Komisja Europejska

Komisja jest politycznie niezależną instytucją, która reprezentuje i dba o interesy całej UE. Jest ona siłą napędzającą systemu instytucjonalnego UE: zgłasza projekty aktów prawnych, proponuje kierunki polityki i programy działania, a także jest odpowiedzialna za wykonanie decyzji Parlamentu i Rady. Podobnie do Parlamentu i Rady, Komisja Europejska została powołana do życia w latach 50. na mocy traktatów założycielskich UE. Liczebność Komisji w przyszłości Obecny skład Komisji Europejskiej (2004-2009) Kto tworzy Komisję? Termin Komisja jest używany w dwóch znaczeniach. Po pierwsze, odnosi się on do Członków Komisji - tzn. osób mianowanych przez państwa członkowskie i Parlament w celu zarządzania tą instytucją i podejmowania decyzji. Po drugie, terminem Komisja określa się samą instytucję i jej personel. Nieformalnie, Członkowie Komisji znani są jako komisarze. Wszyscy z nich zajmowali stanowiska polityczne w krajach, z których pochodzą, a wielu piastowało urząd ministra w rządzie, lecz będąc Członkami Komisji są oni obowiązani działać w interesie całej Unii i nie mogą przyjmować instrukcji od rządów krajowych. Co pięć lat powoływana jest Komisja w nowym składzie, przy czym następuje to w ciągu sześciu miesięcy od wyborów do Parlamentu Europejskiego. Procedura jest następująca: Rządy państw członkowskich wspólnie uzgadniają, kogo wyznaczyć na stanowisko nowego Przewodniczącego Komisji. Kandydat na Przewodniczącego Komisji w porozumieniu z rządami państw członkowskich dokonuje wyboru pozostałych Członków Komisji. Następnie nowy Parlament przeprowadza rozmowę ze wszystkimi członkami i przedstawia swoją opinię na temat całego kolegium. Po uzyskaniu zatwierdzenia, Komisja w nowym składzie może oficjalnie przystąpić do pracy w styczniu następnego roku. Komisja jest politycznie odpowiedzialna przed Parlamentem, który jest uprawniony do odwołania jej w drodze złożenia wniosku o wotum nieufności. Komisja uczestniczy we wszystkich sesjach Parlamentu, podczas których ma obowiązek objaśniać i uzasadniać kierunki swojej polityki. Również regularnie odpowiada ona na pisemne i ustne interpelacje zgłaszane przez deputowanych. Bieżącymi zadaniami Komisji zajmują się jej urzędnicy administracyjni, eksperci, tłumacze pisemni i ustni oraz personel biurowy. Europejska służba cywilna liczy około 24 000 osób. Choć liczba ta wydaje się ogromna, w rzeczywistości jest ona mniejsza niż liczba osób zatrudnianych przez władze miejskie większości średniej wielkości miast w Europie. Służba cywilna nie składa się z bezdusznych biurokratów, ale zwykłych obywateli z każdego kraju UE, wybranych w drodze konkurencyjnych egzaminów, którzy współpracują ze sobą w celu zbudowania silnej i odnoszącej sukcesy Unii Europejskiej. Funkcjonariusze Komisji - podobnie jak personel pozostałych instytucji UE - są rekrutowani przez Europejskie Biuro Doboru Kadr (EPSO). Gdzie jest siedziba Komisji? Choć siedziba Komisji mieści się w Brukseli (Belgia), jej biura znajdują się również w Luksemburgu, przedstawicielstwa - we wszystkich państwach UE, a delegatury - w wielu stolicach różnych krajów świata. Czym zajmuje się Komisja? Komisja Europejska spełnia cztery główne funkcje: przedstawia Parlamentowi i Radzie projekty aktów prawnych; zarządza i realizuje politykę i budżet UE; egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunałem Sprawiedliwości); reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład podczas negocjowania umów między UE a innymi krajami. 1. Zgłaszanie projektów aktów prawnych Na mocy Traktatu, Komisji przysługuje prawo inicjatywy. Innymi słowy, Komisja sama jest odpowiedzialna za opracowywanie propozycji nowych przepisów wspólnotowych, a następnie przedstawianie ich Parlamentowi i Radzie. Celem tego typu wniosków musi być ochrona interesów Unii i jej obywateli, a nie pojedynczych krajów lub sektorów gospodarki. Przed zgłoszeniem jakichkolwiek propozycji, Komisja musi zapoznać się z nowymi wydarzeniami i problemami w Europie oraz rozważyć, czy legislacja UE jest najlepszym sposobem ich rozwiązania. Dlatego Komisja na bieżąco kontaktuje się z wieloma różnymi grupami interesów oraz dwoma organami doradczymi - Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym (ang. EESC, złożonym z przedstawicieli pracodawców i związków zawodowych) oraz Komitetem Regionów (ang. COR, złożonym z przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych). Komisja stara się również poznać opinię parlamentów i rządów krajowych. Komisja proponuje podjęcie działania na szczeblu UE tylko wtedy, gdy uzna, że dany problem nie może zostać skuteczniej rozwiązany w drodze podjęcia działań na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym. Ta zasada podejmowania działań na możliwie najniższym szczeblu zwana jest zasadą subsydiarności. Jeśli jednak Komisja stwierdza, że legislacja UE jest konieczna, wówczas opracowuje ona projekt aktu prawnego, który jej zdaniem skutecznie rozwiąże problem i zaspokoi możliwie najszerszy zakres interesów. Dbając o prawidłowość szczegółów technicznych, Komisja konsultuje się z ekspertami wchodzącymi w skład jej różnorakich komitetów i grup roboczych. 2. Realizacja polityki i budżetu UE Będąc organem wykonawczym Unii Europejskiej, Komisja jest odpowiedzialna za zarządzanie i realizację budżetu Unii, kierunków jej polityki oraz programów przyjętych przez Parlament i Radę. Choć większość faktycznej pracy, jak również realizacja wydatków, jest wykonywana przez władze krajowe i lokalne, Komisja jest odpowiedzialna za nadzór. Jednym z przykładów polityki aktywnie prowadzonej przez Komisję jest polityka konkurencji: Komisja monitoruje działania karteli i koncentracje przedsiębiorstw oraz upewnia się, że państwa UE nie dotują swoich sektorów gospodarki w taki sposób, który naruszałby konkurencję. Przykłady programów UE realizowanych przez Komisję obejmują wiele dziedzin, od programów Interreg i Urban (współpraca transgraniczna między regionami oraz pomoc w rewitalizacji upadających obszarów miejskich) aż po program Erasmus (wymiana studentów między państwami Europy). Komisja zajmuje się budżetem UE pod czujnym okiem Trybunału Obrachunkowego. Obie instytucje dążą do zapewnienia dobrego zarządzania finansami. Parlament Europejski udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu tylko wtedy, gdy jest zadowolony z wyników przedstawionych w rocznym sprawozdaniu Trybunału Obrachunkowego. 3. Egzekwowanie prawa wspólnotowego Komisja działa jako “strażniczka traktatów”. Oznacza to, że Komisja wraz z Trybunałem Sprawiedliwości jest odpowiedzialna za zapewnienie właściwego stosowania przepisów prawa UE we wszystkich państwach członkowskich. Jeśli Komisja stwierdzi, że jedno z państw UE nie stosuje prawa wspólnotowego i w związku z tym nie wypełnia swoich zobowiązań prawnych, podejmuje ona działania w celu usunięcia takiego naruszenia. Najpierw inicjuje ona procedurę prawną zwaną procedurą w sprawie naruszenia zobowiązań. Polega ona na przesłaniu rządowi oficjalnego pisma, w którym Komisja wyjaśnia, dlaczego uważa, iż dany kraj narusza prawo UE, a także określa ostateczny termin udzielenia Komisji szczegółowej odpowiedzi. Jeśli naruszenia prawa nie uda się usunąć w wyniku zastosowania tej procedury, Komisja ma obowiązek wnieść daną sprawę do Trybunału Sprawiedliwości, który jest uprawniony do wymierzania kar. Orzeczenia Trybunału są wiążące dla państw członkowskich i instytucji UE. 4. Reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej Komisja Europejska jest znaczącą rzeczniczką Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej. Pozwala ona 25 państwom członkowskim mówić jednym głosem na forum międzynarodowym, np. forum Światowej Organizacji Handlu (WTO). Komisja jest również odpowiedzialna za negocjowanie umów międzynarodowych w imieniu UE. Przykładem może być Umowa Cotonou, w której przedstawiono warunki ważnego partnerstwa w zakresie pomocy i handlu między UE a rozwijającymi się krajami Afryki, Morza Karaibskiego i Pacyfiku. Jak zorganizowana jest praca Komisji? Od Przewodniczącego Komisji zależy, który komisarz będzie odpowiedzialny za dany obszar polityki oraz czy nastąpi (w razie konieczności) przetasowanie w odniesieniu do wyznaczonych zakresów obowiązków jeszcze w trakcie kadencji Komisji. Przewodniczący, za zgodą Komisji, jest również uprawniony do żądania ustąpienia danego komisarza. Zespół komisarzy (znany również jako Kolegium) obraduje w Brukseli raz w tygodniu, zwykle w środy. Każdy punkt w porządku obrad jest referowany przez komisarza odpowiedzialnego za dany obszar polityki, a Kolegium podejmuje w danej sprawie kolektywną decyzję. Personel Komisji pracuje w departamentach zwanych Dyrektoriatami Generalnymi (DG) Czasami spotyka się również określenie Dyrekcje Generalne [przyp. tłum.]. oraz służbami (np. Służby Prawne oraz Służby Tłumaczeniowe). Każdy DG zajmuje się określonym obszarem polityki pod kierunkiem Dyrektora Generalnego, który jest odpowiedzialny przed jednym z komisarzy. To właśnie DG faktycznie opracowują i sporządzają przedstawiane przez Komisję projekty aktów prawnych, przy czym propozycje te uzyskują oficjalny status dopiero po przyjęciu ich przez Kolegium na jego cotygodniowym posiedzeniu. Przebieg procedury został przedstawiony poniżej. Załóżmy, na przykład, że Komisja widzi potrzebę przyjęcia nowych aktów prawnych mających na celu zapobieganie zanieczyszczeniu rzek w Europie. Dyrektoriat Generalny ds. Ochrony Środowiska opracowuje projekt aktu, opierając się na szeroko zakrojonych konsultacjach z europejskim sektorem przemysłowym i rolnym, ministrami ochrony środowiska w poszczególnych państwach członkowskich oraz z organizacjami działającymi na rzecz ochrony środowiska. Projekt aktu prawnego jest następnie omawiany ze wszystkimi właściwymi w tej dziedzinie departamentami Komisji oraz, w razie konieczności, zmieniany. Następnie jest on sprawdzany przez Służby Prawne i gabinety komisarzy (osobisty personel polityczny). Po całkowitym przygotowaniu projektu, Sekretarz Generalny umieszcza go w porządku obrad najbliższego spotkania Komisji. Podczas obrad Komisarz ds. Ochrony Środowiska wyjaśnia swoim kolegom przyczyny zgłoszenia takiej legislacji, a następnie poddaje projekt pod dyskusję. Jeżeli osiągnięte zostanie porozumienie, Kolegium przyjmuje projekt i przesyła dokument do Rady i Parlamentu Europejskiego celem rozpatrzenia. Jeśli komisarze nie mogą osiągnąć porozumienia, Przewodniczący wnosi o przeprowadzenie głosowania nad projektem. Liczebność Komisji w przyszłości Do 1 maja 2004 r. każde z najbardziej zaludnionych państw członkowskich zawsze wyznaczało po dwóch komisarzy, a pozostałe państwa UE - po jednym. Gdyby jednak ten system został utrzymany po rozszerzeniu UE, Komisja stałaby się zbyt duża, by sprawnie funkcjonować. Wraz z przystąpieniem do Unii dziesięciu nowych państw członkowskich, przybyło dziesięciu nowych komisarzy (ich łączna liczba wzrosła do 30). W związku z tym, z chwilą rozpoczęcia przez Komisję nowej kadencji 2004-2009 (1 listopada 2004 r.), każdy kraj będzie ma prawo wyznaczania tylko jednego komisarza. Gdy liczba państw członkowskich zwiększy się do 27, Rada - podejmując jednomyślną decyzję - ustali maksymalną liczbę komisarzy. Musi ich być mniej niż 27, a ich narodowość będzie określana systemem rotacyjnym, który będzie w pełni sprawiedliwy dla wszystkich państw.

Parlament Europejski

Początki istnienia Parlamentu Europejskiego sięgają lat 50. i traktatów założycielskich. Od 1979 roku deputowani wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Wybory parlamentarne odbywają się co pięć lat, a do głosowania uprawniony jest każdy obywatel Unii Europejskiej zarejestrowany jako wyborca. Zatem Parlament wyraża demokratyczną wolę kilkuset milionów obywateli UE, a także reprezentuje ich interesy podczas dyskusji z innymi instytucjami UE. Parlament Europejski ma 3 siedziby: Bruksela, Luksemburg i Strasburg.

PREZYDIUM

W skład Prezydium wchodzi przewodniczący i czternastu wiceprzewodniczących. Pięciu kwestorów ma w Prezydium głos doradczy. Gdy w głosowaniach jest równa liczba głosów za i przeciw, decydujący jest głos Przewodniczącego.
Prezydium ma zasadniczy wpływ na to, jak na co dzień funkcjonuje Parlament Europejski.

• Przewodniczący

Procedura zgłaszania kandydatów i przepisy ogólne dotyczące wyboru przewodniczącego, wiceprzewodniczących i kwestorów (art. 12)

1. Przewodniczący, wiceprzewodniczący i kwestorzy są wybierani w głosowaniu tajnym, zgodnie z postanowieniami art. 162. Kandydatury mogą być proponowane wyłącznie za zgodą zainteresowanych. Kandydaturę może zgłosić jedynie grupa polityczna lub co najmniej trzydziestu siedmiu posłów. Jednakże, jeżeli liczba kandydatur nie przekracza liczby miejsc do obsadzenia, kandydaci mogą być wybrani przez aklamację.

2. Podczas wyboru Przewodniczącego, wiceprzewodniczących i kwestorów wskazane jest zapewnienie sprawiedliwej reprezentacji Państw Członkowskich oraz opcji politycznych.

Wybór przewodniczącego - głosowanie tajne (art. 12. i 162. Regulaminu), bezwzględną większością głosów (art. 13. Regulaminu) na dwuipółletnią kadencję (art. 16.).

Głosowanie w sprawie wyboru przewodniczącego (art. 13)

1. W pierwszej kolejności przeprowadzany jest wybór Przewodniczącego. Przed każdą turą głosowania kandydatury powinny być przedstawione Przewodniczącemu seniorowi, który informuje o nich Parlament. Jeśli po trzech turach głosowań żaden kandydat nie otrzyma bezwzględnej większości oddanych głosów, w czwartej turze kandydują tylko dwaj posłowie, którzy w trzeciej turze otrzymali największą liczbę głosów; w przypadku tej samej liczby głosów za wybranego uznany zostaje kandydat starszy wiekiem.

2. Po wyborach Przewodniczący senior ustępuje miejsca wybranemu Przewodniczącemu. Przemówienie inauguracyjne może wygłosić jedynie wybrany Przewodniczący.

Kompetencje przewodniczącego (art. 19)

1. Zgodnie z zasadami przewidzianymi w niniejszym Regulaminie, Przewodniczący kieruje całością prac Parlamentu i jego organów oraz posiada pełnię uprawnień do przewodniczenia obradom Parlamentu i zapewnienia ich sprawnego przebiegu. Do uprawnień tych należy prawo do poddawania tekstów pod głosowanie w innej kolejności, niż ustalona w dokumencie stanowiącym przedmiot głosowania. Przez analogię do postanowień art. 155 ust. 7, Przewodniczący może zwrócić się w tym celu o uprzednią zgodę do Parlamentu.

2. Przewodniczący otwiera, zawiesza i zamyka posiedzenia oraz rozstrzyga o dopuszczalności poprawek, o pytaniach kierowanych do Rady i Komisji oraz o zgodności sprawozdań z Regulaminem. Przewodniczący dba o przestrzeganie Regulaminu i utrzymanie porządku, udziela głosu, ogłasza zamknięcie dyskusji, poddaje wnioski pod głosowanie i ogłasza wyniki głosowania, a także kieruje do komisji informacje dotyczące spraw leżących w ich gestii.

3. Przewodniczący może zabrać głos w dyskusji tylko w celu jej podsumowania lub zdyscyplinowania mówcy. Jeżeli chce on brać udział w debacie, opuszcza fotel Przewodniczącego, który może zająć ponownie dopiero po jej zakończeniu.

4. Na płaszczyźnie kontaktów międzynarodowych, podczas oficjalnych uroczystości, w czynnościach administracyjnych, sądowych i finansowych Parlament jest

5. reprezentowany przez Przewodniczącego, który może delegować te uprawnienia.

• 14 wiceprzewdniczących

Wybór wiceprzewodniczących - jest dokonywany pod przewodnictwem nowego Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego.
Następnie wybieranych jest pięciu kwestorów. Obie kategorie stanowisk obsadzane są wedle tych samych reguł (art. 14.), kadencja wynosi dwa i pół roku.

Wybory wiceprzewodniczących i kwestorów, podobnie jak przewodniczącego, powinny zapewnić sprawiedliwą reprezentację Państw Członkowskich oraz opcji politycznych (art.12.).
Ich listy powstają w wyniku ustaleń grup politycznych z uwzględnieniem wyników wyborów do Parlamentu i z zastosowaniem tzw. metody d'Hondta.


Kompetencje Prezydium (art. 21)

• polityka budżetową PE

• sprawy administracyjne

• sprawy organizacyjne

• polityka kadrowa

Szczególną formą działania Prezydium PE jest tzw. Rozszerzone Prezydium. W jego skład - prócz stałych członków Prezydium PE wchodzą przewodniczący frakcji parlamentarnych w Parlamencie. Rozszerzone Prezydium ma za zadanie wykonywanie funkcji kierowniczych wiążących się z wewnętrzną organizacją PE: zmiana okresu przerw międzysesyjnych, przesuwanie najdalej o dwa tygodnie otwarcia sesji parlamentu, ustalanie projektu porządku dziennego obrad PE, podejmuje decycje dotyczące interpelacji (decyduje również o formie interpelacji kierowanych do Rady i Komisji), może żądać zmiany tekstu interpelacji, decyduje o umiejscowieniu rozpatrywania interpelacji w trakcie obrad, decyduje o potrzebie skonsultowania Rady z Komisją w sprawie odpowiedzi na interpelację, w jego imieniu Przewodniczący PE zwołuje posiedzenie nadzwyczajne Parlamentu. W posiedzeniach Prezydium PE i Rozszerzonego Prezydium, które zbieraja się dwa razy w miesiącu zwyczajowo bierze udziala Sekretarz Generalny PE, kierujący Sekretariatem Generalnym.

..KWESTORZY (KOLEGIUM KWESTORÓW)

Kwestorzy zajmują się, zgodnie z wytycznymi Prezydium, sprawami administracyjnymi i finansowymi odnoszącymi się do deputowanych i ich statutu (art. 25). Kwestorzy zasiadają w Prezydium z głosem doradczym
Wybierani są w następnej kolejności po wyborze wiceprzewodniczących. Reguły obsadzania stanowisk określa art. 14., kadencja wynosi dwa i pół roku.

..KONFERENCJA PRZEWODNICZĄCYCH

Konferencja Przewodniczących ma zasadniczy wpływ na to, jak na co dzień funkcjonuje Parlament Europejski.
Konferencja Przewodniczących (art. 23) jest ciałem wykonawczym Parlamentu. W jej skład wchodzą przewodniczący Parlamentu oraz przewodniczący grup politycznych.
Posłowie niezrzeszeni delegują na posiedzenia Konferencji dwóch przedstawicieli bez prawa głosu. Konferencja Przewodniczących to między innymi forum pozwalające na uzyskanie porozumienia w przeróżnych spornych kwestiach. Do niej na przykład należy decyzja, czy należy ponownie przekazać pod obrady deputowanych i poddać ich decyzji projekty, których nie udało się sfinalizować przed wyborami do Parlamentu (art. 55). Tak stało się z pewną liczbą aktów prawnych, których ścieżka legislacyjna została przerwana wraz z zakończeniem kadencji. Konferencja Przewodniczących decyduje również, ilu przedstawicieli danej grupy politycznej wchodzi w skład delegacji Parlamentu do tzw. komitetu pojednawczego, który ma za zadanie doprowadzić do konsensusu między Parlamentem i Radą w przypadku sporu dotyczącego projektów aktów prawnych. Procedura pojednawcza to ostatni etap najważniejszej z procedur legislacyjnych UE zwanej "współdecydowaniem".

..KONFERENCJA PRZEWODNICZĄCYCH KOMISJI

W jej skład wchodzą przewodniczący wszystkich komisji parlamentarnych (stałych i czasowych). Pracami kieruje przewodniczący.
Kompetencje (art. 26): kierowanie do Konferencji Przewodniczących zaleceń w sprawie prac komisji i projektów porządku dziennego sesji miesięcznych. Prezydium PE i Konferencja Przewodniczących mogą zalecić Konferencji Przewodniczących Komisji wykonanie określonych zadań.

..KONFERENCJA PRZEWODNICZĄCYCH DELEGACJI

Tworzą ją przewodniczący wszystkich stałych międzyparlamentarnych delegacji. Pracami kieruje przewodniczący. Prezydium i Konferencja Przewodniczących może zlecić Konferencji Przewodniczących Delegacji, wykonanie określonego zadania. Konferencja Przewodniczących Delegacji przedstawoa Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac międzyparlamentarnych delegacji.

..KOMISJE, PODKOMISJE

Poza wszystkimi wymienionymi organami (traktatowymi organami) istnieją jeszcze tzw. komitety - nazywane komisjami. Ich kompetencje odpowaiadają zakresowi prac Wspólnot. Ich zadaniem jest przygotowywanie sprawozdań i projektów uchwał na posiedzenia plenarne PE oraz analizowanie trudniejszych zjawisk i zagadnień, których PE w trakcie jego krótkich posiedzeń nie jest w stanie rozpatrzyć. Parlament Europejski może poza tym tworzyć rozmaite podkomisje. Komisje za pośrednictwem plenarnego posiedzenia PE, jego Przewodniczącego albo Prezydium konsultują propozycje aktów prawnych zgłaszanych przez KE i wyznaczają swoich sprawozdawców dla potrzeb debaty nad projektem aktu na plenarne posiedzenia PE. Komisje zbierają sie zwykle dwa razy w miesiącu, zawsze obradują w trybie poufnym.

Oprócz stałych komisji Parlament może także powoływać podkomisje, komisje tymczasowe i komisje śledcze, które zajmują się konkretnymi problemami. Wspólne komisje parlamentarne utrzymują stosunki z parlamentami krajowymi państw powiązanych z Unią Europejską układami stowarzyszeniowymi. Delegacje międzyparlamentarne spełniają podobną rolę w odniesieniu do parlamentów wielu pozostałych państw i organizacji międzynarodowych.


Więcej informacji:
Komisje - 6. kadencja Parlamentu
Posiedzenia Komisji Parlamentu Europejskiego
Dokumenty z posiedzeń Komisji

..SEKRETARIAT PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Pracę PE organizuje Sekretariat. Jest kierowany przez Sekretarza Generalnego. W skład jego stałego personelu wchodzi niemal 3500 osób.

UGRUPOWANIA POLITYCZNE W PARLAMENCIE EUROPEJSKIM

Deputowani w PE nie zasiadają w zespołach narodowych, ale w oparciu o przynależność do określonej frakcji politycznej. Frakcje polityczne to ugrupowania zrzeszające członków PE. Ukształtowane zostały w praktyce parlamentarnej, będącej wyrazem ponadnatrodowych tendencji.

Art. 138 ust. a TM mówi, że:
Partie polityczne na poziomie europejskim są ważne jako czynnik integracji w ramach Unii. Wnoszą one wkład do kształtowania świadomości europejskiej i do wyrażania politycznej woli obywateli państw Unii.

Frakcje polityczne zostały uznane formalnie po raz pierwszy w 1953 r. przez Wspólne Zgromadzenie EWWiS. Ustalono wówczas, że do utworzenia partii politycznej potrzebnych jest 9 deputowanych.
Obecnie deputowani mogą łączyć się w grupy wg kryterium podobieństwa pogladów (art. 29 Regulaminu Parlamentu Europejskiego). Frakcję polityczna może utworzyć:

• 29 deputowanych - jeśli pochodzą z jednego państwa członkowskiego

• 23 deputowanych - jeśli pochodzą z dwóch państw

• 18 deputowanych - jeśli pochodzą z trzech państw

• 14 deputowanych - jeśli pochodzą z czterech państw

Główna działalność polityczna w PE skupia się przede wszystkim właśnie na frakcjach politycznych. Decyzje, które podejmowane są podczas posiedzeń plenarnych na forum Parlamentu, zapadają tak naprawdę wcześniej - w trakcie spotkań frakcji, które odbywają sie w tygodniu poprzedzającym posiedzenia plenarne. Podczas tyc rozmów kluby polityczne starają się opracować wspólne stanowisko w określonej sprawie i przygotować strategię wywierania wpływu na bieg wydarzeń.
Liczba frakcji jest zróżnicowana w zależnościod kadencji Parlamentu Europejskiego. W bieżącej kadencji (2004-2009) jest 8 frakcji:

Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) i Europejskich Demokratów (PPE-DE) - 268 posłów

Grupa Socjalistyczna w Parlamencie Europejskim (PSE) - 198 posłów






Grupa Przymierza Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE) - 88 posłów






Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie (Verts/ALE) - 42 posłów






Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordycka Zielona Lewica (GUE/NGL) - 41 posłów








Grupa Niepodległość i Demokracja IND/DEM - 37 posłów





Grupa Unii na rzecz Europy Narodów UEN - 27 posłów






Niezrzeszeni NI - 29 posłów

Więcej informacji:
Posłowie do Parlamentu Europejskiego 6 kadencja 2004 - 2009:
Według ugrupowania politycznego i kraju
W kolejności alfabetycznej
Wyszukiwanie eurodeputowanych
Polscy posłowie do Parlamentu Europejskiego

Tryb pracy Parlamentu Europejskiego

Kadencja Parlamentu Europejskiego wynosi 5 lat. Dzieli się na sesje roczne, a te na miesięczne sesje parlamentarne. PE sam opracowuje dla siebie porządek obrad (Przewodniczący z Konferencją Przewodniczących, po przeprowadzeniu wcześniejszych konsultacji z Konferencją Przewodniczących Komisji). Kalendarz obrad Parlamentu Europejskiego jest określony przez 4-tygodniowy rytm pracy. I tak: w pierwszym tygodniu każdego miesiąca odbywają się posiedzenia plenarne (Strasburg) w drugim i trzecim tygodniu zaś odbywają sie posiedzenia Komisji Parlamentarnych (tzw. "Tygodnie Komisji") w czwartym tygodniu odbywają się posiedzenia frakcji parlamentarnych (tzw. "Tydzień Frakcji") Sierpień jest miesiącem wolnym od jakichkolwiek posiedzeń. Posiedzeniom plenarnym kieruje przewodniczący PE lub jego zastępca. Posiedzenia zwyczajne odbywają się w Srasburgu, nadzwyczajne w Brukseli. Posiedzenia plenarne i komisji parlamentarnych są jawne, natomiast frakcji parlamentarnych - tajne. W październiku (miesiąc uchwalania budżetu) PE spotyka się dwa razy na tygodniowych posiedzeniach plenarnych. Co roku (drugi wtorek marca) PE zbiera się na sesji zwyczajnej by określić przerwy w pracy. Istnieje również mozliwość zwoływania sesji nadzwyczajnych (PE zwołuje Przewodniczący po konsultacji z Konferencją Przewodniczących, na wniosek większości PE lub RUE lub Komisji). Więcej informacji: Posiedzenia Parlamentu Europejskiego

Kompetencje Parlamentu Europejskiego

Parlament Europejski powstał jako zgromadzenie o charakterze czysto konsultacyjnym. Z czasem rozwinął swoje kompetencje kontrolne.

Kalendarium poszerzania kompetencji PE:

• 22 lipca 1975 - Traktaty budżetowe - wpływ na proces legislacyjny w sprawach budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich

• 17 lutego 1986 - Jednolity Akt Europejski - wprowadzenie procedury współpracy - PE współpracuje z Radą Unii Europejskiej w procesie legislacyjnym

• 7 lutego 1992 - Traktat z Maastricht - wprowadzenie procedury współdecydowania - PE współdecyduje z Radą Unii Europejskiej w procesie legislacyjnym

• 2 października 1997 - Traktat Amsterdamski - procedura współdecydowania staje się dominującą wśród innych procedur, PE wzmacnia swoją pozycję w procesie legislacyjnym w stosunku do Rady Unii Europejskiej

• 26 lutego 2001 - Traktat Nicejski - uproszczenie procedury współdecydowania

Parlament Europejski nie posiada inicjatywy ustawodawczej (poza jednym przypadkiem: w zakresie opracowania projektu jednolitej ordynacji wyborczej i projektu uchwały w sprawie przeprowadzenia wyborów bezpośrednich i to go głównie różni od parlamentów narodowych

..SZCZEGÓŁOWE KOMPETENCJE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

• LEGISLACYJNE

Istnieje 5 zasadniczych procedur legislacyjnych:

• konsultacji

• współpracy

• współdecydowania

• zgody

• informacji

• KONTROLNE

Parlament Europejski pełni funkcje kontrolne poprzez:

• interpelacje - ustne i pisemne zapytania, kierowane podczas posiedzeń plenarnych do przedstawicieli Komisji Europejskiej lub Rady Unii Europejskiej

• prawo dymisjonowania Komisji Europejskiej

• prawo inwestytury Komisji Europejskiej

• uprawnienie do konsultowania kandydatury przewodniczącego Komisji Europejskiej

• co roku, po otwarciu sesji na forum PE toczy się debata nad sprawozdaniem Komisji Europejskiej dotyczącym działalności UE w ostatnim roku

• PE udziela władzom wykonawczym Wspólnot Europejskich absolutorium z wykonania budżetu

• monitoruje wykonanie budżetu w bieżącym roku budżetowym

• występuje do Trybunału Sprawiedliwości ze skargami za nie przestrzeganie praw w toku działalności prowadzonej przez Komisję Europejską i Radę Unii Europejskiej

• prawo powoływania tymczasowych komisji dochodzeniowych

• rozpatrywanie petycji wnoszonych przez obywateli UE

Wszyscy obywatele Unii, jak również wszystkie osoby fizyczne lub prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim, mają praw kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego w sprawach objętych zakresem działalności Unii Europejskiej, które dotyczą ich bezpośrednio. Tematem petycji mogą być sprawy dotyczące interesu publicznego, skargi indywidualne lub apel do PE o zajęcie stanowiska w sprawie związanej z interesem publicznym.


Więcej informacji:
Procedura składania petycji do Parlamentu Europejskiego
W celu uzyskania szerszych informacji nt. petycji do PE wpełnij formularz

• BUDŻETOWE

22 lipca 1975 r. zostałypodpisane Traktaty budżetowe. Od tej pory władza budżetowa dzielona jest pomiędzy Radę Unii Europejskiej a Parlament Europejski (wspólna debata nad budżetem wspólnotowym).

Przebieg procedury budżetowej:

• Komisja Europejska opracowuje ocenę potrzeb budżetowych UE (12 miesięcy przed początkiem roku finansowego)

• wstępny projekt przekazywany jest Radzie Unii Europejskiej

• Rada Unii Eropejskiej sporządza projekt budżetu mając na uwadze wskazówki Komisji Europejskiej

• przyjęty przez Radę Unii Europejskiej kwalifikowaną większością głosów projekt jest przekazany do Parlamentu Europejskiego (do 5 października)

• projektem zajmuje się komisja budżetowa PE i inne komisje śledcze (przygotowanie sprawozdania, przedstawianego następnie na sesji plenarnej PE)

• po uprzednim wysłuchaniu członków komisji, PE może:

1. wprowadzić zmiany do wydatków obligatoryjnych (bezwzględną większością głosów)

2. lub uchwalić poprawki do wydatków nieobligatoryjnych (zwykłą większością głosów),

3. może też przyjąć projekt bez zmian, swą uchwałę PE przekazuje do Rady Unii Europejskiej (do drugiego czytania)

• Drugie czytanie w Radzie Unii Europejskiej (zazwyczaj listopad),

1. Rada informuje PE, że nie zmieniła jego poprawek lub nie odrzuciła propozycji zmian,

2. Rada Unii Europejskiej moze jednak zmienić poprawki do nieobligatoryjnej części budżetu (kwalifikowana większość głosów),

3. odrzucić zmiany do obligatoryjnej części wydatków budżetowych (kwalifikowana większość głosów), jeśli całkowita suma wydatków nie wzrasta

4. lub przyjąć zmiany do obligatoryjnej części budżetu (kwalifikowana większość głosów), jeśli suma wydatków wzrasta.

• jeśli RUE podejmie decyzję z punktu 1 budżet zostaje ostatecznie uchwalony

• jeśli RUE podejmie decyzję z punktów 2-4 projekt wraca do PE (drugie czytania), zazwyczaj grudzień

• Konsultacje z właściwymi komisjami

• Głosowanie na posiedzeniu plenarnym PE

• Może paść propozycja odrzucenia budżetu w całości (29 deputowanych lub właściwa komisja)

• wtedy następuje przekazanie budżetu w całości do Rady Unii Europejskiej

• ZATWIERDZAJĄCE

Zatwierdzanie Przewodniczącego i członków KE
Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Nicei to Parlament Europejski aprobuje lub odrzuca kandydata Rady na szefa Komisji Europejskiej.
Kiedy zostanie ukonstytuowane kolegium komisarzy, każdy z nich musi uzyskać aprobatę Parlamentu Europejskiego. Komisarze są przesłuchiwani przez komisje Parlamentu Europejskiego najbliższe dziedzinie, która zostanie powierzona kandydatowi lub kandydatce na komisarza. Przesłuchania trwają trzy godziny i są otwarte dla publiczności. Parlament Europejski głosuje nad zatwierdzeniem składu Komisji Europejskiej. Następnie to Rada Unii Europejskiej, głosując większością kwalifikowaną musi zatwierdzić skład nowej Komisji Europejskiej, która rozpoczyna urzędowanie.

Głosowanie w Parlamencie Europejskim


Parlament Europejski podejmuje swe decyzje zazwyczaj bezwzględną większością głosów, przy quorum 1/3 wszystkich deputowanych.

W kilku przypadkach Parlament Europejski głosuje w inny sposób:

• przy uchwalaniu wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej - kwalifikowaną większością 2/3 głosów, przy quorum 1/2 wszystkich deputowanych

• w przypadku odrzucenia w drugim czytaniu projektu budżetu przygotowanego przez Komisję Europejską - kwalifikowaną większością głosów, przy quorum 1/2 wszystkich deputowanych

• przy ustalaniu stopy wzrostu wydatków nieobligatoryjnych w danym roku budżetowym - kwalifikowaną większością 3/5 głosów, przy quorum 1/2 wszystkich deputowanych

• w przypadku odrzucenia w drugim czytaniu zmian w projekcie budżetu wniesionych przez Radę Unii Europejskiej do poprawek Parlamentu Europejskiego

• w sprawach proceduralnych - zwykłą większościa głosów

W Parlamencie Europejskim stosowane są następujące metody głosowania:

• przez podniesienie ręki (stosowane najczęściej)

• głosowanie elektroniczne (w oparciu o decyzję Przewodniczacego PE)

• głosowanie tajne (na wniosek conajmniej 1/5 wszystkich deputowanych)

• głosowanie przez powstanie (w oparciu o decyzję Przewodniczacego PE, gdy system elektroniczny ulegnie awarii)

• głosowanie imienne (na wniosek 29 deputowanych lub grupy politycznej, która zażąda tego na piśmie)

Status deputowanego do Parlamentu Europejskiego


Art. 3 Aktu dotyczącego wyboru przedstawicieli do Zgromadzenia w powszechnych wyborach bezpośrednich określa, że przedstawiciele są wybierani na okres pięciu lat. Ten okres pięciu lat rozpoczyna się wraz z otwarciem pierwszej sesji następującej po poszczególnych wyborach. Kadencja każdego przedstawiciela zaczyna się i kończy w tym samym terminie. Mandat przedstawiciela do Zgromadzenia można łączyć z członkostwem w parlamencie Państwa Członkowskiego (niektóre państwa tego zakazują).

Mandatu przedstawiciela do Zgromadzenia nie można łączyć z funkcją:

• członka rządu Państwa Członkowskiego,

• członka Komisji Wspólnot Europejskich,

• sędziego, rzecznika generalnego lub sekretarza Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich,

• członka Trybunału Obrachunkowego Wspólnot Europejskich,

• członka Komitetu Doradczego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali czy członka Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej,

• członka komitetów lub innych organów utworzonych na mocy Traktatów ustanawiających Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej w celu zarządzania funduszami Wspólnot lub wykonywania stałych bezpośrednich zadań administracyjnych,

• członka Rady Dyrektorów, Komitetu Zarządzającego lub pracownika Europejskiego Banku Inwestycyjnego,

• czynnego urzędnika lub pracownika instytucji Wspólnot Europejskich lub wyspecjalizowanych instytucji przy nich ustanowionych.

Systemy wyborcze w państwach członkowskich


13 czerwca Polacy po raz pierwszy wzięli udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

Pierwsze wybory bezpośrednie do Parlamentu Europejskiego odbyły się w czerwcu 1979 r. Do tego czasu, PE składał się z delegatów parlamentów narodowych. Od 1979 roku Parlament Europejski jest wybierany w wyborach bezpośrednich co 5 lat.

W Traktacie Amsterdamskim (Art. 138, ust. 3) wprowadzono zapis o konieczności wypracowania Europejskiej Ordynacji Wyborczej:
"Parlament Europejski opracowuje projekt mający na celu umożliwienie przeprowadzenia powszechnych wyborów bezpośrednich zgodnie z jednolitą procedurą we wszystkich Państwach Członkowskich lub zgodnie z zasadami wspólnymi dla wszystkich Państw Członkowskich."
Do dnia dzisiejszego nie udało sie tego osiagnąć.

20 września 1976 r. Rada Unii Europejskiej ustanowiła Akt dotyczący wyboru przedstawicieli do Zgromadzenia w powszechnych wyborach bezpośrednich. Zgodnie z Aktem z 1976 r.: "Do czasu wejścia w życie jednolitej procedury wyborczej, procedura wyborcza w każdym Państwie Członkowskim podlega przepisom krajowym", co oznacza, ze wybory są przeprowadzane na podstawie ordynacji wyborczych poszczególnyh państw członkowskich Unii Europejskiej.

We wszystkich krajach członkowskich wybory mają charakter proporcjonalny. W Belgii wybory odbyły się w czterech okręgach wyborczych i w trzech tzw. kolegiach wyborczych. W Czechach nie było okręgów wyborczych - cały kraj potraktowano jako jeden okręg. Podobnie - bez okręgów - jest np. w Danii, Portugalii, Finlandii, Szwecji, na Węgrzech, na Słowacji, na Litwie i na Malcie i na Cyprze. W Wielkiej Brytanii będzie 11 regionów - okręgów wyborczych. W Niemczech partie przedstawiają listy federalne (np. SPD) albo listy na poziomie krajów związkowych (CDU i CSU). W Polsce najpierw liczone są głosy w skali całego kraju; następnie wyłania się listy, na które oddano powyżej 5 proc. głosów, by potem rozdzielić mandaty między okręgi wyborcze. We Francji istnieje 8 regionów wyborczych. W wielu krajach krajach próg wyborczy określono na poziomie 5 proc., choć w Austrii i Szwecji jest to 4 proc, a w niektórych - np.. w Holandii - w ogóle nie ma progu wyborczego.

..GŁOSOWANIE I KANDYDOWANIE

W Belgii udział w wyborach jest obowiązkowy. Głosować mogą obywatele Belgii i pozostałych państw członkowskich UE, którzy ukończyli 18 lat. Dozwolone jest głosowanie z upoważnienia. Bierne prawo wyborcze mają obywatele, którzy ukończyli 21 lat .

W Czechach czynne prawo wyborcze mają wszyscy obywatele UE, którzy ukończyli 18 lat (wiek ten powinni osiągnąć najpóźniej drugiego dnia wyborów). Aby wziąć udział w głosowaniu, obywatele innego państwa członkowskiego muszą być zarejestrowani na liście stałych mieszkańców od co najmniej 45 dni. Bierne prawo wyborcze mają wszyscy obywatele UE w wieku od 21 lat (wymagany również 45-dniowy okres rejestracji).

Czynne prawo wyborcze w Danii - od 18 lat. Można głosować za pośrednictwem poczty. Bierne prawo wyborcze posiadają wszyscy obywatele UE, którzy ukończyli 18 lat. W Niemczech głosować do PE mogą obywatele tego państwa oraz pozostałych państw członkowskich UE w wieku od 18 lat. Dopuszcza się głosowanie za pośrednictwem poczty. Bierne prawo wyborcze - zamieszkali w Niemczech obywatele UE w wieku od 18 lat.

Estonia: wiekowy próg wyborczy - 18 lat. Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom UE zarejestrowanym jako zamieszkujący na terenie tego państwa. Bierne prawo wyborcze - obywatele UE w wieku od 21 lat.

W Polsce czynne prawo wyborcze mają obywatele Polski i innych państw członkowskich UE, stale zamieszkujący na terenie Polski, którzy ukończyli 18 lat. Minimalny wiek pozwalający na kandydowanie do PE wynosi 21 lat. Kandydaci muszą mieć obywatelstwo polskie lub innego państwa członkowskiego UE i stale zamieszkiwać na terenie UE przez okres co najmniej 5 lat.

Czynne prawo wyborcze w Hiszpanii - obywatele UE, którzy ukończyli 18 lat. Obywatele Hiszpanii przebywający za granicą maja prawo głosować za pośrednictwem poczty. Bierne prawo wyborcze - obywatele UE, którzy ukończyli 21 lat.

We Francji prawo do głosowania mają wszyscy obywatele UE, którzy ukończyli 18 lat. Bierne prawo wyborcze - obywatele UE w wieku od 23 lat.

Irlandia: wiekowy próg wyborczy - 18 lat. Bierne prawo wyborcze posiadają wszyscy obywatele UE w wieku od 21 lat.

Na Cyprze wiekowy próg wyborczy dla kandydatów na deputowanych wynosi 25 lat, a dla głosujących - 18 lat. Głosowanie na Cyprze jest obowiązkowe.

Na Łotwie progi wiekowe wynoszą odpowiednio - 18 i 21 lat. Za pośrednictwem poczty głosować mogą tylko Łotysze mieszkający za granicą.

Obywatele pragnący wziąć udział w wyborach do PE na Litwie muszą zarejestrować się w spisie wyborców najpóźniej na 65 dni przed dniem wyborów. Można głosować za pośrednictwem poczty. Wiekowy cenzus wyborczy w tym kraju wynosi 18 i 21 lat.

Również w Luksemburgu dopuszczalne jest głosowanie za pośrednictwem poczty. W tym państwie udział w wyborach jest obowiązkowy, a próg wiekowy jest ten sam w przypadku obu typów prawa wyborczego - 18 lat. Próg wiekowy czynnego i biernego prawa wyborczego jest ten sam na Malcie, w Holandii (można głosować z upoważnienia i pocztą), Portugalii, Słowenii, Finlandii i w Szwecji (możliwe głosowanie za pośrednictwem poczty i poczty elektronicznej) - 18 lat.

W Austrii cenzus wiekowy w odniesieniu do biernego prawa wyborczego ustalono na 19 lat (głosować można od 18 lat).

Na Słowacji i w Wielkiej Brytanii obowiązują progi wiekowe takie same jak w Polsce, tj. odpowiednio - 18 i 21 lat. W Wielkiej Brytanii w czterech hrabstwach wybory odbywają się wyłącznie za pośrednictwem poczty.



Więcej informacji:

Ordynacja do PE w Polsce

Wybory do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2004 r.


Szóste wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się w 25 państwach UE w dniach 10 - 13 czerwca 2004 r. Wybory przeprowadzone zostały zgodnie z zasadami wspólnymi dla wszystkich państw członkowskich, które zostały przyjęte w 2002 r. Po raz pierwszy w historii swoich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego mogli wybrać obywatele 10 nowych państw członkowskich. W wyborach do Parlamentu Europejskiego wybrano 732 posłów - najwięcej, 99 posłów, w Niemczech, a najmniej, 5 posłów, na Malcie. Wybory do Parlamentu Europejskiego stały pod znakiem historycznie najniższej frekwencji wyborczej oraz porażki partii rządzących wwiększości państw członkowskich. Nie przyniosły natomiast znaczących zmian w układzie sił grup politycznych w Parlamencie Europejskim.

..ZASADY WYBORÓW DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Od 1979 r. członkowie Parlamentu Europejskiego są wyłaniani w drodze powszechnych i bezpośrednich wyborów na okres 5 lat. Zasadę tę potwierdza i gwarantuje art. 190 Traktatu WE oraz unijny Akt z dnia 20 września 1976 r. dotyczący wyboru członków Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich. Ostatnie wybory do Parlamentu
Europejskiego odbyły się zgodnie z zasadami wspólnymi dla wszystkich państw członkowskich.

Odpowiednie regulacje prawne w tym zakresie zostały przyjęte przez Radę UE, która działając na podstawie art. 190 (4) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską - po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego - przyjęła w czerwcu 2002 r. decyzję zmieniającą Akt z dnia 20 września 1976 r. W szczególności postanowiono, iż wybory do Parlamentu Europejskiego odbywają się przy zastosowaniu ordynacji proporcjonalnej.

Wcześniej, Akt z dnia 20 września 1976 r stanowił jedynie, że wybory do Parlamentu miały być powszechne i bezpośrednie. Państwa członkowskie mogą dokonywać podziału terytorium kraju na okręgi wyborcze, przy czym podział taki nie może naruszać zasady proporcjonalności wyborów do Parlamentu. Akt z dnia 20 września 1976 r dopuszcza możliwość wprowadzania przez państwa członkowskie progu wyborczego, nie wyższego jednak niż 5 %. Ponadto, mogą one ustalać maksymalny poziom wydatków na kampanię wyborczą. Akt z dnia 20 września 1976 r. przewiduje, iż w szóstej kadencji Parlamentu Europejskiego nie będzie możliwe łączenie mandatu członka parlamentu narodowego z mandatem członka Parlamentu Europejskiego. Lista funkcji, których nie można łączyć z wykonywaniem posła do Parlamentu Europejskiego, obejmuje również członków rządów państw członkowskich, członków Komisji Europejskiej i innych instytucji wspólnotowych oraz pracowników administracji instytucji wspólnotowych.

Ponadto, obywatele państw członkowskich mają czynne i bierne prawo wyborcze w każdym państwie UE. Kwestie te są uregulowane w ramach instytucji obywatelstwa Unii w art. 19 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W Traktacie przewiduje się, iż każdy obywatel Unii zamieszkały w państwie członkowskim, którego nie jest obywatelem, ma prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym państwie na takich samych zasadach jak obywatele tego państwa. Szczegółowe przepisy w tym zakresie zostały określone w dyrektywie Rady 93/109/WE z dnia 6 grudnia 1993 r., ustanawiającej szczegółowe warunki wykonywania prawa do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w Państwie Członkowskim, którego nie są obywatelami.

Wspólne zasady wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego, określone w prawodawstwie Unii Europejskiej, muszą być uwzględnione w prawodawstwie każdego państwa członkowskiego. W Polsce zasady wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego zostały przyjęte w ustawie z dnia 23 stycznia 2004 r. - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego. Zgodnie z ordynacją wyborczą utworzono 13 wielomandatowych okręgów wyborczych w Polsce. Ordynacja wyborcza przewiduje, iż podział 54 mandatów między poszczególne komitety wyborcze (partii politycznych lub wyborców) jest dokonywany w dwóch etapach. W pierwszym etapie, mandaty są dzielone globalnie między komitety wyborcze proporcjonalnie do liczby głosów oddanych w całym kraju na listy poszczególnych komitetów wyborczych. W podziale mandatów uwzględnia się wyłącznie listy tych komitetów wyborczych, które otrzymały co najmniej 5% ważnych głosów w skali całego kraju. Następnie w drugim etapie, uzyskane przez dany komitet wyborczy mandaty są rozdzielane między listy okręgowe tego komitetu wyborczego proporcjonalnie do oddanych na nie głosów w poszczególnych okręgach wyborczych. Przy takim rozwiązaniu istotny wpływ na podział mandatów ma wielkość okręgów wyborczych oraz frekwencja wyborcza w tych okręgach.

..FREKWENCJA WYBORCZA

Szóste wybory do Parlamentu Europejskiego stały pod znakiem historycznie najniższej frekwencji wyborczej, która wyniosła 45,3% w skali całej UE, a więc o 4 punkty procentowe mniej niż w wyborach w 1999 r. W wyborach do Parlamentu Europejskiego wzięło udział około 160 mln obywateli spośród 355 mln uprawnionych do głosowania w 25 państwach członkowskich.

Na niższą frekwencję wyborczą miała przede wszystkim wpływ niezwykle wysoka absencja wyborcza w nowych państwach członkowskich UE. W państwach „10” w wyborach wzięło udział ogółem zaledwie 26,4 % uprawnionych do głosowania, podczas gdy w państwach „15” głosowało 49%. Frekwencja wyborcza w państwach „15” była zbliżona do tej sprzed pięciu lat.

O niskim wskaźniku udziału w wyborach w nowych państwach członkowskich zadecydowała w szczególności niska frekwencja wyborcza w Polsce - wynosząca 21% - z uwagi na fakt, iż obywatele polscy stanowili połowę wyborców w państwach „10”. Rekordowo niską frekwencję - zaledwie 17% - odnotowano na Słowacji, a najwyższą - aż 90% - w Belgii (gdzie udział w wyborach jest obowiązkowy). Należy wskazać na wysoką frekwencję wyborczą na Malcie (ponad 82%), w Luksemburgu (80%) i we Włoszech (ponad 73%) oraz na Cyprze (ponad 70%).

Frekwencja wyborcza w wyborach do Parlamentu Europejskiego była generalnie wyższa w krajach, gdzie równocześnie odbywały się wybory prezydenckie lub do parlamentu krajowego czy samorządów regionalnych i lokalnych, tj. na Litwie, w Luksemburgu i Włoszech.

Frekwencja wyborcza w wyborach do Parlamentu Europejskiego w poszczególnych państwach członkowskich UE:

PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE FREKWENCJA WYBORCZA (w %)

• Belgia 90,0

• Malta 82,4

• Luksemburg 80,0

• Włochy 73,1

• Cypr 70,4

• Irlandia 61,0

• Grecja 60,7

• Dania 47,9

• Litwa 46,0

• Hiszpania 45,9

• UE 25 45,3

• Węgry 43,3

• Francja 43,0

• Niemcy 41,8

• Austria 41,8

• Łotwa 41,2

• Finlandia 41,1

• Holandia 39,1

• Wielka Brytania 38,0

• Portugalia 36,6

• Szwecja 33,4

• Czechy 28,3

• Słowenia 27,8

• Estonia 27,0

• POLSKA 20,9

• Słowacja 17,0

..WYNIKI WYBORÓW W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH

Decydujący wpływ na preferencje wyborcze obywateli Unii miały przede wszystkim sprawy wewnętrzne, a w niewielkim stopniu kwestie europejskie. Duży wpływ na taki stan rzeczy miała kampania przedwyborcza, która w większości państw członkowskich koncentrowała się na sprawach krajowych i była w szczególności okazją dla partii opozycyjnych do krytyki poczynań partii rządzących. Wybory do Parlamentu Europejskiego okazały się przede wszystkim sprawdzianem poparcia społecznego dla partii politycznych, w szczególności zaś partii rządzących, w poszczególnych państwach członkowskich.

Wyniki wyborcze w zdecydowanej większości państw członkowskich przyniosły znaczącą porażkę partii rządzących. Spektakularną porażkę w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Niemczech poniosła SPD kanclerza Gerharda Schrödera, która uzyskała zaledwie 21,5% głosów poparcia, co jest najgorszym wynikiem tej partii w wyborach ogólnokrajowych po II wojnie światowej. SPD zdobyła jedynie 23 z 99 miejsc, które przysługują Niemcom w Parlamencie Europejskim. Natomiast o sukcesie może mówić chadecka opozycja CDU/CSU, która uzyskała bardzo wysokie poparcie na poziomie 44,5%, co dało jej aż 49 mandatów w Parlamencie Europejskim. Dobry wynik wyborczy - 11,9% głosów poparcia i 13 mandatów poselskich - uzyskała partia Zielonych. Po 7 mandatów poselskich zdobyły liberalna FDP i postkomunistyczna PDS, które uzyskały podobne poparcie 6,1%.

Nieoczekiwanie bardzo dobry wynik w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Wielkiej Brytanii uzyskała Partia Niepodległości Zjednoczonego Królestwa (UKIP), której głównym punktem programu jest doprowadzenie do wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE. UKIP zdobyła 16,8% głosów, co dało tej partii 12 spośród 78 mandatów poselskich przypadających Wielkiej Brytanii w Parlamencie Europejskim. W poprzednich wyborach do Parlamentu Europejskiego Partia Niepodległości Zjednoczonego Królestwa zdobyła zaledwie trzy mandaty. Wynik przeszedł przedwyborcze oczekiwania tej partii, stawiającej sobie za cel zdobycie poparcia wyborczego na poziomie 10%. Najwięcej - 26,7% - głosów oddano na Partię Konserwatywną, a na Partię Pracy premiera Tony Blaira - 22,3%. Wynik wyborczy jest porażką dla obu tych partii - dla konserwatystów jest to najgorszy wynik w ogólnokrajowych wyborach od 1832 roku, a dla laburzystów od 1918 roku. Poparcie dla obu głównych partii na brytyjskiej scenie politycznej zmniejszyło się w sposób istotny w porównaniu z wyborami do Parlamentu Europejskiego w 1999 r. - o 9 punktów procentowych dla torysów i ponad 5 punktów procentowych dla laburzystów. W Parlamencie Europejskim zasiądzie 27 posłów z Partii Konserwatywnej i 19 z Partii Pracy. Czwarte miejsce po torysach, laburzystach i UKIP zajęła Partia Liberalnych Demokratów, która uzyskała 15,1% głosów poparcia, co dało tej partii 12 mandatów w Parlamencie Europejskim.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego we Włoszech najwięcej głosów poparcia - 31,1% - uzyskała opozycyjna centrolewicowa koalicja Drzewa Oliwnego (Uniti nell'Ulivo), której patronował przewodniczący Komisji Europejskiej Romano Prodi. Koalicja Drzewa Oliwnego zdobyła 25 z 78 mandatów przypadających Włochom w Parlamencie Europejskim. Rezultat ten był jednak wyraźnie poniżej oczekiwań, jakie koalicja Drzewa Oliwnego wiązała ze wspólnie wystawioną listą kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego. Okazało się, iż znaczna część elektoratu - ponad 14% - głosowała na partie centrowe i lewicowe spoza koalicji Drzewa Oliwnego. Porażkę poniosła natomiast partia Naprzód Włochy (Forza Italia) premiera Silvio Berlusconiego, która uzyskała poparcie 21% głosujących. Był to wynik znacznie niższy niż w poprzednich wyborach do Parlamentu Europejskiego (25,2%) i do parlamentu krajowego (29,4%), co w ostateczności dało partii premiera Silvio Berlusconiego zaledwie 16 mandatów w Parlamencie Europejskim. Słabszy wynik wyborczy partii Forza Italia został jednak w dużym stopniu zrekompensowany przez lepszy wyniki wyborczy pozostałych partii wchodzących w skład centroprawicowej koalicji rządzącej. Partie koalicji rządzącej Przymierze Narodowe (AN), Liga Północna i Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna uzyskały odpowiednio 11,5% (9 mandatów), 5% (4 mandaty) i 5,9% głosów poparcia (5 mandatów), co dało centroprawicowej koalicji rządzącej 34 mandaty poselskie w Parlamencie Europejskim. W ten sposób wybory do Parlamentu Europejskiego nie przyniosły we Włoszech tak wyraźnego, jak w pozostałych dużych państwach UE, przesunięcia preferencji wyborców na rzecz partii opozycyjnych.

W Francji zwycięstwo odniosła opozycyjna Partia Socjalistyczna (PS), która uzyskała 28,9% głosów poparcia. PS zapewniła sobie tym samym 31 spośród 78 mandatów przypadających Francji w Parlamencie Europejskim. Zdecydowaną porażkę poniosło główne ugrupowanie rządzące Unia dla Ruchu Ludowego (UMP), z którego wywodzi się prezydent Francji Jacques Chirac. UMP uzyskała zaledwie 16,6% głosów i zdobyła 17 mandatów w Parlamencie Europejskim. Natomiast dobry wynik, 12% poparcia i 11 mandatów, uzyskała partia centrowa UDF, która jest partnerem koalicyjnym UMP. Dalsze miejsca zajęły następujące ugrupowania polityczne: skrajnie prawicowy Front Narodowy Jean-Marii Le Pena z wynikiem 9,8% (7 mandatów) i Zieloni - 7,4% (6 mandatów) oraz eurosceptyczny Ruch dla Francji Philippa de Villiers - 6,7% (3 mandaty) Słabszy wynik uzyskały skrajnie lewicowe partie polityczne. W szczególności Partia Komunistyczna uzyskała 5,3% głosów poparcia (2 mandaty poselskie). Natomiast sukces w wyborach do Parlamentu Europejskiego odniosły partie rządzące w Hiszpanii i Grecji, które przejęły władze zaledwie kilka miesięcy wcześniej, po wygranych wyborach do parlamentu krajowego w marcu br. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w Hiszpanii zwyciężyła rządząca Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza (PSOE) premiera José Luis Rodríguez Zapatero uzyskując 43,3% głosów poparcia. PSOE, która wygrała wybory do parlamentu krajowego w marcu br., ponownie wyprzedziła prawicową Partię Ludową, choć tym razem jedynie o 2 punkty procentowe. Partię Ludową poparło 41,3% wyborców biorących udział w głosowaniu. W efekcie PSOE będzie miała 25 posłów w Parlamencie Europejskim na 54 przysługujących Hiszpanii, a Partia Ludowa tylko o jednego posła mniej, tj. 23 posłów. Pozostałe miejsca w Parlamencie Europejskim przypadły koalicji nacjonalistycznych partii baskijskich, katalońskich i galicyjskich (3 mandaty poselskie), koalicji komunistów i zielonych (2 mandaty poselskie) oraz koalicji pod nazwą Europa Narodów (1 mandat poselski), w skład której wchodziły partie regionalistyczne i nacjonalistyczne.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w Grecji w czołówce uplasowała się konserwatywna partia Nowa Demokracja premiera Kostasa Karamanlisa, która uzyskała 43,1% głosów poparcia. Nowa Demokracja, która wygrała wybory do parlamentu krajowego w marcu br., ponownie wyprzedziła socjalistów z PASOK, tym razem aż o 7 punktów procentowych. W ten sposób Nowa Demokracja uzyskała 11 spośród 24 mandatów przysługujących Grecji w Parlamencie Europejskim. PASOK z poparciem 34% głosów uzyskał 8 mandatów. Pozostałe mandaty w Parlamencie Europejskim przypadły komunistom z KKE (3 mandaty), lewicowej partii SYN (1 mandat) i partii skrajnie prawicowej LAOS (1 mandat).

Prawie we wszystkich nowych państwach członkowskich porażkę poniosły partie lub koalicje partii rządzących. Sukces partii opozycyjnych w Polsce wpisuje się więc w ogólny wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego w państwach „10”. Na Węgrzech najlepszy rezultat uzyskał opozycyjny Związek Młodych Demokratów - Węgierski Sojusz Obywatelski (Fidesz), który uzyskał 47% głosów poparcia. W ten sposób Fidesz zdobył aż połowę z 24 mandatów przepadających Węgrom w Parlamencie Europejskim. Natomiast sprawująca władzę partia socjalistyczna MSZP uzyskała 9 mandatów (34,31% głosów), a jej partner koalicyjny Związek Wolnych Demokratów - 2 mandaty (7,72% głosów). Jeden mandat poselski w Parlamencie Europejskim uzyskało opozycyjne Węgierskie Forum Demokratyczne, na które głosy oddało 5,33% wyborców.

Zdecydowane zwycięstwo w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Czechach odniosły partie opozycyjne - konserwatywno-liberalna Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS), której honorowy przewodniczący Vaclav Klaus jest prezydentem Czech, a także Komunistyczna Partia Czech i Moraw. ODS uzyskała 30% poparcie i 9 spośród 24 mandatów przysługujących Czechom, a komuniści - 20,3% i 6 mandatów. Na trzecim miejscu - z poparciem 11% i 3 mandatami - uplasowało się Stowarzyszenie Niezależnych Kandydatów i Demokratów Europejskich, którym przewodził były minister spraw zagranicznych Josef Zieleniec. Na czwartym miejscu - z poparciem 9,6% i dwoma mandatami - znalazła się współrządząca Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna - Czechosłowacka Partia Ludowa, a dopiero na miejscu piątym - z poparciem 8,8% głosów i zaledwie dwoma mandatami - rządząca Czeska Partia Socjaldemokratyczna premiera Vladimira Szpidli. Do Parlamentu Europejskiego weszło także - z poparciem 8,2% głosów i dwoma mandatami - Stowarzyszenie „Niezależni”, którego liderem w wyborach był twórca i wieloletni dyrektor najpopularniejszej czeskiej stacji telewizyjnej Nova- Vladimir Żelezny. Udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego zakończył się fiaskiem dla koalicyjnej liberalnej Unii Wolności/Unii Demokratycznej, która uzyskała zaledwie 1,7% głosów i nie uzyskała żadnego mandatu. Słaby wyniki wyborczy koalicji rządzącej
pośrednio doprowadził do upadku rządu premiera Vladimira Szpidli.

Wyjątkiem wśród państw „10” jest sukces wyborczy kolacji rządzącej na Słowacji. Na pokreślenie jednak zasługuje bardzo niska frekwencja wyborcza w tym kraju (17%). Na Słowacji partie wchodzące w skład koalicji rządzącej uzyskały w sumie 8 z 14 miejsc, które przypadają temu krajowi w Parlamencie Europejskim. Wchodząca w skład koalicji Słowacka Unia Demokratyczna i Chrześcijańska premiera Mikulasza Dziurindy uzyskała 3 mandaty poselskie (17,1% głosów poparcia), Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny - 3 mandaty poselskie (16,2% głosów poparcia), a Partia Węgierskiej Koalicji - 2 mandaty poselskie (13,2% głosów poparcia).

Mandatu poselskiego nie uzyskał czwarty partner koalicyjny, tj. Sojusz Nowego Obywatela, który uzyskał 4,6% głosów poparcia. Natomiast po 3 mandaty poselskie uzyskały pozostające w opozycji Populistyczny Ruch na rzecz Demokratycznej Słowacji Vladimira Mecziara (17,1% głosów poparcia) oraz lewicowy SMER (16,9% głosów poparcia).

..UKŁAD SIŁ POLITYCZNYCH W WYBORACH

Wybory do Parlamentu Europejskiego nie przyniosły znaczących zmian w układzie sił grup politycznych w Parlamencie. Najsilniejszą grupą polityczną pozostanie Grupa Europejskiej Partii Ludowej i Europejskich Demokratów (EPP-ED)1, która będzie najprawdopodobniej dysponowała 278 mandatami. Drugą grupą polityczną, pod względem wielkości, będzie Grupa Partii Europejskich Socjaldemokratów (PES), która może liczyć na 199 miejsc. Pozostałe grupy polityczne w Parlamencie Europejskim będą, tak jak dotychczas, znacznie mniej liczebne. Trzecią grupą polityczną będzie Grupa Europejskiej Liberalno-Demokratycznej Partii Reform (ELDR), która będzie miała 67 miejsce w Parlamencie Europejskim, a na kolejnych miejscach plasują się: Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie (Greens/EFA) - 41 mandatów, Grupa Konfederacyjna Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordyckiej Lewicy Zielonych (EUL/NGL) - 39 mandatów, Grupa Unii na rzecz Europy Narodów (UEN) - 27 mandatów oraz 1 Przyjęto polskie nazwy grup politycznych zgodnie z nazewnictwem stosowanym w polskiej wersji portalu internetowego Parlamentu Europejskiego.
eurosceptyczna Grupa na rzecz Europy Demokracji i Różnorodności (EDD) - 15 mandatów. Na uwagę zasługuje dość liczna - bo aż 66 osobowa - grupa posłów niezrzeszonych, wśród których znaleźli się przede wszystkim przedstawiciele partii skrajnie prawicowych, populistycznych i eurosceptycznych. Szacuje się, iż posłowie eurosceptyczni będą stanowili około 10% ogólnej liczby posłów w Parlamencie Europejskim.

..PODSUMOWANIE

Wprowadzenie zasady wyboru członków Parlamentu Europejskiego w drodze powszechny ch wyborów bezpośrednich oraz stopniowe rozszerzanie kompetencji Parlamentu Europejskiego miały w zamyśle przywódców państw członkowskich stanowić odpowiedź na istniejący deficyt demokratyczny Unii Europejskiej oraz włączyć obywateli państw członkowskich w realizację projektu europejskiego. Jednak coraz niższa frekwencja wyborcza w kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego pokazuje, iż obywatele Unii Europejskiej nie wykorzystują w pełni możliwości - jaki daje wybór przedstawicieli w Parlamencie Europejskim - wpływania na proces podejmowania decyzji na forum UE.
Swoje zaniepokojenie w związku z niską frekwencją w ostatnich wyborach do Parlamentu Europejskiego wyraziła Rada Europejska na posiedzeniu w Brukseli 17-18 czerwca br. Szefowie państw i rządów państw członkowskich w konkluzjach posiedzeniach wskazali na
potrzebę wzmocnienia u obywateli Europy poczucia ważności funkcjonowania Unii i jej znaczenia dla ich życia codziennego. Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła zamiar prezydencji niderlandzkiej kontynuowania inicjatywy prezydencji irlandzkiej „Informowanie o Europie”.

W kontekście konkluzji Rady Europejskiej warto przypomnieć, iż - zgodnie z aktualnymi rozwiązaniami traktatowymi - ważnym czynnikiem integracji w ramach Unii, który ma przyczyniać się do kształtowania świadomości europejskiej i wyrażania woli politycznej obywateli Unii, są partie polityczne na poziomie europejskim. Praktyka jednak pokazuje, iż europejskie partie polityczne nie mają możliwości realizacji w sposób efektywny tych zapisów traktatowych. Wynika to z faktu, iż europejskie partie polityczne, np. Partia Europejskich Socjaldemokratów czy Europejska Partia Ludowa, są zrzeszeniami krajowych partii politycznych, które prowadzą debatę polityczną w państwach członkowskich i kampanie
przedwyborcze do Parlamentu Europejskiego oraz wystawiają kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego. Rola partii na poziomie europejskim zwykle ogranicza się do przyjęcia wspólnego programu czy deklaracji przedwyborczej. Natomiast partie polityczne w państwach UE - koncentrując się w kampanii przedwyborczej do Parlamentu Europejskiego w większym stopniu na sprawach krajowych, a w mniejszym stopniu na szeroko rozumianych sprawach europejskich - traktują wybory do Parlamentu Europejskiego przede wszystkim jako sprawdzian poparcia przed kolejnym wyborami do parlamentów narodowych. Stąd też obywatele państw członkowskich nie uzyskują w kampanii przedwyborczej pełnego obrazu bieżących problemów związanych z procesem integracji europejskiej. A przecież to właśnie krajowe partie polityczne poprzez prowadzenie konstruktywnej debaty w sprawach europejskich mogłyby - w większym stopniu niż partie polityczne na poziomie europejskim - przyczyniać się do kształtowania świadomości europejskiej obywateli Unii.
Paradoksalnie najbardziej aktywną i efektywną debatę w sprawach europejskich w państwach członkowskich prowadzą partie eurosceptyczne, które domagają się znaczącego ograniczenia kompetencji UE lub wystąpienia swoich państw z UE i kontynuowania procesu integracji
europejskiej już w nowej formule. Partie eurosceptyczne mogły się pochwalić dużą skutecznością w mobilizacji swojego elektoratu podczas ostatnich wyborów, czego przykładem może być dobry wynik wyborczy tych partii w Polsce i Wielkiej Brytanii.

Wybory do Parlamentu Europejskiego stały pod znakiem porażki partii rządzących w większości państw członkowskich. Porażka wyborcza partii rządzących - choć nie miała znaczącego wpływu na scenę polityczną w tych państwach, może poza Czechami, gdzie do dymisji podał się rząd premiera Vladimira Szpidli - jest interpretowana jako wynik rozczarowania i niezadowolenia z realizowanej przez rządy polityki oraz sytuacji gospodarczej. Na uwagę zasługuje fakt, iż rządom nowych państwach członkowskich nie udało się zdyskontować w wyborach wydarzenia historycznego, jakim było przystąpienie do UE.

Wybory nie przyniosły natomiast znaczących zmian w układzie sił grup politycznych w Parlamencie Europejskim. Tradycyjnie już żadna z grup politycznych nie będzie miała większości parlamentarnej. Największą grupą polityczną pozostanie Grupa Europejskiej Partii Ludowej i Europejskich Demokratów (EPP-ED), a drugą pod względem wielkości będzie Grupa Partii Europejskich Socjaldemokratów (PES). Na uwagę zasługuje dość liczna grupa posłów eurosceptycznych, choć nie przekraczająca 10% ogólnej liczby posłów w Parlamencie Europejskim. Na bazie istniejącej dotychczas eurosceptycznej Grupy na rzecz Europy Demokracji i Różnorodności zapowiedziano utworzenie w tej kadencji nowej liczniejszej eurosceptycznej grupy politycznej. Należy jednak oczekiwać, iż decydujący wpływ na prace Parlamentu Europejskie będą miały dwie największe grupy polityczne EPP-ED i PES.
Układ sił grup politycznych w Parlamencie Europejskim- z uwagi na fakt, iż Parlament Europejskim uczestniczy w procedurze wyboru Komisji Europejskiej - będzie miał w pierwszym rzędzie znaczący wpływ na wybór przewodniczącego Komisji Europejskiej. Kadencja aktualnie urzędującej Komisji Europejskiej upływa pod koniec października br. W związku z tym
prezydencja irlandzka rozpoczęła konsultacje z państwami członkowskimi w sprawie wyboru przewodniczącego Komisji Europejskiej. Ponieważ kandydat na stanowisko przewodniczącego Komisji musi też zostać zaakceptowany przez Parlament Europejski, aktywną rolę w wyborze przewodniczącego Komisji starają się odgrywać grupy polityczne w Parlamencie Europejskim, w szczególności Grupa Europejskiej Partii Ludowej i Europejskiej Demokratów (EPP-ED), która będzie największą grupą polityczną w Parlamencie Europejskim. Liderzy Grupy Europejskiej
Partii Ludowej i Europejskich Demokratów stoją na stanowisku, iż przyszły przewodniczący Komisji Europejskiej powinien być związany z partią polityczną należąca do EPP-ED.
Ostatecznie „kompromisowym” kandydatem państw członkowskich na stanowisko przewodniczącego Komisji Europejskiej okazał się premier Portugalii, Jose Manuel Durao Baroso, lider centroprawicowej Partii Socjaldemokratycznej, która jest związana z grupą EPPED.

W tej sytuacji należy oczekiwać, iż premier Jose Manuel Durao Baroso uzyska poparcie posłów grupy EPP-ED, co będzie miało decydujące znaczenie przy ostatecznej akceptacji przez Parlament Europejski tej kandydatury na przewodniczącego Komisji Europejskiej.

źródło: Piotr Ronkowski, Biuletyn Analiz UKIE, nr 14, maj 2004 r.

Parlament Europejski przed i po wyborach

..USTALENIA WYNIKAJĄCE Z RAPORTÓW BADAWCZYCH I ANALIZ PRZEPROWADZONYCH W OKRESIE POPRZEDZAJĄCYM WYBORY DO PE

Opinia publiczna w przededniu wyborów ( TNS OBOP - UKIE):

• W większości kwestii związanych z Unią Europejską Polacy odczuwali niedosyt informacji. Prawie dwie trzecie badanych twierdziło, że w mediach mówi się zbyt mało o negatywnych skutkach członkostwa Polski w UE, o tym czy nasz kraj będzie dopłacać czy korzystać z kasy Unii i o zmianach cen. Natomiast ponad połowa respondentów nie wyraziła potrzeby zwiększenia w mediach informacji o zbliżających się wyborach do Parlamentu Europejskiego (mówi się tyle ile trzeba - 46%, zbyt dużo -9%).

• Członkostwo Polski w UE było tematem rozmów w większości (68%) polskich rodzin. Najczęściej poruszane tematy dotyczyły codziennego życia - zmian cen i możliwości pracy. Brak informacji w mediach rekompensowany był dyskusjami wśród rodziny, znajomych. W ten sposób wzrastało znaczenie nieformalnych kanałów informacji.

• Najbardziej wiarygodnych informacji na temat wyborów do PE oczekiwali Polacy przede wszystkim z telewizji, z gazet lub czasopism, z radia, czyli z tych źródeł, z których najczęściej korzystają.

• Na trzy tygodnie przed wyborami zdecydowana większość (78%) badanych nie czuła się na tyle poinformowana, aby wybrać dobrego kandydata.

• Polski eurodeputowany powinien - zdaniem uczestników badania - koncentrować się głównie na sprawach krajowych i zgodnie z takimi oczekiwaniami kampania wyborcza powinna podejmować przede wszystkim problemy wewnętrzne ważne dla naszego kraju (zwłaszcza bezrobocie).

• Udział Polaków w Parlamencie Europejskim będzie bardzo ważny przede wszystkim z perspektywy kraju, nieco mniejszą wagę będzie miał dla zwykłych ludzi, najmniejszą zaś - dla samej Unii.

• Badani pesymistycznie ocenili możliwości wpływu polskich eurodeputowanych na sprawy unijne. Uważali jednak, że to, jacy ludzie będą reprezentować nasz kraj, ma duże znaczenie.

• Polski kandydat do Parlamentu Europejskiego to człowiek uczciwy wobec ludzi, nastawiony na realizację głównie spraw krajowych, zdolny do osiągania kompromisu, znający dobrze sprawy krajowe, realizujący program i politykę swojej partii, będący głównie reprezentantem obywateli Polski. Tylko nieliczni badani chcieliby, aby Polskę reprezentowali deputowani, którzy charakteryzują się zdolnościami osiągania politycznych celów, nastawieni są na realizację głównie spraw unijnych i reprezentują interesy wszystkich obywateli UE.

Integracja Polski z Unią Europejską w programach wyborczych do PE
(Krzysztof Cebul na zlec. UKIE):

Tezy wynikające z analizy programów wyborczych:

• Bilans korzyści i kosztów wynikających z członkostwa Polski w UE przedstawiany był w programach wyborczych głównie w perspektywie ekonomicznej.

• Najważniejszym problemem w procesie dostosowywania Polski do standardów unijnych jest rolnictwo.

• Wśród ugrupowań opowiadających się za integracją, na podstawie analizy programów wyborczych wyróżnić można było dwa zasadnicze spo­soby definiowania tego procesu:

1. pierwsza grupa (SLD-UP, AWSP, UW, PO) traktowała Unię jako wspólnotę, w której uczestnictwo umożliwi Polsce rozwój go­spodarczy. Możliwość uzyskania korzyści ekonomicznych jawi się jako oczywista konsekwencja integracji. Obok tego celu, wymieniana była także potrzeba samodziel­nej pracy, która będzie warunkiem powodzenia procesów integracyjnych (UW, PO). W programie AWSP podkreślano wspólną dla całej Unii tradycją chrześcijańską.

2. Drugi sposób definiowania procesu integracji zaprezentowano w programach PiS oraz PSL - wyrażano w nich warunkowe poparcie dla integracji. Korzyści ekonomiczne, tak oczywiste dla wcześniej wymienionych ugrupowań, nie są dla tych dwóch partii naturalną kon­sekwencją członkostwa Polski w Unii Europejskiej. PiS i PSL wyraźnie uzasad­niają poparcie dla integracji od uzyskania tych korzyści. W tym przypadku głów­nym punktem odniesienia w relacjach z Unią jest maksymalizacja zysków własnego narodu.

• Programy wyborcze Samoobrony i LPR wyraźnie podkreślały sprzeciw tych ugrupowań wobec członkostwa Polski w UE. Ekonomiczne warunki członkostwa oceniane były w tych programach jako zdecydowanie niekorzystne. Proces dostosowywania przedstawiany był jako element spisku, który ma na celu pozbawienie Polski suwerenności, czyli potencjału gospodarczego. Liderzy LPR wskazywali, że alternatywą dla członkostwa jest samodzielny rozwój kraju, natomiast politycy Samoobrony choć przyznawali, że naturalnym partnerem gospodarczym Polski powinna być Unia Europejska, to zdecydowanie postulowali koniecz­ność rozbudowy socjalnych zadań państwa oraz jak najszybsze odsunięcie od władzy rządzących Polską.

• Ze względu na najważniejsze punkty programowe, wyróżnić można inny sposób klasyfikacji programów wyborczych:

1. Programy partii, w których podkreślano, że celem integracji europejskiej jest wzrost gospodarczy i zwiększenie bezpieczeństwa kraju (PO, SLD, SdPL, PiS, UW, PSL).

2. Programy partii podejmujących kwestie związane z budowaniem wizji Unii Europejskiej (PiS, PSL, Samoobrona, SLD, PO).

3. Programy partii opowiadających się za polityką izolacji ( LPR).

Analiza telewizyjnych programów informacyjnych i artykułów prasowych
(dr Robert Sobiech na zlec. UKIE):

• Zarówno w samej kampanii i informacjach mediów niewiele uwagi poświecono wyjaśnieniu roli Parlamentu Europejskiego i parlamentarzystów.

• Wybory do PE były drugorzędnym tematem w mediach - dominowały wydarzenia o charakterze stricte politycznym.

• Większość partii traktowała wybory do PE jako wstęp do wyborów parlamentarnych. W wystąpieniach publicznych kandydaci na deputowanych koncentrowali się głównie na lokalnych problemach swoich potencjalnych wyborców.

..POLSKA W UNII - WIZJE PARTII POLITYCZNYCH STARTUJĄCYCH W WYBORACH DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Krzysztof Cebul

Chciałbym na samym początku przywołać trafne spostrzeżenie poczynione swego czasu przez Zdzisława Najdera. Mianowicie zauważył on, że „Im jaśniej i wszechstronniej widzieć będziemy Rzeczypospolitą - tym mniej mętne będą nasze myśli o jej stosunku do struktur europejskich” (1). W tym kontekście niska frekwencja podczas wyborów do Parlamentu Europejskiego skłania do postawienia tezy o braku identyfikacji społecznej z procesem integracji, a więc braku zrozumienia dla celu jakim jest członkostwo Polski w Unii. Nie jest to jednak w żadnym wypadku zarzut pod adresem społeczeństwa. Niewielkie zainteresowanie, już nie tylko ostatnimi wyborami, ale w ogóle wyborami w naszym kraju, jest konsekwen-cją pew-nego błędu, o którym pisał cytowany już Zdzisław Najder. Spostrzegł on, że kierunek i cel przemian zapoczątkowanych w 1989 roku nie został w przejrzysty sposób nakreślony społeczeństwu przez elitę (2). Ze względu na ograniczony czas zostawiam tu bez wyjaśnienia przyczyny jakie złożyły się na taki stan rzeczy. W każdym razie, właśnie to zaniedbanie zaważyło w oczywisty sposób na tym, iż Polacy w olbrzymiej większości po prostu na wybory się nie poszli. Odpowiedzialność za to ponosi przede wszystkim elita polityczna.

Przedmiotem niniejszej analizy są materiały programowe głównych ugrupowań politycznych biorących udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego (3). Celem jaki sobie stawiam jest klasyfikacja partii politycznych pod kątem postrzegania przez nie procesu integracji Polski ze strukturami europejskimi oraz prezentowanej wizji zjednoczonej Europy. Jako kryterium różnicujące poszczególne stanowiska przyjmuję traktowanie integracji jako szansy lub jako zagrożenia dla Polski. Moim zamiarem jest znalezienie płaszczyzn, na których kształtują się od-mienne oceny procesu integracji oraz wskazanie argumentacji towarzyszącej poszczególnym koncepcjom.

Zanim jednak zajmę się programami chciałbym jeszcze na chwilę cofnąć się do roku 2001. Stanowi on bowiem ważną cezurę, jeśli chodzi o postrzeganie w Polsce procesu integracji europejskiej. Jak zauważył Andrzej Rychard, większa część elity doznała przy okazji wyborów parlamentarnych we wrześniu 2001 roku rozczarowania. Była bowiem przekonana, że społeczne poparcie dla integracji europejskiej jest czymś oczywistym. Elita zapomniała o mieszkańcach małych miast i wsi. Dopiero wybory, w których ta zapomniana część Polski potrafiła się skutecznie zaktywizować, uświadomiły jej ten fakt (4). Skutkiem tego płytki konsens dotyczący poparcia dla integracji, o którym pisała Elżbieta Skotnicka-Illasiewicz, spowodował wahliwość zgody na ten proces, a więc wzrost poczucia dezorientacji i niedoinformowania w licznych grupach społecznych (5). Wybory z 2001 roku pokazały także, iż wielu polityków traktuje problem integracji wyłącznie jako test na poprawność polityczną, a więc instrument w swoich bieżących rozgrywkach. Okazało się bowiem, że wyrażane bar-dzo często przez niektórych poparcie jest jedynie czystą deklaracją, za którą nie ma żadnej konkretnej wizji tego procesu.

Jeśli chodzi o wybory do Parlamentu Europejskiego to moja skrótowa analiza obejmie materiały programowe: Platformy Obywatelskiej, Samoobrony, koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej-Unia Pracy, Socjaldemokracji Polskiej, Prawa i Sprawiedliwości, Ligi Polskich Rodzin, Unii Wolności oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego.

Generalny wniosek jest taki, że ocena szans i zagrożeń związanych z procesem integracji odbywa się głównie na płaszczyźnie gospodarczej. Eksponowane są więc przede wszystkim korzyści ekonomiczne lub też straty jakie poniesie Polska w konsekwencji przystąpienia do Unii.

Ogólnie rzecz biorąc wymienione wyżej ugrupowania można uszeregować w czterech kategoriach: do pierwszej zaliczają się te, dla których możliwość uzyskania korzyści ekonomicznych jawi się jako raczej oczywisty skutek integracji. Członkostwo w Unii jest tu także postrzegane jako gwarancja międzynarodowego bezpieczeństwa Polski. Do tej grupy należą: PO, SLD-UP, SdPl, UW. Program Platformy następująco formułuje możliwości jakie niesie integracja: „Unia Europejska stwarza instytucjonalne ramy dla wspólnego wysiłku wielu narodów na rzecz pokoju, stabilności i dobrobytu. Członkostwo w niej nie pozbawia nas suwerenności, wprost przeciwnie - umożliwia pełniejszą realizację suwerenności oraz wolności Polski i Polaków”. Hasło Platformy: „Dla Polski”, a słowa klucze to: nadzieja; szansa; wyzwanie; większa wolność; dobrobyt; rozwój; bezpieczeństwo; wspólnota, solidarność i równość państw; różnorodność tradycji. Koalicja SLD-UP widzi w integracji europejskiej: „szansę realizacji socjalde-mokratycznych wartości: solidarności, równości, wolności, sprawiedliwości i demokracji”. Europa powinna stanowić „obszar wspólnych standardów socjalnych i polityki zrównowa-żonego rozwoju”. Hasło wyborcze: „Europa dla rozwoju - rozwój dla Polski”. Słowa klucze: rozwój; szansa; bezpieczeństwo; sprawiedliwość społeczna; zwalczanie dyskryminacji; solidarność państw; federalizm. Program SdPl następująco definiuje cel procesu integracji: „Szybszy rozwój Polski nie jest możliwy bez naszej obecności we wspólnocie państw europejskich. Tylko w ten sposób zapewnimy Rodakom szansę na dostatnie i godne życie, które od lat jest udziałem obywateli państw Unii Europejskiej”. Hasło Socjaldemokracji to: „Wykorzystajmy europejską szansę!”, a słowa klucze: rozwój; szansa; dostatnie i godne życie; bezpieczeństwo.

Drugą grupę stanowią PiS i PSL, dla których korzyści płynące z integracji są już dużo mniej oczywiste. Partie te bardzo wyraźnie podkreślają konieczność obrony polskich interesów narodowych. Można przyjąć, iż głównym punktem odniesienia w relacjach z Unią dla PiS-u oraz PSL-u jest przede wszystkim maksymalizacja korzyści własnego narodu, wręcz walka o nie. Dla nich integracja także stanowi gwarancję międzynarodowego bezpieczeństwa Polski. W deklaracji Prawa i Sprawiedliwości czytamy: „Za swe pierwsze zobowiązanie przyjmujemy strzec polskiego interesu narodowego oraz chrześcijańskiej tożsamości naszego kontynentu w strukturach Unii Europejskiej”; „Mocna pozycja Polski gwarantowana traktatem nicejskim to sprawa naszej przyszłości w Europie, to szansa na dobry wynik rokowań w sprawie przyszłych budżetów UE, to szansa na poprawę niekorzystnych ekonomicznych warunków akcesji. Walka o korzystny dla Polski budżet to pierwsze zadanie, przed jakim stoi cała nasza reprezentacja w Parlamencie Eu-ropejskim. (...) My dajemy gwarancję twardej postawy”; Hasło wyborcze: „Godna reprezentacja w Europie”. Słowa klucze: dostatek; mocna pozycja; walka; niezależność; bezpieczeństwo; różnorodność i solidarność narodów; tradycja chrześcijańska; Europa narodów. Z kolei przewodniczący PSL-u Janusz Wojciechowski zaapelował przed wyborami: „Wybierzmy posłów, którym unijna flaga nie przesłoni barw biało-czerwonych, którzy nie zapomną polskiego hymnu. Nie wyprą się naszej wiary, kultury i języka. Pol-skie Stronnictwo Ludowe po wielokroć dawało dowody dbałości o Polskę, w duchu narodowej, państwowej i społecznej wrażliwości. Tak było w historii i tak jest współcześnie, gdy Stronnictwo skutecznie walczyło o ochronę polskiej gospodarki, polskiej ziemi, o dopłaty dla rolników, o polepszenie naszego członkostwa w Unii. Czyniliśmy to z godnością, nigdy na kolanach. I tak będziemy postępować w przyszłości”. Hasło wyborcze PSL: „Zadbamy o Polskę”. Słowa klucze to: rozwój; równe warunki; walka; troska o ziemię; różnorodność tradycji i kultur; Europa Ojczyzn.

Trzecią grupę stanowią partie prezentujące w swoich programach, oprócz szansy rozwoju, także koncepcje co do kształtu Unii Europejskiej. Za Europą federalną opowiadają się PO i SLD-UP. Dla Platformy jest to gwarancja, że „w Europie nie odżyją nacjonalistyczne ambicje i interesy”. Jeśli chodzi o proces decyzyjny PO chce Unii „pozbawionej hegemona, dyrektoriatów czy podwójnych prędkości dla bardziej i mniej zaawansowanych - Unii która łączy a nie dzieli”. Unia, czytamy w programie Platformy: „powinna chronić różnorodność dziedzictwa pamięci, tradycji i obyczaju Europy. I w żadnym razie nie może stanowić praw, które podważają podstawowe i sprawdzone przez stulecia w Europie wartości”. Koalicja SLD-UP opowiada się za integracją „nie tylko pod względem ekonomicznym, ale przede wszystkim pod względem politycznym, (...) na zasadach jak najszerszej demokracji i obywatelskiej partycypacji w podejmowaniu decyzji”. Koncepcję Europy narodów popiera PiS, Samoobrona oraz PSL. W programie Prawa i Sprawiedliwości można przeczytać: „Uważamy, że siłą Europy jest jej różnorodność. Wszelkie próby ujednolicenia osłabiają tylko tę siłę. Na tej podstawie sprzeciwiamy się federalistycznej koncepcji Unii Europejskiej. Nie chcemy stworzenia europejskiego superpaństwa, które będzie dążyło do kreacji nowej, sztucznej świadomości europejskiej, będącej zagrożeniem dla tożsamości narodowych”; „Chcemy by Europa była Europą Narodów, wielką rodziną państw narodowych, której podstawami są tradycja judeochrześcijańska oraz idea solidarności. Unia Europejska bez tych tradycji i wartości podcina korzenie własnej cywilizacji, staje się pustym, bezdusznym oraz technokratycznym tworem”. W materiałach Samoobrony czytamy: „Jesteśmy za zjednoczeniem się państw europejskich na równoprawnych warunkach, w formie związku niezależnych, suwerennych podmiotów, uzgadniających wspólne cele współpracy międzynarodowej, bez niszczenia czyjejkolwiek niezależności politycznej i warunków niezbędnych dla rozwoju poszczególnych narodów. Jesteśmy za Europą Ojczyzn. Polskim interesom narodowym nie odpowiada idea Euroregionów, prowadząca do zacierania się granic narodowych, z korzyścią dla silniejszych ekonomicznie i politycznie państw”. Hasło wyborcze Samoobrony: „Wybieramy biało-czerwonych”, a słowa klucze to: jesteśmy dumnym narodem; wyzwanie; renegocjacja; obrona interesów; równoprawne członkostwo; godne, partnerskie warunki, Europa Ojczyzn. W programie PSL czytamy, iż posłowie tej partii: „będą gwarantem troski o poszanowanie różnorodności tradycji i kultur państw członkowskich”; „będą się kierowali przywiązaniem do tradycyjnych wartości, uznaniem dla chrześcijaństwa jako źródła cywilizacji europejskiej, umacnianiem pozycji państw narodowych w ramach Europy Ojczyzn oraz umacnianiem polskiej kultury i tradycji narodowej, w tym troską o język polski i Ziemię Ojczystą”.

Do czwartej grupy należy LPR, która opowiada się za samodzielnym rozwojem państwa. Można zaryzykować stwierdzenie, że w zasadzie za polityką izolacji. Stanowisko tego ugrupowania wobec integracji europejskiej wyraża się w zdaniu: „Rozwój Polski może nastąpić tylko poza Unią”. Głównym zadaniem LPR jest obrona „interesów rodzimych, narodowych, polskich, nie zaś zewnętrznych, obcych, unijnych”. Liga opowiada się za „suwerennym i niepodległym Państwem Polskim, a przeciw federacji unijnej i budowaniu superpaństwa europejskiego na gruzach państw narodowych”. W celu realizacji tych założeń LPR m.in.: „Prze-ciwstawia się uchwaleniu konstytucji UE pod każdą postacią. Prawo może być sta-nowione jedynie w Polsce”; „Potępia wyprzedaż narodowego majątku w obce ręce i zapowiada rozliczenie winnych złodziejskiej «prywatyzacji» ostatnich lat”; „Wspiera polskich producentów, rolników, wytwórców i kupców, przeciw nieuczciwej konkurencji z zagranicy”; „Walczy z napaściami na prawo do życia dzieci nienarodzonych”. Hasło Ligi Polskich Rodzin: „My wybieramy Polskę”. W jej programie można wyróżnić następujące słowa klucze: wzmocnienie państwa; samowystarczalność; ochrona; rozwój poza Unią.

W podziale tym nie do końca mieści się Samoobrona, która z jednej strony opowiada się za integracją a z drugiej mocno kwestionuje członkostwo Polski w Unii: „Rozumiejąc nowe uwarunkowania geopolityczne po upadku starego układu gospodarczo-politycznego, Polska nie może dać się traktować, jako kraj podbity w czasie zimnej wojny, płacący określone kontrybucje - w sensie politycznym i eko-nomicznym. Uznając zasadność potrzeby integracji europejskiej, nie możemy się jednak godzić na wcielenie Polski do Unii Europejskiej na zasadach i warunkach, jakie dyktuje się krajowi uzależnionemu”. Samoobrona domaga się renegocjacji niekorzystnych ustaleń traktatowych tak aby „Polska otrzymała pełne, równoprawne, nieskrępowane warunki rozwoju”.

Z kolei Unia Wolności w zasadzie nie prezentowała programu, opierając się w kampanii głównie na doświadczeniu i autorytecie swoich kandydatów. Jest to jednak partia, która bardzo jednoznacznie kojarzy się z działaniami na rzecz członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Wspomnę tu tylko hasło „powrotu do Europy”, które jako pierwszy sformułował jeszcze w roku 1989 Tadeusz Mazowiecki. Hasło wyborcze Unii Wolności: „Przyszłość i doświadczenie”. Słowa klucze: wiedza; doświadczenie; należyte miejsce w Europie.


Źródło:
(1) Z. Najder, Polska w Europie: cele i środki, w: Europa. Drogi integracji, A. Dylus (red.), War­szawa 1999, s. 266.
(2) Por. tamże, s. 268.
(3) Informacje na temat programów partii politycznych pochodzą ze stron internetowych: www.platforma.org.pl; www.samoobrona.org.pl; www.sld.org.pl; www.sld-up.pl;www.sdpl.org.pl;
www.pis.org.pl; www.lpr.org.pl; www.europa.lpr.pl; www.uw.org.pl; www.psl.org.pl
(4) Por. A. Rychard, “Samoobrona” nie jest z Madagaskaru, rozmowa przeprowadzona przez P. Tomczyka, “Odra” 2002, nr 1, s. 4.
(5) Por. E. Skotnicka-Illasiewicz, Integracja europejska jako oś podziału sceny politycznej, w: Polityka i Sejm. Formo­wa­nie się elity politycznej, W. Wesołowski, B. Post (red.),Warszawa 1998, s. 90.




Zobacz również:

Dane archiwalne:

Wybory do Parlamentu Europejskiego, czerwiec 2004 r.

Opinie i oczekiwania społeczeństwa polskiego związane z wyborami do PE

Analiza zawartości przekazów prasowych i telewizyjnych przed wyborami do PE

Opinia społeczna po wyborach do Parlamentu Europejskiego

Opinia społeczna w przededniu wyborów do PE

---