 | Pobierz cały dokument mech.lotu.szybowcow.rozdzi.viii.x.szkolenie.doc Rozmiar 583 KB |
USTERZENIA I URZĄDZENIA AERODYNAMICZNE SZYBOWCÓW Rozdział 8
DZIAŁANIE USTERZENIA WYSOKOŚCI 8.1
Szybowiec podczas poruszania się w powietrzu może obracać się dokoła trzech osi, podłużnej x-x, poprzecznej y-y i pionowej z-z (rys. 8.1). Obracając się dokoła osi poprzecznej y-y szybowiec zmienia kąt pochylenia kadłuba względem ziemi; kąt ten jest jednocześnie kątem planowania szybowca względem linii horyzontu. Obrót wokół osi podłużnej x-x powoduje przechylenie szybowca na skrzydło, a obrót wokół osi pionowej z-z powoduje zmianę kierunku lotu. Aby szybowiec mógł realizować obroty wokół trzech osi, wyposażono go w trzy następujące usterzenia:
1) usterzenie wysokości, powodujące obrót wokół osi poprzecznej y-y,
2) lotki, umożliwiające przechylenie szybowca wokół osi podłużnej x-x,
3) usterzenie kierunku, umożliwiające odchylenie szybowca wokół osi pionowej z-z.
Aby w czasie lotu utrzymać równowagę szybowca wokół tych trzech osi, należy jednocześnie we właściwy sposób wychylać wszystkie trzy stery. Usterzenie wysokości składa się ze statecznika i steru. Statecznik jest najczęściej sztywno zamocowany do tylnej części kadłuba i nie zmienia swego położenia względem kadłuba w czasie lotu. Ster jest zamocowany obrotowo do statecznika i pilot wychylając drążek sterowy „na siebie" i „od siebie'' powoduje wychylenie steru do góry i do dołu. Gdy ster jest nie wychylony, to tworzy ze statecznikiem profil symetryczny. Wychylając ster do dołu zwiększamy wysklepienie profilu, a przy wychyleniu do góry zmniejszamy to wysklepienie, a nawet przechodzimy na wysklepienie ujemne.
Rys. 8.1. Obrót szybowca wokół trzech osi
Dodatnie wysklepienie profilu daje zwiększenie siły nośnej, a ujemne zmniejszenie siły nośnej. Wychylenie przez pilota drążka sterowego od siebie, czyli „oddanie drążka", powoduje przyrost siły nośnej na usterzeniu o wartość 
do góry. Siła ta względem środka ciężkości szybowca daje moment pochylający szybowiec na nos o wartości 
. Powoduje to zmniejszenie kąta natarcia skrzydła, a więc zwiększenie prędkości lotu. Wychylenie drążka na siebie, tzw. „ściągnięcie drążka", powoduje wychylenie steru wysokości do góry, zmniejszenie siły nośnej na usterzeniu o wielkość 
do dołu.
Rys. 8.2. Działanie steru wysokości szybowca
Względem środka ciężkości szybowca powstaje moment 
, zadzierający nos szybowca. Powoduje to zwiększenie kąta natarcia skrzydeł, a więc zmniejszenie prędkości lotu. Działanie steru wysokości zilustrowano na rys. 8.2.
 | Pobierz cały dokument mech.lotu.szybowcow.rozdzi.viii.x.szkolenie.doc rozmiar 583 KB |