SZTAB GENERALNY WOJSKA POLSKIEGO
CENTRALNY OŚRODEK ANALIZY SKAŻEŃ
INSTRUKCJA
DZIAŁANIA NA POSTERUNKU OBSERWACJI SKAŻEŃ (POSk)
I POSTERUNKU OBSERWACYJNYM (PO) W ZAKRESIE WYKRYWANIA I MONITOROWANIA SKAŻEŃ
WARSZAWA 2003
ROZKAZ Nr ...... /SG
SZEFA SZTABU GENERALNEGO WP
z dnia .......................2003 r.
Na podstawie § 7 ust. 2 Regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej stanowiącego załącznik do Zarządzenia Nr 5/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia
20 lutego 2002 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej
(Dz. Urz. MON Nr 3, poz. 20):
Wprowadzam do użytku w Siłach Zbrojnych RP z dniem 01.01.2004 r. „Instrukcję działania na posterunku obserwacji skażeń (POSk) i posterunku obserwacyjnym (PO) w zakresie wykrywania i monitorowania skażeń”.
Traci moc „Instrukcja o działaniu posterunków podczas obserwacji wybuchów jądrowych i wykrywania skażeń” sygn. Chem. 266/77
Rozkaz wchodzi w życie z dniem podpisania.
/-/ generał Czesław PIĄTAS
SPIS TREŚCI
Rozdział I Zasady ogólne
Cel i zadania posterunku
Celem działania posterunku obserwacji skażeń (POSk) wojsk chemicznych oraz posterunku obserwacyjnego (PO) pododdziałów innych rodzajów wojsk jest wykrywanie wybuchów jądrowych i uderzeń chemicznych oraz wykrywanie i monitorowanie skażeń w zasięgu obserwacji wzrokowej. Dane uzyskane podczas obserwacji są podstawą do ustalenia czasu, miejsca, rodzaju i mocy wybuchu jądrowego, rejonu użycia i rodzaju środka trującego, a także określenia orientacyjnych stref skażeń.
Wykrywanie wybuchów jądrowych i uderzeń chemicznych oraz wykrywanie, i monitorowanie skażeń posterunki prowadzą we wszystkich rodzajach działań bojowych.
Do podstawowych zadań w tym zakresie należy:
obserwowanie otoczenia posterunku w zasięgu maksymalnej widoczności;
wykrywanie wybuchów jądrowych za pomocą specjalistycznych przyrządów umożliwiających określenie czasu i azymutu wybuchu, wysokości i szerokości kątowej oraz kierunku przemieszczania się obłoku;
wykrywanie uderzeń chemicznych jak również ustalanie za pomocą specjalistycznych przyrządów rodzaju użytego środka trującego;
określenie czasu, rejonu, sposobu użycia środka trującego;
rozpoznanie skażeń promieniotwórczych i chemicznych w rejonie rozmieszczenia posterunku lub w wyznaczonych punktach pomiaru;
monitorowanie skażeń promieniotwórczych i chemicznych w rejonie rozmieszczenia posterunku lub w wyznaczonych punktach pomiaru;
wykrywanie (jeśli pozwala na to posiadany sprzęt) toksycznych środków przemysłowych (TSP);
określanie warunków meteorologicznych w przyziemnej warstwie powietrza;
określanie kierunku przesuwania się obłoku skażonego powietrza;
natychmiastowe meldowanie przełożonym o uderzeniach jądrowych i chemicznych oraz skażeniach;
alarmowanie o skażeniach;
pobieranie próbek materiałów podejrzanych o skażenie.
Skład i wyposażenie posterunku
Posterunek obserwacji skażeń organizowany jest przez drużynę rozpoznania skażeń wyposażoną w pojazd do rozpoznania skażeń oraz następujący sprzęt:
przyrządy rozpoznania skażeń promieniotwórczych;
przyrządy rozpoznania skażeń chemicznych;
techniczne środki łączności;
komplet znaków do oznakowania rejonów skażonych i niebezpiecznych;
środki ochrony przed skażeniami;
sprzęt optyczno-mierniczy lub celowniczy;
przyrząd obserwacji wybuchów jądrowych;
zestaw meteorologiczny;
zestaw do pobierania próbek skażonych materiałów;
zegarek;
dokumentację posterunku (mapę lub szkic, dziennik posterunku, dziennik obserwacji wybuchów jądrowych, bloki meldunkowe);
środki do przekazywania sygnałów alarmowych o skażeniach lub zagrożeniu skażeniami (pistolet sygnałowy, syrena itp.).
Posterunek obserwacyjny batalionu (dywizjonu) rodzaju wojsk organizowany jest z zespołu wykrywania i monitorowania skażeń kompanii (baterii). Posterunek może posiadać pojazd (wóz bojowy) oraz powinien być wyposażony w następujący sprzęt:
przyrząd rozpoznania skażeń promieniotwórczych;
przyrząd rozpoznania skażeń chemicznych;
techniczne środki łączności;
komplet znaków do oznakowania rejonów skażonych i niebezpiecznych;
środki ochrony przed skażeniami;
sprzęt optyczno-mierniczy lub celowniczy;
sprzęt rozpoznania skażeń zamontowany na stałe w pojazdach (wozach bojowych),
zegarek,
dokumentację posterunku (mapę lub szkic, dziennik posterunku, dziennik obserwacji wybuchów jądrowych, bloki meldunkowe);
środki do przekazywania sygnałów alarmowych o skażeniach lub zagrożeniu skażeniami (pistolet sygnałowy, syrena itp.).
Ponadto w celu usprawnienia pracy posterunków, wskazanym jest wyposażyć je w inne dokumenty stanowiące załączniki niniejszej instrukcji (np. sygnały alarmowe, tabele do przeliczeń kątowych itd.)
Organizowanie pracy na posterunku
Miejsce dla posterunku obserwacji skażeń (posterunku obserwacyjnego) wyznacza się zwykle w pobliżu stanowiska dowodzenia lub w rejonach (strefach) mających istotne znaczenie dla prowadzonych działań bojowych. Powinno ono zapewniać możliwość prowadzenia obserwacji okrężnej. W przypadku, gdy warunki terenowe nie pozwalają na dogodne prowadzenie obserwacji (las, rzeźba terenu, zabudowania) obserwatorom wyznacza się wysunięty punkt obserwacyjny lub umieszcza się w dogodnym miejscu automatyczne urządzenia wykrywania uderzeń BMR i skażeń.
W zadaniu dowódca posterunku otrzymuje miejsce lub rejon rozwinięcia posterunku. W przypadku, gdy podany w zadaniu rejon rozwinięcia uniemożliwia jego zorganizowanie i działanie, dowódca posterunku dokonuje wyboru dogodnego miejsca, o czym melduje przełożonemu celem uzyskania jego zgody. Miejsce posterunku zmienia się tylko na rozkaz.
Obserwacja może być prowadzona z pojazdów, przy pomocy ich urządzeń wizyjnych, umożliwiających obserwację okrężną i określenie parametrów wybuchów jądrowych z wnętrza pojazdu.
Jeżeli warunki terenowe uniemożliwiają prowadzenie obserwacji z pojazdu lub gdy nie posiada on urządzeń wizyjnych, posterunek rozwija się w przygotowanym okopie (załączniki nr 1, 2, 3), wykorzystując wynośne przyrządy do obserwacji wybuchów jądrowych i rozpoznania skażeń.
Dowódca posterunku po otrzymaniu zadania rozwinięcia posterunku dokonuje orientacji topograficznej w miejscu jego rozwinięcia oraz wydaje wytyczne organizacyjne, w których określa:
miejsce w terenie i sposób rozwinięcia posterunku;
sektory szczególnej obserwacji;
miejsce obserwatora dyżurnego i jego zadania;
kolejność zmian obserwatorów;
działanie posterunku w przypadku ogłoszenia alarmu;
miejsce ukrycia pojazdu i sposób wykonania okopów;
sposób prowadzenia rozpoznania;
sposób prowadzenia obserwacji i monitoringu;
sposób alarmowania i meldowania o wynikach pomiarów;
sposób obrony i ochrony posterunku.
Po rozwinięciu posterunku należy:
określić współrzędne miejsca rozwinięcia posterunku;
wykonać pierwszy pomiar warunków meteorologicznych w przyziemnej warstwie atmosfery (dotyczy POSk);
określić azymut magnetyczny podłużnej osi pojazdu (dotyczy pojazdów wyposażonych w sprzęt optyczno-mierniczy wykorzystywany do zorientowania pojazdu);
odczytać wskazania przyrządów pomiarowych;
złożyć meldunek przełożonemu, w którym podaje się:
numer posterunku;
miejsce (współrzędne) rozwinięcia posterunku;
warunki meteorologiczne w miejscu rozwinięcia posterunku (słownie według układu meldunku CDM - wzór pkt 4.1, ppkt 2) ;
wskazania przyrządów pomiarowych.
Po złożeniu meldunku dowódca posterunku organizuje pracę przy jego rozbudowie fortyfikacyjnej (załączniki nr 1, 2, 3), a następnie sporządza szkic dozorów.
Żołnierze na posterunku pełnią służbę na zmianę przez całą dobę. Ciągłą obserwację prowadzi tylko dyżurny obserwator, pozostała część obsady etatowej posterunku odpoczywa. Całością sił przystępuje do działania po podaniu sygnału zagrożenia o skażeniach lub na rozkaz.
Dyżurny obserwator po otrzymaniu zadania zajmuje wskazane miejsce w okopie lub we włazie pojazdu, w ten sposób aby zapewnić sobie okrężną obserwację, przygotowuje przyrządy do pracy i przystępuje do wykonania zadania. Przyrządy w zależności od sytuacji mogą być włączone lub ustawione na podzakresach długich cyklów pracy. Mogą być włączane również okresowo, w odstępach czasu podanych w rozkazie bojowym. Dyżurny obserwator może zmienić miejsce obserwacji tylko na rozkaz dowódcy posterunku.
Zmiana obserwatora dyżurnego odbywa się w sposób ustalony przez dowódcę posterunku, zazwyczaj co 2 godziny. Czas zmiany zależy od sytuacji bojowej, warunków obserwacji, stanu psychofizycznego żołnierzy i pory roku i może być krótszy (np. 0,5 godziny). Obserwator dyżurny informuje przyjmującego dyżur o wynikach obserwacji i przekazuje mu wyposażenie posterunku.
W razie zaobserwowania wybuchu jądrowego, uderzenia chemicznego, sygnału o skażeniu u sąsiadów lub stwierdzenia skażenia, dyżurny obserwator ogłasza alarm o skażeniach (zagrożeniu skażeniami) - załącznik nr 4 i melduje o tym swojemu przełożonemu. Żołnierze wchodzący w skład posterunku natychmiast przystępują do wykonywania czynności wcześniej ustalonych przez dowódcę w wytycznych organizacyjnych.
Zasady meldowania wyników obserwacji
Dowódca posterunku obserwacji skażeń oraz posterunku obserwacyjnego pododdziałów innych rodzajów wojsk wszelkie wyniki obserwacji (pomiarów) zapisuje w dzienniku posterunku (załącznik nr 5). Opracowane meldunki, według wzorów meldunków NBC zgodnie z „Metodyką oceny sytuacji skażeń promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych” (sygn. OPChem. 392/2002), składa ustnie przełożonemu. Dla posterunku obowiązującymi wzorcami meldunków NBC są:
NBC 1 NUC, NBC 1 CHEM, NBC 1 ROTA, - meldunki o podstawowych danych uderzenia;
NBC 4 NUC, NBC 4 CHEM, NBC 4 ROTA, - meldunki o wynikach rozpoznania i monitoringu;
NBC 6 CHEM, NBC 6 ROTA, - meldunki zawierające szczegółowe informacje o uderzeniach chemicznych i uwolnieniach toksycznych środków przemysłowych;
CDM - chemiczny meldunek meteorologiczny.
Meldunki o pierwszym użyciu przez przeciwnika broni jądrowej i chemicznej otrzymują najwyższy priorytet przekazywania w sieciach łączności. Wszystkim pozostałym meldunkom NBC nadaje się priorytet do natychmiastowego przekazania.
Meldunek po rozwinięciu posterunku
Po rozwinięciu posterunku dowódca składa swojemu przełożonemu meldunek zawierający następujące informacje:
BRAVO - numer posterunku (jeżeli miejsce jest znane przez przełożonego) lub numer posterunku i współrzędne miejsca rozmieszczenia posterunku na podstawie mapy, według współrzędnych siatki topograficznej UTM (z dokładnością do 10 m).
warunki meteorologiczne w miejscu rozwinięcia posterunku (słownie według układu meldunku CDM):
ZULUM - dzień miesiąca, godzina i minuta według czasu lokalnego, miesiąc i rok wykonania pomiaru,
WHISKEYM :
zawietrzny kierunek wiatru (dokąd wieje wiatr) w stopniach (lub tysięcznych) mierzony od północy magnetycznej w prawo;
prędkość wiatru zawietrznego w km/h lub w m/s;
kategorie stabilności powietrza (chwiejna, obojętna, stała);
temperatura powietrza w stopniach Celsjusza;
znaczące zjawiska pogodowe (zamieć śnieżna, burza (wichura) piaskowa lub pyłowa, mgła, zamglenie, mżawka, deszcz, śnieg, śnieg z deszczem, przelotny deszcz, grad, burza z piorunami z lub bez opadów);
stopień zachmurzenia (mniej niż połowa, więcej niż połowa oraz całkowite zachmurzenie).
Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.
Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSk (PO):
Melduję gotowość POSk (PO) do działania;
BRAVO: Nr. 1 33UWU35407229;
ZULUM: 220600kwiecień00;
WHISKEYM: 90 stopni, 2 m/s, chwiejna, plus 6 stopni, deszcz, poniżej 50%.
Meldunek o uderzeniu bronią jądrową NBC 1 NUC
Po określeniu parametrów wybuchu jądrowego dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:
NBC 1 NUC: rodzaj meldunku NBC (wybuch jądrowy);
BRAVO: nr posterunku lub współrzędne miejsca obserwacji i azymut mierzony od północy magnetycznej (w stopniach lub tysięcznych) na środek podstawy obłoku;
DELTA: czas rozpoczęcia i zakończenia uderzenia (dzień, godzina, miesiąc i rok);
FOXTROT: jeśli nie podano linii BRAVO i CHARLIE, to należy podać w tej linii współrzędne miejsca uderzenia według siatki topograficznej UTM;
GOLF: informacje o środkach przenoszenia i ich ilości;
HOTEL: rodzaj wybuchu jądrowego (powietrzny, naziemny, podziemny, nieznany);
JULIET: czas od błysku do chwili usłyszenia wybuchu w sekundach;
LIMA: szerokość kątowa obłoku promieniotwórczego po 5 minutach od wybuchu (w stopniach lub tysięcznych);
MIKE: jeśli w meldunku brak danych do linii LIMA, to podajemy wysokości kątowe podstawy i szczytu czaszy obłoku promieniotwórczego po 10 minutach od wybuchu (w stopniach lub tysięcznych);
PAPAD: kierunek przemieszczania się obłoku w stopniach lub tysięcznych;
GENTEXT: tekst dowolny, uzupełniający meldunek.
Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.
Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSk (PO):
NBC 1 NUC
BRAVO: 34UED32456745, 270 stopni;
DELTA: 220425kwiecień00;
GOLF: samolot;
HOTEL: naziemny;
JULIET: 60 sekund;
LIMA: 20 stopni;
PAPAD: 320 stopni;
GENTEXT: pierwsze uderzenie.
Meldunek o uderzeniu bronią chemiczną NBC 1 CHEM
Po określeniu parametrów uderzenia chemicznego dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:
NBC 1 CHEM: rodzaj meldunku NBC (uderzenie chemiczne);
BRAVO: numer posterunku lub położenie obserwatora;
DELTA: czas ataku (dzień, godzina, miesiąc i rok);
FOXTROT: współrzędne (nazwa) miejsca uderzenia według siatki topograficznej UTM (jeśli uderzenie nastąpiło na posterunek to współrzędne lub numer posterunku);
GOLF: środki przenoszenia i ich ilość;
INDIA: informacje o uwolnionych środkach chemicznych;
TANGO: rodzaj terenu (płaski, zurbanizowany, górzysty, doliny, morze, nieznany) i szata roślinna (brak, uboga roślinność, lasy, nieznana);
YANKEE: kierunek (w stopniach lub tysięcznych od północy magnetycznej) i prędkość wiatru zawietrznego (w m/s lub km/h) w dolnych warstwach atmosfery (dla przyspieszenia złożenia meldunku o uderzeniu umieszcza się dane zmierzone w ostatniej godzinie parzystej);
ZULU: uproszczona kategoria stabilności powietrza, temperatura powietrza w stopniach Celsjusza, znaczące zjawiska pogodowe i stopień zachmurzenia (w ostatnio zmierzonej godzinie parzystej);
GENTEXT: tekst dowolny, uzupełniający meldunek.
Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.
Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSk (PO):
NBC 1 CHEM
BRAVO: 34UED43218765;
DELTA: 211100kwiecień00;
FOXTROT: 34UED43218765;
GOLF: samoloty;
INDIA: powietrzny Vx, trwały;
TANGO: płaski, lasy;
YANKEE: 27 stopni, 15 km/h;
ZULU: chwiejna, plus 15 stopni, mżawka, zachmurzenie całkowite;
GENTEXT: drugie użycie w dniu dzisiejszym.
Meldunek o skażeniach toksycznymi środkami przemysłowymi należy składać zgodnie z powyższym układem, jedynie dla odróżnienia w linii rodzaj meldunku wpisujemy typ meldunku NBC 1 ROTA.
Meldunek o wynikach rozpoznania i monitoringu skażeń promieniotwórczych NBC 4 NUC
Po wykonaniu rozpoznania skażeń promieniotwórczych lub otrzymaniu wyników z monitoringu dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:
NBC 4 NUC: rodzaj meldunku;
QUEBEC: współrzędne miejsca odczytu (pobrania próbki) według siatki topograficznej UTM;
ROMEO: zmierzoną moc dawki pochłoniętej w cGy/h, tendencję zmiany mocy dawki;
SIERRA: czas pomiaru mocy dawki pochłoniętej (dzień, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok);
GENTEXT: tekst dowolny, uzupełniający meldunek.
Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.
Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSk (PO):
NBC 4 NUC
QUEBEC: 34UED43218765;
ROMEO: 20 malejąca;
SIERRA: 220425kwiecień00;
GENTEXT: monitoring.
Meldunek o wynikach rozpoznania i monitoringu skażeń chemicznych NBC 4 CHEM
Po wykonaniu rozpoznania skażeń chemicznych lub otrzymaniu wyników z monitoringu dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:
NBC 4 CHEM: rodzaj meldunku;
HOTEL: wysokość uwolnienia środka, rodzaj użytego środka, trwałość środka;
QUEBEC: współrzędne miejsca odczytu (pobrania próbki) według siatki topograficznej UTM, rodzaj próbki;
SIERRA: czas wykrycia skażenia (dzień, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok);
GENTEXT: tekst dowolny, uzupełniający meldunek.
Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od obowiązku złożenia meldunku częściowego.
Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSk (PO):
NBC 4 CHEM
HOTEL: powietrzny, Vx, środek trwały;
QUEBEC: 34UED43218765;
SIERRA: 220435kwiecień00;
GENTEXT: pierwsze użycie BMR.
Meldunek do przekazywania szczegółowych informacji o uderzeniach chemicznych NBC 6 CHEM
Meldunek NBC 6 CHEM, przekazywany jest z posterunku obserwacji skażeń i posterunku obserwacyjnego (batalionu, dywizjonu, pułku) na polecenie przełożonego. Meldunek może być przesyłany wraz z pobranymi próbkami do analizy.
NBC 6 CHEM rodzaj meldunku;
DELTA: czas uderzenia (dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok);
FOXTROT: współrzędne miejsca uderzenia według siatki topograficznej UTM;
INDIA: informacje o uderzeniu i rodzaju środka przenoszenia;
QUEBEC: współrzędne miejsca odczytu lub pobrania próbki według siatki topograficznej UTM;
SIERRA: czas wykrycia skażeń lub pobrania próbki (dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok);
GENTEXT: uwagi lub tekst dowolny uzupełniający meldunek.
Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego. Meldunek o skażeniach toksycznymi środkami przemysłowymi należy składać zgodnie z powyższym układem, jedynie dla odróżnienia w linii rodzaj meldunku wpisujemy typ meldunku NBC 6 ROTA.
Przykład:
NBC 6 CHEM,
DELTA: 211000kwiecień00,
FOXTROT: 34UED43218765,
INDIA: : powietrzny Vx, trwały,
QUEBEC: 34UED 43218765,
SIERRA: 221020kwiecień00,
GENTEXT: drugie użycie BMR w tym dniu.
Rozdział II Zasady działania posterunku obserwacji skażeń wojsk chemicznych (POSk)
Działanie POSk podczas obserwacji uderzeń chemicznych.
Użycie bojowych środków trujących może spowodować straty osobowe, ograniczenia możliwości manewru odwodów i zdezorganizowanie systemu zaopatrywania w środki materiałowe. Istotnym przedsięwzięciem mogącym zmniejszyć straty i przyspieszyć podjęcie działań ochronnych jest wykrywanie uderzeń bronią masowego rażenia i szybkie powiadomienie wojsk o tym fakcie.
W razie zauważenia użycia broni chemicznej lub sygnału alarmowego od sąsiada, dyżurny obserwator ogłasza alarm o skażeniach (załącznik nr 4). Następnie za pomocą specjalistycznych przyrządów do rozpoznania skażeń chemicznych określa grupę użytego środka trującego spośród następujących:
środki paralityczno drgawkowe;
środki ogólnotrujące i duszące;
środki parzące;
toksyczne środki przemysłowe.
Gdy obserwator zauważył moment uderzenia bronią chemiczną może orientacyjnie określić rodzaju użytego bojowego środka trującego (na podstawie jego charakterystycznych oznak, takich jak rodzaj środków ataku chemicznego, wysokość rozrywania się pocisków, sposób wykonywania uderzenia, czas trwania uderzenia - załącznik nr 6). Jednak konieczne jest potwierdzenie tego faktu za pomocą specjalistycznych przyrządów. Dowódca posterunku może wysłać obserwatora wyposażonego w sprzęt wykrywania skażeń w rejon uderzenia (na odległość kontaktu wzrokowego), w celu określenia rodzaju środka trującego.
Po określeniu parametrów uderzenia chemicznego dowódca posterunku opracowuje i przesyła do przełożonego meldunek NBC 1 CHEM oraz nakazuje oznaczenie znakami ostrzegawczymi miejsca wykrycia skażenia (załącznik nr 7).
Działanie POSk podczas obserwacji wybuchów jądrowych
Jednym z zadań posterunku obserwacji skażeń jest wykrywanie wybuchów jądrowych i określanie ich parametrów. Posterunek określa następujące parametry wybuchów jądrowych:
datę i czas wybuchu;
azymut magnetyczny na środek podstawy obłoku wybuchu jądrowego;
rodzaj wybuchu;
czas od zauważenia błysku do usłyszenia wybuchu (w sekundach);
szerokość kątową (Sk) powstałego obłoku promieniotwórczego wybuchu naziemnego mierzoną 5 minut po wybuchu;
wysokość kątową do górnej (WG) lub/i dolnej (WP) krawędzi czaszy ukształtowanego grzyba naziemnego wybuchu (po 10 minutach);
kierunek przemieszczania się obłoku.
Określenie daty wybuchu
Posterunek określa datę wybuchu podając kolejno: dzień, godzinę i minutę (odczytaną z zegarka według czasu lokalnego), miesiąc i rok.
Określenie azymutu magnetycznego (MW) kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu jądrowego
Azymut magnetyczny kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu jądrowego jest to kąt zawarty między północą magnetyczną a kierunkiem na środek podstawy obłoku wybuchu, mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara od 0º do 360º. Azymut magnetyczny Mw kierunku na wybuch (rys.1), określa się dodając wartość kątową azymutu podłużnej osi pojazdu α0 do wartości kątowej celownika ustawionego na środek podstawy wybuchu αcel (odczytanej z noniusza kręgu kątomierczego pojazdu do rozpoznania skażeń - załącznik nr 8)
Mw = α0 + αcel [ w stopniach]
Jeżeli suma kątów αo i αcel jest większa od kąta pełnego, to należy zmniejszyć ją o 360o.
Posterunki wyposażone w przyrząd obserwacji wybuchów określają azymut magnetyczny Mw odczytując go bezpośrednio z kręgu kątomierczego tego przyrządu.
PN
Podłużna oś
Rys. 1. Określanie azymutu magnetycznego (MW) kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu jądrowego
Określenie rodzaju wybuchu jądrowego
Rodzaj wybuchu jądrowego obserwator określa na podstawie kształtu grzyba obserwowanego wybuchu (załączniki nr 9, 10, 11, 12).
Pomiar czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia wybuchu jądrowego.
Pomiar czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia wybuchu jądrowego wykonuje się sekundomierzem i podaje w sekundach. Zmierzenie tego czasu pozwala określić odległość od posterunku do miejsca wybuchu. Przyjmuje się, że średnia prędkość rozchodzenia się dźwięku w powietrzu wynosi 333 m/s, czyli 1 km na 3 sekundy. Aby obliczyć odległość od posterunku (obserwatora) do miejsca wybuchu, należy podzielić przez 3 czas, który upłynął od chwili zauważenia błysku do usłyszenia wybuchu.
Pomiar kątów poziomych szerokości kątowej obłoku promieniotwórczego.
Zasadniczym pomiarem przy określaniu parametrów wybuchu jądrowego jest pomiar szerokości kątowej 5 minut po wybuchu. Według tego pomiaru można najdokładniej oszacować moc wybuchu.
Kąty poziome mierzy się za pomocą noniusza kręgu kątomierczego mechanizmu obrotowego wieżyczki pojazdu rozpoznania skażeń (załącznik nr 8) lub za pomocą przyrządu obserwacji wybuchów.
Szerokość kątową (Sk) czaszy obłoku promieniotwórczego określa się jako różnicę odczytów wartości kątów na prawy (KP) i lewy (KL) skraj obłoku promieniotwórczego, wyrażony w stopniach (patrz rys. 2):
Sk = KP - KL
Jeżeli odczyt na prawy skraj obłoku jest mniejszy od odczytu na lewy skraj obłoku, to do odczytu na prawy skraj dodaje się wartość kąta pełnego(360o).
Aby zmierzyć kąt poziomy obłoku promieniotwórczego należy:
wycelować za pomocą dźwigni pokręteł mechanizmu naprowadzania wieżyczki celownik broni pokładowej na prawy skraj czaszy obłoku i dokonać odczytu kąta poziomego na skali z noniuszem i zamienić na stopnie;
wycelować przyrząd na lewy skraj obłoku i dokonać odczytu kąta poziomego na skali z noniuszem i zamienić na stopnie;
odjąć wartość odczytu lewego skraju od wartości odczytu prawego. Otrzymana wartość w stopniach jest kątem poziomym pod jakim widać obłok z miejsca obserwatora (wieżyczki).
Rys.2. Pomiary kątów poziomych obłoku promieniotwórczego naziemnego wybuchu jądrowego
Pomiar kątów pionowych wysokości obłoku promieniotwórczego.
Jeżeli obserwator nie określił szerokości kątowej obłoku (kątów poziomych) wówczas wykonuje pomiary wysokości kątowych czaszy ukształtowanego obłoku promieniotwórczego.
Wysokości kątowe WG i WP czaszy ukształtowanego obłoku promieniotwórczego mierzy się w czasie 10 minut po wybuchu. Pomiar kątów pionowych wykonywany jest za pomocą mechanizmu obrotowego wieżyczki pojazdu rozpoznania skażeń sprzęgniętego z celownikiem broni pokładowej.
Wysokość kątową górnej krawędzi ukształtowanego obłoku naziemnego wybuchu jądrowego WG obliczamy jako różnicę odczytów z kręgów kątów pionowych na górną krawędź czaszy (KGG) i dolną (KDP) podstawą grzyba i wyrażamy w stopniach (patrz. rys. 3);
WG= KGG - KDP
Wysokość kątową podstawy czaszy ukształtowanego obłoku naziemnego wybuchu jądrowego (WP) obliczamy jako różnicę odczytów z kręgu kątów pionowych między podstawą czaszy KDG a podstawą grzyba KDP i wyrażamy w stopniach (patrz. rys.3);
WP= KDG - KDP
Otrzymane wyniki są wysokościami kątowymi WG i WP czaszy ukształtowanego obłoku promieniotwórczego.
Aby zmierzyć kąty pionowe obłoku promieniotwórczego należy wykonać następujące czynności:
naprowadzić celownik broni pokładowej na środek podstawy obłoku promieniotwórczego (grzyba) KDP;
obracać pokrętłem kątów pionowych aż do „wycelowania” na górną krawędź czaszy obłoku KGG i następnie odczytać wielkość kąta ;
obracać pokrętłem kątów pionowych aż do „wycelowania” na dolną krawędź czaszy obłoku KDG i następnie odczytać wielkość kąta.
Rys.3. Pomiary kątów pionowych obłoku promieniotwórczego naziemnego wybuchu jądrowego
Po określeniu parametrów wybuchu jądrowego dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 1 NUC i przesyła do przełożonego.
Działanie POSk podczas wykrywania i monitoringu skażeń chemicznych
Podczas wykrywania i monitoringu skażeń posterunek powinien określić:
dzień miesiąca, godzinę według czasu lokalnego, miesiąc i rok wykrycia skażenia;
współrzędne miejsca wykrycia skażeń;
obszar ataku (skażenia);
rodzaj BST i jego trwałości;
rodzaj terenu i szaty roślinnej.
Po określeniu ww. danych dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 4 CHEM i przesyła do przełożonego oraz nakazuje oznaczenie znakami ostrzegawczymi rejon wykrycia skażenia (załącznik nr 3).
Obserwację i monitoring skażeń prowadzi się w miejscu rozwinięcia posterunku w sposób określony przez przełożonego w rozkazie. Pobieranie próbek odbywa się na zasadach określonych w instrukcjach posiadanych przyrządów.
Działanie POSk podczas wykrywania i monitoringu skażeń promieniotwórczych
Pomiary skażeń promieniotwórczych w terenie dokonuje się określając moc dawki pochłoniętej promieniowania gamma w powietrzu na wysokości 1 m od ziemi. Pomiary można dokonywać bezpośrednio z nieosłoniętego miejsca, przy niskich mocach dawek promieniowania lub pośrednio z miejsca osłoniętego, takiego jak schron lub pojazd opancerzony. Gdy stosuje się technikę pośrednią , tzn. odczyty dokonywane są w schronie lub pojeździe, koniecznym jest jeden pomiar mocy dawki promieniowania wykonany na zewnątrz obiektu, celem określenia współczynnika przenikania promieniowania.
W meldunku umieszcza się zawsze wartości zewnętrzne, gdyż te są istotne do określenia zagrożenia dla wojsk znajdujących się w otwartym terenie oraz w innych pojazdach i ukryciach.
Współczynnik przenikania promieniowania TF obliczamy ze stosunku:
Moc dawki promieniowania wewnątrz obiektu
Współczynnik przenikania promieniowania (TF) =
Moc dawki promieniowania na zewnątrz obiektu
Współczynnik TF jest zawsze mniejszy od 1.
Po określeniu współczynnika przenikania promieniowania dla pojazdu (wozu bojowego) w jakim wykonujemy pomiar mocy dawki, kolejnych pomiarów możemy dokonywać wewnątrz pojazdu (MDPWew). Jednak do meldunku każdy wynik z rozpoznania przekształcamy na wartości zewnętrzne (MDPZew) według wzoru:
MDPWew
MDPZew =
TF
Monitoring skażeń promieniotwórczych pochodzących zarówno od wybuchów jądrowych jak i awarii urządzeń przemysłowych z emisją izotopów promieniotwórczych posterunek może prowadzić stale lub okresowo.
Jeżeli w zasięgu maksymalnej widoczności (słyszalności) nie zaobserwuje się wybuchów jądrowych i nie zostanie podany sygnał powiadamiania o skażeniu promieniotwórczym, to przyrządy dozymetryczne w zależności od typu mogą pracować ciągle z włączonym odpowiednim progiem sygnalizacji lub należy włączać je okresowo na 2÷3 minuty w terminach ustalonych przez przełożonego.
Gdy w zasięgu widoczności (słyszalności) zaobserwowano (usłyszano) wybuch jądrowy, albo podany został sygnał powiadamiania o skażeniu, przyrządy dozymetryczne włącza się nastawiając żądany próg sygnalizacji lub odczytuje wskazania co 10÷15 minut.
W razie stwierdzenia na posterunku skażenia promieniotwórczego o wartościach przekraczających 2 krotnie tło (w przypadku monitoringu niskich dawek) lub 0,5 cGy/h w przypadku skażeń promieniotwórczych od wybuchów jądrowych, przyrząd dozymetryczny pozostawia się włączony tak długo, aż moc dawki w punkcie pomiaru osiągnie wartość maksymalną. Po stwierdzeniu spadku mocy dawki przyrząd można włączać okresowo.
Po stwierdzeniu mocy dawki 0,5 cGy/h posterunek natychmiast ogłasza alarm o skażeniu.
O wynikach pomiaru mocy dawki promieniowania posterunek obserwacyjny melduje według następujących zasad:
pierwszy meldunek - natychmiast po stwierdzeniu 2 krotnego przekroczenia poziomu tła lub 0,5 cGy/h;
drugi meldunek - gdy moc dawki osiągnie maksymalną wartość (czas zależy od odległości posterunku od wybuchu i osi śladu);
inne meldunki - po każdym spadku i wzroście mocy dawki promieniowania lub po osiągnięciu wartości nakazanych w zadaniu do działania posterunku, np. wartości granicznej, przyjętej dla danego rodzaju sprzętu, czy stopnia skażenia promieniotwórczego substancjami beta promieniotwórczymi.
Działanie POSk podczas określania warunków meteorologicznych
Podczas wyboru miejsca rozwinięcia posterunku należy także uwzględniać warunki dokonywania wiarygodnych pomiarów meteorologicznych. Należy dążyć do tego by było to miejsce w terenie otwartym, o dobrym przepływie powietrza, a równocześnie dogodnym do maskowania przed obserwacją naziemną przeciwnika. Należy go rozwijać nie bliżej niż 100 - 150 m od skraju lasu (wysokiego zagajnika) i wysokich zabudowań. Nie należy rozwijać posterunku w lesie, głębokich jarach, wąwozach, a także na wysokich wzgórzach i stromych stokach.
Pomiary meteorologiczne wykonuje jeden z obserwatorów. Po raz pierwszy po rozwinięciu posterunku, a następne co 2 godziny w godzinach parzystych. Co sześć godzin składa się meldunek przełożonemu. W przypadku uderzeń i powstania skażeń podaje się w meldunku warunki meteorologiczne zmierzone w ostatniej godzinie parzystej.
Kolejność rozwijania przyrządów i obserwacji jest następująca:
rozwinąć zestaw meteorologiczny i przygotować go do pracy;
wpisać do dziennika meteorologicznego (bloku meldunkowego) miejsce i czas lokalny (dzień, godzinę, miesiąc i rok) obserwacji;
określić zawietrzny kierunek wiatru (dokąd wieje wiatr, w stopniach od północy magnetycznej) i prędkość wiatru (w m/s lub km/h);
wykonać pomiary temperatury powietrza;
przeprowadzić podstawowe obserwacje wzrokowe i określić stopień zachmurzenia oraz znaczące zjawiska pogodowe;
określić uproszczoną lub szczegółową stabilność powietrza.
Obserwator prowadzi obserwację w nakazanych terminach i w ustalonej kolejności, ściśle przestrzega przepisów dokonywania obserwacji wizualnej za pomocą przyrządów, kontroluje prawidłowość przeprowadzonych obserwacji oraz natychmiast po każdej obserwacji zapisuje wyniki w odpowiedniej rubryce dziennika posterunku obserwacyjnego.
Rozdział III Działanie posterunku obserwacyjnego (PO) pododdziałów rodzaju wojsk
Zadania posterunku obserwacyjnego (PO) pododdziałów rodzajów wojsk
Do podstawowych zadań posterunku należy:
prowadzenie obserwacji uderzeń chemicznych;
prowadzenie obserwacji wybuchów jądrowych;
prowadzenie rozpoznania skażeń chemicznych i promieniotwórczych;
prowadzenie pomiarów warunków meteorologicznych w przyziemnej warstwie atmosfery.
Działanie posterunku obserwacyjnego (PO) pododdziałów rodzaju wojsk podczas obserwacji uderzeń chemicznych
W przypadku zauważenia użycia broni chemicznej lub otrzymania sygnału alarmowego od sąsiada posterunek obserwacyjny wykonuje działania określone w rozdziale II pkt.1 Instrukcji.
Działanie posterunku obserwacyjnego (PO) podczas obserwacji wybuchów jądrowych
W chwili zauważenia wybuchu jądrowego (błysk) obsługa posterunku obserwacyjnego ukrywa się. Dyżurny obserwator podaje datę wybuchu określając kolejno dzień miesiąca, godzinę wg czasu lokalnego, miesiąc i rok. Równolegle obserwator wykonuje pomiar czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia wybuchu w celu określenia odległości miejsca uderzenia od posterunku (procedura ta opisana jest w rozdziale II pkt 2 „Pomiar czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia wybuchu” Instrukcji).
Po przejściu fali uderzeniowej obsługa posterunku zajmuje stanowiska i przystępuje do obserwacji. Dowódca posterunku przy pomocy dostępnych przyrządów (kompas lub urządzenie do pomiarów wybuchów jądrowych) określa azymut magnetyczny (MW) na środek powstałego obłoku wybuchu (rys.1). Następnie określa szerokość kątową powstałego obłoku promieniotwórczego mierzoną 5 minut po błysku wybuchu (rys. 2), wysokość kątową od górnej (KGG) i dolnej (KDG) krawędzi czaszy grzyba ukształtowanego naziemnego wybuchu 10 minut po błysku (rys. 3). Jeżeli posterunek obserwacyjny dysponuje pojazdem (wozem bojowym) z urządzeniami wizyjnymi wówczas parametry uderzeń można mierzyć przy pomocy tych urządzeń. Sposób wykonania takich pomiarów jest opisany w rozdziale II pkt 2 Instrukcji.
W tym czasie dyżurny obserwator określa rodzaj wybuchu (załącznik nr 9, 10, 11, 12). Następnie określa orientacyjny kierunek przemieszczania się obłoku promieniotwórczego.
Po określeniu parametrów uderzenia jądrowego dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 1NUC i natychmiast przesyła do przełożonego.
Działanie posterunku obserwacyjnego (PO) podczas rozpoznania skażeń chemicznych i promieniotwórczych
Działanie posterunku obserwacyjnego podczas prowadzenia rozpoznania skażeń chemicznych i promieniotwórczych opisane jest w rozdziale II pkt 3 i 4 Instrukcji.
Działanie posterunku obserwacyjnego (PO) podczas określania warunków meteorologicznych
Jeżeli posterunek obserwacyjny wyposażony jest w sprzęt do pomiarów parametrów meteorologicznych w przyziemnej warstwie atmosfery to obsługa posterunku prowadzi pomiary według procedur opisanych w rozdziale II pkt 5 Instrukcji.
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1
Okop posterunku obserwacji skażeń na pojeździe BRDM -2rs
Załącznik
2
Okop posterunku obserwacji skażeń
Załącznik 3
Okop dla obserwatora
Załącznik 4
Sygnały alarmowe i sposoby ich przekazywania.
Posterunek przekazuje sygnały alarmowania i powiadamiania
w sposób podany w poniższej tabeli:
Rodzaj zagrożenia |
Dźwiękowy sygnał alarmowy |
Wzrokowy sygnał alarmowy |
1. Atak powietrzny |
|
Czerwony, najlepiej w kształcie kwadratu |
2. Zagrożenie lub obecność bojowych środków chemicznych lub biologicznych albo zagrożenie lub skażenie promieniotwórcze |
|
Czarny najlepiej w kształcie trójkąta |
3. Odwołanie alarmu |
|
Usunięcie sygnału |
Załącznik 5
Dziennik posterunku obserwacyjnego
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .
oddział (pododdział) lub nr posterunku (patrolu)
Czas obserwacji (dzień, godzina, minuta, miesiąc, rok) |
Miejsce zaobserwowania (rozpoznania) |
Co zaobserwowano (rozpoznano) |
Komu i kiedy zameldowano |
220822 maj 03
|
0,5km zach m. KLUCZE |
Nawała artyleryjska, pociski rozrywają się na ziemi |
Sztab 1bz 220827maj03 |
220840 maj 03
|
Rejon posterunku |
Środek trujący typu Vx |
Sztab 1bz 220843maj03 |
221022 maj 03
|
Most na rzece WIEPRZ w m. MOSZCZANKA |
Naziemne uderzenie jądrowe małej mocy. Obłok przesuwa się w kierunku płn-zach. |
Sztab 1da 221034maj03 |
221050 maj 03
|
Rejon posterunku |
Moc promieniowania 0,5cGy/h |
Sztab 1da 221055maj03 |
221055maj03
|
Płn -wsch. strona kompleksu leśnego KAPELINY |
Pożar przyziemny lasu. Dym przesuwa się w kierunku płd. |
Sztab 1bdow 221150 maj 03 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Załącznik 6
Charakterystyczne oznaki użycia broni chemicznej
Sposób użycia broni chemicznej |
Rodzaj środka chemicznego
|
15 - 30 sekundowa nawała artylerii lufowej lub salwa artylerii rakietowej.
|
Sarin lub soman. |
Dłuższa nawała lub salwa, jeśli pociski rozrywają się w powietrzu na wysokości 50 m.
|
Vx. |
Dłuższa nawała lub salwa, jeśli pociski rozrywają się na ziemi.
|
Iperyt. |
Rozrywające się na wysokości 1500 - 2000 m głowice rakiet.
|
Sarin, soman lub XR. |
Uderzenie lotnicze przy użyciu lotniczego przyrządu wylewczego.
|
Vx. |
Uderzenie lotnicze przy użyciu bomb lotniczych działających z odbicia lub wybuchających na dużych wysokościach.
|
Sarin lub soman. |
Uderzenie lotnicze przy użyciu kaset o działaniu dymiącym.
|
BZ lub CS.
|
Załącznik 7
Sposoby oznakowania rejonów niebezpiecznych.
Znaki ostrzegawcze przed rejonami niebezpiecznymi mają kształt trójkąta równoramiennego o podstawie 28 cm i bokach po 20 cm. Trójkąty te mogą być wykonywane z różnych materiałów takich jak metal, drewno, tworzywo sztuczne, materiał kompozytowy itp.
Rodzaj skażenia lub zakażenia oznacza się odpowiednim kolorem znaku, przy czym wyróżnia się:
kolor podstawowy, który jest używany do zabarwienia tła znaku (biały - skażenia promieniotwórcze, niebieski - skażenia biologiczne i żółty - skażenia chemiczne);
kolor wtórny, którego używa się do wykonywania napisów na przedniej powierzchni znaku (czarny napis ATOM dla skażeń promieniotwórczych, czerwony napis GAS dla skażeń chemicznych i czerwony napis BIO dla zakażeń biologicznych).
Na znakach używanych do oznakowywania zakażeń biologicznych, skażeń chemicznych i promieniotwórczych (na ich przedniej części) mogą być podawane dodatkowe informacje.
W przypadku wystąpienia skażeń bojowymi środkami trującymi lub środkami biologicznymi wymagane jest podanie nazwy środka powodującego skażenie (zakażenie), o ile jest znany, wraz z datą jego wykrycia według układu: dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok. W przypadku skażeń promieniotwórczych umieszcza się informację o mocy dawki, datę jej ustalenia (ewentualnie dodatkowo - datę i czas wybuchu ładunku jądrowego powodującego skażenie).
Znaki ostrzegawcze umieszcza się w ten sposób, aby wierzchołek łączący ramiona trójkąta był skierowany do dołu, a oznakowywany rejon niebezpieczny znajdował się z tyłu przedniej powierzchni znaku.
Do oznakowywania rejonów skażonych środkami promieniotwórczymi stosuje się odpowiednie procedury. W tym przypadku znaki ostrzegawcze ustawia się na wszystkich drogach prowadzących do rejonów skażonych w miejscach, w których moc dawki wynosi 0,5 cGy/h lub większych, jeżeli zachodzi taka potrzeba.. Nie oznacza się niższych mocy dawek.
Znaki okresowo przemieszcza się, w miarę zmniejszania się mocy dawki.
Znaki ostrzegawcze umieszcza się na specjalnych kołkach (słupkach) lub bezpośrednio na ogrodzeniach, drzewach, kamieniach, słupach itp. W nocy znaki mogą być podświetlane, przy czym dopuszczalne jest również użycie farb odblaskowych.
Skażenia o charakterze niemilitarnym oznakowuje się tablicami prostokątnymi z napisami w dowolnym kolorze.
Załącznik 8
Odczyt kąta celowania ze skali noniusza kręgu kątomierczego pojazdu i przeliczenie na stopnie
Kolejność odczytywanych cyfr:
Odczyt w tysięcznych 37-23 x 0,06o = 223,38 wartość w stopniach
Załącznik 9
Powietrzny wybuch jądrowy
Załącznik 10
Naziemny wybuch jądrowy
Załącznik 11
Podziemny wybuch jądrowy
Załącznik 12
Podwodny wybuch jądrowy
Załącznik 13
Określanie kąta poprawkowego - azymutu podłużnej osi pojazdu αom
Wyznaczenie azymutu magnetycznego podłużnej osi pojazdu αom polega na
wystawieniu busoli artyleryjskiej na odległość około 50 m (najlepiej w prawo skos od pojazdu - przykład na rysunku) i innych przedmiotów (obiektów) ferromagnetycznych oraz zorientowaniu jej w stosunku do północy magnetycznej;
naprowadzeniu celownika busoli na okienko celownika broni pokładowej pojazdu;
wycelowaniu poprzez celownik broni pokładowej w soczewkę lunety busoli;
dokonaniu odczytu kąta αcel z noniusza kręgu kątomierczego pojazdu rozpoznania skażeń w tysięcznych i zamianie na stopnie - pamiętając, że 00-01 = 0,06o;
dokonaniu odczytu z busoli (czarna skala) kąta MPAB w tysięcznych i zamianie na stopnie pamiętając, że 00-01 = 0,060;
obliczyć kąt poprawkowy αom pojazdu według wzoru:
αom = MPAB ± 180o − αcel
Uwagi:
+ 180o gdy MPAB ≤ 180o i − 180o gdy MPAB > 180o,
w przypadku gdy wynik jest ujemny (αom) należy dodać 360o.
Załącznik 14
Zależności miedzy jednostkami kątowymi
Jednostki kątowe |
|||||||||||
stopnie |
tysięczne |
stopnie |
tysięczne |
stopnie |
tysięczne |
stopnie |
tysięczne |
stopnie |
tysięczne |
stopnie |
tysięczne |
1 |
0-17 |
61 |
10-17 |
121 |
20-17 |
181 |
30-17 |
241 |
40-17 |
301 |
50-17 |
2 |
0-33 |
62 |
10-33 |
122 |
20-33 |
182 |
30-33 |
242 |
40-33 |
302 |
50-33 |
3 |
0-50 |
63 |
10-50 |
123 |
20-50 |
183 |
30-50 |
243 |
40-50 |
303 |
50-50 |
4 |
0-67 |
64 |
10-67 |
124 |
20-67 |
184 |
30-67 |
244 |
40-67 |
304 |
50-67 |
5 |
0-83 |
65 |
10-83 |
125 |
20-83 |
185 |
30-83 |
245 |
40-83 |
305 |
50-83 |
6 |
1-00 |
66 |
11-00 |
126 |
21-00 |
186 |
31-00 |
246 |
41-00 |
306 |
51-00 |
7 |
1-17 |
67 |
11-17 |
127 |
21-17 |
187 |
31-17 |
247 |
41-17 |
307 |
51-17 |
8 |
1-33 |
68 |
11-33 |
128 |
21-33 |
188 |
31-33 |
248 |
41-33 |
308 |
51-33 |
9 |
1-50 |
69 |
11-50 |
129 |
21-50 |
189 |
31-50 |
249 |
41-50 |
309 |
51-50 |
10 |
1-67 |
70 |
11-67 |
130 |
21-67 |
190 |
31-67 |
250 |
41-67 |
310 |
51-67 |
11 |
1-83 |
71 |
11-83 |
131 |
21-83 |
191 |
31-83 |
251 |
41-83 |
311 |
51-83 |
12 |
2-00 |
72 |
12-00 |
132 |
22-00 |
192 |
32-00 |
252 |
42-00 |
312 |
52-00 |
13 |
2-17 |
73 |
12-17 |
133 |
22-17 |
193 |
32-17 |
253 |
42-17 |
313 |
52-17 |
14 |
2-33 |
74 |
12-33 |
134 |
22-33 |
194 |
32-33 |
254 |
42-33 |
314 |
52-33 |
15 |
2-50 |
75 |
12-50 |
135 |
22-50 |
195 |
32-50 |
255 |
42-50 |
315 |
52-50 |
16 |
2-67 |
76 |
12-67 |
136 |
22-67 |
196 |
32-67 |
256 |
42-67 |
316 |
52-67 |
17 |
2-83 |
77 |
12-83 |
137 |
22-83 |
197 |
32-83 |
257 |
42-83 |
317 |
52-83 |
18 |
3-00 |
78 |
13-00 |
138 |
23-00 |
198 |
33-00 |
258 |
43-00 |
318 |
53-00 |
19 |
3-17 |
79 |
13-17 |
139 |
23-17 |
199 |
33-17 |
259 |
43-17 |
319 |
53-17 |
20 |
3-33 |
80 |
13-33 |
140 |
23-33 |
200 |
33-33 |
260 |
43-33 |
320 |
53-33 |
21 |
3-50 |
81 |
13-50 |
141 |
23-50 |
201 |
33-50 |
261 |
43-50 |
321 |
53-50 |
22 |
3-67 |
82 |
13-67 |
142 |
23-67 |
202 |
33-67 |
262 |
43-67 |
322 |
53-67 |
23 |
3-83 |
83 |
13-83 |
143 |
23-83 |
203 |
33-83 |
263 |
43-83 |
323 |
53-83 |
24 |
4-00 |
84 |
14-00 |
144 |
24-00 |
204 |
34-00 |
264 |
44-00 |
324 |
54-00 |
25 |
4-17 |
85 |
14-17 |
145 |
24-17 |
205 |
34-17 |
265 |
44-17 |
325 |
54-17 |
26 |
4-33 |
86 |
14-33 |
146 |
24-33 |
206 |
34-33 |
266 |
44-33 |
326 |
54-33 |
27 |
4-50 |
87 |
14-50 |
147 |
24-50 |
207 |
34-50 |
267 |
44-50 |
327 |
54-50 |
28 |
4-67 |
88 |
14-67 |
148 |
24- 67 |
208 |
34-67 |
268 |
44-67 |
328 |
54-67 |
29 |
4-83 |
89 |
14-83 |
149 |
24- 83 |
209 |
34-83 |
269 |
44-83 |
329 |
54-83 |
30 |
5-00 |
90 |
15-00 |
150 |
25- 00 |
210 |
35-00 |
270 |
45-00 |
330 |
55-00 |
31 |
5-17 |
91 |
15-17 |
151 |
25-17 |
211 |
35-17 |
271 |
45-17 |
331 |
55-17 |
32 |
5-33 |
92 |
15-33 |
152 |
25-33 |
212 |
35-33 |
272 |
45-33 |
332 |
55-33 |
33 |
5-50 |
93 |
15-50 |
153 |
25-50 |
213 |
35-50 |
273 |
45-50 |
333 |
55-50 |
34 |
5-67 |
94 |
15-67 |
154 |
25-67 |
214 |
35-67 |
274 |
45-67 |
334 |
55-67 |
35 |
5-83 |
95 |
15-83 |
155 |
25-83 |
215 |
35-83 |
275 |
45-83 |
335 |
55-83 |
36 |
6-00 |
96 |
16-00 |
156 |
26-00 |
216 |
36-00 |
276 |
46-00 |
336 |
56-00 |
37 |
6-17 |
97 |
16-17 |
157 |
26-17 |
217 |
36-17 |
277 |
46-17 |
337 |
56-17 |
38 |
6-33 |
98 |
16-33 |
158 |
26-33 |
218 |
36-33 |
278 |
46-33 |
338 |
56-33 |
39 |
6-50 |
99 |
16-50 |
159 |
26-50 |
219 |
36-50 |
279 |
46-50 |
339 |
56-50 |
40 |
6-67 |
100 |
16-67 |
160 |
26-67 |
220 |
36-67 |
280 |
46-67 |
340 |
56-67 |
41 |
6-83 |
101 |
16-83 |
161 |
26-83 |
221 |
36-83 |
281 |
46-83 |
341 |
56-83 |
42 |
7-00 |
102 |
17-00 |
162 |
27-00 |
222 |
37-00 |
282 |
47-00 |
342 |
57-00 |
43 |
7-17 |
103 |
17-17 |
163 |
27-17 |
223 |
37-17 |
283 |
47-17 |
343 |
57-17 |
44 |
7-33 |
104 |
17-33 |
164 |
27-33 |
224 |
37-33 |
284 |
47-33 |
344 |
57-33 |
45 |
7-50 |
105 |
17-50 |
165 |
27-50 |
225 |
37-50 |
285 |
47-50 |
345 |
57-50 |
46 |
7-67 |
106 |
17-67 |
166 |
27-67 |
226 |
37-67 |
286 |
47-67 |
346 |
57-67 |
47 |
7-83 |
107 |
17-83 |
167 |
27-83 |
227 |
37-83 |
287 |
47-83 |
347 |
57-83 |
48 |
8-00 |
108 |
18-00 |
168 |
28-00 |
228 |
38-00 |
288 |
48-00 |
348 |
58-00 |
49 |
8-17 |
109 |
18-17 |
169 |
28-17 |
229 |
38-17 |
289 |
48-17 |
349 |
58-17 |
50 |
8-33 |
110 |
18-33 |
170 |
28-33 |
230 |
38-33 |
290 |
48-33 |
350 |
58-33 |
51 |
8-50 |
111 |
18-50 |
171 |
28-50 |
231 |
38-50 |
291 |
48-50 |
351 |
58-50 |
52 |
8-67 |
112 |
18-67 |
172 |
28-67 |
232 |
38-67 |
292 |
48-67 |
352 |
58-67 |
53 |
8-83 |
113 |
18-83 |
173 |
28-83 |
233 |
38-83 |
293 |
48-83 |
353 |
58-83 |
54 |
9-00 |
114 |
19-00 |
174 |
29-00 |
234 |
39-00 |
294 |
49-00 |
354 |
59-00 |
55 |
9-17 |
115 |
19-17 |
175 |
29-17 |
235 |
39-17 |
295 |
49-17 |
355 |
59-17 |
56 |
9-33 |
116 |
19-33 |
176 |
29-33 |
236 |
39-33 |
296 |
49-33 |
356 |
59-33 |
57 |
9-50 |
117 |
19-50 |
177 |
29-50 |
237 |
39-50 |
297 |
49-50 |
357 |
59-50 |
58 |
9-67 |
118 |
19-67 |
178 |
29-67 |
238 |
39-67 |
298 |
49-67 |
358 |
59-67 |
59 |
9-83 |
119 |
19-83 |
179 |
29-83 |
239 |
39-83 |
299 |
49-83 |
359 |
59-83 |
60 |
10-00 |
120 |
20-00 |
180 |
30-00 |
240 |
40-00 |
300 |
50-00 |
360 |
60-00 |
Załącznik 15
Zestawienie podstawowych wielkości dozymetrycznych i ich jednostek
Wielkość |
Określenie |
Wzór |
Jednostki obecne i poprzednie |
Zależności miedzy jednostkami |
Aktywność A (Activity). |
Liczba rozpadów zachodzących w źródle promieniotwórczym w jednostce czasu. |
dN - liczba rozpadów; dt - jednostka czasu. |
bekerel (Bq) kiur (Ci)
|
1Ci=3,7x1010Bq =37GBq |
Dawka ekspozycyjna X (Exposure). |
Miara jonizacji powietrza pod wpływem promieniowania X lub γ. Służy wyłącznie do oceny narażenia na promieniowanie X i γ. |
dQ -przyrost ładunku; dm - jednostka masy. |
kulomb na kilogram C/kg rengen (R)
|
1R=2,58x10-4C/kg |
Dawka pochłonięta D (Absorbent dose). |
Średnia energia promieniowania jonizującego pochłonięta przez jednostkę masy materiału, w którym rozchodzi się promieniowanie. |
de - przyrost energii;
|
centygrej (cGy) grej (Gy) rad (rd) |
1Gy=1J/kg 1rd=0,01Gy=1cGy |
|
Określa wielkość promieniowania jonizującego w powietrzu. |
|
amper na kilogram (A/kg) rentgen na godzinę (R/h) |
R/h = 7,17 x 10-8 A/kg |
Moc dawki pochłoniętej D (dose rate) |
Przyrost dawki pochłoniętej w czasie. |
dD - przyrost dawki; dt -jednostka czasu. |
grej na sekundę (Gy/s) (Gy/h) (cGy/h) rad na godzinę (rd/h) |
1 =1 =1 |
Dawka równoważna HT (Dose eguivalent). |
Dawka pochłonięta w tkance lub narzędzie T z uwzględnieniem rodzaju i jakości promieniowania R. |
HT = wR x DTR *Sv* WR - wsp. wagowy promieniowania; DTR - dawka promieniowania pochłonięta w narządzie lub tkance. |
sivert (Sv) (mSv) rem |
1rem = 10mSv |
Sumaryczna dawka skuteczna - E (Effectiwe dose). |
Suma dawek równoważnych pochodzących od zewnętrznego i wewnętrznego narażenia wyznaczona z uwzględnieniem odpowiednich współczynników wagowych narządów lub tkanek, obrazująca narażenie całego ciała. |
E = ΣWT x HT *Sv* T ΣWT - suma dawek równoważnych; HT - współczynnik wagowy narządu lub tkanki uwzględniający różną wrażliwość poszczególnych narządów i tkanek na promieniowanie.
|
sivert (Sv) (mSv) rem
|
1rem = 10mSv |
Załącznik 16
Właściwości promieniowania jonizującego
Promieniowanie |
Własności |
α |
- bardzo silnie jonizujące bezpośrednio, a więc groźne przy wchłonięciach do organizmu; - słabo przenikliwe, czyli silnie pochłaniane przez materię np. pochłonie je całkowicie kartka papieru; - maksymalny zasięg w powietrzu do 10cm; - widmo energetyczne liniowe.
|
β |
- jonizujące bezpośrednio; - przenikliwe; - maksymalny zasięg w powietrzu do kilkunastu metrów; - skutecznie pochłaniane przez materiały lekkie np. tworzywa sztuczne, aluminium; - widmo energetyczne ciągłe.
|
γ i X |
- jonizujące pośrednio; - bardzo przenikliwe; - skutecznie pochłaniane przez materiały ciężkie np. ołów, uran; - widmo energetyczne liniowe (prążkowe); - X - w zależności od pochodzenia widmo ciągłe lub liniowe.
|
neutronowe
|
- jonizujące pośrednio; - bardzo przenikliwe.
|
Załącznik 17
Zależności jednostek dawek promieniowania γ
Załącznik 18
DZIENNIK OBSERWACJI WYBUCHÓW JĄDROWYCH
Oddział (pododdział). . . . . . . . . . . . . nr posterunku. . . . . . . . . . .
Współrzędne posterunku (BRAVO) |
Czas wybuchu (DELTA) |
Czas od zauważenia błysku do wybuchu [ s ] (JULIET) |
Azymut magnetyczny kierunku na środek obłoku w [ stopniach] (BRAVO) |
Parametry wybuchu jądrowego po 5 minutach:
|
Szerokość kątowa obłoku w [ stopniach] (LIMA) |
Parametry wybuchu jądrowego po 10 minutach:
|
Wysokość kątowa (MIKE) |
Rodzaj wybuchu (HOTEL) |
Kierunek przesuwania się obłoku promieniotw-órczego (PAPAD) |
||||
|
|
|
|
prawą krawędź obłoku w [ stopniach] |
lewą krawędź obłoku w [ stopniach] |
|
górną krawędź obłoku w [ stopniach] |
dolną krawędź obłoku w [ stopniach] |
podstawę obłoku w [stopniach] |
wierzchołka w [ stopniach] |
podstawy w [ stopniach] |
|
|
34UEC32467456 |
220426 maj 03 |
60 |
220 |
29 |
18
|
11 |
33 |
23 |
6 |
27 |
17 |
Nz |
zach |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Załącznik 18
WZORY BLOKÓW MELDUNKOWYCH
MELDUNEK NBC 1
|
Adresat: |
||||
OPIS LINII |
Linie w meldunkach |
NBC 1 |
|
||
|
NUC |
CHEM |
ROTA |
|
|
nr posterunku, współrzędne miejsca obserwacji |
x |
x |
x |
BRAVO |
|
czas rozpoczęcia i zakończenia uderzenia |
x |
x |
x |
DELTA |
|
współrzędne miejsca uderzenia |
x |
x |
x |
FOXTROT |
|
środki przenoszenia i ich ilość |
x |
x |
x |
GOLF |
|
rodzaj wybuchu jądrowego |
x |
|
|
HOTEL |
|
informacje o uwolnionych środkach chemicznych |
|
x |
x |
INDIA |
|
czas od błysku do usłyszenia wybuchu (s) |
x |
|
|
JULIET |
|
szerokość kątowa obłoku po 5 min |
x |
|
|
LIMA |
|
wysokość kątowa podstawy i czaszy obłoku po 10 min. |
x |
|
|
MIKE |
|
kierunek przemieszczania się obłoku |
x |
|
|
PAPAD |
|
rodzaj terenu |
|
x |
x |
TANGO |
|
kierunek i prędkość wiatru |
|
x |
x |
YANKEE |
|
warunki meteorologiczne |
|
x |
x |
ZULU |
|
tekst dowolny |
x |
x |
x |
GENTEXT |
|
|
Nadawca: |
MELDUNEK NBC 4
|
Adersat: |
||||
OPIS LINII |
Linie w meldunkach |
NBC 4 |
|
||
|
NUC |
CHEM |
ROTA |
|
|
wysokość uwolnienia, rodzaj i trwałość środka |
|
x |
x |
HOTEL |
|
współrzędne miejsca odczytu (pobrania próbki) |
x |
x |
x |
QUEBEC |
|
zmierzona moc dawki pochłoniętej (cG/h), tendencja zmian mocy dawki |
x |
|
|
ROMEO |
|
czas pomiaru (wykrycia skażenia) |
x |
x |
x |
SIERRA |
|
tekst dowolny |
x |
x |
x |
GENTEXT |
|
|
Nadawca: |
MELDUNEK NBC 6
|
Adresat: |
|||
OPIS LINII |
Linie w meldunkach |
NBC 6 |
|
|
|
CHEM |
ROTA |
|
|
czas uderzenia |
x |
x |
DELTA |
|
współrzędne miejsca uderzenia |
x |
x |
FOXTROT |
|
informacje o uderzeniu i rodzaju środka przenoszenia |
x |
x |
INDIA |
|
współrzędne miejsca odczytu lub pobrania próbki |
x |
x |
QUEBEC |
|
czas wykrycia skażeń lub pobrania próbki |
x |
x |
SIERRA |
|
tekst dowolny |
x |
x |
GENTEXT |
|
|
Nadawca: |
Słownik podstawowych pojęć
System wykrywania skażeń
Zorganizowany układ elementów powiązanych wzajemnymi relacjami organizacyjno-technicznymi, przeznaczonych do zdobywania, gromadzenia, przetwarzania i analizy informacji o uderzeniach bronią jądrową, chemiczną i biologiczną oraz powstałych w ich wyniku skażeniach, a także o uwolnieniach środków promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych spowodowanych zdarzeniami innymi niż atak bronią masowego rażenia i o potencjalnych źródłach tych zagrożeń.
Podsystem wczesnego ostrzegania
Wyodrębniona część systemu wykrywania skażeń, działająca w czasie pokoju, przeznaczona do natychmiastowego dostarczenia organom dowodzenia informacji o uderzeniach BMR oraz o uwolnieniu środków chemicznych, biologicznych i promieniotwórczych w wyniku zdarzeń typu ROTA oraz o wystąpieniu skażeń, a także danych niezbędnych do alarmowania i ostrzegania wojsk. wykrycia zagrożenia skażeniami lub skażeń powstałych w wyniku awarii lub aktu terrorystycznego oraz alarmowania i ostrzegania zagrożonych jednostek.
Ośrodek analizy skażeń
Komórka organizacyjna systemu wykrywania skażeń, występująca w strukturach dowodzenia wszystkich rodzajów wojsk od szczebla brygady (równorzędnej) wzwyż, koordynująca działanie podległych elementów systemu i przeznaczona do zbierania, przetwarzania i analizowania informacji o uderzeniach bronią jądrową, biologiczną i chemiczną uwolnieniach środków promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych spowodowanych zdarzeniami innymi niż atak bronią masowego rażenia, sytuacji skażeń oraz o potencjalnych źródłach tych zagrożeń.
Obszar odpowiedzialności SWS
Obszar geograficzny składający się z kilku stref odpowiedzialności SWS, z reguły pokrywający się z terytorium danego kraju.
Strefa odpowiedzialności SWS
Strefa, w której określona jest odpowiedzialność za zbieranie i przekazywanie informacji o uderzeniach bronią jądrową, chemiczną i biologiczną, uwolnieniach środków promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych spowodowanych zdarzeniami innymi niż atak bronią masowego rażenia, a także sytuacji skażeń. Strefy odpowiedzialności, SWS są częścią składową obszaru odpowiedzialności SWS.
Monitoring skażeń
Systematyczna obserwacja prowadzona w wyznaczonych obiektach, rejonach i strefach odpowiedzialności w celu wykrycia uderzeń bronią masowego rażenia, zdarzeń typu ROTA, zniszczeń/awarii obiektów przemysłowych oraz powstałych skażeń promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych a także zmian w sytuacji skażeń.
Wykrywanie skażeń
Działanie realizowane w określonym rejonie i czasie w celu potwierdzenia lub zaprzeczenia obecności skażeń promieniotwórczych, biologicznych lub chemicznych.
Rozpoznanie skażeń
Działania realizowane w celu określenia charakteru i stopnia skażenia promieniotwórczego, biologicznego i chemicznego oraz określenia granic obszarów niebezpiecznych.
Izolinia mocy dawki
Linia na mapie, wykresie lub schemacie łącząca wszystkie punkty, w których moc dawki promieniowania w określonym czasie po wybuchu (awarii) jest taka sama.
Element monitoringu skażeń
Bezpośrednie źródło informacji - patrol, posterunek, obserwator, przyrząd itp. - dla systemu wykrywania skażeń, którego zadaniem jest wykrywanie i pomiar parametrów uderzeń bronią jądrową, biologiczną lub chemiczną oraz skażeń - w tym skażeń substancjami niebezpiecznymi używanymi w przemyśle.
Współczynnik osłabienia promieniowania
Stosunek dawki pochłoniętej lub mocy dawki promieniowania na zewnątrz ukrycia do dawki lub mocy dawki wewnątrz używany w celu określania własności ochronnych ukryć.
Określa się go jako stosunek dawki pochłonięte lub mocy dawki promieniowania przed osłoną do dawki pochłoniętej lub mocy dawki za osłoną.
Współczynnik transmisji promieniowania
Stosunek dawki lub mocy dawki promieniowania wewnątrz ukrycia do dawki lub mocy dawki na zewnątrz używany do określania własności ochronnych ukryć.
Przewidywana sytuacja skażeń
Opracowana na podstawie oceny możliwości i zamiaru przeciwnika, położenia wojsk własnych, warunków meteorologicznych i terenu hipotetyczna sytuacja zniszczeń, porażeń i skażeń powstałych w wyniku możliwego użycia przez przeciwnika broni masowego rażenia lub uwolnienia środków promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych spowodowanych zdarzeniami innymi niż atak bronią masowego rażenia.
Prognozowana sytuacja skażeń
Opracowana na podstawie rzeczywiście wykonanych uderzeń, położenia wojsk własnych, aktualnych warunków meteorologicznych i terenu hipotetyczna sytuacja zniszczeń, porażeń i skażeń powstałych w wyniku użycia przez przeciwnika broni masowego rażenia lub uwolnienia środków promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych spowodowanych zdarzeniami innymi niż atak bronią masowego rażenia.
Rzeczywista sytuacja skażeń
Opracowana na podstawie danych z monitoringu i rozpoznania skażeń sytuacja przedstawiająca rzeczywiste położenie rejonów, które w wyniku wykonanych uderzeń BMR oraz zniszczenia lub awarii instalacji przemysłowych znalazły się w strefach skażeń promieniotwórczych, biologicznych i/lub chemicznych oraz obszarach objętych rozprzestrzenianiem się par środków trujących.
2
47
SK
.
.
KL
KP
.
αo
αcel
MW
WG
WP
A= -
KDG
KDP
W
kg
J
kg x s
KGG
Gy
s
SZEF SZTABU GENERALNEGO WP
.
0 2 4 6 8 10
36 2 4 6 8 37 2 4 6 8 38 2 4 6 8
2
3
37
αom
αcel
αDT
50-60m
MPAB
Kierunek na busolę
Podłużna oś pojazdu
PN
PN
1rem = 10mSv (milisiwert)
1rd (rad) = 1cGy (centygrej)
DAWKA
POCHŁONIĘTA
W TKANCE (WODZIE)
DAWKA
POCHŁONIĘTA W
POWIETRZU
DAWKA
RÓWNOWAŻNA
0,87 rd (rad) = 0,87 cGy (centygrej)
1R
(1 rentgen)