenia funkcjonowania społecznego, wyrażają się stratami moralnymi lub materialnymi. W skali mikrospołecznej są to ograniczenia autonomii i swobody oraz poczucie zagrożenia. Narzędziem umożliwiającym ustalenie rozbieżności w zachowaniu jednostki jest skala nieprzystosowania społecznego.

Definicje utylitarne - najczęściej opracowane przez administrację

Do przygotowania na następne ćwiczenia:

Geneza i przyczyny wykolejenia przestępczego (stadia wykolejenia)

Manifestacja wykolejenia przestępczego.

Osobowość młodzieży wykolejonej społecznie

18.04.2004

RODZAJE NIEDOSTOSOWANIA WG KONOPNICKIEGO

Niedostosowanie wynika z tego, że jednostka nie jest w stanie spełnić oczekiwań wobec siebie. Pojęcie niedostosowania dotyczy głównie dzieci i to niedostosowanie może przejść w wykolejenie.

I. Zachowania zachowawcze - objawiają się biernością, pasywnością i apatią jednostki. Wyróżniamy 4 zasadnicze formy zachowań zachowawczych:

Brak zaufania - jednostka taka jest lękliwa, nieśmiała, brakuje jej inicjatywy w działaniu. Cechuje ją mała wytrwałość w dążeniu do celu i niezdecydowanie, spowolnienie reakcji myślowych i niezgrabność manualna. To powoduje, że jednostki te nie osiągają sukcesów. Wymagają stałej stymulacji, motywowania, wspierania. Kara działa demobilizująco.

Apatia - stan chorobliwego przygnębienia i zahamowania czynności psychicznych, pojawia się zniechęcenie i apatia. Może występować w trzech stopniach nasilenia:

Stopień najlżejszy - w tej fazie pojawia się labilność emocjonalna - z jednego stanu emocjonalnego przechodzi w drugi bardzo szybko. Zmianę powoduje bodziec o niewielkiej sile, bądź jego brak.

Stopień ostry - charakteryzuje się przedłużającymi się stanami smutku, apatii i frustracji - skłonność do ciągłej irytacji i wybuchów złości. Dziecko sprawia wrażenie nieobecnego, opryskliwego.

Stopień najostrzejszy - objawia się brakiem chęci do życia, unikanie kontaktów społecznych oraz w efekcie może dojść do prób samobójczych

Wycofanie - polega na unikaniu kontaktów zarówno fizycznych jak i emocjonalnych, izolowanie się, zaawansowaną formą jest fantazjowanie, zaś skrajną autyzm. Fantazjowanie zastępuje realne kontakty z innymi.

Postępowanie niekonsekwentne - charakteryzuje się tym, że jednostka działa pod wpływem bodźca, który w danej chwili jest najsilniejszy. Jednostka dąży do zaspokojenia potrzeb bez względu na konsekwencje, żyje chwilą i działa spontanicznie. Dzieci nie są w stanie doprowadzić działania do końca, wystarczy inny bodziec, żeby przerwać pracę i podążyć za nowym. Może wtedy dojść np. do kradzieży żeby zaspokoić swoje potrzeby.

II. Zachowania wynikające z postaw demonstracyjno - wrogich - cechują je różne formy i różny stopień nasilenia zachowań agresywnych. Ich podłożem jest lęk i obawa przed odrzuceniem. Wyróżniamy trzy typy zachowań:

Wrogość w stosunku do osób dorosłych - jej podłożem jest brak aprobaty i szacunku względem osób dorosłych. Głównym celem tych zachowań jest chęć zwrócenia na siebie uwagi. Mogą pojawiać się bardzo wcześnie - nawet w 7 - 8 r życia - może rodzić się z braku zaspokojenia potrzeby miłości - dziecko poszukuje sposobu zwrócenia na siebie uwagi i jeżeli wtedy np. rodzic zwróci na nie uwagę to te złe zachowania będzie powielać, bo właśnie to spowodowało, że rodzic się nim zainteresował.

Wrogość wobec rówieśników - postać bardziej zaawansowana i stanowi odzwierciedlenie stosunku dziecka do dorosłych

Zachowania aspołeczne - przejawiają się one lekceważeniem i niechęcią wobec wszelkich autorytetów - nie mają związku z domem rodzinnym.

Zachowania demonstracyjno - wrogie są nieprzyjemne dla otoczenia, jednak jednostki starają się je naprawić. Okazanie im zainteresowania może wpłynąć na poprawę ich zachowania.

III. Zachowania związane ze skrajną aspołecznością - jest to całkowicie obojętny stosunek do spraw społecznych, wyłączający daną jednostkę z życia społecznego. Podłożem tych zachowań są różne formy psychopatii. Dominującym rodzajem zachowań jest agresja mająca charakter uogólniony i skierowany przeciwko wszystkim. Jednostki te charakteryzuje: mściwość, głód uczuciowy, brak więzi emocjonalnej z innymi ludźmi, brak refleksji moralnej, egoizm, impulsywność i złośliwość. Jednostka aspołeczna w przeciwieństwie do wrogiej nie żałuje swoich czynów, nie chce ich naprawić, jest przebiegła i zła.

KLASYFIKACJA NIEDOSTOSOWANIA WG MEN - u

Nagminne wagary.

Ucieczki z domu i włóczęgostwo

Sporadyczne i systematyczne picie alkoholu.

Odurzanie się

Niszczenie mienia.

Stosowanie przemocy i bójki.

Kradzieże.

Udział w grupach destrukcyjnych.

Dokonywanie prób samobójczych.

KLASYFIKACJA NIEDOSTOSOWANIA WG MAKOWSKIEGO

Względem danej jednostki:

Samouszkodzenia.

Samobójstwa

Względem rodziny:

Kłamstwa

Kradzieże

Ucieczki z domu

Agresja

Lenistwo

Arogancja

Palenie papierosów

Picie alkoholu

Względem szkoły i palcówek opiekuńczo wychowawczych:

Nadmierna pobudliwość

Nerwowość

Niechęć do nauki

Obniżona sprawność umysłowa

Nie przestrzeganie norm i regulaminów

Zamykanie się w sobie

Względem szerszego otoczenia:

Uczestnictwo w dewiacyjnych podkulturach młodzieżowych.

ŚRODOWISKA WPŁYWAJĄCE NA NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE

Środowisko szkolne - przejmuje niektóre funkcje rodziny. Negatywne oddziaływania przyczyniają się do niedostosowania:

Nadmierne wymagania

Negatywne kontakty personalne nauczyciel - uczeń

Rozmaite formy strachu i lęku przed szkołą np. przed niepowodzeniem, wyśmianiem, odpowiadaniem przy tablicy, rywalizacją i ironią

Środowisko rodzinne - w sferze oddziaływań rodziny niekorzystny wpływ związany ze złą atmosferą w domu mają: alkoholizm, narkomania, konkubinat, brak opieki nad dziećmi, stosowanie niewłaściwych metod wychowawczych, przebywanie dziecka w rodzinie przestępczej, brak autorytetu ojca i matki, życie w rodzinie niepełnej, warunki ekonomiczne i bytowe, które wpływają na postawę rodzicielską.

Środowisko rówieśnicze - funkcje grupy - zaspokojenie potrzeb przynależności i społeczne uczestnictwo, czynnik socjalizacji jednostki, czynnik kontroli społecznej, wyobcowanie ze środowiska szkolnego i rodzinnego, ujawnianie chęci przynależności do grupy.

Prostytucja - pełna rodzina, wielodzietna rodzina, alkoholizm, gwałt we wczesnym okresie, znajomość nawiązywana w barach, kawiarniach, powtarzanie klasy, idealizacja ojca, próby samobójstwa, rozwój intelektualny poprawny, labilność emocjonalna, pije alkohol, nie ma motywacji do nauki, jest wulgarna. Przyczyny: pozbawiona wzorców zachowań, gwałt z brakiem wsparcia ze strony rodziny. Środowisko - nieprawidłowa rodzina, matki były prostytutkami, rodzice o wykształceniu podstawowym lub zawodowym, papierosy, piją, ¼ podejmuje próby samobójcze. Wybierają u siebie cechy negatywne, niskie zaufanie do siebie, wycofują się z podjętych działań, chcą akceptacji z zewnątrz,

Ucieczki z domu - Powody ucieczki: lęk przed karą szczególnie cielesną, namowy kolegów, chęć przeżycia przygód, kłótnie i awantury w domu (alkohol, narkotyki, rozwiązłość), moralne i obyczajowe, brak kultury w pożyciu małżeńskim rodziców. Uciekają najczęściej do melin, opuszczone domy, spotykają się ze złodziejami, którzy mają wpływ na dalsze życie dziecka. Najtrudniejszy jest pierwszy raz, bo nie wie gdzie może się schronić, kto może mu pomóc. Zmniejsza się więź emocjonalna z rodzicami, a zwiększa się z grupami przestępczymi, mogą trafić do sekt.

Zbrodnie nieletnich -

Pseudosataniści - mordy dla diabła

Picie alkoholu (piwo, wódka)

Dzień wagarowicza

Mordy w obronie najbliższych

Coraz częściej upodabniają się do mordów dorosłych

Zbrodnie za namową dorosłych np. przywódców grup

Wagary - uwarunkowane są niechęcią do szkoły, brakiem opieki, złymi ocenami. Pierwszy papieros lub alkohol.

Narkotyki - chcą zaimponować towarzystwu. Dilerzy w szkołach początkowo dają narkotyki za darmo. Występuje też lekomania - leki przeciwgorączkowe (ma charakter młodzieżowy), lekozależność, toksykomania - narkomania obejmująca klasyczne leki przeciwbólowe. Obniża się wiek dzieci rozpoczynających branie narkotyków. Występują 4 fazy dotyczące zażywania narkotyków:

Wstępna - zażywanie narkotyków towarzysko

Ostrzegawcza - stan odurzenia, który staje się przyjemnością i jest zaplanowane, zwiększa się tolerancja, podwójne życie, agresywność, pogorszenie nastroju, gorsze wyniki w szkole

Krytyczna - stan odurzenia to cel nadrzędny, stan odurzenia przeistacza się w ciągły, znaczne pogorszenie stanu zdrowia

Chroniczna - odurzenie staje się regułą, postępuje zniszczenie organizmu i pogorszenie stanu psychicznego, zły kontakt z najbliższym otoczeniem.

FAZY WYKOLEJENIA (STADIA WYKOLEJENIA)

Zaczyna się w młodszym wieku szkolnym. Objaw to zachowania reaktywne - reakcje na pewien silnie działający bodziec:

Poczucie odtrącenia i niezaspokojenia potrzeb

Chęć zwrócenia na siebie uwagi

Narastająca agresja wobec rodziców

Odczuwane poczucie winy

Reakcje niewspółmierne do działającego bodźca

Reakcje impulsywne oraz nieprzemyślane

Pojawia się silne poczucie winy z tego powodu

Brak cierpliwości w dążeniu do celów oraz trudność w koncentrowaniu uwagi

Zaczyna się około 14 - 15 r życia

Zachowania nie wprost (nie są ukierunkowane na źródło stanów emocjonalnych i nie mają związku z osobami wywołującymi ten stan)

Bardziej zaawansowane przejawy zachowań agresywnych (agresywne, opryskliwe zachowanie)

Negatywne reakcje wobec wszelkich form niesienia pomocy

Bunt przeciwko autorytetom

Charakterystyczne są sytuacje paradoksalne (charakteryzują się tym, że nie mają związku z pierwotnym bodźcem - agresja skierowana przeciwko samemu sobie - samookaleczenia, samobójstwa)

Rozwydrzenie seksualne

Inicjacja alkoholowa i narkotykowa

Skłonności przebywania poza domem i nawiązywanie kontaktów z grupami nieformalnymi o dewiacyjnym charakterze

Polega na przynależności do podkultur dewiacyjnych. Może przebiegać w dwóch postaciach:

Przynależność do podkultur konfliktowych lub zabawowych - czynności mają charakter zabawowy lub chuligański - nie ma na celu zysku. Cechy podkultur zabawowych:

Złośliwość

Negatywizm - negatywne nastawienie wobec innych

Bezcelowość - nie mają na celu wzbogacenia się

Hedonizm - na krótką metę używki dają nam przyjemność

Wszechstronność działania i brak specjalizacji przestępczej

Określa się ich mianem zwichnięcia socjalizacji lub zaburzenia socjalizacji.

b) Przynależność do podkultur przestępczych - tworzą się na obszarach na których przestępczość jest tendencyjnym sposobem działania. Podkultura spełnia rolę kształcącą, przestępcza przynależność gwarantuje zdobycie techniki, możliwość wyróżnienia się i wykazania się agresją, bezwzględnością i sprytem. Przynależność do podkultury przestępczej wiąże się z socjalizacją antagonistyczno - destrukcyjną. Jest to socjalizacja zła z punktu widzenia społeczeństwa konformistycznego

MODEL DOJRZEWANIA PRZESTĘPCZEGO JEDNOSTEK O ZABURZONEJ SOCJALIZACJI

I ETAP - Kształtowanie podatności na przestępcze wzory zachowania

Jest to faza reaktywna. Przestępstwo jest bezpośrednią reakcją na okoliczność niezaspokojonej potrzeby lub wynika z nieznajomości norm. Zachowania mają charakter okazjonalny.

II ETAP Przyswajanie wzorów i wartości podkultury przestępczej

Jest to faza autonomizowania. Następuje autonomizowanie motywacji zachowania przestępczego, oddzielenia od pierwotnych przyczyn. Przestępstwo staje się stylem życia bowiem nastąpiło przyswojenie przestępczych wzorów i wartości.

8.05.2004

ŚRODOWISKO RODZINNE

Rodzina jako kategoria grupy i instytucji społecznej.

Jako grupa społeczna - społecznie wspólnie prowadząca gospodarstwo domowe i poza nią.

Jako instytucja społeczna - ludzie współdziałający do zaspokojenia społecznego celu

Wg Tyszki strukturę określa liczba rodzin i cele społeczne

Rodzina funkcjonalna - zaspokaja potrzeby dziecka - fizjologiczne, miłość itp. Dziecko w tej rodzinie zna swoją wartość. Cechy wrodzone dziecka: cenność, bezradność, niedoskonałość, funkcjonalność, drogocenność.

Rodzina dysfunkcjonalna -

Bezbronność jest wykorzystywana

Niedoskonałość

Zależność - troszczenie się o wszystko lub ignorowanie ich pragnień

Przejawy do dysfunkcjonalności to:

Przestępczość

Alkoholizm

Narkomania

Zachowania autodestrukcyjne

Dewiacyjne zachowania seksualne

Zaburzenia psychiczne

Czynniki najbardziej wpływające na dezorganizację rodziny:

Rozbicie rodziny

Alkoholizm

Zaburzone stosunki uczuciowe w rodzinie

Czyny przeciwko rodzinie

Libertynizm wychowawczy.

Wtórne zachowania wykolejenia społecznego: drugoroczność, ucieczki z domu. Wczesne objawy wykolejenia - niepowodzenia w szkole, picie alkoholu. Problemy w rodzinie wpływające destrukcyjnie na dziecko. Typy dysfunkcji rodziny:

Dysfunkcja całkowita - kompletne niepowodzenie w realizacji celów

Dysfunkcja częściowa - niepowodzenia z kryzysem małżeńskim

Typologia rodziny ze względu na strukturę rodziny:

Pełna - ojciec i matka

Pełna biologicznie

Rekonstruowana po rozbiciu

Adopcja

Zastępcza

Kontrolowana

Czasowa opieka

Niepełna ze względu na śmierć rodziców, czasowo niepełna z powodu wyjazdu, choroba - długotrwały pobyt w szpitalu, charakter pracy, więzienie. Rodzina samotnej matki, samotnego ojca.

Typologia rodziny ze względu na źródło utrzymania:

Chłopska

Inteligencka

Menadżerska

Typologia rodziny ze względu na dzietność w rodzinie:

Małodzietna - 1- 3 dzieci

Wielodzietna 4 i więcej dzieci

Typologia rodzin ze względu na władzę w rodzinie:

Patrialchalna - głową jest ojciec

Matrialchalna - głową jest matka

Egalitarna - demokratyczna

Postawy rodzicielskie wg Ziemskiej: Składniki postawy - uczuciowy, myślowy, działania

Właściwe postawy rodzicielskie:

Akceptacja dziecka - przyjęcie go takim , jakim ono jest , z jego cechami fizycznymi , usposobieniem , umysłowymi możliwościami i trudnościami w jakichś dziedzinach . Rodzice dają mu do zrozumienia , że jest kochane , cenione , że znają jego potrzeby i starają się je zaspokoić . W takiej rodzinie dziecko czuje się bezpiecznie , jest zadowolone ze swego istnienia , nawiązuje trwałe więzi emocjonalne , potrafi wyrażać swoje uczucia , jest wesołe , miłe , odważne .

Współdziałanie z dzieckiem - świadczy o zainteresowaniu rodziców tym , co robi dziecko . Rodzice angażują je w zajęcia i sprawy domowe , odpowiednie do jego możliwości rozwojowych . Ma ono prawo do wyrażania swojej własnej opinii , decydowania o sprawach bliskich mu osób , czuje się potrzebne w rodzinie i wartościowe .

Danie mu rozumnej swobody - rodzice darzą dziecko zaufanie i pozostawiają mu duży margines swobody . Potrafią jednak utrzymać swój autorytet i odpowiednio kierować dzieckiem . Dziecko z takiej rodziny jest bystre , pomysłowe , współdziała z rówieśnikami .

Uznawanie praw dziecka - rodzice pozwalają dziecku samodzielnie działać i dają mu do zrozumienia , że jest odpowiedzialne za wyniki tego działania . Kierują nim stosując sugestie , wyjaśnienia i tłumaczenia , wspólne uzgadnianie jego praw i obowiązków . Dziecko dokładnie wie czego się od niego oczekuje na miarę jego możliwości rozwojowych . Dziecko z takiej rodziny jest samodzielne , lojalne , solidarne .

Niewłaściwe postawy rodzicielskie:

Postawa odtrącająca - cechuje się nadmiernym dystansem uczuciowym i dominacją rodziców . Dziecko jest dla nich ciężarem , wzbudza ich niechęć . Rodzice tacy otwarcie krytykują dziecko , nie dopuszczają go do głosu , stosują surowe kary , represyjne żądania , postępują z nim w sposób brutalny .

Postawa unikająca - cechuje się nadmiernym dystansem uczuciowym rodziców wobec dziecka , ich uległością i biernością . Rodzice wykazują beztroskę posuniętą do braku odpowiedzialności , ignorują dziecko , zaniedbują je pod względem uczuciowym , opiekuńczym oraz stawianych dziecku wymagań . dzieci z takich rodzin cechuje brak wytrwałości w działaniu , nieufność , strach , konfliktowość w kontaktach z ludźmi .

Postawa nadmiernie wymagająca - przejawia się dominacją rodziców w postępowaniu z dzieckiem . Zmuszają je aby dostosowało się do wytworzonego przez nich wzoru , bez liczenia się z możliwościami dziecka , bez uznania jego praw i poszanowania jego indywidualności . Stawiają mu wygórowane wymagania , ograniczają jego samodzielność swobodę , narzucają mu swoją wolę przez zmuszanie , stosowanie nagan , sztywnych reguł postępowania . Dzieci takie cechuje brak wiary we własne siły , niepewność , lękliwość , uległość , przewrażliwienie , brak zdolności do koncentracji uwagi .

Postawa nadmiernie chroniąca - podejście rodziców do dziecka jest bezkrytyczne , uważają je za wzór doskonałości , ulegają mu , tolerują jego niewłaściwe postępowanie , zaspokajają każdy kaprys , pozwalają panować nad całą rodziną , są przesadnie opiekuńczy i nadmiernie troskliwi przez co utrudniają dziecku samodzielność . Dzieci z takich rodzin wykazują opóźnienie dojrzałości społecznej , bierność , zarozumiałość , poczucie większej wartości , nadmierną pewność siebie , zależność od matki , nieustępliwość .

SZKOŁA - NIEPOWODZENIA DYDAKTYCZNE I WYCHOWAWCZE

Szkoła jako pierwotne i wtórne źródło niepowodzeń

Fazy niepowodzeń

Niepowodzenia szkolne narastają stopniowo i długotrwale. J. Konopnicki wyróżnia 4 fazy narastania tego zjawiska:

I faza - pojawiają się pierwsze niedostrzegalne jeszcze przez nikogo braki w wiadomościach. Nie zauważają ich nauczyciele, mogą nie widzieć ich rodzice, nie zdaje sobie z nich sprawy sam uczeń. Pojawiają się wówczas pierwsze symptomy niezadowolenia ze szkoły. Są one najczęściej wynikiem tego, że dziecko nie rozumie czegoś na lekcji, nie może nadążyć za jej tokiem i pierwszy raz w życiu stwierdza, że inni są lepsi. Program szkolny oparty jest na zasadzie stopniowania trudności braki te będą narastać, aż przyjdzie moment, że wystąpią już zupełnie wyraźnie dla rodziców i nauczycieli symptomy psychologiczne. Będzie to najpierw brak zainteresowania na lekcjach, a potem brak chęci do nauki.

II faza - w tej fazie występują już zaawansowane braki w wiadomościach, chociaż dziecko może uchodzić za dobrego ucznia. Braków na tym etapie jest już tak dużo, że nawet przy najlepszej woli, dziecko nie może korzystać w normalny sposób z nauki szkolnej. Zaczyna uciekać się do różnych sposobów oszustwa jak: odpisywanie zadań domowych czy klasowych

III faza - charakteryzuje się sporadycznym występowaniem ocen niedostatecznych. Na tym etapie wszyscy dostrzegają, że z uczniem „nie jest najlepiej”. Jest to moment, w którym najczęściej rozpoczyna się walkę z niepowodzeniem szkolnym. Jeśli formy tej walki nie są właściwe niepowodzenia pogłębiają się i znowu pojawiają się pewne symptomy psychologiczne, tym razem bardziej zaawansowane. Symptomy te mogą być pozytywne i negatywne. Pozytywne są wówczas, gdy dziecko ujawnia na zewnątrz swoje konflikty wewnętrzne pewnymi formami walki. Natomiast negatywne będą wówczas, gdy dziecko w wyniku ustawicznych braków powodzenia w nauce wycofa się z aktywnego udziału w życiu klasy, zamknie się w sobie. Wyraża się to całkowitą niechęcią do szkoły, często graniczącą z nienawiścią, co nierzadko prowadzi do wagarowania

IV faza - to drugoroczność, a więc oficjalne stwierdzenie niepowodzenia ucznia w nauce. Pozostawienie ucznia w tej samej klasie często bywa początkiem jego wykolejenia się, a w każdym przypadku jest to wyraźne zachwianie równowagi życiowej dziecka.

Cz. Kupisiewicz zajmuje podobne stanowisko narastania niepowodzeń w nauce szkolnej. Wyróżnia on siedem faz powstawania i narastania tego zjawiska:

I faza - powstanie drobnej luki w wiadomościach ucznia

II faza - narastanie dalszych luk połączone z pojawieniem się trudności w nauce w zakresie danego przedmiotu i pierwsze objawy niechętnego stosunku ucznia do przedmiotu, pierwsze ucieczki z lekcji

III faza - to ujawnienie przez nauczyciela braków w wiadomościach ucznia i pierwsze oceny niedostateczne, dalszy wzrost niechęci ucznia do nauki

IV faza - występują próby zlikwidowania braków przy pomocy rodziców lub korepetytora. Występują tu objawy osłabienia ambicji ucznia, brak wiary we własne siły oraz przekonanie o niemożności poradzenia sobie z nauką

V faza - to dalsze oceny niedostateczne z przedmiotu, kolejne próby ucieczki z lekcji, przejawy agresywnego stosunku wobec nauczycieli i rodziców

VI faza - następuje drugoroczność

VII faza - przerwanie nauki szkolnej tzw. odsiew

Przyczyny niepowodzeń

GRUPY RÓWIEŚNICZE

Typologia grup

Typy przywódców i sposoby kierowania grupą

Cechy grupy

MANIFESTACJA WYKOLEJENIA PRZESTĘPCZEGO

To zachowania negatywne tzn. niezgodne z oczekiwaniami nadawcy roli. Nadawcą może być konkretna osoba, środowisko, grupa społeczna.

ZAPRZECZENIA NEGATYWNE DO PEŁNIENIA ROLI SPOŁECZNEJ:

Zachowania negatywne wobec zleceń - odnoszą się do konkretnych obowiązków wynikających z pełnienia roli, a nie z samej roli. Dzielą się na:

Zachowania oporne - polegają na niewykonywaniu zleceń przy czym opór może mieć charakter bierny lub czynny. Czynny - to tzw. jawny protest - nie zrobi tego, bo nie chce, wymusza cofnięcie zlecenia - może wykazywać nieracjonalność danej czynności, zbyteczność tej czynności, szkodliwość, brak kompetencji danej osoby np. pan nie jest moim wychowawcą, sabotaż - robi specjalnie źle, albo byle jak, ucieczka - opuszcza miejsce interakcji i nie robi tego co mu zlecono.

Zachowania zaczepne - są wymierzone w samą osobę zlecającą. Są różne typy zachowania zaczepnego:

zachowanie przekorne np. lekceważenie wychowawcy

wywieranie kontrnacisku - nie musi być zachowaniem złośliwym np. nadmierna dociekliwość wychowanka

demonstracja - okazywanie negatywną postawą swojego zachowania wobec wychowawcy - ziewanie, przeciąganie się.

izolacja - może mieć charakter fizyczny lub psychiczny

zachowania szkodzące - mogą być fizyczne np. bicie, upokarzanie albo psychiczne np. obmawianie, stosowanie obelg, gróźb

paradoksalne formy zachowań - polegają np. na stosowaniu wyjątkowej uprzejmości, ale jej podłożem jest niechęć do podłoża jakim jest wychowawca

Zachowania negatywne wobec norm - wynikają z negatywnej oceny całego systemu normatywnego. Można je tylko w niewielkim stopniu modyfikować. Dzielą się na: bezpośrednie i pośrednie

ĆWICZENIA - II ROK

Mgr R. Kijak

25.09.04. - 2 godz.

Program:

1. Systemy wychowania resocjalizującego

2. Zasady wychowania resocjalizującego:

1. Ogólne zasady resocjalizacji

2. Zasady dotyczące strategii wychowania resocjalizującego

3. Zasady dotyczące procedury wychowania resocjalizującego.

3. Techniki i metody wychowania resocjalizującego:

1. Podstawy i warunki stosowania technik i metod wychowania resocjalizującego

2. Antropotechnika interakcji dwuosobowej

3. Antropotechnika grupy

4. Antropotechnika środowiska.

5. Kulturotechnika w wychowaniu resocjalizującym

6. Autorealizacja w wychowaniu resocjalizującym

7. Metody ukierunkowania

8. Metody stymulowania i wzmacniania w wychowaniu resocjalizującym.

9. Pobudzanie resocjalizujące

10. Metody wzmacniania.

4. Sytuacje w których najczęściej dokonuje się zamierzone wychowanie resocjalizujące.

1. zadania szkoły w zakresie profilaktyki i resocjalizacji

2. resocjalizacja w warunkach kurateli sądowej (system kontroli, Casework jako procedura kontroli sądowej, współpraca kuratora z rodziną nieletniego, szkoła, zakład pracy, rola sądów dla nieletnich, współpraca sądu z policją i poradniami)

3. oddziaływania resocjalizacyjne w warunkach zakładów wychowawczych, poprawczych, grupy półwolnościowej

4. resocjalizacja w warunkach zakładu karnego

5. możliwość resocjalizacji w zakładzie pracy

6. rewaloryzacja społecznego funkcjonowania rodziny jako najskuteczniejszy sposób oddziaływania wychowawczego

Literatura:

1. Czapów - Jedlewski - „Pedagogika resocjalizacyjna”

2. Czapów - „Wychowanie resocjalizujące”

3. Pytka - „Pedagogika resocjalizująca”

I. SYSTEM WYCHOWAWCZY - SPOSÓB ODDZIAŁYWANIA NA WYCHOWANKA

Wychowawca oddziaływuje na wychowanka autorytetem, karą, nagrodą, postawą.

1. System dyscyplinarno - izolacyjny

• kara

• izolacja

Dyscyplina była egzekwowana silną dominacją wychowawcy nad wychowankiem. Ważny był regulamin, który trzeba było przestrzegać nade wszystko. Uważano, że ten regulamin złamie wychowanka i sprowadzi go na dobrą drogę. Następstwem podporządkowania się i izolacja od środowiska zewnętrznego miała go uchronić przed jego wpływem i uchronić przed demoralizacją. Rola wychowawcy ograniczała się do pilnowania, aby wychowanek podporządkowywał się regulaminowi. Izolowanie wychowanków od życia w normalnym społeczeństwie (ograniczenie swobody, poczynań) ogranicza jego przysposabianie z konstruktywnego korzystania z czekającej go wolności. Nie przyczynia się to do przystosowania.

2. System progresywny

Zakładał on dyscyplinowanie ale egzekwowanie jej odbywało się w inny sposób. Nazywany jest również systemem poziomów lub selekcji. Wychowanek był zdegradowany do najniższego poziomu. Jeżeli przestrzegał dyscypliny to przechodził na coraz wyższy poziom. Ostatnim poziomem było odbywanie kary w warunkach półwolnościowych. Przywileje i poziomy przy naruszeniu dyscypliny mogły być zabrane i osoba taka mogła być zdegradowana , musiała bardzo dużo pracować by wejść ponownie na wyższy poziom.

3. System socjopedagogiczny

Zakładał, że jednostka może się zresocjalizować tylko w grupie i poprzez grupę. Spełnianie norm przyjętych przez grupę mogło doprowadzić do resocjalizacji. To grupa ustalała normy, kary itp. Ważne aspekty to praca, dążenie do wspólnego celu. Wychowawca w takiej grupie był tylko doradcą mógł jedynie ustalać cel do którego się dążyło. Twórcą tego systemu był W. Georege - stworzył Republikę Młodzieżową. W Polsce twórcą był J. Korczak.

4. System indywidualny

Zakładał, że centralny punkt to indywidualne podejście do wychowanka. Wychowawca miał za zadanie poznanie etiologii powstania zaburzeń. Nie poznawało się wychowanków w oderwaniu od grupy. Istniała grupa ale wychowawca musiał znać wychowanka. Grupa była tłem dzięki któremu odbywała się relacja terapeutyczna. Grupa zajmuje się problemem i jeżeli wychowanek jest osobą której on dotyczy to na jej tle zajmuje się rozwiązaniem jego problemu. Pozwala on na manistowanie spontaniczne swoich postaw i dążeń wychowanka. Istotne jest aby wychowawca stworzył atmosferę bezpieczeństwa i zaufania. Wyzwalają się wtedy pewne zachowania i mechanizmy chrakterystyczne dla jednostki.

5. System homogeniczny

Zakładał iż każda jednostka jest różna. Z różnym ilorazem inteligencji, emocjami itp. Poprzez testy sprawdza się z jakimi zaburzeniami jednostki przychodzą. Tworzy się grupy z tym samym stopniem zaburzenia. Praca wychowawcy opiera się na osobiście organizowanych i traktowanych grupach wychowawczych. Młodzież przyjęta do tego typu zakładu kieruje się na podstawowe rozpoznania diagnostycznego do tzw. homogenicznych grup wychowawczych tj. grup skupiających wychowanków o zbliżonym stopniu wykolejenia i podobnym stanie osobowości. Następnie stosuje się oddziaływania najbardziej adekwatne do danej odmiany wykolejenia społecznego.

6. System komplementarny inaczej eklektyczny

Skupia elementy różnych systemów z których wyłoniono pozytywne, efektywne elementy. Jest bardzo elestyczny. Stwarza możliwość dostosowania, doboru elementów, które są najbardziej dostosowane do potrzeb oraz warunków w których resocjalizacja się odbywa. Diagnoza umożliwia poznanie potrzeb jednostki, możliwości wychowanków i z różnych systemów możemy wybrać odpowiednie cechy. Podstawowy termin to diagnoza i jednostkę poddajemy takiej diagnozie. Buduje się dla jednostki indywidualny system oddziaływań z poprzednich systemów. Elementy, które badamy:

1. nauczanie

2. zdobycie wykształcenia, kwalifikacji zawodowych

3. różne formy terapii

4. czas wolny - jak najefektywniej trzeba go organizować

5. atmosfera w placówce

6. stosunki między wychowawcą a wychowankiem

Rola wychowawców sprowadza się do dyskretnego manipulowania celami jednostki.

STRATEGIA I PROCEDURA WYCHOWANIA

Cechą specyficzną wychowania określanego jako oddziaływanie wychowawcze, jest nie tylko specyficzny rodzaj wyników, lecz również specyficzne środki lub raczej ich specyficzna struktura. Dla oddziaływań wychowawczych szczególnie charakterystyczne jest posługiwanie się środkami w postaci symboli, co zakłada jakąś syntezę interakcji społecznych i odwoływania się do dóbr kultury.

Każde systematyczne i podporządkowane określonym zadaniom i określonym warunkom ich realizacji stosowanie środków można przedstawić za pomocą dwóch podstawowych pojęć: strategii działania i procedury działania.

Strategia wychowania - to postulowane zdarzenia, tj. zmiany lub stany rzeczy, których zaistnienie stanowi warunek wystąpienia zdarzeń traktowanych jako cel ostateczny. Chodzi tu o model działania wyznaczający model i kolejność oraz ważność zadań, których realizacja pozwala osiągnąć cel konstytuujący dane działanie, tj. cel podstawowy. W wypadku celościowego postępowania resocjalizującego, ustalenie strategii to ustalenie kluczowych ogniw postępowania reformującego postawy.

Mówiąc o strategii działania, wskazujemy na te wytwory, których istnienie powoduje, na zasadzie zależności przyczynowej i przy zaistnieniu określonych warunków, zmiany lub utrzymanie stanu rzeczy, będące celem działania.

Procedura wychowania - strategia wybrana ze względu na dany cel, warunki jego realizacji i rodzaj materiału określa w pewnych granicach procedurę działania. Chcąc realizować stany faktyczne ustalone jako cel nadrzędny, musimy dobierać te wzory działania i związane z nim przedmioty, które doprowadzą na zasadzie związku przyczynowego do stanów faktycznych, niezbędnych dla osiągnięcia celu nadrzędnego. Każdą procedurę należy opisywać stosując uwzględniając co najmniej dwa jej aspekty: technikę i metodę. Mówiąc o technice wskazujemy na rodzaj narzędzia, którym się posługujemy w realizacji zadania danej kategorii. W technice wychowania, jako „narzędzie” występują konkretni ludzie, np. kuratorzy sądowi, wychowawcy internatowi, nauczyciele czy rodzice wychowanków. Narzędziem określane są również obiekty pomocne w wychowaniu ze względu na ich funkcje przekazywania określonych dóbr kultury, np. treści książki, filmu, naukę szkolną, rekreację, sport. Narzędzie to swoisty aspekt środka działania, a technika to swoisty aspekt procedury, czyli metodycznego posługiwania się określonym narzędziem dla osiągnięcia celu. Wskazując na technikę, określamy procedurę.

Mówiąc o świadomym i dającym się powtarzać wywoływaniu zdarzeń sprawczych, określonym przez wskazanie odpowiednich zdarzeń dokonujących się w samym sprawcy i wywołujących sprawcze zdarzenia w narzędziu, wskazujemy tym samym na metodę działania. Z każdą techniką wiążą się specyficzne dla niej metody. Metoda, czyli system postępowania jest to sposób wykonania czynu złożonego, polegający na określonym doborze i układzie jego działań składowych, a przy tym uplanowiony i nadający się do wielokrotnego stosowania.

ZASADY WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

Jeżeli indywidualny czy zbiorowy sprawca dla realizacji określonych celów odwołuje się do określonej strategii i procedury, powiemy, że kieruje się on jakąś zasadą działania. Mówiąc o zasadach mamy na myśli te cechy działania, które warunkują osiągnięcie pewnego stanu faktycznego. Zasady są to wskazania, którym ma być podporządkowana każda realizacja (bez względu na zastosowane techniki i metody) określonych celów. Zasady stanowią kryteria oceny ewentualnego stosowania środków działania. Jeżeli dysponujemy odpowiednimi zasadami, możemy dobierać i opracowywać różne narzędzia i sposoby działania.

OGÓLNE ZASADY WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

1. Zasada reedukacji - nakazuje nam dobieranie takich środków wychowawczych, które inspirują procesy uczenia się eliminujące postawy skłaniające do dewiantywnych reakcji negatywnych, wyrażających antagonistyczno - destruktywny stosunek do społeczeństwa. Postuluje się tu tylko takie środki reedukujące, które jednocześnie respektują zasadę wszechstronnego rozwoju osobowości. Odrzucamy system dyscyplinarno - izolacyjny nie tylko dlatego, że w wielu wypadkach jest on nieskuteczny, ale także dlatego, iż nie jest on zgodny z tą właśnie zasadą

2. Zasada wszechstronnego rozwoju osobowości

3. Zasada traktowania penitencjarnego - upoważnia do pewnej kontroli nad wychowankami oraz uwzględnia fakt, że osoby popełniające przestępstwa są potępiane przez znaczną część członków społeczeństwa, którzy się ich boją.

ZASADY DOTYCZĄCE STRATEGII WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

1. Zasada oddziaływania etiotropowego - oddziaływania etiotropowe polegają na usuwaniu przyczyn, tj. czynników uczenia się i wzmacniania niepożądanych postaw.

2. Zasada oddziaływania ergotropowego - działania polegają na wytworzeniu motywacyjnych warunków (aktów nawykowych) konkurencyjnych w stosunku do nawyków skłaniających do reakcji negatywnych. Wychowawca powinien odwoływać się do zainteresowań, wiadomości, umiejętności i uzdolnień wychowanka, tak aby wywołać u niego tendencję dążeniową, zakładającą reagowanie pozytywne na określone społeczne oczekiwania, ale też tendencję na tyle silną aby mogła przeciwstawić się tendencji dążeniowej skłaniającej do reagowania negatywnie na te same oczekiwania. Ma ono na celu eliminowanie niepożądanych nawyków przez wytwarzanie nawyków konkurencyjnych. Nagrody i kary wewnętrzne stają się decydującym czynnikiem reedukacji.

3. Zasada działania semiotropowego - zadaniem wychowawcy jest podtrzymywanie konfliktu, wzmacnianie odporności wychowanka na napięcie związane z tym konfliktem oraz takie oddziaływanie, dzięki któremu zwyciężą tendencje motywacyjne i ustosunkowania postulowane przez osoby wychowujące. Do oddziaływań semiotropowych zaliczamy także stwarzanie sytuacji społecznych i stosowanie zewnętrznych kar i nagród, które dzięki efektom działania ergotropowego podtrzymują proces resocjalizacji.

ZASADY DOTYCZĄCE PROCEDURY WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

1. Zasada akceptowania - wymaga od osoby oddziałującej ustosunkowania się podobnego do ustosunkowania się lekarza do pacjenta, tzw. postawa terapeutyczna. Ustosunkowanie to powinno być manifestacją życzliwości. Nie zakłada ona rezygnacji np. z kar czy krytykowania, ale nakazuje traktować te środki tak aby osiągnąć ich resocjalizującą efektywność. Nie zakłada rezygnacji z oceny, ale nakazuje traktować ją jako element diagnozy., a nie podstawą do wymierzenia sprawiedliwości. Wychowawca powinien akceptować wychowanka takim jakim on jest.

2. Zasada respektowania - wymaga liczenia się z wychowankiem jako osobą, która musi odegrać zasadniczą rolę w przemianach składających się na proces resocjalizacji. Wychowawca inspiruje proces samowychowania i wszystko co robi ma służyć temu celowi

3. Zasada perspektywicznej opieki - zakłada konieczność liczenia się przy stosowaniu technik resocjalizacyjnych z potrzebami wychowanka oraz zaspokajania ich w toku działań resocjalizacyjnych. Środki wychowawcze powinny być stosowane z troską o przyszłość wychowanka. Niezbędne jest oddziaływanie pozwalające wychowankowi zajmować uznane pozycje w społeczeństwie, a w konsekwencji uzyskiwać odpowiednie gratyfikacje.

4. Zasada wymagań wyrażających określone interesy społeczne - każe liczyć się z interesami ludzi, wśród których wychowanek żyje i żyć będzie w przyszłości. Stosowane środki muszą być adekwatne do społecznych oczekiwań, wyrażających interesy małych grup i szerszych zbiorowości, funkcjonalnych w stosunku do społeczeństwa i zgodnych z przyjętą koncepcją rozwoju społecznego.

2.10.04r - 2 godz.

Do przeczytania - Andrzej Makowski - „Podstawowe systemy resocjalizacji” s. 176 - 197

Zasady wychowania resocjalizującego

Żeby stosować zasady musimy uwzględniać wszechstronny rozwój osobowości.

OGÓLNE ZASADY RESOCJALIZACJI:

1. Zasada reedukacji - jest to powtórne uczenie jednostki, która uległa jakimś zachowaniom destruktywnym i teraz trzeba ponownie uczyć się pozytywnych zachowań. Kształtowanie wzorów zachowań opartych na konstruktywnej wartości uwarunkowanej ponownym wytworzeniem się pozytywnych zachowań, nastawień motywacyjnych stanowiących źródło przyswajania wzorów, ustosunkowania się wychowanka do samego siebie, do samooceny i innych osób ze środowiska.

2. Zasada wszechstronnego rozwoju osobowości - rozwój osobowości - uwrażliwienie wychowawcy na wychowanka. Uwzględniamy to z jaką jednostką mamy do czynienia.

3. Zasada traktowania penitencjarnego

ZASADY DOTYCZĄCE STRATEGII WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO WG GÓRSKIEGO

1. Etiotropowe - usuwanie przyczyn np. izolacja

2. Naprawianie lub likwidowanie przyczyn

3. Ergotropowe - kształtujemy zachowania pozytywne

4. Semiotropowe - utrwalamy zachowania pozytywne

5. Samowychowanie - jednostka może już sama na wolności zachowywać się poprawnie

Przyczyny nieprzystosowania społecznego są przyczynami natury biologicznej i społecznej. Działaniom resocjalizacyjnym podlegają nieprzystosowania natury psychologicznej. Przyczyny psychologiczne to: impulsywność, nieadekwatność, dyssocjalność i antysocjalność.

Zasada oddziaływania erotropowego

Kształtowanie się wewnętrznych źródeł uczenia się reedukacyjnego. Kształtowanie się pozytywnych zachowań.

STRATEGIA STOSOWANIA KAR - jednostka podporządkowuje się nam, ale nie następuje poprawa.

STRATEGIA STOSOWANIA TYLKO NAGRÓD - jednostka szybko przyzwyczaja się do tych nagród i musimy wtedy stosować coraz większe nagrody.

STRATEGIA STOSOWANIA KAR I NAGRÓD - nagrody utrwalają zachowania pozytywne, kary eliminują zachowania negatywne.

PROCEDURA STAŁYCH ODSTĘPÓW CZASOWYCH - stosowanie kar i nagród w stałych odstępach czasowych. Jednostka wie kiedy będzie oceniana i wtedy zachowuje się poprawnie.

PROCEDURA ZMIENNYCH ODSTĘPÓW CZASOWYCH - jednostka wie o ocenie, ale nie wie kiedy będzie oceniana i zachowuje się pozytywnie przez dłuższy okres czasu.

PROCEDURA STAŁYCH PROPORCJI - dokładne wyjaśnienie wychowankom co należy do kar, a co do nagród. Dostosowanie ich do możliwości wychowanka.

PROCEDURA ZMIENNYCH PROPORCJI - wychowanek wie o karze i nagrodzie, ale tylko wychowawca wie jak będzie rozporządzać tymi nagrodami i karami. Linia wymagań dostosowana jest do indywidualnych predyspozycji wychowanka.

Psychologiczne prawidłowości stosowania wzmocnień : jednostka wybierze zachowania pozytywne jeżeli zrozumie, że właśnie to zachowanie będzie dla niej korzystniejsze.

Zasada działania semiotropowego - polega na utrwalaniu pozytywnych, pożądanych zachowań, bowiem od tego zależy czy nowe działania będą trwałe i czy skutecznie zastąpią u jednostki podstawowe zachowania negatywne. Można je oprzeć na realizacji doświadczeń czyli stwarzanie określonych sytuacji, w których pożądane zachowanie winno wystąpić.

ZASADY DOTYCZĄCE PROCEDURY WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO tak jak w moim opracowaniu wg Czapowa - Jedlewskiego

9.10.04. - 2 godz.

Doczytać:

1. Pilch i Lepalczyk - „Pedagogika społeczna” - „Teoretyczny i praktyczny sens techniki indywidualnych przypadków”, „Metoda organizowania środowiska”, „Metoda grupowa”

2. Czapów - „Wychowanie resocjalizujące”

3. Czasopismo - „Pedagogika społeczna” artykuły - Dobrzycka - „Jednostka i jej środowisko”, „Oblicze współczesnego....”

ANTROPOTECHNIKA DWUOSOBOWA

Antropotechnika dwuosobowa - to przenikanie się dwóch osobowości na siebie.

ANTROPOTECHNIKA GRUPOWA

Antropotechnika grupowa polega na uświadomieniu wychowankowi, że nie jest sam, uczy się życia w grupie i społeczeństwie.

W grupie powinno być poczucie wspólnoty. Grupa musi być atrakcyjniejsza niż jednostka. Chcąc wzmocnić siłę wpływu grupy należy:

1. starać się by uczestnictwo w grupie ułatwiło jej członkom realizację potrzeb

2. zatroszczyć się o stworzenie systemu sankcji karzących

3. postarać się by grupa została uznana za grupę społecznie ważną i cenną

4. wytworzyć u członków grupy przekonanie, że wiąże ich przynależność do większych zbiorowości

5. wprowadzić w grupie zwyczaj udzielania sobie informacji ważnych dla wszystkich jej członków

Techniki grupowe:

1. Wychowawcza technika osobowa - opiera się w warunkach kurateli. Polega na autorytecie, zachęcanie do samowychowania - wychowawca kieruje wychowankiem

2. Opiekuńcza technika osobowa - technika indywidualnych przypadków M. Case Word - wychowawca jako autorytet. Karl Rogers

3. Psychoterapeutyczna technika grupowa

1. Doradzanie grupowe

2. Psychoterapia intensywna

3. Teatr terapeutyczny

4. Stadia gry terapeutycznej

5. Psychoterapia atakująca

Różnice między psychodramą, a socjodramą:

Psychodrama Socjodrama

Oddziaływania terapeutyczne o oddziaływania terapeutyczne o

Wysokim poziomie niskim poziomie

Uwewnętrzniania uwewnętrzniania

Mała grupa duża grupa

Nie mogą wchodzić osoby z charakteryzuje ją zmienność

Zewnątrz

Wyższy poziom świadomości niski poziom świadomości

ANTROPOTECHNIKA ŚRODOWISKA

Oddziaływania sytuacyjne - na jednostkę oddziałujemy w pewnym momencie jej życia.

Środowisko sytuacyjne

Środowisko inspirujące

Środowisko psychoterapeutyczne

24.10.04. - 2 godz.

KULTUROTECHNIKA PRZEZ PRACĘ

1. Daje zadowolenie

2. Daje gratyfikacje, nagrody

3. Dowartościowuje wychowanków

4. Wychowankowie zaczynają doceniać pracę jako dobro

5. Kompetencje zawodowe

6.Następuje wzrost kultury osobistej

KULTUROTECHNIKA PRZEZ SZKOŁĘ

Wg mojego opracowania.

METODY UKIERUNKOWANIA

Polegają na dostosowaniu do możliwości jednostki poprzez oddziaływania resocjalizujące oraz w trakcie ich stosowania następuje drobiazgowa i szczegółowa kontrola.

Dzielimy je:

1. Kontrolowanie - kontrolowanie wszelkich działań

2. Nadawanie - polega na doradzaniu, przekonywaniu, instruowaniu

3. Autonomizacja - polega na ustanowieniu norm dla samego siebie i uwewnętrznianie ich, osoby bez autonomii bardzo często nie potrafią wejść w życie poza zakładem. Posiadać autonomię tzn. potrafić samego siebie kontrolować, ustanawiać prawa i normy.

4. Aspekt komunikacji - komunikat powinien być jasny, nieskomplikowany, prosty, wychowawca powinien dostosować się do poziomu myślenia wychowanka. Może nastąpić blokada komunikacji np. przez zły dobór słownictwa. Wychowawca powinien sprawdzić czy komunikat został prawidłowo zrozumiany, zinterpretowany. Może tego dokonać poprzez polecenie powtórzenia wydanego przez wychowawcę zadania bądź polecenia.

14.11.2004r - 2 godz.

Kolokwium:

1. Systemy resocjalizacji

1. przez psychoterapię

2. przez psychokorekcję

3. przez ergoterapię

2. Zasady resocjalizacji

1. ogólne

2. dotyczące procedury

3. dotyczące strategii

Te dwa punkty do uzupełnienia w książce A. Makowskiego „Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja” str 161 i 176

3. Antropotechnika

4. Kulturotechnika - przez pracę, naukę, szkołę

5. Autorealizacja

6. Metody stymulowania

7. Metody wzmacniania

Zależność wewnętrzna zależy od wzoru.

Trzy strategie stosowania wzmocnień dyscyplinujących:

1. stosowanie tylko kar

2. stosowanie tylko nagród

3. stosowanie kar i nagród

Cztery procedury stosowania kar i nagród:

1. stałych odstępów czasowych - wychowanek wie kiedy będzie oceniany

2. zmiennych odstępów czasowych - wychowanek nie wie kiedy będzie oceniany

3. stałych proporcji - wszystkich tak samo oceniamy

4. zmiennych proporcji - ocena dostosowana do możliwości

Funkcje kary:

1. utrwalanie zachowań negatywnych

2. uświadamia nam zły czyn

3. mobilizacja do poprawy

Funkcje nagrody:

1. wzmacnia pozytywne zachowania

2. uświadamia, że dany czyn jest pożądany

Metody stymulowania - tak jak mam opracowane

NAUKI NIEUKIERUNKOWANE

NAUKI KIERUNMOWE

PEDAGOGIKA

SPECJALNA

NAUKI

PRAKTY-CZNE

Grupa

Wytwarzająca

kulturę

Właściwości

J fizyczne

Właściwości psychofizyczne

Socjalizacja

Grupa

Wytwarzająca

podkulturę

Właściwości

J fizyczne

Właściwości psychofizyczne

Wadliwa

socjalizacja

Grupa

wytwarzająca

kulturę

Zaburzone Właściwości

J fizyczne

Zaburzone Właściwości psychofizyczne

Wadliwa

socjalizacja

---