MSZAKI - PAPROCIE - NAGONASIENNE

• grawitacja, dostęp do światła, utrudniony dostęp do H₂O

• tkanki: okrywające, wzmacniające, przewodzące

• aparat szparkowy

• pęd - płożący, pionowy

• liście

• chwytniki

• wielokom. gametangia (rodnie i plemnie - ochrona i opieka nad sporofitem)

• rodnie : kom. jajowa + kom. kanałowa brzuszna + kom. kanałowa...........

gdy kom. jajowa dojrzewa kom. kanałowa brzuszna i ............ śluzowacieją

• plemnie: ściana okrywająca z jedne warstwy kom.

• oogamia

• MSZAKI

• wątrobowce, mchy, glewiki

• nie mają wiązek przewodzących

• gr. parafiletyczna (siostrzana do roślin lądowych)

• nie do końca uniezależniły się od H₂O

• dominacja gametofitu

królestwo: PLANTAE

typ: MARCHANTIOPHYTA - WĄTROBOWCE

• splątek krótkotrwały

• gametofit 1n - dominujący

• plechowaty lub liściasty

• dwupienny (♂ i ♀)

• izomorficzny (poza rozrodczymi)

• na nim plemnio- i rodniostany

• rozmnażanie płciowe - wymaga H₂O

• sporofit 2n - krótkotrwały

• silnie zredukowany

• wyrasta z rodni

• zarodnia

• elatery -

• gdy żywe odżywiają zarodniki

• martwe kom. są higroskopijne

• ułatwiają w warunkach suchych rozsiewanie zarodników

• przymocowane do zarodni

• gdy się prostują rozrywają ścianę zarodni(między nimi zarodniki)

• tetraedryczne zarodniki po R!

rząd: MARCHANTIALES

Marchantia polymorpha

• plecha

• skórka górna

• aparaty szparkowe

• beczułkowaty kształt

• 4 warstwy po 4 kom. → 16kom.

• komora asymilacyjna

• jednemu „wzgórkowi” odpowiada jedna komora

• jedna komora → jednen aparat szparkowy

• kom. asymilacyjne

• węższe

• miękisz spichrzowy

• szerszy

• ciałka oleiste

• spodnia skórka

• chwytniki

• jednokom.

• łuski

• wielokom.

• tworzą korzonki

• magazyn H₂O

• listki - jednowarstwowe

• występowanie gametangioforów

• rozmnażanie bezpłciowe

• kubeczki z rozmnóżkami (na powierzchni plechy) → nowy gametofit

• fragmentacja plechy → nowy gametofit

cykl życiowy Marchantia polymorpha:

Riccia fluitans

Concephalum conicum

rząd: JUNGERMANNIALES

• gametofit

• plechotawy - jedno- lub wielowarstwowy

• listkowaty - łodyga (wielowarstwowa) liście (jednowarstwowe)

• nie ma wyraźnego zróżnicowania na tkanki

• amfigastria

• trzeci liść

• na spodniej stronie

• magazynuje H₂O

Pellia sp.

Bazzania sp.

typ: BRYOPHYTA - MCHY

klasa: SPHAGNOPSIDA - TORFOWCE

• splątek - krótkotrwały, blaszkowaty

• gametofit - dominujący

• większość dwupienna (♂ i ♀)

• pęd gł. z pęczkami odgałęzień bocznych

• dolna część rośliny obumiera

• chwytniki --- *(tylko blaszkowaty, krótkotrwały splątek i młode gametofory mają chwytniki, które potem zanikają)

• gametangia (rodnie i plemnie)

• wytworzone na bocznych łodygach gametoforu w główkach

• oddzielone wstawkami płonymi

• pseudopodium

• część gametofitu

• zmodyfikowany pęd boczny

• na nim wynoszony sporofit

• sporofit

• nieduży

• zarodnia

• wieczko

• kolumella

• ozębnia ---

• czepek

• zarodniki tetraedryczne

• stopa

• seta - niemal jej pozbawiony

• uzależnione w dużym stopniu od H₂O - chłoną ją całą pow. ciała

• bud. łodygi - taka sama jak u mchów właściwych

• wiązki przewodzące ---

• kom. retortowe

• leżą wzdłuż pędu głównego

• posiadają otwory

• magazyn H₂O

• bud liścia

• jednowarstwowy

• kom. asymilujące

• kom. wodonośne

• posiadają otwory

• chłoną i magazynują H₂O

• posiadają wzmocnienia w ścianach

Sphagnum sp.

cykl życiowy: Sphagnum sp.:

klasa: BRYOPSIDA - MCHY WŁAŚCIWE

• splątek 1n - nitkowaty, rozgałęziony

• sporofit

• osadzony na gametoficie

• wyrasta w obrębie rodni

• seta - długa, goła łodyga

• stopa - wrasta nią w gametofit

• zarodnia

• kolumella

• wieczko

• epifragma - błona tuż pod wieczkiem, wytwór kolumelli, rozciągniętana szczytach kom. rąbka

• ozębnia - każdy rąbek jest zbud. z pojedynczej martwej kom.

• zarodniki / archespory (tkanka zarodnikotwórcza) - stopniowo wysypują się przez dziurki

• perystom - długie wielokom. zęby reagujące na wodę (higroskopijne) Funaria sp.

• czepiec / kolyptra (część gametofitu)

• gametofit

• ulistniony

• z wieloma rozgałęzieniami

• chwytniki

• bud. łodygi

• skóra - fun. ochronna

• warstwa korowa - tuż pod skórą, warstwa kom. o zgrabiałych ścianach, fun. wzmacniająca

• leptoidy - żywe kom. przewodzące zw. org., małe cienkościenne

• hydroidy - martwe kom. wodonośne, duże o zgrubiałych ścianach, fun. wzmacniająca

• warstwa skrobiotwórcza - prymitywna tkanka spichrzowa

• fun. łodygi

• przewodząca

• „rusztowanie”, na którym osadzone są liście

• wzmacniająca

• magazynująca (przechowuje mat. zapas.)

• bud. liścia

• jedno- (Mnium sp.) lub wielowarstwowy (Leucobryum glaucum)

• kom. asymilacyjne - górna warstwa kom.

• hydroidy i leptoidy *(występują również w łodygach, ale się nie łączą z tymi z liści)

• fun. liścia

• gromadzi wodę w przestrzeniach między asymilatorami

• podwinięte brzegi uniemożliwiają odpływ wody

Polytrichum sp.

• gametofit - dominujący

• dwupienny (♂ i ♀)

• izomorficzne (poza rozrodczymi)

• rodnie i plemnie

• na szczycie gametoforów

• wielokom.

• między nimi wstawki płone

• sporofit

• zarodnia z ozębnią

• do zapłodnienia jest potrzebna H₂O

• zarodniki

• izomorficzne

• zróżnicowane genetycznie

• haplospory 1n

• endospory

• mejospory ( R! postgamiczna - pozapłownieniowa)

tworzenie się ozębni: tworzenie się perystomu:

cykl życiowy Polutrichum sp.:

Buxbaumia aphylla

• gametofit - niewielki

• dwupienny (♂ i ♀)

• ♂ tylko plemnia

• ♀liście okrywowe + kilka asymilujących + rodnia

• sporofit - dominujący

• bezlistny

Schistostega

• “liście świecą” w zależności od ich ułożenia w stosunku do światła- efekt odbijania się światła od chlorofilu który działa jak soczewka

przegląd Bryophytina:

leśne naziemne:

Entodon schreberi

Hylocomium splendens

Leukobryum glaucum

Ptilium crista-castrensis

Polytrichum commune

Mnium sp.

Climatium dendroides

wodne:

Fontinalis antipyretica

typ: PSILOTOPHYTA - PAPROTNIKI

Psilotum nudum

• spokrewnione z paprociami

• sporofit -

• dychotomicznie rozgałęzione pędy i podziemne kłącza

• zarodnie zrośnięte w synangia po 3

• jednakozarodnikowe

• gametofit

• obupłciowy

• podziemny

• często żyje w symbiozie z grzybami

• czasem dychotomicznie rozgałęziony

• liście

• drobne

• nie asymilują *(tylko łodyga)

• wiązki przewodzące drewno i łyko - typ aktonostella

typ: EQUISETOPHYTA - SKRZYPY

klasa: EQUISETOPSIDA

• sporofit - dominujący mokro

• zróżnicowany

• podziemne kłącza - wieloletnie

• nadziemne pędy - jednoroczne

• sporofilne i asymilacyjne

• pojawiają się na wiosnę i na jesieni obumierają

• 
  zarodnie

• zebrane na sporofilach w kłosy zarodnionośne

• sporofil = tarczka + trzonek

• worki przyczepione do tarczki

• jednakozarodnikowe

• zarodniki z 2 elaterami (każda podzielona na 2; sucho

higroskopijne)

• gametofit

• drobny

• samożywny

• dwupienny (♂ i ♀) - najczęściej *(ale też jednopienny)

• ♀ = ściana okrywająca + kom. jajowa + kom. kanałowa brzuszna + 2x kom. kanałowa

• 
  bud.

• pęd i kłącze → podzielone na węzły

i międzywęźla

• pędy boczne - wyrastają z węzłów

• liście

• zredukowane

• zrośnięte w pochewkę

• wyrastają z węzłów na kłączu

i pędach bocznych

• w węzłach merystem interkalarny

• pędy i liście asymilują

• 
  nie ma przyrostu wtórnego ← liście zrośnięte w pochewkę

Equisetum arvense - s. polny

• występ.: cała Polska

• ochrona

• dwa typy pędów:

• wiosenny

• 
  zarodniowy

• bezzieleniowy

• uzależniony od materiałów

zapasowych zgromadzonych w

bulwkach

• obumiera przed latem

• letni

• asymilujący

• kłącze do 0,5m pod ziemią - wieloletnie

E. telmateia - s. olbrzymi

• występ.: pd. Polska

• ochrona

• dwa typy pędów

E. sylvaticum - s. leśny

• występ.: cała Polska

• ochrona

E. hyemale - s. zimowy

• występ.: cała Polska

• ochrona

• nie tworzy pędów bocznych

• pęd nadziemny - wieloletni

E. palustre - s. błotny

• występ.: cała Polska

• ochrona

E. fluviatile - s. bagienny

• występ.: cała Polska

• ochrona

E. pratense - s. łąkowy

• występ.: cała Polska

• ochrona

typ: LYCOPHYTA - WIDŁAKOWE

klasa: LYCOPSIDA

• wystepują na torfowiskach

• ped nadziemny

• łodyga

• liście - osadzone bezpośrednio na łodydze *(bez liguli)

• sporofit

• zadornie

• na sporofilach zabrane w kłosy zarodnionośne

• jednakozarodnikowe

• gametofit

• obupłciowy

• wieloletni

• cudzożywny

• poziemny

• żyjący w symbiozie z grzybami

cykl życiowy widłaka:

L. complanatum - w. spłaszczony

L. clavatum - w. goździsty

L. annotinum - w. jałowcowaty

Huperzia selago - w. wronic

Diphasiastrum tristachyum - w. cyprysowy

*wszystkie wymienione widłaki są chronione

klasa: SELAGINELLOPSIDA

• głównie epifity (zwisają z drzew)

• sporofit

• łodyga + liście

• pędy płożące

• ryzofory - od nich odrastają korzenie przybyszowe

• stojące kłosy

• mikrofilaria - małe liście

• różnozarodnikowe

• makrospory w makrosporangium u podstawy markosporofila (w dolnej części)

• mikrospory w mikrosporangiach u podstawy mikrosporofili (w górnej części)

*(ew. makro- po jednej str. sporofilostanu mikrosporangia po drugiej)

• gametofit

• krótkotrwałe

• rozdzielnopłciowy

• wyrastają w obrębie makro- i mikrosporofili

cykl życiowy widliczki:

Selaginella sp.

klasa: ISOЁTOPSIDA

• krótka bulwiasta łodyga o nietypowym wtórnym przyroście na grubość (zakłada się miazga)

• liście

• ligula

• ułożone w rozetę

• dwa typy zarodników

• makrospory w makrosporangium u podstawy markosporofila (po zew str.)

• mikrospory w mikrosporangiach u podstawy mikrosporofili (po wew. str.)

• gametofit

• wyrasta w obrębie makro- i mikrosporofili

cykl życiowy → jak u widliczki

Isoёtes lacustris

• ochrona

typ: POLYPODIOPHYTA - PAPROCIE

klasa: POLYPODIOPSIDA

podklasa: OPHIOGLOSSIDAE - PAPROCIE GRUBOZARODNIOWE

• sporofit - dominujący

• 
  kłącze = łodyga

• podziemna Ophioglossum

• wytwarza jeden liść vulgatum

• liść

• cz. asymilacyjna

• cz. zarodnionośna

• zarodnia - dwuwarstwowa ściana

• 
  jednakozarodnikowe

• bud.:

• epiderma / skórka

• miękisz

• 2x wiązki przewodzące

• hydrocentryczna

• drewno / ksylem (obecność ligniny)

• łyko / floem

• rozdzielaja się, każda do innej cz. liścia Botrychium

Ophioglossum vulgatum - nasięrzał pospolity lunaria

• występ.: mniej wiecej cała Polska

• ochrona

Botrychium lunaria - podejrzan księżycowy

• występ.: mniej wiecej cała Polska (ale mniej)

• ochrona

podklasa: POLYPODIDAE (LEPTOFILICIDAE) - PAPROCIE CIENKOZARODNIOWE

• zielna (niewielkie) drzewiaste (dość duże)

• sporofit - dominujący

• bud.:

• liście

• duże

• pierzaste

• młode - pastorałowato zwinięte

• kłącze / łodyga

• podziemna

• zarodnie na zebrane w kubki / sorusy

• zlokalizacja

• na spodzie (wiekszość)

• na boku

• występowanie

• cz. sporofilowa liścia może być różna morfologicznie Osmunda regalis

• mogą być oddzielne liście sporofilowe (wyższe)

• na całym liściu

• typy pękania:

• gametofit 1n

• przedrośle

• jedno lub dwupienne (Dryopteris filix-mas)

• samożywny

• zielony

cykl życiowy Dryopteris filix-mas:

Dryopteris filix-mas

Theliopteris palustris

Asplenium trichomanes

A. ruta-muraria

Osmunda regalis

Polypodium vulgare

Pteridium aquilinum

Blechnum spicant

Platycerium alcicorne

Marsilea quadrifolia

podklasa: SALVINIDAE - SALWINIOWE (NAWODNE)

• gat. nawodne

Salvinia natans - salwinia pływająca

• ochrona

• sporofit - dominujący

• liście

• 2 nawodne - asymilujące

• jeden podwodny

• rozgałęziony

• tworzy niby korzenie

• u jego nasady sporokarpia (makro- i mikrosporangia)

• różnozarodnikowe

• gametofit

• wyrasta w obrębie sporokarpi

• plemniki są uwicione

Azolla sp.

• w wodzie korzeń *(nie liść!!!)

• Anaboena

• sinica wiążąca wolny N

• znajduje się pomiędzy kom. miękisza liści nawodnych

typ: PINOPHYTA - NAGOZALĄŻKOWE

• wielk i drobnolistne

• wytwarzają zalążki i nasiona niezamknięte w słupkach

• rośliny drzewiaste o wtórnym przyroście na grubość (wynika to z obecności miazgi)

• występują cewki → brak naczyń (są wyjątki)

• kwiaty współcześnie żyjących przedstawicieli są jednopłciowe (w przeszłości obupłciowe)

• gametofit

• silnie zredukowany, (choć nie tak silnie jak u okrytozalążkowych)

• uzależniony od sporofitu

• jedno- lub dwupienne

klasa: CYCADOPSIDA - SAGOWCE

• 11 rodzajów; ok. 250 gat.

• relikty i endemiczne

• dwupienne

• wyglądem przypominają palmy

• słaby przyrost wtórny

• liście pojedynczo lub podwójnie pierzaste

• pień kilkunastometrowy lub krótki ukryty w glebie

• makrosporofile → makrosporofilostany → osobniki ♀

• mikrosporofile → mikrosporangia (szyszki) → osobniki ♂

• w zalążku przedrośli ♀ wykształcają się 2 rodnie i tylko 2 kom szyjki

• przedrośla ♂ w mikrosporze, zredukowane, 2 plemniki uwicione powstają w łagiewce pyłkowej

• wiatropylne

• mikropyle na ♀ - tu spada pyłek i jest wciągany do wew.

Cycas circinalis

Stangeria eriopus

Ceratozamia

Zamia

klasa: GNETOPSIDA - GNIOTOWE

• 3 rodzaje; ok 90 gat.

• 40 gat. Ephedra

• 40 gat. Gnetum

• + Welwitschia mirabilis

• krzewy lub pnącza

• słaby przyrost wtórny

• dwupienne

• cechy świadczące o podobieństwie do okrytonasiennych:

• cewki i naczynia

• silna redukcja gametofitu → ♀ (brak rodni) i ♂ (jądra plemnikowe zamiast plemników

• wiatro- i owadopylne

Welwitschia mirabilis

• pustynia Namib

• woda, którą pobiera pochodzi z mgieł

• gruby krótki pień na nim 2 liście, gdy są stare rozdzielają się i sprawiają wrażenie jakby ich było więcej

• kwiaty ♂

• 6 pręcików

• na mikrosporofilu 3 mikrosporangia

• szczątkowy zalążek wytwarza słodkawą ciecz, która przyciąga owady - częściowo owadopylna

Ephedra sp.

• tereny pustynne, preriowe (zach. Azja; obie Ameryki; rejon M. Śródziemnego)

• duże, nierozgałęzione „skrzypy”

• posiadają węzły i międzywęźla

• z węzłów wyrastają strobile

• ♀

• jeden zalążek pod nim łuski

• skupienia strobili

• ♂

• mikrosporangia na trzonkach

• skupienia strobili

• nasiona

• w czerwonych osnówkach

• osnówki tworząsię z łusek pod zalążkiem

• fun. asymilacyjną pełnią gałązki, gdyż liście są małe i szybko odpadają

klasa: GINKGOPSIDA - MIŁORZĘBOWE

Ginkgo biloba

• perm, trzeciorzęd

• w jednej z prowincji Chin

• relikty i endemiczne

• długowieczne do 2 tys. lat

• gr. zróżnicowana

• znaczny przyrost wtórny

• drzewa (wys. 40m śred. 4,5m)

• posiadają odrośla które mogą się ukorzeniać

• dobrze znosi zanieczyszczenia miejskie

• dwupienne

• długopędy

• przyrost do 1m w ciagu roku

• krótkopędy

• przyrost kilka mm w ciągu roku

• liście:

• unerwione dychotomicznie

• wyrastają z krótkopędów

• kwiaty ♂

• w kształcie kotek

• 2 mikrosporangia

• w łagiewce pyłkowej są prod. plemniki uwicione

• kwiaty ♀

• 2 zalążki

• zwykle tylko jeden przekształca się w nasienie

• nasiona

• żółta miąższowa osnówka

• nie mają charakteru przetrwalnego

klasa: PINOPSIDA - IGLASTE

• ok. 600 gat.

• klimat umierkowany

• ogromne znaczenie we współczesnych ekosystemach

• ważny składnik współczesnej szaty roślinnej

• w drewnie wyłącznie cewki

• długo i krótkopędy

• liście u większości gat. łuskowate lub igłowate

• kwiat ♀ w kwiatostanach zwanych szyszkami

• gametofit ♀ z na ogół 2 rodniami

• gametofit ♂ z jądrami plemnikowymi

• silny przyrost wtórny

• obecność przewodów żywicznych

• jedo- lub dwupienne

• nasiona o charakterze przetrwalnym

• gat. pirofityczne - szyszki nie otwierają się po opadnięciu

Sequoiadendron giganteum

• miejsce: Kalifornia góry Sierra Nevada

• mamutowiec

• gruby wolno zbiegający pień

• kora czerwona przesączona sub. odpornymi na wys. temp. i grzyby

• szyszki wielkości jaj kurzych

• Generał Szerman - największe drzewo na świecie

• masa: 1365 ton

• wys. 84m

• obw. nasady pnia 31m

Sequoia sempervirens

• igiełkowate szyszki

• bardziej smukłe i mogą być wyższe niż S.g.

• nazwa Sequoia od imienia jednego z wodzów indiańskich

• drążono je na chatki

rodzina: PINACEAE - SOSNOWATE

Pinus banksiana - sosna Banksa

Pinus sylwestris - sosna zwyczajna

• środ. życia

• półkula pn.

• cała Polska, na nie swoich stanowiskach

• światłolubne

• jednopienna

• bud. morfologiczna

• palowy system korzeniowy

• łodyga główna

• zdrewniała

• pokryta rudobrązową spękaną korą

• liście

• długie, wąskie igły

• osadzona po 2 na krótkopędach

• niebieskawy nalot woskowy

• co kilka lat wymieniają się stopniowo

• szyszki

• ♀ - na szczytach pędu

• ♂ - na młodych pędach

• otwieraja sie w 3 roku

• łuski wspierające (nie są dobrze widoczne)

• romboidalna tarczka łuski

• bud. anatomiczna

• kanały żywiczne

• (żywica - do bud. kutykuli, ma właściwości impregnacyjne, zabija bakterie i grzyby)

• tkanka przewodząca

• drewno - zbud. z tkanki martwej - cewek

• łyko pierwotne i wtórne - zbud. z kom. sitowych

cykl życiowy:

• rozmnaża się od ok. 20 roku życia

• cały cykl związany z wydaniem nasion trwa 3 lata

• sporofit części ♀

• wykształca kwiatostany ♀ - szyszki

• pojedynczy kwiat - owocolistek (łuska nasienna)

• na każdym owocolistku powstają 2 zalążki

• zalążek

• osłonka

• mikropyle - przerwa w osłonce

• ośrodek makrosporangium - można wyróżnić w nim kom. macierzysta makrospor 2n → R! → 4 makrospory n

• sporofit części ♂

• kwiatostany

• kwiaty tworzą mikrosporofile (pręciki)

• mikrosporofile

• mikrosporangia (woreczki pyłkowe)

• mikrosporangia

• tkanka archesporalna (zarodnikotwórcza 2n) → R! → mikrospory n

• gametofit ♀

• z 4 makrospor 3 rozkładają się, a jedna dzieli się mitotycznie

• powstaje gametofit - przedrośle

• powstają 2 rodnie, a w każdej kom. jajowa

• gametofit ♂

• mikrospora dzieli się mitotycznie i tworzy 4 kom.

• gametofit ♂ - pyłek / ziarno pyłku

• rozmnażanie gametofitu

• zapylenie

• polega na przeniesieniu przez wiatr pyłku na mikropyle

• kiełkowanie pyłku

• kom. wegetatywna wykształca łagiewkę pyłkową, która przenosi gamety ♂, kom. generatywna dzieli się mitotycznie dając gamety ♂

• zapłodnienie

• jedna z gamet ♂ łączy się z kom. jajową, pozostałe gamety ♂ i ♀ ulegają degradacji

• powstanie nasienia

• zygota dzieli się mitotycznie tworząc wielokom. zarodek

• zarodek tworzą: zawiązek korzeniowy i łodygowy

• kora czerwona

• po 2 igły na krótkopędach

Pinus mugo - sosna kosa (kosodrzewina)

• występuje: góry Tatry, Karkonosze

• ochrona

• sadzona nad morzem

• korowina

• szara kora

• pokrój korowy

• krzew o pokładających się gałęziach

• szyszki

• ♀ - ciemnofioletowe

• ♂ - białe; w skupiskach

• asymetryczne

• mają częściowo hakowato wygięte tarczki

• igły

• po 2 igły w krótkopędach

• szczytowe rosną gęsto

• tępe, nieklujące

Abies sp. - jodła

• 40 gat.

Abies alba - jodła pospolita

• na pd. bardzo dużo Karpaty Sudety

• jednopienny fh

• tworzy jedliny i buczyny (z bukami)

• przewody żywiczne tuż pod korą

• korowina

• początkowo gładka

• biało-szara

• potem spękana

• żywica szaro-brązowa

• pokrój korowy

• stożkowata

• na szczycie zaokrąglona

• szyszki

• dość duże

• stojące

• po dojrzewaniu rozpadają się pozostawiając trzpień

• znajdują się w górnych partiach korony

• igły

• dwustronne grzbieciste ułożenie

• na stopkach (razem z nią odrywane)

• płaskie

• niekłujące

• na spodzie 2 białe paski → linie aparatów szparkowych

Picea abies - świerk pospolity

• naturalne stanowiska: pd.-zach., pd.-wsch., pn.-wsch., Polski

• jednopienny

• szyszki ♀ (czerwone na szczycie pędu) i ♂ (na końcach pędu)

• korowina

• czerwono-brunatna kora

• płytka pęka i łuszczy się

• pokrój korowy

• regularna

• stożkowata

• ostro zakończona

• szyszki

• zwisające

• po dojrzewaniu nie rozpadają się

• cylindryczne

• igły

• osadzone na trzonku i poduszeczce (odpadają tylko same igły)

• ostre

• w przekroju romboidalne

• zielona

• na długopędach

• ustawione spiralnie

Larix decidua - modrzew europejski

• miejsce: mała populacja na pd. Polski Tatry

• korowina

• początkowo gładka i szarobrunatna

• później różowo brunatna i złuszczona z głębokimi pęknięciami

• pokrój korowy

• regularna

• stożkowata

• szyszki

• dojrzewają w 1 roku

• opadają z całą gałęzią

• jajowate

• o odwijających się łuskach

• niewielkie

• ♀ (fioletowe, delikatne) i ♂

• skierowane ku górze

• igły

• na długo i krótkopędach (po kilkadziesiąt)

• miękkie

• opadają na zimę

• 2 podgatunki - różnią się tylko morfometrycznie (wielkościami)

Pinus cembra - limba

• tylko w wysokich Tatrach

• korona

• wąska

• długa

• gałęzie w okółkach

• szyszki

• opadają w 3 roku w całości

• nasiona

• nie są oskrzydlone

• igły

• 5 z krótkopędu

Pseudotsuga - daglezja

rodzina: CUPRESSACEAE

Thuja sp.

• liście

• łuskowate

• na krzyż ległe

• jednopienny fg

• szyszki

• małe

• z dachówkowato ułożonymi łuskami

Chamaecyparis sp. - cyprysik Lawsona

• listki

• łuski na krzyż ległe

• igły

• woskowy nalot w kształkie Y

• szyszki

• drobne

• z kilku tarczek

• jednopienny

Juniperus communis - jałowiec pospolity

• występowanie: na terenie całego kraju

• drzewa, krzewy

• dwupienny

• korowina

• czerwono-brunatna kora

• włóknista

• pokrój korowy

• krzew

• wydłużony, piramidalny kształt

• szyszki

• osobnik ♀ - szyszko-jagoda: 3 zalążki otoczone łuskami

• równe niebiesko-czarne szyszkojagody

• dojrzewają w 2 roku stając się czarne

• maja włoskowy nalot

• osobnik ♂ - szyszeczki

• igły

• proste

• kłujące

• po 3 w okółkach

• zielone przez cały rok

Cupressus sp.

rodzina: TAXACEAE

Taxus baccata - cis pospolity

• drzewa lub krzewy

• korowina

• czerwono-brązowa kora

• łuszcząca się płatami

• miękka

• pokrój korowy

• krzew

• niewielkie drzewo

• szyszki

• brak szyszki

• kwiat ♀

• pojedyncze zalążki

• osłonka - czerwona, nietrująca

• dla zwierz. płowej nietrujący

• kwiat ♂ w niedużych kulistych szyszkach

• igły

• zimotrwałe

• liściaste cienkie

• miękkie

• płaskie

• drewno kaloryczne, twarde, ale elastyczne

• gat. wymierający

• służył do prod łuków Jagiełło objął go ochroną

16

---