Raport o stanie zagrożenia demoralizacją i przestępczością nieletnich, Zagadnienie Prawne


Raport o stanie zagrożenia demoralizacją i przestępczością nieletnich oraz patologiami wśród dzieci i młodzieży w województwie wielkopolskim za rok 2004

nadkom. Małgorzata Biskup
kom. Alicja Godyla-Jasicka
podkom. Alina Sowińska

Opublikowano dzięki uprzejmości Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu.

Raport sporządzono w Wydziale Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu na podstawie:

- informacji o stanie demoralizacji i przestępczości nieletnich, zebranych przez specjalistów ds. nieletnich Komend Miejskich i Powiatowych Policji;

- danych statystycznych Komendy Wojewódzkiej Policji.

Przedmowa

Przekazujemy Państwu kolejny „Raport”, opisujący problematykę nieletnich na terenie województwa wielkopolskiego. Opracowanie to jest próbą odpowiedzi na pytania: Jaki jest faktyczny obraz przestępczości nieletnich? Jaka jest skala zagrożenia demoralizacją i patologiami?

Autorzy „Raportu”, przedstawiając przestępczość dokonywaną przez dzieci, starają się także pokazać motywacje, jakimi kierują się nieletni wchodząc w konflikt z prawem. Nie ograniczamy się jednak wyłącznie do przedstawienia istniejącego problemu. Niniejsza publikacja zawiera również informacje o podjętych przez Policję działaniach profilaktycznych, zmierzających do ograniczenia negatywnych zjawisk wśród dzieci, młodzieży i ich rodzin.

Mamy nadzieję, że niniejszy „Raport” pobudzi do refleksji nad tym, w jaki sposób możemy pomóc dzieciom i młodzieży. Jak powinny działać instytucje, które z nieletnimi pracują. Co możemy wszyscy razem zaproponować i ofiarować młodzieży, by się jej nie bać i mieć świadomość, że są to nasi następcy.

Naczelnik Wydziału Prewencji w Poznaniu

I. Charakterystyka przestępczości nieletnich

1. Rozmiar i struktura przestępczości nieletnich

Miniony rok w województwie wielkopolskim przyniósł spadek ogólnej przestępczości w porównaniu z rokiem poprzednim. w 2004 roku stwierdzono ogółem 117 417 przestępstw, czyli o 3,9% mniej niż w roku 2003. w tym czasie ujawniono 4321 nieletnich sprawców, którym udowodniono popełnienie 6327 czynów karalnych, które stanowiły 5,4% ogółu przestępstw stwierdzonych (wzrost o 1,1%). w porównaniu z 2003 rokiem liczba popełnionych czynów karalnych uległa zwiększeniu o 1269 (z 5058 do 6327) tj. o 25,0%. Liczba nieletnichsprawców czynów karalnych zwiększyła się o 535 (z 3786 do 4321) tj. o wzrost o 14,1%.. Dynamika przestępczości stwierdzonej nieletnich w 2004 r. wyniosła 125,1% (w 2003 r. 115,4%) i jest większa o 9,7%. Udział nieletnich sprawców do ogólnej ilości osób podejrzanych wyniósł 9,5% i zwiększył się o 0,9% w stosunku do roku 2003. Przestępstw o charakterze kryminalnym z udziałem nieletnich stwierdzono 6044 (wzrost w stosunku do ubiegłego roku o 1166 czynów tj. o 23,9%).

W ocenie przestępczości nieletnich na terenie woj. wielkopolskiego należy również zwrócić uwagę na przestępstwa popełnione przez osobę dorosłą przy współudziale nieletniego. Takich czynów w 2004 r. stwierdzono 834.

Czyny karalne nieletnich na tle ogólnej przestępczości oraz liczba nieletnich sprawców do ogólnej liczby osób podejrzanych w latach 2003 i 2004 w Wielkopolsce.

rok

przestępstwa

sprawcy

przestępstwa stwierdzone ogółem

czyny karalne nieletnich

% udział nieletnich

osoby podejrzane ogółem

nieletni sprawcy

% udział nieletnich

2003

122.127

5.058

4,2

43.664

3.786

8,6

2004

117.417

6.327

5,4

45.464

4.321

9,5

Pod względem ilości przestępstw stwierdzonych z udziałem nieletnich, województwo wielkopolskie zajęło 4 miejsce w kraju z 9,0% udziałem do ogółu czynów karalnych nieletnich. Czynów takich w 2004 r. stwierdzono w Polsce 70.107 (wzrost o 1,0% w porównaniu do 2003 r.).

Charakterystyka przestępczości nieletnich na terenie woj. wielkopolskiego w 2004 r. wg ich kategorii:

rodzaj przestępstwa

przestępstwa stwierdzone, popełnione przez nieletnich

udział nieletnich

2003 czyny karalne

2004 czyny karalne

wskaźnik dynamiki

% do ogółu przestępstw stwierdzonych

2003 nieletni sprawcy

2004 nieletni sprawcy

% udział nieletnich do ogółu podejrzanych w roku 2004

2003

2004

Ogółem

5058

6.327

125,1

4,2

5,4

3786

4321

9,5

Zabójstwo

1

1

100,0

1,2

1,6

2

1

1,8

Uszczerbek na zdrowiu

300

395

131,7

25,6

33,1

205

257

32,6

Bójka lub pobicie

216

170

78,7

26,1

22,3

392

432

32,2

Przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu

17

8

47,1

2,2

1,0

9

4

0,8

Zgwałcenia

6

10

166,7

3,7

8,2

7

8

11,4

Rozbój, kradzież rozbójnicza i wymuszenie rozbójnicze

603

870

144,3

20,5

29,9

433

449

32,9

Kradzież z włamaniem

567

656

115,7

2,7

3,5

699

697

25,3

Kradzież cudzej rzeczy

784

891

113,6

3,2

3,8

859

1032

20,1

Fałszerstwo

83

96

115,7

1,5

1,6

55

55

3,1

Ustawa o zapobieganiu narkomanii

1293

1610

124,5

15,9

25,7

238

304

15,4

Razem przestępstwa o charakterze gospodarczym

15

146

973,3

0,1

0,9

5

29

0,6

Przestępstwa drogowe

79

75

94.9

0,6

0,5

73

74

0,4

Tendencję wzrostową czynów karalnych nieletnich stwierdzono w kategoriach:

- rozboje, wymuszenia rozbójnicze i kradzieże rozbójnicze wzrost o 267 czynów (z 603 do 870) tj. o 44,3%,

- rozbój z bronią palną lub innym niebezpiecznym przedmiotem wzrost o 5 czynów z (11 do 16) tj. 45,5%,

- przestępstwa z ustawy o zapobieganiu narkomanii wzrost o 317 czynów (z 1293 do 1610) tj. wzrost o 24,5%,

- kradzież z włamaniem wzrost o 89 czynów (z 567 do 656) tj. o 15,6%,

- kradzież samochodu wzrost o 14 czynów (z 15 do 29) tj. o 93,3%,

- zgwałcenia wzrost o 4 czyny (z 6 do 10) tj. o 66,6%,

- kradzież cudzej rzeczy wzrost o 107 czynów (z 784 do 891) tj. o 13,6%,

- przestępstwa o charakterze gospodarczym wzrost o 131 czynów (z 15 do 146) tj. o 873,3%.

- uszczerbek na zdrowiu wzrost o 95 czynów (z 300 na 395) tj. o 31,7%,

- fałszerstwo wzrost o 14 czynów (z 84 na 98) tj. o 16,7%,

- oszustwo i przywłaszczenie gospodarcze wzrost o 7 czynów (z 7 na 14) tj. 100%,

- przestępstwa komputerowe wzrost o 84 czyny (z 6 na 90) tj. o 1400%.

Spadek liczby czynów karalnych zanotowano w kategoriach przestępstw:

- bójka lub pobicie - spadek o 46 czynów (z 216 do 170) tj. o 21.3%,

- przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu - spadek o 9 czynów (z 17 do 8) tj. o 53%,

- drogowe - spadek o 4 czyny (z 79 do 75) tj. o 5%.

Zestawienie procentowego udziału czynów karalnych nieletnich do ogółu stwierdzonych przestępstw oraz procentowy wzrost lub spadek ujawnionych czynów nieletnich na terenie woj. wielkopolskiego w porównaniu roku 2004 do 2003:

L.P.

jednostki woj. wielkopolskiego

liczba czynów nieletnich w 2004 r.

% udział czynów nieletnich do ogółu przestępstw w 2003 r.

% udział czynów nieletnich do ogółu przestępstw w 2004 r.

% wzrost lub spadek czynów nieletnich w porównaniu roku 2004 do 2003

1

KMP Poznań

2766

3,4

6,1

+65,0

w tym miasto Poznań

2527

3,4

6,7

+77,0

2

KMP Leszno

156

2,4

3,0

+52,9

3

KMP Kalisz

193

5,2

2,8

-46,8

4

KMP Konin

306

4,5

4,7

-1,7

5

KPP Piła

440

7,0

8,1

+13,1

6

KPP Chodzież

123

7,3

9,5

+29,5

7

KPP Czarnków

131

4,5

4,1

-1,5

8

KPP Gniezno

113

3,5

2,8

-11,0

9

KPP Gostyń

63

3,2

4,1

+4,0

10

KPP Grodzisk Wlkp.

61

2,2

7,7

+281,0

11

KPP Jarocin

30

5,6

2,0

-61,5

12

KPP Kępno

75

4,6

4,5

+53,1

13

KPP Koło

61

2,1

1,7

-7,5

14

KPP Kościan

106

2,4

5,5

+116,3

15

KPP Krotoszyn

72

1,9

3,8

+111,8

16

KPP Międzychód

46

7,1

6,0

-30,0

17

KPP Nowy Tomyśl

31

2,4

2,6

+6,9

18

KPP Oborniki

71

3,7

1,2

+26,8

19

KPP Ostrów Wlkp.

140

2,8

3,0

+15,7

20

KPP Ostrzeszów

35

3,4

2,9

-7,9

21

KPP Pleszew

44

8,7

3,4

-60,0

22

KPP Rawicz

65

9,1

6,8

-36,9

23

KPP Słupca

118

5,8

9,3

+40,5

24

KPP Szamotuły

65

3,4

2,6

-22,6

25

KPP Śrem

181

3,8

15,7

+151,4

26

KPP Środa Wlkp.

98

8,3

8,0

-32,0

27

KPP Turek

115

3,9

5,8

+18,5

28

KPP Wągrowiec

109

6,6

5,5

-27,8

29

KPP Wolsztyn

152

7,1

6,1

+34,5

30

KPP Września

94

5,8

5,1

0,0

31

KPP Złotów

267

7,6

12,6

+64,8

W roku 2004 na terenie podległym KWP Poznań w 18 jednostkach Policji stwierdzono wzrost ujawnionej przestępczości nieletnich w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego.

Znaczący wzrost ujawnionych czynów karalnych nieletnich odnotowano m.in. w:

Czyny karalne - wykroczenia z udziałem nieletnich stwierdzone na terenie województwa wielkopolskiego w 2004 r.

Charakteryzując przestępczość nieletnich należy zwrócić uwagę na wzrastającą w stosunku do roku ubiegłego liczbę wniosków sporządzonych na nieletnich sprawców czynów karalnych, które były wykroczeniami określonymi przez ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich.

W 2004 roku na terenie województwa wielkopolskiego policjanci sporządzili 1177 wniosków o ukaranie nieletnich. w porównaniu do roku ubiegłego ich liczba wzrosła o 131 (z 1046 do 1177) tj. o 12,5%.

Zwiększeniu uległa liczba nieletnich sprawców wykroczeń o 251 (z 1189 do 1440) tj. o 21,1%. Na ogólną liczbę 1177 sporządzonych wniosków o ukaranie nieletnich, 965 dotyczyło wykroczeń przeciwko mieniu tj. 81,9% ogółu.

Najwięcej wniosków w sprawach o wykroczenia stwierdzonych z udziałem osoby nieletniej sporządzili policjanci z:

  1. KMP Poznań - 332

  2. KMP Kalisz - 96

  3. KMP Leszno - 69

  4. KMP Konin - 62

  5. KPP Kościan - 56

Czyny karalne popełnione przez nieletnich do 13 roku życia

W 2004 r. 298 nieletnich z tej kategorii wiekowej popełniło 138 czynów. w porównaniu do ubiegłego roku stwierdzono wzrost liczby sprawców o 77 (z 221 do 298) tj. o 34,8% oraz wzrost liczby stwierdzonych czynów karalnych o 20 (z 118 do 138) tj. 16,9%. Sposób działania wielu nieletnich świadczy o wysokim stopniu ich demoralizacji. Obniżenie się granicy wieku nieletnich sprawców jest szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem społecznym, wymagającym natychmiastowych przedsięwzięć z zakresu prawa, wychowania i resocjalizacji, w celu zahamowania bądź ograniczenia negatywnych zachowań dzieci.

Zestawienie obrazujące charakterystykę czynów karalnych popełnionych przez nieletnich do lat 13 w porównaniu do ubiegłego roku:

2003

2004

kradzież z włamaniem

14

10

kradzież cudzej rzeczy

16

22

rozbój, kradzież rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze

11

14

Proces demoralizacji nieletnich poniżej 13 roku życia świadczy o braku odpowiedniej opieki w stosunku do dziecka, o zaniedbaniach wychowawczych w rodzinie, braku szybkiej reakcji ze strony szkoły oraz przedstawicieli instytucji odpowiedzialnych za wspomaganie rodziny w procesie wychowawczym. Popełnienie czynu karalnego przez dzieci poniżej 13 roku życia jest najczęściej przejawem trwającego przez dłuższy czas procesu niewydolności wychowawczej z ich strony. Miejscowość - miejsce popełnienia czynu karalnego Zdecydowaną większość czynów karalnych popełnionych przez nieletnich ujawniono w aglomeracjach miejskich tj. 5281 czynów (83,4%) - na wsi 1046 czynów.

Zestawienie wybranych kategorii czynów karalnych nieletnich z podziałem na miejsce ich popełnienia miasto - wieś:

Wybrane kategorie przestępstw

Stwierdzone przestępstwa nieletnich

Ilość przestępstw nieletnich stwierdzonych w mieście

Ilość przestępstw nieletnich stwierdzonych na wsi

Kradzież z włamaniem

656

495

161

Kradzież cudzej rzeczy

891

647

194

Rabunek, wymuszenie rozbójnicze

870

720

150

Ustawa o zapobieganiu narkomanii

1610

1479

131

Przestępstwa drogowe

75

42

33

Jednostki, w których zanotowano znaczący wzrost ujawnionych czynów karalnych nieletnich (dot. tylko miasta Poznania). Poznań - 2527 czynów karalnych, wzrost o 1100 czynów. Na szczególną uwagę związaną z prowadzonym rozpoznaniem i ujawnianiem przestępczości nieletnich na terenie miasta Poznania zasługują jednostki podległe KMP Poznań:

Komisariat Policji Poznań Jeżyce - 709 czynów karalnych (491 w 2003r.), wzrost o 44,3%

Komisariat Policji Poznań Północ - 826 czynów karalnych (206 w 2003 r.), wzrost o 300,9%

Komisariat Policji Poznań Grunwald - 264 czynów karalnych (208 w 2003 r.), wzrost o 26,9%

Niewątpliwy wpływ na dokonywanie przestępstw przez osoby nieletnie w aglomeracjach miejskich ma występująca anonimowość, brak kontroli ze strony dorosłych oraz ograniczone kontakty sąsiedzkie. Obiektami działań przestępczych nieletnich w przypadku włamań i kradzieży były z reguły sklepy, mieszkania, hurtownie, samochody, bazary, środki komunikacji miejskiej, supermarkety, szkoły, domki letniskowe, bufety, bary.

Obiekt i miejsce przestępstwa stwierdzonego z udziałem osoby nieletniej - liczba czynów karalnych

Miejscem szczególnie narażonym na przestępczość nieletnich w 2004 r. były szkoły (podstawowe i gimnazja), w których stwierdzono następujące ilości przestępstw z ich udziałem:

Przedmiotem przestępstwa były artykuły spożywcze, alkohol, papierosy, pieniądze, sprzęt radiofoniczny, elektroniczny, komputerowy, telefony komórkowe, rowery, samochody, odzież, biżuteria itp. Nieletni sprawcy zazwyczaj dokonywali włamań do obiektów poprzez np. wybicie szyby w samochodzie, odciągnięcie drzwi za pomocą łomu, całkowite uszkodzenie zamka w drzwiach, zerwanie kłódek, wyłamanie drzwi czy uszkodzenie krat zabezpieczających drzwi czy okna, wybicie witryn sklepowych. Rozbojów dokonywali grożąc pobiciem, spaleniem odzieży itp. Posiadanie narkotyków najczęściej marihuany i amfetaminy tłumaczyli, iż chwilę przed zatrzymaniem dostali paczuszkę od nieznanej osoby i nie wiedzieli co ona zawiera. Uszkodzeń parkometrów dokonywali przy użyciu kapsli od piwa. Kradzieże dokonywane w dużych marketach polegały na zmianie metek na artykuł o znacznie niższej cenie. Włamań mieszkaniowych dokonywano przede wszystkim przy pomocy dopasowanych kluczy, bądź kluczy właściwych, w posiadanie których weszli w sposób nielegalny. Takie czyny jak wymuszenia rozbójnicze, bójki i pobicia, uszczerbek na zdrowiu cechował bezpośredni, brutalny atak na osobę, w wyniku czego narażone było jej życie bądź zdrowie.

środki odurzające

1505

pieniądze, karty płatnicze

841 (612)

telefony komórkowe

532 (324)

sprzęt RTV, fotograficzny, muzyczny

332 (120)

rower

164 (82)

samochód

100

wyroby tytoniowe i spirytusowe

103

Przedmiot przestępstwa, którego zaboru dokonała osoba nieletnia - liczba czynów karalnych:

Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu z udziałem osoby nieletniej

W roku 2004 stwierdzono 577 (535) czynów nieletnich skierowanych przeciwko życiu i zdrowiu tj. o 42 czyny więcej niż w 2003 r. - wzrost o 7,8% oraz wzrost liczby sprawców nieletnich o 78 (z 620 do 698) tj. o 12,5%. Należy zaznaczyć, że sposób działania sprawców w dokonywaniu przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu nacechowany był bezwzględnym, agresywnym, brutalnym często wręcz sadystycznym zachowaniem. Wśród różnych rodzajów przemocy szczególne zaniepokojenie budzi typ agresji, na którą narażony może być każdy przypadkowy człowiek (w tym często dziecko) nie znajdujący się w konflikcie ze sprawcą i nie prowokujący w żaden sposób agresywnej reakcji.

jednostka Policji

czyny karalne z udziałem nieletniego w 2004 r

czyny karalne z udziałem nieletniego w 2003 r.

KMP Poznań

231

205

KPP Piła

83

84

KPP Gniezno

16

26

KPP Września

12

24

KMP Leszno

12

24

KMP Kalisz

10

21

Największe zagrożenie przestępstwami przeciwko życiu i zdrowiu z udziałem osoby nieletniej stwierdzono na terenie działania następujących jednostek Policji: Na ogólną liczbę 2207 stwierdzonych przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu na terenie województwa wielkopolskiego, czynów nieletnich stwierdzono 577, co stanowi 26,1% ogółu przestępstw w tej kategorii. Udział nieletnich sprawców (698) do ogółu dorosłych podejrzanych w tej grupie przestępstw wyniósł 30,7%.

2. Charakterystyka nieletnich sprawców

Nieletni sprawcy czynów karalnych to głównie uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Sprawcy czynów karalnych w 65 przypadkach nie uczyli się i nie pracowali. Dominującą grupę stanowili nieletni od 14 do 16 roku życia, głównie chłopcy sprawiający problemy wychowawcze, powtarzający klasy, wagarowicze, uciekinierzy z domów rodzicielskich, placówek opiekuńczo - wychowawczych i zakładów poprawczych. Było ich 3846.

Dziewczęta, których odnotowano 355, podobnie jak chłopcy dokonywały przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz przeciwko mieniu. Najczęściej współuczestniczyły w działalności przestępczej z chłopcami. Dokonywały także przestępstw w grupie jednorodnej w odniesieniu do płci. Ich sposób działania był również często brutalny, agresywny, bezwzględny.

Na ogólną liczbę 6327 czynów karalnych nieletnich stwierdzonych w 2004 r. dokonali je nieletni działając w różnych konfiguracjach osobowych, i tak:

indywidualnie

4887 (3816)

dwóch nieletnich

845 (817)

w grupie nieletnich

577 (409)

dorosłego i nieletniego

10 (408)

Niepokojącym zjawiskiem jest udział nieletnich sprawców, którzy popełnili czyny karalne indywidualnie. w 2004 r. stwierdzono 77,2% czynów karalnych popełnionych indywidualnie przez nieletniego. Na wzrost udziału sprawców czynów karalnych działających indywidualnie mają wpływ między innymi następujące czynniki:

Grupy nieletnich sprawców w większości przypadków powstają z reguły na czas popełnienia czynu. Formowanie grupy następuje wskutek podobieństw środowiskowych: wspólna szkoła, miejsce zamieszkania, wspólne spędzanie czasu wolnego. Początkowo celem tworzenia się grup są wspólne zabawy oraz próba zdobycia siłą przewagi nad słabszymi, czy bardziej uległymi. Niestety często zdarza się, że dzieci przejmują agresywne wzorce (często od dorosłych) jako swoje własne i stosują je w praktyce. Są one też konsekwencją nawiązanych wcześniej kontaktów podczas pobytu w zakładzie wychowawczym, poprawczym, schronisku dla nieletnich czy też w pogotowiu opiekuńczym. Często są skutkiem oddziaływania osób dorosłych i młodocianych przestępców na nieletnich, o czym świadczą grupy mieszane. Należy stwierdzić, że jest to zjawisko bardzo niepokojące, bowiem działalność przestępcza w grupach z osobą dorosłą, będącą „autorytetem” dla nieletniego, powoduje szybkie pogłębienie się procesu demoralizacji, a w związku z tym zmniejszają się szanse na ich resocjalizację. Duży wpływ na zachowanie i postępowanie nieletnich wchodzących w konflikt z prawem mają również filmy telewizyjne, kinowe i gry komputerowe nacechowane scenami przemocy i agresji. Nieletni niejednokrotnie przejmują gotowe wzorce negatywnych zachowań, które są w nich propagowane. Nieletni dokonywali czynów karalnych najczęściej na ulicach, w szkołach i ich rejonach, przed obiektami handlowymi, salonami gier, w okolicach dworców, przystanków komunikacji miejskiej, pasaży spacerowych. Polegały one często na groźbach użycia siły, w trakcie których wykorzystywane były broń gazowa, noże, kastety i inne niebezpieczne narzędzia czy przedmioty. w 2004 r. nieletni sprawcy dokonali przestępstw na szkodę 758 małoletnich. Najczęściej nieletni sprawcy dokonywali czynów karalnych na rówieśnikach między innymi w takich kategoriach przestępstw jak:

Nieletni atakowali stosując przemoc i siłę fizyczną, często osoby znajdujące się w stanie nietrzeźwym, kobiety, osoby niepełnosprawne, młodsze dzieci. Większość czynów popełniali w miejscu zamieszkania. Pozostałe czyny popełniono na terenach sąsiadujących z miejscem zamieszkania, a tylko nieliczne w miejscowościach znacznie oddalonych. Do bodźców determinujących przestępczość nieletnich, a występujących niezmiennie od kilku lat zaliczyć należą:

Powrót nieletniego do przestępstwa jest sygnałem postępującej demoralizacji. w roku 2004 na terenie woj. wielkopolskiego ujawniono 394 nieletnich, którzy ponownie weszli w konflikt z prawem. Na ogólną liczbę 6327 czynów karalnych, nieletni popełnili je, będąc pod wpływem;

alkoholu

190 (323)

środka odurzającego

10 (6)

narkotyku

2

Charakteryzując obraz nieletniego sprawcy czynu karalnego należy stwierdzić, że jest to, już od kilku lat, człowiek szybki, zdecydowany, nieobliczalny, dosyć dobrze zorganizowany, brutalny w działaniu, kalkulujący ryzyko i zyski, pewny siebie, nietolerancyjny, okrutny.

Przykłady spektakularnych spraw z udziałem nieletnich

KPP Ostrów

W listopadzie 2004 roku trzech nieletnich w wieku 8-11 lat przy użyciu noży dokonało wymuszeń rozbójniczych na siedmiu małoletnich w wieku 9-11 lat. Sprawcy przykładając nóż do gardła pokrzywdzonym, żądali wydania pieniędzy. Zdarzenia miały miejsce w rejonie szkoły.

KPP Rawicz

W lipcu 2004 roku KPP w Rawiczu została powiadomiona przez jednego z mieszkańców o kradzieży impulsów telefonicznych na kwotę 1329,63 zł. Podczas trwania czynności operacyjno-procesowych, polegających między innymi na szczegółowej analizie billingów rozmów telefonicznych, ustalono, że w maju i czerwcu br. dwóch nieletnich mieszkańców Rawicza lat 14 i 15 (wcześniej nie notowani), otwierało dorobionym kluczem skrzynki telefoniczne i po odizolowaniu przewodów podłączało do nich telefony zakupione na aukcji internetowej Allegro. Łączyli się z numerem 0-700...., 0-300...., dokonując doładowania kart „POP” jednego z operatorów telefonii komórkowej. Ustalono też, iż ci sami nieletni uruchomili jeszcze w ten sposób inne impulsy telefoniczne na rachunek 6 abonentów o łącznej wartości 3638,83 zł. o takim sposobie podłączania się do abonentów sieci telefonicznej dowiedzieli się z Internetu. Jak wyjaśnili w trakcie przesłuchań, gdy kradli impulsy telefoniczne to w programie telewizyjnym „Uwaga” mówiono o takim procederze. Chcąc w ten sposób zarobić pieniądze, dali ogłoszenie w Internecie, że doładowują karty „setki” za 50 zł. Mieli klientów między innymi z Krakowa i Łomży. Jednak nie byli w stanie zrealizować wszystkich zamówień na doładowywanie kart, gdyż przy jednorazowym połączeniu się z numerem 0-300..., można było doładować kartę na kwotę 20 zł. Dlatego też pięciokrotnie musieli łączyć się z tym numerem, aby w całości doładować kartę i zrealizować zamówienie. Było to niebezpieczne z tego względu, iż mogli zostać zauważeni przez mieszkańców bloku, w którego piwnicy znajdowała się skrzynka telefoniczna. z uwagi na to, że mieli reklamacje na swoje „usługi”, zaprzestali doładowywania kart.

KP Poznań-Jeżyce

Nieletni przebywający na ucieczce z miejsca prawnej izolacji dopuścił się 40 czynów karalnych tj. kradzieże, kradzieże z włamaniem w tym kradzież pojazdu.

KP Poznań Stare Miasto

Nieletni lat 16 usiłował pozbawić życia ojca swojej dziewczyny poprzez uderzenie pokrzywdzonego nożem w brzuch, lecz zamierzonego celu nie osiągnął wobec uchylenia się mężczyzny. Ponadto groził pozbawieniem go życia trzymając nóż w ręce. Nieletni był uprzednio notowany za dokonywanie rozbojów, groźby karalne i zmuszanie do określonego zachowania. Obecnie nieletni przebywa w Zakładzie Poprawczym. Nieletni lat 16 przykładając nóż do klatki piersiowej brata groził mu pozbawieniem życia. Dzień później pozbawieniem życia groził ojcu oraz znajomej kobiecie. Notowany wcześniej za kradzieże, nie realizował obowiązku szkolnego. Obecnie przebywa w Schronisku dla nieletnich. Nieletni lat 12 w ciągu trzech kolejnych dni w okolicy szkoły dokonywał rozbojów, wymuszeń rozbójniczych, zmuszał do określonego zachowania małoletnich w wieku 10 - 12 lat. Chłopak przebywał na ucieczce z ośrodka szkolno - wychowawczego. Był przy tym agresywny i bezwzględny.

KP Poznań-Grunwald

Zatrzymano grupę pięciu nieletnich w wieku 14 - 17 lat oraz 17 - latka, którzy napadali na ludzi na terenie miasta Poznania. Schemat działania był każdorazowo podobny. Sprawcy upatrywali wcześniej ofiary i w dogodnym miejscu napadali na nie bijąc, zastraszając i kradnąc cenne przedmioty. w wyniku podjętych czynności policjanci odzyskali część mienia skradzionego przez rozbójników.

KP Poznań-Wilda

W listopadzie br. na ulicy Hetmańskiej został potrącony przez samochód 17-letni chłopak. Wracał on ze swoim kolegą ze szkoły do domu. Wysiedli na przystanku autobusowym na Drodze Dębińskiej i weszli schodami na przystanek tramwajowy znajdujący się na wiadukcie ulicy Hetmańskiej. Tam podeszło do nich pięciu młodych mężczyzn, którzy chcieli im ukraść telefony komórkowe. Doszło do szarpaniny, kłótni i bójki. 17 - letni Krzysztof Ś. wyrwał się napastnikom, uciekając przed nimi wbiegł na jezdnię i został śmiertelnie potrącony przez samochód. Funkcjonariusze zatrzymali wszystkich podejrzanych. Zarówno ofiara jak i sprawcy to uczniowie z tej samej szkoły średniej.

Przykłady przemocy w szkole ze szczególnym uwzględnieniem tzw. „fali”

Na terenie województwa zanotowano kilka przypadków przemocy w szkole.

KPP Oborniki

Czworo uczniów II klasy gimnazjum przez okres całego roku szkolnego znęcało się nad uczniem swojej klasy poprzez bicie (wymierzanie kar tzw. lepy, karczycha) wyśmiewanie. Znęcanie te miało miejsce na oczach całej klasy a także uczniów innych klas. Komenda o fakcie została poinformowana przez dyrekcję szkoły, ale dopiero w momencie gdy nieletni trafił do szpitala, a lekarz oświadczył iż obrażenia jakich doznał mogą być wynikiem działań uczniów tej klasy.

KPP Czarnków

Nieletni lat 15 na terenie Gimnazjum zmuszał do określonego zachowania małoletniego kolegę z tej samej szkoły (mierzenie za pomocą główki zapałki chodnika). Za niewykonanie groził pobiciem.

Trzej nieletni - uczniowie Gimnazjum działając wspólnie i w porozumieniu zmuszali do określonego zachowania małoletniego ucznia tej szkoły każąc mu m.in. nosić tornistry, zapinać kurtki itp. Za niewykonanie poleceń grozili pobiciem lub dokonywali pobić.

II. Opis zjawisk patologicznych występujących wśród dzieci, młodzieży i w rodzinie oraz działania podjęte przez Policję w celu zminimalizowania wymienionych zjawisk

1. Alkoholizm

Do podstawowych uwarunkowań zjawiska alkoholizmu zaliczyć należy spadek stopy życiowej dużej grupy społeczeństwa spowodowany głównie bezrobociem i niskim wynagrodzeniem za pracę, powstające na tym tle konflikty rodzinne oraz ucieczkę przed trudną rzeczywistością. Analizy rynku wyrobów alkoholowych w Polsce pokazują, że z roku na rok zwiększa się konsumpcja alkoholu zarówno wśród osób dorosłych, jak i młodzieży w wieku 13-17 lat. Wpływ na taką sytuację mają m.in. wysoka stopa bezrobocia, łatwy dostęp do alkoholu, wpływ środków masowego przekazu, konflikty rodzinne, brak perspektyw na przyszłość i możliwości samorealizacji, niepowodzenia w życiu osobistym, zawodowym i szkolnym, presja otoczenia, szczególnie rówieśników, z których wielu pije systematycznie, brak prawdziwych autorytetów i wzorców. Alkohol postrzegany jest jako najłatwiejsza forma „zabicia” wolnego czasu. Niepokojącym zjawiskiem jest moda na picie alkoholu. w celu przeciwdziałania zjawisku alkoholizmu Policja wielkopolska podejmowała różnorodne działania profilaktyczne. Głównie w oparciu o własne programy profilaktyczno - edukacyjne np. ”Bezpieczna Szkoła”, „Z Pyrkiem bezpieczniej”, „Uwaga zagrożenie”. Wiele działań przeprowadzono w porozumieniu z innymi instytucjami, z którymi między innymi realizowano programy Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych „Alkohol kradnie wolność”, a także „Dziękuję NIE”, „Spójrz Inaczej, Odczuwaj, Ufaj, Mów”, „Nasze Spotkania”, „Zachowaj Trzeźwy Umysł”. Realizacja tych programów polegała m.in. na ujawnianiu osób, które nie potrafią same sobie poradzić z problemem alkoholizmu oraz udzielaniu im niezbędnej pomocy i wsparcia np. poprzez wskazanie miejsc i instytucji, które zajmują się tym zagadnieniem. w 2004 roku na terenie działania KWP w Poznaniu przeprowadzono czterokrotnie wzmożone działania prewencyjne ukierunkowane na kontrolę miejsc spożywania alkoholu i przestrzegania zakazów jego podawania młodzieży. Działania profilaktyczno - edukacyjne prowadzone były głównie w szkołach. Celem ograniczenia patologii alkoholowej szczególnie wśród dzieci i młodzieży wykorzystywane były materiały edukacyjne w postaci informatorów dla rodziców i nauczycieli pod nazwą ”Zagrożenie”. w informatorach umieszczano wybrane przepisy z Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz wykazy grup samopomocowych. Podejmowane przedsięwzięcia i uzyskane wyniki w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi.

  1. Liczba przeprowadzonych akcji ogółem - 1429: w tym z udziałem innych podmiotów / Urzędu Karno Skarbowego, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych itd./ - 418

  2. Stwierdzone przypadki nielegalnej produkcji spirytusu /wyrobów spirytusowych - 7: zabezpieczono (odpowiednio w litrach / sztukach), bimber - 20, zacier - 24, aparatura - 5

  3. Naruszenie zakazu sprzedaży/podawania napojów alkoholowych: liczba stwierdzonych przestępstw z art. 43 ust. 1, 2 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Ogółem - 180; liczba ujawnionych miejsc nielegalnego handlu alkoholem ogółem - 463, w tym: w placówkach handlowych i gastronomicznych - 227 oraz w innych miejscach - 236

  4. Zabezpieczono (w litrach): wódka - 1672, spirytus - 4329, wino - 100 ,piwo - 1152

  5. Naruszenie zakazu spożywania / nabywania alkoholu na podstawie art. 431 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości - ogółem 3446

  6. Liczba sporządzonych wniosków o cofniecie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych - ogółem - 66 , w tym za sprzedaż osobom do 18 roku życia - 54

  7. Ujawniono nietrzeźwych nieletnich - 773

  8. Izolowano nietrzeźwych z miejsc publicznych - ogółem 14 961, w tym doprowadzono: do izb wytrzeźwień - ogółem 11 839  w tym nieletni - ogółem 159, z czego chłopcy - 150, dziewczęta - 9 ; do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych do wytrzeźwienia - 3 176 ; do placówek służby zdrowia - 2 430 ; do miejsca zamieszkania - 5 741

  9. Podejrzani pod wpływem alkoholu - 13.829

W celu ograniczenia zjawiska alkoholizmu na terenie podległym KWP w Poznaniu podejmowane są działania przez specjalistów prewencji kryminalnej, specjalistów ds. nieletnich i dzielnicowych. Prowadzone są w formie akcji zmierzających do ujawnienia nielegalnej sprzedaży alkoholu, prowadzenia spotkań i prelekcji, uświadamianie szkodliwości spożywania alkoholu. Funkcjonariusze realizujący problematykę przeciwdziałania alkoholizmowi i likwidowania jego skutków na bieżąco współpracują z Gminnymi Komisjami Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, biorą udział we wprowadzaniu nowych programów, mają wpływ na podział budżetu komisji na potrzeby szkoleń, uczestniczą w szkoleniach. Dzielnicowi uczestniczą w spotkaniach Rad Osiedli, gdzie wspólnie z mieszkańcami próbują rozwiązać powstające problemy. w niezbędnych sytuacjach kierowane są wnioski do GKRPA o skierowanie osób na leczenie odwykowe. Problemy socjalne kobiet związane z rodzinnymi konfliktami o podłożu alkoholowym rozwiązywane są przy współpracy z fundacją Pomocy Samotnej Matce „Pro-Vita”. Ponadto prowadzone są wspólne patrole z pracownikami GKRPA w celu kontroli placówek sprzedających i podających alkohol. Występuje ścisła współpraca z Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej, które oferują fachową pomoc rodzinom uzależnionym. Specjaliści z KMP w Poznaniu współpracują z zespołem lekarzy rodzinnych Pro-familia, którzy oferują pomoc medyczną i jako jedni z pierwszych w czasie konfliktu z pacjentem mają możliwość stwierdzenia oznak przemocy wobec członków rodzin, stosowanej przez osoby uzależnione od alkoholu. Kontynuowana była współpraca z samorządami terytorialnymi, ośrodkami pomocy społecznej i koordynatorem ds. uzależnień Urzędu Marszałkowskiego. Prowadzone są punkty konsultacyjne dla osób uzależnionych. Na terenie Poznania istnieje całodobowe centrum pomocy rodzinom - Punkt Interwencji Kryzysowej, który udziela również wszelkiej pomocy osobom dotkniętym tym problemem. Od października 2003r. funkcjonuje w Poznaniu Policyjny Punkt Pomocy Ofiarom Przestępstw. w punkcie dyżurują policjanci oraz wolontariusze (studenci prawa, pedagogiki, resocjalizacji). z porad policjantów również w powyższym zakresie korzystać mogą nie tylko mieszkańcy Poznania i powiatu poznańskiego, lecz także osoby zainteresowane z województwa wielkopolskiego.

2. Narkomania

W 2004 r. w skali województwa wielkopolskiego wszczęto 1274 dochodzenia i śledztwa związane z narkomanią, wskaźnik dynamiki wyniósł 111,5. Stwierdzono 6269 przestępstw - wskaźnik dynamiki 77,3. Wykryto 6176 przestępstw, wskaźnik wykrywalności 98,5. Ustalono 1969 osób podejrzanych o przestępczość narkotykową, skierowano 1648 wniosków o sporządzenie aktu oskarżenia. w 149 przypadkach oskarżono sprawców przestępstw narkotykowych. Największą ilość dochodzeń i śledztw odnotowano w dużych aglomeracjach, takich jak: Poznań - 487, Konin - 103,Piła - 85 , Ostrów Wlkp. - 59 , Kalisz - 56  w ocenianym okresie odnotowano 1.610 czynów karalnych związanych z przestępczością narkotykową popełnionych przez 304 nieletnich. Do nowych zjawisk narkotykowych zaliczyć można odurzanie się przez nieletnich nasionami bielunia (dziędzierzawy), które oferowana są na stronach internetowych, oraz łączenie tabletek przeciwbólowych z alkoholem, najczęściej z piwem. Przedział wiekowy nieletnich używających narkotyki oscyluje pomiędzy 15 a 17 rokiem życia. Odnotowano również pojedyncze przypadki pierwszych kontaktów z narkotykami uczniów szkół podstawowych - przed ukończeniem 13 roku życia. Najczęściej ujawniane przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, to posiadanie narkotyków oraz ich rozprowadzanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Do najbardziej popularnych narkotyków należą: marihuana, haszysz oraz amfetamina i ekstazy. Sukcesywnie zwiększa się grupa policjantów posiadających podstawową wiedzę nt. zjawiska narkomanii. Liczba zajęć z zakresu narkomanii przeprowadzona przez specjalistów do spraw patologii w 2004 roku z policjantami pionu prewencji, ruchu drogowego i kryminalnego wyniosła 121. Swoją wiedzę policjanci przekazują również podczas spotkań z młodzieżą, nauczycielami i rodzicami. Zakres tematyczny obejmuje przede wszystkim charakterystykę czynów zabronionych wymienionych w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, uprawnień Policji, sposobu kontaktu z Policją w celu przekazywania informacji o narkotykach. Omawiając tę problematykę funkcjonariusze korzystają z podstawowych aktów prawnych tj. Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, Kodeksu karnego, Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. w trakcie spotkań przekazywano materiały informacyjno-edukacyjne o treści antynarkotykowej np. ulotki, broszury pt. „Zagrożenia”. Wykorzystano także materiały filmowe jak: „Marihuana”, „Epitafium dla narkomana”, „Jak leki i narkotyki wpływają na nasz organizm”. w trakcie spotkań słuchacze mieli również możliwość zapoznania się z atrapami narkotyków i testerami do wykrywania substancji psychoaktywnych. Szkolenia w zakresie narkomanii prowadzone były w oparciu o takie programy profilaktyczno-edukacyjne, jak: Uwaga zagrożenie, Bezpieczna szkoła - program realizowany wśród uczniów od wielu lat. Obecnie stworzony został przez wydział prewencji KWP w Poznaniu program „Z Pyrkiem bezpieczniej” - adresatami jego są uczniowie klas najmłodszych. Program promuje bezpieczne zachowania i pozwala na wyrobienie właściwego stosunku dzieci do w/w zagadnienia. Zadania edukacyjne prowadzą policjanci wspólnie z nauczycielami. w ramach koordynacji działań dla funkcjonariuszy KMP w Poznaniu realizujących spotkania z różnymi grupami społecznymi przygotowano wytyczne dotyczące obszarów tematycznych, w których winni się poruszać. z uwagi na charakter wykonywanej przez policjantów pracy należy skupić się na prawnym aspekcie zjawiska narkomanii i odpowiedzialności prawnej nieletnich, jak również odpowiedzialności karnej dorosłych.

Do ciekawszych inicjatyw z zakresu profilaktyki narkotykowej zaliczyć można:

Liczba zajęć z zakresu narkomanii przeprowadzonych przez specjalistów ds. patologii województwa wielkopolskiego w 2004 r. z:


  1. policjantami - 121

  2. nauczycielami szkół:

  1. uczniami szkół:

  • rodzicami - 586


    • 3. Przemoc wobec dzieci i młodzieży

    1. Rola i działalność Policji w zakresie przeciwdziałania przemocy wobec dzieci.

    W ramach przeciwdziałania przemocy (w tym wobec dzieci) we wszystkich jednostkach podległych KWP realizowany jest program „Niebieska Karta”. Każdorazowo, w przypadku gdy ofiarą przemocy domowej jest dziecko, powiadamiany jest specjalista ds. nieletnich. Temat przemocy wobec nieletnich poruszany jest na licznych spotkaniach, szkoleniach, konferencjach. Specjaliści ds. nieletnich przeprowadzają także liczne spotkania profilaktyczne z dziećmi i młodzieżą, na których wiele uwagi poświęcają przekazywaniu swoim słuchaczom elementarnej wiedzy z zakresu wiktymologii. Podczas spotkań wręczane są ulotki i zakładki prewencyjne z adresami i numerami telefonów instytucji pomocowych. Osoby dorosłe uczula się na objawy przemocy np. siniaki na ciele, apatyczne zachowanie dziecka. Policja współdziała z wszystkimi instytucjami, które niosą pomoc ofiarom przestępstw.

    2. Skala zjawiska przestępstw przeciwko rodzinie i opiece

    Przestępstwa stwierdzone

    Czyny karalne nieletnich

    Sprawcy ogółem

    Nieletni sprawcy

    Pokrzywdzeni ogółem

    Małoletni pokrzywdzeni

    Art. 207 kk

    1356

    39

    1356

    52

    1760

    144

    Art. 191 kk

    215

    93

    215

    47

    1828

    177

    Art. 197 kk

    114

    10

    114

    6

    98

    19

    Art. 200 kk

    157

    26

    157

    14

    162

    162

    Art. 190 kk

    2083

    405

    2083

    223

    1828

    177

    Art. 208 kk

    47

    18

    47

    18

    57

    57

    Art. 209 kk

    1545

    -

    1545

    -

    1541

    -

    Art. 210 kk

    2

    -

    2

    -

    2

    2

    Art. 211 kk

    6

    -

    6

    -

    6

    6

    Art. 217 kk

    218

    158

    218

    153

    187

    74

    Razem

    5743

    749

    5743

    513

    7469

    818

    Problem przemocy fizycznej i psychicznej wobec dzieci, złego ich traktowania nie jest do końca rozpoznany. Zjawisko to dotyczy często spraw starannie ukrywanych w rodzinie. w przypadkach gdy rodzice bądź opiekunowie w sposób ewidentny zaniedbują swoje obowiązki rodzicielskie (opiekuńcze, wychowawcze), podejmowane są stosowne środki zaradcze. w drastycznych sytuacjach policjanci występują do Sądu Rodzinnego z wnioskiem o natychmiastowe umieszczenie dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej. Skalę zjawiska przestępstw przeciwko rodzinie i opiece z  udziałem nieletnich obrazuje poniższa tabela:

    Powyższe dane nie ukazują pełnej skali zjawiska, gdyż informują wyłącznie o tzw. przestępczości ujawnionej.

    3. Przykłady najczęściej występujących form przemocy stosowanej wobec dzieci

    Dzieci często są świadkami stosowania przemocy przez jednego z rodziców wobec drugiego i to zarówno psychicznej jak i fizycznej. Przyjąć zatem można, iż tam gdzie występuje przemoc wobec rodzica, również ma miejsce przemoc wobec dziecka. Najczęściej stosowaną formą przemocy fizycznej jest bicie otwartą dłonią, pięścią, paskiem, smyczą, zamykanie w pomieszczeniach, pozostawianie bez opieki i pożywienia. Formy psychicznej przemocy to poniżanie, obrzucanie obelgami, szantażowanie, obniżanie poczucia własnej wartości, wypieranie się rodzicielstwa. Trudność w wykrywaniu takiej przemocy polega na tym, że nie pozostawia ona śladów zewnętrznych. Według statystyki na terenie KWP Poznań w 2004 roku takim formom przemocy jak opisane wyżej uległo:

    - 2041 dzieci do lat 13 (2003 r. - 1786)

    - 1053 nieletnich w przedziale 13-18 lat (2003 r. - 843)

    4. Przemoc w rodzinie

    Realizacja procedury interwencji Policji pod nazwą „Niebieskie Karty” - analiza danych statystycznych.

    Lp.

    2004

    2003

    Wzrost/ /spadek

    1

    Liczba przeprowadzonych interwencji domowych

    42.193

    45.462

    3.269

    2

    w tym: dotyczących przemocy w rodzinie (NK)

    5.408

    4.272

    + 1136

    3

    Ogółem ofiar przemocy

    9.118

    7.081

    + 2037

    w tym: kobiet

    5344

    4084

    + 1260

    Mężczyzn

    680

    386

    + 294

    Liczba dzieci do 13 lat

    2041

    1786

    + 255

    Nieletni 13-18 lat

    1053

    843

    + 210

    4.

    Ogółem sprawców przemocy

    5388

    4047

    + 1341

    w tym: kobiet

    203

    157

    + 46

    Mężczyzn

    5174

    3880

    + 1294

    Liczba nieletnich

    11

    10

    + 1

    5.

    Ogółem sprawców po alkoholu

    3984

    3107

    + 877

    w tym: liczba kobiet

    101

    53

    + 48

    Liczba mężczyzn

    3881

    3054

    + 827

    Ilość nieletnich

    2

    0

    + 2

    w tym przewiezionych do izby wytrzeźwień

    987

    803

    + 184

    Ilość kobiet

    24

    17

    + 7

    Ilość mężczyzn

    963

    786

    + 177

    6.

    Przekazano informacji ogółem

    4639

    2949

    + 1690

    w tym: OPS

    1938

    1062

    + 876

    GKRPA

    1742

    1340

    + 402

    Placówki zdrowia

    27

    25

    + 2

    Placówki szkolno wychowawcze

    57

    50

    + 7

    Organizacje pozarządowe

    102

    70

    + 32

    Inne

    773

    402

    + 371

    7.

    Liczba postępowań przygotowawczych dot. przemocy domowej, w których była prowadzona procedura „Niebieskiej Karty”

    922

    644

    + 278

    Analizując powyższe dane należy stwierdzić, iż mimo dużego spadku liczby interwencji domowych nastąpił znaczący wzrost ilości sporządzanych Niebieskich Kart (wzrost o 1136). Świadczy to, o coraz większym zrozumieniu przez policjantów wagi problemu, jakim jest przemoc domowa oraz konieczności podejmowania, w takich sytuacjach, niezbędnych działań zmierzających do jego rozwiązania. Taki wniosek potwierdza również porównanie liczby postępowań przygotowawczych dotyczących przemocy domowej, w których prowadzona była procedura „Niebieskiej Karty” (wzrost o 278). Na uwagę zasługuje również znaczący wzrost (o 1690) informacji przekazywanych do instytucji pozapolicyjnych zajmujących się problemem przemocy w rodzinie. Jak wynika z danych liczbowych, najczęściej ofiarami przemocy domowej są kobiety oraz dzieci, natomiast sprawcami są głównie mężczyźni. w obydwu przypadkach widać wyraźną tendencję wzrostową. Przyznać jednak należy, iż w odróżnieniu do lat ubiegłych, nastąpił zauważalny wzrost ilości mężczyzn będących ofiarami. Duży niepokój budzi również wyraźna tendencja wzrostowa ilości sprawców będących pod wpływem alkoholu. Przedstawione dane nie obrazują w pełni problemu przemocy w rodzinie, ponieważ jest ona zjawiskiem ukrytym. Można jednak z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że przemoc w rodzinie jest wielokrotnie większa od ujawnionej. Bardzo często fakt przemocy w rodzinie jako działanie przeciw najbliższym zostaje zatajony, ponieważ ofiara przemocy boi się represji ze strony sprawcy przemocy. Stosowanie przemocy ma negatywny wpływ na jej członków, co niekorzystnie odbija się na funkcjonowaniu rodziny. Zaburzone zostają prawidłowe relacje w rodzinie, sprawca i ofiara wzajemnie się obwiniają. Przemoc w rodzinie poniża jednostkę, narusza jej prawa lub powoduje obrażenia fizyczne. Przez przemoc jej sprawca dąży do przejęcia kontroli nad swoimi bliskimi i utrzymania w stosunku do nich władzy. Odgrywa istotną rolę w etiologii nieprzystosowania społecznego dzieci. Dzieci żyjące w pełnych przemocy domach, cierpią z powodu strachu i poczucia winy. Bardzo często czują się odpowiedzialne za przemoc i obwiniają siebie, że nie potrafią bronić przednią matki czy rodzeństwa. Dla niektórych przemoc była od dzieciństwa zdarzeniem tak codziennym, że nie potrafią w niej dostrzec zła, a wręcz uznają ją za jedyną i najbardziej skuteczną metodę do osiągnięcia zamierzonego celu, dlatego też często wstępują na drogę przestępstwa. Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty zjawiska przemocy, jego złożoność, różnorodność form, trudność w wykrywaniu oraz jej następstwa Policja inspiruje i współuczestniczy w tworzeniu inicjatyw na rzecz pomocy ofiarom oraz zapobiegania i przeciwdziałania przemocy. Należą do nich:

    5. Subkultury młodzieżowe

    W ocenianym okresie w woj. wielkopolskim zauważalna była aktywność szalikowców, sprayowców. Zdecydowanie mniej aktywni byli dresiarze, skaytowcy, hip-hopowcy. Łącznie w 2004 r. w woj. wielkopolskim ujawniono 425 nieletnich należących do subkultur młodzieżowych.

    Sekty i nowe ruchy religijne

    Na terenie działania KWP w Poznaniu w 2004 roku nie odnotowano działań grup destrukcyjnych i sekt. z uwagi na fakt iż nadal stanowią potencjalne zagrożenie - szczególnie dla młodych ludzi - prowadzona jest działalność edukacyjno-prewencyjna w szkołach gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych oraz na wyższych uczelniach na terenie województwa wielkopolskiego.

    Liczba zajęć z zakresu sekt i nowych ruchów religijnych przeprowadzonych z:

    1. policjantami - 40

    2. nauczycielami szkół:

    - ponadpodstawowych - 119

    - gimnazjalnych -141

    - podstawowych -172

    1. uczniami szkół:

    - ponadpodstawowych - 272

    - gimnazjalnych - 477

    - podstawowych -581

    1. rodzicami - 253

    6. Prostytucja nieletnich

    Prostytucja osoby nieletniej jest jednym z przejawów demoralizacji, o którym należy powiadomić sąd rodzinny. Uprawianie tego procederu stanowi duże zagrożenie dla dalszego rozwoju dziecka i powoduje niekorzystne zmiany w jego systemie oceny wartości. w 2004 r. na terenie woj. wielkopolskiego Policja ujawniła 3 przypadki uprawiania nierządu przez 8 nieletnich dziewcząt w wieku 16-17 lat. Usługi swoje nieletnie świadczyły na drogach zatrzymując kierowców samochodów. Zagrożenie prostytucją wśród dzieci i młodzieży należy rozpatrywać w kategoriach problemu społecznego. Na skalę tego zjawiska składa się wiele czynników, które mają bezpośredni wpływ na jego narastanie, przy cichej akceptacji ze strony osób dorosłych. Do tych czynników można zaliczyć między innymi:

    Podejmowane działania przez Policję ukierunkowane były na informowanie dzieci i młodzieży, w trakcie spotkań w szkołach, o zagrożeniach wynikających z powyższej patologii (aspekt społeczny i medyczny). Ponadto prowadzone były działania prewencyjne zmierzające do kontrolowania miejsc, w których mogą uprawiać prostytucję, m.in. agencje towarzyskie, drogi, lokale, hotele. w ramach rozpoznania osobowego policjanci dokonują kontroli w miejscach zamieszkania rodzin patologicznych. Działania podejmowane przez Policję w tym zakresie sprowadzają się między innymi do współpracy z różnymi organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz pomocy dzieciom i ich rodzinom. Współpraca ta polega na wzajemnym informowaniu i współdziałaniu w przypadkach ujawnienia zagrożeń i podejmowaniu stosownych, szybkich decyzji. w ramach działań realizowanych przez Policję, nawiązano współpracę z streetworkerką - przedstawicielem Stowarzyszenia Na Rzecz Prewencji HIV/AIDS i innych chorób przenoszonych drogą płciową - „TADA” pracującą z prostytutkami (nieletnimi i dorosłymi) i dziećmi ulicy. z rozpoznania w/wym. stowarzyszenia wynika, iż nieletni zajmujący się tym procederem robią to incydentalnie, nieregularnie, korzystając z przypadkowych okazji.

    Przykłady prostytuowania się nieletnich:

    - ujawniono nieletnią, w wieku 16 lat, która od sąsiadki otrzymała ofertę podjęcia intratnego zajęcia. Matkę okłamała, że podjęła pracę w hurtowni wędlin. Miała zarabiać 2000 zł tygodniowo. Wyjeżdżała poza miejsce zamieszkania i świadczyła usługi seksualne. Sutener podawał jej środki odurzające w postaci amfetaminy - KMP Gniezno;

    - ujawniono nieletnią, w wieku 17 lat, która uprawiała tzw. prostytucję drogową - KPP Szamotuły

    7. Wykorzystywanie seksualne małoletnich, dewiacje seksualne wśród nieletnich

    W 2004 r. na terenie woj. wielkopolskiego 23 (20 w ubr.) nieletnich popełniło 37 (52) czynów karalnych w kategorii przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości, co stanowi 0,36% ogólnej liczby przestępstw dokonanych przez nieletnich w 2004r. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości stwierdzone z udziałem nieletniego sprawcy czynu w 2004 r.

    Kwalifikacja prawna

    Liczba czynów karalnych popełnionych przez nieletniego

    Liczba sprawców nieletnich

    art. 197 par. 1, 2 k.k. (zgwałcenie)

    8

    6

    art. 198 k.k. (wykorzystanie seksualne osoby niepoczytalnej)

    -

    -

    art. 200 par. 1 k.k. (obcowanie płciowe z osobą poniżej lat 15)

    26

    14

    art. 201 k.k. (kazirodztwo)

    -

    -

    art. 202 par. 2, 3 k.k. (produkcja i prezentacja pornografii osobie poniżej lat 15)

    -

    -

    art. 197 par. 3 k.k. (zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem)

    2

    2

    art. 202 par. 1 k.k. (rozpowszechnianie pornografii)

    1

    1

    RAZEM

    37

    23

    Nieletni dokonali przestępstw indywidualnie w 31 przypadkach. w 14 przypadkach zdarzenie miało miejsce w mieście, a w 17 na wsi. Sprawcy wszystkich tych czynów wywodzili się z grupy wiekowej do lat 16. Ponadto stwierdzono 1 nieletniego sprawcę do lat 13. Spośród przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości najwięcej przestępstw stwierdzono w kategorii obcowania płciowego z osobą poniżej 15 lat, (art. 200 par. 1 k.k.) - 26 czynów karalnych.

    Wykorzystywanie seksualne małoletnich

    W roku 2004 stwierdzono ogółem 355 (369) przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości. Ogółem stwierdzono 328 (324) osób pokrzywdzonych, w tym 203 (192) małoletnie ofiary tych przestępstw, co stanowiło 61,8% wszystkich pokrzywdzonych. Niepokojącym jest fakt, że tak duży procent pokrzywdzonych w wyniku przestępstw na tle seksualnym stanowią małoletni. Dzieci i młodzież z racji swojego wieku i poczucia zaufania do osób dorosłych, stanowią grupę szczególnie narażoną na stanie się ofiarą. Powyższa statystyka wskazuje, że skala przestępczości godzącej w wolność seksualną i obyczajowość spadła. w 2004 r. stwierdzono spadek o 3,8% w porównaniu do 2003 r. Sprawcy tych czynów popełniali je poprzez dotykanie miejsc intymnych pokrzywdzonych i zmuszanie do dotykania sprawcy, obnażanie narządów płciowych, stosunki oralne, zmuszanie do oglądania filmów, czasopism pornograficznych, obmacywanie, onanizowanie się, zdejmowanie bielizny, tzw. „badania lekarskie”. Zamieszczona poniżej tabela zawiera informacje o przestępstwach przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości, ich sprawcach dorosłych i nieletnich oraz o dorosłych i małoletnich pokrzywdzonych. Zestawienie tabelaryczne przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości z uwzględnieniem małoletnich pokrzywdzonych w roku 2004

    Kwalifikacja prawna

    Przestępstwa stwierdzone

    Sprawcy ogółem

    Sprawcy nieletni

    Osoby pokrzywdzone ogółem

    W tym sami małoletni pokrzywdzeni

    art. 197 par. 1, 2 k.k. (zgwałcenie)

    114

    67

    6

    98

    19

    art. 197 par. 3 k.k. (zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem)

    6

    3

    2

    6

    1

    art. 198 k.k. (wykorzystanie seksualne osoby niepoczytalnej)

    18

    13

    -

    14

    1

    art. 199 k.k. (molestowanie seksualne z nadużyw. stos. zależności)

    10

    2

    -

    9

    1

    art. 200 par. 1 k.k. (obcowanie płciowe z osobą poniżej lat 15)

    157

    80

    14

    162

    162

    art. 201 (kazirodztwo)

    5

    3

    -

    1

    -

    art. 202 par. 1 k.k. (rozpowszechnianie pornografii)

    3

    1

    1

    5

    -

    art. 202 par. 2, 3 k.k. (produkcja i prezentacja pornografii osobie poniżej lat 15)

    16

    8

    -

    20

    14

    art. 202 par. 4 (posiadanie pornografii z udz. małolet. poniżej 15 l.)

    1

    1

    -

    1

    1

    art. 203 k.k. (zmuszanie do uprawiania prostytucji)

    9

    5

    -

    9

    1

    art. 204 par. 1, 2 k.k. (stręczycielstwo, sutenerstwo)

    15

    4

    -

    -

    -

    art. 204 par. 3 k.k. (sutenerstwo wobec osób małoletnich)

    1

    2

    -

    3

    3

    RAZEM

    355

    189

    23

    328

    203

    W 2004 r. zanotowano wzrost ilości pokrzywdzonych małoletnich ofiar przestępstw z art. 200&1 KK ze 140 do 162 (15,7%).

    Podejmowane przez Policję działania w zakresie ujawniania i zapobiegania przestępstwom o charakterze seksualnym wobec dzieci ukierunkowane były przede wszystkim na:

    W maju 2004 roku Wydział Prewencji KWP w Poznaniu oraz Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej przy Urzędzie Marszałkowskim zorganizował konferencję międzyresortową nt. „Zintegrowanego systemu środowiskowej pomocy rodzinie w sytuacji kryzysowej” w trakcie której prof. dr hab. Maria Beisert z Instytutu Psychologii UAM mówiła o przemocy seksualnej wobec nieletnich. Koordynator Polskiego Programu Prewencji Handlu Kobietami z Fundacji La Strada p. Stana Buchowska poruszyła temat handlu kobietami, dziećmi, prostytucji wśród nieletnich. w grudniu 2004 roku Wydział Prewencji KWP w Poznaniu i Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza zorganizował sesję naukową na temat „Dziecko jako ofiara przestępstwa”, na której poruszano m.in. tematykę psychologicznych konsekwencji nadużyć seksualnych wobec dzieci. Przy realizacji tych zadań Policja wielkopolska współpracuje z różnymi organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz bezpieczeństwa i pomocy dzieciom. Podejmuje szereg inicjatyw i przedsięwzięć mających na celu zwiększenie efektywności ujawniania czynów przestępczych w tych kategoriach, m.in. stwarzając odpowiednie warunki do przesłuchań dzieci ofiar przemocy. Wychodząc naprzeciw tym problemom w 2004 roku na terenie 7 jednostek otwarto kolejne „niebieskie pokoje”. Na terenie woj. wielkopolskiego funkcjonują obecnie 32 „niebieskie pokoje” wykorzystywane do przesłuchań małoletnich ofiar przestępstw. Na szczególną uwagę zasługuje „niebieski pokój” w KPP Września. Powstał on z inicjatywy Policji przy współudziale Urzędu Miasta i Gminy we Wrześni. Spełnia wszystkie standardy wymagane dla tego typu pomieszczeń. Usytuowanie pokoju (odrębne wejście do pomieszczenia) powoduje, że dziecko nie zdaje sobie sprawy, iż znajduje się w komendzie Policji. Wmontowane w ścianę lustro weneckie (wkomponowane jako okno namalowane na ścianie domu) pozwala na uczestnictwo w przesłuchaniu kilku obserwatorom, którzy są obok w sąsiednim pokoju. Zainstalowana w pomieszczeniu niewidoczna kamera pozwala również na zarejestrowanie prowadzonych czynności. w 7 jednostkach „niebieskie pokoje” są wyposażone w podobne kamery jak ww. Ponadto realizowane są przedsięwzięcia, których celem jest przybliżenie i stworzenie ofiarom przestępstw możliwości kontaktu i uzyskania pomocy poprzez:

    Dużą rolę w ww. zagadnieniu spełnia otwarty we wrześniu 2003 roku z inicjatywy Wydziału Prewencji KWP w Poznaniu na terenie miasta Poznania Policyjny Punkt Pomocy Ofiarom Przestępstw, w którym każdy obywatel (zarówno w bezpośrednim kontakcie z dyżurującym policjantem lub telefonicznie) może uzyskać fachową, merytoryczną poradę dotyczącą nurtującego go problemu, jak również informacje o dalszym ewentualnym postępowaniu. Policjanci pełniący dyżury w Policyjnym Punkcie Pomocy Ofiarom Przestępstw w 2004 roku przyjęli 137 (w ub. r.47) osób. Udzielono również 35 porad telefonicznych. Zakres problematyki oraz ilość udzielonych porad związana była przede wszystkim z:

    Przykłady najbardziej bulwersujących spraw:

    KMP Poznań

    Lekarz pediatra pracujący w poradni sportowej wykorzystywał seksualnie dwie małoletnie pacjentki. Dwunastoletnią gimnastyczkę, która przyszła na badania kontrolne, pod ich pretekstem dotykał jej intymnych miejsc. Na innej małoletniej lat 16 dokonał po uprzednim podaniu środków usypiających - innych czynności seksualnych. Podczas prowadzonego postępowania przeciwko matce znęcającej się nad swoimi dziećmi, udowodniono jej fakt wykorzystywania seksualnego 8-letniego syna. Wobec podejrzanej zastosowano areszt tymczasowy. Mężczyzna l. 50 (bez stałego miejsca zameldowania), konkubent matki małoletniej l. 11, zmuszał ją do dotykania jego narządów płciowych. Zdarzenie miało miejsce w domu ofiary. Mężczyzna l. 58 zmuszał dziewczynkę l. 4,5 do dotykania swoich intymnych części ciała oraz obnażał się przed dzieckiem. Sprawcą okazał się dziadek dziecka. Zdarzenie miało miejsce w domu ofiary. Nieustalony mężczyzna sfotografował w różnych pozach bawiących się chłopców l. 5 i 6, a następnie dokonał wobec nich innych czynności seksualnych. Zdarzenie miało miejsce w bramie domu, w którym mieszkają ofiary. Do Komisariatu Policji w Mosinie zgłosił się mieszkaniec tej miejscowości i poinformował, że jego 15-letni syn był molestowany przez nieznanego mężczyznę. Policjanci ustalili, że chłopak przed południem będąc na miejskim targowisku został zaczepiony przez nieznanego mężczyznę. Po krótkiej rozmowie człowiek ten zwabił go do pobliskiego lasu. Tam dopuścił się czynów lubieżnych i zgwałcenia. w trakcie przesłuchania piętnastolatek podał rysopis podejrzanego. Wieczorem około godziny 18:30 policjanci patrolujący miasto natrafili na mężczyznę, który był podobny do poszukiwanego. Okazał się nim Mirosław Ch. lat 44, pochodzący z powiatu kościańskiego. w przeszłości zatrzymany mężczyzna był notowany za czyny podobne. w trakcie przesłuchań przyznał się do gwałtu. w dniu 27. 12. 2004 r. Dyrektor Przedszkola w Poznaniu zawiadomiła, iż od miesiąca września 2004 r. do dnia zgłoszenia - niepełnosprawny , nie mówiący małoletni lat 6 jest molestowany seksualnie przez swojego dziadka.

    8. Bezdomność, bezrobocie, żebractwo

    Bezdomność

    Liczba osób bezdomnych na terenie województwa wielkopolskiego szacowana jest na około 1500 osób. Konkretna liczba jest trudna do ustalenia z uwagi na stałą migrację tych osób, związaną m.in. z panującymi warunkami atmosferycznymi i porą roku. Bezdomność, jeszcze przed kilku laty skorelowana z samotnością, staje się problemem rodzinnym i społecznym. Relatywnie w placówkach opiekuńczych przebywa coraz więcej rodzin oraz rodzin niepełnych - samotnych matek i ojców z dziećmi. Od roku 1999 przyczyny bezdomności w zasadzie są niezmienne tj.:

    1. konflikty z rodziną, przy czym najczęściej bezdomnymi z tej przyczyny były:

    - ofiary przemocy,

    - samotne matki z małymi dziećmi,

    - emeryci i renciści wymeldowani przez własne dzieci;

    1. alkoholizm, który uniemożliwia właściwe funkcjonowanie w społeczeństwie. Problem ten dotyczy w większości alkoholików, którzy opuścili rodzinę;

    2. eksmisje, najczęściej z przyczyn: niepłacenie czynszu, opuszczenie zakładu karnego lub placówek opiekuńczo - wychowawczych, inne przyczyny, wśród których najczęściej wymieniony był wybór stylu życia i „katastrofy życiowe”

    W większości przypadków czynami popełnionymi przez bezdomnych są najczęściej czyny wyczerpujące znamiona wykroczeń takich jak:

    Reasumując stwierdzić należy, że zagrożenie, jakie stwarzają bezdomni nie stanowi istotnego problemu dla Policji i wynika niemal całkowicie z ciężkiej sytuacji życiowej, w jakiej się znaleźli. Niezależnie od tego policjanci służb patrolowych w codziennej pracy podejmują stosowne czynności wobec osób bezdomnych. Na bieżąco przekazywane są służbie patrolowej aktualne wykazy działających na podległym terenie instytucji, do których mogą być kierowane osoby wymagające opieki. Utrzymywana jest ścisła współpraca z władzami samorządowymi, Ośrodkami Pomocy Społecznej, Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie, które prowadzą ośrodki dla bezdomnych. Na terenie województwa wielkopolskiego funkcjonują:

    Bezrobocie

    Według danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Poznaniu, w roku 2004 stopa bezrobocia w województwie wielkopolskim wynosiła 15,9%. w poszczególnych powiatach kształtowała się ona na różnym poziomie. Bezrobocie przekraczające 20% występowało na terenie działania następujących komend powiatowych i miejskich Policji:

    - KMP Konin - 26,7%,

    - KPP Chodzież - 23,1%,

    - KPP Czarnków - 23,9% -

    - KPP Gniezno - 23,0%

    - KPP Jarocin - 23,9%,

    - KPP Koło - 24,6%,

    - KPP Oborniki - 20,8%,

    - KPP Pleszew - 24,3%,

    - KPP Słupca - 25,1%,

    - KPP Wągrowiec - 25,1%,

    - KPP Turek - 22,1%

    - KPP Złotów - 25,9%,

    - KPP Września - 21,6%,

    - KPP Środa Wlkp. - 21,4%,

    - KPP Międzychód - 22,1%.

    Zjawisko to ma niewątpliwie znaczący wpływ na rozmiar przestępczości zarówno dorosłych jak i młodzieży. Na podstawie danych zawartych w rejestrach spraw wynika, że na ogólną liczbę 45463 osób podejrzanych, które popełniły 171174 przestępstw - 11817 to osoby bezrobotne.

    Dominującymi kategoriami przestępstw, których dopuściły się osoby bezrobotne, to:

    Specjaliści ds. nieletnich w ramach pomocy młodzieży zagrożonej bezrobociem ściśle współpracują z ośrodkami Ochotniczych Hufców Pracy. Zgodnie z przepisami Ustawy z dn. 13.06.2003 r. o zatrudnieniu socjalnym - Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu wypracował w grudniu 2004 r. procedury kierowania, przyjęcia i uczestnictwa osób bezdomnych, bezrobotnych do Centrum Integracji Społecznej w Poznaniu. Takie osoby uczestnicząc w projekcie tzw. zatrudnienia socjalnego otrzymują w pierwszym miesiącu 50% zasiłku dla bezrobotnych tj. 252,10 zł, w następnych miesiącach 80%, tj. 403,36 zł. Warunkiem otrzymania tych funduszy jest uczestnictwo przez 11 miesięcy trwania projektu. Powiatowy Urząd Pracy w Koninie w ramach udzielania pomocy młodzieży zagrożonej bezrobociem uruchomił następujące programy:

    Inną formą aktywizacji zawodowej osób, które poszukują zatrudnienia są organizowane przez Urzędy Pracy różnego rodzaju kursy, które mogą przyczynić się do podnoszenia kwalifikacji zawodowych a tym samym ułatwiają znalezienie pracy.

    Żebractwo

    Na terenie powiatu wągrowieckiego ujawniono 2 osoby żebrzące narodowości ukraińskiej - matka i dziecko - w stosunku do których wszczęto postępowanie deportacyjne. Na terenie województwa wielkopolskiego ujawniono 3 nieletnich żebrzących okazjonalnie. Nieletni żebrali pieniądze od przechodniów oferując za otrzymane datki ulotki reklamowe wcześniej zabrane z banków bądź innych instytucji.

    9. Samobójstwa

    Problem samobójstw dzieci i młodzieży jest skomplikowanym aspektem zachowań, które są krzykiem rozpaczy na brak zrozumienia i wsparcia ze strony najbliższych. Wśród najbardziej widocznych sygnałów ostrzegających o tym, że dziecko czy młody człowiek jest zagrożone zamachem samobójczym są zmiany w jego zachowaniu, komunikacji werbalnej i niewerbalnej. w 2004 r. na terenie województwa wielkopolskiego stwierdzono 43 zamachy samobójcze z udziałem dzieci i młodzieży. Zanotowano spadek zamachów samobójczych wśród osób małoletnich i młodocianych o 5 czynów. Na decyzję poprzedzającą dokonanie takiego zamachu samobójczego mają wpływ między innymi: