 | Pobierz cały dokument sztuka.wczesnochrzescijanska.plastyk.obrona.doc Rozmiar 560 KB |
Sztuka wczesnochrześcijańska
Malowidło przedstawiające Dobrego Pasterza (katakumby Domitylli)
Chleb i ryba (krypty Lucyny, katakumby Kaliksta, lata 20. III wieku)
Chrystus Dobry pasterz - mozaika z Mauzoleum Galli Placydii, poł. V wieku
Sztuka wczesnochrześcijańska, sztuka starochrześcijańska - sztuka pierwszych chrześcijan, wyrażająca ich przynależność religijną, powstająca w basenie Morza Śródziemnego. Przyjmowany zasięg czasowy jest różny. W najszerszym rozumieniu sztuka wczesnochrześcijańska obejmuje okres od II do VII wieku; w węższym, stosowanym m.in. przez André Grabara, obejmuje lata ok. 220-395 (czyli okres od pojawienia się pierwszych znanych przykładów sztuki chrześcijańskiej do podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią).
Do zachowanych dziś zabytków sztuki wczesnochrześcijańskiej należy malarstwo katakumbowe, architektura, rzeźba (głównie sarkofagi, pojedyncze figurki, rzeźba w kości słoniowej), wyroby rzemiosła. Do najstarszych zaliczane są przykłady malarstwa, odnalezione w katakumbach, przede wszystkim rzymskich.
Czas rozwoju sztuki wczesnochrześcijańskiej dzielony jest na dwa okresy: przed wydaniem edyktu mediolańskiego (313) i po. Przed 313 rokiem rozwój sztuki był utrudniony i dokonywał się w ukryciu, gdyż wówczas religia chrześcijańska była nielegalna. Co więcej, stosunkowo późne pojawienie się pierwszych dzieł wynikało częściowo z ideowych zastrzeżeń wobec kultowych przedstawień figuralnych (Tertulian, Laktancjusz), częściowo zaś z chęci odcięcia się od pogańskiego zbytku. W efekcie pierwsze znane dziś zabytki tej sztuki pochodzą z przełomu II i III wieku. Nierzadko mają charakter dość prymitywny, zwłaszcza w porównaniu do współczesnych im osiągnięć sztuki pogańskiej. Przed 313 rokiem miejscem wyznawania kultu najczęściej były domy prywatne i miejsca pochówku zmarłych. Domy nie wyróżniały się od pozostałych budynków mieszkalnych i na ogół, podobnie jak one, zostały rozebrane lub przebudowane. Natomiast po ukazaniu się edyktu tolerancyjnego religia została objęta patronatem cesarza, który ufundował liczne budowle sakralne, m.in. (bazylikę Zbawiciela (św. Jana) na Lateranie) i bazylikę św. Piotra na Watykanie. Wówczas to wykształciły się podstawowe formy architektoniczne i ikonograficzne, wykorzystywane przez kolejne epoki, jak choćby typ trój- lub pięcionawowej bazyliki oraz budowli centralnej.
 | Pobierz cały dokument sztuka.wczesnochrzescijanska.plastyk.obrona.doc rozmiar 560 KB |
