29. TEORIA KOMUNIKOWANIA MASOWEGO
TEORIA KOMUNIKOWANIA MASOWEGO - WYKŁAD 4.10.03 r.
LITERATURA:
Tomasz Goban -Klas „Media i komunikowanie masowe.. Teorie i analizy prasy, radia, TV i internetu.”
M. Kuncznik, A. Ziptel „Wprowadzenie do nauki o dziennikarstwie i komunikowaniu.”
Maciej Mrozowski „Między manipulacją a poznaniem. Człowiek w świecie mass-mediów.”
Jerzy Mikułowski -Pomorski, Z. Nęcki „Komunikowanie skuteczne?”
Kazimierz Krzysztofek „Komunikowanie międzynarodowe.”
Kwarciak „Co trzeba wiedzieć o reklamie.”
Stanisław Kuśnierski „Świadomość społeczna, opinia publiczna, propaganda.”
Bogusława Dobek -Ostrowska :Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne.”
Michalczyk „Media lokalne w systemie komunikowania.”
Zeszyty prasoznawcze - Walery Sławek
Studia medioznawcze - Janusz Adamowski
Bieżąca znajomość mediów redaktorzy naczelni gazet, członkowie KRR i TV, członkowie Rady Nadzorczej TV.
KOMUNIKOWANIE SPOŁECZNE
komunikowanie komunikowanie
interpersonalne masowe
Komunikowanie społeczne to interakcja społeczna, w której dokonuje się wymiana wiadomości tj. przekazywanie treści psychicznej tzn. tego co się myśli lub czuje osoba A osobie B.
Dochodzi do skutku dzięki językom naturalnym mowa, pismo.
Kanały mimika, gesty, dotyk, ruchy ciała.
Przekazywanie treści psychicznych odbywa się z reguły za pośrednictwem znaków, których najdoskonalszymi zbiorami są znaki naturalne ABC. Znaki są rzeczywistością materialną, można je widzieć, słyszeć, dotknąć.
Inna rzeczywistość materialna uśmiech, światła drogowe, plakaty itp.
Komunikacja wymaga także kodów, które określają wzajemne relacje znaków.
Przekazywanie i odbieranie znaków i kodów jest jedną z form aktywności społecznej.
Komunikacja jest centralną działalnością naszej kultury. Bez komunikacji nie może istnieć społeczeństwo. Komunikacja jest efektem rozwoju społeczeństwa.
Komunikacja interpersonalna to typ komunikacji społecznej dokonujący się w bezpośredniej styczności społecznej face to face (nie ma nic pomiędzy A i B). Nic nie oddziela partnerów od siebie, za jedyne takie narzędzie można uznać ludzkie wrodzone lub nabyte zdolności komunikacyjne.
Komunikowanie (się) interpersonalne zachodzi w pewnej wyidealizowanej sytuacji partnerskiej, stwarza możliwości porozumienia się partnerów. Jest demokratyczne. W praktyce ten demokratyzm jest zachwiany jedni są „skazani” na mówienie, inni na słuchanie.
Cechy komunikacji interpersonalnej:
dokonuje się różnymi kanałami (zmysły człowieka wzrok, słuch)
jest spontaniczne i ulotne tzn. nie utrwala się na ogół treści interakcji w tym procesie
istnieje bezpośredniość oraz ciągłość sprzężenia zwrotnego czyli wymiana ról między nadawcą a odbiorcą, możliwość korygowania lub żądanie wyjaśnień
pojemność kanałów komunikacyjnych jest nieograniczona i nie pociąga za sobą żadnych kosztów
istnieje możliwość stałego dostosowywania języka do partnerów i sytuacji komunikacyjnej
akty komunikacyjne są źródłem nowych treści o różnorodnym charakterze
naturalność procesu - umiejętności komunikacyjne nabywały jednostki w sposób nieformalny, zwykle od dzieciństwa i nie są one uczone (te umiejętności) przez instytucje wyspecjalizowane.
Komunikacja masowa to typ komunikacji społecznej, polegający na przekazywaniu za pomocą urządzeń technicznych jednolitych treści skierowanych do liczebnie wielkich, anonimowych i zróżnicowanych społecznie rzesz odbiorców.
Przekazywane treści są jawne tzn. publicznie dostępne, docierają do odbiorców szybko i w jednym mniej więcej czasie, są dostępne i krótko są aktualne.
W swej istocie komunikacja masowa jest procesem masowej tzn. prowadzonej przemysłowymi metodami produkcji i dystrybucji przekazów czyli informacyjnych treści symbolicznych przekazywanych do masowej konsumpcji.
Obejmuje trzy ogniwa:
nadawca
przekaz
odbiorca
a także zachodzące między nimi relacje.
Nadawca jest zorganizowaną instytucją komunikator zbiorowy i zawodowy.
Przekazy charakteryzują:
publiczny, otwarty charakter
zwielokrotnienie czyli multiplikacja (co to jest?)
cykliczność i schematyczność.
Odbiorca charakteryzuje go:
liczebność
rozproszenie
zróżnicowanie (heterogeniczność)
wspólny przedmiot zainteresowania (czyli komunikat).
TEORIA MASOWEGO KOMUNIKOWANIA - WYKŁAD 25. 10. 2003
Typy niewerbalnych kanałów komunikacyjnych:
dźwiękowe (wokalny) np.: o charakterze para lingwistycznym - krzyk, śpiew, śmiech
wizualne - wyraz twarzy, wymiana spojrzeń, gestykulacja, ruch ciała, ubiór, dystans między osobami
dotykowe - pogłaskanie, zetknięcie się ciał
zapachowe - woń ciała, wyczuwanie gazu
termiczny - ciepło cielesne
smakowy - doznania związane ze zmysłem smaku.
Poziomy (szczeble) komunikowania wg McQuaila:
komunikowanie masowe
komunikowanie instytucjonalne (między urzędami)
komunikowanie grupowe
komunikowanie interpersonalne (face to face)
komunikowanie intrapersonalne ( wewnętrzne)
NAUKA O KOMUNIKOWANIU
Nauka o komunikowaniu, aby mogła powstać jak każda nauka, musi spełniać 3 warunki:
musi zaistnieć przedmiot badań (w obiektywnej rzeczywistości muszą zaistnieć zjawiska i procesy, którym na pewnym etapie rozwoju towarzyszy refleksja naukowa)
utworzenie metod i technik badawczych, za pomocą, których usiłuje się opisać i zebrać dane na temat zjawisk i procesów ( wytworzenie specyficznego języka dla danej dyscypliny)
muszą powstać grupy ludzkie, które zajmują się daną dyscypliną ; muszą ci ludzie być profesjonalistami w podwójnym znaczeniu: muszą posiadać dane kompetencje oraz muszą się z danej dyscypliny utrzymywać.
Najwcześniej ta nauka kształtuje się w Stanach Zjednoczonych - lata 20 XX wieku, ale prawdziwy rozwój nastąpił gdy do grona badaczy amerykańskich dołączyli badacze brytyjscy.
W Polsce w latach 50 XX wieku - Walery Pisarek
Przedmiot badań nauki o komunikowaniu masowym - formuła Lasswella: kto? - ludzie, co? - treści analizy zawartość tekstu, jakim kanałem? - media, komu? - badanie odbiorców, z jakim skutkiem? - media oddziałują na społeczeństwo patrz książka na egzamin u Kolczyńskiego.
Ekonomia polityka
Media
technologia
Narzędzia i techniki badań:
kwestionariusz, ankieta
analiza zawartości prasy
obserwacja
eksperyment
analiza dokumentów prawnych.
Teorie prasy wg Kucznika:
autorytarna teoria prasy - poznanie prawdy ograniczone jest tylko dla niektórych mędrców
liberalna teoria prasy (zaczęła kształtować się w oświeceniu) - prasa powinna pełnić funkcję partnera w dyskusji a nie być instrumentem w rękach władzy
teoria odpowiedzialności społecznej - wyrasta z przeświadczenia, że przesłanki teorii liberalnej są zbyt proste; media mają pełnić funkcje misyjne, nie mają być tylko nastawione na zysk, mają mieć pewne zobowiązania wobec społeczeństwa, media mają być 4 władzą; prasa ma być wolna co nie znaczy, że ma „tracić z pola widzenia” interesy społeczeństwa
sowiecka teoria prasy - marksowsko-leninowska teoria prasy, media mają pełnić funkcje polityczne, nie ma być motywów zysków, prasa ma wspierać dążenia do osiągnięcia komunizmu, państwo może być właścicielem mediów
teoria mediów na rzecz rozwoju - media mają pomagać krajom 3 świata
teoria demokratycznego uczestnictwa - kładzie nacisk na horyzontalne więzi komunikacyjne, wielorakość, różnorodność, wymienność ról nadawcy i odbiorcy; ma pomagać w partycypacji.
FUNKCJE MASOWEGO KOMUNIKOWANIA
Komunikacja masowa jako system społeczny:
Komunikacja masowa jest zjawiskiem złożonym, przenikającym wiele dziedzin życia społecznego i odgrywającym doniosłą rolę w funkcjonowaniu społeczeństwa. Jest pewnym systemem, co oznacza, iż między poszczególnymi mediami jako elementem systemu oraz między nimi a ich społecznym otoczeniem ustala się zawsze pewien układ wielorakich związków i zależności. Komunikacja masowa jest zatem z jednej strony swoistym systemem społecznym z drugiej zaś jest względnie odrębnym podsystemem w ramach szerszego super systemu państwa.
Cechy systemu medialnego:
jest dynamiczny tzn. zmienny i aktywny wobec otoczenia (wywiera na nie wpływ)
jest wytworem historycznym tzn. zaczął się kształtować na określonym etapie rozwoju historycznego
jest rezultatem uwarunkowań społeczno-ekonomicznych
jest kształtowany na podstawie rozwiązywania sprzeczności w jego ramach (podlega dialektyce).
Stosunki zachodzące w ramach systemu (między elementami) tworzą strukturę komunikacji masowej.
Mają różnoraki charakter (są trwałe i dominujące):
polityczne - określają związki mediów z ośrodkami dyspozycji politycznej i ekonomicznej
prawne - normują status mediów, ich uprawnienia i powinności oraz zakres kontroli
osobowe - dotyczą polityki kadrowej, trybu rekrutacji pracowników, hierarchii i podległości służbowej
ekonomiczne - regulują tok produkcji przekazów i zasady funkcjonowania mediów.
Typy relacji między systemem medialnym
|
System wolnorynkowy |
System socjalistyczno- planowy |
Charakter dominującej relacji (zależności) |
relacje ekonomiczne, prawno-proceduralne o charakterze rywalizacji |
relacje polityczne, personalne o charakterze podporządkowania i współpracy |
Stopień spoistości (elementy)
|
mała spoistość, duże rozczłonkowanie (200 stacji radiowych), zróżnicowanie wewnętrzne silne, silne tendencje odśrodkowe |
duża spoistość, niewielkie rozczłonkowanie, brak odśrodkowych tendencji dezintegracyjnych |
Typologia funkcji mass mediów
Funkcja - to rola lub zadania.
Pisarek - funkcja to działanie lub przeznaczenie do działania danego elementu w układzie, do którego ten element należy.
Lasswell (1948 rok) 3 funkcje mass mediów:
obserwowanie otoczenia (środowiska) - celem dostrzegania pojawiających się w nim zagrożeń i możliwości, które mogą wpływać na porządek wartości ludzkich lub struktur danego społeczeństwa
koordynowanie reakcji poszczególnych elementów społeczeństwa na zmiany w jego otoczeniu
przekazywanie dziedzictwa społecznego z pokolenia na pokolenie.
Lazarsfeld, Marton 2 funkcje i 1 dysfunkcja mass mediów.
Funkcje:
funkcja nadawania statusu osobom, instytucjom, kwestiom publicznym „jeśli coś znaczysz znajdziesz się w kręgu zainteresowań mass mediów, a jeśli znalazłeś się w kręgu zainteresowań mass mediów to widocznie coś znaczysz”
funkcja wzmacniania norm społecznych przez piętnowanie zachowań wobec nich dewiacyjnych.
Dysfunkcja:
funkcja narkotyzująca tzn. iż polega na postępującym uzależnieniu odbiorców od środków przekazu (mass media pochłaniają coraz więcej czasu, w rezultacie zastępują rzeczywisty kontakt z otoczeniem sztucznym kontaktem, a uczestnictwo w życiu społecznym apatią i biernością).
Roland Burkardt (niemiecki badacz) 3 funkcje mass mediów:
funkcja społeczna - głównie funkcja socjalizacyjna (umiejętność życia w społeczeństwie)
funkcja socjalizacji politycznej - uczestnictwo w życiu politycznym (uczenie się tego dzięki mediom)
media skracają drogę między popytem a podażą reklama, stymulują rozwój ekonomiczny.
TEORIA MASOWEGO KOMUNIKOWANIA - WYKŁAD 22. 11. 2003
Temat: Opinia publiczna.
Opinia publiczna = opinia społeczna
Geneza pojęcia
Przełom XIX/XX wiek największy wpływ na kształtowanie się opinii publicznej wywarł francuski filozof - Tarde. Wg niego opinia publiczna to chwilowa mniej lub bardziej logiczna grupa sądów odpowiadających zagadnieniom doby bieżącej, które w licznych odbitkach kursują wśród ludzi zamieszkujących jeden i ten sam kraj, należących do jednej warstwy społecznej.
Wolter Lippmann wprowadził pojęcie stereotypu - najważniejszy składnik opinii publicznej (wg niego).
Stereotyp - uproszczony sposób widzenia świata.
Opinia publiczna - obrazy wzajemnych stosunków między ludźmi, ich potrzeby, zamierzenia oraz obrazy samych ludzi powstałe w ich umysłach.
Lata '60 XX wieku - Wilson czy jest możliwa pełna definicja opinii publicznej? Czy jest ona zbiorem opinii poszczególnych ludzi czy też pewnym stanem świadomości społecznej? Dwie szkoły:
I szkoła - empiryczna (ilościowa, Allport) - twierdzi, iż opinia publiczna jest sumą opinii poszczególnych jednostek; opinia publiczna jest mierzalna za pomocą kwestionariusza, ankiety.
II szkoła - jakościowa nie zgadza się z ilościową; opinia publiczna to stan świadomości społecznej o charakterze jakościowym zawierającym przeciwstawne poglądy na określony temat - Blumler.
Współczesna definicja opinii publicznej:
Stanisław Kuśnierski opinia publiczna to dynamicznie zmieniający się stan świadomości dużych grup społecznych, składający się z poglądów i przekonań mniej lub bardziej trwałych odnoszący się do kwestii zazwyczaj dyskusyjnych, których rozwiązanie ma bezpośredni lub pośredni wpływ na aktualne bądź przyszłe interesy społeczeństwa.
Składniki opinii publicznej (3):
podmiot opinii publicznej są nimi zbiorowości ludzkie na różnych szczeblach społecznych organizacji, które przy definiowaniu istoty opinii publicznej są określane jako grupy społeczne, zbiory
przedmiot opinii publicznej są nim konkretne sprawy i kwestie o charakterze kontrowersyjnym dotyczące w jakimś stopniu sytuacji życiowej ludzi uczestniczących w tworzeniu opinii publicznej
manifestowanie się opinii publicznej jest to wynikiem uzewnętrzniania się poglądów dzięki zachodzącym w grupach procesom interakcji (o charakterze bezpośrednim face to face, pośrednim - media).
Proces kształtowania się opinii publicznej jest to problem skomplikowany.
Czynniki kształtujące:
wyobrażenia o interesach grupowych np.: opinia publiczna w kwestii prywatyzacji majątku narodowego
wzory kulturowe (opinia publiczna jest zależna od doświadczeń ludzkich)
stereotypy (uproszczone typy rozumowania). Źródłem stereotypów są czynniki poznawcze, czyli jednostronne uogólnienia i uproszczenia.
czynniki psychiczne - zabarwienie emocjonalne i skłonność do wyobrażania zjawisk, etnocentryzm grupowy, nietolerancja wobec innych grup
mity - nieuzasadnione irracjonalne wyobrażenie o rzeczywistości społecznej stanowiący wyraz pragnień grupowych, racjonalizację uprzedzeń i antagonizmów międzyludzkich
przesądy i uprzedzenia, przesąd to mocno zakorzenione nie poddające się zdrowemu rozsądkowi i naukowej weryfikacji przekonanie
pogłoski i plotki - powstają jeśli społeczeństwo jest nie doinformowane w jakiejś sprawie oraz gdy nie wszyscy rozumieją przekazywane komunikaty
wiedza o faktach (czynnik pożądany).
Czynniki możemy podzielić na dwie grupy:
empiryczne, teoretyczne, zdroworozsądkowe - przeważają w procesie tworzenia opinii publicznej
emocjonalne, irracjonalne.
Cechy opinii publicznej
Cechy uniwersalne warunkujące jej wewnętrzną strukturę i stanowiące przesłankę jej ogólnej charakterystyki:
dynamika i zmienność opinii publicznej (niekiedy reakcje ludzi szybko się ujawniają i szybko gasną)
kierunkowość i konkretność - wiąże się z zależnością opinii od uwarunkowań społecznych, opinia publiczna ujawnia się najczęściej wówczas gdy pojawia się jakiś problem, wobec którego ludzie nie mogą pozostać obojętni
wielopostaciowość i wielowątkowość
dyskusyjność i kontrowersyjność.
Rzadko się zdarza, żeby opinia publiczna osiągnęła consensus.
Funkcje opinii publicznej (3):
integracyjna - opinia publiczna łączy różnego typu zbiorowości zarówno te o charakterze homogenicznym jak i luźne grupy społeczne lub jednostki w jedną całość. Integracja może działać na kilku szczeblach: lokalnym, regionalnym, krajowym i globalnym.
konsultatywna - opinia publiczna „doradza” w jaki sposób rozwiązać różne problemy społeczne jest dość ważna
kontrolna - społeczeństwo zawsze reaguje swoimi ocenami na różne zjawiska, fakty i zachowania, które dotyczą jego szeroko rozumianych potrzeb i interesów. Kontrola ta w odróżnieniu od kontroli państwowej realizowana jest w imieniu samych obywateli i nie jest reglamentowana żadnym ustawodawstwem.
Badanie opinii publicznej (ośrodki - OBOP, CBOS itd.):
ankiety
próba warstwowa (pod względem płci, wieku, miejsca zamieszkania itp.)
próba losowa (w Urzędzie Miejski losuje się nazwiska osób i idzie się do nich, aby przeprowadzić ankietę).
Temat: Publiczność mass mediów.
Publiczność = audytorium
Pojęcie audytorium wzięło się z tradycji grecko-rzymskiej.
Robert Park audytorium medialne „traktował” jako masę, cechy:
heterogeniczność składu społeczności
anonimowość członków
istnienie słabych interakcji między nimi oraz ograniczona wymiana doświadczeń i fizyczne rozproszenie
luźna organizacja oraz brak zdolności do wspólnego działania.
Aktualnie publiczne media (pojęcie społeczne) = rynek medialny (pojęcie ekonomiczne).
Rynek medialny akt kupowania lub konsumpcji.
Typologie publiczności:
I Kryterium zachowań medialnych:
publiczność potencjalna - mają zdolność do odbierania danego medium lub przekazu (np.: mieszkają w pobliżu radiostacji)
publiczność aktualna - dociera do przekazu
publiczność płacąca - kupuje dane media (kupują gazety, płacą abonament)
II Kryterium częstotliwości:
stali - każdego dnia mają kontakt z mediami
dorywczy - korzystają z mediów np.: 2 razy w tygodniu
sporadyczni - korzystają z mediów np.: 3 razy w miesiącu
III Kryterium zainteresowania (McQuaila):
publiczność jako grupa społeczna np.: grupa etniczna, społeczność lokalna to audytorium jest stabilne, często nawiązuje kontakt z medium
subkultury gustów formułuje się na podstawie indywidualnych potrzeb istniejących niezależnie od mediów np.: filateliści
grupy fanów tego rodzaju audytorium powstaje na podstawie zainteresowania szczególnym artystą, reżyserem lub rodzajem treści, gatunków - jego skład zmienia się w czasie.
Problem kształtowania się audytorium medialnego:
warunki życiowe
preferencje treściowe.
Problem aktywności audytorium:
jest pasywne
jest aktywne poprzez:
dokonuje selekcji płynących treści zgodnie z potrzebami
wykazuje opór wobec sugerowanych treści
wykazuje pragmatyzm
rozmowa o treściach.
1480
Wyszukiwarka