Podkrólestwo: Placozoa
Typ: Placozoa (płaskowce)
ciało płatkowate, grzbieto- brzusznie spłaszczone
na powierzchni ciała liczne rzęski
poruszanie za pomocą rzęsek lub ruchami pełzakowatymi
strona brzuszna grubsza tzw. gastroderma (komórki figiczne i gruczołowe)
między epidermą a gastroderma galaretowata mezenchyma
rozmnażanie płciowe i bezpłciowe (podział, pączkowanie)
występują w litoralu ciepłych mórz na powierzchni glonów
tylko 1 przedstawiciel Trichoplax adhaerens
Typ: Cnidaria
kilkanaście tysięcy gatunków
większość morska lecz są również gatunki słodkowodne
zamieszkują wody czyste, dobrze natlenione
prowadzą pelagiczny i osiadły tryb życia
kolonijne i wolno żyjące
dwuwarstwowa organizacja ciała
cechuje je symetria promienista
występuje polip i meduza
po raz pierwszy pojawiają się tkanki i układy
występują różnego typu parzydełka
rozmnażanie bezpłciowe (różnego rodzaju) i płciowe (przemiana pokoleń, larwa- planula)
Podtyp: Metagenetica
obecność przemiany pokoleń
Gromada: Hydrozoa (stułbiopławy)
u hydropolipów jama chłonąco- trawiąca pozbawiona przegród
hydromedyzy zaopatrzone w żagielek (vellum)
bezkomórkowa, cienka mezoglea (u polipów i meduz)
ektoderma obok funkcji ochronnej i odbierania bodźców pełni również funkcje rozrodcze (z jej komórek powstają gamety)
rozmnażanie bezpłciowe i płciowe
żyją samotnie lub kolonijnie
morza, wody wysłodzone, słodkie
Rząd: Hydroida (stułbiowce, dzwonkopławy) - do tego rzędu zalicza się wszystkie stułbie jakie żyją w naszych wodach
Chełbia nie parzy- można ją wziąć do ręki i nic się nie stanie, ale jeżeli ktoś nadepnie i pojawiają się rany w skutek wystrzelenia parzydełek to tylko przez bełtwę festonową
zasadniczą postacią jest osiadły polip
polip rozmnaża się wegetatywnie (podział, pączkowanie); meduza płciowo
w przemianie pokoleń- planula (postać larwalna)
meduzy wolnopływające lub zrośnięte z polipem
duża zdolność do regeneracji
Pelmatohydra oligactis (Błaszak str. 102)
(Zdjęcie polipa w słoiku- stułbia); gatunek który jest generalnie słodkowodny, ale zdarza się że spotyka się go u ujść rzek do morza- w zbiornikach, meandrach gdzie ta woda jest lekko słonawa- wyjątkowy przypadek
Chlorohydra viridissima (Błaszak str. 102)
Bardzo popularna, stułbia zielona- symbioza z jednokomórkowymi chlorellami
Hydra vulgaris (Błaszak str. 102)
Stułbia płowa, najbardziej popularna, najliczniejsza w naszych zbiornikach wodnych, osiadłej, prowadzącej z reguły tryb życia kolonijny (kolonie tworzone przez osobniki zupełnie nie zależne- nie zrośnięte jamami chłonąco- trawiącymi)
Gatunki morskie, typowo kolonijne:
Obelia pumila - w Bałtyku można spotkać(Błaszak str. 105)
Dynamena pumila
Rząd: Milleporida
Wszyscy myślą generalnie że rafy koralowe są tworzone przez koralowce, bardzo duży udział w tworzeniu raf mają przedstawiciele tego rzędy; REAL- akwaria
Gatunki wyłącznie morskie występujące w strefach płytkich
Polipy kolonijne, polimorficzne
Meduzy wolno żyjące, uwstecznione
Tworzą rafy razem z koralowcami
Millepora alcicornis (Błaszak str. 107)
Rząd: Siphonophora Rurkopławy
występują tu gatunki wolno pływające i kolonijne
Rzadko się zdarzają wolno pływające, częściej występują dość mocno rozbudowane kolonie; bardzo często w obrębie tej koloni te osobniki które w niej występują są przystosowane do pełnienia określonych funkcji
występuje polip i meduza
Często meduza jest bardzo silnie uwsteczniona, w zasadzie tylko i wyłącznie do takiego worka przyczepionego z boku do kolonii produkującego gamety
tworzą bardzo skomplikowane morfologicznie i fizjologicznie kolonie (gastrozoidy, daktyloidy, gonozoidy, pneumatofory)
To są osobniki które są polipami przystosowanymi do pełnienia określonych funkcji, mamy takie które pełnią funkcję trawienną (gastrozoidy); mamy tzw. daktyloidy które najczęściej pełnią funkcję bądź czuciową bądź ochronną, czyli w boku tych daktyloidów czyli wokół czułek daktyloidów bardzo często występują liczne parzydełka rozmaitych typów; są tzw. gonozoidy czyli te które będą brały udział w reprodukcji, bardzo często tymi gonozoidami są przekształcone meduzy; mamy również tzw. pneumatofory ponieważ część z tych koloni unosi się na powierzchni wody, to te pneumatofory właściwie spełniają rolę takich troszeczkę pęcherzy pławnych (będziemy mieli 2 takie charakterystyczne gatunki z których 1 pływa po powierzchni, tworząc bardzo liczne kolonie tzw. kołmidia, natomiast drugi z reguły zamieszkuje toń wodną ale dzięki właśnie tym pneumatoforom w obrębie których może zmieniać się poziom gazów, również on dzięki temu może zmieniać głębokość
wyłącznie morskie
Bardzo często zamieszkują takie wody które są wodami bardzo ciepłymi, czyli takie wody tropikalne bądź subtropikalne- częściej, bo w zasadzie ma charakter kosmopolityczny, czyli występuje w bardzo wielu zbiornikach czy to oceanach czy morzach, ale pod warunkiem że są to najczęściej ciepłe zbiorniki i do tego jeszcze czasami dość znacznie wysolone
planktonowe i pelagiczne
rozmnażanie bezpłciowe i płciowe
występuje larwa- syfonula
Larwa dość charakterystyczna, w zasadzie bardzo zbliżona do planuli, ale z racji tego że mamy tutaj tzw. rurkopławy również larwa ma swoją nazwę ze względu na specyfikę takiego rzędu
Rozbudowana kolonia- zd:
- Nektosom- ta część która wystaje ponad linię wody
- pneumatofory wypełniane gazem
- pod powierzchnią wody zanurzona jest dalsza część koloni i tutaj mamy kormidia (kolonie)
- odpowiedniki polipów trawiennych tzw. gastrozoidy
- niekiedy nici gastrozoidów- mogą służyć do chwytania pokarmu bo należy pamiętać o jednej rzeczy, że takie kormidia czy tego typu gatunki które widzimy to w większości są gatunkami drapieżnymi- polują na inne zwierzęta najczęściej jakieś drobne ryby; i takie właśnie ramiona gastrozoidów mogą do tego służyć
- gonozoidy- bardzo silnie zredukowane meduzy
- podstawa koloni z której poszczególne kormidia się odłączają bo bywa też tak że po wytworzeniu pewnej liczby kormidiów taka duża kolonia może się rozpaść i każde kormidiów będzie jakby początkiem nowej kolonii; rzadko takie osobniki pływają w pojedynkę
Physalia physalis (Błaszak str. 110) Żeglarz portugalski
Kosmopolityczny, z bardzo charakterystycznym żagielkiem, niekiedy czułki zawierające parzydełka takiego kormidium mogą się ciągnąć na długości kilkudziesięciu metrów, bardzo silnie parzące dla człowieka, gatunek groźny, często jest tak że taki żeglarz nie pływa w pojedynkę tylko tworzą się ławice które mają (do tego bardzo ładne bo są różnokolorowe) ale o powierzchni kilkudziesięciu czasem kilkuset metrów kwadratowych, także jeśli się wpadnie w taką ławicę to kończy się to dla człowieka tragicznie
Physophora hydrostatica (Błaszak str. 109)
Mniejszy, zamieszkujący morza bądź oceany bardzo silnie wysolone ale również ciepłe, dość popularna w oceanie Atlantyckim, zamieszkujące na dość znacznych głębokościach; swoją nazwę zawdzięcza przede wszystkim takiej bardzo charakterystycznej luminescencji oraz temu że pneumatofor ma możliwość zmiany objętości; i ten gatunek może pływać przy powierzchni albo znajdować się na dość znacznej głębokości pod lustrem wody
Gromada: Scyphozoa Krążkopławy
wyłącznie morskie prowadzące przybrzeżny tryb życia
postacią dominującą jest meduza
(co nie oznacza że w cyklu rozwojowym brak jest polipa, bo polip występuje, rozmnaża się bezpłciowo, ale jest wyraźnie formą zredukowaną w stosunku do meduzy i będziemy mieć również takie gatunki gdzie ten polip będzie bardzo silnie uwsteczniony
u scyfomeduz brak jest żagielka i występuje obfita mezoglea
scyfopolipy drobne, u niektórych gatunków nie występują
od hydropolipa różni go obecność w jamie chłonąco- trawiącej 4 przegród
polip osiadły, rozmnaża się tylko bezpłciowo
rozmnażanie bezpłciowe (pączkowanie, strobilizacja) i płciowe
gonady meduz mają zwykle jaskrawe zabarwienie
Rząd: Semaeostomae (pominięty- nie omawiany- tylko przedstawiciele):
Tylko chełbia modra jest taka blada
Aurelia aurita (Chełbia modra, bałtycka) (Błaszak str. 98)
Nie dużych rozmiarów, rozpoznaje się samca i samicę po gonadach: samica ma właśnie takie żółtawe, samiec- mleczno białe, można spotkać ją od mniej więcej od przełomu maja czerwca do końca sierpnia na wybrzeżu, nie w każdym miejscu- im bliżej granicy z Niemcami tym rzadziej występuje, dużo częstsze przepadki są w okolicach zatoki gdańskiej (tam jest dość sporo tych osobników), nie jest to gatunek parzący czyli właściwie (parzydełka ma) natomiast po spotkaniu z tym osobnikiem nic się wielkiego stać nie powinno; i to jest taki nasz rodzimy gatunek jeżeli chodzi o krążkopławy- innych nie ma
Cyanea capillata (Bełtwa festonowa) (Błaszak str. 98, 121)
Czasami zdarza się że przypływa do Bałtyku: szczególnie w okresie zimowym, jesienno zimowy, ale bywa też że pojawia się w takim okresie, jeżeli lato nie jest zbyt ciepłe to może się pojawić również w okresie późno wiosennym i wczesno letnim, przepływa z morza północnego; jest to największa żyjąca współcześnie meduza; średnica dzwonu przekracza 2 metry, jeżeli doliczymy sobie czułki to u takiej dużej Bełtwy jest to od 30 do 30- kilku metrów- tylko w morzu północnym, Atlantyku; w morzu Bałtyckim osiąga tak kilkanaście cm; dość silnie parząca; jeżeli się zdarzają przypadki poparzeń to najczęściej są wywołane przez Bełtwę festonową; szczególnie u dzieci może powodować niekiedy dość rozległe rany na stopach np. jeżeli się na nią nadepnie
Pelagia noctiluca (Błaszak str. 99)
Bardzo mocno rozpowszechniona przede wszystkim w morzu śródziemnym, również w oceanie atlantyckim, indyjskim; to jest właściwie gatunek który można uznać za gatunek kosmopolityczny, o niedużych wymaganiach troficznych, dość mocno rozpowszechniony, swoją nazwę zawdzięcza takim bardzo charakterystycznym świecącym gonadom; również gatunek który jest dość parzący i niekiedy przy zebraniu się dość dużej ławicy jest przyczyną dość dużych strat jeżeli chodzi o hodowlę niektórych ryb które znajdują się w pobliżu otwartych wód morskich. Bywają takie ławice które liczą sobie kilkanaście kilometrów kwadratowych także tam są setki tysięcy osobników wtedy; bardzo często bywa też tak że szczególnie jeśli ktoś lubi pływać na desce surfingowej to powinien być wyposażony właśnie w taki piankowy skafander- to nie jest wymysł- ten skafander chroni przede wszystkim przed jedną rzeczką a mianowicie po wpadnięciu w ławicę takich osobników można wyjść powrotem, bo bez już się po prostu nie da. Poparzenia są naprawdę na tyle rozległe że człowiek jest się wstanie po prostu utopić. Dlatego też te skafandry zakłada się nie z zimna.
Gromada: Cubozoa (Kostkopławy, meduzy kostkowe)
Gdybyśmy rozpatrywali najbardziej jadowite zwierzęta jakie występują to te są najbardziej jadowite. Z reguły meduza liczy sobie maksymalnie do 2- 3 cm średnicy, jeżeli chodzi o dzwon, a są i mniejsze. Natomiast obliczono że osa morska zawiera tyle jadu który byłby w stanie zabić 60 dorosłych osób za jednym razem.
Kiedyś meduzy kostkowe były włączane do Krążkopławów, natomiast od pewnego czasu, od kilku lat, ze względu właśnie na takie bardzo charakterystyczny kwadratowy kształt (od góry jak się patrzy to meduza ma kształt takiego kwadratu, takiej kostki) i dlatego pojawiły się tzw. kostkopławy. Okazało się że mają one coś co przypomina troszeczkę zmysł wzroku, czyli potrafią doskonale lokalizować swoją ofiarę. Selekcjonują ofiary pod względem wielkości, duża część meduz kostkowych tą umiejętność posiada, to znaczy nie kąsają ofiar o których wiedzą że i tak się nie uda strawić, ani zabić za pierwszym razem. Także bywa tak, ze np. jeżeli taka meduza kostkowa obdarzona jest mniejszą ilością jadu czyli nie jest w stanie wyrządzić człowiekowi szkody to po prostu go omija i woli polować na przykład na mniejsze ryby które wiadomo że się uda zabić i potem strawić.
meduza w kształcie kostki
meduza posiada fałd brzeżny i grube ramiona z jamą
silnie parzące, bardzo niebezpieczne
nie występuje strobilizacja
występuje w ciepłych morzach
rząd zawiera 19 gatunków zgrupowanych w 2 rodziny
Wszystkie 19 gatunków- skrajne drapieżniki, jeżeli się porówna ilość upolowanego mięsa, które konsumują to wielokrotnie to przewyższa ich masę a są dość drapieżne.
Charybdea (Carybdea) marsupialis (Błaszak str. 101)
Nie dużych rozmiarów; jest niekiedy bardzo dużym problemem na plażach jeżeli chodzi o morze śródziemne, bo jest dość mocno rozpowszechniona w tamtych miejscach.
Chironex fleckeri (Błaszak str. 101) osa morska
Występuje najczęściej u zachodnich wybrzeży Australii i tam bardzo często plaża jest zamykana bo są to gatunki które żyją właściwie w strefie pływów czyli ten okres reprodukcji odbywa się cyklicznie, rzadko się zdarza że meduzy kopulują na otwartej przestrzeni morskiej, najczęściej ta kopulacja odbywa się w pobliżu brzegu i po kopulacji często duża część populacji zostaje wyrzucona na brzeg czyli po wydaleniu na zewnątrz gamet- jest to dla nich tak wyniszczający proces że po prostu one zdychają bardzo często i takie martwe są wyrzucane czasem w dość sporej ilości . Zanim się otworzy plaże są one przez ratowników przeczesywane czyli ciągnie się po prostu specjalną płachtę w którą łapane. Jeżeli znajdą choć 1 osobnika to plażą jest zamykana, bo jest to znak ostrzegawczy ze rozpoczyna się okres godowy.
Podtyp: Metagenetica
brak przemiany pokoleń
Gromada: Anthozoa koralowce
morskie, zamieszkują przede wszystkim wody ciepłe
tylko postać polipa
Brak jest meduzy, reprodukcja w zasadzie bezpłciowa
kolonijne i żyjące samotnie o przydennym trybie życia
Bardzo często żyjące w symbiozie z innymi rakami bądź rakami- szukają schronienia w obrębie muszli, bądź wykorzystują je jako środek lokomocji a te zapewniają mu ochronę w postaci czułek zawierających właśnie parzydełka
okolica gębowa spłaszczona w postaci tarczy gębowej
w jamie chłonąco- trawiennej liczne przegrody (6,8 lub wielokrotność 6)
W zależności ile mamy przegród w jamie chłonąco- trawiącej wyróżnia się 2 podgromady: Hexacorallia i Octocorallia
całkowity brak narządów zmysłów
mezoglea zawiera liczne elementy komórkowe i szkieletowe (wapienne bądź rogowe) tworzące szkielet wewnętrzny
Nie u wszystkich bo mogą być 2 rodzaje szkieletu: zewnętrzny, wewnętrzny
występuje również szkielet zewnętrzny- wapienny
rozmnażanie bezpłciowe i płciowe
Rozmnażanie płciowe dość rzadkie, bywa też taka sytuacja że mamy w obrębi koloni takie polipy które produkują gamety, czyli tutaj tak naprawdę bardzo silnie jedno z pokoleń jest uwstecznione i w zasadzie polip jest tutaj przygotowany do produkcji gamet;
w rozwoju larwa- planula
duże zdolności regeneracji
Przetrzymywane w formalinie tracą swoją barwę- formalina wypłukuje barwnik
Podgromada: Hexacorallia (korale sześciopromienne)
liczba ramion i przegród w jamie chłonąco- trawiącej: 6
polipy samotne lub kolonijne, znacznych rozmiarów
Kolonie o skomplikowanej budowie, ciągnące się przez wiele kilometrów czy zajmujące tak naprawdę dość duże powierzchnie bo tutaj, generalnie do koralowców będą zaliczane takie korale które tworzą tzw. rafy koralowe czyli tam mamy wiele tysięcy często osobników połączonych ze sobą w jedną jamę chłonąco trawiącą, czyli często jest tak że osobniki te są tak silnie wyspecjalizowane ze zanika właściwie taka indywidualność, czyli mamy grupy osobników które pełnią ściśle określone funkcje i do tego jeszcze są ze sobą zrośnięte tymi jamami- zanikają przegrody i tworzy się jedna wielka przestrzeń
brak szkieletu wewnętrznego
Żyjące samotnie polipy które nie wytwarzają szkieletu
rozmnażanie przez podział i pączkowanie
Rząd: Actiniaria Ukrwiały
polipy samotne
brak szkieletu
niektóre gatunki mogą się poruszać
żyją głównie w ciepłych morzach
Anemonie sulcata (Błaszak str. 112)
Anemonie equina (Ukwiał koński) (Błaszak str. 112)
Adamsia palliata (Błaszak str. 112)
Żyje w symbiozie z krabem pustelnikiem
Rząd: Madreporaria Korale madreporowe
w większości gatunki kolonijne
szkielet zewnętrzny wapienny
Czyli tzw. rafa która się tworzy w skutek odkładania tej płytki
występują tylko w wodach ciepłych
tworzą rafy koralowe
Gatunki z tego rzędu są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenie wody- ważne bio- wskaźniki jeśli chodzi o stopień zanieczyszczenia
Madrepora sp. (Błaszak str. 114)
Goniastrea sp.
Podgromada: Octocorallia
posiadają 8 pierzastych ramion i 8 przegród w jamie chłonąco- trawiącej
morskie, żyjące na różnych głębokościach
kolonijne
wiele gatunków ma szkielet wewnętrzny
Rząd: Gorgonaria
kolonie rozgałęzione
obfita mezoglea zawierająca skleryty wapienne oraz zwarty szkielet osiowy
szkielet osiowy zbudowany z węglanu wapnia, gorgoniny lub z gorgoniny wysycanej węglanem wapnia
Gorgonina- substancja która jest związkiem organicznym bardzo zbliżonym do sponginy
Corallium rubrum (Koral szlachetny, czerwony) (Błaszak str. 119)
Dość mocno rozpowszechniony np. w morzu śródziemnym ale też u wybrzeży Japonii pojawiające się coraz częściej- został tam przeniesiony w sposób sztuczny, dobrze się przyjął, wykorzystywany do wykonywania różnego rodzaju ozdób
Typ: Ctenophora Żebropławy
Z reguły kilku centymetrowe; nazwa bierze się od tego że widać jest z zewnątrz takie charakterystyczne żeberka
należą tu gatunki wyłącznie morskie (morza ciepłe)
mają różne kształty: kuliste, jajowate, postać wstęgi
odznaczają się wysoką zawartością wody (98%)
narządem ruchu są sklejone śluzem rzędy rzęsek („żeberek”)
koloblasty służą do zdobywania pokarmu
Ramiona chwytne, wykształcony układ pokarmowy- niedrożny (niektórzy dopatrują się otworów odbytowych) (otwór gębowy, gardziel, żołądek, kanał analny którym przesuwa się nie strawiona część pokarmu)
występuje szczytowy narząd równowagi (kopułka pod którą znajduje się statolit oparty na pęczkach rzęsek)
2 chwytne ramiona wyrastające z głębokich pochewek
Brak układu krążenia i oddechowego
Hermafrodytyzm
Mezoglea w postaci grubej warstwy, charakter tkanki tłuszczowej, w której tkwią komórki mięśniowe
Jama chłonąco- trawiąca drożna
2 bieguny: oralny z otworem gębowym i aboralny z narządem szczytowym i po bokach tego narządu mamy udrożniony układ pokarmowy czy też udrożnioną jamę chłonno- trawienną i tutaj te otwory są 2
2 bieguny ciała: oralny (z otworem gębowym) i aboralnym (z narządem szczytowym)
Rozmnażanie bezpłciowe (u niektórych gatunków laceracja) i płciowe
Larwa- cydipida
Dyssogonia (zdolność do rozmnażania płciowego larw)
Taka zdolność pojawia się również u kręgowców (zjawisko neotenii jest jakby w pewnym sensie fizjologicznym zbliżona do tzw. dyssogonii)
Pleurobranchia pileus (Parowitek) (Błaszak str. 137)
Gatunek spotykany w Morzu Bałtyckim, rzadko u wybrzeży Polski, najczęściej u wybrzeży Szwecji bądź Danii, niedużych rozmiarów polujący na inne zwierzątka
Cestus veneris (Pas Wenery) (Błaszak str. 138)
Beroe cucumis (Świętognica ogórkowata) (Błaszak str. 138)
Również występuje w morzu Bałtyckim