Opracowanie pytań z biologii 11-20, Inzynieria Środowiska, 1 rok

Opracowanie pytań z biologii

Budowa komórki prokariotycznej. Rola poszczególnych składników.

Komórka prokariotyczna - nie posiada jądra komórkowego. Zamiast jądra występuje nukleoid - obszar zawierający nić DNA, nieoddzielony od cytoplazmy żadną błoną. Komórka taka ma prosta budowę i spotykana jest u sinic oraz bakterii.

Ściana komórkowa - najbardziej zewnętrzna część komórki, która jest martwa. Nadaje komórce kształt, stanowi dodatkową warstwę ochronną. Zbudowana z mukopeptyd (substancji białkowo - węglowodanowej). W ścianie komórkowej występują pory przez które przenikają różne substancje.

Plazmolemma - (błona komórkowa) tworzy strukturę między cytoplazmą a ścianą komórkową. Jest wielowarstwowa, zbudowana z fosfolipidów oraz błony białkowo lipidowej. Jest to żywa część komórki, która dysponuje własnym układem enzymatycznym. Umożliwia kontakt ze środowiskiem oraz transportuje substancje do i z komórki.

Tylakoid - spłaszczony woreczek, nie jest oddzielony od cytoplazmy podstawowej specjalną otoczką. Kompleks tylakoidów i ich rozmieszczenie umożliwia powstanie dużej powierzchni asymilacyjnej. Pod względem chem. tylakoidy składają się w ok. 40% z białek, w 50% z frakcji lipidów, w ok. 10% z cukrowców.

Cytoplazma - wypełnia wnętrze komórki. Jest to półpłynna galaretowata subst. Pod względem chem. skł. się w ok. 80-85% z wody, 10-20 % z białek oraz od kilku do kilkunastu procent z RNA, lipidów i innych związków. Cytoplazma jest układem cząstek o charakterze koloidalnym w środowisku rozpraszającym, którym jest woda. Na jej obrzeżach mogą magazynować się różne związki.

Nukleoid - jest obszarem, w którym zlokalizowana jest podwójna spirala DNA. Nić ta w nukleoidzie nie jest związana z białkami charakterystycznymi dla jądra kom. co najwyżej z pewną ilością białek enzymatycznych. Odpowiada za kontrolę różnych procesów.

Mezosomy - powstające jako uwypuklenia plazmalemmy (pojedynczej półprzepuszczalnej błony cytoplazmatycznej) do środka komórki. Są to organelle występujące w komórkach bakterii. W nich odbywają się procesy oddychania tlenowego.

Rybosomy - są małymi ziarnistościami rozproszonymi luźno w obrębie cytoplazmy lub związanymi z błonami siateczki wewnątrzplazmatycznej i zewnętrzną błona jądrową. Składają się z cząsteczek kwasu rybonukleinowego (rRNA) i białek. Rybosomy zbudowane są z dwóch podjednostek, które mogą się łączyć i rozdzielać . Są to struktury, w których zachodzi proces biosyntezy białka.

Otoczka pektynowa - (otoczka bakteryjna) - zazwyczaj zbudowana z polisacharydów, dobrze zorganizowana i niełatwo przepuszczalna. Otoczki pomagają ochraniać bakterię przed fagocytozą. Zawierają wodę, która chroni bakterię przed wysuszeniem, a także zamykają dostęp bakteriofagom.

Wypustki - (rzęski) - są wypustkami cytoplazmy. Składają się ze spiralnie skręconych włókien (frageliny). Wypustki ,zwane fimbriami umożliwiają ruch obrotowy prokarioty.

2. Budowa komórki eukariotycznej. Rola poszczególnych składników.

Komórka eukariotyczna - posiada jadro komórkowe oraz liczne organelle komórkowe. Ten typ komórki stanowi podstawę budowy wszystkich organizmów wielokomórkowych i większości jednokomórkowych (wyjątek bakterie i sinice).

Ściana komórkowa - zbudowana z celulozy, jest gruba, sztywna, nadaje kształt komórce zwiększa jej wytrzymałość. Dzieli się na:

Blaszkę środkową - utworzona jest z substancji pektynowych, głownie z kwasu pektynowego i jego pochodnych. Pektyny odznaczają się się hydrofilnością o dużej zdolności pęcznienia; z wodą tworzą żele i śluzy
Ściana pierwotna - po założeniu blaszki środkowej każdy potomny protoplast odkłada ze swej strony własny pokład ściany, zarówno na blaszce, jak i na pozostałej części już istniejącej ściany komórkowej. Wiąże się z tym potrzeba syntezy materiałów budulcowych ściany tym bardziej, że po podziale nowo powstałe komórki wstępują w fazę wzrostu. Synteza hemicelulozowych materiałów ściany pierwotnej odbywa się przy udziale elementów retikulum endoplazma tycznego i struktur Golgiego.

Ściana pierwotna jest bardzo cienka. Występuje w niej układ mieszany: 1) bezpostaciowe, żelowe podłoże zawierające substancje pektynowe i hemicelulozy, substancje o różnym stopniu rozpuszczalności; 2) rusztowanie celulozowe (błonnikowe), stanowiące ok.2 -12% suchej masy ściany. Tworzą w końcu włókno celulozowe, tzw. mikrofibrylę.

Ściany wtórne -gdy powierzchnia komórki, a w niej ściana pierwotna przestaje rosnąć, rozpoczyna się nakładanie ściany wtórnej. Ściana wtórna, złożona przeważnie z trzech pokładów, odznacza się procentową dominacją składników szkieletowych (błonnika) nad składnikami podłoża. Zawartość błonnika w ścianie wtórnej dochodzi do 90% suchej masy.

Jamki - w fazie wzrostu ściany pierwotnej pozostają na niej miejsca, w których dośrodkowe grubienie przez apozycję odbywa się mniej intensywnie. Powstające w ten sposób wgłębienia noszą nazwę pierwotnych pól jamkowych. W wyniku dalszego grubienia ściany komórkowej tworzą się rurkowate kanały jamek. Jamki sąsiednich komórek tworzą się w odpowiadających sobie miejscach po obu stronach blaszki środkowej i łącza się w ten sposób parami ze sobą. Jamki odgrywają dużą rolę w życiu rośliny, są bowiem miejscem łatwego przenikania wody z komórki do komórki.

Błona cytoplazmatyczna - plazmolemma - (błona komórkowa) tworzy strukturę między cytoplazmą a ścianą komórkową. Jest wielowarstwowa, zbudowana z fosfolipidów oraz błony białkowo lipidowej. Jest to żywa część komórki, która dysponuje własnym układem enzymatycznym. Umożliwia kontakt ze środowiskiem oraz transportuje substancje do i z komórki.

Retikulum endoplazma tyczne - stanowi system kanalików, rureczek, cystern itp., ograniczonych podwójna błoną plazmatyczna i powiązanych ze sobą licznymi połączeniami. Przenikają one cytoplazmę we wszystkich kierunkach i dochodzą do błony jądrowej i plazmolemmy. Retikulum endoplazma tyczne jest różnie wykształcone w różnych komórkach. Stopień jego rozwoju zależy od stopnia zróżnicowania komórki. Różnicowaniu się komórek towarzyszy proces hydratacji cytoplazmy, co prowadzi do rozluźnienia kanalików ER. Struktura ER pozwala na zwiększenie czynnej powierzchni komórki i umożliwia działanie w niej licznych enzymów.

Podział:

Szorstkie retikulum - charakteryzuje się licznymi ziarnistościami przytwierdzonymi do zewnętrznej powierzchni błon ER (uczestniczy aktywnie również w innych biologicznie ważnych syntezach, magazynuje pewne składniki, a także wydala je po za komórkę).

Gładkie retikulum - charakteryzuje się wydłużonymi kanalikami, bierze udział w innych procesach metabolicznych - uczestniczy w przemianach sterydów i lipidów, w aktywnym transporcie jonów a także w wytwarzaniu wakuol.

Aparat Golgiego - w skład aparatu Golgiero wchodzą dwa podstawowe elementy: cysterny i pęcherzyki , obydwa otoczone elementarną błoną plazmatyczną. Cysterny są podłużnymi, spłaszczonymi w środku a rozszerzającymi się ku brzegom woreczkami, leżącymi nad sobą w postaci stosu, zwanego diktiosomem. Mogą one tworzyć długie wypustki sięgające w głąb cytoplazmy podstawowej i rozgałęziające się na końcach, co daje obraz siateczki. Na brzegach cysterny otoczone są licznymi pęcherzykami, których ilości jest przejawem aktywności diktiosomów. Pęcherzyki są różnej wielkości, bardzo duże noszą nazwę wakuol Golgiego. Aparat Golgiego zawiera enzymy związane z syntezą cukrowców oraz przyłączaniem ich do białek i lipidów. Ponadto pełni o0n w komórce funkcje wydzielnicze, bierze udział w budowie ściany komórkowej, wytwarzaniu śluzów, osmoregulacji, uczestniczy w transporcie produktów.

Lizosomy - powstają jako jeden z rodzajów pęcherzyków w aparacie Golgiego i wypełnione są enzymami trawiennymi. Odgrywają dużą rolę w komórkach zwierzęcych pobierających pokarm wymagający strawienia. Biorą też udział w niszczeniu starych, zużytych lub uszkodzonych organelli komórkowych, co umożliwia regenerację i przebudowę organizmu. Enzymy muszą być zamknięte w lizosomach, gdyż uwolnienie ich spowodowałoby samo strawienie komórki. Taki proces zachodzi po śmierci organizmów. Błona otaczająca lizosomy po jakimś czasie ulega uszkodzeniu, enzymy wydostają się do cytoplazmy i rozpoczyna się proces rozkładu.

Cytoplazma - wypełnia wnętrze komórki. Jest to półpłynna galaretowata subst. Pod względem chem. skł. się w ok. 80-85% z wody, 10-20 % z białek oraz od kilku do kilkunastu procent z RNA, lipidów i innych związków. Cytoplazma jest układem cząstek o charakterze koloidalnym w środowisku rozpraszającym, którym jest woda. Na jej obrzeżach mogą magazynować się różne związki.

Wakuola - są to struktury otoczone błoną i wypełnione w środku wodą z rozpuszczonymi w niej substancjami. Jest to tak zwany zbiornik soku komórkowego. Odpowiada za jędrność komórki i ciśnienie osmotyczne.

Mikrotubule - mają kształt rurek prostych, pod względem chemicznym przedstawiają jednakowa budowę, w skład ich wchodzi białko globularne. W komórkach roślinnych mikrotubule leżą w ektoplazmie równolegle do ściany komórkowej, przy czym łączą się z błoną komórkową (plazmolemma ) w miejscach połączeń międzykomórkowych za pośrednictwem białek. Mikrotubule tworzą swego rodzaju szkielet komórkowy, który pozwala na usztywnienie określonych obszarów, wchodzi w skład wrzeciona mitotycznego i fragmoplastu i zapewnia transport ukierunkowany różnorodnego materiału komórki, jak cząsteczek białka lub ziarenek barwnika, a także niektórych organelli komórkowych, jak wakuole i rybosomy.

Peroksysomy - struktury te otoczone pojedyncza błona plazmatyczną występują w zielonych liściach. Mieszczą się w bezpośrednim kontakcie z chloroplastami i mitochondriami i stykają się z powierzchniami ich błon. Są wyspecjalizowanymi organellami uczestniczącymi w ważnych reakcjach metabolicznych komórki, wykazują bowiem aktywność oksydacyjno - redukcyjną. Wiąże się to z procesem fotooddychania i przemianami cyklu Calvina. Część wytworzonych w tym cyklu w tym cyklu produktów asymilacji CO₂ ulega w peroksysomach utlenieniu. W wyniku współdziałania peryksysomów i mitochondriów tworzą się dwa ważne składniki białka: aminokwasy glicyna i seryna.

Glioksysomy - otoczone pojedynczą błona plazmatyczną, występują w tkankach bogatych w tłuszcze. Są podobne do peroksysomów i występują obficie w kiełkujących nasionach zawierających tłuszcze jako materiał zapasowy ,a także pomiędzy ciałami tłuszczowymi bielma i liścieni. W gliosysomach zlokalizowane są enzymy, tj. cyklu glioksylanowego współdziałającego w procesach utleniania biologicznego, a także cząstkowych reakcji przemiany kwasów tłuszczowych w cukrowce.

Plastydy- drobne ciałka rozmieszczone w cytoplazmie. Zbudowane są z substancji białkowych i otoczone błoną białkowo tłuszczową. Wszystkie rodzaje plastydów można spotkać wyłącznie w komórkach roślinnych.

Chloroplasty - (ciałka zieleni), występują w komórkach położonych blisko powierzchni ciała rośliny, najliczniej gromadzą się na liściach. Chloroplasty mają zwykle soczewkowaty kształt a zabarwienie zielone, gdyż zawierają zielony barwnik, zwany chlorofilem.

Razem z chlorofilem występują także karoten i ksantofil (chloroplasty są zielone, ponieważ przeważa chlorofil). Otoczone są podwójną błoną białkowo-lipidową. Chloroplast jest autonomicznym organellum komórkowym.

Funkcje: podstawowe znaczenie dla życia komórki roślinnej, w chloroplastach odbywa się proces asymilacji dwutlenku węgla, czyli fotosynteza.

Chromoplasty - są to plastydy zawierające barwniki pomarańczowe i żółte - karoten i ksantofil. Występują w kom. roślin w postaci okrągłych ciałek albo kryształów, przybierając wówczas postać nieregularnych płytek lub igieł. Występują w różnych częściach roślin, np. kwiatach, owocach itp.

Funkcje: chromoplasty nadają odpowiednią barwę kwiatom, owocom, jesiennym liściom.

Leukoplasty - drobne bezbarwne plastydy, kształtu kulistego lub wrzecionowatego zwykle występujące w cytoplazmie w większej ilości. Najwięcej leukoplastów spotyka się w podziemnych częściach roślin (np. kłącza, bulwy). Funkcje: w leukoplastach odbywa się - przy udziale odpowiednich enzymów - przetwarzanie cukru w skrobię, która odkłada się np. w korzeniach.

Mitochondrium - miejsce przebiegu najważniejszych etapów oddychania komórkowego. Cząsteczka DNA i własne rybosomy czynią mitochondriom struktura niezależną od jądra komórkowego. Mitochondria są organellami o funkcji energiotwórczej i są siedliskiem wymiany gazowej (z wytworzeniem CO₂), gdyż w nich przebiegają procesy utleniania cukrowców, tłuszczowców i aminokwasów (syntezują i rozkładają), współdziałają z glioksysomami.

Jądro komórkowe - jest elementem niezbędnym do życia. Ma zwykle postać drobnego ciałka o kształcie kulistym, jajowatym lub soczewkowatym. Zawiera materiał genetyczny DNA. Rola jądra komórkowego wynika z faktu, że zawiera ono materiał genetyczny komórki (DNA). Tu zaczyna się proces realizacji informacji genetycznej, tym samym jądro steruje wszystkimi procesami metabolicznymi komórki. W czasie podziału komórki jadro odpowiada za precyzyjne rozdzielenie materiału genetycznego do komórek potomnych.

Chromosomy -są utworami różnego kształtu, najczęściej pałeczkowatego lub nitkowatego, o złożonej budowie wewnętrznej. W ich skład wchodzą: DNA (ok.35%), histony (ok. 40%), RNA (ok.12%), białka niehistonowe (ok. 10%) oraz lipidy, wielocukry. Chromosomy zawierają w postaci DNA geny, rozmieszczone wzdłuż osi chromosomu i dzięki temu są przekaźnikami informacji genetycznej. Cechą charakterystyczną chromosomów jest ich zdolność do samoodtwarzania.

Jąderko - ma zazwyczaj kulisty kształt i nie jest otoczone błona plazmatyczną. W składzie chemicznym jąderka można wyróżnić składnik ziarnisty odpowiadający rybosomom, składnik włóknisty zawierający RNA, włókienka chromatynowe oraz bezpostaciowe białka macierzy. Główna rola jąderka wiąże się z metabolizmem komórki i polega na syntezie rybosomalnego RNA i jego udział w syntezie niektórych białek.

3. Ściana komórkowa, jej funkcje, budowa z uwzględnieniem modyfikacji.

Ściana komórkowa - najbardziej zewnętrzna część komórki, która jest martwa. Zbudowana jest z mukopeptyd (związki cukrowo - węglowodanowej), rzadziej z celulozy. Ściana kom. może się barwić. Powstaje w momencie podziału (mitoza) w postaci blaszki, następnie tworzy się pierwotna ściana kom., która wzrasta wraz z kom.

Ściana komórkowa pełni różne funkcje:

U prokarioty - nadaje komórce kształt i chroni ją przed czynnikami zewnętrznymi (zwiesza jej wytrzymałość)
U eukarioty - chroni komórkę przed nadmiernymi siłami turgoru (procesem osmotycznym), jest dodatkowym elementem ochronnym

Modyfikacje ścian komórkowych powstają wskutek odkładania się w nich różnych substancji.
Sposoby odkładania się substancji w ścianie komórkowej:

Drewnienie (lignifikacja) - polega na odkładaniu się drzewnika (ligniny), w celulozowych warstwach ściany (przeważnie przestrzenie międzyfibrylarne). Ściany zdrewniałe staja się coraz grubsze, mniej rozciągliwe oraz trudniej przepuszczalne dla wody i rozpuszczonych w niej składników. Lignifikacja jest procesem żywej komórki i rozpoczyna się w drewniejących tkankach w okresie kształtowania się wtórnej ściany, a zachodzi przede wszystkim w ścianie pierwotnej. Wskutek tego komórki mające ściany silnie zdrewniałe zamierają.
Korkowacenie - (suberyfikacja) - polega na odkładaniu się od wewnątrz na ścianie pierwotnej i wtórnej delikatnych warstw suberyny. Suberyna jest estrem wysoko spolimeryzowanych kwasów tłuszczowych nasyconych i nienasyconych. Jest związkiem bezpostaciowym i hydrofobnym i nie łączy się chemicznie z celulozą ściany komórkowej. Z korkowaceniem idzie przeważnie w parze obumieranie komórek, jest procesem zabliźniającym rany.
Kutynizacja - zjawisko to polega na wzbogaceniu powierzchni ściany w cienką warstewkę tzw. kutykuli zbudowanej z kutyn, substancji wytwarzanych przez protoplasty skórki lub głębiej położonych komórek miękiszowych. Kutykula chroni komórkę przed utratą wody, inwazją pasożytów i szkodliwym działaniem czynników fizycznych, np. promieni ultrafioletowych.

Tzw. wosk kutykularny często w postaci niebieskawego nalotu pokrywa powierzchnię liści i owoców.

Adrustakcja - (apozycja) - nakładanie się na ściany substancji powlekających, dzięki czemu powstają nowe warstwy. Ściany komórkowe słabo przepuszczają wodę, ale bardzo dobrze światło.
Mineralizacja -zjawisko mineralizacji ściany jest charakterystyczne dla glonów, traw, turzyc i skrzypów. Najczęstszym sposobem mineralizacji jest wysycenie ściany krzemionką lub węglanem i szczawianem. Mineralizacja ścian komórkowych włosków i łodyg jest przystosowaniem chroniącym roślinę przed zjadaniem przez zwierzęta. Zmineralizowane ściany tracą swą elastyczność, stają się kruche i łamliwe.
Śluzowanie ściany - w przypadku inkrustacji i adkrustacji ściana komórkowa zmienia się dzięki wprowadzeniu do niej nowych substancji: proces śluzowacenia polega na chemicznej przemianie celulozy i substancji pektynowych w ciała zwane ogólnie śluzami. Pod względem chemicznym są raczej podobne do hemiceluloz, składają się bowiem z cukrów i kwasów uronowych. Maja właściwości pęcznienia w wodzie dając żele, masy śluzowate lub lepkie.

4. Cytoplazma. Podstawowe błony cytoplazmatyczne.

Cytoplazma - jest półpłynną, galaretowatą substancja wypełniającą wnętrze komórki. Składa się głównie z wody (ok.80%). Woda jest bardzo ważnym składnikiem cytoplazmy, gdyż w razie jej znacznej utraty następuje zahamowanie procesów życiowych. Oprócz wody cytoplazma zawiera 10 - 20 % substancji białkowych, które są podstawowym jej składnikiem, do ważnych składników cytoplazmy należą także tłuszcze (2-3%). Cytoplazma jest roztworem koloidalnym. Może przyjmować postać bardziej płynną (tzw. zol), lub bardziej stałą (tzw. żel). W niej zamieszczone są organelle.

Podstawowe błony cytoplazmatyczne:

Lipoproteinowa - kompleks białek z lipidami, w których białka mogą przejawiać swą aktywność biologiczną głównie jako nośniki w transporcie lipidów, biorą też udział w metabolizmie lipidów; lipoproteiny stanowią elementy składowe błon organelli komórkowych, np. mitochondriów, jąder, chloroplastów, błon komórkowych (do 20% lipidów). Nie przepuszczalna dla wody, umożliwia przechodzenie substancji rozpuszczonych w tłuszczach

Plazmalemma - (błona komórkowa) tworzy strukturę między cytoplazmą a ścianą komórkową. Jest wielowarstwowa, zbudowana z fosfolipidów oraz błony białkowo lipidowej. Jest to żywa część komórki, która dysponuje własnym układem enzymatycznym. Umożliwia kontakt ze środowiskiem oraz transportuje substancje do i z komórki.

Tonoplast - znajduje się na drodze przenikania z wakuoli do wakuoli - jest to błona elementarna o właściwościach wybiórczych, o innej przepuszczalności niż plazmolemma. Z rolą tonoplastu łączy się znaczenie układu wakuolarnego związane z transportem jonów i regulacja ciśnienia osmotycznego w komórce.

Mezoplazma - pozostała część cytoplazmy, położona bliżej środka i stanowiąca główną jej masę, jest mniej gęsta niż plazmolemma i powsiada liczne rozproszone w niej ziarnistości.

5. Wokuola, składniki soku komórkowego. Współzależność między ciśnieniem osmotycznym a turgorem. W jakich warunkach występuje plazmoliza?

Sok komórkowy - do najczęstszych składników soku komórkowego należą rozpuszczalne w wodzie węglowodany, tj. przede wszystkim dwucukry: cukier trzcinowy (sacharoza) i słodowy (maltoza), oraz jednocukry: cukier gronowy (glikoza) i owocowy (fruktoza).

Glikogen rozpowszechniony jako materiał zapasowy u zwierząt, zbudowany z a-glikozy podobnie jak skrobia, występuje w świecie roślin u grzybów, bakterii i sinic zamiast innych węglowodanów, jak skrobia lub cukier.

Śluzy należące również do węglowodanów występują np. w niektórych cebulach i bulwkach storczyków. W organach nadziemnych śluzy spotyka się przede wszystkim w łodygach i liściach sukulentów. Śluzy mogą powstawać również przez ześluzowacenie błon komórkowych.

Białka. Soczyste zbiorniki substancji zapasowych często zawierają białka rozpuszczalne w soku komórkowym. Można wykazać ich obecność przez dodanie odczynników strącających białka. Liczne, równomiernie rozmieszczone w plazmie wakuole zawierające białko tężeją w postaci okrągławych ziaren. W ich podstawowej masie, którą stanowią albuminy, mogą być zanurzone piękne krystaloidy białkowe utworzone z trudno rozpuszczalnych. Krystaloidy białka różnią się od prawdziwych kryształów zdolnością pęcznienia. Oprócz tego ziarna aleuronu często zawierają od jednego do kilka globoidów składających się z bezpostaciowej fityny - soli wapniowo-magnezowej. Komórki zewnętrznej warstwy tkanki odżywczej ziarniaków zbóż wypełnione są drobnymi ziarnami aleuronu.

Tłuszcze jako energetyczne substancje zapasowe gromadzone są u większości roślin nasiennych w tkance zapasowej nasion, najczęściej jednak w małej ilości. W szczególnie bogatych w tłuszcze nasionach stanowią one do 70% zawartości suchej masy. Również niższe organizmy, np. niektóre jednokomórkowe glony mogą w pewnych warunkach zawierać w suchej masie do 65% tłuszczów. W ubogiej w wodę plazmie tłuszcze tworzą emulsję złożoną z drobnych kropelek, z której przy dopływie wody oddzielają się większe krople oleju.

Tłuszcze roślinne, w zwykłej temperaturze najczęściej ciekłe, są mieszaniną estrów gliceryny z wieloma kwasami tłuszczowymi, zwłaszcza palmitynowym, stearynowym lub nienasyconym kwasem oleinowym .

Olejki lotne tworzą krople silnie załamujące światło w korzeniach, kłączach, korze, liściach, itp. Ściany komórek wypełnionych olejkiem są niekiedy skorkowaciałe, protoplasty ich zazwyczaj obumierają. Często olejek wydalany jest z komórek, w których się wytworzył (np. z włosków gruczołowych lub z komórek gruczołowych), albo też komórki całkowicie rozpuszczają się i olejek zlewa się w większe krople. Olejki lotne są mieszaniną terpenów oraz alkoholi, aldehydów i ketonów terpenowych, jak również, estrów, fenoli i wyższych alkoholi.

Antocyjany - określamy szereg spokrewnionych związków, które występują w wakuolach, najczęściej w połączeniach glikozydowych. Składniki niecukrowe (aglikony) powstające w wyniku hydrolizy antocyjaniny nazywają się antocyjanidynami. Ta sama antocyjanina może dawać barwę niebieską i czerwoną. Na przykład cyjanina nadaje barwę zarówno niebieskim kwiatom bławatka , jak i czerwonym różom. Flawony i antocyjany są chemicznie blisko spokrewnione. Niebieskie i czerwone antocyjanidyny są produktem redukcji flawonoli.

Glikozydy. Do związków cukrów - glikozydów - należy jeszcze szereg rozpowszechnionych wtórnych substancji roślinnych. Częściowo mają one charakter aromatyczny, jak np. glikozydy kumarynowe lub zawierające siarkę glikozydy olejku gorczycznego ; mogą być one mniej lub bardziej silnymi truciznami.

Garbniki. Wakuole wypełnione garbnikami rozpowszechnione są w komórkach kory (brunatne flobafeny = utlenione garbniki) i w owocach. Bogate w garbniki liście ma herbata, nasiona zaś - kawa. Garbniki są mieszaniną różnych aromatycznych substancji, częściowo o budowie glikozydowej. Rozpowszechnione w nich są kwasy galusowy, garbnikowy (tanina), elagowy i chlorogenowy. Kwas garbnikowy chroni tkanki przed szkodliwą działalnością mikroorganizmów.

Alkaloidy - dalsze ważne trucizny roślinne należą do grupy alkaloidów. Alkaloidy, czyli zasady roślinne, łączą się z kwasami dając sole. W rzeczywistości chodzi tu o szereg różnych heterocyklicznych związków zawierających w swoim pierścieniu azot. Należą do nich m. in. substancje czynne kawy (kofeina), herbaty (kofeina i teofilina), kakao (kofeina i teobromina), kory drzewa chinowego (chinina), maku (morfina, kodeina, narkotyna i in.) oraz znane trucizny: kokaina, strychnina, kolchicyna i kurara. Pomimo budowy alkaloidowej niezasadowa kolchicyna nie jest zaliczana do alkaloidów.

Turgor - stan jędrności komórek roślinnych, będący wynikiem napięcia ścian komórkowym pod wpływem wewnętrznego ciśnienia protoplastu na ściany. Protoplasty sąsiadujących ze sobą komórek stanowią układ osmotyczny (osmoza), w którym błony elementarne i tonoplast są nieprzepuszczalne lub słabo przepuszczalne dla pewnych substancji rozpuszczonych w wodzie, przepuszczalne natomiast dla wody. W miarę wnikania wody do komórki, powiększa się objętość jej wakuoli, która wywiera nacisk na otaczającą cytoplazmę, która z kolei wywiera ciśnienie na ścianę komórkową, która napina się (komórka jest w stanie turgoru). Utrata turgoru, czyli więdnięcie, następuje w wyniku zbyt wielkich strat wody w komórkach.

Plazmoliza, kurczenie się protoplastu i odstawanie jego zewnętrznej błony od ściany komórkowej. Plazmoliza następuje w wyniku odciągnięcia wody z wodniczek, spowodowanego znalezieniem się komórki w roztworze o wyższym stężeniu substancji osmotycznie czynnych (osmoza).Proces odwrotny, polegający na pobieraniu wody przez wodniczki z roztworu zewnętrznego o mniejszym stężeniu, nazywa się deplazmolizą. Plazmoliza może prowadzić do śmierci komórki.

6. Budowa błony cytoplazmatycznej oraz utwory błoniaste w komórce priokariotycznej i eukariotycznej.

Plazmolemma - (błona komórkowa) tworzy strukturę między cytoplazmą a ścianą komórkową. Jest wielowarstwowa, zbudowana z fosfolipidów oraz błony białkowo lipidowej. Jest to żywa część komórki, która dysponuje własnym układem enzymatycznym. Umożliwia kontakt ze środowiskiem oraz transportuje substancje do i z komórki.

Tylakoid - spłaszczony woreczek, nie jest oddzielony od cytoplazmy podstawowej specjalną otoczką. Kompleks tylakoidów i ich rozmieszczenie umożliwia powstanie dużej powierzchni asymilacyjnej. Pod względem chem. tylakoidy składają się w ok. 40% z białek, w 50% z frakcji lipidów, w ok. 10% z cukrowców.

Podział:

Plastydy- drobne ciałka rozmieszczone w cytoplazmie. Zbudowane SA z substancji białkowych i otoczone błoną białkowo tłuszczową. Wszystkie rodzaje plastydów można spotkac wyłącznie w komórkach roślinnych.

Chloroplasty - (ciałka zieleni), występują w komórkach położonych blisko powierzchni ciała rośliny, najliczniej gromadzą się na liściach. Chloroplasty mają zwykle soczewkowaty kształt a zabarwienie zielone, gdyż zawierają zielony barwnik, zwany chlorofilem.

Funkcje: podstawowe znaczenie dla życia komórki roślinnej, w chloroplastach odbywa się proces asymilacji dwutlenku węgla, czyli fotosynteza.

Chromoplasty - są to plastydy zawierające barwniki pomarańczowe i żółte - karoten i ksantofil. Występują w kom. roślin w postaci okrągłych ciałek albo kryształów, przybierając wówczas postać nieregularnych płytek lub igieł. Występują w różnych częściach roślin, np. kwiatach, owocach itp.

Funkcje: chromoplasty nadają odpowiednią barwę kwiatom, owocom, jesiennym liściom.

Leukoplasty - drobne bezbarwne plastydy, kształtu kulistego lub wrzecionowatego zwykle występujące w cytoplazmie w większej ilości. Najwięcej leukoplastów spotyka się w podziemnych częściach roślin (np. kłącza, bulwy). Funkcje: w leukoplastach odbywa się - przy udziale odpowiednich enzymów - przetwarzanie cukru w skrobię, która odkłada się np. w korzeniach.

7. Jądro komórkowe. Stany jądra komórkowego, jego budowa i rola w komórce.

Jądro komórkowe - jest elementem niezbędnym do życia. Ma zwykle postać drobnego ciałka o kształcie kulistym, jajowatym lub soczewkowatym. Zawiera materiał genetyczny DNA.

Stany jądra komórkowego:

Jądro mitotyczne - występuje w komórkach w czasie podziału mitotycznego
Jądro interfazowe -występuje między podziałami, powiększone ilości materiału genetycznego poprzez replikację, występuje wzrost ilości białek i namnażają się organelle
Jądro metaboliczne - pełni funkcję komórki, która reguluje procesy przemiany materii oraz buduje określone tkanki lub organelle

Budowa jądra komórkowego:

Błona cytoplazmatyczna - (błona jądrowa) - podwójna błona białkowo- lipidowa, nie przylegająca do siebie, w której znajdują się otworki zwane porami, które umożliwiają kontakt jądra z cytoplazmą (wymiana składników)
Jąderka - występują w obrębie chromatyny, tworzą kuliste struktury. Zadaniem jąderka jest synteza składników rybosomów (gromadzony kwas RNA, ok.70% białka, 10%tłuszczy, 20% kwasy nukleinowe - RNA, DNA);wzrost związany z namnażaniem się komórek
Sok jądrowy - (kariolimfa) - wypełnia wnętrze jądra, jest to półpłynna masa składająca się z substancji białkowych ze znaczną zawartością fosforu. W soku jądrowym zawieszona jest chromatyna
Chromatyna - jest to wielokrotnie zwinięta nić DNA połączona z białkami. W czasie podziału chromatyna układa się w wydłużone struktury zwane chromosomami (zbudowane z białka i DNA). Kwas deoksyrybonukleinowy - DNA - stanowi istotny i bardzo ważny składnik jądra komórkowego, ponieważ kwas ten kieruje przemianami chemicznymi w komórkach i wpływa na wykształcenie odpowiednich cech i właściwości w rozwijających się organizmach.

Rola jądra komórkowego wynika z faktu, że zawiera ono materiał genetyczny komórki (DNA). Tu zaczyna się proces realizacji informacji genetycznej, tym samym jądro steruje wszystkimi procesami metabolicznymi komórki. W czasie podziału komórki jadro odpowiada za precyzyjne rozdzielenie materiału genetycznego do komórek potomnych.

8. Rodzaje plastydów oraz ich rola w roślinie.

Plastydy- drobne ciałka rozmieszczone w cytoplazmie. Zbudowane SA z substancji białkowych i otoczone błoną białkowo tłuszczową. Wszystkie rodzaje plastydów można spotkac wyłącznie w komórkach roślinnych.

Chloroplasty - (ciałka zieleni), występują w komórkach położonych blisko powierzchni ciała rośliny, najliczniej gromadzą się na liściach. Chloroplasty mają zwykle soczewkowaty kształt a zabarwienie zielone, gdyż zawierają zielony barwnik, zwany chlorofilem.

Funkcje: podstawowe znaczenie dla życia komórki roślinnej, w chloroplastach odbywa się proces asymilacji dwutlenku węgla, czyli fotosynteza.

Chromoplasty - są to plastydy zawierające barwniki pomarańczowe i żółte - karoten i ksantofil. Występują w kom. roślin w postaci okrągłych ciałek albo kryształów, przybierając wówczas postać nieregularnych płytek lub igieł. Występują w różnych częściach roślin, np. kwiatach, owocach itp.

Funkcje: chromoplasty nadają odpowiednią barwę kwiatom, owocom, jesiennym liściom.

Leukoplasty - drobne bezbarwne plastydy, kształtu kulistego lub wrzecionowatego zwykle występujące w cytoplazmie w większej ilości. Najwięcej leukoplastów spotyka się w podziemnych częściach roślin (np. kłącza, bulwy).

Funkcje: w leukoplastach odbywa się - przy udziale odpowiednich enzymów - przetwarzanie cukru w skrobię, która odkłada się np. w korzeniach.

9. Budowa mitochondrium i jego rola w komórce.

Mitochondrium - miejsce przebiegu najważniejszych etapów oddychania komórkowego. Cząsteczka DNA i własne rybosomy czynią mitochondriom struktura niezależną od jądra komórkowego. Mitochondria są organellami o funkcji energiotwórczej i są siedliskiem wymiany gazowej (z wytworzeniem CO₂), gdyż w nich przebiegają procesy utleniania cukrowców, tłuszczowców i aminokwasów (syntezują i rozkładają), współdziałają z glioksysomami.

Zewnętrzna błona mitochondrialna - struktura trójwarstwowa charakterystyczna dla błon elementarnych. Zawiera więcej fosfolipidów od błony wewnętrznej.
Błona wewnętrzna - o strukturze podobnej do błony zewnętrznej, lecz rozwiniętej w postaci licznych pofałdowań tworzących grzebienie, rurki lub woreczki (te ostatnie są charakterystyczne dla komórek roślinnych). Różni się składem biochemicznym od błony zewnętrznej: posiada mniej fosfolipidów, inny jest stosunek ilościowy lipidów do białka. Błona wewnętrzna jest usiana licznymi cząstkami (cząsteczki enzymu ATP-azy) osadzonymi na szypułkach (fosfolipidowy łącznik z błoną).
Matrix - (przestrzenna macierz); substancja przypominająca cytoplazmę. Głównie w macierzy zlokalizowany jest ciąg reakcji znany jako cykl Krebsa, w którym pirogronian powstający w wyniku glikozy, beztlenowej przemiany glukozy, zostaje utleniony do dwutlenku węgla.
Rybosomy - występują luźno w matrixie, składają się z cząsteczek kwasu rybonukleinowego (RNA), są strukturami, w których zachodzi proces biosyntezy białek.
DNA mitochondrialne - świadczy o zdolności do samodzielnej syntezy białka i funkcji genetycznej.

11. Komórka diploidalna, haploidalna, poliploidalna- podać przykłady występowania w roślinach

Komórka diploidalna (2n) → posiadająca w jądrze komórkowym dwa zestawy chromosomów homologicznych. Powstaje w wyniku połączenia dwóch gamet lub podziału mitotycznego innej komórki diploidalnej. Diploidalne są prawie wszystkie komórki ciała zwierząt i większości roślin.

Komórka haploidalna (1n) → posiada w jądrze komórkowym jeden zestaw chromosomów. Powstaje w wyniku podziału mejotycznego komórki diploidalnej. Komórkami haploidalnymi są komórki rozrodcze - gamety (plemniki i komórki jajowe) np. kwiaty (pręciki i słupki).

Komórka poliploidalna- Komórka, która zawiera cztery lub pięć chromosomów w każdej parze homologicznej np. pszenica

12. Merystemy pierwotne i wtórne z czego się składają, lokalizacja, funkcja

Merystemy to tkanki utworzone z komórek zdolnych do regularnych podziałów. Są to komórki o cienkich wyłącznie pierwotnych ścianach komórkowych, ze stosunkowo dużymi jądrami. Komórki te dzieląc się produkują nowe partie tkanki, które po zróżnicowaniu powodują wzrost organów już istniejących lub tworzą nowe ( np. wzrost liści, kwatów).

Ze względu na umiejscowienie wyróżniamy: wierzchołkowe (stanowią szczytowe zakończenie organów osiowych[łodyga, korzeń] i powodują ich wzrost na długość) i boczne(wewnątrz organów osiowych cylinder tkanki merystematycznej, która odkłada nowe komórki do wnętrza i na zewnątrz oraz powoduje wzrost łodygi i korzenia na grubość).

Merystemy pierwotne wywodzą się z tkanek embrionalnych zarodka. Stąd też zachowują zdolność do podziału przez całe życie( np. stożki wzrostu pędu i korzenia).

Merystemy wtórne- powstają z żywych komórek tkanek stałych przez odróżnicowanie i powrót do stanu embrionalnego( np. KAMBIUM, miazga korkorodna, merystemy wierzchołkowe korzeni bocznych oraz korzeni i pędów przybyszowych)

13. Charakterystyka tkanek miękiszowych, rodzaje, występowanie i funkcja

Miękisz zwany także parenchymą, zbudowane są z komórek najbardziej zbliżonych do niezróżnicowanych komórek pierwotnych. Są to komórki duże, zazwyczaj cienkościenne, celulozowe z dużą wakuolą otoczoną przez cytoplazmę, która wyściela cienką warstewką ścianę komórkową. Charakterystyczną cęchę stanowi występowanie przestworów międzykomórkowych.

Funkcje:

pełnia w roślinie zasadnicze czynności fizjologiczne przemiany materii i energii
uczestniczą w procesach fotosyntezy, oddychania, osmozy i transpiracji
gromadzą materiały zapasowe i wodę

Rodzaje:

Miękisz zasadniczy

Stanowi on główną tkankę wypełniającą wszystkie przestrzenie pomiędzy innymi tkankami w roślinie.

Miękisz asymilacyjny

Charakteryzuje się obecnością w komórkach dużej ilości chloroplastów. Jest to główna tkanka

Asymilacyjna rośliny, w której odbywają się podstawowe procesy życiowe: fotosyntezy i wytwarzania materii organicznej.

Występowanie: obwodowe partie roślin, do których ma dostęp światło, liście

Miękisz spichrzowy(gromadzący)

Służy do przetwarzania prostych związków organicznych na bardziej złożone i magazynowanie ich jako materiałów zapasowych w roślinie, takich jak np. skrobia, cukry, tłuszcze, białka. W komórkach tego miękiszu znajdują się leukoplasty wytwarzające skrobię zapasową.

Występowanie: korzenie spichrzowe, bulwy, kłącza, owoce, nasiona

Miękisz powietrzny

Dzięki wielkim przestworom międzykomórkowych stanowi rezerwuar powietrza i ułatwia oddychanie częściom rośliny zanurzonych w wodzie.

Występowanie: rośliny wodne i bagienne

Miękisz wodny

Składa się z komórek zwierających olbrzymie wakuole, w których przechowywana jest woda.

Występuje u kaktusów, gruboszy, aloesu itp.

Miękisz rdzeniowy, miękisz rdzenia (drzewny i łykowy)

Komórki tego miękiszu są cienkościenne, wypełnione skrobią, o kształcie wielobocznym lub zaokrąglonym. Z miękiszu rdzeniowego składa się centralna część łodyg paproci i roślin kwiatowych, tzw. rdzeń. Miękisz ten jest częścią walca osiowego korzenia, gdzie po odróżnicowaniu się jego komórek powstaje kambium od zewnętrznej strony drewna pierwotnego i wewnętrznej łyka pierwotnego.

14. Układ przewietrzający w roślinie

Układ przewietrzający (wentylacyjny) utworzony jest z przestworów makrokomórkowych wypełnionych powietrzem, umożliwia on wymianę na zasadzie dyfuzji. System przestworów powietrznych korzenia jest połączony z przestrzenią gazową gleby poprzez przetchlinki, w pędzie zaś połączony jest z atmosferą za pomocą szparek w skórce i przetchlinek w korkowicy.

15. Tkanki przewodzące. Rodzaje wiązek przewodzących

Tkanki przewodzące rozprowadzają wodę i materiały odżywcze w roślinie. Zbudowane SA przede wszystkim z komórek zrastających się w swoiste rurki, zdatne do szybkiego przewodzenia.

Wyróżniamy dwie tkanki przewodzące:

żywą tkanke łykową czyli FLOEM- rozprowadzający produkty asymilacji z liści do miejsc ich użytkowania i gromadzenia w charakterze zapasów

martwą tkankę drzewną- KSYLEM- przewodzący roztwory wodne z korzeni do organów pędu

Rodzaje wiązek przewodzących

Floem i ksylem tworzą wiązki przewodzące zwane wiązkami łyko-drzewnymi.

wiązki centryczne- z floemem otoczonym przez ksylem lub odwrotnie
wiązki radialne- floem występuje na przemian z ksylemem w układzie promienistym
wiązki kolateralne- floem znajduje się po zewnętrznej stronie ksylem

U roślin dwuliściennych występują wiązki otwarte ( między floemem a ksylemem może wystąpić kambium, które powoduje rozrastanie się wiązki na grubość przez wtórny przyrost łyka i drewna)

U roślin jednoliścienne występują wiązki zamknięte ( bez przyrosty wtórnego)

16. Tkanki wzmacniające, ich rozmieszczenie w roślinie.

Tkanka wzmacniająca- zasadniczą funkcją jest ochrona rośliny przed rozerwaniem lub złamaniem.

Wśród tkanek wzmacniających rozróżniamy:

1) kolenchymę (zwarcicę) - zbudowaną z żywych komórek o nierównomiernie zgrubiałych ścianach komórkowych, występującą w intensywnie rosnących częściach roślin,

2) sklerenchymę (twardzicę) -zbudowaną z martwych komórek o równomiernie zgrubiałych ścianach komórkowych, występującą w już wyrośniętych organach rośliny.

17. Tkanki wydzielnicze roślin.

Włoski gruczołowe

Występują na skórce łodyg, liści i kwiatów, posiadają główkę składającą się z jednej lub wielu komórek wydzielniczych. Wydzielina gromadzi się między ścianą komórki a nieprzepuszczalną kutykulą, która uwypukla się i pęka, wylewając wydzielinę na zewnątrz- jest to przeważnie olejek lotny.

Miodniki

Mają niekiedy charakter włosków gruczołowych, chociaż zwykle są to miękiszowe komórki wydzielnicze, wytwarzający bogaty w cukier, białko i tłuszcz nektar.

Komórki gruczołowe

Występują pojedynczo lub w małych skupieniach w miękiszu liści, łodyg i korzeni. Wydzielina ich gromadzi się w samych komórkach lub w otoczonych przez nie przestworach międzykomórkowych zwanych zbiornikami wydzielin( np. liście dziurawca)

Rurki mleczne

Wytwarzają i gromadzą sok mleczny- gęsta i lepką ciecz składającą się z wody, cukrów, skrobi, białek i tłuszczów oraz balsamów, kauczuku i gutaperki. Są to przeważnie materiały zapasowe roślin.

a) rurki mleczne członowate- gęsta sieć wielu komórek wydzielniczych, które zatraciły oddzielające je przegrody

b) rurki mleczne nieczłonowane- bardzo długie i rozgałęzione komórki wielojądrowe

18. Tkanki okrywające pierwotne i wtórne pędu oraz rodzaje włosków i ich funkcja

1. EPIDERMA - skórka okrywająca pęd rośliny. Jest izolacyjna ponieważ komórki w tej warstwie ściśle do siebie przylegają, mają zgrubiałe ściany komórkowe i mają zdolność do podziałów. Na powierzchni epidermy może występować wosk, który chroni roślinę przed nadmierną utratą wody oraz przed wnikaniem do środka pyłów i bakterii. W epidermie znajdują się aparaty szparkowe oraz włoski.

*Aparaty szparkowe (pytanie 20)

*Włoski - włoski mogą być gęste i długie (wtedy chronią roślinę przed przegrzaniem oraz przed nadmierną utratą wody), niektóre mogą też mieć charakter wydzielniczy i wytwarzać olejki eteryczne, substancje żywiczne itp. wabiące owady. Włoski mogą być też parzące (pokrzywa), lotne (pomagające w wiatropylności) albo haczykowate (służące roślinie do czepiania się).

19. Tkanki okrywające pierwotne i wtórne korzenia.

PIERWOTNE TKANKI OKRYWAJĄCE :

1. EPIBLEMA - inaczej mówiąc ryzoderma, jest to skórka okrywająca korzeń. Jest zbudowana z podłużnych komórek, nie zawierających kutyny, przystosowanych do pobierania wody z gleby. Korzeń pobiera wodę za pomocą włośników znajdujących się w skórce. Przez włośniki pobierana jest woda, sole mineralne oraz tlen. Włośniki znajdują się na korzeniu powyżej jego strefy elongacujnej.

3. ENDODERMA - otacza walec korzenia i chroni go przed wnikaniem mikroorganizmów i kontroluje przepływ wchłanianej wody wgłąb korzenia.Komórki endodermy ściśle do siebie przylegają, co znacznie wyhamowuje przenikanie wody do wnętrza, ściany komórek są bardzo zgrubiałe i tylko niektóre maja cienkie ścianki i umożliwiają wnikanie wody, są nazywane komórkami przepustowymi.

4. EGZODERMA - występuje tuż pod skórką korzenia, jej komórki są skorkowaciałe i stanowią warstwę izolacyjną.

TKANKI WTÓRNE OKRYWAJĄCE

1. KOREK - inaczej felem, występuje na powierzchni organów roślin rozrośniętych na grubość. Jest wielowarstwową tkanką składającą się z martwych komórek. Okrywa starsze korzenie i pędy podziemne, pnie i drzewa. Jest wytwarzany przez felogen. Korek wspólnie z felogenem i felodermą tworzy korkownicę ( parenchymę). Komórki korka są wypełnione powietrzem więc stanowi dobry izolator, wymianę gazową umożliwiają mu przetchlinki (malutkie szparki w korku którymi powietrze przepływa do środka).

20. Budowa i działanie aparatów szparkowych

*Aparaty szparkowe - służą do transpiracji, są zbudowane z dwóch komórek szparkowych między którymi znajduje się szparka. Pod aparatami szparkowymi znajdują się komory powietrzne, które dalej łączą się z przestworami międzykomórkowymi. Otwieranie się i zamykanie aparatów szparkowych zależy od ruchów turgorowych w komórkach. Jeśli komórka jest wypełniona wodą to szparka otwiera się powodując wyparowywanie tej wody, natomiast jeśli w komórce jest słaby turgor wtedy szparki są zamknięte by woda nie wyparowywała z rośliny.

55. Rośliny okrytozalążkowe dwuliścienne i jednoliścienne

Rośliny jednoliścienne mają zarodek z jednym liścieniem i kwiaty trójdzielne, są często wiatropylne. Większość to roślin zielne (formy drzewiaste zdarzają się rzadko). Ich drobne wiązki przewodzące, rozproszone po całej szerokości łodygi, są zamknięte, a więc nie występuje tu klasyczny przyrost na grubość. Jednoliścienne mają liście o blaszkach niepodzielonych i równoległej nerwacji, a system korzeniowy wiązkowy np. Konwalia majowa, śnieżyczka przebiśnieg, wiechlina roczna (trawa).

0x08 graphic
Rośliny dwuliścienne maja zarodek z dwoma liścieniami. Zaliczane tu rośliny maja łodygi zdrewniałe lub zielne, o otwartych, czyli zdolnych do wtórnego przyrostu na grubość, wiązkach przewodzących. System korzeniowy najczęściej jest palowy. Ich liście są zazwyczaj ogonkowe, o nerwacji pierzastej lub dłoniastej, czasami miewają przylistki. Kwiat obupłciowy czterokrotny, czyli czteroelementowy, składa się ze: słupka lub kilku słupków tworząc tzw. słupkowie, pręcików, korony utworzonej z płatków (najczęściej 4-5 sztuk) i kielicha złożonego z tzw. działek. Płatki korony i działki kielicha tworzą tzw. podwójny okwiat. Dwuliścienne są dziś najliczniejszą grupą roślin( np. pokrzywa zwyczajna, koniczyna polna, kasztanowiec zwyczajny).

56. Trawy i ich znaczenie przyrodnicze

Trawy to rośliny jednoliścienne, których osią pędu jest łodyga (tzw. Źdźbło), z której wyrastają liście równowąskie, tworzące długie pochwy i obejmujące dolne partie międzywęźli. Podstawa pochwy liściowej tworzy charakterystyczne zgrubienie zwane kolankiem, które chroni merystem łodygi. Najważniejsze międzywęźla wytwarzają szczytowe kwiatostany. Międzywęźla są puste, węzły natomiast są pełne. Budowa tylko nadaje źdźbłu lekkość, giętkość i wytrzymałość na zginanie.

* Krzewienie traw- odbywa się poprzez tworzenie pędów i korzeni przybyszowych w podziemnych węzłach źdźbła lub w jego partiach znajdujących się blisko powierzchni ziemi. Węzły umieszczone są tu blisko siebie. W katach liści tych węzłów rozwijają się pączki boczne, które przekształcają się w pędy podziemne rosnące ku powierzchni gleby i tworzące nowe pędy

Znaczenie trwa:

Przyczynia się do poprawy stanu środowiska
Zachowuje żyzne gleby
Stanowi pożywienie zarówno dla ludzi jak i zwierząt

Wyszukiwarka