całość pracy licencjackiej- Konstytucja dla Europy, nauka

Spis treści:…………………………………………………………………………………......3

Wstęp…………………………………………………………………………………………..5

Rozdział I. Proces kreacji Traktatu Ustanawiającego Konstytucje……………………………8

Traktaty Wspólnot Europejskich. Idea i cele………………………………………….…9
Konferencje Międzyrządowe. Mechanizmy aktywizujące przeobrażenia Wspólnot….19

Rozdział II. Konstytucja dla Europy………………………………………………………….27

Prace nad konstytucją i jej kompozycja………………………………………………..28
Rozwiązania prawne i mechanizmy decyzyjne w Unii Europejskiej…………………..34

Rozdział III. Implementacja Konstytucji dla Europy………………………………………...47

Ratyfikacja i referenda………………………………………………………………….47
Przyczyny odrzucenia Projektu………………………………………………………...52
Aktualne zamierzenia sprawie projektu konstytucyjnego……………………………...54

Zakończenie…………………………………………………………………………………..60

Bibliografia…………………………………………………………………………………...63

Wstęp

Opracowanie pt. „Konstytucja dla Europy. Reformy i proces implementacji”, obejmuje szereg istotnych kwestii z punktu widzenia badacza zjawisk społecznych i politycznych. Kwestia procesu kreowania Konstytucji dla Europy stanowi nadzwyczaj interesujące pole, a to z racji występujących wielu zmiennych, które warunkują wspomniany już wcześniej proces kształtowania Konstytucji, a także mechanizmy sprzyjające prowadzeniu reform omawianego dokumentu. W literaturze z zakresu rozwoju konstytucji występuje wiele opracowań, aczkolwiek mają one charakter ogólny i teoriopoznawczy. Nieliczna tylko ich część podejmuje się badania barier, czy też szans przyjęcia Konstytucji dla Europy przez państwa członkowskie Unii Europejskiej. Dlatego też w pracy wykorzystano materiały takich autorów jak: J. Barcz, J. Kowalski i Z. Ślusarczyk, K. A. Wojtaszczyk, J. J. Węc, E. Dynia oraz K. Łastawski.

Podstawową metodą badawczą zastosowaną w niniejszym opracowaniu jest tak zwana metoda opisowa, to znaczy prezentująca przebieg kreowania się dokumentu konstytucyjnego w danym przedziale czasowym oraz proces implementacji. Opisująca niejednokrotnie w sposób chronologiczny wydarzenia prowadzące do podpisania konstytucji. Rozpoznając istotną kwestię poznania Konstytucji dla Europy, wydaje się, że w Polsce stan świadomości i wiedzy na temat zajmowanego obszaru tematycznego jest dość niski w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej, może to być wynik nie tyle nieefektywnej polityki państwowej w tym zakresie, co brak wiedzy społeczeństwa na ten temat.

Owe opracowanie powstało na wskutek dynamicznego i podlegającego częstym zmianom procesu społecznego i politycznego, ukazując destabilizację i wielonurtowość w podejściu do kształtowanej Konstytucji. Niniejsze opracowanie zawiera najbardziej aktualne informacje dotyczące ewolucji zmian w kreowaniu Traktatu Konstytucyjnego oraz proces jego implementacji.

Praca składa się z trzech rozdziałów.

W rozdziale pierwszym przedstawione zostały Traktaty założycielskie oraz Wspólnotowe, które przyczyniły się do powstania Konstytucji dla Europy. Ukazane zostały również mechanizmy rozwoju integracji europejskiej. W owym rozdziale możemy znaleźć opis dotychczasowych Traktatów, które w rezultacie przyczyniły się do powstania idei, pomysłu stworzenia jednego dokumentu zawierającego wszystkie najważniejsze postanowienia. W rozdziale pierwszym jest mowa przede wszystkim o celach oraz zasadach powstawania owych traktatów. Omówione zostały również etapy realizacji idei integracji według różnych politologów między innymi przez K. A. Wojtaszczyka czy też D. Milczarka, A. Z. Nowaka. Kolejnym punktem omawianym w owym rozdziale była kwestia Konferencji Międzynarodowych, czyli mechanizmy aktywizujące przeobrażenia Wspólnot. Zaprezentowane zostały wszystkie konferencje na których debatowano nad problemami związanymi z ideą powstania Konstytucji dla Europy. Ważnym elementem omawianego rozdziału jest konwent, który był odpowiedzialny za kształt aktu. Opisane zostały jego zadania oraz jak toczyły się jego prace nad Konstytucją.

Natomiast drugi rozdział niniejszego opracowania dotyczy samej już konstytucji dla Europy. Wyjaśnia definicję konstytucji oraz przedstawia po krotce, co znajduje się w danych częściach konstytucji. Opisuje nam prace jakie toczyły się nad konstytucja, układ stron, jej kompozycje oraz jakie rozdziały mieszczą się w konstytucji i czego one dotyczą. W rozdziale drugim zostały również zaprezentowane rozwiązania prawne i mechanizmy decyzyjne w Unii Europejskiej. Omówione zostały dokładnie zmiany jakie pojawią się w systemie instytucjonalno- prawnym po ratyfikowaniu Konstytucji przez państwa członkowskie Unii Europejskiej.

Trzeci rozdział dotyczy procesu implementacji konstytucji oraz nowych zagadnień związanych z odrzuceniem projektu konstytucyjnego przez kraje należące do Unii Europejskiej. Rozdział trzeci definiuje pojęcia takie jak: referendum, ratyfikacja oraz jakie występują metody ratyfikacji konstytucji przez państwa UE. Również w tym rozdziale omówione zostały przyczyny odrzucenia projektu konstytucyjnego przez Francję i Holandie oraz czym kierowała się społeczność tych państw, że w referendum ogólnokrajowym negatywnie zagłosowało wobec konstytucji. Zostały opisane także inne państwa, które pozytywnie przyjęły projekt traktatu konstytucyjnego poprzez referenda krajowe czy też poprzez ratyfikację przez parlamenty państw członkowskich Unii Europejskiej. Kolejnym elementem przedstawionym w niniejszym rozdziale są aktualne zamierzenia w sprawie projektu konstytucyjnego. Rozdział trzeci opisuje Traktat Lizboński, który zastąpił projekt unijnej konstytucji odrzucony w referendach w 2005 roku przez Francuzów i Holendrów. Omówione zostały aktualne zmiany dotyczące traktatów UE i WE oraz w jakie Traktat Lizboński wyposaży Unię ramy prawne i instrumenty potrzebne do sprostania przyszłym wyzwaniom i spełnienia oczekiwań społeczeństwa.

Podchodząc do zagadnienia Konstytucja dla Europy nasuwały się już na samym w wstępie istotne i sformułowane pytania badawcze, a które w szczególności odnoszą się do perspektyw związanych z implementacją prawa o ponadnarodowym charakterze w ramy krajowych systemów politycznych ( tym samym w ramy regulacji praw krajowych). Pytania są zatem jednoznaczne a w zasadzie konieczne z punktu widzenia opracowywania tego tematu. Chodzi tu między innymi o: Czy system Unii Europejskiej jest na tyle rozbudowany, by konstytucja mogła wejść w życie oraz, czy oby na pewno państwa Unii Europejskiej są gotowe do przyjęcia takiego dokumentu jak konstytucja?

UE posiada wiele Traktatów normujących system instytucjonalny, więc nasuwają się kwestie z tym związane: czy potrzebny jest kolejny dokument Unii Europejskiej? Czy konstytucja Unii Europejskiej zabierze suwerenność Państwom Członkowskim Unii Europejskiej? Czy w ten sposób zastąpi dotychczasową konstytucje narodową? Na te i inne ważne pytania niniejsze praca odpowiada.

I. Proces kreacji Traktatu Ustanawiającego Konstytucję

W ciągu ostatniego półwiecza, dynamiczny proces integracyjny Europy został naznaczony szeregiem rewizji Traktatów Europejskich. Począwszy od trzech Wspólnot Europejskich, jakimi są Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS), Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM), a skończywszy na Unii Europejskiej. Jednak na tym integracja państw Europy kończy się. Nadal prowadzone są prace nad rozwojem współpracy ponadnarodowej na szczególnych płaszczyznach. Nie jest to łatwy proces, bo przebiegają w kilku etapach. W literaturze można spotkać różne kryteria klasyfikacji procesu integracji, bywają one jednak przedstawione w sposób wieloznaczny. Według K. Żurkowskiej proces integracji europejskiej można podzielić, aż na trzynaście okresów Począwszy od etapu, który obejmował przygotowania, wybór pierwotnej dziedziny (gospodarczą) a następnie jej pogłębianie w ramach integracji (zob. K. A. Wojtaszczyk, Integracja Europejska,2006). Natomiast D. Milczarek wyróżnił pięć etapów owego procesu integracyjnego (red. Dariusz Milczarek, Alojzy Z. Nowak, Warszawa 2003):

Pierwszy etap to lata: 1945- 1975. W tym okresie rozpoczyna się realizacja idei integracji. Uwieńczona została sformułowaniem podstaw instytucjonalnych trzech Wspólnot Europejskich. Kolejnym etapem jest okres umocnień podstaw integracji i wspólnych instytucji dla trzech Wspólnot Europejskich 1958- 1969. Podstawowym wyznacznikiem dla tego etapu jest Traktat o fuzji z 1965r. Trzecim stopniem integracji, przypadający na lata 1970- 1985, jest rozszerzeniem zakresu współpracy gospodarczej między państwami członkowskimi Wspólnot. Zaczyna się etap rozszerzania Wspólnot o nowych członków, formułowania nowych zasad polityk, budowa koncepcji powołania Unii Europejskiej. Etap ten zwieńczony został Układem z Schengen. Kolejnym czwartym etapem jest okres 1986- 1991 charakteryzujący się przygotowaniami do utworzenia wspólnych jednolitych rynków, do utworzenia Unii Europejskiej a także przygotowania krajów do przyszłego członkostwa we Wspólnotach Europejskich. Jest to etap, którego wyznacznikiem jest Jednolity akt Europejski z 1986 roku i Układy Europejskie tzn. Układy Stowarzyszeniowe- o stowarzyszeniu Czechosłowacji, Polski oraz Węgier ze Wspólnotami. Kolejnym etapem i jak na razie ostatnim jest etap po 1992 roku- powołana zostaje Unia Europejska (Traktat o Unii Europejskiej), zwany Traktatem z Maastricht oraz jego nowelizacje: Traktat Amsterdamski i Traktat Nicejski. Kontynuowany jest proces rozszerzenia Unii Europejskiej na Wschód.

Tak duża liczba traktatów czyni Unię Europejską organizmem niełatwym do ogarnięcia. Dlatego też prezydenci i premierzy krajów UE postanowili w czerwcu 2004 roku zastąpić istniejące traktaty jedną konstytucją, która w przejrzysty sposób opisuje, czym jest Unia, w jaki sposób podejmuje decyzje i kto, za co w niej odpowiada.

1. Traktaty Wspólnot Europejskich. Idea i cele

Według K. Michałowskiej- Gorywoda punktem zwrotnym w procesie integracyjnym w dziejach powojennej historii Europy było przedstawienie przez J. Monneta tzw. planu Schumana zawierającego koncepcje ustanowienia pierwszej, z trzech utworzonych Wspólnot- Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (zob. J. Barcz, E. Kawecka- Wyrzykowska, K. Michałowska- Gorywoda 2007, s.38). Po ogłoszeniu planu, rozpoczęła się konferencja przedstawicieli państw: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburgu, RFN i Włoch, której wynikiem było podpisanie oraz ratyfikowanie Traktatu ustanawiającego EWWiS . Traktat paryski podpisano na pięćdziesiąt lat. Zdaniem A. Marszałka głównym celem EWWiS było stworzenie przede wszystkim wspólnego rynku węgla, żelaza i stali, by osiągnąć największą wydajność produkcji oraz osiągnąć jak najlepsze warunki do najbardziej racjonalnej specjalizacji w owych dziedzinach ( zob. A. Marszałek, 2004, s. 77). Ponad to celem Wspólnoty było: stopniowe znoszenie ceł, swobodny przepływ surowców i produktów wewnątrz wspólnoty, wprowadzenie jednolitych taryf oraz popieranie wspólnej konkurencji.

EWWiS miała być swym przedsięwzięciem wykraczającą poza tradycyjne ramy międzynarodowej organizacji. Wysoka Władza jak i Trybunał posiadały uprawnienia, które stanowiły o oryginalności tejże instytucji, niespotykanej dotychczas w innych organizacjach międzynarodowych. Zauważyć można, że ograniczono suwerenność krajów członkowskich poprzez delegowanie organom Wspólnoty wielu uprawnień właściwych władzy państwowej. To jednak mimo tych odrębności w rzeczywistości w EWWiS panował tradycyjny mechanizm koordynacji polityki rządów, typowy dla organizacji międzynarodowej. W działalności Wspólnoty starano się uniknąć arbitralnych decyzji, narzuconych na przekór woli zainteresowanych stron. Zdaniem L. Ciamagi oraz K. Michałowskiej- Gorywoda podyktowana raczej względami politycznymi niż ekonomicznymi ponadpaństwowa nadbudowa Wspólnoty była tworem sztucznym, którego istnienie nie było niezbędne do realizacji zadań ekonomicznych (L. Ciamaga, K. Michałowska- Gorywoda,2002, str15).

EWWiS została zorganizowana na zasadzie podziału kompetencji. Powołano tu do życia organy, które miały stać na straży w prawidłowym wypełnianiu postanowień Traktatu. Do owych organów należały: Wysoka Władza, Specjalna Rada Ministrów, Wspólne Zgromadzenie, a także Trybunał Sprawiedliwości. Najważniejszym organem wykonawczym Wspólnoty została Wysoka Władza. Niebyła ona jednak w pełni organem autonomicznym i niezależnym w podejmowaniu decyzji określonych w jej kompetencjach. Jak wskazuje K. Kołodziejczyk- Konarska zauważa to, że Wysoka Władza miała charakter ponadnarodowy, to jednak jej członkowie nie korzystali często z tych uprawnień, konsultowali się w sprawie podjęcia decyzji z rządami państw członkowskich. (zob. K. Kołodziejczyk- Konarska, 2003, str.22). W najważniejszych decyzjach Wysoka Władza musiała porozumiewać się z Radą Ministrów, która strzegła interesów narodowych w ramach Wspólnoty. Jak wskazuje literatura przedmiotu na mocy traktatu Trybunał Sprawiedliwości otrzymał kompetencje do rozpatrywania skarg. Odnosiły się one do niewykonania decyzji bądź też wytycznych (zaleceń) Wysokiej Władzy, a także odszkodowań za straty poniesione przez instytucje popełnione przez urzędników i organy administracyjne Wspólnoty. Trybunał otrzymał również funkcję nadzoru nad przestrzeganiem prawa traktatowego przy jego interpretowaniu, i stosowaniu przez podmioty gospodarcze oraz kraje Wspólnoty (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, str. 58)

Okres ważności Traktatu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali wygasł w lipcu 2002r. Po debacie, jaką zainicjowała Komisja Europejska. Uzgodniono wówczas, by nie przedłużać okresu obowiązywania Traktatu EWWiS oraz by przejąć i włączyć postanowienia traktatu paryskiego do traktatu ustanawiającego EWG. W stanowiącym aneks do Traktatu Nicejskiego „Protokole w sprawie skutków finansowych wygaśnięcia Traktatu ustanawiającego EWWiS oraz w sprawie funduszu badawczego węgla i stali” państwa członkowskie postanowiły, że cały majątek i wszystkie zobowiązania EWWiS, które mają ważność do 23 lipca, przejdą z dniem 24 lipca 2002r. na Wspólnotę Europejską. Jak wskazuje K. Michałowska- Gorywoda mianem majątku EWWiS określiła „ Majątek Funduszu Badań Węgla i Stali”, który przeznaczony jest na prace badawcze w sektorach związanych z gałęzią przemysłu węgla i stali.

Pracom J. Monneta nad utworzeniem EWWiS towarzyszyły działania zmierzające do utworzenia dwóch organizacji o charakterze militarnym i politycznym: Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO) i Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EWP). Mimo, że dnia 27 maja 1952r. podpisano przez kraje Beneluksu, RFN, Francję i Włochy Układ o Europejskiej Wspólnocie Obronnej to jednak nie wszedł on w życie, ponieważ 30 sierpnia 1954r. francuskie Zgromadzenie Narodowe odmówiło jego ratyfikacji (zob. W. Weidenfeld, W. Wessels, 1999, str.15- 16). Tym samym oznaczało to zaprzestanie prac oraz porzucenie koncepcji nad powołaniem Europejskiej Wspólnoty Politycznej, wynikiem tego powstał sposób kryzys integracyjny, przez co wielu polityków zastanawiało się nad dalszym rozwojem Europy.

Bariery interesów narodowych spowodowały tymczasowe zaniechanie planów integracji politycznej i militarnej Europy Zachodniej, koncentrując się na integracji gospodarczej. Pogłębianiem integracji najbardziej zainteresowane, były kraje Beneluksu, ponieważ miały pozytywne i najdłuższe doświadczenie w procesie integracji. Zdawano sobie sprawę z korzyści, jakie płyną w integrowaniu się państw w sektorze gospodarczym (zob. A. Marszałek, 2004, str.404, 409). Dlatego też na początku 1955r. holenderski minister Johan Beyen (tzw. plan Beyena) opowiadał się za powołaniem Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Podczas konferencji w Messynie osiągnięto porozumienie, opierające się na celach tworzonej wspólnoty gospodarczej oraz nad przygotowaniu prac do planu ekonomicznej integracji. W Messynie zajęto się również utworzeniem wspólnoty zajmującej się pokojowym wykorzystaniem energii atomowej. Uwieńczeniem prac był tzw. Raport Spaaka przedstawiony na konferencji w Wenecji (1956r.) oraz w Paryżu (1957r.). Zaś rezultatem dalszych rokowań 25 marca 1957r. w Rzymie sześć państw (sygnatariuszy Traktatu EWWiS) podpisało w Rzymie Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EURATOM) .

W efekcie Europejska Wspólnota Energii Atomowej przyjęła charakter sektorowy i objęła kwestie związane z pokojowym wykorzystaniem energii atomowej. Jej inicjatorem była Francja obawiająca się rozwijających samodzielnych badań jądrowych przez Niemcy. Celem Euratomu było stworzenie dogodnych warunków powstania rozwoju przemysłu jądrowego krajów członkowskich oraz polepszenie warunków życiowych ludności. Do zadań Wspólnoty należały między innymi stworzenie wspólnego rynku materiałów i surowców przemysłu jądrowego, zapewnienie swobodnego przepływu kapitału i siły roboczej w tym sektorze, rozwijanie badań w dziedzinie atomistyki oraz rozpowszechnienie wiedzy w sprawie technologii atomowej, realizowanie jednolitych norm ochrony ludności przed negatywnymi skutkami energii atomowej a także rozwijanie współpracy z innymi krajami i organizacjami międzynarodowymi w pokojowym wykorzystywaniu energii atomowej (zob. A. Marszałek, 2004, str.86). Traktat ustalał zasady integrowania przemysłu jądrowego państw członkowskich poprzez wspólne badania oraz zapewniania sprawiedliwego zaopatrzenia użytkowników w minerały i paliwa atomowe. Zakładał również utworzenie wspólnego funduszu finansowania badań, wspólnych ośrodków badawczych oraz zintegrowanych zakładów atomowych. Jak podaje K. Łastawski w okresie tworzenia Euratomu w potencjale gospodarczo- militarnym istotne znaczenie nabrała energia atomowa kosztem gałęzi przemysłu węgla i stali, a także problemami dostaw ropy ze wschodu na skutek wybuchu wojny sueskiej w 1956r. (zob. K. Łastawski, 2006,str.122).

Euratom został wyposażony w organy, które nie miały charakteru ponadnarodowego jak organy EWWiS, lecz w organy międzyrządowe, przez co powołano organ administracyjny zarządzający Wspólnotą, czyli Komisję oraz organ najwyższy- Radę, spotykającą się na szczeblu ministrów. Zgromadzenie i Trybunał stały się wspólnymi organami Wspólnot w ramach EWWiS i EWG, dlatego też, powołano również organy pomocnicze takie jak: Agencję Zaopatrzenia, Służbę Bezpieczeństwa i Kontroli, Komitet Naukowo- Techniczny oraz wspólny Ośrodek Badań Jądrowych (zob. 2006, str.123).

Mimo to, od początku funkcjonowania Euratomu zadania traktatowe nie były w pełni realizowane. Ideą twórców Wspólnoty energia atomowa maiła być jedną z ważniejszych źródeł energii. Niestety przez odkrycie w latach sześćdziesiątych nowych zasobów ropy naftowej zaniechano plany budowy elektrowni atomowych. Wspólnota nie zdołała utworzyć wspólnego rynku dla przemysłu jądrowego, ponieważ górę wzięły względy polityczne oraz odmienne interesy państw członkowskich. Euratom osiągnął sukcesy jedynie w dziedzinie badań oraz ochronie sanitarnej pracowników przemysłu atomowego. Udało się również zgodnie z postanowieniami traktatu nawiązać współpracę z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, podpisując umowy z USA, Kanadą, Brazylią i Argentyną, Międzynarodową Agencją Energii Atomowej, Światową Organizacją Zdrowia oraz z innymi instytucjami.

Kolejną Wspólnotą powstałą na mocy traktatów rzymskich była Europejska Wspólnota Gospodarcza, zwana też Wspólnym Rynkiem. Traktat o EWG został zawarty na czas nieokreślony, co sprawiło, że utworzenie Wspólnoty i przeniesienie na nią praw suwerennych jej członków stało się nieodwołalne i nieograniczone czasowo. W odróżnieniu od dwóch pozostałych Wspólnot EWG nie miała charakteru sektorowego, ponieważ swoim zasięgiem obejmowała większość dziedzin gospodarki. K. Kołodziejczyk- Konarska wskazuje, iż głównymi celami Wspólnoty było między innymi: ustanowienie wspólnej polityki handlowej, zapewnienie wolnej konkurencji, ujednolicenie norm w zakresie niezbędnym do działania na wspólnym rynku, stopniowe rozwijanie integracji poprzez ustanowienie strefy wolnego handlu, unii celnej i wolnego rynku zapewniającego zniesienie barier w swobodnym przepływie osób, usług i kapitałów (zob. K. Kołodziejczyk- Konarska, 2003, str. 25). Misją Wspólnoty było popieranie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej w całej Wspólnocie, stałej i zrównoważonej ekspansji, rosnącej stabilizacji, przyspieszonego podniesienia poziomu życia i zapewnienia ściślejszych stosunków miedzy państwami, skupiając się na ustanowieniu wspólnego rynku i stopniowemu zbliżaniu do polityki gospodarczej państw członkowskich. Natomiast szczegółowe projekty obejmowały: zniesienie opłat celnych i ograniczeń ilościowych w handlu wzajemnym, ustanowienie wspólnej taryfy celnej i wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich, zniesienie barier w przepływie osób, usług i kapitału między krajami członkowskimi, ustanowienie Wspólnej Polityki Rolnej, wprowadzenie wspólnej polityki transportowej, ochronę wolnej konkurencji, zbliżenie ustawodawstwa krajów członkowskich w stopniu umożliwiającym właściwe funkcjonowanie wspólnego rynku oraz utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI).

W EWG działalność rozwinęły cztery główne organy: Zgromadzenie Parlamentarne, Rada( sześciu ministrów), Komisja EWG oraz Trybunał Sprawiedliwości. Zgromadzenie składało się z delegatów parlamentów państw członkowskich. Łącznie 142 członków początkowo pełniło rolę konsultacyjną z prawem kontroli wobec Komisji. Natomiast Rada była głównym organem administracyjnym EWG o charakterze decyzyjnym. Zasiadało w niej sześciu ministrów odpowiednich resortów państw członkowskich, którzy zbierali się, co pewien czas w celu rozstrzygania specjalistycznych problemów (zob. K. Ławstawski, 2006, str. 119). Rada każdorazowo zmienia swój skład w zależności od tematu obrad.

Równolegle do Traktatów Rzymskich podpisano konwencję o wspólnych instytucjach, która miała na celu doprowadzenie do stworzenia jednolitych organów dla wszystkich Wspólnot Europejskich. Jedynie ten cel, udało się osiągnąć w przypadku Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego i Trybunału Sprawiedliwości, które stały się instytucjami wspólnymi dla tych trzech organizacji. Dopiero na mocy Traktatu o fuzji z 8 kwietnia 1965 r. zakończono proces łączenia wspólnotowych organów. Zdecydowano, że Rada Ministrów będzie służyć wszystkim trzem organizacjom, podobnie jak Komisja Wspólnot Europejskich. Zmieniono nazwę Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego na Parlament Europejski oraz utworzono Komitet Stałych Przedstawicieli Rządowych (Committee of Permanent Representatives - COREPER).

Poprzez Traktat fuzyjny ( Traktat ustanawiający Jedną Radę i Jedną Komisję Wspólnot Europejskich)- zawarty 8 kwietnia 1965 roku w Brukseli scalono instytucje trzech wspólnot: tworząc jedną Komisję Europejską (z Wysokiej Władzy EWWiS oraz Komisji EWG i Euratomu) i jedną Radę Ministrów dla wszystkich trzech Wspólnot Europejskich. Załącznikiem do tego traktatu był Protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich. Traktat fuzyjny wszedł w życie 1 lipca 1967 roku. Od tego czasu dokonał się wyraźniejszy podział kompetencji między organami wspólnotowymi. Proces funkcjonowania Wspólnot wymagał ścisłej harmonizacji współdziałania Rady i Komisji. Formalne uchylenie traktatu fuzyjnego nastąpiło w 1999 r. na mocy traktatu amsterdamskiego. Kolejne traktaty europejskie modyfikowały stopniowo postanowienia traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie, umożliwiając w ten sposób połączenie tych ugrupowań a przede wszystkim pogłębianie integracji europejskiej.

W celu zniesienia barier w sferze gospodarki, przeprowadzono debatę nad koniecznością przeprowadzenia zmian wewnątrz EWG. Dlatego też 14 czerwca 1985r. Rada przyjęła Białą Księgę, przedstawiającą ponad 300 pozycji uznanych za niezbędne, by ustanowić jednolity rynek oraz znieść bariery w handlu na obszarze EWG (zob. E. Dynia, 2006, str.46). Realizacja programu została połączona z reformą Traktatu Rzymskiego, która znalazła odzwierciedlenie w podpisanym 17.II. 1986r. w Luksemburgu i 28 II 1986r. w Hadze Jednolitym Akcie Europejskim (JAE) , który wszedł w życie 1 lipca 1987r. Dokument ten był umową międzynarodową, która modyfikowała pierwotną treść traktatu EWG. Dotyczyło to przede wszystkim dotychczasowych norm instytucjonalnych, stanowiąc za cel integracji stworzenie Unii Europejskiej. Jednolity Akt Europejski „łączył” Wspólnoty Europejskie i Europejską Współpracę Polityczną, stąd nazwa „jednolity” (J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2004, str.102) , modyfikując traktaty założycielskie Wspólnot oraz prawne podstawy współpracy politycznej i bezpieczeństwa.

Jak podaje literatura przedmiotu JAE powiększył uprawnienia Parlamentu Europejskiego, wyposażając go w tzw. zmienną procedurę stanowienia prawa. Stworzył podstawę prawną dla funkcjonowania Rady Europejskiej (zob. S. Hambura, M. Muszyński, 2004r,str17). JAE stworzył również podstawę prawną działania Europejskiej Współpracy Politycznej (EWP) oraz możliwość powołania Sądu Pierwszej Instancji (E. Dynia ,2003, str.48) Traktat akceptował potrzebę zacieśnienia współpracy w polityce walutowej, gdzie końcowym celem było utworzenie unii walutowej, której fundamentalnymi zasadami miały być: zapewnienia bezpieczeństwa w Europie, utrzymanie pokoju na świecie, ustrój demokratyczny państw, poszanowanie i przestrzeganie praw człowieka oraz solidarność w obronie wspólnych wartości i interesów (zob. J. Galster, C. Mik, 1996, str.40-58)

Postanowienia, jakie zawarte były w JAE dotyczyły również czterech obszarów funkcjonowania Wspólnoty to jest: rynku wewnętrznego, nowych kompetencji instytucji i zadań Wspólnot, reform instytucjonalnych ( umocnienie inicjatyw prowadzących do Unii Gospodarczej i Walutowej; podniesienie konkurencyjności przemysłów Wspólnot; unifikacja prawa socjalnego a także uznanie norm przez państwa Wspólnot), Europejskiej Współpracy Politycznej, która posiadała własną strukturę instytucjonalną; konsultacje i koordynowała stanowiskami krajów członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej i aspektami bezpieczeństwa. Decyzje podejmowane były na zasadzie konsensusu mającego charakter poufny. Zdaniem E. Dyni EWP nie powstało na podstawie Traktatów Wspólnotowych, ani też nie była ich częścią, ponieważ JAE nie stworzył żadnych prawnych powiązań miedzy Wspólnotami a EWP i nie ustanowił nowych reguł w mechanizmie współpracy. Pomimo tego EWP posiadała rozbudowane kontakty z organizacjami Wspólnot- Parlament Europejski miał ściśle współpracować w ramach EWP ( E. Dynia, 2006, str.47-48). JAE zalegalizował jedynie jej istnienie.

Traktat wprowadził zmiany w procesie decyzyjnym, zamiast stosowania zasady jednomyślności we wszystkich sprawach związanych z utworzeniem wewnętrznego rynku, przyjęto zasadę kwalifikowanej większości głosów. JAE wprowadziło także cztery zasady, wolności- swobody obowiązujące na jednolitym rynku wewnętrznym: wolny przepływ towarów( przemysłowych, rolnych i spożywczych a ograniczenia importowe, eksportowe i w tranzycie mogły być wprowadzone tylko w szczególnych przypadkach), usług (otworzenie się rynków narodowych, świadczenie usług przez obywatela jednego z państw członkowskich na terytorium innego państwa członkowskiego), kapitału ( prawo do zawierania samodzielnych transakcji finansowych, nie związanych z przepływem towarów, ludzi czy usług) oraz swobodny przepływ ludzi (uprawnienie do nieograniczonego poruszania się i osiadania na terytorium państw członkowskich).

JAE nadało znaczące tempo w rozwoju integracji europejskiej. To jednak przełomowym i znaczącym momentem dla historii integracji było podpisanie 07.II. 1992r w Holandii Traktatu o Unii Europejskiej , zwany powszechnie Traktatem z Maastricht. W związku z negatywnym referendum w Danii i wynikają z tego potrzebą zmiany niektórych zobowiązań, traktat wszedł w życie dopiero pod koniec 1993r. Traktat ustanowił Unię Europejską, wieńcząc w ten sposób wysiłki podejmowane od 1972r. UE powstała na bazie trzech Wspólnot Europejskich (a nie zamiast nich) ( K. Kołodziejczyk- Konarska,2003, str.27) oraz wprowadził wiele zmian w istniejących traktatach wspólnotowych. Poczynając od zmiany nazwy EWG na Wspólnotę Europejską (WE), ponieważ wspólnota ta swoim zasięgiem obejmowała nie tylko sprawy gospodarcze. W efekcie dokonano nowelizacji około 86 poprawek. Następnie dokonano zmian, choć nie tak licznych w pozostałych Wspólnotach. Integralną częścią traktatu stanowiły protokoły, umowa państw dotycząca polityki socjalnej oraz przyjęte 33 deklaracje na konferencji, które miały charakter pomocniczy (zob.http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=dokumenty&id=traktat_z_maastricht).

Zatem Unia Europejska (UE ) stała się nowym etapem w procesie integracji Europy. Zgodnie z ustaleniami UE zdominowała Wspólnoty, lecz nadal pozostawała w ścisłym związku i pod ich wpływem. Charakterystycznym organem dla Unii była Rada Europejska, dysponująca dużymi kompetencjami. Przypisano jej rolę sprowadzającą się do nadawania impulsu, do dalszego rozwoju oraz określenia ogólnego kierunku polityki. Traktat z Maastricht sformułował dla Unii cele takie jak: osiąganie trwałego i zrównoważonego postępu gospodarczo- społecznego, wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej oraz ustanowienia unii ekonomicznej i monetarnej ze wspólną walutą; potwierdzanie na arenie międzynarodowej swojej tożsamości, głównie przez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, która w przyszłości miałaby prowadzić do wspólnej obrony; wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii; rozwijanie współpracy z zakresu wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych; utrzymywanie w pełni prawnego dorobku Wspólnot oraz utworzenie Europejskiego Funduszu Socjalnego i Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

W ramach Unii Europejskiej funkcjonowały trzy filary. Jak podaje E. Dynia na pierwszy filar składały się wszystkie instytucje Unii, czyli przede wszystkim: Parlament Europejski, Rada Europejska, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości oraz Trybunał Rewidentów Księgowych. Filar ten swym zakresem obejmował współpracę w dziedzinie gospodarczej i społecznej, w tym unię gospodarczo- walutową. Natomiast wszystkie kwestie związane z prowadzeniem polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w Unii obejmował drugi filar, w tym również: ochronę wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności Unii; popieranie współpracy międzynarodowej; umocnienie bezpieczeństwa Unii; zachowanie pokoju i umocnienie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, aktu końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej ; rozwijanie i konsolidację demokracji oraz rządów prawa, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wartości. Zaś trzeci filar obejmuje współpracę w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, w tym między innymi: politykę azylową; współpracę celną; współpracę sądową w sprawach cywilnych i karnych; walkę z oszustwami na skalę międzynarodową; współpracę policyjną w celu zwalczania terroryzmu oraz nielegalnego handlu narkotykami(zob. E. Dynia, 2006,str 49-51).

Traktat z Maastricht zacieśnił współpracę w dziedzinach spójności gospodarczej i społecznej oraz w badaniach i ochronie środowiska naturalnego, rozszerzając przez to współpracę/ integrację w różnych dziedzinach życia, takich jak: ochrona praw obywatelskich- ustanowienie Rzecznika Praw Obywatelskich- przyjmowanie skarg obywateli państw członkowskich dotyczących niewłaściwego funkcjonowania instytucji UE; ochronę konsumentów- ujednolicenie ustawodawstwa w krajach członkowskich; współpracę w dziedzinie kultury- pogłębianie wiedzy i wzajemne poszanowanie kultury; ochronę zdrowia publicznego- realizacja polityki i programów w zakresie zapobiegania chorobom; współpraca w dziedzinie transportu, telekomunikacji i energetyki.

Zwołanie konferencji międzyrządowej było jednym z ważniejszych postanowień Traktatu Ustanawiającego Unię Europejską, gdyż miało to na celu zbadanie postanowień traktatu z Maastricht, w przypadku, w których przewidziano rewizję. Do nich należą: wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa oraz trzeci filar. Sprawą wyższego szczebla okazał się problem w rozszerzeniach UE o nowe państwa postsocjalistyczne. Zdecydowano więc, by na konferencji przedstawiciele państw członkowskich debatowali nad kształtem Unii. Owa Konferencja międzyrządowa odbyła się w Turynie w 1996r. Efektem jej narad było podpisanie 2 października 1997r Traktatu Amsterdamskiego ( który wszedł w życie 1 maja 1999r.), zmieniając i uzupełniając postanowienia Traktatu z Maastricht oraz traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Autorzy niektórych publikacji twierdzili, że postanowienia traktatu nie zostały do końca spełnione, gdyż nie przyniosły oczekiwanych rezultatów (zob. K. Kołodziej- Konarska, 2003, str.29-30). Pomimo tego, iż nie udało się przeprowadzić reformy instytucjonalnej, Traktat Amsterdamski dokonał kilku istotnych zmian. Stanowił on kolejny krok w kierunku pogłębiania integracji politycznej oraz europejskiego „superpaństwa”. Wzmocnił istniejące instytucje Wspólnot kosztem Państw Członkowskich. Wprowadził sankcje za naruszenie zasad, którymi kieruje się Unia. Możliwe stało się pozbawienie Państwa Członkowskiego prawa do udziału w procesie decyzyjnym. Utrzymał zasadę podejmowania decyzji w Radzie jednomyślnie, a wstrzymanie się od głosu nie blokowało już podjęcia uchwały.

Rewizja dotychczasowych podstaw prawnych UE objęła wszystkie obszary tematyczne. Jak podają w literaturze przedmiotu wyróżnić można cztery grupy problemowe sklasyfikowane w doktrynie prawa europejskiego i tj.: kwestie instytucjonalne (m.in.: zakres i sposób funkcjonowania procedury podejmowania wspólnych decyzji przez organy UE; strukturę i sposób pracy Komisji Europejskiej; rolę Trybunału Sprawiedliwości), wspólną politykę zagraniczną ( Wspólna Polityka Handlowa, Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa), bezpieczeństwo i sprawiedliwość (ochrona praw podstawowych, zwalczanie dyskryminacji, kwestia azylu i migracji, zwalczanie przestępczości zorganizowanej), oraz problematykę obywatelstwa UE ( rozszerzeniu pojęcia obywatelstwa, ochronie praw obywateli, sprecyzowanie celów w dziedzinie ochrony konsumentów, konsolidacja polityki w ochronie środowiska)(zob. S. Hambura, M. Muszyński, 2005, str.21- 24).

Kolejnym etapem w historii Unii Europejskiej był bez wątpienia Traktat z Nicei z 26 lutego 2001 r. Na obradach skupiono się głównie na problemach takich jak: podziale głosów w Radzie UE; uzupełnieniu strategii lizbońskiej o Europejską Kartę Społeczną; przyjęciu nowego statusu Trybunału Sprawiedliwości i przyjęciu Karty Praw Podstawowych UE (zob. K. Łastawski, 2006, str.312). Traktat ten odegrał fundamentalną rolę w procesie reform przygotowujących Unię Europejską do przyjęcia nowych członków. Zmienił się układ sił w Radzie wzmacniając przez to największe państwa. Polska i Hiszpania uzyskały na jego podstawie dość mocną pozycję (po 27 głosów w porównaniu do 29 głosów największych państw - Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch). Na mocy Traktatu zwiększono ilość spraw (do 80 procent), których decyzje podejmowano większością kwalifikowaną. Zniesiono prawo do veta w niektórych sprawach (polityka imigracyjna od 2004 roku, fundusze strukturalne od 2007 roku). Zreformowano Komisję i Parlament. Od wejścia w życie Traktatu w każdym kraju mógł być tylko jednyn komisarz. Po przyjęciu 12 nowych państw liczba komisarzy ma być niższa od 27. Liczbę eurodeputowanych w Parlamencie zwiększono do 732.

Podczas szczytu w Nicei zapowiedziano zwołanie kolejnej konferencji międzyrządowej państw UE, którą miała się odbyć 2004r. w sprawie przyszłego kształtu Unii Europejskiej. Jak już wyżej wspominałam tak duża liczba traktatów stała się dla Unii Europejskiej organizmem niełatwym do ogarnięcia. Dlatego też prezydenci i premierzy krajów UE mieli się spotkać w 2004r. by zastąpić istniejące traktaty jedną konstytucją, która w przejrzysty sposób miałaby opisywać, czym jest Unia, w jaki sposób podejmuje decyzje i kto, za co w niej odpowiada. Przygotowaniem konferencji miał się zająć Konwent- nieformalne zgromadzenie przedstawicieli państw i instytucji Unii Europejskiej. Prace Konwentu rozpoczęły się już 28 lutego 2002r w Brukseli (zob. E. Dynia, 2006, str.73).

2. Konferencje Międzyrządowe. Mechanizmy aktywizujące przeobrażenia Wspólnot

W literaturze przedmiotu podaje się, iż konferencja jest zebraniem, spotkaniem zespołu osób reprezentujących rządy państw, różne organizacje, instytucje, organizacje, grupy społeczne itp., zwołane w celu omówienia określonych zagadnień, najczęściej połączone podjęciem uchwał lub wspólnej umowy; narada, posiedzenie, rozmowa, zgromadzenie (Słownik współczesnego języka polskiego, 1996, str.403). Natomiast według Ośrodka Integracji i Dokumentacji Europejskiej, Konferencja międzyrządowa stanowi forum negocjacji przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej, których celem jest zmiana traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej. Dokonanie takiej zmiany wymaga zgody wszystkich państw członkowskich (http://www.libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=igc&id=historia). Również podobną definicję podaje oficjalna strona Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, iż konferencja międzyrządowa (ang. IGC - Intergovernmental Conference) oznacza konferencję przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zwołaną w celu wspólnego określenia zmian, które należy wprowadzić do traktatów założycielskich. Konferencję Międzyrządową inicjuje Rada Europejska, dokładnie Przewodniczący Rady Europejskiej w porozumieniu z Parlamentem Europejskim i gdy jest to wskazane także z Komisją Europejską. Zmiany przyjęte podczas Konferencji Międzyrządowej nabierają mocy prawnej po ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie według ich wymogów konstytucyjnych. (http://www1.ukie.gov.pl/WWW/serce.nsf/0/FB67A884CDB3CA27C1256E910033A490?Open)

Sygnatariusze Traktatu z Maastricht zwołali konferencję międzyrządową w 1996r., aby dokonać rewizji niektórych postanowień związanych z polityką, formami współpracy (które miały zapewnić skuteczność mechanizmów i instytucji Wspólnot) oraz zmianą klasyfikacji i hierarchii aktów prawnych WE. Zwołaniem i przygotowaniem konferencji miała zajęła się Grupa Refleksyjna (zob. J.J. Węc, 2006, str.239). Grupa Refleksyjna na swoich posiedzeniach ustalała najważniejsze sprawy oraz zadania, którymi przedstawiciele państw członkowskich miały się zajmować na konferencji międzyrządowej, chodziło o: określenie celów zadań Unii Europejskiej, reformy systemu instytucjonalnego UE, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa oraz relacje UE i obywatela. Na koniec swych prac Grupa ta sporządziła raport końcowy zwany Raportem Westendorpa dotyczący strategii UE, czyli wskazanie kierunków przyszłych zmian oraz określeniu porządku obrad konferencji. Termin rozpoczęcia obrad konferencji wyznaczono na 29 marca 1996r. w Turynie.

Obrady konferencji międzyrządowej odbywały się na szczeblu ministrów spraw zagranicznych w rytmie comiesięcznych posiedzeń, a w międzyczasie ich pełnomocnicy oraz reprezentant przewodniczącego Komisji Europejskiej spotykali się, by zapewnić ciągłość prac konferencji. Ostatecznie szefowie państw lub rządów przyjęli program obrad konferencji międzyrządowej, gdzie na posiedzeniu zawarto zagadnienia dotyczące m.in.: zmiany w systemie instytucjonalnym ( metoda ważenia głosów, zmiana w składzie Komisji Europejskiej, pozycja Parlamentu Europejskiego, Trybunału Sprawiedliwości oraz Trybunału Obrachunkowego w strukturach Unii Europejskiej); usprawnienia skuteczności działania UE (w polityce azylowej, imigracyjnej i wizowej); zmiany w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa; uproszczenia i skonsolidowania traktatów; efektywniejszego stosowania zasady pomocniczości oraz wzmocnienia współpracy.

Niestety obrady konferencji nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, gdyż nie rozwiązano kluczowych dla tych spotkań zagadnień. Jedynie udało się opracować przejściowy raport o postępach w pracy konferencji międzyrządowej. Dlatego też zorganizowano kolejne spotkanie, które odbyło się w Dublinie, gdzie potwierdzono wolę zakończenia konferencji (zwanej potocznie Maastricht II). W 1997r. niemiecki przedstawiciel rządu zaproponował, aby wszystkie problemy, których nie udało się rozwiązać, przedłożyć pod obrady kolejnej konferencji międzyrządowej zwanej potocznie Maastricht III (zob. J.J. Węc, 2006, str. 253)

Częściowym sukcesem zakończyło się obradowanie nad zmianami w Komisji Europejskiej tj.: przeniesieniem zagadnień dotyczących polityki wizowej, azylowej, imigracyjnej i współpracy sądowej w sprawach cywilnych z III do I filaru Unii Europejskiej (wskutek tego w obrębie III filaru pozostała współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych) oraz wprowadzeniem nowych przepisów dotyczących polityki zatrudnienia, częstszego wykorzystywania procedury współdecydowania i ustalenia, iż liczba przedstawicieli w Parlamencie nie powinna przekraczać 700 osób (zob. J.J Węc, 2006, str. 259). Mimo tego, iż udało się uzgodnić niektóre kwestie, uczestnikom konferencji bardzo trudno było osiągnąć kompromis. Przełomowym momentem było nadzwyczajne posiedzenie Rady Europy w maju 1997r., gdzie osiągnięto konsensus, co do najbardziej kontrowersyjnych sprawach. Wzmocniono współpracę w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, powołując wysokiego przedstawiciela ds. WPZiB. Wprowadzono również zmiany dotyczące systemu instytucjonalnego i procedur decyzyjnych, m. in.: poszerzono katalog spraw, w którym decyzje podejmowano kwalifikowaną większością głosów, wzmocniono pozycję Parlamentu Europejskiego oraz możliwość pogłębienia procesów integracyjnych przez grupę państw członkowskich w postaci mechanizmu ściślejszej współpracy. Stworzono także podstawy do zawieszania praw tych państw członkowskich, które łamały zasady wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawa (zob. http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=igc&id=historia). Uzgodniono wolę zakończenia konferencji podczas posiedzenia Rady Europy 16- 17 VI 1997r. w Amsterdamie. Postanowienia konferencji międzyrządowej zostały poparte i zaakceptowane przez szefów państw lub rządów. Jak podaje J.J Węc drugiego października 1997r. w Amsterdamie ministrowie spraw zagranicznych piętnastu państw członkowskich UE podpisali traktat zawierający postanowienia rewidujące traktat o Unii Europejskiej oraz traktaty ustanawiające WE (J.J. Węc, 2006, str.260- 261)

Traktat Amsterdamski nie zakończył procesu reform Unii Europejskiej, przede wszystkim nie wprowadził koniecznych przed rozszerzeniem zmian jej struktury instytucjonalnej. Kolejna konferencja międzyrządowa odbyła się w 2000r. Wcześniej jednak w drugiej połowie 1999r. Rada Europejska zwróciła się do Finlandii (która obejmowała prezydenturę w UE) by do końca roku przedstawiła raport na temat zakresu reform (uwzględniając propozycje krajów członkowskich). Oznaczało to, iż zrezygnowano wówczas z powołania Grupy Refleksyjnej jako gremium przygotowujące konferencje. Na miejsce Grupy Refleksyjnej przewodniczący Komisji Europejskiej powołał organ działający niezależnie tzw. Grupę Mędrców, która miała określić zakres prac przyszłej konferencji (zob. J.J Węc, 2006, str.286)

Konferencja Międzyrządowa została otwarta 14 lutego w Brukseli i trwała do 11 grudnia 2000r. Jej uczestnicy zbierali się w odstępach dwutygodniowych. Podczas spotkania pod auspicjum Portugalii, wyznaczono pięć obszarów tematycznych m.in: zmianą w składzie Komisji Europejskiej oraz zmiany w podejmowaniu decyzji. Obrady Rady Europejskiej w Nicei były najdłuższymi, trwającymi kilka dni dramatycznymi rokowaniami (jak dotąd, w historii UE i WE), gdzie przyjęto wstępnie nowy projekt traktatu. Ponadto, w Nicei proklamowano Kartę Praw Podstawowych , łączącą w sobie prawa obywatelskie, politykę ekonomiczną, społeczną i socjalną, zawarte jak dotąd w różnych źródłach. Deklaracja nr.23 w sprawie przyszłości UE, załączona do Aktu Końcowego Konferencji Międzyrządowej, stanowiła, że statusem ogłoszonej w Nicei Karty Praw Podstawowych UE winna się zająć następna konferencja międzyrządowa w 2004r (J.J. Węc, 2006, str. 298- 299). W deklaracji nr 23 uczestnicy konferencji podkreślali, iż ratyfikacje traktatu Nicejskiego „zamykają” proces zmian instytucjonalnych.

Na obradach Rady Europejskiej 14- 15 XII w Laeken powołano o życia Konwent UE, który miał zająć się przyszłością Europy oraz zwołaniem konferencji międzyrządowej w 2004r. W Deklaracji Laeken powołującej konwent określono cele przyszłej reformy UE (uproszczenie instrumentów prawnych oraz stanowienia prawa, podział uprawnień między instytucjami a także reorganizacja traktatów, które mogła doprowadzić nawet do opracowania i przyjęcia konstytucji Unii). Rada Europejska na mocy deklaracji wybrała na przewodniczącego konwentu Valerego Giscarda d' Estainga (Francja), wiceprzewodniczącymi konwentu zostali przedstawiciele Włoch i Belgii ( zob. 2006, str.328). Deklaracja również zawierała informacje dotyczące trybu wybierania Prezydium oraz członków konwentu (przedstawicielami konwentu byli przedstawiciele rządów oraz parlamentów państw członkowskich i kandydujących, deputowani do Parlamentu Europejskiego a także reprezentanci Komisji Europejskiej, przedstawiciele Komitetu Społeczno- Ekonomicznego, Komitetu Regionów, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz europejskich partnerów społecznych uzyskali status obserwatora). Rezultatem prac końcowych konwentu był Europejski dokument końcowy konwentu, opisujący różne warianty rozwiązań danych kwestii oraz zalecenia w razie zawarcia porozumienia. Na kolejnej konferencji międzyrządowej zapadły ostateczne decyzje, a ów dokument stał się punktem wyjściowym w dyskusji.

W dniu 28 lutego 2002r odbyła się w gmachu Parlamentu Europejskiego w Brukseli inauguracyjna sesja Konwentu w sprawie przyszłości Unii Europejskiej. Jak podaje J.J. Węc Prezydium powołało grupy robocze: Grupa Robocza I ds. Subsydiarności, Grupa Robocza II ds. Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Grupa Robocza III ds. Osobowości Prawnej Unii Europejskiej, Grupa Robocza IV ds. Parlamentów Narodowych, Grupa Robocza V ds. Kompetencji Uzupełniających, Grupa Robocza VI ds. Reformy Ekonomicznej. W następstwie wraz ze wzrostem dynamiki i zakresu prac Konwentu powołano kolejne cztery grupy robocze: Grupę Roboczą VII ds. Stosunków Zewnętrznych, Grupę Roboczą VIII ds. Obrony, Grupę Roboczą IX ds. Uproszczenia (procedur i instrumentów), Grupę X ds. Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. Jako ostatnią powołano Grupę XI ds. Socjalnych. Prezydium powołało również III Koła robocze w celu wsparciu prac grup roboczych, były to: Koło I ds. Trybunału Sprawiedliwości, Koło II ds. Procedury budżetowej, Koło III ds. zasobów własnych ( zob.2006, str.329). Prace konwentu podzielono na trzy fazy: Fazę słuchania (II- VII. 2002)- gromadzenie opinii członków konwentu i zainteresowanych stron; Fazę badawcza (IX- XII.2002)- analiza porównawcza wszystkich wniesionych wniosków i propozycji reformy UE a także opracowanie dokumentu końcowego zawierający projekt konstytucji Europy, oraz Fazę projektowania (I- VI.2003)- uzgodnienie ostatecznej wersji projektu Traktatu Konstytucyjnego.

I tak pierwszy wstępny projekt traktatu został przedstawiony na forum konwentu już 28 X 2002r. Zaś w styczniu rozpoczęła się końcowa faza prac konwentu, gdzie przyjęto w drodze porozumienia 13 VI i 10 VII przez plenum konwentu tzw. Projekt Traktatu Ustanawiający Konstytucję dla Europy.

Wstępny projekt wzbudził wiele kontrowersji w śród zwolenników rozwiązań ponadnarodowych, gdyż uważano, iż zbyt duże znaczenie nadano współpracy międzyrządowej. Od momentu opracowania projektu, Prezydium wywierało spory wpływ na podejmowane najważniejsze decyzje w konwencie, co w późniejszym czasie przesądziło o końcowej wersji projektu Traktatu Konstytucyjnego . Podczas obrad konwentu zajęto się takimi sprawami jak: definicja Unii, aksjologia UE, osobowość prawna, podział kompetencji między Unią Europejską a państwami członkowskimi, wzmocniona współpraca, instrumenty prawne i procedury stosowania prawa, legitymizacja demokratyczna Unii Europejskiej, system instytucjonalny (projekty rządów państw członkowskich, projekty instytucji Wspólnotowych, raporty Prezydium) oraz procedura passerelle (możliwość zastępowania głosowania jednomyślnego przez głosowanie większością kwalifikowaną i szczególnej procedury legislacyjnej przez zwykłą procedurę legislacyjną)

Konwent zakończył prace w lipcu 2003 roku. Efektem trwających 16 miesięcy obrad Konwentu stał się projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. Projekt był podstawą prac Konferencji Międzyrządowej, która rozpoczęła się 4 października 2003 roku. Udział w obradach konferencji brały również kraje kandydujące. Konferencja międzyrządowa przygotowała ostateczny projekt Traktatu Konstytucyjnego, który miał zostać przyjęty przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2004r. Pierwsza faza Konferencji Międzyrządowej została skazana na porażkę, dlatego że w pewnym sensie prezydencja włoska postawiła sobie zbyt ambitny cel w tych negocjacjach, mając nadzieję na ich zakończenie do grudnia 2003 roku(zob.2006, str.375). Niemcy w trakcie prac Konferencji Międzyrządowej odmawiały dyskusji i jednolicie popierały propozycje Konwentu. Wynikiem tego było wiele spięć, które dopiero w ostatnich dniach zaowocowały dojściem do kompromisu.

Najwięcej kontrowersji w Polsce wzbudziło postanowienie, że 1 listopada 2009 roku nicejski tryb podejmowania decyzji w Radzie UE ( w dziedzinach, w których stanowi ona kwalifikowaną większością głosów), zostanie zastąpiony nowym systemem podwójnej większości. Wprawdzie podjęto uzgodnienia dotyczące kilkudziesięciu innych spraw, ale najbardziej drażliwe kwestie odłożono na później. Jedną z najważniejszych spraw, z którymi musiał się uporać, były zagadnienia instytucjonalne. Projekt Traktatu Konstytucyjnego zawierał propozycję utworzenia stanowiska stałego Przewodniczącego Rady Europejskiej, który we współpracy z Przewodniczącym Komisji i w oparciu o prace Rady ds. Ogólnych zapewniałby odpowiednie przygotowanie i kontynuację działań Rady Europejskiej (zob. http://www.psz.pl/content/view/6869/). Zdecydowano na utworzenie stanowiska europejskiego Ministra Spraw Zagranicznych. Minister łączyłby funkcje Wysokiego Przedstawiciela do spraw WPZiB oraz komisarza do spraw stosunków zewnętrznych i przewodziłby posiedzeniom Rady do spraw Stosunków Zewnętrznych i wchodziłby w skład Komisji Europejskiej.

Na szczycie UE w Salonikach w czerwcu 2003r został przedstawiony projekt traktatu, a ostatecznie przyjęty został po rozszerzeniu UE, czyli 18 czerwca na szczycie Unii Europejskiej w Brukseli. Traktat Konstytucyjny dla Unii Europejskiej, jest pierwszą w historii UE tak wszechstronną próbą zagwarantowania zasadniczych praw i swobód wszystkim obywatelom Unii, uproszczenia i uporządkowania jej podstaw prawnych, usprawnienia i demokratyzacji jej instytucji. Po półtorarocznej debacie na forum konwentu przedstawicieli unijnych rządów i parlamentów, po około roku burzliwych rokowań zebrano w jednym dokumencie teksty wszystkich dotychczasowych unijnych traktatów i Karty Praw Podstawowych. Dokument zmierzał do zagwarantowania podstawowych praw wszystkim obywatelom Unii, uproszczenia jej prawa oraz do usprawnienia i demokratyzacji trybu podejmowania przez nią decyzji. Zawiera również listę wartości, na których opiera się miała Unia Europejska, a także jej celów i kompetencji. Zwrócono również uwagę na "poszanowaniu tożsamości narodowej" oraz solidarność.

Niestety w przeprowadzonym 29 maja referendum we Francji, obywatele opowiedzieli się za odrzuceniem Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy a Holandia jest drugim krajem, który nie ratyfikował w referendum konstytucji Unii Europejskiej( zob. E. Dynia, 2005, s.80).

Konstytucja dla Europy

Jak podaje literatura konstytucja to ustawa zasadnicza wyposażona w najwyższą moc prawną, określają podstawy ustroju społeczno- gospodarczej i politycznej w szczególności organizację i sposób powoływania najważniejszych ogniw aparatu państwa oraz normujące podstawy prawne i obowiązki obywateli (Encyklopedia Powszechna, 1993,s. 394) zaś współczesny Leksykon PWN przedstawia konstytucje z punktu widzenia prawa jako określenie podstawowego aktu ustrojowego państwa, całościowo określającego strukturę państwa, system jego organów oraz sytuację prawną jednostki wobec władz publicznych (Leksykon PWN, 2004, s. 551). Natomiast Konstytucja dla Europy jest umową międzynarodową podpisaną przez suwerenne państwa. Konstytucja określa nie tylko cele, kompetencje i instytucje Unii Europejskiej oraz relacje pomiędzy Unią a państwami członkowskimi, ale również jej system wartości i podstawowe prawa obywateli Unii (zob. http://www.konstytucjaue.com/podstawowe_zagadnienia.htm) Dla wielu osób przyszła konstytucja ma mieć charakter symboliczny. Konstytucja dla Europy miałaby podkreślać, to iż Unia Europejska to nie tylko wspólne interesy ekonomiczne: integracja gospodarcza, czyli euro, wolny przepływ kapitału i ludzi. Konstytucja to także wspólne wartości i zgoda na funkcjonowanie wspólnych instytucji. Konstytucja stanowi sygnał, że terytorium, na którym obowiązuje, stanowi realną wspólnotę polityczną.

Utworzona na mocy Traktatu Konstytucyjnego Unia będzie dysponowała szerszymi i zupełnie nowymi kompetencjami, których dotychczas nie miały Wspólnoty ani Unia Europejska. Jej ramy instytucjonalne, cele i zadania również nie będą identyczne, m.in. przypisując Unii Europejskiej odrębne zadania „definiowania i implementacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, włączając w to stopniowe definiowanie wspólnej polityki obronnej", które to cele nie zostały zaliczone do żadnej z trzech grup kompetencji Unii. Dotychczasowe kompetencje UE, które wynikały z jej struktury a następnie znalazły się w jednym dokumencie Traktatu Konstytucyjnego były kompetencjami określonymi mianem wyłącznych, kompetencje tzw. dzielone (pomiędzy państwa członkowskie i WE jako całość) oraz kompetencje do wspierania, koordynowania i uzupełniania działań państw członkowskich ( zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.228).

Prace nad konstytucją i jej kompozycja

Zwieńczeniem prac Konwentu był projekt traktatu konstytucyjnego (zwany Traktat Ustanawiający Konstytucję dla Europy). Przewodniczący Konwentu oficjalny projekt obradującej w Salonikach Radzie Europejskiej w dniu 13 czerwca 2003r. Dalsze rozmowy nad traktatem konstytucyjnym prowadzone były na konferencji międzyrządowej, która rozpoczęła się na początku października 2003r a następnie na szczycie Unii Europejskiej w Brukseli postanowiono zawiesić obrady konferencji z uwagi na klika istotnych i kontrowersyjnych sprawach, w których nie osiągnięto porozumienia. Problemowymi kwestiami w projekcie traktatu, to między innymi: wstęp, czyli preambuła traktatu, który odwoływał się do wartości religijnych- chrześcijańskich, jako jeden z fundamentów Europy; skład Komisji Europejskiej oraz system głosowania w Radzie Unii Europejskiej (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.225)

Po ośmiu miesiącach burzliwych rokowań międzyrządowych, podczas irlandzkiej prezydentury ostatecznie Konferencja Międzyrządowa zakończyła swe prace. Ostateczny tekst Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy został jednomyślnie przyjęty przez szefów rządów i państw członkowskich 18.6.2004 r. Po dokonaniu przeglądu pod kątem legislacyjnym i technicznym został uroczyście podpisany 29.10.2004 r. w Rzymie. Jak podaje J. Kowalski i Z. Ślusarczyk Polskę reprezentował ówczesny premier Marek Belka oraz minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz. Podpisy również złożyli przywódcy państw kandydujących- Bułgaria, Rumunia i Turcja w tzw., Akcie Końcowym Traktatu (zob. 2006,s.225)

Podpisywanie Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy miało charakter symboliczny, gdyż ceremonia podpisania nastąpiła w tej samej sali , w której podpisane były traktaty ustanawiające Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, tj. Traktaty Rzymskie z 1957r. Sądzono również, iż podpisanie Traktatu Konstytucyjnego będzie przełomowym etapem, kończącym proces instytucjonalny Unii Europejskiej, związanej między innymi z jej rozszerzeniem od pierwszego maja 2004r. o 10 nowych państw( zob. H. Tendera- Właszczuk, 2005, s26- 27).

Aby postanowienia Traktatu mogły wejść w życie, musi być ratyfikowany we wszystkich 25 państwach członkowskich Unii Europejskiej. Proces ratyfikacja odbywać się miał zgodnie z obowiązującą w danym państwie procedurą prawną, czyli zgodnie z prawem wewnętrznym oraz tradycją historyczną. Postanowienia prawne odnośnie sposobu ratyfikacji umowy międzynarodowej, którą jest Traktat, są różne w poszczególnych państwach UE. Jak wskazuje literatura przedmiotu Można wyróżnić dwa systemy prawne ratyfikacji lub tez ich połączenie: metoda parlamentarna, w ramach której tekst Traktatu poddany zostanie pod głosowanie w parlamencie narodowym państwa członkowskiego oraz narodowego referendum, w której to metodzie obywatele posiadający czynne prawo wyborcze, odpowiadając na pytanie dotyczące Traktatu, w powszechnym głosowaniu wypowiedzą się „za" lub „przeciw" niemu (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.226) Wyniki referendum, w zależności od obowiązujących przepisów i tradycji, mogą mieć charakter prawnie obowiązujący lub opiniodawczy. Po zakończeniu procesu ratyfikacji oraz złożeniu przez wszystkie państwa członkowskie UE dokumentów ratyfikacyjnych w Rzymie, Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy będzie mógł wejść w życie. Zwykle proces ratyfikacji Traktatów wspólnotowych trwał od roku do 2 lat ( http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,5434) Traktat Konstytucyjny nie może być przyjmowany częściowo ani obowiązywać tylko w niektórych państwach dotychczasowej Unii. Po wejściu w życie Konstytucji dla Europy tracą swą moc Traktat Rzymski, Traktat z Maastricht i amsterdamski a także postanowienia z Nicei z 2001 r Konstytucja Europejska unieważnia większość dotychczasowych postanowień traktatowych.

Projekty konstytucji mają charakter aktów kompleksowych, jednolitych, o wyraźnych cechach tradycyjnych konstytucji pisanych. Akty z reguły są bardzo obszerne, większość jest jednak ponadto zaopatrzona w załączniki (aneksy, protokoły) ( . J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.226). Projekt Traktatu cechuje duża klarownoś i zrozumiały język normatywny, jest logicznie uporządkowany i z tego punktu widzenia spełnia postulat uproszczenia traktatów. Niektóre projekty Traktatu są obszerniejsze, zwłaszcza projekt PPE, zawiera bardzo szczegółowe procedury i obejmuje nieco szersze materie regulacji.

Traktat Konstytucyjny jest podzielony na cztery części poprzedzone preambułą. Poszczególne części podzielone są na rozdziały, a niektóre z nich na sekcje i podsekcje. Integralną częścią Traktatu są protokoły i załączniki. Traktat Konstytucyjny dla Europy składa się z preambuły, zawierającej pięć akapitów, czterech części oraz załączników - protokołów i deklaracji. W preambule odwołano się do "kulturowego, religijnego i humanistycznego dziedzictwa Europy", tym samym podkreślając rolę jaką religia odegrała w historii kontynentu (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2004/c_310/c_31020041216pl00030010.pdf).

Pierwsza, nie zatytułowana część Traktatu składa się z dziewięciu tytułów: I. Definicja i cele Unii, II. Prawa podstawowe i obywatelstwo Unii, III. Kompetencje Unii, IV. Instytucje i organy Unii (rozdział I. Ramy instytucjonalne- wymienione są tu wszystkie instytucje UE, na które składają się następujące organy: Parlament Europejski, Rada Europejska, Komisja Europejska, Minister Spraw Zagranicznych Unii- nowy organ, Rada Ministrów Unii- nowy organ w Unii, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, organy te tworzą ramy instytucjonalne przyszłej Unii, Rozdział II. Inne instytucje i organy doradcze- Organy użyteczności ekonomicznej i ciała doradcze to: Trybunał Obrachunkowy, Europejski Bank Centralny-nowy organ ze względu na znacząco zmieniony zakres kompetencji. Do istotnych instytucji o charakterze doradczym zaliczono: Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów ), V. Wykonywanie kompetencji Unii, VI. Życie demokratyczne Unii, VII. Finanse Unii, VIII. Unia i jej bezpośrednie otoczenie, IX. Członkostwo w Unii (zob. http://www.konstytucjaue.prv.pl) . część pierwsza składa się z 60 artykułów, które obejmują m.in.: kompetencje UE, ustalają instytucje oraz rodzaje wydawanych aktów prawnych w Unii.

Drugą częścią Traktatu jest Karta Praw Podstawowych przyjęta przez państwa członkowskie w grudniu 2000 r. Wówczas był to akt woli politycznej. Karta Praw Podstawowych zamieszczona jako druga część Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy nabrała znaczenia normatywnego. Karta włączona została do Traktatu ostatecznie podczas spotkania Rady Europejskiej w Salonikach i następnie podpisana wraz z Traktatem w Rzymie 29 października 2004r.Poprzedzona własną preambułą Karta ta obejmuje siedem tytułów (w 54 artykułach): I. Godność, II. Wolności, III. Równość, IV. Solidarność, V. Prawa obywatelskie, V. Wymiar sprawiedliwości, VI. Postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania Karty (http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,5434 ).

Na szczycie w Nicei w roku 2000 przedstawiciele krajów Unii Europejskiej uroczyście przyjęli tekst Karty Praw Podstawowych w której zawarto katalog najważniejszych praw człowieka uznawanych we Wspólnotach. Karta zawiera podstawowe prawa obywatelskie, polityczne, gospodarcze i społeczne (zob. http://www.europolforum.pl/news2.html?id=165 ). Karta podkreśla, że jej postanowienia wywodzą się z tradycji konstytucyjnych państw członkowskich, tradycji i międzynarodowych zobowiązań tych państw, Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatów Wspólnot Europejskich, Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Europejskiej Karty Socjalnej przyjętej przez Wspólnotę i Radą Europy, orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.229). Unia Europejska ma przyczyniać się do ochrony wartości szanując jednocześnie różnorodność kultury i tradycji Europejczyków jak również tożsamość narodową państw członkowskich i ich władz publicznych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Celem Unii wskazanym w karcie jest zrównoważony i odpowiedni wzrost oraz zapewnienie swobód: swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału oraz wolności prowadzenia działalności gospodarczej. książka

Preambuła zawarta w Karcie Praw Podstawowych stwierdza, iż ludy Europy kreując unię miedzy sobą zdecydowały się dzielić pokojową przyszłość opartą na wspólnych wartościach. Unia, świadoma swego duchowego i moralnego dziedzictwa jest oparta na fundamencie niepodzielnych, uniwersalnych wartościach; godności ludzkiej, wolności, równości i solidarności, na zasadach demokracji i państwa prawa. W centrum swej aktywności Unia stawia jednostkę ludzką przez ustanowienie europejskiego obywatelstwa oraz stworzenie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości(zob. http://www.opoka.org.pl/biblioteka/X/XU/kartapraw2.html ).

W rozdziale pierwszym Karta wprowadza ochronę godności ludzkiej, prawa do życia, prawa do integralności osoby, zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej. Natomiast prawo do wolności i bezpieczeństwa, poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego, ochrona danych osobowych, prawo do zawarcia małżeństwa i do założenia rodziny, wolność myśli, sumienia i wyznania, wolność wyrażania opinii i informacji, wolność zgromadzeń i stowarzyszania się, wolność sztuki i badań naukowych, prawo do nauki, wolność wyboru zawodu i prawo do podejmowania pracy, wolność prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do własności, prawo do azylu oraz ochrona w przypadku usunięcia, wydalenia lub ekstradycji zawarte jest w rozdziale drugim.

Trzeci rozdział mówi o równości wobec prawa, zasadzie niedyskryminacji, równości mężczyzn i kobiet, poszanowaniu zróżnicowania kulturowego, religijnego i językowego oraz praw dziecka i osób starszych a także respektowaniu praw osób niepełnosprawnych. W rozdziale czwartym wymienia się następująco: prawo pracowników do informacji i konsultacji w ramach przedsiębiorstw, prawo do działań i rokowań zbiorowych, prawo do dostępu do służb pośrednictwa pracy, ochrona w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy, ochrona należytych warunków pracy, zakaz pracy dzieci i ochrona młodocianych, ochrona życia rodzinnego, ochrona zdrowia, prawo do ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej, ochrona środowiska i konsumentów.

Rozdział piąty zatytułowany „Prawa obywateli” wymienione są: prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu europejskiego, prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych, prawo do dobrej administracji, prawo odstępu do dokumentów, prawo do zwracania się do Rzecznika Praw Obywatelskich, prawo do składania petycji, wolność poruszania się i zamieszkania, prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej. W rozdziale szóstym znalazły się najważniejsze zasady prawa: prawo do skutecznego środka odwoławczego i rzetelnego procesu sądowego, domniemanie niewinności i prawo do obrony, zasada legalności oraz proporcjonalności czynów zagrożonych karą i kar oraz zakaz ponownego sądzenia lub karania w sprawach karnych dotyczących tego samego czynu zagrożonego karą (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.229). W dokumencie wskazuje się na konieczność ulepszenia fundamentalnych praw w dobie przemian społecznych, postępu naukowego i technicznego.

W trzeciej, bardzo obszernej, części Traktatu zatytułowanej: Polityki i Funkcjonowanie Unii występuje siedem tytułów, które dzielą się z kolei na rozdziały, sekcje i podsekcje: I. Zasady ogólne, II. Niedyskryminacja i obywatelstwo, III. Polityki i działania wewnętrzne ( Rozdział I. Rynek wewnętrzny, Rozdział II Polityka gospodarcza i pieniężna, Rozdział III. Polityki w innych dziedzinach, Rozdział IV. Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, Rozdział V. Dziedziny, w których Unia może podejmować działania wspierające, koordynujące lub uzupełniające), IV. Stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich, V. Działania zewnętrzne Unii (Rozdział I. Postanowienia o zastosowaniu ogólnym, Rozdział II. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, Rozdział III Wspólna polityka handlowa, Rozdział IV Współpraca z państwami trzecim i pomoc humanitarna, Rozdział V. Środki ograniczające, Rozdział VI. Umowy międzynarodowe, Rozdział VII. Stosunki Unii z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi oraz delegatury Unii, Rozdział VIII. Stosowanie klauzuli solidarności), VI. Funkcjonowanie Unii (Rozdział I. Postanowienia instytucjonalne, Rozdział II. Postanowienia finansowe, Rozdział III. Wzmocniona współpraca), VII. Postanowienia wspólne. Łącznie część ta zawiera 342 artykuły, które określają m.in. całe prawo materialne Unii, procedury tworzenia prawa, stosunki międzynarodowe Unii Europejskiej (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s. 227)

W części czwartej, która została nazwana Postanowienia Ogólne i Końcowe uregulowano kwestie sukcesji przyszłej Unii wobec Wspólnoty Europejskiej i obecnej Unii Europejskiej, w tym uchylenie dotychczasowych traktatów. Sprecyzowano terytorialny zasięg stosowania Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy, określono zasady jego wejścia w życie, a także przyjęto zwykłą i uproszczona procedurę zmiany jego postanowień. Część zawiera 12 artykułów. Do Traktatu dołączono załączniki występujące już w Traktatach Rzymskich z 1957 r. Załącznik I- Lista produktów objętych postanowieniami Traktatu Konstytucyjnego dotyczącymi Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej UE oraz załącznik II- wykaz krajów i terytoriów zamorskich stowarzyszonych z Unią, które utrzymują szczególne stosunki z niektórymi państwami członkowskimi. Do Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dołączono też bardzo liczne dodatkowe protokoły- trzydzieści sześć protokołów, spośród których zdecydowana większość to protokoły przeniesione z dotychczasowych traktatów założycielskich, rewizyjnych i akcesyjnych, których obowiązywanie nie stało się bezprzedmiotowe. Ponadto do Traktatu, w chwili jego podpisania zostały dołączone, ujęte w Akcie Końcowym Konferencji Międzyrządowej, deklaracje jej uczestników. Konferencja Międzyrządowa przyjęła czterdzieści jeden wspólnych deklaracji wszystkich jej uczestników (niektóre z nich zawarte były w traktatach akcesyjnych) oraz uwzględniono siedem deklaracji niektórych państw członkowskich (zob. http://old.euro.pap.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=45&ID=280 ).

Jak podaje literatura przedmiotu Traktat Konstytucyjny przyznaje przyszłej Unii Europejskiej osobowość prawną (art. I - 7 TK). Podmiotowość w prawnie międzynarodowym „przyszłej" Unii Europejskiej nie będzie- podobnie jak w obecnym stanie prawnym- podmiotowością pełną, dzięki czemu Unia staje się organizacją międzynarodową z przysługującymi jej atrybutami takimi jak: zdolność zawierania umów międzynarodowych, możliwość uzyskiwania członkostwa w organizacjach (Przyszła Unia uzyska status członka np. WTO, FAO czy Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, a także status obserwatora w innych organizacjach np. w ONZ, OECD, Radzie Europy)., prawo wnoszenia skarg i występowania przed sądami międzynarodowymi (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006 , s.228).

2. Rozwiązania prawne i mechanizmy decyzyjne w Unii Europejskiej

W dokumencie, oficjalnie zwanym "Traktatem ustanawiającym Konstytucję dla Europy", zebrano teksty wszystkich dotychczasowych unijnych traktatów i tekst Karty Praw Podstawowych. Traktat Konstytucyjny jest podzielony na cztery części poprzedzone preambułą, zawierającą pięć akapitów. Preambuła jest czymś w rodzaju wyjaśnienia pozostałej części Traktatu. Określa podstawowe wartości UE oraz rolę Europy w świecie. Europejskie wartości kulturalne, religijne i humanistyczne zostały przedstawione jako inspiracja dla wartości UE: nienaruszalnych i nieodłącznych praw osoby ludzkiej, demokracji, równości, wolności i praworządności. .(http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3_1.html) niemniej jednak Preambuła i Traktat nie zawierają żadnych konkretnych odwołań do chrześcijańskiego dziedzictwa Europy. Toczyła się zażarta dyskusja, czy Traktat Konstytucyjny powinien, czy nie powinien zawierać takie odniesienie. Najważniejsze jest symboliczne znaczenie przyszłej konstytucji. Jednakże Ustawa zasadnicza podkreślałaby, że Unia Europejska to nie tylko wspólne interesy ekonomiczne: integracja gospodarcza, czyli euro, wolny przepływ kapitału i ludzi. Konstytucja to także wspólne wartości i zgoda na funkcjonowanie wspólnych instytucji. Konstytucja stanowi sygnał, że terytorium, na którym obowiązuje, stanowi realną wspólnotę polityczną.

Jak już wcześniej wspominała, Traktat składa się z czterech nie zatytułowanych części. Pierwsza część natomiast, składa się z dziewięciu tytułów zawierających 60 artykułów (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0011:0040:PL:PDF) Część I Traktatu Konstytucyjnego jest poświęcona ogólnym wartościom i ramom instytucjonalnym UE oraz podziałowi kompetencji między UE i Państwami Członkowskimi. Zgodnie z dyskusjami prowadzonymi w Konwencie a dotyczącymi projektem Traktatu pierwsza część Traktatu stara się opisać kształt UE. Konstytucja powołuje Unię Europejską, unię obywateli i państw Europy. Unia jest otwarta na wszystkie państwa europejskie, które przestrzegają jej wartości i zobowiązują się je wspierać. Część I zawiera między innymi przegląd życia demokratycznego Unii i przewiduje, że posiedzenia Rady są jawne, kiedy Rada obraduje i głosuje nad projektem aktu ustawodawczego. Konstytucja wymienia również wartości, na których zbudowana jest Unia: poszanowanie godności ludzkiej, wolność, demokracja, równość, państwo prawa i poszanowanie praw człowieka. Są one wspólne dla krajów członkowskich, w społeczeństwie opartym na pluralizmie, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności, równości kobiet i mężczyzn, i niedyskryminacji (J.J. Węc, 2006, str. 423). Innowacją w konstytucji dla Europy jest tzw. inicjatywa obywatelska, która umożliwia co najmniej milionowi obywateli UE podjęcie inicjatywy zwrócenia się do Komisji o przedłożenie projektu unijnego aktu prawnego. Grupa obywateli musi reprezentować znaczną liczbę Państw Członkowskich. Pożądane minimum zostanie określone przez ustawę europejską.. Unia gwarantuje również w swoich granicach swobodę przepływu osób, towarów usług i kapitału, oraz swobodę przedsiębiorczości. Konstytucja zakazuje wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

W Traktacie Ustanawiającym Konstytucję zapisane zostały liczne symbole Unii. Hymn Europejski pochodzi z Ody do Radości z Dziewiątej Symfonii Ludwika von Beethovena. Natomiast flaga Europejska przedstawia dwanaście gwiazd tworzących krąg na niebieskim tle. Walutą Unii jest euro, a w maju obchodzony jest Dzień Europy na terenie całej Unii Europejskiej. Hasłem Unii jest „Zjednoczeni w różnorodności” (zob. Wspólnoty Europejskie, 2004, s.11). Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych oraz jednolity rynek z wolną i niezakłóconą konkurencją. Celem Unii jest wspieranie pokoju, swoich wartości i dobrobytu jej narodów. Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie Praw Podstawowych, która stanowi część II. Unia działa na rzecz słabego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy, stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności, wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Unia wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między Państwami Członkowskimi. Wspiera również postęp naukowy i techniczny. Zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację, wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równouprawnienie kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka. Cele te są osiągane za pomocą odpowiednich kompetencji- wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom powierzonych, pomocniczości i proporcjonalności (J. J. Węc, 2006, s.429- 430), którymi Unia dysponuje, przyznanych na mocy Konstytucji przez Państwa Członkowskie. Są one wykorzystywane w trybie wspólnotowym, przy użyciu odpowiednich instrumentów, w jednolitych ramach instytucjonalnych. Unia może stanowić prawo oraz przyjmować akty prawnie wiążące, natomiast Państwa Członkowskie mogą to czynić wyłącznie z upoważnienia Unii lub w celu wykonania aktów Unii (http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3_4.html)

Jednym z ważnych osiągnięć Konstytucji jest objaśnianie kompetencji Unii i roli jej instytucji. Unia może działać wyłącznie w ramach nadanych jej przez Konstytucję uprawnień. Traktat Ustanawiający Konstytucję jasno określa tematy, w których Państwa Członkowskie przekazały uprawnienia do działania Unii i wprowadziły klasyfikację kompetencji Unii. Pierwsza kategoria składa się z kilku dziedzinach, w których Unia działa samodzielnie, w imię wszystkich Państw Członkowskich. Są to tak zwane kompetencje włączone. Unia ma wyłączną kompetencję w następujących dziedzinach: unia celna, ustanawianie reguł oraz zasad konkurencji, niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego, polityka pieniężna, w odniesieniu do Państw Członkowskich, których walutą jest euro, zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa, wspólna polityka handlowa; Unia ma także wyłączną kompetencję do zawierania umów międzynarodowych, jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane w akcie ustawodawczym Unii lub jest niezbędne do umożliwienia Unii wykonywania jej wewnętrznych kompetencji lub w zakresie, w jakim ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub zmieniać ich zakres (Wspólnoty Europejskie, 2004, s.8)

Druga kategoria obejmuje dziedziny, w zakresie których działa Unia, kiedy podejmowane działanie stanowi wartość dodaną do działań Państw Członkowskich. Są to kompetencje dzielone. Kompetencje dzielone między Unią a Państwami Członkowskimi stosują się do następujących głównych dziedzin: rynek wewnętrzny, polityka społeczna, w odniesieniu do aspektów określonych w części III, spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna, rolnictwo i rybołówstwo, z wyłączeniem zachowania morskich zasobów biologicznych, środowisko naturalne, ochrona konsumentów, transport, sieci transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wspólne problemy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego, w odniesieniu do aspektów określonych w części III, pewne kompetencje w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i przestrzeni, pewne kompetencje w dziedzinie współpracy, rozwoju i pomocy humanitarnej (zob. http://www.msz.gov.pl/docs/96/Traktat%20Konstytucyjny%20291004.pdf)

W niektórych innych dziedzinach- w dziedzinie gospodarki i zatrudnienia, Państwa Członkowskie uznają konieczność koordynacji polityk krajowych w ramach Unii. Konstytucja przewiduje również, że Unia posiada kompetencje w zakresie określenia i utworzenia wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym stopniowego zdefiniowania wspólnej polityki obronnej. Kompetencje Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa obejmują wszelkie dziedziny polityki zagranicznej i wszelkie sprawy dotyczące bezpieczeństwa Unii, w tym stopniowe określanie wspólnej polityki obrony, która może prowadzić do wspólnej obrony. Państwa Członkowskie popierają, aktywnie i bez zastrzeżeń, politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii w duchu lojalności i wzajemnej solidarności, z poszanowaniem działań Unii w tej dziedzinie. Powstrzymują się od wszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami Unii lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności (http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3_4.html)

W ostatniej kategorii kompetencji, zwanych kompetencjami wspierającymi Unia podejmuje wyłącznie działania wspierające w stosunku do działań Państw Członkowskich, które zachowują dużą swobodę działania i podstawową odpowiedzialność względem swoich obywateli. W tych dziedzinach Unii nie może dokonać harmonizacji ustawodawstw krajowych. Do dziedzin takich działań o wymiarze europejskim należą: ochrona i poprawa zdrowia człowieka, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, sprawy młodzieży, sport i szkolenie zawodowe, obrona cywilna, współpraca administracyjna (zob. J. J. Węc, 2006, s. 430)

Żeby system pozostał elastyczny, istnieje klauzura, która pozwala Radzie uzupełnić ewentualny brak w kompetencjach przyznanych Unii, jeżeli podjęcie jakiegoś działania jest niezbędne na poziomie Unii, w celu realizacji jednego z celów Konstytucji. Rada podejmuje wtedy decyzje jednomyślnie, na wniosek Komisji Europejskiej i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego( H. Tendera-Właszczuk, 2005, s.37)

Aby umożliwić Unii Europejskiej realizację projektu europejskiego oraz osiągnięcie wyznaczonych przez siebie celów, musi ona dysponować skutecznymi i uznanymi przez prawo ramami instytucjonalnymi. Do Traktatu Ustanawiającego Konstytucję wprowadzono dwa nowe podmioty instytucjonalne, jakimi są: Prezydent Rady Europejskiej i Ministra Spraw Zagranicznych. Unia ma jednolite ramy instytucjonalne służące: wspieraniu jej wartości, realizacji jej celów, jej interesom, interesom jej obywateli oraz Państw Członkowskich, zapewnianiu spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań ( zob. J. J. Węc, 2006, s. 447). Zgodnie z Konstytucją, właściwe ramy instytucjonalne obejmują : Parlament Europejski, Radę Europejską, Radę Ministrów, Komisję Europejską i Trybunał sprawiedliwości Unii Europejskiej. Europejski Bank Centralny odgrywa istotną rolę w polityce gospodarczej i pieniężnej Unii. Natomiast Trybunał Obrachunkowy zapewnia kontrolę wpływów i wydatków Unii Europejskiej. Traktat wprowadza istotne zmiany, ale nie tak radykalne, by miały przełomowe znaczenie w dotychczasowym rozwoju systemu Unijnego. Postanawia jedynie, że instytucje mają ze sobą lojalnie współpracować.

Parlament Europejski w procesie ustawodawczym odgrywa taką samą rolę jak Radą, od czasu gdy procedura współdecyzji stała się zwykłą procedurą ustawodawczą. Co więcej, Parlament Europejski ma większy wpływ na uchwalanie budżetu UE. Parlament nie sprawuje jednak całkowitej kontroli nad ustawodawstwem w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz sprawiedliwości. W dziedzinie sprawiedliwości zaangażowanie Parlamentu zmienia się w zależności od dziedziny. W niektórych dziedzinach Parlament jest jedynie upoważniony do konsultacji, podczas gdy w innych musi dokonać zatwierdzenia zanim ustawodawstwo zostanie przyjęte. Limit liczby posłów do Parlamentu Europejskiego zwiększył się z 732 do 750 (zob. K. A. Wojtaszczyk, 2005, s 204).Jednocześnie zostanie ustalone, że na każde Państwo Członkowskie powinno przypadać przynajmniej sześciu posłów (obecnie przynajmniej trzech). Co więcej, żadne Państwo Członkowskie nie będzie mogło mieć więcej, niż 96 posłów. Oznacza to, że Niemcy, które mają 99 posłów, będą miały o trzech mniej, a Malta, mająca pięciu posłów, będzie mogła mieć ich łącznie sześciu. Z zastrzeżeniem tych warunków Rada Europejska przyjmie decyzję w sprawie składu Parlamentu Europejskiego, w którym obywatele Europy będą reprezentowani proporcjonalnie do liczby obywateli każdego kraju.

Rada Europejska- Zgodnie z Traktatem Konstytucyjnym Rada Europejska wybiera przewodniczącego na 2,5-letnią kadencję, i nie jest on zmieniamy co sześć. Przewodniczący będzie przewodniczył posiedzeniom i zapewni ciągłość i spójność w Radzie Europejskiej. Radę stanowią szefowie państw lub rządów, przewodniczący Komisji Europejskiej oraz ustanowiony dla niej stały przewodniczący wybierany większością kwalifikowaną spoza grona szefów państw i rządów na dwuipółletnią kadencję (zob. http://nauka.strefa.pl/aktywni/index.php?adres=Konstytucja%20UE/System%20instytucjonalny%20przysz%B3ej%20Unii%20Europejskiej.htm) Radzie w innym składzie będą przewodniczyć Państwa Członkowskie, zgodnie z systemem sprawiedliwej rotacji, z zastrzeżeniem warunków określonych przez Radzę Europejską. Stosownie do deklaracji w sprawie Traktatu Konstytucyjnego zostanie wprowadzony model grupowej prezydencji, zgodnie z którym trzy kraje będą sprawować prezydencję przez 18 miesięcy. Każde z nich będzie przewodniczyć przez sześć miesięcy, a dwa pozostałe zapewnią pomoc w oparciu o wspólny program. Model ten nie różni się zbytnio od obecnego systemu, ale umożliwia krajom podjęcie decyzji dotyczącej zmiany przywództwa w grupie, na przykład jeżeli mały kraj potrzebuje pomocy administracyjnej ( zob. K. A. Wojtaszczyk, 2005, s.117) Rada powołuje też ministra spraw zagranicznych UE za zgodą przewodniczącego Komisji Europejskiej. Na mocy nowego Traktatu Konstytucyjnego. zostanie utworzone nowe stanowisko ministra spraw zagranicznych UE. Minister spraw zagranicznych będzie stałym przewodniczącym Rady Spraw Zagranicznych i będzie odpowiedzialny za wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa UE oraz będzie przedstawiał projekty polityk i ich wdrażania.

Natomiast Rada Ministrów pełni, wspólnie z Parlamentem Europejskim, funkcje ustawodawczą i budżetową. Pełni funkcje określania polityki i koordynacji zgodnie z warunkami przewidzianymi w Konstytucji. W skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel na szczeblu ministerialnym z każdego Państwa Członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu Państwa Członkowskiego, które reprezentuje, oraz do wykonywania prawa głosu (zob. http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3_5.html)

Komisja została stworzona, aby reprezentować w całkowitej niezależności wspólny interes europejski, wszystkich Państw Członkowskich Unii Europejskiej. W dziedzinie ustawodawczej, Komisja Europejska jest motorem- proponuje ustawy, które następnie zostają przedłożone Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do uchwalenia. Zajmuje się planowanie i wdrążaniem wspólnych polityk- wspólna polityka rolna, oraz kieruje programami wspólnotowymi. W zakresie rzeczywistej realizacji polityk i programów wspólnotowych, Komisja Europejska mocno opiera się na administracjach krajowych. Komisja pozostanie organem nadzorującym przestrzeganie prawa unijnego- czuwa nad prawidłowym stosowaniem postanowień Traktatowych i decyzji podjętych przez instytucje wspólnotowe między innymi w dziedzinie konkurencji. Jest organem przedstawiającym projekty aktów prawnych, wykonującym budżet Unii i reprezentującym Unię na zewnątrz. Prowadzi negocjacje międzynarodowe - negocjacje w ramach Światowej Organizacji Handlu, Konstytucja przewiduje reprezentowanie Unii na zewnątrz w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa przez Ministra Spraw Zagranicznych (zob. K. A. Wojtaszczyk, 2005, s.167). Nastąpi wzmocnienie roli Komisji w procedurze budżetowej. Komisja odpowiada kolegialnie przed Parlamentem Europejskim, który może przyjąć wobec niej wotum nieufności, na mocy którego może zostać zobowiązana do kolektywnej dymisji. W Traktacie dokonano zmiany trybu wyboru Komisji Europejskiej i dokonano ograniczenia liczby jej komisarzy. Od 2014 roku Kolegium Komisji ma odpowiadać liczbie dwóm trzecim państw członkowskich i będzie składać się z przewodniczącego wybieranego przez Parlament Europejski, ministra spraw zagranicznych, jako wiceprzewodniczącego i komisarzy europejskich, wybieranych w systemie równej rotacji ( zob. J. J. Węc, 2006, s.456)

Konstytucja zakłada, że trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej będzie się składał z Trybunału Sprawiedliwości, Sądu Wielkiej Instancji- dziś zwanego Sądem Pierwszej Instancji i sądów wyspecjalizowanych. W Traktacie Konstytucyjnym Trybunał Sprawiedliwości ma ogólne kompetencje odnośnie całego Traktatu, chyba że zostało to przewidziane inaczej. Trybunał nie ma jednak kompetencji w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, ani dużej części współpracy policyjnej. Jeżeli chodzi o tę ostatnią, to Trybunał nie ma na przykład prawa weryfikacji ważności lub proporcjonalności działań służb policyjnych Państw Członkowskich w związku z zadaniami objętymi ustawodawstwem krajowym. Trybunał nadzoruje przestrzeganie prawa wspólnotowego. W ramach posiadanych kompetencji rozstrzyga spory, to prawo jest niezwykle istotne dla zapewnienia jednolitej interpretacji prawa wspólnotowego na terenie całej Unii. Konstytucja ułatwia obywatelom i przedsiębiorcom wnoszenie skarg przeciwko przepisom wspólnotowym, nawet jeśli nie dotykają ich bezpośrednio- czego wymagają obecnie Traktaty ( zob. J. J. Węc, 2006, s. 460- 461)

Europejski Bank Centralny- od stycznia 1999roku, jego zadaniem jest wdrażanie polityki pieniężnej zdefiniowanej przez Europejski System Banków Centralnych. Europejski Bank Centralny ma trzy organy decyzyjne: Radę Prezesów, Zarząd i Radę Ogólną. Rada Prezesów jest głównym organem podejmującym decyzje, który określa wspólną politykę pieniężną i podejmuje decyzje w sprawie ewentualnych zmian stóp procentowych. W skład Rady Naczelnej wchodzą prezesi banków centralnych strefy euro oraz członkowie Zarządu Europejskiego Banku Centralnego. Rada Prezesów zbiera się co dwa tygodnie. Zarząd odpowiada za realizację polityki pieniężnej w sposób określony decyzją Rady Prezesów. Zarząd składa się z sześciu członków - prezesa, wiceprezesa i czterech członków. W skład Rady Ogólnej wchodzi prezes i wiceprezesi EBC oraz prezesi banków centralnych Państw Członkowskich UE. Rada Ogólna zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi krajów poza strefą euro - w tym systemem ERM II (mechanizm kursów walutowych) Rada Ogólna zbiera się co trzy miesiące. (zob. http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3_5.html).

Trybunał Obrachunkowy zapewnia kontrolę rachunków Unii- sprawdza legalność oraz prawidłowość wpływów i wydatków w budżecie Unii Europejskiej i upewnia się, że poddane są one odpowiedniemu zarządzeniu finansowemu. Trybunał Obrachunkowy realizuje swoje funkcje kontrolne w bardzo szerokiej dziedzinie, począwszy od instytucji UE, a skończywszy na władzach krajowych, regionalnych i lokalnych, które uczestniczą w zarządzaniu środkami z UE. Trybunał Obrachunkowy ma także prawo i obowiązek dokonywania kontroli finansowej odbiorców środków finansowych UE w Państwach Członkowskich i w krajach poza UE - zazwyczaj we współpracy z władzami krajowymi Państw Członkowskich. Głównym zadaniem Trybunału Obrachunkowego jest kontrola sprawozdań finansowych - a nie podejmowanie działań w przypadku nieprawidłowości w sprawozdaniach, takich jak nadużycia, niewłaściwe użycie funduszy, itp. Sprawozdania Trybunału Obrachunkowego są jednak ważne dla zapobiegania nadużyciom i niewłaściwemu wykorzystaniu funduszy, chociaż odpowiedzialność za takie działania spoczywa na innych instytucjach, takich jak OLAF - Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) jest zgromadzeniem o charakterze konsultacyjnym reprezentującym interesy różnych grup społecznych na szczeblu UE. Komitet może liczyć do 350 członków reprezentujących różne grupy gospodarcze i społeczne: przedstawiciele producentów, rolników, przewoźników, pracowników, handlowców i rzemieślników, wolnych zawodów, konsumentów oraz organów interesu publicznego. Konsultacje z Komitetem muszą odbywać się zanim zostanie przyjęty szeroki wachlarz przepisów dotyczących rynku wewnętrznego, edukacji, ochrony konsumentów, środowiska naturalnego, rozwoju regionalnego, spraw społecznych i zatrudnienia, Komitet może także przedstawiać opinie z inicjatywy własnej. Komitet musi być konsultowany w sprawach gospodarczych i społecznych oraz kwestiach dotyczących zatrudnienia i spraw socjalnych, ale może także przedstawiać opinię w każdej sprawie, która uzna za ważną (zob. K. A. Wojtaszczyk, 2005, s.355)

Komitet Regionów jest komitetem doradczym, który ma za zadanie monitorowanie poszanowania tożsamości regionalnej i lokalnej w UE. Komitet Regionów musi być konsultowany w sprawach dotyczących polityki regionalnej, środowiska naturalnego i edukacji. W skład Komitetu wchodzi do 350 przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych UE. Przedstawiciele ci muszą zostać albo wybrani do regionalnego lub lokalnego organu, albo być politycznie odpowiedzialni wobec wybieralnego zgromadzenia (zob. J. J. Węc, 2006, s.463).

W celu wykonywania kompetencji Unii instytucje wykorzystują jako instrumenty prawne, zgodnie z częścią III, ustawy europejskie, europejskie ustawy ramowe, rozporządzenia europejskie, decyzje europejskie, zalecenia i opinie. Ustawa europejska jest aktem ustawodawczym o zasięgu ogólnym. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowana we wszystkich Państwach Członkowskich. Europejska ustawa ramowa jest aktem ustawodawczym, który wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma zostać osiągnięty, całkowicie pozostawiając organom krajowym swobodę wyboru formy i środków. Rozporządzenie europejskie jest aktem o charakterze nieustawodawczym o zasięgu ogólnym, służącym do wprowadzenia w życie aktów ustawodawczych i niektórych postanowień Konstytucji. Może ono wiązać w całości i być bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich albo wiązać Państwa Członkowskie, do których jest kierowane, w odniesieniu do rezultatu, który ma zostać osiągnięty, całkowicie pozostawiając organom krajowym swobodę wyboru formy i środków. (zob. http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3_6.html)

Budżet wspólnotowy opiera się na klasycznych zasadach budżetowych i na kilku zasadach: jedności- wszystkie wydatki i wpływy są zgromadzone w jednym dokumencie, jednoroczność- operacje budżetowe są przypisane do jednego roku budżetowego, i równowagi- wydatki nie mogą przewyższać wpływy.

Konstytucja przewiduje, że ustawa europejska, przyjęta przez Radę jednomyślnie, będzie ustanawiać wieloletnie ramy finansowe i roczne pułapy wydatków Unii Europejskiej. Budżet jest finansowany z zasobów własnych Unii, które składają się przede wszystkim z wpływów z podatku VAT, pobranego przez Państwa Członkowskie i z określonego procentu PKB Państw Członkowskich. Wysokość i kategorie tych środków są ustalone przez Radę i podlegają ratyfikacji przez wszystkie Państwa Członkowskie. Komisja jest zobowiązana do przedstawienia projektu rocznego budżetu Unii. Konstytucja przewiduje przyjęcie budżetu przez Parlament Europejski i Radę, które stanowią władzę budżetową, na podstawie znacznie łatwiejszej procedury niż obecnie obowiązująca. Komisja jest wykonawcą budżetu, pod nadzorem Parlamentu Europejskiego i Trybunału Obrachunkowego. W praktyce, duża część budżetu jest realizowana na co dzień przez Państwa Członkowskie, w szczególności w tych częściach budżetu, które dotyczą rolnictwa.

Każde państwo europejskie, które chce zostać członkiem Unii, kieruje wniosek do Rady. Wniosek ten jest notyfikowany Parlamentowi Europejskiemu i parlamentom narodowym. Rada stanowi jednomyślnie po konsultacji z Komisją i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej większością głosów członków wchodzących w jego skład. Warunki oraz tryb przyjęcia są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a państwem kandydującym. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi. Rada Europejska , na podstawie jednomyślnej decyzji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić istnienie poważnego i trwałego naruszenia wartości Unii, wskutek czego Rada może większością kwalifikowaną zawiesić prawa danego Państwa Członkowskiego. Każde Państwo Członkowskie może zadecydować zgodnie ze przepisami konstytucyjnymi o wystąpieniu z Unii, jest to nowość wprowadzona przez Unię. Stosunki Państwa występującego z Unią będą wtedy ustalone w umowie zawartej między nim a Unią (zob.http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0011:0040:PL:PDF).

Jak już wspomniałam wcześniej drugą częścią Traktatu jest Karta Praw Podstawowych przyjęta przez państwa członkowskie w grudniu 2000 r. (zob. http://old.euro.pap.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=45&ID=280) Wówczas był to akt woli politycznej. Karta Praw Podstawowych zamieszczona jako druga część Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy nabrała znaczenia normatywnego. Karta włączona została do Traktatu ostatecznie podczas spotkania Rady Europejskiej w Salonikach i następnie podpisana wraz z Traktatem w Rzymie 29 października 2004r.Poprzedzona własną preambułą Karta ta obejmuje siedem tytułów (w 54 artykułach): I. Godność, II. Wolności, III. Równość, IV. Solidarność, V. Prawa obywatelskie, V. Wymiar sprawiedliwości, VI. Postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania Karty (http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,5434 ). Karta zawiera podstawowe prawa obywatelskie, polityczne, gospodarcze i społeczne(zob. http://www.europolforum.pl/news2.html?id=165 ). Karta podkreśla, że jej postanowienia wywodzą się z tradycji konstytucyjnych państw członkowskich, tradycji i międzynarodowych zobowiązań tych państw, Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatów Wspólnot Europejskich, Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Europejskiej Karty Socjalnej przyjętej przez Wspólnotę i Radą Europy, orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.229).

Unia zapewnia spójność różnych polityk i działań uwzględniając wszystkie jej cele i zgodnie z zasadą przyznania kompetencji. Unia przyjmuje środki w celu ustanowienia lub zapewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Konstytucji. Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ osób, usług, towarów i kapitału. Państwa Członkowskie konsultują się ze sobą w celu wspólnego podjęcia działań niezbędnych, aby środki, do podjęcia których Państwo Członkowskie może być skłonione w przypadku poważnych zaburzeń wewnętrznych zagrażających porządkowi publicznemu, w przypadku wojny, poważnego napięcia międzynarodowego stanowiącego groźbę wojny lub w celu wypełnienia zobowiązań przyjętych przez nie w celu utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego nie miały wpływu na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (zob. http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3_21.html).

Przyjęcie polityki gospodarczej opartej na ścisłej koordynacji polityk gospodarczych Państw Członkowskich, rynku wewnętrznym i ustaleniu wspólnych celów oraz prowadzonej w poszanowaniu zasady otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkurencją. Równolegle, na warunkach i zgodnie z procedurami przewidzianymi w Konstytucji, działania te obejmują jedną walutę, euro, jak również określenie oraz prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej i polityki wymiany walut, których głównym celem jest utrzymanie stabilności cen, oraz, bez uszczerbku dla tego celu, wspieranie ogólnych polityk gospodarczych w Unii, zgodnie z zasadą otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkurencją. Działania Państw Członkowskich i Unii zakładają poszanowanie zasad: stabilnych cen, zdrowych finansów publicznych i warunków pieniężnych oraz stabilnej równowagi płatniczej.

Wszystkie postanowienia dotyczące działań zewnętrznych Unii zostały zebrane w jednym miejscu- Konstytucji, choć w poprzednich Traktatach były rozproszone. Dzięki temu dokument jest bardziej czytelny, pozwala to na bardziej spójne działania w stosunku do państw Trzecich, ponieważ wszystkie działania gospodarcze, humanitarne czy polityczne odnoszą się do wspólnych celów. W zakresie polityki zagranicznej, Rada nadal będzie w większości przypadków podejmować decyzje jednomyślnie. Konstytucja nie wprowadziła w tej kwestii zmian, na które niektórzy czekali. W Unii składającej się z 25 lub 30 Państw, zasada jednomyślności, czyli możliwość weta dla każdego :Państwa nie ułatwi podejmowania decyzji. Najbardziej interesującą nowością jak już wspominałam w owym rozdziale jest stworzenie funkcji Minister Spraw Zagranicznych. Minister będzie wiceprzewodniczącym Komisji oraz będzie pracować w bezpośrednim kontakcie z Państwami Członkowskimi w zakresie polityki zagranicznej (zob. http://www.msz.gov.pl/docs/96/Traktat%20Konstytucyjny%20291004.pdf).

Natomiast polityka obrony Unii budowana jest stopniowo, w poszanowaniu różnorodności kultur i zaangażowania politycznego Państw Członkowskich. Ma zostać utworzona również Agencja Zbrojeniowa, której celem m.in. będzie unikanie dublowania programów wojskowych w poszczególnych Państw Członkowskich, tak, aby pieniądze podatników były lepiej wykorzystywane. W ramach Agencji tworzy się specjalne grupy skupiające Państwa Członkowskie uczestniczące we wspólnych projektach. Agencja wykonuje swoje działania, w miarę potrzeby, w powiązaniu z Komisją. Przystępując do Unii, Kraje Członkowskie zgodziły się kierować zasadą wzajemnej solidarności. Nie tylko solidarność gospodarczą- w przypadku ataku terrorystycznego czy klęski żywiołowej, Konstytucja przewiduje interwencję Unii. Jeżeli któreś z Państw Członkowskich byłoby celem napaści zbrojnej, inne Państwa należące do Wspólnoty powinny zapewnić swoją pomoc i wsparcie. Konstytucja pozwala Państwom Członkowskim, które mają potencjał wojskowy i które zaciągnęły bardziej wiążące zobowiązania, ustanowić między nimi zorganizowaną stałą współpracę wewnątrz Unii Europejskiej (zob. http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2004:310:SOM:PL:HTML).

W zakresie handlu zagranicznego, Komisja prowadzi negocjacje w imieniu Unii z krajami trzecimi, w szczególności ze Światową Organizacją Handlu, żeby bronić interesów europejskich w sprawach handlu towarami i usługami, własności intelektualnej i inwestycji. W tym obszarze, Konstytucja zwiększa rolę Parlamentu Europejskiego, która jest niemal równa z rolą Rady, podczas gdy dotychczas Traktat nie dawał mu żadnych uprawnień, ani kontrolnych, ani decyzyjnych. Reguły podejmowania decyzji przez Radę zostały przejrzyściej przedstawione, tak, aby pozwolić Unii na dalsze pełnienie roli niezbędnego aktora w regulowaniu gospodarki światowej.

Podstawowym celem polityki rozwoju Unii jest zwalczanie biedy. Unia i Państwa Członkowskie przekazują ponad 50% światowych środków przeznaczonych na pomoc publiczną. W ich interesie leży dobra koordynacja ich działań, aby skuteczniej osiągać ten cel. Konstytucja zawiera przepis poświęcony polityce pomocy humanitarnej Unii, aby prawidłowo określić jej specyficzną charakterystykę- podlega międzynarodowemu prawu humanitarnemu i nie jest środkiem wywierania nacisków politycznych. Konstytucja dokładnie określa, kiedy Unia może negocjować umowy międzynarodowe i jasno definiuje obowiązującą procedurę: Komisja lub Minister Spraw Zagranicznych negocjuje, a Rada i Parlament wspólnie decydują o przyjęciu wyniku tych umów.

W części IV Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy- postanowienia ogólne i końcowe zawierają artykuł uchylający wcześniejsze Traktaty. Niniejszy Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy uchyla Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Traktat o Unii Europejskiej oraz, na warunkach określonych w Protokole (http://www.msz.gov.pl/docs/96/Traktat%20Konstytucyjny%20291004.pdf). Konstytucja ma zastosowanie do terytoriów europejskich, za których stosunki zewnętrzne odpowiedzialne jest Państwo Członkowskie Protokoły załączone do niniejszego Traktatu stanowią jego integralną część. Rząd każdego Państwa Członkowskiego, Parlament Europejski lub Komisja może wystąpić z wnioskiem do Rady z propozycjami zmiany Traktatu Konstytucyjnego. Propozycje te są przedkładane Radzie Europejskiej przez Radę oraz notyfikowane parlamentom narodowym Państw Członkowskich. Owy Traktat zawierzy jest na czas nieograniczony oraz podlega ratyfikacji przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi. Traktat Ustanawiający Konstytucję zawiera 36 protokołów, a także załączniki do Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy: Lista określona w artykule III-226 Konstytucji oraz załącznik- kraje i terytoria zamorskie objęte postanowieniami części III tytuł IV Konstytucji (zob. http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2004:310:SOM:PL:HTML). W aktach końcowych Konstytucji znajdują się dwie deklaracje: deklaracje odnoszące się do postanowień Konstytucji oraz deklaracje dotyczące Protokołów załączonych do Konstytucji

Implementacja Konstytucji dla Europy

Ratyfikacja i referenda

Traktat Konstytucyjny dla Europy szefowie państw i rządów Unii Europejskiej podpisali 29 października 2004 roku w Rzymie w Pałacu Konserwatorów (Palazzo dei Conservatori) na rzymskim Kapitolu (http://old.euro.pap.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=41&ID=274&lista=1). Traktat był rezultatem trwających niemal dwadzieścia pięć miesięcy obrad Konwentu w sprawie przyszłości Europy, a następnie również konferencji międzyrządowej.

Traktat Ustanawiający Konstytucję podlega ratyfikacji we wszystkich 25 państwach członkowskich Unii Europejskiej aby postanowienia Traktatu mogły wejść w życie. Jak wskazuje sam Traktat , miał on wejść w życie 1 listopada 2006r. ( J. J. Węc, 2006, s. 465) Proces ratyfikacja odbywać się miał zgodnie z obowiązującą w danym państwie procedurą prawną, czyli zgodnie z prawem wewnętrznym oraz tradycją historyczną. Postanowienia prawne odnośnie sposobu ratyfikacji umowy międzynarodowej, którą jest Traktat, są różne w poszczególnych państwach UE.

Możliwe są dwie drogi prawne ratyfikacji, bądź ich połączenie: metoda parlamentarna oraz ogłoszenie ogólnonarodowego referendum. Metoda parlamentarna, w ramach której tekst Traktatu poddany zostanie pod głosowanie w parlamencie narodowym państwa członkowskiego. Narodowe referendum to metodzie, w której obywatele posiadający czynne prawo wyborcze, odpowiadając na pytanie dotyczące Traktatu, w powszechnym głosowaniu wypowiedzą się „za" lub „przeciw" niemu (zob. J. Kowalski, Z. Ślusarczyk, 2006, s.226). Referendum jest to forma demokracji bezpośredniej, polegająca na wypowiadaniu się wyborców, w formie głosowania, na tematy będące przedmiotem tego głosowania, a dotycząc spraw całego państwa ( zob. L. Garlicki, 1998, s.145). Referendum posiada takie cechy jak możliwość wypowiadania się w sposób bezpośredni posiadając przy tym tylko jednego głosu uważanie woli większości obywateli za decydującą w rozstrzygnięciu sprawy Istotą jest nadanie referendum formy głosowania, które przebiega w oparciu o podstawowe zasady prawa wyborczego- powszechność, bezpośredniość, równość oraz tajność (zob. E. Kużelewska, , s.14-15) Przed ogłoszeniem referendum władze państwa członka UE powinny wskazać podstawę prawną w danym państwie do ogłoszenia referendum, a zatem określić, czy wynik referendum ma charakter fakultatywny czy obligatoryjny (http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,5434#_f1).

Procedura ratyfikacji Traktatu konstytucyjnego w Polsce przebiegać na podstawie art.. 90 Konstytucji, to znaczy, iż Prezydent dokonując ratyfikacji Traktatu musi otrzymać zgodę na taką ratyfikację wyrażoną albo w drodze ustawy (art. 90 ust.2 Konstytucji RP) albo w drodze referendum ogólnokrajowego ( art.90 ust.3 Konstytucji RP). Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażania zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (zob. art. 90 ust.4 Konstytucji RP).

Procedura ratyfikacji Traktatu konstytucyjnego w Polsce przedstawia rysunek 1.

Procedura wyrażania zgody na ratyfikację Traktatu Konstytucyjnego jest trudna, gdyż odnośna ustawa musi być uchwalona większością 2/3 odpowiednio posłów i senatorów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów i senatorów, natomiast wynik referendum ogólnokrajowego wówczas daję podstawę do ratyfikowania przez Prezydenta Traktatu Konstytucyjnego, jeżeli w referendum uczestniczyło więcej niż polowa uprawnionych do głosowania oraz większość opowiedziała się za wyrażeniem zgody na ratyfikację. Jak w literaturze przedmiotu zaznacza J. Barcz większość partii politycznych w 2003 roku opowiadała się na rzecz przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację przez Prezydenta RP Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy (zob. J. Barcz, 2005,s.83). Jeżeli wynik referendum byłoby niewiążące- w referendum uczestniczyłoby zbyt mała liczba osób uprawnionych do głosowania, Sejm może ponownie podjąć uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażania zgody na ratyfikację Traktatu Konstytucyjnego (art.75 ustawy z dnia 14 marca 2003r. o referendum ogólnokrajowym). Wówczas Sejm może podjąć decyzję o wyrażeniu zgody w formie ustawy, może jednak ponownie wskazać na tryb referendalny wyrażenia zgody.

Deklaracja w sprawie ratyfikacji traktatu konstytucyjnego stwierdza, że "jeżeli po upływie dwóch lat od podpisania traktatu (...) zostanie on ratyfikowany przez cztery piąte państw członkowskich i gdy jedno lub więcej państw członkowskich napotka trudności w postępowaniu ratyfikacyjnym, sprawa zostanie rozpatrzona przez Radę Europejską" (zob. . http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0465:0474:PL:PDF. ) Trudności ratyfikacyjne nie są w Unii problemem nowym. Traktat nicejski nie został początkowo zaakceptowany przez Irlandczyków, którzy uczynili to dopiero 19 października 2002 roku, a więc dwa lata po jego podpisaniu. Chociaż dzisiaj nikt nie kwestionuje zmian wprowadzonych przez Traktat Amsterdamski, podpisany w 1997, to on także napotkał trudności ratyfikacyjne w Danii. Co zaskakujące, traktaty o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (1951) i Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej (1957), które dzisiaj traktowane są jako wielkie dzieło wybitnych mężów stanu, ale przede wszystkim najważniejsze osiągnięcie powojennej Europy, również, według opinii socjologów, nie miałyby większych szans poddane pod głosowanie ówczesnych Europejczyków(zob. http://www.euroinfo.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=29&Itemid=32 ).

Dotąd zatwierdziły konstytucję poprzez głosowanie w parlamencie: Austria- 11 maja 2005 r. Rada Narodowa, niższa izba parlamentu, ratyfikowała Traktat. Spośród 183 parlamentarzystów tylko jeden poseł skrajnej prawicy głosował przeciw. 25 maja Rada Związkowa (Bundesrat), izba wyższa parlamentu austriackiego, ratyfikowała konstytucję UE. Rada zatwierdziła konstytucję 59 głosami. Przeciwko były trzy głosy, Belgia, Cypr, Estonia- 9 maja 2006 r. parlament Estonii ratyfikował eurokonstytucję, co zwiększyło do 15 liczbę krajów członkowskich, które ją przyjęły. Konstytucja została ratyfikowana 73 głosami przy jednym głosie sprzeciwu. Premier Andrus Ansip powiedział, że ratyfikując unijną konstytucję, Estonia "zademonstrowała swoje pragnienie uczestniczenia w procesie kształtowania przyszłości Europy"(zob. http://www.eurokonstytucja.pl/tabelka.html ),

Grecja- 19 kwietnia 2005 r. parlament ratyfikował Traktat przygniatającą większością głosów, Litwa, Łotwa- 2 czerwca 2005 r. łotewski parlament ratyfikował eurokonstytucję. Za przyjęciem Traktatu głosowało 71 posłów (spośród 100), przeciwnych było pięciu, a sześciu wstrzymało się od głosu. Wymagana dla ratyfikacji większość głosów wynosiła dwie trzecie składu izby - 67 głosów., Malta- 22 czerwca 2005 r. rząd i opozycja porozumiały się w sprawie kontynuacji procesu ratyfikacyjnego konstytucji UE. Premier Lawrence Gonzi oświadczył w parlamencie, że "Malta ma prawo i obowiązek wypowiedzieć się w sprawie konstytucji, mając na względzie własny interes narodowy i w interesie całej Europy". 6 lipca parlament Malty jednogłośnie ratyfikował traktat konstytucyjny UE. Premier Lawrence Gonzi oświadczył, że "otwiera to wiele możliwości dla Maltańczyków". Malta jest dwunastym krajem, który ratyfikował konstytucję , Niemcy- 12 maja 2005 r. Bundestag ratyfikował konstytucję. Za przyjęciem Traktatu głosowało 569 posłów, przeciwko było 23, a 2 wstrzymało się od głosu. 27 maja ratyfikowała go izba wyższa niemieckiego parlamentu (Bundesrat). Do zakończenia procedury ratyfikacyjnej potrzebny jest podpis prezydenta. Niemcy są 9. krajem Unii, który zaaprobował Traktat. Za konstytucją głosowali przedstawiciele 15 krajów związkowych. Meklemburgia-Pomorze Przednie wstrzymała się od głosu (zob. http://www.eurokonstytucja.pl/tabelka.html )

Trybunał Konstytucyjny Słowacji orzekł jednak, iż aby Traktat Konstytucyjny był przez ten kraj przyjęty musi odbyć się w tej sprawie ogólnonarodowe referendum. 11 maja 2005 r. Słowacka Rada Narodowa (parlament) ratyfikowała Traktat . Za przyjęciem Traktatu opowiedziała się zdecydowana większość deputowanych - 116 (77 procent). Wstrzymało się czterech deputowanych, a przeciw było 27 ze Słowackiej Partii Komunistycznej (KSS) oraz wchodzącego w skład koalicji rządowej Ruchu Chrześcijańsko-Demokratycznego (KDH), Słowenia, Węgry i Włochy Konstytucję zaakceptował także Parlament Europejski oraz parlamenty Bułgarii i Rumunii, krajów które przystąpiły do Wspólnot w 2007 r. W lutym 2005, przed ostatecznym zatwierdzeniem traktatu przez parlament, Hiszpania przeprowadziła konsultatywne referendum konstytucyjne, w którym zdecydowana większość głosujących (76,73 % przy frekwencji ponad 42 %) poparła postanowienia traktatu. Drugim krajem UE, którego obywatele wypowiedzieli się w drodze referendum za przyjęciem dokumentu był Luksemburg (10 lipca 2005). Wówczas 56,52 % głosujących w Księstwie, przy frekwencji 99 %, opowiedziało się za przyjęciem dokumentu (zob. J. Barcz, 2005, s. 19).

Prawdziwy zwrot w procesie ratyfikacyjnym nastąpił na przełomie ma i czerwca 2005r. na skutek referenda przeprowadzone we Francji 29 maja 2005 (45,13 % głosujących za, frekwencja 69,9 %) i Holandii 1 czerwca 2005 (38,4 % głosujących za przy frekwencji 62,38 %) dały wynik negatywny (zob. E. Dynia, 2006, s.80). W Polsce nie ustalono daty referendum, nie odbędzie się ono jednak, jak pierwotnie planowano, w 2005. Z kolei Wlk. Brytania odłożyła decyzję w tej sprawie na czas nieokreślony w związku z wynikami głosowania we Francji i Holandii- poinformował 6 czerwca szef brytyjskiej dyplomacji Jack Straw. Jak tłumaczył rzecznik premiera, kontynuacja procesu ratyfikacyjnego nie ma sensu. Wg sondaży, przeciw Traktatowi jest 54 proc. wyborców, a za - 26 proc. co stawia przyjęcie tzw. Konstytucji w 2006 pod znakiem Podobnie uczyniły inne kraje, które wstrzymały proces ratyfikacji. Dania, Polska, Portugalia (zob. http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=PL&type=IM-PRESS&reference=20050819FCS00974&secondRef=0).

Natomiast Premier Szwecji Goeran Persson 17 czerwca 2005 podczas szczytu UE ogłosił, iż jego kraj nie ratyfikuje konstytucji Unii Europejskiej, zanim Francja i Holandia nie przeprowadzą ponownie referendów w tej sprawie (zob. http://old.euro.pap.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=41&ID=274 ), Irlandia- twierdzi dziennik "The Irish Independent" - przeniesie referendum konstytucyjne z 2006 na 2007 r. Z kolei "The Irish Times" napisał, że Dublin po szczycie w Brukseli zawiesi bezterminowo przeprowadzenie referendum. Jednak rzecznik prasowy irlandzkiego MSZ powiedział, że "żadna decyzja nie została jeszcze przyjęta". Jak wynika z sondażu dla "The Irish Times", 35 proc. Irlandczyków jest przeciw konstytucji, 30 proc. za, a 35 proc. nie ma zdania, natomiast w Czechach- 19 czerwca 2005 r. prezydent Czech Vaclav Klaus powiedział, że referendum w Czechach w sprawie konstytucji unijnej nie ma już sensu. Tymczasem premier Jirzi Paroubek powiedział, że referendum mogłoby być zorganizowane w jego kraju nie wcześniej niż za rok, a najlepiej za 18 lub 20 miesięcy (zob. http://www.eurokonstytucja.pl/tabelka.html ).

Przyczyny odrzucenia Projektu

W przeprowadzonym 29 maja referendum we Francji, obywatele opowiedzieli się za odrzuceniem Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy ( zob. E. Dynia, 2005, s.80) Według danych przedstawionych przez francuskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, za jego przyjęciem opowiedziało się 45,32%, przeciw zagłosowało 54,68% obywateli. Frekwencja wyniosła 69,34%. Wynik referendum musi zostać zatwierdzony przez komisję konstytucyjną. Pierwszy sondaż IPSOS/DELL opublikowany w niedzielę o godzinie 22:00, tuż po zamknięciu ostatnich lokali wyborczych, wskazał na zdecydowane zwycięstwo przeciwników Traktatu Konstytucyjnego, których głosy stanowiły 55% ogółu wyborców biorących udział w referendum. Pozostałe 45% stanowiły głosy zwolenników konstytucji. Dane te nie odbiegają znacząco od wyników oficjalnych. (zob. http://pl.wikinews.org/wiki/Francja:_Nie_dla_Traktatu_Konstytucyjnego ). Wśród przyczyn odrzucenia Traktatu najczęściej wymienia się niechęć Francuzów do rządów premiera Raffarina i prezydenta Chiraca. Niechęć ta spowodowana jest problemami gospodarczymi Francji oraz wysokim stopniem bezrobocia. W Paryżu, gdzie bezrobocie stanowi niewielki problem, aż 66,45% głosujących poparło Traktat Konstytucyjny.

Francuskie nie dla TUK to po pierwsze- kryzys gospodarczy spowodowany istnieniem państwa opiekuńczego (wysokie emerytury, zasiłki - starzenie się społeczeństwa - pogłębianie się kryzysu, bo nie ma kto pracować, wysokie podatki - brak inwestycji - wysokie 10% bezrobocie). Francuzi nie dostrzegają tego, iż to właśnie idea państwa socjalnego doprowadziła do kryzysu gospodarczego, przyzwyczajeni do opieki socjalnej państwa odrzucili konstytucję, bo według nich była ona za mało socjalna. (paradoksalnie: Brytyjczycy chcą odrzucić konstytucję, bo dla nich, przyzwyczajonych do zasad liberalnych i gospodarki wolnorynkowej jest ona za bardzo socjalna). Po drugie obawa, że nowe państwa otrzymały zbyt dużo przywilejów. wysokie bezrobocie - obawa przed napływem taniej siły roboczej (demonizowany przez media polski hydraulik)i po trzecie brak możliwości wypowiedzenia się społeczeństwa w sprawie przyjęcia euro i przystąpienia dziesiątki nowych krajów. Francuzi głosowali przeciwko Unii, która powstaje bez ich zgody, która jest tworzona ponad ich głowami (zob. http://www.konstytucjaue.prv.pl/).

Holandia jest drugim krajem po Francji, który nie ratyfikował w referendum konstytucji Unii Europejskiej. Za przyjęciem konstytucji opowiedziało się 38,4% Holendrów. Przeciw było blisko 61,6% uprawnionych do głosowania. Było to pierwsze referendum w historii Holandii. Uprawnionych do głosowania było ok.. 12mln. Obywateli (zob. http://www.eurokonstytucja.pl/tabelka.html). Referendum miało jednak tylko pośredni wpływ na przyjęcie konstytucji. Ostateczna decyzja należała do parlamentu, który jednak nie zamierzał się wyłamywać przy niespodziewanie wysokiej frekwencji (62,8%). Konstytucja została więc odrzucona przez dwa państwa które tworzą Wspólnoty Europejskie od samego początku, czyli od 1951 roku. Niektórzy są zdania, iż oznacza to niechęć do dalszej integracji i rozszerzenia (zob.http://pl.wikinews.org/wiki/Holendrzy_nie_zaakceptowali_konstytucji_Unii_Europejskiej).

Wielu holenderskich polityków było niezadowolonych z wyników głosowania. Mieli oni nadzieję, iż dokument zostanie bezproblemowo przyjęty. Premier Holandii Jan Peter Balkenende uważał, iż bez względu na odrzucenie konstytucji referenda powinny się odbyć w innych krajach członkowskich. Chociaż większość z nich nawoływało do głosowania za, społeczeństwo nie posłuchało. I ma ku temu powody. Po zabójstwie populistycznego polityka Pima Fortuyna i reżysera Theo van Gogha (przez islamskiego ekstremistę) i serii podpaleń muzułmańskich meczetów, Holandia przestała uchodzić za kraj tolerancyjny i otwarty. Holendrzy jasno stawiają sprawę: imigranci muszą się asymilować, w przeciwnym wypadku nie ma dla nich miejsca w ich kraju. Drugą kwestią jest sprawa członkostwa Turcji w UE i obawa w związku z tym z nową falą imigrantów. Holendrzy na pewno nie są przeciwni UE i integracji (zob. http://www.konstytucjaue.prv.pl/). Zrobiła ona wiele dobrego dla ich gospodarki. Ale według politologa z Uniwersytetu Amsterdamskiego, Philipa van Praaga, jego rodacy nie mogą się przyzwyczaić do zbyt szybkich zmian, najpierw wprowadzenie euro, potem poszerzenie o 10 nowych państw, a teraz konstytucja. Holendrzy potrzebują czasu żeby zaakceptować powyższą przebudowę Unii. Póki co dzieje się to dla nich za szybko i dali temu wyraźny sprzeciw w referendum (zob. http://pl.wikinews.org/wiki/Holendrzy_nie_zaakceptowali_konstytucji_Unii_Europejskiej).

Aktualne zamierzenia w sprawie projektu konstytucyjnego

13 grudnia 2007 r. przywódcy państw UE podpisali Traktat Lizboński, oficjalna nazwa jest znacznie dłuższa: „Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską”. Traktat Lizboński, zastąpił projekt unijnej konstytucji odrzucony w referendach w 2005 roku przez Francuzów i Holendrów . Traktat zmienia aktualne traktaty UE i WE, ale ich nie zastępuje. Traktat modyfikuje również nazwę Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) na „Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej” (TFUE). Traktat Lizboński wyposaży Unię w ramy prawne oraz instrumenty potrzebne do sprostania przyszłym wyzwaniom i spełnienia oczekiwań społeczeństwa (zob. http://www.consilium.europa.eu/showPage.asp?lang=pl&id=1296&mode=g&name=).

Podczas prezydencji niemieckiej zrezygnowano ze wszystkich fragmentów, które nawiązywały do terminu „konstytucja”, czy też konstytucjonalizacji procesu integracji europejskiej. Wyraźnie podkreślono, iż nowe TUE i TFUE nie będą miały charakteru konstytucyjnego. Znalazło to odzwierciedlenie w: rezygnacji w tekstach obu traktatów z terminu- konstytucja, zmianę nazwy Minister Spraw Zagranicznych Unii na Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Bezpieczeństwa oraz zrezygnowano z pojęcia ustawa europejska i europejska ustawa ramowa na określenie źródła prawa pochodnego UE i zachowanie tradycyjnych nazw rozporządzenie, dyrektywy i decyzje. Ustąpiono w traktatach z postanowień potwierdzających zasadę pierwszeństwa prawa
Unii przed prawem krajowym państw członkowskich (zob. J. Barcz, Warszawa, s.21-23).

Europa stanie się bardziej demokratyczna i przejrzysta: Traktat wzmacnia rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, a obywatele będą mieli możliwość uczestnictwa w procesie decyzyjnym. Podział zadań między władzami europejskimi i krajowymi został wyraźnie określony. Traktat nadaje większe znaczenie Parlamentowi Europejskiemu, który wybierany w wyborach bezpośrednich, zostanie wyposażony w istotne nowe kompetencje w dziedzinie prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych. Rozszerzenie zakresu stosowania procedury współdecyzji zapewni Parlamentowi pozycję równorzędną z Radą (reprezentującą państwa członkowskie) przy przyjmowaniu zdecydowanej większości unijnych aktów prawnych. Większe zaangażowanie parlamentów krajowych: parlamenty narodowe zyskają większe możliwości udziału w pracach UE, w szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć lepsze wyniki (zasada pomocniczości). Większa rola parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego wpłynie na wzmocnienie demokracji i legitymacji władzy w UE. Traktat wzmocnił wpływy społeczeństwa w UE: dzięki inicjatywie obywatelskiej milion obywateli z różnych państw członkowskich będzie mogło zwrócić się do Komisji o przedłożenie nowego wniosku legislacyjnego. Natomiast wyraźna klasyfikacja kompetencji pozwoli wyjaśnić relacje między państwami członkowskimi i Unią Europejską. W traktacie lizbońskim po raz pierwszy wyraźnie przewidziano możliwość wystąpienia z Unii (zob. http://europa.eu/lisbon_treaty/glance/index_pl.htm).

Unia dzięki postanowieniom zawartym w traktacie ma działać skuteczniej: metody pracy i zasady głosowania mają zostać uproszczone, a instytucje UE liczącej 27 państw - usprawnione i zmodernizowane. Zwiększą się także możliwości działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii. Skuteczne i efektywne podejmowanie decyzji: głosowanie większością kwalifikowaną w Radzie zostanie rozszerzone na nowe obszary polityki. Dzięki temu proces decyzyjny stanie się szybszy i sprawniejszy. Od 2014 r. większość kwalifikowaną będzie się obliczać na zasadzie podwójnej większości: państw członkowskich i ludności. Dzięki temu zwiększy się w Unii legitymacja władzy. Podwójną większość stanowić będzie co najmniej 55% państw członkowskich reprezentujących co najmniej 65% ludności UE. Stabilniejsze i mniej skomplikowane ramy instytucjonalne: traktat ustanawia urząd stałego przewodniczącego Rady Europejskiej wybieranego na okres dwóch i pół roku, wprowadza bezpośredni związek pomiędzy wyborem przewodniczącego Komisji Europejskiej a wynikami wyborów do PE, przewiduje nowe przepisy w zakresie składu Parlamentu Europejskiego oraz mniejszego składu Komisji oraz określa bardziej przejrzyste zasady w zakresie wzmocnionej współpracy i przepisów finansowych. Poprawa jakości życia Europejczyków: traktat lizboński wzmacnia możliwości działania UE w wielu dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii i jej obywateli, w szczególności w zakresie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (walka z terroryzmem, zwalczanie przestępczości), lecz również w dziedzinach takich jak: polityka energetyczna, zdrowie publiczne, ochrona ludności, zmiany klimatyczne, usługi użyteczności publicznej, badania, przestrzeń kosmiczna, spójność terytorialna, polityka handlowa, pomoc humanitarna, sport, turystyka i współpraca administracyjna (zob. http://europa.eu/lisbon_treaty/glance/index_pl.htm).

Traktat promuje wartości UE, włącza Kartę Praw Podstawowych do prawa pierwotnego, przewiduje nowe mechanizmy solidarności i zapewnia lepszą ochronę obywateli europejskich. Wartości demokratyczne: Traktat lizboński wymienia i umacnia wartości i cele, na których opiera się Unia. Będą one służyć jako punkt odniesienia dla europejskich obywateli, symbolizując to, co Europa może zaoferować partnerom na całym świecie. Prawa obywateli i Karta Praw Podstawowych: traktat lizboński chroni istniejące prawa i wprowadza nowe. W szczególności zapewnia poszanowanie wolności i zasad określonych w Karcie Praw Podstawowych i nadaje im wiążącą moc prawną. Dotyczy praw cywilnych, politycznych, gospodarczych i socjalnych. Traktat lizboński chroni i umacnia „cztery swobody”, a także polityczne, gospodarcze i społeczne swobody mieszkańców Europy. Traktat stanowi, że Unia i jej państwa członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności, jeżeli którekolwiek państwo członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej bądź katastrofy spowodowanej przez człowieka. Podkreślono również znaczenie solidarności w dziedzinie energii. Poprawa ogólnego bezpieczeństwa: zwiększenie potencjału Unii do działania w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości przełoży się bezpośrednio na większe możliwości Unii w zakresie zwalczania przestępczości i terroryzmu. Nowe postanowienia dotyczące ochrony ludności, pomocy humanitarnej i zdrowia publicznego mają również na celu zapewnienie Unii większych możliwości reagowania na zagrożenia bezpieczeństwa europejskich obywateli( zob. http://europa.eu/lisbon_treaty/glance/index_pl.htm).

Zwiększy się znaczenie Europy na arenie międzynarodowej dzięki połączeniu instrumentów europejskiej polityki zewnętrznej, zarówno w zakresie opracowywania, jak i realizacji polityki. Traktat lizboński pozwoli Europie zajmować przejrzyste stanowisko w kontaktach z partnerami na całym świecie oraz zapewni wykorzystanie potencjału gospodarczego, humanitarnego, politycznego i dyplomatycznego Unii dla promowania jej interesów i wartości na całym świecie przy jednoczesnym poszanowaniu interesów poszczególnych państw członkowskich w zakresie spraw zagranicznych. Nowy wysoki przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i jednocześnie wiceprzewodniczący Komisji zapewni większe oddziaływanie, spójność i widoczność działań zewnętrznych UE. Wysokiego przedstawiciela będzie wspomagać nowa Europejska Służba Działań Zewnętrznych. Ustanowienie jednolitej osobowości prawnej Unii wzmocni jej pozycję negocjacyjną, zapewniając jej jeszcze większą siłę oddziaływania na arenie międzynarodowej, oraz sprawi, że stanie się ona bardziej widocznym partnerem dla państw trzecich i organizacji międzynarodowych. W zakresie europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony zostaną zachowane szczególne zasady podejmowania decyzji, ale równocześnie ułatwiane zostanie podejmowanie działań w ramach wzmocnionej współpracy w mniejszej grupie państw członkowskich( zob. http://europa.eu/lisbon_treaty/glance/index_pl.htm). Nadaje wiążący charakter Karcie praw podstawowych. Polska przyłączyła się do brytyjskiego protokołu, który ogranicza stosowanie postanowień Karty oraz zobowiązuje UE do prowadzenia polityki energetycznej w duchu solidarności. Tzw. „protokół brytyjski” to dołączony w osobnym dokumencie do Traktatu Reformującego Unię Europejską tekst o mocy prawnej równej samemu Traktatowi. Obecnie jest to Protokół (nr 7) w sprawie stosowania Karty Praw Podstawowych do Polski i Zjednoczonego Królestwa. Potoczna nazwa „protokół brytyjski” uzasadniona jest faktem, że to Wielka Brytania wynegocjowała treść tego protokołu, w związku z czym zawiera on elementy istotne głównie z brytyjskiego punktu widzenia, a poza tym tylko Wielka Brytania jest w chwili obecnej jedynym państwem członkowskim, które na pewno będzie jego sygnatariuszem. Sam protokół wyostrza pewne zastrzeżenia polityczne co do zakresu stosowania KPP, natomiast nie wnosi nowej treści normatywnej w stosunku do obwarowań stosowania karty. Polska zdecydowała się na podpisanie Traktatu z Lizbony wraz tzw. protokołem brytyjskim, nie chcąc rozpoczynać dyskusji w toku procedury ratyfikacyjnej traktatu. Po wejściu Traktatu w życie oraz dokonania analizy skutków prawnych nadania KPP charakteru prawnego Polska ma możliwość odstąpienia od protokołu (J. Barcz, Warszawa, s. 45)

Protokół składa się z dwóch artykułów. W art. 1 protokół zapewnienia, że Karta nie rozszerza możliwości uznania, że akty prawne państw przystępujących do protokołu są niezgodne z podstawowymi prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej potwierdzone. Natomiast w ust. 2 tego artykułu uściśla, że w szczególności odnosi się to do praw rozdziału IV KPP, czyli praw społecznych- protokół projektowali Brytyjczycy zatroskani głównie wpływem Karty na wydajność ich gospodarki, lecz nie oznacza to, że protokół odnosi się tylko do tego rozdziału. Bardzo ważny jest także art. 2, który stanowi, iż „jeśli dane postanowienie Karty odnosi się do krajowych praktyk i praw krajowych, ma ono zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa wyłącznie w zakresie, w jakim prawa i zasady zawarte w tym postanowieniu są uznawane przez prawo lub praktyki Polski lub Zjednoczonego Królestwa” (zob. lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0156:0157:PL:PDF)

Jak przewiduje art. 6 traktatu z Lizbony, dokument ten musi zostać ratyfikowany przez państwa członkowskie zgodnie z ich własnymi wymogami konstytucyjnymi. Traktat wejdzie w życie w dniu 1 stycznia 2009 r., jeżeli do tego czasu złożone zostaną wszystkie dokumenty ratyfikacyjne, w przeciwnym razie wejdzie on w życie w pierwszym dniu miesiąca, który nastąpi po złożeniu ostatniego dokumentu ratyfikacyjnego (zob. http://www.consilium.europa.eu/showPage.asp?lang=pl&id=1296&mode=g&name)

Traktat z Lizbony obejmuje preambułę, siedem artykułów, jeden załącznik i trzynaście protokołów stanowiących jego integralną część. Ponadto w Akcie Końcowym Konferencji Międzyrządowej 2007 zamieszczonych zostało łącznie 65 deklaracji.

Pierwszy artykuł Traktatu zawiera zmiany wprowadzane do Traktatu o Unii Europejskiej, natomiast drugi artykuł zawiera zmiany wprowadzane do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Artykuły te, są najobszerniejsze, gdyż szczegółowo opisują zmiany w TUE i TWE. Sprawia to, że Traktat z Lizbony liczy aż 175 stron. Trzeci artykuł stanowi, że traktat zawierany jest „na czas nieograniczony”. Kolejny artykuł odsyła w dwóch ustępach do Protokołu nr 1 załączonego do traktatu, na mocy którego dokonywane są zmiany w obowiązujących obecnie protokołach oraz do Protokołu nr2, który wprowadza zmiany do Traktatu ustanawiającego Euratom. Artykuł piąty zawiera postanowienia odnoszące się do ujednolicenia numeracji artykułów, sekcji, rozdziałów części i tytułów TUE i TWE, a w ust.1 odsyła do tablic ekwiwalencji, które załączone są jako załącznik do traktatu (zob. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0202:0229:PL:PDF). Artykuł szósty zawiera klauzulę ratyfikacyjną oraz postanowienia dotyczące wejścia traktatu w życie. Ostatni wylicza języki autentyczne traktatu i wskazuje, tradycyjnie jako na depozytariusza rząd Republiki Włoskiej. W Akcie Końcowym Konferencji Międzyrządowej 2007 zamieszczono zostało 65 deklaracji, uszeregowanych trzech grupach: w grupie A- deklaracje odnoszące się do postanowień traktatów od nr 1 do nr 43; w grupie B- deklaracje odnoszące się do protokołów dołączonych do traktatów od nr 44 do nr 50 i w grupie C- deklaracje poszczególnych państw członkowskich lub grup tych państw, jako deklaracje, które „konferencja przyjęła do wiadomości” od nr 51 do 65.

Traktat Lizboński podpisali uroczyście przywódcy państw UE w grudniu ubiegłego roku. Zastępuje on projekt konstytucji unijnej, który w 2005 roku przepadł w referendum właśnie we Francji oraz Holandii. Aby nowy traktat wszedł w życie w 2009 roku, musi go ratyfikować 27 państw członkowskich UE. Do tej pory uczyniły to Węgry, Słowenia, Malta i Rumunia, a po Francji ma go ratyfikować Słowacja (zob. http://www.ukie.gov.pl/WWW/news.nsf/0/ACB5696AFAAD01E8C12573EF0046CB96?Open). 14 lutego 2008 w Paryżu wraz z publikacją w urzędowym dzienniku z podpisem prezydenta Nicolasa Sarkozy'ego, Francja oficjalnie ratyfikowała Traktat Lizboński. Przyjęcie unijnego Traktatu Reformującego przez parlament Francji poprzedziła 4 lutego rewizja konstytucji V Republiki; następnie parlament przyjął w nocy z 7 na 8 lutego ustawę ratyfikującą traktat. Francja jest pierwszym z krajów założycielskich UE, które traktat ten ratyfikował (zob. http://www.ukie.gov.pl/WWW/news.nsf/0/7880866C5C174BE6C12573E9004522B6?Open)

W Polsce Sejm uchwalił ustawę o ratyfikacji Traktatu z Lizbony. Głosowało: 452, za: 384, przeciw: 56 (wszyscy z PiS-u), wstrzymało się: 12 (większość bezwzględna wynosiła 302. Zdecydowaną większością głosów Senat przyjął ustawę upoważniającą prezydenta do ratyfikacji Traktatu Lizbońskiego. Zgodnie z przewidywaniami, PiS był w tej sprawie podzielony - mimo pozytywnej rekomendacji władz klubu, senatorowie związani m.in. z Radiem Maryja głosowali przeciwko.

Głosowało 97 senatorów. 74 było "za", przeciwko było 17, sześciu wstrzymało się od głosu. Wymagana kwalifikowana większość wynosiła 65 głosów. Ustawę ratyfikacyjną poparli wszyscy obecni (57) senatorowie PO i senator niezależny Włodzimierz Cimoszewicz (zob. http://www.emetro.pl/emetro/1,85651,5083131.html)

Zakończenie

Jak już wcześniej zostało wspomniane , w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat proces integracyjny Europy został nacechowany szeregiem rewizji Traktatów Europejskich. Każda z nich przygotowana była przez Konferencję Międzyrządową, która przez wiele miesięcy gromadziła przedstawicieli Państw Członkowskich. W niniejszym opracowaniu omówiony został projekt Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy zatwierdzony na drodze konsensusu przez Konwent Europejski a następnie przedłożony na Konferencji Międzynarodowej przedstawicielą rządów Państw Członkowskich oraz przyszłych Państw Członkowskich 18 czerwca 2004r.

Konstytucja to dokument zawierający podstawowe przepisy państwa, które odpowiadają na szereg istotnych pytań. Jak działają instytucje? Jaki jest podział władzy? Jakie wartości są chronione oraz jakie są prawa podstawowe obywateli Unii Europejskiej. Konstytucja dla Europy jest traktatem podlegającym przepisom prawa międzynarodowego oraz Konstytucją, gdyż zawiera pewne elementy o charakterze konstytucyjnym. Konstytucja zastępuje jednym tekstem dotychczasowe główne Traktaty Europejskie. Konstytucja Europejska jest istotną fazą w procesie integracji europejskiej. Została opracowana by sprostać wyzwaniom rozszerzającej się Europie. Konstytucja nie zastępuje konstytucji narodowej Państw Członkowskich , jej celem jest współistnienie obok nich i posiadać swoją racje bytu, własną niezależność. Ma zastosowanie na całym terytorium europejskim oraz określa ramy, w których Unia Europejska może działać. Również istotną różnicą jest odmienny system instytucjonalny, który posiada Europa, czyli Parlament Europejski, Rada Ministrów, Komisja Europejska, Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Jak już wcześniej wspominałam Konstytucja składa się z czterech części. Pierwsza cześć porusza kwestie takie jak: wartości, cele, kompetencje, procedury decyzyjne oraz instytucje Unii Europejskiej. Określa również kwestie symboli, obywatelstwa, życia demokratycznego a także finansów Unii. Druga cześć opisuje Kartę Praw Podstawowych. Trzecia część obejmuje polityki i działania wewnętrzne i zewnętrzne a także funkcjonowanie Unii Europejskiej. W czwartej części zawarte natomiast zostały przepisy ogólne i końcowe, do których zaliczamy między innymi procedury przyjęcia Konstytucji i późniejszego wprowadzania do niej zmian.

Suwerenność jest atrybutem władzy państwowej odróżniającym ją od innych systemów władzy publicznej i niepublicznej. W takim rozumieniu suwerenność zakłada, iż władza państwowa jest władzą najwyższą, której obce są jakiekolwiek ograniczenia. Zatem suwerenność oznacza samowładność i całowładność państwa (władzy państwowej) (zob. A. Antoszewskiego i R. Herbuta, Wrocław 1999). Suwerenność polega na tym, że państwo ma prawne możliwości na podjęcie takiego działania, jakie uzna za słuszne. W takim rozumieniu suwerenność odnosi się do aspektów prawnych, a nie ekonomicznych, społecznych, politycznych, pogodowych czy innych. Do czasu wejścia Państw do Unii Europejskiej suwerenność, czyli możność samodzielnego podejmowania decyzji w sprawach wewnętrznych oraz ustalania celów polityki zagranicznej - była w pewnym stopniu pełna. Państwa będąc związane różnymi umowami międzynarodowymi zobowiązały się postanowienia tych omów wypełniać. Przyjęcie wspólnej konstytucji dla wszystkich państw tworzących Unię Europejską stanowi kolejny, bardzo ważny i duży krok do zintegrowanej Europy. Integracja z Unią Europejską oznacza konieczność przyjęcia całego dorobku prawnego Unii oraz niewielkiego ograniczenia suwerenności w nieznacznym stopniu tych państw, których ta konstytucja będzie obowiązywać. Ograniczenie suwerenności spowodowane jest tym, by Unia Europejska lepiej funkcjonowała. Państwo bowiem nie jest ani niepodległe ani suwerenne samo w sobie, ale wobec innych państw.

Aby Konstytucja dla Europy weszła w życie, powinna być ratyfikowana przez wszystkie 27 krajów członkowskich. Pierwotnie zakładano, że proces ten będzie trwać nawet dwa lata. W zależności od prawa obowiązującego w poszczególnych państwach, ratyfikacji traktatu dokonuje parlament, prezydent lub naród w drodze referendum. Większość państw członkowskich ratyfikowała konstytucję. Referenda odbyły się między innymi w Hiszpanii, na Litwie, we Włoszech, Grecji, Bułgarii, Rumunii. Referenda były planowane też w Wielkiej Brytanii i w Polsce, jednakże negatywny wynik we Francji oraz w Holandii spowodował, iż do dalszej ratyfikacji traktatu nie doszło.

Odrzucenie przez dwa Państwa Członkowskie Unii Europejskiej konstytucji oznaczać by mogło, iż system Unii Europejskiej nie jest na tyle rozbudowany, by przyjąć taki dokument jak konstytucja. Jednak przyczyna tkwi między innymi: w wielu przypadkach, polityczne spory przyczyniły się do odrzucenia treści traktatu konstytucyjnego. Ogromnym problemem przy ratyfikacji w referendum mógł być hermetyczny język, w którym dokument został zapisany. Dużym problemem okazał się również brak wiedzy o traktacie deklarowany przez połowę pytanych w badaniach Holendrów. Holendrzy nie mogą się przyzwyczaić do zbyt szybkich zmian, najpierw wprowadzenie euro, potem poszerzenie o 10 nowych państw, a teraz konstytucja. Holendrzy potrzebują czasu żeby zaakceptować powyższą przebudowę Unii. Póki co dzieje się to dla nich za szybko i dali temu wyraźny sprzeciw w referendum. Na pewno nie są przeciwni Unii Europejskiej i integracji. Wśród przyczyn odrzucenia Traktatu przez Francję najczęściej wymienia się niechęć Francuzów do rządów premiera Raffarina i prezydenta Chiraca. Niechęć ta spowodowana jest problemami gospodarczymi Francji oraz wysokim stopniem bezrobocia. Oznacza to, że obywatele w tym okresie nie był gotowi do przyjęcia Konstytucji dla Europy.

13 grudnia 2007 r. podpisano traktat lizboński, który ma celu modyfikację dotychczasowych traktatów unijnych m.in. poprzez włączenie do nich części postanowień traktatu konstytucyjnego. Francja oficjalnie ratyfikowała Traktat Lizboński, Francja jest pierwszym z krajów założycielskich UE, które traktat ten ratyfikował.

Natomiast w Polsce Senat wyraził zgodę na ratyfikację Traktatu Lizbońskiego. "Za" głosowało 74 senatorów, 17 było przeciw, 6 wstrzymało się od głosu. Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz po tym, jak senatorowie wyrazili zgodę na ratyfikację, podpisał ustawę upoważniającą prezydenta do ratyfikacji Traktatu. Sejm również uchwalił ustawę o ratyfikacji Traktatu z Lizbony. Głosowało: 452, za: 384, przeciw: 56 (wszyscy z PiS-u), wstrzymało się: 12 (większość bezwzględna wynosiła 302) Marszałek Komorowski: - Gratuluję wszystkim posłom (zob. http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80269,5076679.html). Nowy traktat lizboński zastąpi obecny nicejski w 2009 roku. Zmieniony system głosowania, w którym Polska traci swoją siłę, zacznie obowiązywać w 2017 roku.

Bibliografia:

Barcz J. Poznaj Traktat z Lizbony, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2008

Barcz J. Przewodnik po Traktacie Konstytucyjnym, Wydawnictwo Prawo i Praktyka

Gospodarcza, Warszawa 2005

Barcz J., Kawecka-Wyrzykowska E., Michałowska-Gorywoda K., Integracja europejska, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007

Ciamaga L. [i in.]., Unia Europejska : podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002

Dynia E., Integracja europejska, Wyd. 2. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006

Galster J., Mik C., Podstawy europejskiego prawa wspólnotowego, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 1996.

Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne : zarys wykładu, Wyd. 10, LIBER, Warszawa 2006

Hambura S., Muszyński M., Traktat o Unii Europejskiej, ustanawiający Wspólnotę Europejską , Traktat z Nicei, Karta Prawa Podstawowych, Studio STO, Bielsko-Biała 2002

Kołodziejczyk-Konarska K., Unia Europejska w zarysie, Wydaw. TRIO, Warszawa 2003

Kowalski J., Ślusarczyk Z., Unia Europejska : proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej, Polskie Wydawnictwo Prawnicze "Iuris", Poznań 2006

Kużelewska E., Referendum w procesie integracji europejskiej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2006

Łastawski K., Historia integracji europejskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006

Weidenfeld W., Wessels W., Europa od A do Z : podręcznik integracji europejskiej, Wyd. 3. Wydawnictwo "Wokół nas", Gliwice 1999

Węc J. J., Spór o kształt instytucjonalny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej 1950-2005 : między ideą ponadnarodowości a współpracą międzyrządową : analiza politologiczna, Księgarnia Akademicka, Kraków 2006

Encyklopedia Powszechna PWiE, pod red. J. Kofman, PWiE, Warszawa 1993

Europeistyka w zarysie, red. nauk. A. Z. Nowak, D. Milczarek, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006

Integracja Europejska : podręcznik akademicki, red. nauk. A. Marszałek, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004

Integracja Europejska. Wybrane problemy, pod red. D. Milczarek, A. Z. Nowak, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003

Integracja Europejska : wstęp, red. nauk. K. A. Wojtaszczyk, Wydawnictwa Akademickie i

Profesjonalne, Warszawa 2006

Konstytucja RP z dnia 02 kwietnia 1997r. Dz. U. Nr. 78, poz. 483; sprost. Dz. U. z 2001r. Nr. 28, poz. 319

Leksykon politologii : wraz z aneksem o: reformie samorządowej, wyborach do sejmu, prezydenckich oraz gabinetach rządowych, Wyd. 6 popr. i uzup., pr. zbior. pod red. nauk. A. Antoszewskiego i R. Herbuta, Wydawnictwo Atla 2, Wrocław 2002

Leksykon PWN, pod red. B. Kaczorowski, PWN, Warszawa 2004

System instytucjonalny Unii Europejskiej, red. nauk. K. A. Wojtaszczyk, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2005

Traktat z Lizbony z dnia 17 grudnia 2007. Dz.U. UE C 306/01

Unia Europejska, Wyd. 7 zm., uaktual. i podzielone na dwa tomy, T. 1 : Unia Europejska, red. nauk. i koordyn. E. Kawecka-Wyrzykowska i E. Synowiec, Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 2004

Ustawa o referendum ogólnokrajowym z dnia 14 marca 2003r. Dz. U. Nr. 57, poz.507

Wspólna Europa - problemy nowej, rozszerzonej Europy : materiały pokonferencyjne : praca zbiorowa, pod red. H. Tendery-Właszczuk, Wydawnictwo Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. generała Jerzego Ziętka, Katowice 2005

Strony internetowe:

http://www2.ukie.gov.pl/HLP/files.nsf/0/5C9E04A5D3DE0C83C1256F6D00413902/$file/EWWiS.pdf - Urząd Komitetu Integracji Europejskiej - Komunikaty prasowe

http://libr.sejm.gov.pl/oide/dokumenty/traktaty/Traktat_z_Nicei_PL_4.pdf - Ośrodek Informacji i Dokumentacji Europejskiej

http://www.gazetalubuska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20071220/POWIAT/415011224 - Internetowa wersja Gazety Lubuskiej

http://www.cie.gov.pl/- Centrum Informacji Europejskiej

http://www2.ukie.pl/dokumenty/III - Załącznik Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej Komunikaty prasowe http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=dokumenty&id=traktat_z_maastricht- Zakładka do strony Ośrodka Informacji i Dokumentacji Europejskiej

http://europa.eu/int/abc/obj/treaties/en/entoc01.htm- Portal Unii Europejskiej

http://www.europolityka.pl/doc/documents/TraktatAmsterdamskizmieniajacyTraktatoUniiEuropejskiej.doc - Serwis współfinansowany przez UKIE

http://www2.ukie.gov.pl/dokumenty/XVIII.zip - Załącznik do portalu Urządu Komitetu Integracji Europejskiej - Komunikaty prasowe

http://www.libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=igc&id=historia - Ośrodek Informacji i Dokumentacji Europejskiej

http://www1.ukie.gov.pl/WWW/serce.nsf/0/FB67A884CDB3CA27C1256E910033A490?Open

http://www.negocjacje.gov.pl/neg.nsf/xml/glos1g- Strona Głównego Negocjatora Polski w UE

http://www2.ukie.gov.pl/hlp/mointintgr.nsf/0/E58C5FD479F6F9ADC1256E7500561A78/$file/MI0703PL.pdf?Open Urząd Komitetu Integracji Europejskiej- Komunikaty prasowe

http://www1.ukie.gov.pl/hlp/mointintgr.nsf/0/12B99F8DE294FBC8C1256E7500560419/$file/MI0606PL.pdf?Open - Komunikaty prasowe Urządu Komitetu Integracji Europejskiej

http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=igc&id=historia

http://www.futurum.gov.pl/dokumenty/laeken.htm - Strona internetowa dotycząca dyskusji nad przyszłością Europy

http://www.psz.pl/content/view/6869/ - Portal Spraw Zagranicznych

http://www.konstytucjaue.com/podstawowe_zagadnienia.htm- Serwis Informacyjny o Konstytucji UE

http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3.html - Zbiór Konstytucji

http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2004:310:SOM:PL:HTML - Portal umożliwiający bezpośredni dostęp do prawa Unii Europejskiej.

http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,5434- Serwis propagatorów racjonalnego myślenia, Ośrodek Racjonalno- Sceptyczny im. De Voltaire'a

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0156:0157:PL:PDF- Strona poświęcona informacją prawnym w Unii Europejskiej

http://ekai.pl/europa/?MID=3797 - Katolicka Agencja Informacyjna

http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=konwent&id=dokumenty_konwentu#pl

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2004/c_310/c_31020041216pl00030010.pdf -Portal umożliwiający bezpośredni dostęp do prawa Unii Europejskiej.

http://www.konstytucjaue.prv.pl - Portal Ambasadorów Konstytucji Europejskiej

http://www.europolforum.pl/news2.html?id=165 - Serwis o UE, Projekt finansowany przez Fundację im. R. Luxemburg

http://ekai.pl/europa/?MID=3798

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/X/XU/kartapraw2.html - Serwis wymiany informacji, Laboratorium Wiary i Kultury, Serwis Katolicki

http://old.euro.pap.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=45&ID=280 - Europejski Serwis Polskiej

Agencji Prasowej, Serwis o Unii Europejskiej

http://old.euro.pap.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=41&ID=274&lista=1 Podstrona portalu Europejskiego Serwisu Polskiej Agencji Prasowej

http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,5434#_f1 -Zakładka do serwisu propagatorów racjonalnego myślenia, Ośrodek Racjonalno- Sceptyczny im. De Voltaire'a

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0465:0474:PL:PDF -Załącznik do Portalu umożliwiającego bezpośredni dostęp do prawa Unii Europejskiej.

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0202:0229:PL:PDF- Odnośnik do Portalu umożliwiającego bezpośredni dostęp do prawa Unii Europejskiej.

http://www.euroinfo.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=29&Itemid=32- Serwis Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

http://www.eurokonstytucja.pl/tabelka.html - Serwis stanowi własność Biura Informacyjnego Parlamentu Europejskiego w Polsce

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=PL&type=IM-PRESS&reference=20050819FCS00974&secondRef=0 - Serwis Parlamentu Europejskiego

http://old.euro.pap.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=41&ID=274 -Europejski Serwis Polskiej Agencji Prasowej, Serwis o Unii Europejskiej

http://pl.wikinews.org/wiki/Francja:_Nie_dla_Traktatu_Konstytucyjnego -Wolne źródło informacji- Wikimedia Foundation

http://pl.wikinews.org/wiki/Holendrzy_nie_zaakceptowali_konstytucji_Unii_Europejskiej - Zakładka do strony Wikimedia Foundation, Wolne źródło informacji

http://www.consilium.europa.eu/showPage.asp?lang=pl&id=1296&mode=g&name - Serwis Rady Unii Europejskiej

http://europa.eu/lisbon_treaty/glance/index_pl.htm- Oficjalna strona poświęcona traktatowi z Lizbony

http://www.ukie.gov.pl/WWW/news.nsf/0/ACB5696AFAAD01E8C12573EF0046CB96?Open- Urząd Komitetu Integracji Europejskiej - Komunikaty prasowe

http://www.ukie.gov.pl/WWW/news.nsf/0/7880866C5C174BE6C12573E9004522B6?Open- Komunikaty prasowe Urządu Komitetu Integracji Europejskiej

http://www.rp.pl/artykul/63300.html- Wiadomości rzeczypospolitej

http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80269,5076679.html- Serwis informacyjny gazeta.pl

http://www.emetro.pl/emetro/1,85651,5083131.html- Stronia elektronicznego wydania dziennika „Metro”

http://www.tvn24.pl/-1,8783,1544532,raport_wiadomosc.html- Portal informacyjny stacji tvn24

Układ Schengen jest umową międzynarodową, zawartą między niektórymi krajami członkowskimi UE, mającą na celu zapewnienie swobody przepływu osób na obszarze składającym się z terytoriów państw sygnatariuszy. Układ jest otwarty dla wszystkich członków Unii Europejskiej. Wynikająca z niego swoboda przepływu osób wewnątrz tzw. strefy Schengen (Schengen area) dotyczy nie tylko obywateli państw sygnatariuszy, ale wszystkich osób wszelkiej narodowości i o dowolnym obywatelstwie, które przekraczają granice wewnętrzne na terenie objętym układem. Więcej informacji na stronie: http://www.gazetalubuska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20071220/POWIAT/415011224

Tekst Traktatu http://www2.ukie.gov.pl/HLP/files.nsf/0/5C9E04A5D3DE0C83C1256F6D00413902/$file/EWWiS.pdf

Całość protokołu w sprawie skutków finansowych wygaśnięcia Traktatu ustanawiającego EWWiS oraz w sprawie funduszu badawczego węgla i stali: http://libr.sejm.gov.pl/oide/dokumenty/traktaty/Traktat_z_Nicei_PL_4.pdf

http://libr.sejm.gov.pl/oide/dokumenty/traktaty/Traktat_z_Nicei_PL_4.pdf Pełny tekst Traktatu Rzymskiego jest dostępny na stronach internetowych w bazie danych aktów prawnych UE Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej:

http://www.cie.gov.pl/

Pełny tekst Traktatu Rzymskiego jest dostępny na stronach internetowych w bazie danych aktów prawnych UE Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej:

http://www.cie.gov.pl/

Pełny tekst Jednolitego Aktu Europejskiego można znaleźć:

http://www2.ukie.pl/dokumenty/III

pełny tekst traktatu można znaleźć:

http://europa.eu/int/abc/obj/treaties/en/entoc01.htm

http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=dokumenty&id=traktat_z_maastricht

Karta Paryska dla Nowej Europy podpisana 21.11.1991r. przez państwa uczestniczące w Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE). Karta powtarzała zasady zawarte w Helsińskim Akcie Końcowym.

Pełna treść traktatu znajduje się:

http://www2.ukie.gov.pl/dokumenty/XVIII.zip

GRUPA REFLEKSYJNA-grupa ekspertów powołana decyzją Rady Europejskiej podczas posiedzenia na Korfu w 1994 roku pod przewodnictwem Carlosa Westendorpa, której zadaniem było przygotowanie agendy Konferencji Międzyrządowej w 1996 roku. Wnioski raportu opracowanego przez Grupę Refleksyjną stanowiły m.in. podstawę do zmian we Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa wprowadzonych przez Traktat Amsterdamski w 1997 roku. Raport został formalnie zaakceptowany przez Radę Europejską w 1995 roku na posiedzeniu w Madrycie.( http://www.negocjacje.gov.pl/neg.nsf/xml/glos1g)

Pełny końcowy raport grupy refleksyjnej można znaleźć:
http://www1.ukie.gov.pl/hlp/mointintgr.nsf/0/12B99F8DE294FBC8C1256E7500560419/$file/MI0606PL.pdf?Open, wraz z jego analizą, dokument ten znajduje się: http://www2.ukie.gov.pl/hlp/mointintgr.nsf/0/E58C5FD479F6F9ADC1256E7500561A78/$file/MI0703PL.pdf?Open

Pełny tekst Deklaracji Laeken znajduje się na stronie:

http://www.futurum.gov.pl/dokumenty/laeken.htm

Prezydium składa się z przewodniczącego, wiceprzewodniczących, po trzech członków reprezentujących rządy sprawujące prezydencję podczas obrad konwentu, po dwóch reprezentujących parlamenty narodowe, Parlament Europejski i Komisję Europejską. Prezydium miało za zadanie mobilizować, koordynować i nadzorować prace zgromadzenia.

Problem ten został szerzej omówiony w pracy K. Bochmanna Konwent o przyszłości Europy. Demokracja deliberatywna jako model legitymizacji władzy w wielopłaszczyznowym systemie politycznym, Wrocław, 2004.

Traktat Ustanawiający Konstytucję dla Europy jest umową międzynarodową a dopiero po jego ratyfikacji i wejścia w życie na terenie całej Unii, stanie się de facto konstytucją.

Pełny tekst Traktatu znajduje się na: http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja3.html oraz http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2004:310:SOM:PL:HTML

Projekty Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy oraz ich analizę można znaleźć na stronie internetowej : http://ekai.pl/europa/?MID=3797 oraz http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php?topic=konwent&id=dokumenty_konwentu#pl

Pełna treść Karty Praw Podstawowych znajduje się w: „Traktaty: o Unii Europejskiej, Ustanawiający Wspólnotę Europejską, Euratom, Akcesyjny, Karta Praw Podstawowych, statut Trybunału Europejskiego” Pod red. R. Kupisz, wyd. STO, Bielsko- Białe 2006, wraz z komentarzami KPP znajduje się na stronie: http://ekai.pl/europa/?MID=3798

Tekst Traktatu z Lizbony w języku polskim jest zamieszczony w Dz. Urz. UE z dnia 17.12.2007 C 306/01

Pełną treść protokołu brytyjskiego można znaleźć na stronie: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0156:0157:PL:PDF

Podpisanie Traktatu Konstytucyjnego

Wybór sposobu wyrażania zgody na ratyfikację Traktatu przez Sejm

( art. 90 ust. 4)

Ustawa

(art.90 ust.2)

Referendum

(art. 125)

Prezydent RP

( art. 133 ust. 1)

Wyszukiwarka

całość pracy licencjackiej- Konstytucja dla Europy, nauka - szkola, hasło integracja