Sprawdzian a

Imię i nazwisko	Klasa
Liczba punktów	Ocena

Test podsumowujący dział II

Odżywianie

Masz przed sobą test składający się z 15 zadań.

Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwych do uzyskania.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

1. Przyporządkuj składnikom pokarmowym właściwe funkcje. (0-2)

1. Białka

2. Tłuszcze

3. Cukry

4. Witaminy

1. Związki chemiczne, które są głównym składnikiem energetycznym pożywienia człowieka (spalane dają najwięcej energii) oraz błon biologicznych.

2. Związki chemiczne, które są najważniejszym źródłem energii potrzebnej do pracy mięśni; najszybciej ulegają przemianom oraz stanowią materiał zapasowy.

3. Związki chemiczne występujące w niewielkich ilościach w produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, które regulują przemiany zachodzące we wszystkich komórkach.

4. Związki chemiczne, które są podstawowym składnikiem budulcowym komórek; uczestniczą w utrzymaniu odporności i transporcie substancji w organizmie.

A) ..................................., B) ..................................., C) ..................................., D) ...................................

2. Zaznacz w poniższych zdaniach prawidłowe określenia białek. (0-2)

Białka pełnowartościowe/niepełnowartościowe występują w ziarnach zbóż, a białka

pełnowartościowe/niepełnowartościowe znajdują się w jajach. Białka pełnowartościowe/niepełnowartościowe

zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne we właściwych proporcjach.

3. Zaznacz punkt, w którym podano prawidłowe sformułowanie dotyczące aminokwasów egzogennych. (0-1)

1. Nie są wytwarzane przez organizm człowieka i nie są niezbędne do jego funkcjonowania.

2. Nie są wytwarzane przez organizm człowieka, a są niezbędne do jego funkcjonowania.

3. Są niezbędne do funkcjonowania organizmu i organizm człowieka potrafi je wytwarzać.

4. Żadne z powyższych zdań nie jest właściwym określeniem aminokwasów egzogennych.

4. Zaznacz witaminy, które nie są rozpuszczalne w tłuszczach. (0-2)

B₁₁ C D B₁₂ E B₆ K A

1a

5. Spośród podanych zdań wybierz te, które dotyczą wody. (0-2)

1. Warunkuje proces dziedziczenia.

2. Chroni organizm przed przegrzaniem.

3. Jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem, np. cukrów prostych.

4. Umożliwia krzepnięcie krwi.

E) Jest związkiem wysokoenergetycznym.

F) Umożliwia transport substancji wewnątrz organizmu.
Prawidłowe sformułowania dotyczące wody są oznaczone literami: ................................... .

6. Uszereguj elementy przewodu pokarmowego w kolejności przedostawania przez nie pokarmu (0-1)

i wpisz litery, które je oznaczają.

A - przełyk, B - jelito cienkie, C - jama ustna, D - jelito grube, E - żołądek, F - gardło

Prawidłowa kolejność: ........................................

7. Określ czynności wskazanych elementów układu pokarmowego, wpisując liczbę charakteryzującą odpowiednie wyrażenie.

(0-2)

I. Miejsce trawienia białek.

II. Wytwarzanie żółci.

III. Przesuwanie pokarmu z jamy ustnej do żołądka.

IV. Miejsce trawienia cukrów, białek i tłuszczów.

V. Gryzienie i nawilżanie pokarmu, trawienie skrobi.

VI. Wchłanianie strawionego pokarmu do krwi.

VII. Wchłanianie wody i soli mineralnych.

VIII. Wytwarzanie enzymów trawiących białka, cukry i tłuszcze.

IX. Wytwarzanie śliny.

Narząd oznaczony literą C pełni funkcję oznaczoną liczbą .

Narząd oznaczony literą F pełni funkcję oznaczoną liczbą .................................................. .

Narząd oznaczony literą H pełni funkcję oznaczoną liczbą .................................................. .

2a

8. Podaj nazwę rodzaju zębów oznaczonych literą A i wpisz, jaką funkcję pełnią te zęby, korzystając (0-2)

z poniższych wyrażeń.

zęby trzonowe, zęby przedtrzonowe, kły, siekacze,

rozcieranie pokarmu, odgryzanie kęsów,

przytrzymywanie pokarmu

Literą A oznaczono .........................................................., pełniące funkcję ...................................... .

9. Podaj nazwę narządu zaznaczonego na poniższym rysunku liczbą 1, a następnie wpisz litery (0-3)

odpowiadające funkcjom tego narządu.

1. Utrzymanie właściwego poziomu glukozy we krwi.

2. Wydzielanie enzymu trawiącego białka.

3. Magazynowanie glikogenu.

4. Wydzielanie insuliny (obniża poziom glukozy we krwi).

E) Rozkładanie alkoholu, używek i leków.

F) Wydzielanie enzymu trawiącego cukry.

G) Wydzielanie enzymu trawiącego tłuszcze.

H) Udział w utrzymywaniu stałej temperatury ciała.

I) Wydzielanie żółci; wpływ na trawienie tłuszczów.

J) Wydzielanie glukagonu (podwyższa poziom glukozy we krwi).

11. Magazynowanie żelaza.

12. Wytwarzanie ciepła.

Liczbą 1 oznaczono ......................................................., pełniącą funkcje: ...................................... .

3a

10. Oceń prawdziwość zdań dotyczących diet, wpisując w kwadraty literę „P”, gdy zdanie jest prawdziwe, (0-2)

lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe.

• Prawidłowa dieta powinna dostarczać organizmowi wszystkie niezbędne składniki ð
  pokarmowe. Ich proporcje nie są istotne.

• Dieta wegetariańska jest niskokaloryczna i dostarcza niewielkich ilości tłuszczów, ð
  ale spożywane białka mogą nie zawierać niektórych aminokwasów.

• Kobiety w ciąży i dorastająca młodzież nie powinny stosować diety wegańskiej. ð

• Człowiek chory na nadciśnienie tętnicze powinien jeść niewielkie ilości warzyw i owoców. ð

11. Oblicz dzienne zapotrzebowanie na energię dla chłopca ważącego 80 kg, korzystając z poniższego (0-3)

wzoru. Następnie podaj, jaki procent dobowego zapotrzebowania energetycznego u tej osoby stanowi

obiad o wartości 1000 kcal. Zapisz obliczenia i podaj odpowiedź. Wynik zaokrąglij do całości.

Dzienne zapotrzebowanie na energię = masa ciała wyrażona w kg x 30 kcal

Obliczenia:

........................................................................................................................................................................

Odpowiedź:

........................................................................................................................................................................

12. Na podstawie poniższego nomogramu oceń masę ciała poszczególnych osób i wypisz imiona (0-2)

osób otyłych.

Imię	Wzrost [cm]	Masa ciała [kg]
Anna	162	70
Paweł	182	55
Monika	152	70
Paulina	164	55
Wojciech	178	50
Tadeusz	174	95
Mateusz	170	60
Bożena	168	80

Osoby otyłe to: ......................................................

4a

13. Na postawie analizy piramidy zdrowego żywienia oceń prawdziwość zdań dotyczących (0-3)

planowania prawidłowego żywienia, wypisując litery oznaczające zdania prawdziwe.

A) Nie należy jeść często warzyw.

B) Należy codziennie spożywać produkty pełnoziarniste.

C) Czerwone mięso powinno się spożywać w niewielkich ilościach

D) Słodycze powinny być spożywane codziennie w dużych ilościach.

E) Można spożywać do dziesięciu obfitych posiłków dziennie bez ryzyka utraty zdrowia.

F) Urozmaicony posiłek powinien zawierać co najmniej po jednym produkcie z każdej z pięciu

grup piramidy zdrowego żywienia.

Prawdziwe zdania oznaczono literami: .............. .

14. Oceń prawdziwość zdań dotyczących cyklu rozwojowego pasożyta układu pokarmowego, (0-3)

wpisując w kwadraty literę „P”, gdy zdanie jest prawdziwe, lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe.

Skorzystaj z poniższego schematu.

Cykl rozwojowy tasiemca nieuzbrojonego

• Tasiemiec nieuzbrojony ma jednego żywiciela. ÿ

• Jedząc dziczyznę, można zarazić się tasiemcem nieuzbrojonym. ÿ

• Rozwój larw tasiemca nieuzbrojonego nie odbywa się w glebie. ÿ

• Dorosły osobnik tasiemca nieuzbrojonego może żyć w ciele człowieka. ÿ

• Jedzenie tylko przebadanego weterynaryjnie mięsa wieprzowego zapewnia ochronę przed ÿ
  zakażeniem się tasiemcem nieuzbrojonym.

• Tasiemcem nieuzbrojonym można zarazić się m.in. przez zjedzenie wołowiny z jego ÿ
  larwami.

5a

15. Zadanie na ocenę celującą (0-5)

Na podstawie poniższego opisu doświadczenia wykonaj polecenia.

Problem Czy ślina człowieka zawiera enzymy trawiące skrobię?

badawczy:

Hipoteza: Ślina człowieka zawiera enzymy trawiące skrobię.

Przewidywanie: Ślina strawi skrobię, a płyn Lugola (jodyna) zabarwi substancję zawierającą skrobię.

Przebieg doświadczenia:

Próba I Próba II

Czas trwania: 15 minut.

Wniosek: Hipoteza jest prawdziwa/nieprawdziwa.

a) Określ, która próba jest próbą kontrolną, a która próbą badawczą.
Próba kontrolna: ............................................................................

Próba badawcza: ............................................................................

b) Zaznacz zdania, które stanowią najlepsze sformułowanie obserwacji doświadczenia.

ÿ W próbie I wskaźnik nie zmienił barwy, więc skrobia została strawiona.

ÿ W próbie I wskaźnik zmienił barwę, więc skrobia nie została strawiona.

ÿ W próbie II wskaźnik zmienił barwę, więc skrobia nie została strawiona.

ÿ W próbie II wskaźnik nie zmienił barwy, więc skrobia została strawiona.

3. Zaznacz w powyższym wniosku prawidłowe sformułowanie.

3. Podaj, w którym miejscu układu pokarmowego zachodzi opisany proces.
   Powyższy proces zachodzi w .

6a

---