Rachunkowo, SGGW, rachunkowość zarządcza


Dr hab. Mirosław Wasilewski

22.02.2011 r.

Wykład I

Egzamin 10 pyt. Testowych wielokrotnego wyboru. Zalicza 5,5 pkt. 12min. P 114b B7 o 18.00-19.30

Tel. 5934224 miroslaw_wasilewski@sggw.pl

Rachunek kosztów w przedsiębiorstwie jako podstawa podejmowania decyzji

Podział kosztów ze względu na sposób grupowania

0x01 graphic

Koszty rosną proporcjonalnie Koszt zmienny na jednostkę jest stały

Reakcja kosztów na zmianę wielkości produkcji:

  1. Koszty zmienne proporcjonalnie : proporcjonalnie kształtują się do wielkości produkcji; Q- wielkość produkcji;

  2. Koszty proporcjonalnie zmienne na jednostkę produkcji: koszty zmienne na jednostkę produktu jest stały bez względu na wielkość produkcji; ALE może być inne zużycie materiału na jednostkę produktu, np. wychodzi taniej kupić więcej lub można wykorzystać skrawki….

Podział na koszty: pośrednie i bezpośrednie

0x01 graphic

Koszty bezpośrednie - bezpośrednio związane z produkcją

Koszty pośrednie- wydziałowe, których nie można bezpośrednio przyporządkować do danego produktu

Koszty stałe bezwzględnie: koszty stałe przy niezmienności posiadanego potencjału produkcyjnego są stałe, ale mogą zmieniać się skokowo, czyli nieproporcjonalnie do wielkości produkcji

Rachunek kosztów to ogół czynności zmierzających do ustalenia wysokości nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej, poniesionych w przedsiębiorstwie w określonym czasie i z określonym przeznaczeniem.

Rachunek kosztów określa się jako badanie i transformowanie, według przyjętego modelu informacji o kosztach działalności podmiotu, służące użytkownikom do oceny sytuacji podejmowania decyzji gospodarczych i kontroli ich urzeczywistnienia. (przedstawienie sposobu działalności danej jednostki)

W zakresie rachunku kosztów wchodzą:

Funkcje rachunku kosztów:

Podstawowe kierunki ewolucji rachunku kosztów:

Pierwszy powstał rachunek kosztów pełnych, który do tej pory jest stosowany, a wraz z rozwojem rynku powstały: rachunek kosztów zmiennych i rachunek kosztów normalnych (normatywnych).

Literatura przedmiotu klasyfikuje rachunki kosztów biorąc pod uwagę:

Koszty pełne: koszty pośrednie i bezpośrednie

Koszty zmienne: koszty zmienne

Koszty normatywne: planujemy koszty oczekiwane i po zrealizowaniu założeń kontrolujemy czy te koszty zostały osiągnięte

Cechami rachunku kosztów pełnych są:

Do najważniejszych czynników powodujących wzrost kosztów pośrednich należą:

Przepływ informacji o kosztach w rachunku kosztów pełnych

0x01 graphic

Ustalanie wyniku finansowego w rachunku kosztów pełnych

Przychody ze sprzedaży

-

Koszt (pełny) wytworzenia sprzedanych produktów

-

Koszty okresu

=

Wynik ze sprzedaży produktów

Wynik na sprzedaży - pozostała działalność operacyjna - działalność finansowa - działalność nadzwyczajna = WF Brutto

Główne zalety rachunku kosztów pełnych:

Podstawowe wady rachunku kosztów pełnych:

Przepływ informacji o kosztach w rachunku kosztów zmiennych

0x01 graphic

Ustalanie wyniku finansowego w rachunku kosztów zmiennych

Przychody ze sprzedaży

-

Koszt zmienny wytworzenia sprzedanych produktów

=

Nadwyżka bezpośrednia

-

Koszty stałe

=

Wynik ze sprzedaży produktów

Zalety rachunku kosztów zmiennych:

Wady rachunku kosztów zmiennych:

Różnice tych dwóch rachunków:

W praktyce dominuje RKC - wynika z zapisów księgowych i logiki UoR.

01.03.2011 r.

Wykład II

Teoria i rozliczanie kosztów

Koszt - nakład pracy żywej (ludzie) i uprzedmiotowionej (maszyny i urządzenia) wyrażonej w pieniądzu; odzwierciedla zużycie wartościowe

Koszt- zużycie czynników wytwórczych

N<->K

Praca uprzedmiotowiona - maszyny

Nakład - odzwierciedla zużycie się danego czynnika wytwórczego w mierniku naturalnym.(kg, t, m)

Każdy nakład wcześniej czy później staje się kosztem, ale nie każdy koszt jest nakładem.

Koszt jest pojęciem szerszym w stosunku do nakładu

K<-> WYPŁATA

0x01 graphic

Jak wystawiam fakturę- kwota netto jest naszym przychodem.

Jak otrzymuję fakturę kwota netto jest kosztem.

Każdy nakład prędzej czy później staje się kosztem ale nie każdy koszt jest nakładem.

0x08 graphic

Relacja koszt - wypłata

Zasada memoriału - podstawą księgowania jest fakt wystawienia dokumentu

W krótkoterminowym rozrachunku

Zasada kasowa

Dlaczego firma zyskowna może być bankrutem?

Zysk = P (wpłata i należność) - K (wypłata i zobowiązania)

Kwota należności powinna być od zobowiązań niższa.

N ~ Z

100N < Z120

120N > Z100

  1. N < Z

  2. N > Z

Jeżeli n jest większe niż Z (tu mogę mieć kasę ale nie muszę) z punktu widzenia płynności sytuacja pierwsza jest lepsza.

Koszt < wypłata - np. gdy otrzymujemy fakturę w lutym, a płatność następuje w marcu (analizujemy marzec)

Koszt = wypłata - gdy fakturę otrzymujemy i płacimy w jednym miesiącu

Koszt > wypłata - gdy otrzymujemy fakturę w marcu, a płacimy w kwietniu

Obciążenie finansowe - zobowiązanie, które wcześniej czy później staje się wypłatą np. podatek dochodowy od osób prawnych, nie jest kosztem - płacimy od dochodu uzyskanego w danym okresie, (95% przedsiębiorców liczy amortyzację liniowo).

Kryteria podziału kosztów

  1. Kryterium reakcji kosztów na zmianę wielkości produkcji

0x01 graphic

Koszty zmienne progresywne - w pewnym momencie ponosimy wyższe koszty w stosunku do poprzedniego okresu

Koszty zmienne liniowe - nie reagują na zmiany wielkości produkcji/ amortyzacja metodą liniową

Koszty zmienne degresywne - w pewnym momencie ludzi wzięliśmy na etat do pracy-> zarabiają zbyt dużo-> więcej pracują -> mniej zarabiają

Na jednostkę produkcji jednostkowy koszt zmienny jest stały (efekt skali), a jednostkowy koszt stały jest zmienny.

2000/1000SZT. = 20ZŁ/SZT.

2000/2000SZT. = 10ZŁ/SZT.

Efekt skali wspomaga rozwój i walkę konkurencyjną.

Jak obniżyć koszty-> zwolnienie ludzi

Nie przeinwestować

Sprzedaż maleję-> rosną ceny jednostkowe, zyskowność jednostkowa maleje.

„0”

„1”

„2”

„3”

C= 100ZŁ

100

90

80

jKz 60ZŁ

60

60

60

JKs 20ZŁ

10

10

10

Zj (Zysk jednostki) 20ZŁ

30

20

10

Przykład:

  1. Kryterium możliwości przyporządkowania kosztów do jego nośnika:

A

B

Koszty materiałów

1000

500

Koszty wynagrodzenia

600

400

Koszty pośrednie

500

Wskaźnik narzutu liczymy ( koszt dzielony(koszt pośredni) przez podstawę podziału(uważa się za nią taką wielkość ekonomiczną, która w sposób jak najbardziej adekwatny do rzeczywistości pozwoli rozpisać koszty pośrednie na A i B)

Wskaźnik narzutu = koszt dzielony (pośredni) / podstawa podziału

Podstawa podziału- uważa się za nią taką wielkość ekonomiczną, która w sposób jak najbardziej adekwatny do rzeczywistości pozwoli rozpisać koszty pośrednie na A i B

Wskaźnik narzutu

500/1000+500=0,33

A: 1000 * 0,33=330

B: 500* 0,33=170

A+B=500

Produkcja A kosztuje: 1000+600+330=1930

Produkcja B kosztuje: 500+400+170=1070

WN=0x01 graphic
= 0,5

A=600*0,5=300

B=400*0,5=200

A= 1000+600+300=1900

B=500+400+300=1100

0x08 graphic

Drugi sposób bardziej poprawny

Jeśli prowadzimy rachunek kosztów w firmie musimy wybrać jakie kryterium podziału kosztów czy stałe/zmienne czy pośrednie/bezpośrednie bo to nie to samo.

Jednostkowy koszt zmienny jest stały

Jak badamy relację między produkcją, a kosztami całkowitymi, to jeśli produkcja rośnie to koszty też.

Jak spadnie popyt to zahamuje produkcję to linia się cofa i to jest histereza -spadek wartości produkcji/sprzedaży jest szybszy niż spadek poziomu kosztów, albo spadek poziomu kosztów jest wolniejszy niż spadek produkcji/sprzedaży

Koszty maleją wolniej niż sprzedaż.

0x08 graphic
0x08 graphic

Koszt amortyzacji- stały- koszt bezpośredni- jak szyjemy kurtkę i maszyny koszt?

Jak szyjemy 2 kurtki koszt amortyzacji stały

Jeśli prowadzimy rachunek kosztów w firmie musimy wybrać jakie kryterium podziału kosztów czy stałe/zmienne czy pośrednie/bezpośrednie bo to nie to samo.

Jednostkowy koszt zmienny jest stały

Jak badamy relację między produkcją, a kosztami całkowitymi, to jeśli produkcja rośnie to koszty też

Jak spadnie popyt to zahamuje produkcję. To linia się cofa i to jest histereza -spadek wartości produkcji/sprzedaży jest szybszy niż spadek poziomu kosztów, albo spadek poziomu kosztów jest wolniejszy niż spadek produkcji/sprzedaży

Koszty maleją wolniej niż sprzedaż.

08.03.2011 r.

Wykład III

Wady rachunków kosztów zmiennych

Określone kryterium podziałów kosztów

Koszt bezpośredni i zmienny to nie jest to samo kwotowo - różnice mogą być bardzo znaczące

Czy w danym rachunków kosztów koszty dzielą się na bezpośredni i pośrednie, stałe i zmienne - pytanie na egzamin

W rachunku kosztów całkowitych koszty dzielą się na koszty bezpośrednie i pośrednie - przyporządkowanie do nośnika - produkt, usługa

RKC: K = Kb + Kp (koszty bezpośrednie i koszty pośrednie)

Kb = Kb A + Kb B + Kb C + (koszty bezpośrednie produktu A,B,C,...)

Kb A = Produkcja A * JKb A (jednostkowy koszt bezpośredni produktu A);

Produkcja =

jKb A = Kb A/Produkcja A

lub

jKb A = jKb materiałów A + jKb wynagrodzeń A + jKb energii A +

jKc A = jKb A + jKp A (jednostkowy koszt pośredni produktu A)

jKp A = Kp A/Produkcja A

Kp A-> Wn= Koszt dzielony/ Podstawa podziału (wskaźnik narzutu)

Jednostkowy koszt pośredni/bezpośredni/całkowity

500Kp

Im więcej podstaw podziału przy kosztach pośrednich tym jest lepiej. Przyjęcie jednej podstawy podziału jest uproszczoną bardzo rzeczą.

Koszty traktowane są jako kwota, dlatego nie wlicza się ich jak bezpośrednich.

CA - jKc A = zj A (cena A, zysk jednostkowy produktu A)

Rachunek ten umożliwia wyliczenie zysku jednostkowego.

Czy wytwarzanie produktów nieopłacalnych jednostkowo może być opłacalne dla firmy jako całość??

Spółdzielnia mleczarska

Z = P - Kc (zysk = przychód - koszt całkowity)

Zapasy wycenia się po jednostkowym koszcie całkowitym.

Tabelka Kwestia zapasów

I

II

III

Produkcja

1000

1200

1000

Sprzedaż

800

800

1400

Zapas

200

600

-

WF

rośnie

koszty pośrednie marca + koszty pośrednie lutego w postaci zapasów - dlatego często rentowność maleje

dlatego tez RKC do decyzji krótkoterminowych się nie nadaje, bo niby sprzedaje więcej ale maleje zyskowność.

jKc =

Między bilansem zamkniętym a bilansem otwarcia był przyrost zapasów to ten przyrost zwiększa kategorię przychodów -> zyski papierowe, bo nie było sprzedaży

Luty -> przyrost zapasów 600 gdyż sprzedajemy 200sztuk ze stycznia (800-200) i resztę 600 sztuk z lutego, więc 1200-600=600 Wynik finansowy zwiększył się

Sprzedaż kosztów pośrednich do magazynów

Marzec -> sprzedaje więcej więc powinien zarobić Wicek, ale często zarobi mniej. Gdyż do kosztów pośrednich marca dochodzą koszty pośrednie lutego w postaci zapasów. Rentowność więc często maleje.

Ten rachunek do decyzji krótkoterminowych nie nadaje się, a jedynie do długoterminowych decyzji.

Rachunek kosztów zmiennych

RKZ: Kc = Kz + Ks (koszt zmienny + koszt stały) - reakcja kosztów na zmianę wielkości produkcji

Kz = Kz A + Kz B + Kz C+…

Kz A= Produkcja A * jKz A

jKz A =Kz A/ Produkcja A

jKz A = jKz materiałów A + jKz wynagrodzeń A + jKz energii A+…

W tym rachunku wydziela się również marżę brutto

Mb gl. = marża brutto globalna w skali firmy jest sumą marż brutto na poszczególne produkty= nadwyżka bezpośrednia

Mb gl. = Mb A + Mb B + Mb C +…

Mb gl. = P - Kz (przychody - koszty zmienne)

Mb A = PA- Kz A (przychód A - koszt zmienny produktu A)

Mb A = produkcja A* jMb A (jednostkowa marża brutto produktu A)

jMb A - jednostkowa marża brutto produktu A

jMb A = Mb A/ produkcja A

jMb A = CA - jKz A (cena A)

Czy w tym rachunku obliczymy zysk jednostkowy?

Cechą tego rachunku jest to, że koszt stały jest w skali całej firmy. Nie jest dzielony na produkty!!

Żeby wyliczyć więc jednostkowy należałoby wyliczyć kKc:

Zj A = CA - jKz A

jKc = jKz A + jKs A

ale nie dzieli się ks na jksA nie obliczymy zjA w tym rachunku

Jednostkowego kosztu stałego nie wyliczymy tu! Zatem jednostkowego kosztu całkowitego również!

Nie policzymy zysku jednostkowego, jedynie zysk w skali całej firmy.

Z = Mb gl. - Ks

Zapasy wycenia się po jednostkowym koszcie zmiennym. Oznacza to że magazynie nie ma kosztów stałych. W mniejszym stopniu wpływa na wynik papierowy.

Przy mniejszej sprzedaży w stosunku do produkcji obciążenie kosztem stałym tego co sprzedaje będzie rosło. Wynik finansowy maleje.

Więcej sprzedaje= więcej zarabia

Zaleta rachunku: informacja bardziej logiczna

Jeżeli zestawimy te dwa rachunki przy maśle to wyliczając jMb na maśle to masło wypada najlepiej.

Powstaje sprzeczność informacji

Brak kosztów stałych wartość zapasów mniejsza RKZ w mniejszym stopniu wpływa na WF papierowy

styczeń

luty

marzec

produkcja

1000

1200

1000

sprzedaż

800

800

1600

zapas

200

600

-

WF na sprzedaży

sprzedaje mniej bo zapas rośnie, przy mniejszej sprzedaży w stos do produkcji obciążenie kosztem stałym przypada nie na 1200 a na 800, czyli obciążenie kosztem stałym tego co sprzedaje rosnie, a wynik maleje

koszt stały przypadnie nei na 100 a na 1600, wynik rośnie bardziej logiczne - więcej sprzedaje- wynik rośnie; ale informacja ta jest niepełna

Jeżeli wrócimy do masła:

to jednostkowa Mb na maśle jest największa, czyli masło najlepiej wypada.

jMb A = 100

jMb B = 150

Może się zdarzyć, że przy produkcji B koszty stałe mogą wynosić 160. I TAK JEST WŁAŚNIE PRZY MAŚLE.

Wada rachunku: nie ma jednoznacznego kryterium oceny efektywności produkcji.

Nie mamy względu ile kosztów stałych przypada na dany wyrób.

Co można w takim wypadku zrobić??

Możemy stopniować marże brutto

CA - jKz materiałów = jMb I stopnia

jMb I stopnia - jKz wynagrodzeń = jMb II stopnia

jMb II stopnia - jKz energii = jMb III stopnia

itd.

Idealnego systemu oceny rachunku kosztów nie ma, nie było i nie będzie. Dlatego dużą umiejętnością jest dobór odpowiedniego rachunku do danej sytuacji.

Zalety rachunku kosztów zmiennych

Wady rachunku kosztów zmiennych:

Reasumują rachunek kosztów zmiennych i całkowitych różnicuje je:

  1. Przyjęte kryterium podziału kosztów

  2. Przydatność decyzyjna

  3. Inaczej wycenia się zapasy

W praktyce dominuje rachunek kosztów całkowitych gdyż wynika z zapasów księgowych i ustawy.

Przy wytwarzaniu jednego produktu koszty wszystkie są bezpośrednie!!- egzamin

Nie jest możliwe aby wszystkie koszty były zmienne.

Przy jednym produkcje nie ma kosztów pośrednich.

Jednostkowy koszt stały jest zmienny.

Im więcej kosztów zmiennych tym liniowość będzie większa.

29.03.2011 r.

Wykład IV

Rachunek kosztów standardowych

Istota rachunku kosztów standardowych

Rachunek kosztów standardowych (normatywnych) jest to metoda, rachunku kosztów w której produktom (obiektom przypisuje się przewidywane (wzorcowe) koszty bezpośrednie oraz kwotę kosztów wydziałowych, również ustaloną na poziomie wzorcowym.

Kc = Kb(n)+Kp(n)

Kbn = KbnA+ KbnB+ KbnC+…

KbnA = produkcja A* jkbnA

KbnA = norma produkcji A* jkbnA

jkbnA = 0x01 graphic
-->KbnA/ norma produkcji A

jkbnA= jkbn mat A+ jkbn energii A+ jkbn wynagrodzenia A+….

0x08 graphic
jkcnA= jkbnA+ jkp(n)A

jkp(n)A=0x01 graphic
Wn podstawa podziału KP

0x08 graphic
0x08 graphic
jkcnA jkcrzecz.A

Odchylenie = k. rzeczywisty - k. normatywny

Odchylenie = k. normatywny - k. rzeczywisty

K. rzeczywisty < K. normatywny - odchylenie korzystne

K. rzeczywisty > K. normatywny - odchylenie niekorzystne

KbnA- KOSZTY BEZPOSREDNIE NORMATYWNE

Norma w Polsce 3600

Istotą rachunku kosztów standardowych jest:

  1. Ustalanie kosztów standardowych przed podjęciem działalności

  2. Aktualizowanie tych kosztów w miarę zmian warunków działania

  3. Porównywanie kosztów rzeczywistych z kosztami wzorcowymi i ustalanie odchyleń

  4. Analiza i interpretacja odchyleń

Koszt rzeczywisty w tym rachunku dzieli się na 2 części

  1. Wielkość zgodną ze standardem

  2. Odchylenie od standardu

Co na ogół wyraża się wzorem:

Krz= Ks ± O

Gdzie :

Krz-koszty rzeczywiste

Ks- koszty standardowe

O- odchylenia kosztów rzeczywistych od kosztów standardowych

Standard można zdefiniować jako bazę normatywną dla pomiaru i oceny wykonania. Jest to precyzyjna miara tego co powinno mieć miejsce, jeśli wykonanie będzie wydajne

Przez koszt standardowy rozumie się poziom kosztów wyznaczony jako prawidłowy i konieczny dla realizacji określonego celu w specyficznych warunkach. Inaczej można powiedzieć, że jest to koszt projektowany, wykorzystywany jako baza odniesienia dla kosztów rzeczywiście poniesionych. Jest to

koszt docelowy, który powinien być osiągnięty.

Koszt standardowy można ustalać dla

Rachunek kosztów standardowych może spełniać w praktyce wiele zadań

  1. Stanowi dla zarządu jednostki gospodarczej narzędzia pomiaru w celu oceny wykonania

  2. Dostarcza informacji dotyczących głównie tych aspektów działalności, które nie przebiegają zgodnie z planem

  3. Stanowi istotne źródło informacji w planowaniu zarządczym i podejmowaniu decyzji

  4. Jest przydatny w ustalaniu cen produktów i usług

  5. Daje podstawy do ustalania wartości kontraktów

  6. Ułatwia rozliczenie transferów między wydziałami

  7. Powoduje uproszczenie procedur rachunku kosztów i sprawozdawczości kosztowej

  8. Zachęca kierownictwo do lepszego zrozumienia istoty ich „biznesu” na skutek ustalania i weryfikacji standardów dla różnych zakresów działalności, które uczestniczą w realizacji celu głównego ( ogólnego)

Typowy rachunek kosztów standardowych zawiera następujące elementy:

  1. Opis procedur ustalania i korygowania standardów

  2. System ewidencji księgowej i sprawozdawczości służący ujmowaniu kosztów standardowych i odchyleń kosztów rzeczywistych od kosztów standardowych

  3. Opis pozycji kosztów składających się na koszt jednostkowy produktu podmiotu gospodarczego, z podziałem na materiały bezpośrednie, robociznę bezpośrednią, koszty wydziałowe (w podziale na zmienne i stałe)

  4. Określone momenty i zasady porównywania kosztów rzeczywistych i standardowych (ważne są , pozwalają kontrolować nie tylko zmiany kosztów w danym czasie, ale także pozwalają prowadzić zmianę kosztów w ramach procesu) dryfowanie kosztów

  5. Metody analizy odchyleń kosztów w powiązaniu z ośrodkami odpowiedzialności

Dryfowanie kosztów polega na tym ze jest proces I, wytwarzamy produkt, którego wytwarzanie trochę trwa

0x01 graphic

Nawarstwianie się kosztów

Rodzaje standardów:

Większość autorów wyróżnia dwa rodzaje standardów

  1. Standardy idealne (potencjalne)

To takie które opracowane zostały dla najlepszych możliwych warunków. Nie uwzględniają one przerw w pracy spowodowanych niedyspozycją pracowników, awariami maszyn i urządzeń, strat materiałowych, zakładają natomiast perfekcyjną wydajność. Wymagają wysiłku, na który stać tylko pracowników o najwyższych kwalifikacjach i najbardziej wydajnych. Takie standardy są praktycznie nieosiągalne i rzadko stosowane.

  1. Standardy praktyczne (osiągalne)

Opracowane są przy założeniu gospodarności w działaniu, ale jednocześnie ich osiągalności w przeciętnych warunkach. Uwzględnia się w nich normalne przerwy w pracy, awarie urządzeń, straty, technologiczne, itp., oczywiście w rozsądnych granicach

Poza przedstawioną klasyfikacją można mówić o standardach:

Rachunek kosztów kalkulacyjnych

KALKULACJE

  1. Wprowadzenie do kalkulacji

Jednostką kalkulacyjną kosztów jest liczba jednostek miary produktu stanowiącego obiekt kalkulacyjny, w odniesieniu do której ustalany jest jednostkowy koszt wytworzenia produktu.

Miano jednostki kalkulacyjne odzwierciedla jej charakterystykę rodzajową, wraz z ewentualnym określeniem wielokrotności właściwej podstawowej jednostki miary. W rachunku kalkulacyjnym powinny być stosowane takie jednostki kalkulacyjne kosztów, które są najbardziej adekwatnymi jednostkami miary wytwarzanej produkcji.

W zależności od typu produkcji oraz obowiązujących jednostek jej miary i sprzedaży wyróżniamy dwa rodzaje jednostek kalkulacyjnych:

W zależności od czasu sporządzania kalkulacji wyróżniamy:

Danymi wyjściowymi o charakterze wielkości rzeczywistych mogą być:

Często na podstawie kalkulacji wstępnej podejmujemy decyzję czy produkujemy/sprzedajemy produkt za taką cenę.

Dokładność wyników kalkulacji wstępnej opartej na takich danych zależy od stabilności w czasie danych wyjściowych oraz stopnia podobieństwa rozpatrywanych produktów. Jeśli wynik kalkulacji wstępnej zostanie powiększony o podatek i zysk wówczas ma się do czynienia z kalkulacją ofertową.

Kalkulacja kosztów może być również przeprowadzana w trakcie procesu wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług. Wówczas przyjmuje ona postać kalkulacji pośredniej , która jest przeprowadzona głównie dla celów planistycznych i kontrolnych

Kalkulacja sprawozdawcza odzwierciedla rzeczywiście poniesione koszty oraz faktycznie wykonane ilości wyrobów lub faktycznie świadczone ilości usług, ustalone na podstawie dokumentów i ewidencji.

05.04.2011 r.

Wykład V

Wprowadzenie do kalkulacji c.d.

Koszty wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług mogą być ustalone za pomocą różnych metod kalkulacji.

Zastosowanie określonej metody kalkulacji jest uzależnione od:

Charakter produkcji oraz złożoność procesów technologicznych wpływają na sposób odnoszenia kosztów na produkty.

Biorąc to pod uwagę wyróżnia się dwie podstawowe metody kalkulacji kosztów:

Kalkulacja podziałowa jest wykorzystywana do ustalania jednostkowego kosztu własnego jednorodnych produktów wytwarzanych masowo lub w kilku podobnych asortymentach. Przy tym produkcja jest prosta, tj. stosuje się prostą technikę i technologię produkcji, a wyroby są wytwarzane w jednym nieprzerwanym cyklu produkcyjnym.

Kalkulacja podziałowa występuje w kilku odmianach. Najważniejszymi z nich są:

Kalkulacja doliczeniowa ma zastosowanie w przedsiębiorstwach wytwarzających szeroki asortyment wyrobów charakteryzujących się znaczną odmiennością. Zróżnicowanie to może dotyczyć wykorzystywanych surowców, konstrukcji wyrobów, organizacji procesu technologicznego, wielkości produkcji itp.

W ramach kalkulacji doliczeniowej wyróżnia się dwie odmiany:

Stosując jako kryterium klasyfikacji metod kalkulacji kosztów zasady nawarstwiania kosztów w rachunku kalkulacyjnym wyróżnia się:

Kalkulacja jednostopniowa jest taką metodą rachunku kalkulacyjnego kosztów, przy której jednostkowy koszt wytworzenia produktu jest ustalany w ramach rachunku obejmującego wszystkie elementy składające się na koszt wytworzenia wyrobu lub świadczenia usług.

Kalkulacja wielostopniowa jest metodą rachunku kalkulacyjnego kosztów stosowaną wtedy, gdy w procesie produkcyjnym występują wyraźnie wyodrębnione fazy, w których materiał wyjściowy i półfabrykaty są stopniowo przekształcone w produkt gotowy. Stwarza to możliwość grupowania i rozliczania kosztów wytworzenia produktu i jego elementów składowych według poszczególnych faz.

  1. Kalkulacja podziałowa

    1. Kalkulacja podziałowa prosta

Kalkulacja podziałowa prosta jest stosowana w jednostkach gospodarczych wytwarzających masowo jednorodny produkt przy zastosowaniu prostych procesów technologicznych. Przykładem mogą być takie przedsiębiorstwa, jak kopalnie, elektrownie, cementownie i cegielnie wytwarzające jeden gatunek cegły.

Jednostkowy koszt wytworzenia oblicza się wg wzoru:

0x01 graphic

gdzie:

k - jednostkowy koszt wytworzenia,

K - koszty całkowite poniesione w okresie,

Q - wielkość produkcji wyrażona w jednostkach naturalnych.

Formuła jednostkowego kosztu wytworzenia produktu gotowego uwzględniająca remanent produkcji nie zakończonej występujący na koniec okresu sprawozdawczego jest następująca:

0x01 graphic

gdzie:

k - jednostkowy koszt wytworzenia produktu gotowego,

K - koszty całkowite poniesione w okresie,

Qf - wielkość produkcji gotowej,

Qn - wielkość produkcji nie zakończonej,

p - stopień przerobu produkcji nie zakończonej.

We wzorze powyższym iloczyn 0x01 graphic
jest liczbą umownych jednostek kalkulacyjnych produkcji nie zakończonej przeliczonej na produkcję gotową.

Jednostkowy koszt wytworzenia produktu nie zakończonego jest iloczynem jednostkowego kosztu wytworzenia produktu gotowego i wskaźnika stopnia przerobu produktu nie zakończonego:

0x01 graphic

gdzie:

kn - jednostkowy korzy wytworzenia produktu nie zakończonego.

2.2 Kalkulacja podziałowa współczynnikowa

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami jest stosowana w jednostkach gospodarczych o produkcji masowej wieloasortymentowej. Jednocześnie produkcja ta wymaga takich samych lub podobnych surowców oraz podobnych urządzeń produkcyjnych i takich samych procesów technologicznych dla wszystkich wytwarzanych produktów.

Dzięki współczynnikom przeliczeniowym produkcja niejednorodna zostaje wyrażona w umownych jednostkach kalkulacyjnych.

Współczynniki przeliczeniowe są pewnymi parametrami techniczno-ekonomicznymi produktów określającymi relacje kosztowe między poszczególnymi produktami.

W charakterze współczynników przeliczeniowych często wykorzystuje się takie parametry produktów, jak waga wyrobów, czas obróbki wyrobów, ilość surowca zużytego przy produkcji poszczególnych wyrobów, cena sprzedaży produktów itp.

Kalkulacja jednostkowych kosztów wytworzenia poszczególnych produktów przy zastosowaniu kalkulacji podziałowej ze współczynnikami przebiega przez dwa etapy. W pierwszej kolejności ustala się koszt umownej jednostki kalkulacyjnej. Koszt ten powstaje drogą podzielenia sumy kosztów całkowitych poniesionych w okresie sprawozdawczym przez wielkość produkcji wyrażoną w umownych jednostkach kalkulacyjnych.

Można to zapisać za pomocą następującego wzoru:

0x01 graphic

gdzie:

ku - koszt umownej jednostki kalkulacyjnej,

K - koszty całkowite poniesione w danym okresie,

Qi - ilość produkcji wyrobu i-tego rodzaju,

wi - współczynnik przeliczeniowy wyrobu i-tego rodzaju.

W etapie drugim oblicza się jednostkowe koszty wytworzenia poszczególnych rodzajów wyrobów drogą pomnożenia kosztu umownej jednostki kalkulacyjnej przez współczynniki przeliczeniowe poszczególnych wyrobów, co może być zapisane za pomocą wzoru:

0x01 graphic

Kj=ku*wj

Gdzie:

kj - jednostkowy koszt wytworzenia produktu j-tego rodzaju,

wj - współczynnik przeliczeniowy wyrobu i-tego rodzaju.

2.3 Kalkulacja doliczeniowa

Kalkulacja doliczeniowa polega na tym, że:

  1. Koszty bezpośrednie odnosi się wprost na właściwe obiekty kalkulacyjne na podstawie odpowiednich dokumentów źródłowych,

  2. Koszty pośrednie podlegają doliczeniu do kosztów bezpośrednich za pomocą odpowiednio dobranych kluczy doliczeniowych.

Ze względu na liczbę zastosowanych kluczy doliczeniowych kosztów pośrednich wyróżnia się dwa rodzaje kalkulacji doliczeniowej:

  1. Kalkulację doliczeniową sumaryczną,

  2. Kalkulację doliczeniową zróżnicowaną.

W sumarycznej kalkulacji doliczeniowej zakłada się, że poziom kosztów pośrednich zależy od jednej ustalonej wielkości. Dlatego jako klucz doliczeniowy wszystkich kosztów pośrednich bierze się tylko jedną wartość odniesienia.

Przy zróżnicowanej kalkulacji doliczeniowej przyjmuje się, że na różne kategorie kosztów pośrednich mają wpływ odmienne wielkości. Przez to dla kosztów zakupu, kosztów wydziałowych, kosztów ogólnego zarządu i kosztów sprzedaży przyjmuje się różne klucze doliczeniowe.

Procedura kalkulacji doliczeniowej obejmuje następujące czynności:

  1. Określenie obiektów kalkulacyjnych kosztów,

  2. Założenie karty kalkulacyjnej kosztów dla każdego obiektu kalkulacyjnego,

  3. Gromadzenie na karcie kalkulacyjnej kosztów bezpośrednich dotyczących danego obiektu kalkulacyjnego na podstawie dokumentów źródłowych,

  4. Doliczenie do kosztów bezpośrednich zgromadzonych na kartach kalkulacyjnych, kosztów pośrednich za pomocą odpowiednio dobranych kluczy doliczeniowych.

Wyróżnia się dwie odmiany kalkulacji doliczeniowej: kalkulację doliczeniową zleceniową i kalkulację doliczeniową asortymentową.

Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa ma zastosowanie w przedsiębiorstwach o produkcji jednostkowej i małoseryjnej. Polega ona na tym, że obiektem kalkulacyjnym kosztów jest każde zlecenie produkcyjne, dla którego prowadzi się odrębną kartę kalkulacyjna kosztów. Ponoszone na realizację danego zlecenia koszty bezpośrednie gromadzi się w przekroju pozycji kalkulacyjnych wprost na karcie kalkulacyjnej tego zlecenia.

Kwotę kosztów pośrednich obciążającą określone zlecenie dolicza się do kosztów bezpośrednich zlecenia na podstawie ustalonych kluczy doliczeniowych tych kosztów. Koszty zgromadzone na karcie kalkulacyjnej zlecenia stanowią podstawę ustalenia kosztów wytworzenia wyrobów wykonywanych w ramach danego zlecenia.

Kalkulacja doliczeniowa asortymentowa ma zastosowanie w przedsiębiorstwach o produkcji średnioseryjnej i wielkoseryjnej. Polega ona na tym, że karty kalkulacyjne kosztów zakłada się dla danego asortymentu lub grupy asortymentowej wyrobów. Wtedy na karcie kalkulacyjnej gromadzone są koszy takich samych lub podobnych wyrobów wytwarzanych w danym okresie, przy czym wyroby te mogą być przedmiotem różnych zleceń produkcyjnych.

Gromadzenie kosztów wytwarzania całych grup asortymentowych na jednej karcie kalkulacyjnej odbywa się w podobny sposób jak przy kalkulacji doliczeniowej zleceniowej.

Koszty bezpośrednie ujmuje się wprost na kartach kalkulacyjnych, natomiast koszty pośrednie podlegają doliczeniu do kosztów bezpośrednich na podstawie kluczy doliczeniowych. Przed ostatecznym ustaleniem jednostkowych kosztów wytworzenia należy w końcu okresu sprawozdawczego dokonać podziału kosztów asortymentu na koszty produkcji gotowej oraz koszty produkcji nie zakończonej.

12.04.2011 r.

Wykład VI

POJĘCIE I ZADANIA BUDŻETOWEJ METODY zarządzania

Budżetowa metoda zarządzania jest takim sposobem kierowania jednostką, który pozwala zarządzającym zminimalizować ryzyko gospodarcze.

Budżetowanie jest konieczne ze względu na następujące zjawiska:

Elementami budżetowej metody zarządzania są budżety, tj. programy działania przedsiębiorstwa oraz kontrola, nad wykonaniem tego programu.

Wykorzystując proces budżetowania przedsiębiorstwo uzyskuje w efekcie plany, które mogą stanowić punkt wyjścia dla wielu działań, takich jak:

Collin Drury wyróżnia następujące korzyści płynące z procesu budżetowego:

Ze względu na horyzont czasowy plany podzielić można na:

W przypadku planu długookresowego mówi się nie o budżecie, ale o planach ekonomiczno-finansowych. Ogólnie budżetowanie dotyczy bowiem planowania krótkookresowego. Mówiąc o planowaniu długookresowym, należy pamiętać, że ma ono charakter bardzo ogólny.

Na okresy roczne i krótsze jednostki sporządzają tzw. budżety wiodące. Budżet wiodący (master budget) jest to program działania obejmujący wszystkie ośrodki odpowiedzialności występujące w danej jednostce gospodarczej, sporządzony na okres jednego roku, z podziałem na okresy krótsze (kwartały, miesiące, tygodnie).

Budżet wiodący jest budżetem ciągłym (kroczącym), tzn. Obejmującym zawsze 12 kolejnych miesięcy. W momencie, gdy upływa jeden miesiąc, tworzony jest bowiem budżet na miesiąc następny. Pozwala to zarządzającym osiągnąć horyzont planowania.

Budżet wiodący składa się generalnie z dwóch części:

Budżet operacyjny obejmuje prognozowanie dotyczące podstawowej działalności jednostki, czyli: sprzedaży, produkcji, gospodarki zapasami i kończy się planowanym rachunkiem zysków i strat na poziomie wyniku operacyjnego.

Budżet finansowy prezentuje planowane wpływy i wydatki gotówkowe, uwzględnia działalność inwestycyjną i finansową, a także obejmuje planowane sprawozdania finansowe określane często sprawozdaniami pro-forma w postaci planowanego bilansu, planowanego rachunku zysków i strat na poziomie wyniku tenno i planowane sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych.

(pytanie: rachunek zysków i strat zaliczamy do budżetu…)

Budżet operacyjny w jednostkach produkcyjnych obejmuje następujące budżety cząstkowe:

W ramach budżetu finansowego występują:

Do głównych zalet budżetu kroczącego (ciągłego) należą przede wszystkim:

Do wad planowania na podstawie budżetu kroczącego zalicza się:

17.05.2011 r.

Wykład VII

24.05.2011 r.

Wykład VIII

Nakład

Koszt

k. amortyzacji sklepu

Koszty zużytego paliwa

k. wynagr. działu księgowości

k. wynagr. prac. Bezpośr.

20zł k. handlowe

30zł k. działalności pomocniczej

50zł k.

400zł k. wydziałowe

500zł koszty pośrednie

Kc

Kz

Koszty maleją wolniej niż sprzedaż ponieważ zarząd ze spowolnieniem reaguje na zmiany popytu

[Im krótszy tym lepszy]

Histereza



Wyszukiwarka