natura 2000 praca, Ochrona Środowiska pliki uczelniane, Natura 2000


Szczecin, dnia 12.01.2010 r.

Charakterystyka miejsca zamieszkania - Kołobrzeg.

Daria Kałużna

Ochrona Środowiska

Grupa II

Rok III

Spis treści:

  1. Identyfikacja obszaru

  2. Położenie obszaru

  3. Informacje przyrodnicze

  4. Opis obszaru

  1. wartość przyrodnicza i jej znaczenie

  2. zagrożenia

  3. status ochrony

  4. struktura własności

  5. dokumentacja źródła danych

  1. Działalność człowieka na terenie obszaru i w jego otoczeniu

1. Identyfikacja obszaru

Miejscem mojego zamieszkania jest Kołobrzeg. W mojej pracy przedstawię ostoje które występują w odległości 20 kilometrów od mojego miejsca zamieszkania. W obrębie 20 kilometrów od Kołobrzegu znajduje się Dźwirzyno , Ustronie Morskie Drzonowo, Charzyno oraz Dygowo. Kołobrzeg jest miastem uzdrowiskowym jest czwartym ośrodkiem miejskim województwa pod względem liczby ludności oraz jest dużym kąpieliskiem morskim. W mieście i okolicach występują źródła wody mineralnej, solanki oraz pokłady borowiny. W Kołobrzegu leczy się głównie choroby górnych dróg oddechowych, krążenia i choroby stawów. Miasto jest także regionalnym ośrodkiem kulturalnym.

2..Położenie obszaru

Moje miejsce zamieszkania oraz obszar przylegający w odległości 20 kilometrów znajduje się w województwie zachodniopomorskim. Kołobrzeg znajduje się w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie kołobrzeskim który jest położony na Pomorzy Zachodnim, u ujścia rzeki Parsęty, nad Zatoką Pomorską , przy drodze krajowej nr. 11. Miasto jest położone na pograniczu dwóch makroregionów Pobrzeża Szczecińskiego i Pobrzeża Koszalińskiego. Ujściowy odcinek doliny Parsęty i wschodnia część miasta należy do Wybrzeża Słowińskiego, natomiast zachodni kraniec Kołobrzegu należy do Wybrzeża Trzebiatowskiego. Według danych z 1 stycznia 2009 roku powierzchnia miasta wynosi 25,67 km2, co stanowi 3,54% powierzchni powiatu kołobrzeskiego. W rejestrze urzędowym wyróżnia się 8 części miasta między innymi Kostrzewno, Lubinia, Lubostronie, Podczele, Przylaski, Radzikowo, Radzikowskie Przedmieście, Żółczyce. Kołobrzeg położony jest na nizinnym i podmokłym obszarze zaplecza wydm nadmorskich. Około 3 km2 zurbanizowanego obszaru miasta znajduje się na wysokości 0- 2,5 m n.p.m, a na wskutek tego jest zagrożony zalaniem przez podnoszący się poziom morza.

Położenie geograficzne 54°10'40″N 15°34'37″E.

3.Informacje przyrodnicze

Flora i fauna oraz przyroda nieożywiona gminy Kołobrzeg charakteryzuje się silna degradacją zwłaszcza na obszarze terenów mokradłowych pradoliny rzeki Parsęty oraz wzniesień morenowych, dodatkowo mocno przekształcone są przez wielkoobszarowe rolnictwo i bezmyślna działalnością gospodarczą człowieka. Brak regulacji i organizacji ruchu turystycznego na terenie gminy w czasie sezonu wakacyjnego, pogłębia degradację środowiska przyrodniczego zwłaszcza w pasie wydm nadmorskich gminy. Znaczą część obszaru gminy obejmuje Pradolina Bałtycka, która tworzy nieckę terenową , na której dominuje krajobraz otwartych przestrzeni łąk i ziołorośli.

  1. Brzeg morski

Plaża morska wydaje się być miejscem, które jest niegościnne dla roślin ze względu na ubogie i niestabilne piaszczyste podłoże, duże zasolenie i pojawiające się sztormowe fale. U podnóża wydm można znaleźć niewielkie pędy honkenii piaskowej. Roślina ta doskonale przystosowała się do plażowych warunków. Nieograniczony wzrost i silna budowa uodparniają ją na przysypywanie i uderzenia niesionych wiatrem ziarenek wiatru. To właśnie ziarna piasku transportują ziarna pyłku i umożliwiają zapylenie. Inne przykłady plażowych roślin to rukwiel nadmorska i solanka kolczysta.

Na wydmach białych przednich brak zupełnie próchnicy. Na wydmie białej występują dwa gatunki traw - piaskownica zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa są to rośliny o kluczowym znaczeniu dla formowania się wydm. Piaskownica tworzy zbite kępy i łany, które zatrzymują skutecznie niesiony wiatrem piasek. Wydmuchrzyca rośnie luźniej ale jej kłącza stanowią coś w rodzaju szkieletu wydmy. Na wydmach białych można trafić na lepiężnika kutnerowatego i bylicę polną.

Pas wydm na wybrzeżu kołobrzeskim jest wąski i często tuż za wydmą przednią znajdują się trwałe tereny zielone. Jedynie w okolicy Dźwirzyna wykształcają się wydmy zwane szarymi. Wydmy szare są starsze i dlatego na ich powierzchni można zaobserwować charakterystyczną barwę i jest to cieniutka warstwa próchnicy. Nawet cienka warstwa próchnicy znacząco wpływa na utrzymanie wilgoci i dostępności substancji odżywczych. W związku z tym spotkać tutaj można cały szereg roślin nie występujących lub rzadko pojawiających się na wydmie białej.

W formie prostych linii rosną pędy chronionej turzycy piaskowej, wydające w równych odstępach pęki wąskich liści, licznie pojawia się charakterystyczny dla piaszczystych wybrzeży fiołek trójbarwny. Na szare wydmy wkraczają też licznie sosny zwyczajne, które w miejscach skrajnie suchych tworzą bory chrobotkowe. Borom tym charakterystyczną fizjonomię nadają poduchy chrzęszczących przy suchej pogodzie pod stopami chrobotków, rosnące w lukach między luźno rosnącymi drzewami. Chrobotki, symbiotyczne organizmy zbudowane z grzybów i glonów, przystosowane są doskonale do ekstremalnych warunków wilgotnościowych i sprawnie korzystają z wilgoci zawartej w powietrzu.

Dla lasów sosnowych pokrywających ubogie piaski na zapleczu wydm rośliną najbardziej charakterystyczną jest bażyna czarna.Ta niewielka krzewinka o krótkich, wałeczkowatych liściach i czarnych, niejadalnych owocach występuje łanami w lepiej zachowanych fragmentach borów. To ze względu na jej obecność bory sosnowe na wybrzeżu wydmowym nazywamy bażynowymi. Są to specyficzne zbiorowiska leśne z kompozycją gatunków nie spotykaną nigdzie indziej poza wybrzeżem. W runie spotkać można wiele gatunków chronionych, zagrożonych w skali Polski lub regionu. Rosną tu drobne storczyki: tajęża jednostronna, bardzo rzadko spotykana koło Dźwirzyna listera sercowata oraz cały szereg gruszyczek, gruszyczka jednostronna,gruszyczka jednokwiatowa. Specyficznym składnikiem flory strefy nadmorskiej są liczne nasadzenia obcych gatunków drzew i krzewów. Wprowadzane one były dla umocnienia wydm i "atrakcyjnienia" naturalnego wybrzeża poprzez zamianę w parkowe promenady. W efekcie łatwo tu można spotkać sprowadzoną z górskich szczytów kosodrzewinę czy pochodzące z bardziej odległych regionów: sosnę czarną,sosnę smołową, sosnę wejmutkę i różę pomarszczoną. Te sztuczne zalesienia przyczynić się mogły do ustąpienia szeregu światłolubnych gatunków np. mikołajka nadmorskiego, którego darmo szukają botanicy od dziesiątek lat na kołobrzeskim wybrzeżu.

  1. Solniska

Solniska ze względu na wysoką koncentrację soli, zwłaszcza chlorku sodu stanowią ekstremalne siedlisko przyrodnicze. Funkcjonować tu mogą tylko wyspecjalizowane organizmy zwane halobiontami, które są odporne na wysokie stężenia chlorków. W okolicach Kołobrzegu solniska czyli zbiorowiska roślin, które wymagają lub preferują wysięki słonych wód ( solanek) są najcenniejszymi pod względem przyrodniczym zbiorowiskami roślinnymi występującymi wśród łąk Pradoliny Bałtyckiej. Nie wszystkie wpływy słonych wód zostały przekształcone przez człowieka i dzięki temu niektóre ze słynnych solanek kołobrzeskich umożliwiają utrzymywanie się specyficznych gatunków flory i fauny słonolubnej.

Stanowiska halofitów Kołobrzeskich mają szczególny charakter. W odróżnieniu od wszystkich stanowisk nadbałtyckich zasilanych słoną wodą morską, źródłem soli są tu słone źródła, ale ze względu na nadmorskie położenie oraz związane z nim uwarunkowania klimatyczne skład flory jest nadmorski. 

Główne rejony występowania słonorośli:
W południowej i południowo - wschodniej części Kołobrzegu, w kompleksie szuwarów trzcinowych i łąk trzęślicowych, znajduje się płat słonawy w podzespole z komonicą wąskolistną (Dolina Stramniczki). Część tego cennego obszaru obejmują granice gminy Kołobrzeg (Słonawa w Budzistowie). 
Także w zachodniej części miasta w obrębie szuwarów trzcinowych, pomiędzy ul. Wylotową i ul. Zachodnią w Grzybowie, znajduje się kilka płatów roślinności halofilnej (Owcze Bagno). Najbardziej interesującym przyrodniczo zbiorowiskiem jest tu halofilny półszuwar z jarnikiem solankowym, występujący tylko na jednym stanowisku. 
Stanowiska roślin słonolubnych występują również na obszarze Solnego Bagna - zasadniczej części Ekoparku Wschodniego.

  1. Podmokłe łąki

Charakterystycznym elementem rzeźby wybrzeża w okolicy Kołobrzegu i terenów na zachód od niego to tzw. Pradolina Bałtycka, rozciągająca się równolegle do brzegu morskiego. Obniżenie terenu zostało utworzone przez wody spływające z lądolodu, a także rzeki płynące z południa, których dalszy bieg na północ zablokowany był przez lodowiec.

W niektórych miejscach, np. w rejonie Podczela, obniżenie Pradoliny oddzielone jest od morskich plaż zaledwie kilkudziesięciometrowej szerokości mierzeją. W obniżeniu tym, tuż za plażami, rozciąga się malowniczy obszar bagienny, zwany Solnym Bagnem, z mozaiką wód otwartych, szuwarów, łozowisk i lasów bagiennych. Odgrywa on ogromną rolę jako ostoja ptactwa wodno-błotnego oraz miejsce rozrodu płazów i gadów.

Największą powierzchnię Pradoliny w powiecie kołobrzeskim zajmują jednak zbiorowiska łąkowe, wśród których najcenniejszymi pod względem przyrodniczym są tzw. słonawy. Są to zbiorowiska roślin, które wymagają lub preferują miejsca z wysiękami słonych wód, czyli solanek. Nie wszystkie takie wypływy zostały przekształcone przez człowieka i dzięki temu niektóre ze słynnych solanek kołobrzeskich umożliwiają utrzymywanie się specyficznych gatunków flory i fauny słonolubnej (halofilnej). 

Organizmy te znane są w Polsce często z pojedynczych stanowisk i wiele z nich figuruje w czerwonych księgach zagrożonych i ginących gatunków. Wśród roślin rosnących na słonych łąkach w rejonie Kołobrzegu znajduje się m.in. babka nadmorska z wąskimi i mięsistymi liśćmi, mlecznik nadmorski, sit Gerarda. Z pozostałych składników łąk Pradoliny Bałtyckiej wymienić warto oryginalną paproć - nasięźrzał pospolity. Jest to roślina spotykana coraz rzadziej, jednak na łąkach w obrębie Pradoliny ma kilka obfitych stanowisk. Bogate gatunkowo łąki, tworzące mozaikowe kompleksy z szuwarami mannowymi, trzcinowymi i mozgowymi oraz turzycowiskami i ziołoroślami, występują na dnie doliny Parsęty. Koło Lubkowic, wśród trudnodostępnych łąk i szuwarów, odciętych starorzeczy i zarośli, spotkać można m.in. tak rzadkie i podlegające prawnej ochronie gatunki jak pełnik europejski i storczyk - kukułka Fuchsa.

Bardzo ciekawe pod względem przyrodniczym łąki wykształcają się także w licznych obniżeniach terenowych wysoczyzny dennomorenowej, w środkowej i południowej części powiatu kołobrzeskiego. Szczególnie interesujące są ekstensywnie użytkowane, niskoturzycowe łąki, na torfiastych glebach z wysokim poziomem wody. Rosną tu m.in. storczyki (Dactylorhiza maculata -kukułka plamista, D. majalis - kukułka szerokolistna), rzadko spotykane gatunki turzyc (Carex otrubae - turzyca nibylisia, C. flava - turzyca żółta) i niskie krzewy wierzby rokity. W bezodpływowych obniżeniach terenowych wykształciły się w wielu miejscach torfowiska przejściowe i charakterystyczne dla strefy nadmorskiej torfowiska wysokie. Niestety, te specyficzne ekosystemy bagienne z unikatową florą, były w przeszłości silnie przekształcane w wyniku odwodnień i eksploatacjitorfu. W efekcie do dziś nie zachowało się w dobrym stanie żadne z bałtyckich torfowisk wysokich. Wciąż jednak, zwłaszcza wśród lasów, spotkać można ładnie zachowane torfowiska przejściowe. Są to mszary tworzone przez kożuch mchów torfowców (Sphagnum), zarastające dawne zbiorniki. Z roślin naczyniowych charakterystycznym gatunkiem dla tych siedlisk jest m.in. rosiczka okrągłolistna. Ze względu na ubogie podłoże i niedostatek w nim azotu, rosiczka pozyskuje potrzebne jej do rozwoju związki chwytając - dzięki lepkiej wydzielinie gruczołków na liściach - drobne bezkręgowce. Na mszarach spotkać można także inne rzadko spotykane i zagrożone gatunki -przygiełkę białą, bagnicę torfową i turzycę bagienną. W oczkach wodnych, będących pozostałością po zarastających zbiornikach, rosną na torfowiskach chronione grzybienie białe, grążele żółte i bardzo rzadko spotykany -w powiecie tylko koło Kamienia Rymańskiego - grążel drobny. Na torfowiska przejściowe trafić można zwłaszcza wędrując wśród borów na południe od Rymania i w okolicy Drozdowa, poza tym w rejonie Pobłocia Małego i Dargocic (np.Gościno) .

  1. Opis obszaru

  1. wartość przyrodnicza i jej znaczenie

Na wydmach nadmorskich pomiędzy Grzybowem i Dźwirzynem występuje endemiczny nadmorski bór bażynowy z dużą ilością roślin chronionych i zagrożonych wyginięciem. Na skrajnie suchym siedlisku wykształca się tu charakterystyczne zbiorowisko roślin. Wyjątkowo interesującym zbiorowiskiem jest borealno - atlantycki zespół suchych wrzosowisk bażynowych występujący w okolicy Dźwirzyna znany i opisany dotąd tylko na Wybrzeżu Słowińskim i Pobrzeżu Kaszubskim. Spośród zbiorowisk zaroślowych najbardziej rozpowszechnione są w gminie pcięci, budowane przez krzewiaste wierzby: szarą, uszatą i pięciopręcikową. W domieszce rosną: wierzba krucha, brzoza brodawkowata i omszona, topola osika i kruszyna pospolita. W runie występują rozmaite rośliny łąkowe i szuwarowe. Największe powierzchnie występują w sąsiedztwie torfowiska przejściowego na południe od Dźwirzyna, tworząc otulinę brzeziny bagiennej oraz w dolinie rzeki Bogucicki. Na terenie gminy występują stanowiska muraw kseromorficznych (sucholubnych). Spośród wielu występujących, głównie w starych żwirowniach (Obroty, Błotnica, Drzonowo, Przećmino), wyjątkową wartość przyrodniczą stanowi jedno z wyrobisk w Obrotach pozarastane plechą pawężnicy psiej spotykanej także na mniejszych powierzchniach w żwirowni przy Drzonowie i Bogucinie. W pobliżu Grzybowa ma swoje stanowisko chroniony orzeł bielik. Ustalono wokół niego strefę ochrony ścisłej o pow. 10,84 ha i strefę ochrony częściowej w promieniu 500 m. 

Na obszarze gminy wody użytkowe praktycznie nie występują. Związane to jest z płytkim występowaniem wód zasolonych. Obszar wód zasolonych ma szerokość około 1 km i obejmuje dolny odcinek Parsęty, od Przedmieścia Radzikowskiego w Kołobrzegu do ujścia, wydłużając się w kierunku południowo - zachodnim, w stronę Korzystna. Ujęcia leżące w obrębie tego obszaru wykazują zasolenie od 3 do 6% NaCl. Takie środowisko upodobały sobie rośliny halofilne, które występują na obszarze łąk podkołobrzeskich tzw. słonaw.Ulokowano tu dwa komunalne ujęcia wody - w Bogucinie i Rościęcinie, które zaopatrują w wodę miasto Kołobrzeg. Do największych zbiorników wodnych w gminie należy jezioro Resko Przymorskie  oraz jezioro Borek. Poza tym istnieje wiele mniejszych śródpolnych zbiorników wodnych, znaczna ich część jest zdegradowana działalnością człowieka. Na terenie gminy istnieją 54 śródpolne oczka wodne, z których niemal połowa jest zniszczona lub wyschnięta. Przez obszar gminy przepływa rzeka Parsęta, a z mniejszych Dębosznica i Błotnica.  Rozległe tereny torfowisk niskich i przejściowych występujących na obszarze gminy pocięte są licznymi rowami melioracyjnymi. Bogata roślinność zarasta zwłaszcza szerokie rowy odprowadzające wodę z torfowisk do jeziora Resko. W miejscach tych występują rzadkie i chronione gatunki roślin:ostrzew rudy, ostrzew spłaszczony, mlecznik nadmorski, babka nadmorska, sit Gerarda,sitowiec nadmorski,koniczyna rozdęta, ponikło jednoprzysadkowe, babka Wintera, świbka morska,łoboda oszczepowata solniskowa, turzyca odległokłosa, starzec błotny, wełnianka wąskolistna i inne słonorośla. 

Cenne obszary przyrodnicze :

Obszary chronionego krajobrazu

-Koszaliński Pas Nadmorski

- Pradolina Nadmorska (przewidywany)

W rejonie Kołobrzegu znajdują się trzy obszary Natura 2000 - wytypowane ze względu na obecność tego rodzaju siedlisk. Są to nie tylko pasy wydmowe z charakterystycznym dla nich wiciokrzewem pomorskim i jeziorami lagunowymi, ale także bagna, liczne zbiorniki wodne z ostojami ptactwa oraz doliny rzek, przecinające ziemię kołobrzeską, z których najbardziej znamiennym przykładem jest dolina Parsęty.

Wytypowane obszary to:

Obszary włączone do sieci Natura 2000 nie stają się automatycznie parkiem narodowym czy krajobrazowym albo rezerwatem przyrody. Jedyne, co należy na tych obszarach zrobić, to zachować ostoje w dobrym stanie. Pociąga to konsekwencje dla działalności gospodarczej na tych terenach. Działalność taka powinna być prowadzona w ściśle określonych formach, które zapewniać powinny zachowanie ostoi w pożądanym stanie, a tym samym dziedzictwa przyrodniczego dla nas i dla przyszłych pokoleń.

System obszarów chronionych powinny uzupełniać rezerwaty, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe i pomniki przyrody, zaprojektowane w wyniku inwentaryzacji przyrodniczych poszczególnych gmin prowadzone w latach 2001-2004 oraz w gminnych strategiach ochrony przyrody

0x01 graphic

Powierzchnia : 27710.4 ha
Kod obszaru : PLH320007
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: 

specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Status obszaru :

obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej

Obszar obejmuje dorzecze rzeki Parsęty. Zajmuje dość znaczną powierzchnie 27 710,4 ha. Leży na wysokości od 0 do 206 m npm. Dolina Parsęty jest szczególnie cenną ostoją ze względu na występowanie tu zróżnicowanych typów siedlisk i znaczne bogactwo świata roślin i zwierząt. Obszar można podzielić na kilka części. Poczynając od źródła rzeki możemy wyróżnić:

Dorzecze Parsęty obejmuje szereg ważnych siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Łącznie zidentyfikowano ich 25,

tworzących mozaikę i pokrywających ponad 50% powierzchni obszaru. Często są to siedliska bardzo rzadkie bądź unikatowe w

skali kraju i Europy. Wiele z nich jest ważnym biotopem dla cennej fauny, która podlega ochronie na podstawie konwencji

międzynarodowych. Stwierdzono tu występowanie 11 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na szczególną uwagę

i podkreślenie zasługuje:

- rzeka i jej liczne dopływy posiadają najlepsze w Polsce, a może w Europie, warunki dla tarła łososi, co zapewnia utrzymanie

naturalnej populacji tego gatunku w naszym kraju; ponadto naturalny charakter rzeki i jej dopływów zapewnia tarło dla innych ryb

łososiowatych: troci wędrownej, pstrąga potokowego i lipienia (zachowanie takiego stanu wymaga zakazu budowania nowych

przegród na rzece, natomiast istniejące, jeśli nie zostaną rozebrane, muszą być wyposażone w bardzo dobrze działające

przepławki);

- obecność w rzece innych gatunków ryb (poza łososiowatymi) cennych przyrodniczo i gospodarczo: licznej populacji strzebli

potokowej, certy - gatunku wędrownego i węgorza pochodzenia naturalnego, który dociera do Parsęty z odległych atlantyckich

miejsc rozrodu;

- jako cenny obszar dla rozrodu wydry;

- rozległe połacie różnego typu lasów łęgowych w obrębie dolin rzecznych i na obszarze zagłębień dennomorenowych;

- jedno z większych koncentracji zjawisk źródliskowych na Pomorzu oraz duże zróżnicowanie wielu innych typów mokradeł,

zwłaszcza torfowisk;

- malowniczy krajobrazowo przełomowy odcinek rzeki Parsęty pomiędzy Starym Dębnem, Osówkiem i Byszynem oraz głębokie

wąwozy i strome jary rzeki Perznicy, Trzebiegoszczy i Łozicy;

- jako ważny obszar dla zachowania w Polsce naturalnej populacji złoci pochwowatej Gagea spathacea i kokoryczy drobnej

Corydalis pumila, czy grążela drobnego Nuphar pumila;

- jedyne na Pomorzu stanowisko śledziennicy naprzeciwlistnej Chrysosplenium oppositifolium w dolinie Dębnicy;

- liczne i bardzo dobrze zachowane biotopy dla ptaków drapieżnych: orlika krzykliwego, błotniaka stawowego, kani rudej, bielika,

puchacza, czy sowa błotna oraz dla ptaków związanych z obszarami wodno-błotnymi: bociana białego, bociana czarnego,

zimorodka, sieweczki rzecznej, kulika wielkiego, czy żurawia; ponadto Parsęta jest ważny obszar dla zimowania ptaków

wodno-błotnych na Pomorzu;

- Prowadzi się tu Program restytucji łososia, troci, certy i jesiotra, a rzeka Parsęta została włączona do potencjalnych rzek

łososiowych (Salmon River Inventory) w ramach międzynarodowego programu: Salmon action plan 1997- 2010 prowadzonego

przez Międzynarodową Komisję Rybołówstwa Morza Bałtyckiego (International Baltic Sea Fisheries Commission) i HELCOM; oraz

- międzynarodowy program "Zintegrowany system zarządzania i ochrony terenów podmokłych i zalewowych w dorzeczu Parsęty",

którego celem jest wypracowanie systemu zarządzania przyrzecznymi terenami podmokłymi dla ochrony bioróżnorodności w

krajobrazie wiejskim, odtworzenie terenów podmokłych dla zwiększenia bioróżnorodności, zmniejszenia ryzyka powodzi w dolnej

części dorzecza oraz ochrony przed zanieczyszczaniem biogenami pochodzenia rolniczego;

Dolina Radwi i jej dopływy to również interesujący obszar pod względem krajobrazowym, geomorfologicznym i kulturowym, w

szczególności na ochronę zasługują:

- wyjątkowo dobrze zachowane podmokłe łąki eutroficzne i kalcyfilne;

- wąwozy i jary oraz liczne źródliska niewapienne;

- torfowiska źródliskowe w dolinie Chocieli - "zawieszone" na zboczach wzniesień kemowych i zasilane wodami podziemnymi

należą do największych tego typu obiektów na Pomorzu, ich pokłady martwicy wapiennej (tufu źródliskowego) przekraczają

miąższość 7 m, a utwory te można obserwować na powierzchni w postaci scementowanych "bloków skalnych";

- miejsca bytowania, rozrodu i wędrówek ryb łososiowatych oraz wielu innych grup kręgowców i bezkręgowców;

- malowniczy krajobraz jeziora Kwiecko i Pradoliny Pomorskiej z licznymi dolinkami denudacyjnymi oraz krajobraz zbiorników

zaporowych - Rosnowo i Hajka;

- liczne obiekty kulturowe, jak: grodziska słowiańskie, kamienno-ceglane mosty łukowe, stare młyny, dawne systemy

hydrotechniczne (tarany hydrauliczne), kapliczki i inne;

Jest to naturalny korytarz ekologicznym o znaczeniu lokalnym i regionalnym i ważne miejsce wypoczynku i rekreacji.

GMINY

Białogard m., 
Białogard, 
Karlino, 
Tychowo, 
Dygowo, 
Gościno, 
Kołobrzeg, 
Ustronie Morskie, 
Bobolice, 
Barwice, 
Borne Sulinowo, 
Grzmiąca, 
Szczecinek, 
Połczyn-Zdrój, 
Rąbino, 
Sławoborze, 

Powierzchnia : 17468.8 ha
Kod obszaru : PLH320017
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: 

specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Status obszaru :

obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej

Opis :

Obszar obejmuje zróżnicowany geomorfologicznie fragment wybrzeża Bałtyku od Rewala do miejscowości Gąski, w 2 enklawach rozdzielonych Ustroniem Morskim. Występują tu: brzegi klifowe (erodujące i ustabilizowane), wydmowe, mierzeje odcinające lagunowe jeziora przymorskie, płytkie ujścia rzek. Ostoja odznacza się występowaniem siedlisk pozostających w dobrym stanie, będących typowymi biotopami dla pasa nadmorskiego. Od południa obszar ostoi zamknięty jest rozległym, pasmowym obniżeniem Pradoliny Bałtyckiej, wypełnionej pokładami torfów niskich, poprzecinanych siecią kanałów i cieków (m. in. Rega, Stara Rega, Parsęta, Czarwonka). W ich korytach i starorzeczach oraz na brzegach rozwijają się zbiorowiska roślin wodnych z udziałem halofitów. Obszar słonorośli na zapleczu pasa wydmowego na północ od Włodarki należy do najbardziej rozległych ekosystemów tego typu w Polsce.
Obecnie duży procent powierzchni pradoliny nie jest użytkowany rolniczo. W wyniku degradacji urządzeń hydrotechnicznych występują miejscowe zabagnienia terenu i okresowe zalewy, w tym wodami słonawymi. 
Na obszarze ostoi stwierdzono ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych. Obszar pełni ważną rolę również jako ostoja ptaków - 27 gatunków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej.

Presja związana z rozwojem turystyki i rekreacji (niszczenie siedlisk przez zabudowę, niszczenie i wydeptywanie siedlisk przez

turystów, zanieczyszczanie i zaśmiecanie). Zanieczyszczenie wód. Plany zalesień siedlisk halofilnych i nadrzecznych siedlisk

okrajkowych. Zmiany stosunków wodnych (głównie osuszanie oraz odcięcie od dopływu słonych wód). Zmiany w siedliskach

związane z pracami zabezpieczającymi wybrzeże (np. czyszczenie plaż, zabezpieczanie klifu). Wyniki prac prowadzonych na

etapie sporządzania planu ochrony pokazały, że najważniejsze zagrożenia występujące w obrębie ostoi są związane z :

- kwestiami zagospodarowania przestrzennego, a w szczególności planami rozwoju miejscowości nadmorskich, w tym rozbudowy

infrastruktury wczasowo - turystycznej, planowanej na obszarze ostoi przyrodniczych (głównie lasów i borów nadmorskich, wydmy

szarej i białej, wrzosowisk, jezior przymorskich),

- niszczeniem siedlisk wydmy białej i szarej oraz boru bażynowego przez turystów,

- nieprawidłową gospodarską wodną i wodno - ściekową, obejmującą negatywne oddziaływanie zanieczyszczeń wód ściekami

komunalnymi wód jezior przymorskich i Regi,

- tamowaniem dopływu wód morskich do toni Jeziora Liwia Łuża będącego jeziorem przymorskim,

- osuszaniem siedlisk przyrodniczych z roślinnością halofilną występującą w obrębie łąk i pastwisk zlokalizowanych w Pradolinie

Pomorskiej,

- gospodarką leśną, tj. zniekształceniem leśnych siedlisk przyrodniczych,

- nieprawidłowościami w gospodarce rybackiej prowadzonej w obrębie jezior przymorskich,

- działalnością niszczącą morza na siedliska przyrodnicze, tj. klify, wydmy białą i szarą,

- metodami zabezpieczenia brzegu morskiego wynikającymi ze stosowania metod, które powodują przekształcenie i uboŜenie

przyrodniczych siedlisk nadmorskich, np. z aktywnego klifu w martwy klif, z nadmorskich wydm białych i szarych w zarośla obcych

gatunków,

- utratą siedlisk bytowania zwierząt gatunków ujętych w załączniku II Dyrektywy

Status ochronny

Obszar w większości nie jest chroniony. Obejmuje rezerwat przyrody Liwia Łuża (220 ha; 1959), użytek ekologiczny Ekopark

Wschodni (260 ha; 1996), część Obszaru Chronionego Krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski (36 229 ha; 1975).

Struktura własności

Skarb Państwa - ok. 60%, lasy - Nadleśnictwo Gryfice, Nadleśnictwo Gościno, Urząd Morski; łąki i pastwiska- Agencja

Nieruchomości Rolnych - Szczecin; tereny miejscowości - gm. Mrzeżyno, Rewal i in. Własność prywatna - 40%.

GMINY

Karnice, 
Rewal, 
Trzebiatów, 
Kołobrzeg, 
Dygowo, 
Kołobrzeg m., 
Ustronie Morskie, 
Będzino, 
Mielno, 

Powierzchnia : 311877.3 ha
Kod obszaru : PLB990003
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: 

obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Status obszaru :

obszar wyznaczony [Rozporządzeniem Ministra Środowiska]

Opis :

Obszar obejmuje akwen o dużym zróżnicowaniu dna morskiego (od piaszczystych ławic, po rozległe żwirowiska i głazowiska). Centralną część Zatoki Pomorskiej zajmuje duże wypłycenie zwane Ławicą Odrzańską. Rozciąga się od zachodnich krańców jeziora Bukowo (Łazy), gdzie obejmuje 15 kilometrowej szerokości pas wód przybrzeżnych Bałtyku po granicę Państwa rozszerzając się tutaj do około 70 km. Obszar stanowi ostoję ptasią. Ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach powyżej 20000 osobników, a zimą powyżej 100 000 osobników.

Zagrożenia :

Podstawowym zagrożeniem dla tego ekosystemu są: zanieczyszczenia wód, spowodowane wielkopowierzchniowymi spływami nutrientów i niesione nurtem rzek wpadających do morza, plany lokowania tu farm elektrowni wiatrowych oraz rybołówstwo z użyciem sieci stawnych i sznurów hakowych, a także nadmierny rozwój turystyki na wybrzeżu.

Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):

bielaczek     [ptak ]
nur czarnoszyi     [ptak ]
nur rdzawoszyi     [ptak ]
perkoz rogaty      [ptak]

GMINY

Rewal, 
Trzebiatów, 
Dziwnów, 
Międzyzdroje, 
Wolin, 
Kołobrzeg, 
Kołobrzeg m., 
Ustronie Morskie, 
Będzino, 
Mielno, 
Świnoujście

Powierzchnia : 2644.8 ha
Kod obszaru : PLH320012
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: 

specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Status obszaru :

obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej

Opis :

Kompleks lasów, łąk i jezior łączący korytarz ekologiczny doliny Mołstowej z korytarzem Dębosznicy i Błotnicy. Opisywany obszar cechuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu z wyraźnie zaznaczającymi się w krajobrazie wzgórzami kemowymi o deniwelacji do 35 m.. W obniżeniach znajdują się łąki, torfowiska mszarne i lasy bagienne. Wzgórza pokrywają lasy, głównie kwaśne dąbrowy. Można tu także spotkać malowniczo położone śródleśne jeziora, gdzie występują grążele i grzybienie białe.
Obszar charakteryzuje się wysoką różnorodnością przyrodniczą z szatą roślinną o dużym stopniu naturalności. Ważnym elementem krajobrazu są ogromne drzewa (głównie dęby, buki, lipy, graby). 12 z nich przekracza 4 m obwodu (najokazalszy dąb osiąga rozmiar 610 cm), kilkadziesiąt ma ponad 3 m obwodu.
Obszar ten jest także bardzo ważny z punktu widzenia ornitologicznego.

Zagrożenia :

Największym zagrożeniem jest upadek hodowli, a co za tym idzie degradacja użytków zielonych. Duża część została dawniej zmeliorowana, a zaniedbane urządzenia nie spełniają swoich ról, np. nie zatrzymują wody w okresach jej deficytu powodując osuszenie terenu.

Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):

kumak nizinny     [płaz ]
traszka grzebieniasta     [płaz ]

5. Działalność człowieka na terenie obszaru i w jego otoczeniu

Wprowadzenie obcych gatunków na pas wydm to jednak niewielkie zło w porównaniu z zagrożeniami związanymi z masowym turystycznym użytkowaniem brzegu morskiego. W wyniku wydeptywania borów ich runo zmienia się w klepisko, a piaski wydm są ponownie uruchamiane z powodu niszczenia wiążących je roślin. Zanieczyszczanie i zaśmiecanie powoduje przekształcanie lokalnych siedlisk.

Najgroźniejsze jest jednak zabudowywanie coraz większych obszarów wzdłuż brzegu morskiego - lokalizowanie hoteli i kolejnych ośrodków wypoczynkowych w coraz większej ilości i coraz bliżej plaż morskich. Efektem jest postępująca fragmentacja, zmniejszanie areału i degradacja charakterystycznych dla bałtyckiego wybrzeża ekosystemów. Niszczycielskiemu działaniu człowieka towarzyszy na znacznych odcinkach wybrzeża kołobrzeskiego abrazja, czyli erodująca brzeg działalność morza. W jej wyniku powstają niewysokie klify, ze zbiorowiskami leśnymi na szczycie (p. w rejonie kołobrzeskiego osiedla Podczele) lub ze zbiorowiskami charakterystycznymi dla wydm, tam gdzie morze podmywa dawne wybrzeże wydmowe (np. na wschód od Kołobrzegu).

Badania naukowe prowadzone w ostatnich latach przez dr Beatę Bosiacką z Uniwersytetu Szczecińskiego i dr Mirosława Stachowiaka z Uniwersytetu Technologiczno - Przyrodniczego w Bydgoszczy wykazały nowe, nieodnotowane dotychczas stanowiska halofitów na obszarze W od ul.Krzywoustego. Przeprowadzone pomiary na nowo odkrytych stanowiskach wykazały, że zasolenie gleby wyrażone w jednostkach przewodności elektrolitu wynosi tu miejscami 27-36 mS/cm podczas gdy wody Bałtyku dają wynik 12 mS/cm. Wyniki świadczą o dużej koncentracji solanki w tych miejscach.
Występują tu rośliny uznawane dotychczas za wymarłe na terenie Kołobrzegu: aster solny, soliród zielny, muchotrzew solniskowy a w sąsiedztwie występuje dość licznie unikalna paproć nasięźrzał pospolity. Zanotowano także występowanie kilku unikalnych gatunków chrząszczy bytujących wyłącznie w zasolonym środowisku m.in.: Enochrus bicolor i Paracymus aeneus (jedyne stanowisko w Polsce) z rodziny kałużnicowate (Hydrophilidae) oraz Acupalpus elegans i Dicheirotrichus sp. Z rodziny biegaczowate (Carabidae) a także kilka gatunków z rodziny różnorożkowate (Heteroceridae).Nie wyklucza się znalezienia w tych miejscach halofitów wymierających np. babka pierzasta .

Istnienie nowo odkrytych, unikalnych stanowisk słonorośli jest poważnie zagrożone z powodu planowanej przez miasto inwestycji drogowej (obwodnica). 

Solniska ze względu na ich silne zagrożenie z powodu zanieczyszczeń i przekształcania warunków siedliskowych są często chronione. W Unii Europejskiej na podstawie Dyrektywy Siedliskowej traktowane są jako siedlisko przyrodnicze wymagające zachowania w obszarach Natura 2000. W Polsce poza projektowanymi obszarami Natura 2000 solniska chronione są też w rezerwatach przyrody. Dodatkowo szereg halofitów podlega ochronie gatunkowej. Problemy z zachowaniem roślinności solniskowej pojawiły się wskutek zmian gospodarki łąkarskiej, ale najczęściej w wyniku zaniechania mało opłacalnego użytkowania (tworzenia rezerwatów z ochroną bierną). Halofity szybko zaczęły zanikać w wyniku inwazji różnych gatunków, przede wszystkim trzciny. Halofilne łąki i pastwiska obecnie należą do najbardziej zagrożonych (w odniesieniu do zespołów roślinnych i biotopów) w skali całej strefy przymorskiej. Zaniechanie użytkowania i ochrona bierna prowadzi do szybkiego wyparcia światłożądnych halofitów przez trzcinę i rzadziej inne gatunki. 

Zagrożeniem jest także odwodnienie i/lub odcięcie od wypływu zasolonej wody i wynikające stąd wysłodzenie siedliska, co powoduje zanik słonorośli. Lokalnym zagrożeniem, powodującym całkowite zniszczenie siedliska, jest wywóz gruzu i śmieci (np. w Kołobrzegu na obszar przyległy do ul. Bolesława Krzywoustego) oraz radykalna zmiana sposobu użytkowania, np. zabudowa terenu podmokłych łąk. 

Przykładem destrukcyjnego oddziaływania człowieka na solniska jest historia nieistniejącego dziś rezerwatu Solnisko w Kołobrzegu. Bezpowrotnie zostały tu utracone cenne zbiorowiska roślin słonolubnych unikalne w skali kraju. 

W celu ochrony cennych obszarów słonoroślowych podstawowym zadaniem powinno być przywrócenie dawnego ekstensywnego użytkowania lub wprowadzenie innych działań imitujących je np. koszenie trzcinowisk i łąk, zaniechanie ich osuszania i melioracji, oczyszczenie zagrożonych terenów z gruzu i śmieci oraz zaniechanie zabudowy.

Bibliografia:

  1. http://obszary.natura2000.org.pl/index_areas.php?rek=235

  2. http://www.powiat.kolobrzeg.pl/1/index.php?option=com_content&task=view&id=400&Itemid=138

  3. http://przyroda.polska.pl/regiony/pojezierza_pd/dorzecze_parsety/porady.htm

  4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%82obrzeg


Wyszukiwarka