POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - pytania egzaminacyjne, dr Piotr Rączka

1. Pojęcie postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego i egzekucyjnego w administracji.

postępowanie administracyjne w ścisłym tego słowa znaczeniu - uregulowany prawem procesowym ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administrujące i inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej jak i ciąg czynności procesowych podjętych w celu weryfikacji administracyjnej w trybie administracyjnym.

postępowanie sądowo-administracyjne - uregulowany prawem procesowym ciąg czynności procesowych podejmowanych przez sąd administracyjny i inne podmioty tego postępowania w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem czynności prawnej bądź zaniechania czynności prawnej przez organ administracyjny.

postępowanie egzekucyjne w administracji - uregulowany prawem procesowym egzekucyjnym ciąg czynności podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty postępowania w celu wykonania przez zastosowanie środka przymusu państwowego obowiązków wynikających z aktów poddanych egzekucji administracyjnej.

2. Tryby postępowania administracyjnego

1. tryb postępowania głównego

celem postępowania głównego jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w trybie i formie przewidzianej przez przepisy o postępowaniu administracyjnym. W jego ramach wyróżniamy:

1. postępowanie toczące się przed organem 1- instancji

2. postępowanie toczące się przed organem 2-instancji uruchamiane przez wniesienie środka odwoławczego lub innego środka o charakterze zwykłym

organ 1 instancji organ 2 instancji

decyzja => odwołanie

postępowanie => zażalenie

Z tym, że w niektórych sytuacjach nie ma organu wyższej instancji i tą sytuację przewidziano w art. 127§3 k.p.a. - od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

WPRS -> wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

2.tryby postępowania nadzwyczajnego

Przedmiotem postępowań nadzwyczajnych jej przeprowadzenie weryfikacji decyzji postępowania głównego

Mamy tu 3 tryby:

1. tryb wznowienia postępowania administracyjnego

2. stwierdzenie nieważności decyzji

3. tryb uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej

3. Stadia postępowania administracyjnego (sądowoadministracyjnego, egzekucyjnego)

W postępowaniu głównym i nadzwyczajnych wyróżniamy 3 stadia postępowania:

- Stadium wstępne (obejmujące czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania),

- Stadium postępowania wyjaśniającego (obejmujące ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego),

- Stadium podjęcia decyzji (rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby, czyli sprawę będącą przedmiotem postępowania).

4. Zakres stosowania przepisów kpa o postępowaniu jurysdykcyjnym.

Postępowanie jurysdykcyjne - postępowanie w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

Postępowanie jurysdykcyjne mogą prowadzić organy administracji publicznej w znaczeniu ustrojowym (organy administracji rządowej - zespolonej i niezespolonej), oraz organy jednostek samorządu terytorialnego, a również inne organy państwowe i inne podmioty. Inne, tzn. pełniące funkcję organów administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym tylko wtedy, gdy powołane są z mocy prawa (ustaw) lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

Kpa przyjmuje, że organem prowadzącym postępowanie jurysdykcyjne, kończące się wydaniem decyzji administracyjnej, może być zarówno organ administracji publicznej w znaczeniu ustrojowym, jak i podmiot sprawujący funkcję organu administracji publicznej tylko w ograniczonym zakresie (organ administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym).

Kompetencja organu do załatwiania sprawy indywidualnej w drodze decyzji musi być przewidziana w przepisach materialnego prawa administracyjnego.

5. Zakres stosowania przepisów kpa w sprawach wydawania zaświadczeń.

Zgodnie z art. 217 kpa, organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie.

Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:

1. urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego przepisu prawa;

2. osoba ubiegająca sie o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

Zaświadczenie powinno być wydane niezwłocznie, nie później niż w terminie 7-dni.

Odmowa wydania zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie, następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych mu z urzędu, bądź możliwych do ustalenia na podstawie dokumentów urzędowych (dowód osobisty itp.).

Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest zobowiązany wskazać przepis prawa wymagający potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia.

6. Zakres stosowania przepisów kpa w sprawach skarg i wniosków.

Zgodnie z Konstytucją RP, każdy może złożyć petycje, skargi i wnioski do organów państwowych, organów jst, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych.

Petycje, skargi i wnioski mogą być składane do, organizacji i instytucji społecznych w zw. z wykonywaniem przez nie zadań zleconych z zakresu administracji publicznej. Składa się je w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.

O tym, czy pismo jest skargą albo wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna.

7. Wyłączenia spod stosowania przepisów kpa.

Przepisów kpa nie stosuje się do:

1. Spraw uregulowanych w ustawie z 29 sierpnia 1997r. ordynacja podatkowa - z wyjątkiem przepisów o udziale prokuratora, o rozstrzyganiu sporów o właściwość między organami administracji publicznej a sądami, o wydawanie zaświadczeń oraz o skargach i wnioskach;

2. Postępowania w sprawach karnych skarbowych;

3. Postępowania w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych (o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej);

4. Postępowania w sprawach wynikających z:

1. nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi;

2. podległości służbowej pracowników organów i państwowych jednostek organizacyjnych.

8. Charakter i znaczenie zasad ogólnych postępowania administracyjnego.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego stanowią normy prawne obowiązujące, ustalające prawne wytyczne działania organów stosujących kpa. Obowiązują dla całego postępowania administracyjnego - postępowanie jurysdykcyjne w I i II instancji, przed organami nadzorczymi, w postępowaniu skargowym.

9. Zasada legalności.

Zasada sądowej kontroli legalności decyzji (art.16 § 2). Zasadę tę wprowadzono do k.p.a. w 1980r. Po nowelizacji k.p.a. w 1990r. sąd administracyjny kontrolował legalność, a więc zgodność z prawem, decyzji administracyjnych. Od 1 października 1995r.NSA był właściwy w sprawach wszystkich skarg na decyzje administracyjne. Od 1 stycznia 2004r. ustawa - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi reguluje tryb zaskarżania do sądu administracyjnego decyzji administracyjnych oraz postanowień, na które służy zażalenie albo kończących postępowanie, a także postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty.

10. Zasada praworządności.

Zasada praworządności.

Art. 6 kpa stanowi, że “organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa”.

Jest to zasada konstytucyjna. Oznacza, że podstawą prawną decyzji administracyjnej mogą być jedynie akty normatywne zaliczane do źródeł powszechnie obowiązującego prawa (Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego). Zgodnie z orzecznictwem NSA samoistna uchwała Rady Ministrów nie może stanowić podstawy prawnej decyzji administracyjnej nakładającej określone obowiązki na osoby fizyczne, spółdzielnie, organizacje społeczne, stowarzyszenia, a także inne osoby prawne i organizacje nie będące państwowymi jednostkami organizacyjnymi.

11. Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.

Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.

Wynika ze zdania końcowego art. 7 kpa i wiąże się z dylematem praworządności i celowości.

Wzgląd na interes społeczny nie może być podstawą działania administracji, gdyż taką podstawą może być tylko przepis prawa. Kpa nie zna żadnych wyjątków lub odstępstw od zasady praworządności w imię celowości.

Interes społeczny i słuszny interes obywateli powinny być uwzględnione przy wykładni stosowanych norm prawnych, o ile jest to możliwe i dopuszczalne w myśl zasad wykładni prawa, zwłaszcza gdy organ administracji stosuje pojęcia oceniające lub nieokreślone, albo gdy decyzja zleży od jego uznania.

12. Zasada prawdy obiektywnej

Zasada prawdy obiektywnej.

Wynika z art.7 kpa. Zobowiązuje ona organy administracyjne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Zasada ta oznacza odejście od reguły inicjatywy i dyspozycji dowodami przez strony.

Organ administracyjny jest zobowiązany z urzędu zmierzać do pełnego wyświetlenia stanu faktycznego sprawy w zakresie potrzebnym do jej załatwienia i nie jest pod tym względem ograniczony wnioskami stron. Może zbierać z urzędu materiały dowodowe, określać okoliczności faktyczne, jakie uważa za istotne dla załatwienia sprawy, oraz dopuszczać dowody na powyższe okoliczności.

Realizacji zasady służą także takie instytucje procesowe, jak wyłączenie pracownika i organu administracyjnego od załatwienia sprawy oraz przepisy o dowodach i postępowaniu dowodowym i inne.

13. Zasada udzielania informacji prawnej stronom.

Zasada udzielania informacji prawnej stronom.

Art.9 kpa zobowiązuje organy administracyjne do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego.

Na organie spoczywa obowiązek czuwania, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i tym celu powinny udzielać im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Nieznajomość prawa nie może szkodzić.

Realizacja zasady następuje przez obligatoryjne pouczenie, np. o skutkach prawnych niezastosowania się do wezwania, prawie do wniesienia odwołania itp., oraz w czasie pobytu stron w urzędzie administracyjnym czy w czasie rozprawy administracyjnej, w związku z toczącym się postępowaniem, mimo braku przepisu szczególnego zobowiązującego do pouczenia.

Naruszenie obowiązku pouczenia nie może przynieść stronie szkody, a powstała szkoda powinna być naprawiona w dalszym postępowaniu, np. przez przywrócenie terminu, dopuszczenie dowodu, umożliwienie dodatkowego wypowiedzenia się, rozpoznanie wniosku złożonego po terminie, itp.

14. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym.

Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym.

Zgodnie z art.10 kpa “organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań”.

Organ jest zobowiązany do zawiadomienia wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron, czy o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin, o terminie rozprawy administracyjnej. W niektórych sprawach zawiadamia się strony, iż w określonym czasie mogą one zapoznać się z zebranymi materiałami i zająć co do nich stanowisko. Strona może, ale nie musi z tego prawa skorzystać.

Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postępowaniu pociąga za sobą kwalifikowaną wadliwość tegoż postępowania.

Od zasady czynnego udziału strony w postępowaniu (zasada wysłuchania stron), organy administracyjne mogą odstępować tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim przypadku organ obowiązany jest utrwalić w katach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady czynnego udziału strony.

15. Zasada przekonywania.

Zasada przekonywania (wyjaśnienie zasadności przesłanek).

Zgodnie z art.11 kpa, organy administracyjne moją obowiązek wyjaśniania stronom zgodność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w ten sposób doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

Zasada ta wyraża postulat pierwszeństwa przekonywania przed stosowaniem środków przymusu. Realizowana jest przez uzasadnienie decyzji. Zasad ta nie pozbawia administracji publicznej prawa stosowania przymusu dla spowodowania wykonania jej decyzji, gdy zobowiązany dobrowolnie nie wykonuje swoich obowiązków.

16. Zasada szybkości i prostoty postępowania.

Zasada szybkości i prostoty postępowania.

Art. 12 kpa nakazuje, aby organy administracyjne działały “wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy”.

Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.

17. Zasada ugodowego załatwiania spraw.

Zasada ugodowego załatwiania spraw.

Zawarcie ugody administracyjnej jest możliwe tylko w takich sprawach administracyjnych, w których uczestniczą strony o spornych interesach. Obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest nakłanianie stron do zawarcie ugody. Zawarta ugoda i zatwierdzona przez organ administracyjny wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

18. Zasada pisemności.

Zasada pisemności.

Zasada ta wymaga, aby “sprawy załatwiać w formie pisemnej”. Ustne załatwienie sprawy może nastąpić, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Kpa zobowiązuje organ do sporządzenia protokołu lub adnotacji zawierającej istotne motywy takiego załatwienia sprawy. Adnotację podpisuje strona.

19. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.

Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.

Zasada ta oznacza, że strony wnoszą odwołania od decyzji do organu II instalacji, a na decyzje ministra do tegoż ministra o ponowne rozpatrzenie przedmiotowej sprawy.

Zasada ta stanowi przejaw pogłębiania praworządności. Rozumiana jest jako środek kontroli prawidłowości rozstrzygnięć organów administracji państwowej realizowanej w interesie strony i ogólnym interesie społecznym.

20. Zasada trwałości decyzji administracyjnych.

Zasada trwałości decyzji administracyjnych.

Celem tej zasady jest ochrona nabytych przez strony na mocy decyzji ostatecznych praw. Decyzje ostateczne:

1. wydana przez organ I instancji, od której strony nie złożyły w terminie ustawowym odwołania;

2. wydana przez organ odwoławczy;

3. wydana w I instancji przez ministra bądź przez sko;

4. decyzja, od której z mocy prawa nie przysługuje odwołanie.

Takie decyzje mogą być uchylane lub zmieniane tylko na podstawie przepisów - wznowienie postępowania oraz uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji.

Decyzja administracyjna, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, jest nieważna.

21. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych.

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych.

Art. 16 § 2 “Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na sadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach”.

Dla realizacji tej zasady utworzono Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), a następnie jego ośrodki zamiejscowe - od 01.01.2004r. WSA.

NSA jest właściwy w sprawach skarg na wszelkie decyzje administracyjne, z wyłączeniem spraw wymienionych w art. 19 ustawy o NSA, tj.:

1. należących do właściwości innych sądów;

2. wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach pomiędzy organami administracji publicznej oraz wynikających z podległości służbowej pomiędzy przełożonymi i podwładnymi w urzędach tych organów, a także w jednostkach wojskowych;

3. dyscyplinarnych, chyba że ustawa stanowi inaczej;

4. odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa;

5. wiz i zezwoleń na przekraczanie przez cudzoziemców granicy państwa oraz zgód na ich wydanie, zezwoleń na czas oznaczony, azylu i wydalania z terytorium RP, z wyjątkiem przepisów dotyczących cudzoziemców przebywających legalnie na terytorium RP;

6. przyznawania lub odmowy przyznania środków finansowych przeznaczonych w budżecie państwa na naukę. oraz na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty.

Stwierdzając naruszenie prawa sąd administracyjny ogranicza się do uchylenia niezgodnej z prawem decyzji, pozostawiając naprawienie błędu organowi administracyjnemu, do którego w wyniku orzeczenia sądu wraca sprawa celem jej ponownego rozpatrzenia.

Sąd administracyjny nie ogranicza ani nie zastępuje organu administracyjnego w merytorycznym rozstrzyganiu spraw administracyjnych. Kontrola sądowa decyzji administracyjnych przyczynia się do podniesienia jakości pracy organów administracji publicznej, ujednolicenie wykładni prawa administracyjnego i wzmocnienia przestrzegania prawa przez aparat administracyjny.

22. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa.

Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa.

Art. 8 kpa “Organy administracji publicznej obowiązane s ą prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli”.

Zasada ta ma bardzo szeroki zakres i dużą doniosłość polityczną. Szczególnie w bezpośrednich kontaktach z obywatelami działania administracji powinny być prawidłowe, obiektywne, zgodne z prawem i prezentować wysoki poziom etyczny, gdyż tylko takie działania mogą budzić zaufanie obywateli do organów Państwa. Działalność wadliwa, arogancka, nieetyczna, lekceważąca obywateli i ich sprawy nie tylko nie pogłębia zaufania obywateli do organów Państwa, ale przynosi niewątpliwe szkody polityczne.

23. Organy prowadzące postępowanie administracyjne.

Są to przede wszystkim organy administracji:

1. rządowej;

1. centralne;

2. terenowe

3. zespolone (wojewodowie);

4. niezespolone (dyrektorzy urzędów: górniczych, miar, morskich itp.);

2. organy jst.

24. Organy wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kpa.

Organy wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kpa.

Wg kpa organami wyższego stopnia są:

1. w stosunku do organów jst - sko, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej;

2. w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie;

3. w stosunku do organów administracji publicznej innych niż ww. - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;

4. w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Organami naczelnymi w rozumieniu kpa są:

1. w stosunku do organów administracji rządowej, organów jst, z wyjątkiem sko, oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - Prezes RM lub właściwi ministrowie;

2. w stosunku do organów państwowych innych niż określone w pkt 1 - odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania;

3. w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne organy tych organizacji, a razie braku takiego organu - Prezes RM lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

25. Rodzaje właściwości organów.

Jest to zdolność prawna organu do rozpoznania i rozstrzygania, a więc załatwiania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. W zależności od tego, na jakiej podstawie organ administracji publicznej nabywa zdolność do załatwiania spraw, wyróżniamy:

1. właściwość ustawową - wynikającą wprost z przepisów ustawy;

2. właściwość:

1. z przeniesienia - w sprawach z zakresu administracji rządowej, w drodze porozumienia na rzecz samorządu terytorialnego;

2. delegacji - powstaje w przypadku wyłączenia organu administracji publicznej od załatwienia sprawy; sprawę załatwia organ wyższego stopnia, który może jednak wyznaczyć podległy sobie organ do załatwienia sprawy.

Kpa rozróżnia poza tym właściwości:

1. rzeczowa - ustalana wg przepisów o zakresie działania organu administracji;

2. miejscowa - zdolność organu do realizowania swojej właściwości rzeczowej na określonym obszarze, np. na terenie gminy, powiatu, województwa czy całego państwa;

3. instancyjna (funkcjonalna) - jest odmianą właściwości rzeczowej; właściwość rzeczowa polega na upoważnieniu określonego organu lub poziomu organów do załatwiania danej kategorii spraw, np. spraw budowlanych, wodnych itp, natomiast właściwość instancyjna określa. który z organów w danym pionie (resorcie) jest właściwy w I instancji.

26. Właściwość rzeczowa organów administracji publicznej i sposoby jej ustalania.

Właściwość rzeczowa: są to uprawnienia organu do prowadzenia postępowania w określonej kategorii spraw. Nie jest uregulowana w kpa. Jest bardziej kategorią prawa materialnego. Ma charakter normy odsyłającej

(art.20 kpa - „ właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się wg przepisów o zakresie jej działania”)

27. Właściwość miejscowa organów administracji według przepisów kpa.

Właściwość miejscowa to inaczej zdolność organu do realizowania swojej właściwości na określonym obszarze, np. na terenie gminy, powiatu, województwa czy całego państwa. Wg art. 21 kpa, właściwość miejscową organów administracji ustala się:

1. w sprawach dotyczących nieruchomości - wg miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości;

2. w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - wg miejsca, w którym zakład pracy jest lub ma być prowadzony;

3. w innych sprawach - wg miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania (siedziby) w kraju - wg miejsca pobytu strony lub jednej ze stron, jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu - wg miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.

Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej, w sposób ww. sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca - do organu właściwego dla obszaru dzielnicy śródmieście w mieście stołecznym Warszawie.

28. Właściwość instancyjna.

Właściwość instancyjna, inaczej funkcjonalna, jest pewną odmianą właściwości rzeczowej. Właściwość rzeczowa polega na upoważnieniu określonego organu lub pionu organów do załatwienia danej kategorii spraw, np. spraw budowlanych, wodnych, wywłaszczeniowych itd.

Właściwość instancyjna określa zaś, który z organów w danym pionie (resorcie) jest właściwy w I instancji. Dzięki temu wiadomo, jaki organ jest organem właściwym w II instancji, a więc organem odwoławczym. Właściwość organów administracyjnych ma charakter wyłączny, tzn. nie dopuszcza się możliwości wkraczania innego nieupoważnionego organu w sferę właściwości (kompetencji) innego organu.

29. Właściwość delegacyjna.

Właściwość z delegacji (z przeniesienia) powstaje w przypadku wyłączenia organu administracji publicznej od załatwienia sprawy. W takim przypadku właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może jednak wyznaczyć podległy sobie organ do załatwienia sprawy. Tak samo postępuje się, gdy wskutek wyłączenia członków organu kolegialnego organ ten stał się niezdolny do podejmowania uchwał, a więc i takim przypadku wyznacza się do załatwienia sprawy inny organ administracji publicznej. Z instytucją wyznaczenia organu do załatwienia sprawy spotykamy się jeszcze, gdy chodzi o rozstrzygnięcie o wznowieniu postępowania, jeżeli przyczyna wznowienia postępowania jest działalność organu, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji.

30. Pojęcie i rodzaje sporów o właściwość (sporów kompetencyjnych).

Pod pojęciem właściwość organu rozumieć należy zdolność prawną organu do rozpoznania i rozstrzygania, a więc załatwienia określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.

Organy administracji publicznej w postępowaniu działają zgodnie z przepisami o właściwości oraz muszą mieć zdolność prawną do udziału w postępowaniu.

Organy administracji państwowej muszą przestrzegać swej właściwości z urzędu (nie mogą jej zmieniać w wyniku np. umowy, porozumienia itd.) - art.156 par.1 pkt 1 - naruszenie przepisów o właściwości powoduje stwierdzenie nieważności decyzji.

1. spór negatywny: gdy żaden z organów nie uważa się za właściwego do prowadzenia postępowania,

2. spór pozytywny: gdy dwa lub więcej organów uważają się za właściwe do prowadzenia postępowania.

31. Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami administracji publicznej.

Zgodnie z art.22 kpa, spory o właściwość (pozytywne i negatywne), rozstrzygają:

1. między organami jst, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2-4 wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - sąd administracyjny;

2. miedzy kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta;

3. między organami administracji zespolonej, w jednym województwie nie wymienionymi w pkt 2 - wojewoda;

4. między organami jst w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej;

5. między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy ds. administracji publicznej;

6. między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy ds. administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą;

7. miedzy organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1-6 - wspólny dla nich organ

8. wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - minister właściwy ds. administracji publicznej;

9. między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister - Prezes RM.

Spory o właściwość między organami jst a terenowymi organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

1. strona;

2. organ jst lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze;

3. minister właściwy ds. administracji publicznej;

4. minister właściwy ds. sprawiedliwości, Prokurator Generalny;

5. RPO.

Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu.

32. Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami administracji a sądami.

Zgodnie z art. 190-195 kpa, spory między organami administracji publicznej a sądami rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy SN. W jego skład wchodzi trzech (3) sędziów SN oraz przedstawiciele Ministra Sprawiedliwości i ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy. kolegium działa pod przewodnictwem sędziego. Sędziów do Kolegium (w tym samego przewodniczącego), wyznacza Pierwszy Prezes SN każdorazowo po wniesieniu sprawy. Ministrowie wyznaczają swoich przedstawicieli do Kolegium, w terminie 7-dni od dnia zawiadomienia ich przez Pierwszego Prezesa SN o wniesieniu sprawy.

Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu mogą występować:

1. zainteresowany organ administracji publicznej lub sąd - gdy uznają się równocześnie za właściwe do załatwienia sprawy (spór pozytywny);

2. strona - gdy w sprawie za niewłaściwy uznaje się zarówno organ administracji publicznej, jak i sąd (spór negatywny);

3. minister właściwy ds. sprawiedliwości;

4. Prokurator Generalny.

Wniosek o rozpatrzenie sporu kieruje się do Pierwszego Prezesa SN, który o wpłynięciu wniosku zawiadamia:

1. Ministra Sprawiedliwości;

2. ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy;

3. Prokuratora Generalnego.

W sprawie dotyczącej rozpatrzenia sporu bierze udział przedstawiciel organu administracji państwowej, którego spór dotyczy, strona postępowania administracyjnego oraz przedstawiciel Prokuratora Generalnego. Osobom tym służy prawo składania wyjaśnień i zgłaszania wniosków. Nieobecność ww. osób nie wstrzymuje rozprawy. Rozstrzygnięcia Kolegium Kompetencyjnego nie podlegają zaskarżeniu i wiążą organ administracyjny oraz sądy.

33. Rozstrzyganie sporów o właściwość przez Naczelny Sąd Administracyjny

34. Przesłanki i tryb wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu z mocy prawa.

Instytucja wyłączenia pracownika ma na celu zapewnienie bezstronności w postępowaniu administracyjnym, a przez to pogłębienie zaufania obywateli do organów państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności i zasady prawdy obiektywnej.

Bezstronność oznacza wyzbycie się przez pracownika prowadzącego postępowanie i podejmującego decyzję jakichkolwiek cech subiektywizmu. Kpa przewiduje wyłączenie pracownika:

1. z mocy prawa, w sprawie:

1. w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;

2. swego małżonka (także po ustaniu małżeństwa) oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;

3. osoby związane, z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli - także po ich ustaniu;

4. w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem jest jego współmałżonek, krewny i powinowaty do drugiego stopnia, bądź osoba związana z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

5. w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji;

6. z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;

7. w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej (pracownik nie może załatwiać spraw swoich przełożonych).

8. z innych przyczyn, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika - bezpośredni przełożony pracownika jest zobowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie przewidzianych w kpa, które mogą wywoływać wątpliwości co do bezstronności pracownika.

Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. W przypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. Jeżeli wskutek wyłączenia pracownika organu, stał on się niezdolny, sprawę załatwia organ wyższego stopnia.

35. Przesłanki i tryb wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu w drodze postanowienia.

Z mocy prawa pracownik podlega wykluczeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1. w której jest stroną, albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2. swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3. osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4. w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jego współmałżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia bądź osoba związana z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

5. w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6. z powodu której wszczęto przeciwko niemu dochodzenie służbowe postępowanie dyscyplinarne lub karne,

7. w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Gdy zaistnieją okoliczności inne niż wymienione wyżej, mogące wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika, następuje wyłączenie pracownika na jego żądanie, na żądanie strony albo z urzędu, o ile istnienie takich okoliczności zostanie uprawdopodobnione.

W przypadku wyłączenia pracownika przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. Do czasu takiego wyznaczenia pracownik podlegający wyłączeniu powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron,

36. Wyłączenie organu od załatwienia sprawy.

Instytucja włączenia organu od załatwienia sprawy ma na celu zapewnienie bezstronności w postępowaniu administracyjnym, a przez to pogłębienie zaufania obywateli do organów państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności i zasady prawdy obiektywnej.

Wyłączenie organu oznacza wyłączenie od załatwiania sprawy całej instytucji. Organ jako całość, tj. osoba piastująca funkcje organu oraz będące pracownikami organu i jego urzędu nie mogą załatwiać sprawy. Niedopuszczalne jest wydanie decyzji z upoważnienia organu podlegającego wyłączeniu przez podległego mu pracownika.

Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

1. jego kierownika lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeństwa, pokrewieństwa i powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki i kurateli (także po ich ustaniu);

2. osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeństwa, pokrewieństwa i powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki i kurateli (także po ich ustaniu).

Wyłączony organ powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia:

1. organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę, w normalnym toku instancji, gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych kierownika organu, jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki i kurateli;

2. w okolicznościach, gdy rozstrzygane są sprawy majątkowe osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeństwa, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki i kurateli - sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba ww. zajmuje stanowisko kierownicze.

Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie, gdy sprawa dotyczy ministra albo prezesa sko, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes RM.

37. Skutki wyłączenia organu od załatwienia sprawy administracyjnej.

Wyłączenie organu oznacza wyłączenie od załatwiania sprawy całej instytucji. Organ jako całość, tj. osoba piastująca funkcje organu oraz będące pracownikami organu i jego urzędu nie mogą załatwiać sprawy. Oznacza to, że niedopuszczalne jest również wydanie decyzji z upoważnienia organu podlegającego wyłączeniu przez podległego mu pracownika.

38. Wyłączenie członka organu kolegialnego od udziału w postępowaniu

Wyłączenie członka organu kolegialnego następuje z tych samych przyczyn co pracownika. W przypadku zaistnienia innych okoliczności mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika niż wymienione w art. 24 § 1 k.p.a. o wyłączeniu członka organu kolegialnego postanawia przewodniczący tego organu lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, członka organu kolegialnego albo z urzędu.

Jeżeli wskutek wyłączenia członków organu kolegialnego organ ten stał się niezdolny do podjęcia uchwały z braku wymaganego quorum, sprawę załatwia organ wyższego stopnia, który może też do jej załatwienia wyznaczyć inny podległy sobie organ.

Jeżeli samorządowe kolegium odwoławcze wskutek wyłączenia jego członków nie może załatwić sprawy, minister właściwy do spraw administracji publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.

39. Pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym.

Wg art. 28 kpa “stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek”.

Stronami w postępowaniu administracyjnym mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie mające osobowości prawnej (np. zakład administracji nie mający osobowości prawnej).

40. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych w postępowaniu administracyjnym.

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się wg przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Zdolność prawną - wg kc ma każdy człowiek od chwili urodzenia i dlatego każda osoba fizyczna od chwili urodzenia może być stroną w postępowaniu administracyjnym.

Zdolność do czynności prawnych - nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (18 lat), lub wcześniejszego zawarcia związku małżeńskiego - tylko kobiety po 16 roku życia). Niektóre przepisy szczególne przewidują wcześniejsze uzyskanie zdolności do podjęcia określonych czynności prawnych. Wg ustawy z 1962r. o obywatelstwie polskim dziecko, które ukończyło 16 lat może składać oświadczenie wywierające skutek prawny.

Osoby fizyczne nie mające zdolności do czynności prawnych występują w postępowaniu przez swych przedstawicieli reprezentujących daną osobę z mocy samej ustawy (np. reprezentowanie dzieci przez swoich rodziców), bądź wyznaczonych przez sądy w postępowaniu nieprocesowym (opiekun).

Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli.

W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni.

W sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujący zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku - kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej.

41. Pełnomocnik strony w postępowaniu administracyjnym.

Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat lub radca prawny oraz rzecznik patentowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. W sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

42. Podmioty na prawach strony w postępowaniu administracyjnym

Jest to kategoria czysto procesowa.

Uczestnikami na prawach strony są podmioty, które nie są stroną. Strona postępowania administracyjnego działa we własnym interesie, natomiast uczestnik na prawach strony działa w interesie cudzym.

Celem udziału uczestnika na prawach strony w postępowaniu nie jest ochrona jego interesu prawnego, lecz uczestniczenie w postępowaniu ze względu na interes innych podmiotów lub ze względu na interes publiczny.

Przepisy określające uprawnienia tych podmiotów wynikają wyłącznie z Kpa. Ustawodawca przewidział 3 kategorie tych podmiotów:

1. organizacja społeczna

2. prokurator

3. Rzecznik Praw Obywatelskich

Uczestnik na prawach strony jest podmiotem, któremu przysługują niemalże takie same prawa jak prawa strony. Ma on prawo do wszczęcia postępowania, do zgłaszania wniosków dowodowych, żądania udostępnienia akt, brania udziału w przeprowadzeniu dowodów, udziału w rozprawie administracyjnej, wnoszenia o zawieszenie i umorzenie postępowania, zgłaszania środków prawnych, skargi do sądu administracyjnego.

43. Udział organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym.

Organizacja społeczna może wystąpić w postępowaniu administracyjnym w roli:

1. jako podmiot powołany z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych;

2. jako strona, gdy żąda czynności organu administracyjnego ze względu na swój interes prawny lub obowiązek, albo gdy postępowanie dotyczy jej interesu prawnego lub obowiązku;

3. jako uczestnik postępowania administracyjnego w sprawie dotyczącej innej osoby, korzystający z praw strony;

W sprawie dotyczącej innej osoby organizacja społeczna może występować z żądaniem:

1. wszczęcia postępowania;

2. dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione statutowymi celami tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.

Organ administracyjny uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione wszczyna postępowanie z urzędu bądź dopuszcza organizację społeczną do udziału w toczącym się postępowaniu. Organ administracyjny ma prawo odmówić wszczęcia postępowania na żądanie organizacji społecznej, jak i nie dopuścić jej do udziału w postępowaniu, jeśli uzna, że statutowe cele organizacji bądź interes społeczny nie przemawiają za jej udziałem w postępowaniu administracyjnym. Wówczas organ administracyjny wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu.

Wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby, organ administracyjny winien zawiadomić o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może być ona zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, gdy przemawia za tym interes społeczny.

Organizacja społeczna dopuszczona do udziału w postępowaniu “uczestniczy w postępowaniu na prawach strony”, tzn., że korzysta z takich samych praw procesowych jak strona. Może składać żądania dotyczące przeprowadzenia dowodów, wnosić odwołania od decyzji lub zażalenia na postanowienia niezależnie od tego, czy strona wnosi te środki prawne, czy też nie. Organizacja społeczna może popierać żądanie strony, bądź domagać się odmownego załatwienia żądania strony.

Kpa przewiduje inne formy włączenia organizacji społecznej do postępowania administracyjnego. Wg art. 31 § 5 organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu administracyjnym na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.

Wg art. 90 § 3 organ administracyjny zawiadamia o rozprawie także organizacje społeczne, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot. W takim przypadku organ wzywa organizacje społeczne do wzięcia udziału w rozprawie albo złożenie przed rozprawą oświadczenia i dowodów na jego poparcie.

Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Postanowienie może być zaskarżone do organu wyższego stopnia, a postanowienie tego ostatniego - do sądu administracyjnego, w terminie 30-dni od dnia doręczenia organizacji społecznej decyzji administracyjnej.

44. Przesłanki i tryb rozstrzygnięcia o dopuszczeniu organizacji społecznej w postępowaniu na prawach strony.

W sprawie dotyczącej innej osoby organizacja społeczna może występować z żądaniem:

1. wszczęcia postępowania,

2. dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione statutowymi celami tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.

Uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione organ administracyjny wszczyna postępowanie z urzędu bądź dopuszcza organizację społeczną do udziału w toczącym się postępowaniu. Organ administracyjny ma prawo odmówić wszczęcia postępowania na żądanie organizacji społecznej, jak i nie dopuścić jej do udziału w tym postępowaniu, jeżeli uzna, że statutowe cele organizacji bądź interes społeczny nie przemawiają za udziałem danej organizacji w postępowaniu administracyjnym. Wówczas organ administracyjny wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej. Na postanowienie o odmowie służy zażalenie. Postanowienie może być zaskarżone do organu wyższego stopnia, a postanowienie tego ostatniego - do sądu administracyjnego.

Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym stwarza dla niej prawo wniesienia - po wyczerpaniu środków odwoławczych w administracyjnym toku instancji - skargi do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia organizacji społecznej decyzji administracyjnej.

45. Udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym.

Prokurator jest podmiotem, który nie będąc stroną w sprawie może korzystać z praw strony. Występuje jako organ państwowy powołany do strzeżenia praworządności, działa “w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem”, albo “w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem”.

Prokurator sam decyduje o swoim udziale w postępowaniu, a organ administracyjny nie może nie dopuścić prokuratora do udziału w postępowaniu administracyjnym, jeśli ten zgłasza swój udział. Organ administracyjny powinien zawiadomić prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym sie postępowaniu, w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora za potrzebny. Prokurator może z zawiadomienia skorzystać bądź nie, w zależności od własnej oceny potrzeby włączenia się do postępowania administracyjnego.

Prokuratorowi, który bierze udział w postępowaniu dotyczącego innej osoby, służą prawa strony, może zgłaszać żądania przeprowadzenia dowodów, wnosić środki prawne niezależnie od tego, czy strona korzysta z tego uprawnienia.

46. Sprzeciw prokuratora.

Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę. Prokurator wnosi sprzeciw do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany. Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny.

Jeżeli podstawą sprzeciwu jest branie udziału w postępowaniu przez stronę bez jej własnej winy, wniesienie sprzeciwu wymaga zgody strony.

Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie 30-dni od daty jego wniesienia.

W przypadku wniesienia sprzeciwu przez prokuratora właściwy organ administracji publicznej w sprawie, wszczyna postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony.

W przypadku wniesienia przez prokuratora sprzeciwu organ administracji publicznej, do którego sprzeciw wniesiono, obowiązany jest niezwłocznie rozpatrzyć, czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.

47. Udział Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu administracyjnym.

Zgodnie z ustawą z dnia 15 lipca 1987r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, RPO może żądać wszczęcia postępowania administracyjnego, zaskarżać decyzje do sądu administracyjnego oraz uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym jak i w postępowaniu przed sądem administracyjnym na prawach przysługujących prokuratorowi.

RPO sam decyduje o swoim udziale w postępowaniu. Organ administracji publicznej nie może nie dopuścić RPO do udziału w postępowaniu administracyjnym, jeśli ten zgłosi swój udział.

48. Pojęcie, rodzaje terminów.

Pojęcie terminu - można rozumieć bądź jako ściśle określoną datę, bądź jako pewien okres.

Terminy okresowe dzielimy na:

1. ustawowe - wynikające z kpa i innych ustaw;

2. wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie (terminy urzędowe).

Terminy ustawowe są przewidziane zarówno dla czynności dokonywanych przez organy (np. terminy załatwiania spraw - art. 35 § 3; termin zawiadomienia o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu - art. 79 §1), jak i dla czynności dokonywanych przez strony i innych uczestników postępowania (np. terminy wniesienia odwołania, zażalenia itp.). Ich cechą jest to, że nie mogą być one przez organ prowadzący postępowanie ani skracane, ani przedłużane. Niedopełnienie czynności przez stronę w terminie ustawowym powoduje, że czynność ta nie może być już skutecznie dokonana.

Terminy wyznaczone przez organ administracyjny mogą być przed ich upływem przedłużane bądź skracane z ważnych przyczyn.

49. Terminy materialne i formalne.

W polskim systemie prawnym ustawodawca nie przestrzega rozdziału regulacji prawnej materialnej i regulacji procesowej, zamieszczając w ustawach materialnych normy procesowe, czy też w ustawie procesowej normy materialne.

Terminem materialnym jest okres, w którym nastąpić może ukształtowanie praw lub obowiązków jednostki w formie autorytatywnej konkretyzacji norm prawa materialnego lub bezpośrednio z mocy prawa.

Terminem procesowym (formalnym) jest okres do dokonania czynności procesowej przez podmioty postępowania.

Tak dokonane rozgraniczenie, jak wskazano wyżej, nie zawsze pozwala w sposób precyzyjny dokonać rozróżnienia pomiędzy tymi instytucjami. Dlatego też istotnym kryterium pozwalającym rozróżnić terminy materialne od procesowych jest kryterium skutku prawnego ich uchybienia. Uchybienie terminu materialnego wywołuje skutek w postaci wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnoprawnym lub wywołuje skutek prawny materialnej trwałości ukształtowanych praw przez wyłączenie dopuszczalności uchylenia (zmiany) decyzji lub wyłączenie dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji. Natomiast uchylenie terminu procesowego wywołuje skutek prawny przez uzależnienie skuteczności procesowej od zachowania terminu. W tym jednak przypadku strona może bronić się przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu czynności procesowej, wnosząc prośbę o przywrócenie terminu.

50. Terminy bezwzględnie oznaczone i względnie oznaczone.

- terminy bezwzględnie oznaczone - to terminy określone w dniach, tygodniach. miesiącach.
- terminy względnie oznaczone - to takie jak np. posługiwanie się pojęciem - bez względnej zwłoki, niezwłoczne załatwienie sprawy, z możliwym pośpiechem.

51. Terminy ustawowe i urzędowe.

- terminy ustawowe: terminy wyznaczone przez samego ustawodawcę, wynikające z k.p.a. i innych ustaw, np. 30 dni na złożenie skargi do sądu administracyjnego, 7 dni na złożenie zażalenia lub złożenia prośby, o przywrócenie terminu, 14 dni na odwołanie,
- terminy urzędowe: terminy wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie np. terminy wezwania, stawienia się na wezwanie, termin sprawy administracyjnej, termin zapoznania się z materiałem dowodowym; mogą być przedłużane albo skracane

52. Terminy zwykłe, zawite i przedawniające.

- terminy zwykłe (porządkowe), które ustalone są w celu sprawnego przebiegu postępowania i ułatwienia pracy organom administracji. nie powinny być uchybiane, bo dezorganizuje to postępowanie administracyjne. Jednak uchybienie terminu zwykłego nie powoduje żadnych negatywnych konsekwencji dla czynności postępowania.

- terminy zawite: czynność prawna dokonana po upływie terminu zawitego jest nieważna i nie wywołuje skutków prawnych. Mogą być jednak przywrócone przez sąd lub prokuratora, przed którym należało dokonać czynności. Powodem przywrócenia może być tylko przyczyna niezależna od strony. Strona lub inna osoba w terminie zawitym 7 dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu zawitego do wniesienia apelacji. Musi dołączyć do niego samą apelację. Terminami zawitymi są tylko terminy:
a) do wnoszenia środków zaskarżenia, (np. termin do złożenia zażalenia (7 dni), odwołania (14 dni) itp.)

b) terminy, które ustawa za takie uznaje.
Terminy zawite nigdy nie odnoszą się do organów procesowych. Są tylko terminami obowiązującymi strony i niektóre inne osoby.

- terminy przedawniające (prekluzyjne): zwane także materialno-procesowymi. Czynności dokonane po ich przekroczeniu są bezskuteczne. W przeciwieństwie do terminów zawitych nie można ich przywracać. Są to terminy długie zazwyczaj. Terminy prekluzyjne skierowane są nie tylko dla stron. Wiążą też organy procesowe.

53. Zasady obliczania terminów.

Obliczanie terminów:

1. określone w dniach - upływ ostatniego z wyznaczonej liczny dni uważa się za koniec terminu, z tym, że jeśli początkiem terminu jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło;

2. określone w tygodniach - kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu, np. jeśli bieg terminu dwutygodniowego rozpoczął się w piątek 1 września, to końcowym dniem tego terminu jest piątek 15 września;

3. określone w miesiącach - kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu miesiąca.

Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni

54. Zachowanie terminu - data wniesienia podania.

Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej albo złożono je w polskim urzędzie konsularnym. Termin jest też zachowany, gdy przed jego upływem żołnierz w służbie czynnej lub członek załogi statku morskiego złożył pismo w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku, a także gdy osoba pozbawiona wolności złożyła pismo w administracji zakładu karnego. O dochowaniu terminu decyduje data stempla pocztowego.

55. Przywrócenie terminu.

Z zasady czynność dokonana po upływie terminu jest prawnie bezskuteczna. Wyjątkowo jednak termin może być przywrócony, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez winy osoby zainteresowanej. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7-dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, dopełniając jednocześnie czynności, dla której określony był termin

56. Przesłanki i skutki przywrócenia terminu.

Warunki przywrócenia terminu:

1. brak winy po stronie zainteresowanego;

2. uprawdopodobnienie, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego - jest to środek zastępczy dowodu o znaczeniu ścisłym, a więc środek nie dający pewności, lecz jedynie wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o danym fakcie;

3. wniesienie podania (prośby) o przywrócenie terminu w ciągu 7-dni od dnia ustania przyczyny uchybienia - przyczyna uchybienia musi wystąpić przed upływem określonego terminu, zaś złożenie prośby o przywrócenie terminu w okresie 7-dni od ustania tej przyczyny - przywrócenie 7-dniowego terminu jest niedopuszczalne, tzn. że nie można przywracać terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu;

4. równoczesne dopełnienie czynności, dla której termin był określony (np. należy wnieść odwołanie, gdy nastąpiło uchybienie terminu do wniesienia tego środka prawnego).

Właściwy w sprawie organ w wyniku rozpatrzenia prośby wydaje postanowienie o przywróceniu bądź odmowie przywrócenia terminu. W razie odmowy służy zainteresowanemu zażalenie.

Prośbę o przywrócenie terminu rozpatruje organ właściwy do rozpatrzenia odwołania (to samo dotyczy zażalenia). Jego decyzja jest ostateczna. Na postanowienia kończące postępowanie przysługuje skarga do NSA.

Skutkiem prawnym przywrócenia terminu jest traktowanie czynności, dla której termin był określony, jako dochowanej w terminie.

57. Tryb postępowania i forma przywrócenia terminu.

Właściwy w sprawie organ w wyniku rozpatrzenia prośby wydaje postanowienie o przywróceniu bądź odmowie przywrócenia terminu. W razie odmowy służy zainteresowanemu zażalenie.

Prośbę o przywrócenie terminu rozpatruje organ właściwy do rozpatrzenia odwołania (to samo dotyczy zażalenia). Jego decyzja jest ostateczna. Na postanowienia kończące postępowanie przysługuje skarga do NSA.

Skutkiem prawnym przywrócenia terminu jest traktowanie czynności, dla której termin był określony, jako dochowanej w terminie.

58. Terminy załatwiania spraw.

Organy administracyjne winny załatwiać sprawy szybko, bez zbędnej zwłoki, a gdy sprawy nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień - niezwłocznie.

Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy sie postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.

Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowane - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

Kwalifikowania, która sprawa jest szczególnie skomplikowana dokonuje organ administracyjny I instancji.

Termin do załatwienia sprawy przez organ odwoławczy biegnie od dnia otrzymania przez ten organ odwołania wraz z aktami sprawy.

Organy wyższego stopnia mogą określić rodzaje spraw, które mają być załatwiane w terminach krótszych niż miesiąc bądź dwa miesiące. Zarządzenie organu wyższego stopnia o terminach załatwiania spraw, podane do publicznej wiadomości, wiążą zainteresowane organy administracyjne w układzie wewnętrznym i stwarza uprawnienia dla stron do żądania, aby ich sprawy były załatwiane w terminach skróconych.

Do terminów załatwiania sprawy, nie wlicza sie terminów zastrzeżonych przepisami prawa dla dokonania określonych czynności (np. czasu na usunięcie przez stronę braków podania), okresów zawieszenia postępowania (art. 35 § 5 i art. 103 kpa), oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony (np. niedostarczenie przez stronę dokumentu w wyznaczonym przez organ terminie), oraz z przyczyn niezależnych od organu (np. z powodu niestawienia się prawidłowo wezwanego świadka na rozprawę i wskutek tego odroczenia rozprawy - art. 94 § 2).

Organ, który nie załatwił sprawy w terminie, obowiązany jest zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (termin wyznaczony).

59. Skutki niezałatwienia sprawy w terminie.

Strona, której sprawa nie została załatwiona w terminie ustawowym albo w terminie wyznaczonym, ma prawo wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia, na milczenie organu.

Organ wyższego stopnia, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Po skorzystaniu z prawa wniesienia zażalenia, w każdym czasie po upływie terminu załatwiania sprawy, aż do chwili jej załatwienia, istnieje możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego na niezałatwienie sprawy przez organ I instancji, bądź przez organ odwoławczy.

Dopuszczalna jest skarga do NSA na bezczynność organów polegająca na niewydaniu:

1. decyzji administracyjnej;

2. postanowienia w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończącego postępowanie, także rozstrzygającego sprawę co do istoty;

3. postanowienia w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

4. innych niż ww. aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa.

Pracownik organu administracyjnego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku sygnalizacji albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie wyznaczonym przez organ wyższego stopnia, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa.

60. Obowiązki organu administracji publicznej w przypadku przekroczenia terminu załatwienia sprawy.

Organ, który nie załatwił sprawy w terminie, obowiązany jest zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (termin wyznaczony). Obowiązek sygnalizacji stronom o niezałatwieniu sprawy w terminie ustawowym ciąży na organie administracyjnym również wówczas, gdy zwłoka w załatwianiu sprawy nastąpiła z przyczyn niezależnych od organu.

61. Zażalenie na bezczynność.

Strona, której sprawa nie została załatwiona w terminie ustawowym albo w terminie wyznaczonym, ma prawo wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia, na milczenie organu.

Organ wyższego stopnia, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Po skorzystaniu z prawa wniesienia zażalenia, w każdym czasie po upływie terminu załatwiania sprawy, aż do chwili jej załatwienia, istnieje możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego na niezałatwienie sprawy przez organ I instancji, bądź przez organ odwoławczy.

62. Skarga na bezczynność.

Dopuszczalna jest skarga do NSA na bezczynność organów polegająca na niewydaniu:

5. decyzji administracyjnej;

6. postanowienia w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończącego postępowanie, także rozstrzygającego sprawę co do istoty;

7. postanowienia w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

8. innych niż ww. aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa.

Wniesienie skargi jest dopuszczalne, po skorzystaniu z prawa wniesienia zażalenia, w każdym czasie po upływie terminu załatwienia sprawy, aż do chwili jej załatwienia.

63. Obowiązek przestrzegania właściwości wg k.p.a.

Organy administracji publicznej mają obowiązek przestrzegania z urzędu właściwości:

- rzeczowej - ustalana wg przepisów o zakresie działania organu administracji;

- miejscowej - zdolność organu do realizowania swojej właściwości rzeczowej na określonym obszarze, np. na terenie gminy, powiatu, województwa czy całego państwa.

Przepisy o właściwości organów mają sankcję w art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. według którego decyzja wydana przez organ administracyjny z naruszeniem przepisów o właściwości jest nieważna.

64. Skutki wniesienia podania do organu niewłaściwego (gdy można ustalić organ właściwy, gdy nie można ustalić organu właściwego).

Wniesienie podania do organu niewłaściwego nie pociąga za sobą ujemnych konsekwencji dla wnoszącego, gdyż podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu (art. 65 § 2 kpa).

Jeżeli organ administracji publicznej, do której podanie wniesiono jest niewłaściwy w sprawie, powinien niezwłocznie przekazać je do organu właściwego, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie.

jeżeli podanie dotyczy kilku spraw polegających na załatwieniu przez różne organu, organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, jest zobowiązany rozpoznać sprawę należącą do jego właściwości, oraz równocześnie zawiadomić wnoszącego podanie, że w innych sprawach powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu. Wnoszącego podanie należy poinformować, że wniesienie podania do właściwego organu w terminie 14-dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożenie go w dniu wniesienia pierwszego podania (art. 66 § 1 i 2 kpa).

Zgodnie z art. 66 § 3 “jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd, organ. do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu z odpowiednim pouczeniem”.

65. Wielość spraw objętych podaniem.

Podanie - żądanie wszczęcia postępowania oraz inne żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia. Podaniem nie jest skarga, ani wniosek.

Treść - podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych (np. podanie o wywłaszczenie nieruchomości winno wskazać nieruchomość z oznaczeniem księgi wieczystej, celu publiczny, od którego realizacji nieruchomość jest niezbędna, powierzchnię nieruchomości i dalsze dane).

Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. gdy podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu.

66. Braki podania i sposoby ich usuwania.

Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możliwości ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania.

Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie 7-dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.

67. Zakres obowiązku osobistego stawiennictwa według kpa.

Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych.

Organ obowiązany jest dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe.W przypadkach, w których osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, organ może dokonać określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać osobę wezwaną w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.

Do osobistego stawienia się wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje albo przebywa. Obowiązek osobistego stawiennictwa dotyczy również wezwanego, zamieszkałego lub przebywającego w sąsiedniej gminie albo mieście.

W toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.

68. Forma i treść wezwania według kpa.

Kpa upoważnia organy administracyjne do wzywania osób (nie tylko stron), do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych.

Wezwanie do osobistego stawienia sie należy ograniczyć do przypadków niezbędnych, tak by nie było ono uciążliwe dla wzywanej osoby. Jeśli osoba wezwana nie może sie stawić z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, organ może dokonać określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać osobę wezwana w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.

Do osobistego stawienia się wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym on mieszka lub przebywa, a nadto gdy mieszka lub przebywa w sąsiedniej gminie lub mieście. W pozostałych przypadkach organ administracyjny prowadzący postępowanie winien skorzystać z pomocy prawnej innego organu administracyjnego.

Pomoc prawna polega na tym, że organ prowadzący postępowanie zwraca sie do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej, w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności związanych z toczącym sie postępowaniem.

W przypadkach, w których charakter sprawy lub czynności wymaga dokonania czynności przed organem prowadzącym postępowanie, można wzywać osoby do osobistego stawienia się również spoza gminy lub miasta i sąsiednich jednostek podziału terytorialnego, w których osoby te zamieszkują albo przebywają.

Wezwanie powinno wskazać:

1. nazwę i adres organu wzywającego;

2. imię i nazwisko wzywanego;

3. w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany (strona, świadek, biegły i co ma być celem stawienia się);

4. czy wezwany powinien stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie;

5. termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika;

6. skutki prawne niezastosowania się do wezwania.

Wezwanie powinno być zaopatrzone podpisem pracownika organu wzywającego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego.

W sprawach nie cierpiących zwłoki wezwania można dokonać telegraficznie, telefonicznie lub przy użyciu innych środków łączności. Musi ono zawierać te same elementy co wezwanie pisemne. Powoduje ono skutki prawne tylko wówczas, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.

Osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne należności wg przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Żądanie przyznania należności należy zgłosić organowi administracyjnemu, przed którym toczy się postępowanie, przed wydanie decyzji, pod rygorem utraty roszczenia.

Osoba, która mimo prawidłowego wezwania nie stawiła się bez uzasadnionej przyczyny, może być ukarana przez organ wzywający grzywną do 50 zł, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania - grzywną do 200 zł. Na postanowienie o ukaraniu służy zażalenie. Ukaranie grzywną nie wyklucza możliwości zastosowania do opornego świadka (nie dotyczy strony i biegłego), środków przymusu. W przypadku żołnierza w służbie czynnej nie stosuje się kary grzywny, lecz występuje do dowódcy JW, w której pełni on służbę, z wnioskiem o ukaranie dyscyplinarne.

69. Doręczenia według kpa.

Skutki prawne wielu czynności procesowych następują tylko wtedy, gdy dokonano prawidłowego doręczenia pisma (wezwania, postanowienia, decyzji itp.) Organy administracyjne doręczają pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez upoważnione osoby albo organy. Na pokwitowanie składa się data doręczenia i podpis odbiorcy. Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu.

Pismo doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela - przedstawicielowi. Jeżeli zaś strona ustanowiła pełnomocnika, pismo doręcza się pełnomocnikowi. W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej lub więcej stron, pisma doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały one jedną ze stron jako upoważnioną do odbioru pism.

W toku postępowania strony oraz ich pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swego adresu. Zaniedbanie tego obowiązku powoduje, że doręczenie pism pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny.

Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma przysłanego przez pocztę lub inny organ albo w inny sposób, pismo zwraca się do nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy. W takim przypadku uznaje się, że pismo doręczono w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.

Pisma kierowane do osób nie znanych z miejsca pobytu, dla których są dnie wyznaczył przedstawiciela, doręcza się przedstawicielowi wyznaczonemu przez organ administracji państwowej.

Strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów administracji publicznej przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W takich przypadkach zawiadomienie bądź doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14-dni od dnia ogłoszenia publicznego.

70. Doręczenie właściwe (osobom fizycznym, osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym).

Osobom fizycznym pisma doręcza się w ich mieszkaniu albo w miejscu pracy lub w lokalu administracji - jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W razie nagłej potrzeby i niemożności dostarczenia pisma w ww. sposób, pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie.

Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym oraz innym jednostkom organizacyjnym pisma doręcza się w lokalu ich siedzib do rąk osób uprawnionych do odbioru pism.

71. Doręczenie zastępcze (doręczenie pisma podczas nieobecności adresata).

W przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pismo doręcza się za pokwitowaniem do rąk dorosłego domownika, sąsiada lub dozorcy domu. gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma w ww. zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie w skrzynce na korespondencję lub, gdy nie jest to możliwe, w drzwiach mieszkania.

W razie niemożności doręczenia pisma bezpośrednio do rąk adresata ani też doręczenia zastępczego, pismo składa się na okres 7-dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce na korespondencję, lub gdy to nie jest możliwe na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje czynności zawodowe, bądź w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia siedmiodniowego okresu.

72. Powiadomienie przez obwieszczenie.

Jest to szczególna sytuacja określona w art. 49 kpa. Strony mogą być zawiadomione o decyzjach i innych czynnościach poprzez obwieszczenie lub inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób. Art. 49 daje taką możliwość, ale potrzebny jest tu także przepis ustawy szczególnej, który dawałby takie uprawnienie np.

• ustawa z 1967r. o powszechnym obowiązku obrony RP - otóż powołanie do służby wojskowej może odbyć się przez doręczenie, ale także przez obwieszczenie np. w sytuacji stanu wojny

• ustawa z 1982r. o scalaniu i wymianie gruntów - art. 7 ust. 3 oraz
  art. 28 ust. 1 przewidują, że strony postępowania scaleniowego powiadamia się o pewnych czynnościach poprzez obwieszczenie

Skutek doręczenia następuje po 14 dniach od dnia obwieszczenia.

73. Potwierdzenie odbioru pisma.

Organy administracyjne doręczają pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez upoważnione osoby albo organy. Na pokwitowanie składa się data doręczenia i podpis odbiorcy. Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu.

Pismo doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela - przedstawicielowi. Jeżeli zaś strona ustanowiła pełnomocnika, pismo doręcza się pełnomocnikowi. W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej lub więcej stron, pisma doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały one jedną ze stron jako upoważnioną do odbioru pism.

W toku postępowania strony oraz ich pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swego adresu. Zaniedbanie tego obowiązku powoduje, że doręczenie pism pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny.

Osobom fizycznym pisma doręcza się w ich mieszkaniu albo w miejscu pracy lub w lokalu administracji - jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W razie nagłej potrzeby i niemożności dostarczenia pisma w ww. sposób, pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie.

W przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pismo doręcza się za pokwitowaniem do rąk dorosłego domownika, sąsiada lub dozorcy domu. gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma w ww. zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie w skrzynce na korespondencję lub, gdy nie jest to możliwe, w drzwiach mieszkania.

W razie niemożności doręczenia pisma bezpośrednio do rąk adresata ani też doręczenia zastępczego, pismo składa się na okres 7-dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce na korespondencję, lub gdy to nie jest możliwe na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje czynności zawodowe, bądź w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia siedmiodniowego okresu.

Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym oraz innym jednostkom organizacyjnym pisma doręcza się w lokalu ich siedzib do rąk osób uprawnionych do odbioru pism.

74. Protokoły.

Zasada ogólna pisemności wymaga, aby mające znaczenie dla postępowania czynności były utrwalone na piśmie.

Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na pismie (art. 67 § 1 kpa).

Obowiązkowo sporządza się:

1. przyjęcie wniesionego ustnie podania;

2. przesłuchania strony, świadka i biegłego;

3. oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu administracji publicznej;

4. rozprawy;

5. ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.

Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności doskonal, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.

Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu którejkolwiek osoby należy omówić w protokole.

Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania. W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu - tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania.

Organ administracji publicznej może zezwolić na dołączenie do protokołu zeznania na piśmie, podpisanego przez zeznającego, oraz innych dokumentów mających znaczenie dla sprawy.

Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.

75. Adnotacje.

Czynności organu administracji publicznej, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.

76. Sposoby wszczęcia postępowania administracyjnego.

Postępowanie administracyjne może być wszczęte:

1. z urzędu

1. przez organ administracyjny bez żądania strony;

2. przez organ administracyjny, w której wpis wymaga wniosku strony, ze względu na ważny interes strony, w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umarza się;

2. na wniosek

1. na żądanie strony;

2. na żądanie prokuratora - w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem;

3. na żądanie RPO - jak w przypadku prokuratora;

4. na żądanie organizacji społecznej - jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.

O tym, kiedy postępowanie administracyjne można wszcząć z urzędu, a kiedy tylko na wniosek, stanowią przepisy prawa materialnego, a więc przepisy poza kodeksowe.

Ogólnie - jeżeli nakładamy obowiązek prawny, przepisy prawa pozwalają albo nakazują wszczynanie postępowania administracyjnego z urzędu, a gdy zaś chodzi o przyznanie uprawnień stronie - z reguły wymagany jest wniosek strony (żądanie).

77. Data wszczęcia postępowania administracyjnego.

Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. Kodeks nie reguluje daty wszczęcia postępowania z urzędu. Uważa się, że wszczęcie z urzędu następuje z chwilą podjęcia pierwszej czynności procesowej przez organ administracyjny wobec strony (najczęściej - zawiadomienie wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęciu postępowania).

78. Pojęcie, forma i treść podania według kpa.

Podanie - żądanie wszczęcia postępowania oraz inne żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia. Podaniem nie jest skarga, ani wniosek.

Forma - podania mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Nie przewiduje się składania podania telefonicznie.

Treść - podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych (np. podanie o wywłaszczenie nieruchomości winno wskazać nieruchomość z oznaczeniem księgi wieczystej, celu publiczny, od którego realizacji nieruchomość jest niezbędna, powierzchnię nieruchomości i dalsze dane).

Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. gdy podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu.

Organ administracji publicznej obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania, jeżeli wnoszący je tego żąda.

Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możliwości ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania.

Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie 7-dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.

79. Udostępnianie akt.

Zasada udziału strony w postępowaniu administracyjnym wymaga, aby strona mogła zapoznać się z aktami sprawy.

Zgodnie z art. 73 kpa “w każdym stadium postępowania organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów”. Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony.

Wyłączenia:

1. wyłączone od wglądu strony są akta sprawy objęte tajemnicą państwową - tajemnicą państwową jest informacja niejawna, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów RP, a w szczególności dla niepodległości lub nienaruszalności terytorium, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, albo narazić te interesy na co najmniej znaczną szkodę;

2. inne akta wyłączone przez organ administracyjny ze względu na ważny interes państwowy.

Odmowa uniemożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelniania takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Akta sprawy stanowią poszczególne pisma, plany, obliczenia itp. dokumenty, które znajdują się w całości materiałów dotyczących danej sprawy.

80. Zasady postępowania dowodowego.

zasada prawdy obiektywnej - organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzeć cały materiał dowodowy (art.77§1 k.p.a.)

zasada udziału strony - strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzeniu dowodów ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7-dni przed terminem ich przeprowadzenia. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i innym stronom oraz składać wyjaśnienia. Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możliwość wypowiedzieć się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.

zasada swobodnej oceny dowodów - organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Organ nie jest związany sztywnymi regułami dowodzenia. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

81. Pojęcie i cel postępowania dowodowego.

Celem postępowania dowodowego jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, aby jej załatwienie oparte było na udowodnionych faktach i aby normy prawne zostały zastosowane do stanu faktycznego odpowiadającego stanowi rzeczywistemu zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej. Organ administracyjny nie jest związany własnymi postanowieniami w sprawie przeprowadzenia dowodów - może on, a każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić postanowienia dotyczące przeprowadzania dowodów (art. 77 § 2 kpa).

82. Zasady postępowania dowodowego. - już było ;)

83. Zasada swobodnej oceny dowodów.

Zasada swobodnej oceny dowodów - organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona (art.80 k.p.a.). Organ nie jest związany sztywnymi regułami dowodzenia. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

84. Domniemanie i uprawdopodobnienie w k.p.a.

Dokonanie ustaleń stanu faktycznego opiera się zgromadzonym materiale dowodowym oraz na domniemaniach:

Domniemanie faktyczne - wynika z doświadczenia życiowego. Związek między faktem danym w doświadczeniu a poszukiwanym ustala się swobodnie na podstawie doświadczenia.

Domniemanie prawne - wynika z przepisu prawa (przyjęcie faktu poszukiwanego na podstawie innego faktu). Można je podzielić na proste, dopuszczające przeciwdowód, domniemania niezbite, (które nie dają się obalić przeciwdowodem, bo jest on zakazany).

Kpa dopuszcza ustalenie okoliczności faktycznych bez prowadzenia postępowania dowodowego, gdy przepisy szczególne przewidują zastosowanie uprawdopodobnienia.

To środek zastępczy dowodu w znaczeniu ścisłym. Nie daje pewności, lecz wiarygodność twierdzenia o jakimś fakcie. Przepisy prawne ograniczają możliwość stosowania uprawdopodobnienia tylko odnośnie do faktów, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii wpadkowej, a nie rozstrzygnięcia istoty sprawy. Dopuszczalne jest uprawdopodobnienie istnienia okoliczności faktycznych wskazujących na wątpliwości, co do bezstronności pracownika, na brak winy osoby, która uchybiła terminowi.

Dokumenty urzędowe korzystają z dwóch domniemań:

domniemanie prawdziwości - tzn., że dokument pochodzi od organu, który go wystawił; dokument jest prawdziwy, jeżeli spełnia łącznie trzy warunki: został wystawiony przez kompetentny organ, treść dokumentu odpowiada rzeczywistości, dokument posiada nie zmienioną treść, taką jaką nadał mu wystawca.

domniemanie zgodności z prawdą oświadczenie organu, od którego dokument pochodzi - to domniemanie przyjęło kpa w art.76 § 1 i 3 oraz ordynacja podatkowa w art.194 § 1 i 3. Domniemanie to może być obalone jedynie przez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu.

Kpa nie wprowadza ograniczeń w odniesieniu do środków dowodowych, które organ może dopuścić w celu obalenia mocy dowodowej dokumentów urzędowych. W razie obalenia domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego nie może on być traktowany jako dowód w sprawie. Moc dowodową zagranicznych dokumentów urzędowych oraz prywatnych nie została w kpa uregulowana.

85. Pojęcie dowodu, środka dowodowego oraz rodzaje środków dowodowych.

Dowód - jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opnie biegłych oraz oględzin. Dowód to środek, za pomocą którego dokonuje się dowodzenia w postępowaniu, a więc stwierdza się prawdziwość twierdzeń o pewnych faktach, będących właśnie przedmiotem dowodu.

Rodzaje środków dowodowych:

1. rzeczowe - oględziny wszelkich przedmiotów, jakie sąd poddaje badaniu celem stwierdzenia prawdziwości pewnych twierdzeń o faktach;

2. osobowe - wszelkie inne dowody, przy których sąd bada fakty za pomocą zeznań osób, jak świadków, biegłych i samych stron procesowych, oraz za pomocą ich pisemnych oświadczeń zawartych w dokumentach.

Uwaga: przesłuchanie stron nie jest dowodem.

86. Dowód z dokumentu.

To najważniejszy i powszechnie występujący środek dowodowy w postępowaniu administracyjnym. Kpa mówi o dokumentach urzędowych i dokumentach. Dokumenty dzielą się na:

1. urzędowe - sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działań stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone;

2. prywatne - wg art. 245 kpc stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Dokumenty urzędowe mają pierwszeństwo przed prywatnymi. Przysługuje im domniemanie prawdziwości. Istnieje jednak możliwość przeprowadzenia dowodu przeciwko treści dokumentów urzędowych.

87. Dowód z zeznań świadków.

Zadaniem świadka jest złożenie zeznań obiektywnych na podstawie własnych spostrzeżeń co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Kpa wprowadza ograniczenia dowodu ze świadków ze względu na osobę, polegające na:

1. wyłączeniu z mocy prawa;

2. prawie odmowy zeznań;

3. prawie odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania.

88. Ograniczenia zdolności do występowania w charakterze świadka.

Wg kpa świadkami nie mogą być:

1. osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń (słuchanie dziecka w charakterze świadka jest dopuszczalne i zależy od jego stopnia rozwoju umysłowego);

2. osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy;

3. duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi (duchowni kościołów i związków religijnych znających instytucję spowiedzi).

89. Prawo odmowy zeznań i prawo odmowy udzielenia odpowiedzi na pytanie.

Tylko małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia, jak i osobom pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli przysługuje prawo odmowy zeznań. Prawo to trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Prawo odmowy odpowiedzi na pytania zadawane świadkowi - świadek składający zeznania może odmówić odpowiedzi na pytanie, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej obowiązany jest uprzedzić świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Uprzedzenie to jest warunkiem odpowiedzialności.

90. Dowód z oględzin i z opinii biegłego.

Dowód z opinii biegłego - przeprowadza się wówczas, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, których nie mają pracownicy organu załatwiającego sprawę. Opinią biegłego (rzeczoznawcy, eksperta) jest zapatrywanie wyrażone przez osobę nie zainteresowaną w postępowaniu administracyjnym, która może udzielić organowi specjalnych wiadomości dla ustalenia okoliczności sprawy. Biegły powinien być bezstronny, dlatego podlega wyłączeniu z tych samych przyczyn jak pracownik organu administracji publicznej od udziału w postępowaniu w sprawie. Poza tym do biegłego stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.

Oględziny - bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ administracji publicznej, celem dokonania spostrzeżeń o jego stanie i właściwościach. Przedmiotem oględzin mogą być rzeczy ruchome, jak i nieruchomości (np. samochód, maszyny, budynek, lokal, uprawy). Oględziny wymagają często pewnych wiadomości specjalnych, np. z zakresu techniki, medycyny, rolnictwa itp. Wówczas oględziny można przeprowadzić z udziałem biegłego, aby swym fachowym doświadczeniem i wiedzą uzupełniał znajomość rzeczy przez organ administracji publicznej, a dokładniej - jego pracowników.

Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane na wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia oględzin, przynajmniej na 7-dni przed terminem. Z przeprowadzonych oględzin sporządza się protokół.

91. Dowód z przesłuchania stron.

Przesłuchanie stron następuje po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku, gdy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy - stosując przepisy dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.

92. Dowody nienazwane.

Dowody nienazwane (nieujęte w k.p.a.)

Są dopuszczalne, jeśli mogą się przyczynić do wykrycia prawdy obiektywnej, a nie są sprzeczne z prawem.:

- opinie instytutu naukowo-badawczego

- wyspecjalizowane jednostki organizacyjne

- film, zdjęcie, rysunek, taśma dźwiękowa, plan, billing telefoniczny itp.

93. Oświadczenia stron.

Jeżeli nie jest wymagane zaświadczenie innego organu, na wniosek strony, organ przyjmuje jej oświadczenie, ale poucza o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. (art. 75 k.p.a.)

94. Formy przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Dowód z dokumentów - to najważniejszy i powszechnie występujący środek dowodowy w postępowaniu administracyjnym.

Dowód ze świadka - Zadaniem świadka jest złożenie zeznań obiektywnych na podstawie własnych spostrzeżeń co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Dowód z opinii biegłego - przeprowadza się wówczas, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, których nie mają pracownicy organu załatwiającego sprawę. Opinią biegłego (rzeczoznawcy, eksperta) jest zapatrywanie wyrażone przez osobę nie zainteresowaną w postępowaniu administracyjnym, która może udzielić organowi specjalnych wiadomości dla ustalenia okoliczności sprawy. Biegły powinien być bezstronny, dlatego podlega wyłączeniu z tych samych przyczyn jak pracownik organu administracji publicznej od udziału w postępowaniu w sprawie. Poza tym do biegłego stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.

Oględziny - bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ administracji publicznej, celem dokonania spostrzeżeń o jego stanie i właściwościach. Przedmiotem oględzin mogą być rzeczy ruchome, jak i nieruchomości (np. samochód, maszyny, budynek, lokal, uprawy). Z przeprowadzonych oględzin sporządza się protokół.

Dowód z przesłuchania stron. Przesłuchanie stron następuje po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku, gdy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy - stosując przepisy dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.

95. Przesłanki przeprowadzenia rozprawy administracyjnej.

Zgodnie z art. 89 kpa “organ administracji publicznej ma obowiązek przeprowadzenia rozprawy w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowaniu bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa.”

Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

96. Czynności poprzedzające rozprawę administracyjną.

Podstawową formą rozprawy jest koncentracja postępowania w określonym czasie i miejscu, a w szczególności zebranie przedstawicieli zainteresowanych w sprawie organów państwowych, państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a zwłaszcza stron, świadków i biegłych w celu dokonania niezbędnych ustaleń pod kierunkiem pracownika organu, przed którym toczy się postępowania. Rozprawa może być zarządzana z urzędu lub na wniosek strony.

Kpa zobowiązuje organy administracji publicznej do należytego przygotowania rozprawy. Strony należy wezwać do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów. Do stawiennictwa się na rozprawę należy wezwać strony osobiście lub przez przedstawiciela albo pełnomocników, a nadto świadków i biegłych, a powiadomić o rozprawie - państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, organizacje społeczne, a także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot.

Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiło przynajmniej na 7-dni przed rozprawą.

Niezawiadomienie strony o terminie rozprawy stanowi istotną wadliwość postępowania, a brak udziału strony w rozprawie bez własnej winy może stanowić przyczynę wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną.

97. Przebieg rozprawy administracyjnej.

Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy sie postępowanie. gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego.

Ustny charakter rozprawy wymaga, aby kierujący rozprawą przedstawił na jej wstępie wszystkie wyjaśnienia i dokumenty złożone przed rozprawą przez strony, a także oświadczenia złożone przez podmioty faktyczne zainteresowane w przedmiocie sprawy, gdyż tylko wtedy strony będą miały pełną możliwość zrealizowania swych uprawnień do zgłaszania na rozprawie żądań, propozycji i zarzutów oraz przedstawiania dowodów na ich poparcie, składania wyjaśnień i wypowiadania się co do wyników postępowania dowodowego.

Kierujący rozprawą winien udzielić głosu stronom, przedstawicielom organów i jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych uczestniczących w rozprawie, pozwolić na zadawanie świadkom, biegłym i stronom pytań, ale może taż uchylić zadawane pytania, jeżeli nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie strony należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania.

Obowiązkiem kierującego rozprawą jest dążenie do wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego danej sprawy, ustalenie prawdy obiektywnej oraz uzgodnienie sprzecznych interesów stron. Możliwe jest zawarcie ugody administracyjnej.

Z rozprawy spisuje się protokół. który winien odpowiadać ogólnym wymogom stawianym i dokładnie odzwierciedlać przebieg rozprawy.

Kierujący rozprawą sprawuje tzw. policję sesyjną, w celu zapewnienia porządku na rozprawie. Za niewłaściwe zachowanie w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywna służy zażalenie.

98. Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem.

Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenie opinii albo zgody lub wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ. Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę.

Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin. W przypadku niezachowania terminu do zajęcia stanowiska organ zobowiązany do jego zajęcia ma obowiązek zawiadomić o tym strony i organ prowadzący postępowanie, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin zajęcia stanowiska.

Za niedopełnienie tego obowiązku grozi odpowiedzialność porządkowa, dyscyplinarna lub inna przewidziana w przepisach prawa.

Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.

Zajęcie stanowiska następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie.

99. Rodzaje zawieszenia postępowania.

Postępowanie administracyjne może być zawieszone:

1. Obligatoryjnie:

2. Fakultatywnie - może nastąpić wówczas, gdy wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.

100. Przyczyny zawieszenia postępowania.

Postępowanie administracyjne może być zawieszone:

1. Obligatoryjnie:

1. w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe lub w przypadku spraw dotyczących spadków nie objętych brak jest osób sprawujących zarząd majątkiem masy spadkowej lub kuratora wyznaczonego przez sąd, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe;

2. w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony;

3. w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych;

4. gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

2. Fakultatywne - może nastąpić wówczas, gdy wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.

101. Obowiązki organu w przypadku zawieszenia postępowania.

Organ administracji państwowej, który z przyczyn określonych w pkt a-c zawiesił postępowanie wszczęte z urzędu, jest zobowiązany uczynić równocześnie niezbędne kroki w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania. Tak samo winien postąpić w razie zawieszenia z tej samej przyczyny postępowania wszczętego na żądanie strony, jeżeli interes społeczny przemawia za załatwieniem sprawy.

102. Skutki zawieszenia postępowania.

Jeżeli w okresie 3-lat od daty zawieszenia postępowania z tego powodu żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

Wszystkie postanowienia w sprawie zawieszenia postępowania mogą być zaskarżone w drodze zażalenia.

Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kpa i trwa do dnia podjęcia zawieszonego postępowania.

103. Umorzenie postępowania administracyjnego.

Umorzenie postępowania kończy sprawę w danej instancji i dlatego następuje w formie decyzji administracyjnej ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami w zakresie kontroli takiej decyzji w administracyjnym toku instancji i kontroli sądu administracyjnego.

104. Rodzaje umorzenia postępowania.

1) obligatoryjne - art.105 §1 kpa - instytucja, która umożliwia zakończenie postępowania w sposób procesowy w sytuacji, gdy jego prowadzenie jest bezprzedmiotowe z uwagi na przeszkody o charakterze trwałym (tym się różni od zawieszenia, które jest o charakterze nietrwałym). Umorzenie następuje z urzędu. Bezprzedmiotowość postępowania - jest to sytuacja, gdy brak jest elementu przedmiotowego albo podmiotowego, lub gdy strona wycofa wniosek.

2) fakultatywne - art.105 §2 kpa - wystarczy wniosek strony, a organ może ale nie musi umorzyć postępowanie. Nie jest potrzebna bezprzedmiotowość. Wniosek ten może być uwzględniony wtedy, gdy:

1. nie sprzeciwiają się temu inne strony,

2. gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

105. Przyczyny umorzenia postępowania.

Zgodnie z art. 105 kpa, umorzenie następuje:

1) gdy postępowanie z jakichkolwiek przyczyn stało się bezprzedmiotowe:

Postępowanie może stać się bezprzedmiotowe z przyczyn natury faktycznej (np. śmierć strony ubiegającej się o zmianę nazwiska) lub prawnych (np. zmiana przepisów prawa i zniesienie obowiązku uzyskania zezwoleń na podjęcie określonej działalności).

Jeżeli postępowanie zostało wszczęte na żądanie strony - to może ona uznać, iż dalsze postępowanie stało się dla niej bezprzedmiotowe i wystąpić o jego umorzenie. Organ prowadzący postępowanie nie jest związany tym wystąpieniem. Jeżeli uzna podanie strony - wyda decyzję o umorzeniu postępowania, lub gdy go nie uzna - wyda postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie.

Strona będzie mogła je zaskarżyć dopiero w odwołaniu od decyzji rozstrzygającej sprawę co do jej istoty.

Istnieje możliwość umorzenia postępowania odwoławczego, gdy to postępowanie stało się bezprzedmiotowe. Może to nastąpić, gdy strona cofnie odwołanie, a organ uwzględni to cofnięcie. W takim przypadku umarza się postępowanie w drugiej instancji, a decyzja organu pierwszej instancji jest ostateczna.

2) jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne w interesem społecznym.

106. Skutki umorzenia postępowania.

Skutki prawne umorzenia - umorzenie postępowania na mocy art. 105§2 (fakultatywne) nie różni się w skutkach prawnych od umorzenia na mocy art.105§1 (obligatoryjnego), albowiem w obu przypadkach ma miejsce bezprzedmiotowość postępowania, z tym tylko zastrzeżeniem, że umorzenie obligatoryjne odnosi się do przypadków zobiektywizowanych, a umorzenie fakultatywne odnosi się do sytuacji, w której strona postępowania odstępuje od żądania rozstrzygnięcia decyzją o istocie sprawy, dotyczącej jej interesu prawnego lub obowiązku.

Umorzenie postępowania kończy sprawę w danej instancji i dlatego następuje w formie decyzji administracyjnej ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami w zakresie kontroli takiej decyzji w administracyjnym toku instancji i kontroli sądu administracyjnego.

107. Pojęcie decyzji administracyjnej.

Decyzja jest oświadczeniem woli organu administracji publicznej wydanym w imieniu państwa. Jest kwalifikowanym aktem administracyjnym (każda decyzja jest aktem administracyjnym, ale nie każdy akt administracyjny jest decyzją - może być np. postanowieniem).

Decyzja jest aktem jednostronnym, władczym rozstrzygnięciem sprawy. Dotyczy to także ugody.

108. Rodzaje decyzji.

Rodzaje decyzji.

Z uwagi na tok instancji dzielimy decyzje na:

1. wydane w I instancji;

2. wydane w II instancji.

Z punktu widzenia możliwości prawnej zaskarżenia decyzji w drodze zwyczajnego środka prawnego (odwołanie):

1. nieostateczne - gdy służy prawo odwołania od danej decyzji, albo gdy odwołanie zostało wniesione i nie jest jeszcze rozpatrzone; decyzje które nie mogą być wzruszone, uchylone, zmienione w administracyjnym toku instancji przy pomocy użycia zwyczajnego środka prawnego (nadzwyczajne środki prawne: wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności)

2. ostateczne - wydane przez organ II instancji, decyzję ministra i sko, decyzje nie zaskarżone przez wniesienie odwołania i decyzje, od których z mocy prawa nie przysługuje odwołanie; decyzje, które mogą być wzruszone przy pomocy zwyczajnych środków prawnych takich jak: odwołanie.

Kpa wyróżnia decyzje:

1. konstytutywne - tworzące prawa dla stron; ma charakter twórczy, tworzy, zmienia, lub znosi (uchyla) stosunek prawny, przy czym skutek prawny aktu następuje tutaj nie z mocy ustawy ale z mocy aktu administracyjnego.

2. deklaratoryjne - nie tworzące prawa dla stron; stwierdza, że pewien stosunek prawny zaistniał, deklaruje a więc ustala w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z mocy ustawy dla adresata aktu określone uprawnienia lub obowiązki

1. decyzje pozytywne - uwzględniające w całości żądanie stron;

2. decyzje negatywne - które w całości lub w części nie uwzględniają żądania stron lub nakładają na strony obowiązek prawny;

1) wadliwe - niezgodne z prawem;

2) niewadliwe - zgodne z prawem;

3) nieważne - dotknięte szczególnie ciężkimi wadami.

109. Elementy decyzji.

Decyzja administracyjne powinna zawierać:

1. oznaczenie organu administracyjnego - wiadomo dzięki temu, kto wydał decyzję i czy był to organ właściwy;

2. datę wydania - data ma znaczenie porządkowe;

3. oznaczenie strony lub stron - umożliwia to ocenę, czy decyzja skierowana została do osób będących stronami w sprawie;

4. powołanie podstawy prawnej - może to być tylko przepis ustawy lub przepis prawa wydany z upoważnienia ustawy przez organ administracji rządowej, bądź organ jednostki samorządu terytorialnego;

5. rozstrzygnięcie - stanowi odpowiednik sentencji o orzeczeniu sądowym, rozstrzygnięcie o istocie sprawy;

6. uzasadnienie faktyczne i prawne;

7. pouczenie o środkach prawnych - w jakim trybie służy od decyzji odwołanie;

8. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

Przepisy szczególne mogą określić dodatkowo inne składniki decyzji.

110. Uzasadnienie faktyczne i prawne decyzji.

Uzasadnienie faktyczne - powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

111. Odstąpienie od uzasadnienia decyzji

Wg art.107 § 4 kpa można odstąpić od uzasadniania decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony (nie dotyczy odwołań). Od uzasadniania decyzji można odstąpić w decyzji wydanej na podstawie przepisów ustawy o cudzoziemcach.

Szerszego uzasadnienia wymagają decyzje oparte na uznaniu administracyjnym.

112. Rygor natychmiastowej wykonalności.

Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji.

Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu, gdy został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Poza tym decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron, a więc gdy jest dla wszystkich stron pozytywna.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji, od której przysługuje odwołanie, gdy to jest niezbędne:

1. ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego;

2. dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami;

3. ze względu na wyjątkowo ważny interes strony.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji, gdy ustawa szczególna przewiduje taką możliwość. Nadawany jest przez zamieszczenie w niej klauzuli, bądź już po jej wydaniu, w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje nienatychmiastowej wykonalności decyzji.

113. Forma decyzji.

Zgodnie z zasadą pisemności postępowania decyzję doręcza się stronom na piśmie. Decyzja może być ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Jednak nawet wtedy treść oraz istotne motywy decyzji ustnej muszą być utrwalone w protokole lub podpisanej przez stronę adnotacji.

114. Warunek, termin, zlecenie jako elementy akcesoryjne decyzji.

Stosownie do treści art. 162 § 1 pkt 2 k.p.a. organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku. Z kolei art. 162 § 2 k.p.a. stanowi, iż organ administracji publicznej uchyli decyzję, jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie dopełniła tych czynności w wyznaczonym terminie. Warunek jest tu ujmowany jako element decyzji i chodzi w art. 162 § 1 pkt 2 k.p.a. tylko o warunek, który ma dopełnić strona.

Z kolei w przypadku nałożenia na stronę obowiązku dopełnienia w wyznaczonym terminie określonych czynności i ich niedopełnienia przez stronę w tym terminie (art. 162 § 2 k.p.a.), chodzi o sytuacje, w których przepisy prawa materialnego uprawniają organ administracji publicznej do określenia w decyzji administracyjnej dodatkowych obowiązków.

Jednakże warunek taki to nic innego jak zlecenie, a więc pewna dodatkowa klauzula do aktu administracyjnego, której celem jest spowodowanie pewnego zdarzenia, wywołanie określonego skutku przez podmiot, na którego korzyść decyzja została wydana.

115. Uzupełnienie decyzji.

Decyzje administracyjne mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki. Dlatego kpa przyznaje stronie, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, prawo żądania jej uzupełnienia co do:

1. rozstrzygnięcia;

2. pouczenia o środkach prawnych.

Gdy strona skorzysta z tego prawa, termin do wniesienia odwołania, termin do wniesienia powództwa lub skargi biegnie od dnia doręczenia stronie odpowiedzi przez organ administracyjny.

116. Sprostowanie decyzji.

Decyzje mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki. Kpa przewiduje dla strony, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji prawo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia, w sprawach:

1. pouczenia o środkach prawnych;

2. rozstrzygnięcia.

Organ administracyjny ma prawo z urzędu lub na żądanie strony prostować - w drodze postanowienia - błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez siebie decyzjach administracyjnych.

117. Wykładnia decyzji.

Gdy treść decyzji nie jest jasna dla strony lub organu egzekucyjnego, to na ich żądanie organ, który wydal decyzję powinien wyjaśnić - w drodze postanowienia - wątpliwości co do treści decyzji. Na postanowienia w sprawie sprostowania i wyjaśnienia treści decyzji służy zażalenie.

118. Wykonalność decyzji.

Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji.

Są od tej zasady wyjątki:

1. gdy ustawa przewiduje natychmiastowe wykonanie decyzji (np. Prawo o zgromadzeniach);

2. gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności;

3. gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron (decyzja pozytywna).

119. Pojęcie i zakres stosowania ugody administracyjnej jako formy załatwienia sprawy.

Przewidziana w kpa ugoda administracyjna ma charakter ugody między stronami postępowania administracyjnego, zawieranej przed organem, przed którym toczy się postępowanie administracyjne. Ugoda ta może być zawarta tylko w indywidualnej sprawie administracyjnej, wyłącznie w czasie trwania postępowania administracyjnego i to tylko w takiej sprawie, w której biorą udział co najmniej dwie strony o spornych interesach. Ugoda administracyjna po jej zatwierdzeniu przez organ administracji, zastępuje decyzję w sprawie, gdyż art. 121 k.p.a. stanowi, że „zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego”. (prof. E. Ochendowski)

120. Przesłanki zawarcia ugody administracyjnej.

Wg zasady ogólnej ugodowego załatwiania spraw, sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzanej przed organem administracji - gdy przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa. Zawarcie przez strony ugody i jej zatwierdzenie przez organ prowadzący postępowanie eliminuje potrzebę wydawania decyzji, gdyż zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki jak decyzja administracyjna. Kpa nie przewiduje ugody pomiędzy strona a organem administracyjnym.

Wymienione przesłanki ugody muszą występować razem.

121. Forma i elementy ugody administracyjnej.

Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Składniki:

1. oznaczenie organu, przed którym ugoda została zawarta;

2. data sporządzenia;

3. oznaczenie stron;

4. przedmiot i treść ugody;

5. wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu;

6. podpisy stron;

7. podpis pracownika organu administracyjnego, upoważnionego do sporządzenia ugody.

Organ administracyjny utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.

122. Tryb zawierania i zatwierdzania ugody administracyjnej.

Ugodę zawiera się przed organem administracyjnym, przed którym toczy się postępowanie w I instancji, lub - w postępowaniu odwoławczym - przed organem II instancji, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie. Organ, przed którym toczy się postępowanie, ma obowiązek odroczyć wydanie decyzji i wyznaczyć stronom termin do zawarcia ugody, jeśli strony złożą zgodne oświadczenia o zamiarze jej zawarcia. W przypadku zawiadomienia przez strony, bądź jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub gdy strony nie dotrzymają terminu wyznaczonego przez organ administracji do zawarcia ugody, tenże organ załatwia sprawę przez wydanie decyzji.

Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracyjny, przed którym została ona zawarta. Jeżeli ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ, zatwierdzenie ugody może nastąpić dopiero po zajęciu stanowiska przez ten organ.

Organ administracyjny ma obowiązek odmówić zatwierdzenia decyzji, gdy:

1. została zawarta z naruszeniem prawa;

2. nie uwzględnia stanowiska organu uprawnionego do jego wyrażenia wg obowiązujących przepisów prawa;

3. narusza interes społeczny bądź słuszny interes stron.

Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Postanowienie powinno być wydane w ciągu 7-dni od zawarcia ugody. W przypadku, gdy ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego, z dniem w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc decyzja organu I instancji.

123. Wykonalność ugody administracyjnej.

Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. Organ administracyjny, przed którym ugoda została zawarta, potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki prawne jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

124. Pojęcie postanowienia.

W toku postępowania organ administracyjny wydaje postanowienia. Dotyczą one poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kpa stanowią inaczej.

Postanowienia rozstrzygające o istocie sprawy przewidziane w przepisach kpa, to postanowienie o zatwierdzeniu ugody, wydane przez organ zobowiązany do współdziałania przy wydawaniu decyzji administracyjnej, oraz o wznowieniu postępowania.

125. Forma i treść postanowienia.

Postanowienie powinno zawierać:

1. oznaczenie organu administracji publicznej;

2. data wydania postanowienia;

3. oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu;

4. powołanie podstawy prawnej;

5. rozstrzygnięcie;

6. pouczenie, czy i w jakim trybie służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego;

7. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska osoby upoważnionej do wydania postanowienia.

Postanowienie, na które służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, bądź gdy wydane zostało na skutek zażalenia, powinno zawierać również uzasadnienie faktyczne i prawne. Postanowienia, na które służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, doręcza się stronom na piśmie.

Rodzaje postanowień:

1. postanowienia, na które nie przysługuje samoistny środek prawny w postaci zażalenia - można je zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji;

2. postanowienia, na które przysługuje stronom zażalenie, a więc samoistny środek prawny.

126. Decyzja a postanowienie.

Różnice między decyzją a postanowieniem:

1. Przedmiot rozstrzygnięcia - postanowienie procesowe może mieć wpływ na poszczególne czynności procesowe lub na stosowanie określonych instytucji procesowych. Postanowienia procesowe zawierają rozstrzygnięcia, które umożliwiają rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy, ale czynią to przez kształtowanie procesowych praw i obowiązków stron oraz uczestników postępowania. Decyzja kończy sprawę przez rozstrzygnięcie jej, co do istoty (ustalając wynik postępowania) lub w danej instancji przez umorzenie bezprzedmiotowego postępowania.

2. Zakres stosowania formy - jest prawnie od siebie rozdzielony, ale może być zbliżony. Podstawowe znaczenie ma tutaj treść aktu, a nie błędna forma czy nazwa nadana przez organ.

3. Krąg adresatów - decyzje są adresowane do stron, postanowienia do wszystkich uczestników postępowania.

4. Podstawa wydania - decyzje są wydawane na podstawie przepisów prawa administracyjnego (prawo materialne) a postanowienie na podstawie przepisów postępowania administracyjnego.

5. Nazwa i elementy określone w art. 124.

127. Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu administracyjnym.

Środki prawne - instytucje proceduralne, których zadaniem jest spowodowanie zmiany lub uchylenia aktu administracyjnego (decyzji, postanowienia). W ścisłym znaczeniu, to środki służące stronie do spowodowania skorygowania decyzji lub postanowienia. Prawna możliwość zaskarżenia decyzji bądź innego aktu administracyjnego przez stronę w celu ich uchylenia, unieważnienia lub zmiany.

Rodzaje środków prawnych:

1. środki prawne zwyczajne - skierowane przeciwko decyzjom i postanowieniom nieostatecznym, nieprawomocnym;

2. środki prawne nadzwyczajne - środki, które można wnosić już po „uwstecznieniu się” decyzji administracyjnej, w razie zajścia szczególnych warunków i okoliczności, wskazujących na wadliwą podstawę decyzji lub uzasadniających przywrócenie prawa procesowego stronie;

3. samoistne - mogą być wnoszone niezależnie od innych czynności procesowych;

4. niesamoistne - nie występują samodzielnie, ale są wnoszone przy okazji i łącznie z inną czynnością procesową (np. zaskarżenie postanowienia, na które nie służy zażalenie, w odwołaniu od decyzji);

5. formalne - mogą być wnoszone tylko przez podmioty korzystające z legitymacji skargowej, w określonym terminie i w przepisanym trybie;

6. nieformalne - nie wymagają zachowania terminu ani specjalnego trybu;

7. doskonałe - tj. takie, które dają osobie legitymowanej prawo żądania rozpatrzenia jej skargi (odwołania, zażalenia) i stwarzają obowiązek wydania przez właściwy organ orzeczenia;

8. niedoskonałe - ich rozstrzygnięcie zależy od woli (uznania) organu; kpa nie zna środków niedoskonałych;

9. rozpatrywane przez organ administracyjny;

10. rozpatrywane przez sądu.

Środkami prawnymi są:

1. odwołanie;

2. zażalenie;

3. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ministra bądź sko;

4. żądanie wznowienia postępowania;

5. żądanie stwierdzenia nieważności decyzji;

6. żądanie zmiany lub uchylenia decyzji;

7. skarga do sądu administracyjnego.

128. Odwołanie od decyzji.

Jest środkiem prawnym zwyczajnym, samoistnym, formalnym i doskonałym. Podstawowym skutkiem doręczenia (ogłoszenia) decyzji wydanej stronie w I instancji jest powstanie prawa do wniesienia odwołania oraz rozpoczęcie biegu terminu do realizacji tego prawa. termin ten. to zazwyczaj 14-dni. Może być on krótszy lub dłuższy.

Od wydanej w I instancji decyzji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji.

Niezbędnym elementem każdej decyzji jest pouczenie o tym, czy i w jakim terminie oraz trybie można wnieść odwołanie.

Podstawą konstrukcji prawnej odwołania jest zasada, że odwołanie nie wymaga uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z niego wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.

Organem II instancji (odwoławczym) jest organ administracyjny wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.

Od decyzji wydanej w I instancji przez ministra oraz sko odwołanie nie przysługuje - wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

129. Czynności organu I instancji w postępowaniu odwoławczym.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję - obowiązkowo.

Wniesienie odwołania stwarza dla organu I instancji obowiązek zawiadomienia o tym innych stron uczestniczących w danej sprawie. Jest to konsekwencją zasady ogólnej czynnego udziału strony w postępowaniu.

Jeżeli decyzja nie była zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności ani nie podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy, to wówczas organ I instancji wstrzymuje jej wykonanie.

Organ I instancji jest związany wydaną przez siebie decyzją, ale może zmienić ją w całości lub uchylić, jeżeli uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie. Może to też zrobić, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.

Od nowej decyzji służy stronom odwołanie.

Organ I instancji jest obowiązany przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu, w terminie 7-dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli w tym terminie nie wydal nowej decyzji, o której mowa była wyżej.

130. Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji.

Postępowanie odwoławcze rozpoczyna bieg od dnia, w którym organ odwoławczy otrzymał odwołanie wraz z aktami sprawy.

Postępowanie odwoławcze rozpoczyna się od badania przez organ II instancji dopuszczalności odwołania i zachowania terminu do jego wniesienia.

131. Niedopuszczalność odwołania.

Niedopuszczalność odwołania zachodzi, gdy:

1. odwołanie wniesiono od decyzji, od której odwołanie nie przysługuje;

2. odwołanie wniosła osoba nie będąca stroną w sprawie;

odwołanie wniosła osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych.

132. Termin do wniesienia odwołania i jego uchybienie.

Uchybienie terminu do wniesienia odwołania następuje, gdy odwołanie złożono po upływie terminu określonego w kpa lub przepisy szczególne do wniesienia odwołania.

Niedopuszczalność odwołania i uchybienie terminu do jego wniesienia organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie (postanowienie ostateczne).

Jeżeli znajdujące się w aktach sprawy dowody, wyjaśnienia i inne materiały organ odwoławczy oceni jako wystarczające do wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie do rozstrzygnięcia sprawy, a strona nie zwraca się o uzupełnienie tych dowodów, albo gdy żądanie strony dotyczące przeprowadzenia nowych dowodów nie zasługuje na uwzględnienie, to wówczas organ odwoławczy wydaje decyzję bez przeprowadzania postępowania wyjaśniającego. Gdy tak nie jest, to organ odwoławczy obowiązany jest przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu postępowanie wyjaśniające celem uzyskania uzupełniających dowodów i innych materiałów.

133. Cofnięcie odwołania.

Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy, ale ten nie może uwzględnić cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

134. Zakaz reformationis in peius w postępowaniu administracyjnym.

W kpa instytucja zakazu reformations in peius opiera się na zasadzie, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.

135. Uzupełniające postępowanie wyjaśniające w postępowaniu odwoławczym.

Gdy zawarte w aktach sprawy materiały nie dają pełnego obrazu stanu faktycznego, to wówczas organ odwoławczy może prowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzyskania uzupełniających dowodów i innych materiałów.

Obowiązek uzupełnienia postępowania wyjaśniającego ciąży na organie odwoławczym tylko w przypadku, gdyby zaniechanie takiego uzupełnienia prowadziło do załatwienia sprawy sprzecznego z zasadami prawdy obiektywnej oraz czynnego udziału strony.

Kodeks przewiduje dwie metody przeprowadzania uzupełniającego postępowania wyjaśniającego w postępowaniu odwoławczym. I tak, organ odwoławczy może przeprowadzić je we własnym zakresie, albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi I instancji. Wybór metody należy do organu odwoławczego.

136. Orzeczenia organu odwoławczego.

Podstawowym zadaniem decyzji organu II instancji jest ponownie rozstrzygnięcie danej sprawy jako całości. Organ II instancji z chwilą otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy, powinien przystąpić do rozpatrzenia sprawy tak jak gdyby w sprawie nie zapadło żadne rozstrzygnięcie.

Zadaniem organu odwoławczego jest rozważenie, jak należy rozstrzygnąć dana sprawę zgodnie z zasadą praworządności i zasadą prawy obiektywnej, a nie tylko to, czy utrzymać lub zmienić decyzję I instancji.

Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1. utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję;

2. uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, bądź uchylając decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji;

3. umarza postępowanie odwoławcze.

Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części - decyzja kasacyjna.

W pozostałych przypadkach powinien podjąć decyzję merytoryczną rozstrzygającą sprawę albo decyzję o umorzeniu postępowania.

137. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Od decyzji wydanej w I instancji przez ministra lub sko odwołanie nie przysługuje. Istnieje jednak możliwość zwrócenia się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Strona niezadowolona z decyzji ww. organów, wydanej w I instancji, może zwrócić się do tego organu, który decyzje wydał, z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do tej instytucji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

138. Zażalenie na postanowienie.

Zażalenie jest zwyczajnym, samoistnym i formalnym środkiem prawnym. Przysługuje tylko na niektóre postanowienia, tzn. że może być wnoszone tylko na postanowienia enumeratywnie wyliczone w kpa.

Podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia może być nie tylko strona, ale również podmiot działający na prawach strony (organ społeczny, prokurator), jak w pewnych sytuacjach świadek, biegły, osoba wezwana do osobistego stawienia się w urzędzie, osoba zobowiązana do okazywania przedmiotu oględzin bądź osoba uczestnicząca w rozprawie, ale tylko wówczas, gdy postanowienie dotyczy jej praw bądź obowiązków.

Termin wniesienia zażalenia wynosi 7-dni od dnia doręczenia bądź ustnego ogłoszenia postanowienia stronie.

Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia.

Postanowienia, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć w odwołaniu od decyzji (postanowienia wydane w I instancji) - środek prawny niesamoistny.

139. Odwołanie a zażalenie.

Odwołanie. Od orzeczeń administracji publicznej przysługuje stronom odwołanie do instancji wyższego szczebla. Odwołanie wniesione do instancji wyższej nie wymaga uzasadnienia. Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem tego organu, który wydał decyzję, od jakiej strona się odwołuje. Termin wniesienia odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a jeżeli decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie. Organ administracyjny I instancji obowiązany jest przesłać wraz z aktami sprawy odwołanie od decyzji organowi odwoławczemu jako organowi II instancji w terminie siedmiu dni, chyba że w terminie tym wyda nową decyzję satysfakcjonującą stronę, co automatycznie sprawi, że odwołanie będzie bezprzedmiotowe. Jeśli w świetle przepisów prawa odwołanie nie jest dopuszczalne, organ odwoławczy stwierdza to wydanym postanowieniem. Podobnie postępuje w sytuacji, gdy odwołanie zostało wniesione po obowiązującym terminie do jego wniesienia (uchybienie terminu). Na te postanowienia strona nie może wnieść zażalenia - są one ostateczne.
Zażalenie. Jest środkiem służącym od postanowień i ogólnie można powiedzieć, że różni się od decyzji tym, że przysługuje nie tylko stronie, ale też innym uczestnikom postępowania (świadkowie, biegli, osoby trzecie) i tym, o czym trzeba pamiętać, że nie na każde postanowienie służy zażalenie, a jedynie na takie, co do których k.p.a. wyraźnie przewiduje możliwość ich zaskarżalności w drodze zażalenia i gdy zostały one wydane w toku postępowania. Inne postanowienia mogą być zaskarżane tylko łącznie z odwołaniem od decyzji.
Wniesienie zażalenia na postanowienie organu administracyjnego nie wstrzymuje jego wykonania, jednakże organ, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, jeżeli uzna to za uzasadnione.

140. Przyczyny wznowienia postępowania.

Przyczyny wznowienia postępowania.

Wznowienie postępowania jest instytucją proceduralną. która ma na celu stworzenie prawnej możliwości przeprowadzenia ponownego postępowania wyjaśniającego i podjęcia ponownego rozstrzygnięcia takiej sprawy, w której została już wydana decyzja ostateczna.

Przyczyny wznowienia postępowania:

1. gdy dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

2. gdy decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;

3. decyzja została wydana przez pracownika lub organ administracyjny, który podlega wyłączeniu;

4. strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;

5. wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nieznanych organowi, który wydał decyzję;

6. decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;

7. zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;

8. decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione;

9. gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

141. Organy właściwe w sprawach wznowienia postępowania.

Organem właściwym w sprawach o wznowienie postępowania jest organ administracyjny, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli jednak przyczyną wznowienia postępowania jest działalność tego organu, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postępowania po jego wznowieniu. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy decyzję ostateczną wydal minister lub sko - wtedy rozstrzyga odpowiednio minister lub sko.

142. Wszczęcie i przebieg wznowionego postępowania.

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony, albo prokuratora.

Gdy strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy bądź gdy żądanie wznowienia postępowania ma nastąpić z powodu orzeczenia TK o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, wznowienie postępowania może nastąpić tylko na żądanie strony.

Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracyjnego, który wydał decyzję w I instancji. termin do jego wniesienia wynosi miesiąc od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia postępowania, a gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu - miesiąc od dnia, w którym dowiedziała się o decyzji.

Jeśli podstawa żądania wznowienia postępowania jest orzeczenie TK o niezgodności aktu normatywnego z aktami wyższego rzędu podanie o wznowienia wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.

Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia - bez prawa wniesienia zażalenia. Odmowa wznowienia następuje w drodze decyzji - przysługuje odwołanie.

W przypadku wznowienia postępowania zostanie przeprowadzone postępowanie kończące się wydaniem decyzji, od której przysługuje odwołanie na ogólnych zasadach.

143. Orzeczenia we wznowionym postępowaniu.

Postanowienia o wznowieniu postępowania stanowią podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Po przeprowadzeniu tego postępowania organ administracyjny, który je przeprowadził, wydaje decyzję, w ktorej:

1. odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia - art.145 § 1 lub art. 145a, albo:

2. uchyla dotychczasową decyzję, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia z art. 145 § 1 lub art. 145a i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

Jeżeli z powodu upływu czasu (5 lub 10 lat) bądź gdyby decyzja miała w swojej istocie zapaść zgodnie z dotychczasową, organ ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazaniu okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

144. Przyczyny nieważności decyzji.

• Decyzja wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (rzeczowej, instancyjnej, miejscowej);

• Decyzja wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

• Decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;

• Decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;

• Decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

• Decyzja, która w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą (sądową, dyscyplinarną i inną);

• Decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

145. Wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest postępowaniem w nowej sprawie administracyjnej. Postępowanie to może być wszczęte na żądanie strony lub z urzędu albo na skutek sprzeciwu prokuratora. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub sko - ten organ.

146. Orzeczenia wydawane w sprawie nieważności decyzji.

Załatwienie sprawy dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji następuje przez wydanie decyzji (odmownej lub pozytywnej). Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek upływu czasu (10 lat), bądź wywołania nieodwracalnych skutków prawnych, organ administracyjny ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji. Organ stwierdzający nieważność ma obowiązek wstrzymać z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta wadą z art.145 § 1.

Na postanowienie wstrzymujące wykonanie decyzji z ww. przyczyn służy stronie zażalenie.

147. Zmiana lub uchylenie decyzji tworzącej prawa dla strony.

Strona ma prawo zrezygnować z przyznanych jej mocą decyzji praw. Kpa dopuszcza uchylenie lub zmianę decyzji za zgodą strony. Zgodnie z art. 155 „decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”.

Uchylenie lub zmiana decyzji następuje przez wydanie decyzji administracyjnej, którą należy traktować jako wydaną w I instancji - przysługuje odwalanie na ogólnych zasadach.

148. Zmiana lub uchylenie decyzji nie tworzącej prawa dla stron.

Decyzja administracyjna może być uchylona, gdy na jej podstawie żadna ze stron nie nabyła prawa. W tym przypadku zasada trwałości decyzji ostatecznych nie ma zastosowania, bo nie ma przedmiotu ochrony. Wg art. 154 § 1 kpa „decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”.

Uchylenie decyzji następuje przez wydanie decyzji w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji. Jest to decyzja wydana w I instancji - przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

149. Nadzwyczajny tryb uchylania lub zmiany decyzji ostatecznej (art. 161 kpa) - wywłaszczenie prawa.

Uchylenie decyzji następuje za odszkodowaniem - tzw. wywłaszczenie prawa.

Art. 161 § 1 kpa stanowi, że „minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa”.

Wg art. 161 § 2 kpa uprawnienia ww w stosunku do decyzji wydanych przez organu jst. w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej przysługują również wojewodzie.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji w omawianym trybie, przysługuje odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję. Roszczenie przedawnia się z upływem 3-lat od dnia, w którym stała ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca. Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może, w terminie 30-dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, wnieść powództwo do sądu powszechnego.

150. Uchylenie lub zmiana decyzji na podstawie przepisów szczególnych.

Zgodnie z art. 163 „organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile przewidują to przepisy szczególne”. Takich przepisów szczególnych przewidujących zasady i przesłanki uchylenia lub zmiany decyzji administracyjnej niż przewidzianych w rozdziale 13 k.p.a. jest wiele. Przykłady takich przepisów można znaleźć w ustawie z 1999r. o broni i amunicji, w prawie budowlanym, w prawie wodnym, w prawie ochrony środowiska, w prawie działalności gospodarczej i innych.

151. Uchylenie decyzji z powodu niewykonania zlecenia.

Decyzja administracyjna może zawierać zlecenie dla strony dopełnienia pewnych czynności. Od dopełnienia tego zlecenia w wyznaczonym terminie może być uzależniona ważność aktu administracyjnego, a więc również decyzji administracyjnej. Gdy strona w wyznaczonym terminie nie dopełni zlecenia (np. nie zainstaluje urządzeń gwarantujących bezpieczne warunki pracy zakładu produkcyjnego czy urządzeń chroniących środowisko naturalne przed szkodliwymi zanieczyszczeniami) organ administracyjny, który wydał decyzję w pierwszej instancji uchyla decyzję wydaną z zastrzeżeniem zlecenia.

W sprawie wygaśnięcia decyzji jako bezprzedmiotowej lub jej uchylenia na skutek niedopełnienia zlecenia czy też wygaśnięcia z powodu niespełnienia warunku wydaje się decyzję administracyjną, którą należy traktować jako decyzję wydaną w nowej sprawie administracyjnej, tj. jako decyzję od której przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

152. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.

Ustawodawca umożliwia lub nakazuje stwierdzenie wygaśnięcia decyzji albo jej uchylenia, gdy Strona nie dopełni określonych czynności zastrzeżonych w decyzji. Organ administracyjny, który wydal decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeśli decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub interesie strony.

Podobnie wygasa decyzja, gdy została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez strony określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.

Decyzja administracyjna może zawierać również zlecenie dla strony dopełnienia pewnych czynności. Gdy strona w wyznaczonym terminie nie dopełni zlecenia, organ administracyjny, który wydał decyzję w I instancji uchyla decyzję wydaną z zastrzeżeniem zlecenia.

We wszystkich ww. przypadkach wydaje się decyzję administracyjną, którą należy traktować jako decyzję wydaną w I instancji - przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

153. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń.

Zaświadczenie nie jest decyzją administracyjną, tzn. że nie tworzy ono nowych stosunków prawnych, nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach obywateli. Zaświadczenia mogą nosić nazwy: świadectwo, wyciąg z protokołu, poświadczenie, odpis lub wyciąg z aktu stanu cywilnego itp. Akty nie mogą być zaskarżane w postępowaniu administracyjnym przez wnoszenie środków prawnych, ale można przeprowadzić dowód ich nieprawdziwości.

Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o to, jeżeli:

1. urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa;

2. osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

Organ administracyjny obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.

Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7-dni. Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej, przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych mu z urzędu bądź możliwych do ustalenia na podstawie posiadanej ewidencji. Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia.

Nie na ww. obowiązku wnioskodawca!

Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny w dniu jego wydania i jest wydawane przez organ administracyjny zgodnie z jego właściwością rzeczową i miejscową.

154. Pojęcie skargi i wniosku według kpa.

Instytucja skarg i wniosków jest instytucją konstytucyjną. Skargi i wnioski wg kpa nazywane są ogólnie - petycjami.

O tym, czy pismo jest skargą, czy wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna.

Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. Wynika z tego, że przedmiotem skargi ma być krytyka działalności określonych organów i ich pracowników.

Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy, zapobiegania nadużyciom itp. Wniosek ma stanowić przejaw inicjatywy obywatelskiej, zmierzającej do poprawy, ulepszenia czy usprawnienia działalności organów.

Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych - rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski w ramach swojej właściwości.

155. Wnoszenie, rozpatrywanie i załatwianie skarg i wniosków.

Wnoszenie.

Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu.

Skarga i wniosek powinny zawierać imię i nazwisko (nazwę) oraz adres wnoszącego. Anonimy pozostawia się bez rozpoznania.

Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach, co najmniej raz w tygodniu.

Pracownik, który otrzymał skargę dotyczącą jego działalności, obowiązany jest przekazać ją niezwłocznie swojemu przełożonemu służbowemu. Organ właściwy do rozpatrzenia skargi może ją przekazać do załatwienia organowi niższego stopnia, o ile skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności tego

Organu. O przekazaniu skargi zawiadamia się skarżącego.

Rozpatrywanie

Skargi i wnioski powinny być rozpatrywane i załatwiane z należytą starannością, wnikliwie i terminowo. Załatwienie skargi lub wnioski powinno być poprzedzone rozpatrzeniem okoliczności sprawy.

Załatwianie

Załatwianie skargi lub wniosku polega na rozstrzygnięciu, wydaniu poleceń lub podjęciu innych stosownych środków, usunięciu stwierdzonych uchybień i w miarę możności przyczyn ich powstawania oraz zawiadomienie w sposób wyczerpujący skarżącego (zgłaszającego wniosek) o wynikach rozpatrzenia, dokonanych rozstrzygnięciach, wydanych poleceniach lub podjętych innych stosownych środkach i działaniach.

Jeżeli rozpatrzenie skargi lub wniosku wymaga uprzedniego zbadania i wyjaśnienia sprawy, niezbędne materiały zbiera organ właściwy do rozpatrzenia i załatwienia skargi lub wniosku.

Skargi i wnioski powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. W przypadku przekroczenia terminu, należy zawiadomić skarżącego o przyczynach zwłoki i podać nowy termin załatwienia skargi.

Właściwy organ obowiązany jest zawiadomić wnoszącego skargę lub wniosek pisemnie o sposobie załatwienia skargi lub wniosku. Zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi powinno zawierać:

1. oznaczenie organu od którego pochodzi;

2. wskazanie, w jaki sposób została załatwiona

3. podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby upoważnionej do załatwienia skargi.

Zawiadomienie o odmownym załatwieniu skargi powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne.

156. Właściwość NSA.

Naczelny Sąd Administracyjny:

1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;

2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4) rozstrzyga spory, o których mowa w art. 4;

5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.

Do rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, sporów kompetencyjnych między organami tych jednostek a organami administracji rządowej, oraz do rozpoznawania innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Spory, o których mowa w art. 4, Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga na wniosek postanowieniem przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy.

157. Właściwość miejscowa i rzeczowa wojewódzkich sądów administracyjnych.

Właściwość rzeczowa

Wojewódzki Sąd Administracyjny:

• rozpoznaje wszystkie sprawy sądowo-administracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny:

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego,

• podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych,

• podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzące poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej,

• rozstrzyga spory kompetencyjne i o właściwość.

• Właściwość miejscowa

O właściwości miejscowej decyduje siedziba organu administracyjnego, na którego akt lub czynność wnosimy skargę.

158. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych przez NSA.

Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Sporem kompetencyjnym jest sytuacja prawna, w której co do zakresu działania organów administracji publicznej zachodzi rozbieżność poglądów, która powinna być usunięta na skutek podjętych w tym kierunku środków prawnych. Spór kompetencyjny ma miejsce wtedy, gdy rozbieżność poglądów, co do zakresu działania organów administracji publicznej, zachodzi w odniesieniu do rozpatrywania i rozstrzygania tej samej sprawy, czyli gdy mamy do czynienia z tożsamością sprawy, którą zajmują się co najmniej dwa organy. A zatem wtedy, gdy w postępowaniu przed organami chodzi o rozstrzygnięcie sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, dotyczącej tego samego przedmiotu, przy zastosowaniu tej samej podstawy prawnej. Spór kompetencyjny może powstać tylko w ramach konkretnej sprawy administracyjnej, która jest przedmiotem prowadzonego postępowania, albo co do której odmówiono nadania biegu postępowaniu.

159. Kryterium i zakres kontroli sądów administracyjnych.

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.

Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

1) decyzje administracyjne;

2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

5) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;

6) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

7) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;

8) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

9) bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4a.

Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową

kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach.

160. Strony i uczestnicy postępowania sądowoadministracyjnego.

Stronami w postępowaniu przed sądem administracyjnym są:

• skarżący,

• organ, którego działania lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

Uczestnikiem postępowania jest osoba, która nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego.

Udział w postępowaniu w charakterze uczestnika może zgłosić również organizacja społeczna w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności. O dopuszczeniu do udziału w postępowaniu sąd orzeka w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie

161. Podmioty uprawnione do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.

162. Wymogi formalne skargi.

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:

1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

2) oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;

3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

W przypadku nie zawierania tych elementów sąd wzywa do ich uzupełnienia, a w przypadku ich nieuzupełnienia odrzuca skargę.

163. Termin wniesienia skargi.

Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.

W przypadkach wezwania na piśmie właściwego organu do usunięcia naruszenia prawa, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa.

Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej.

164. Przesłanki wniesienia skargi do sądu administracyjnego

Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie.

165. Tryb wnoszenia skargi do sądu administracyjnego.

Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ ten, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia.

Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.

166. Przesłanki odrzucenia skargi przez sąd administracyjny.

 Sąd odrzuca skargę:

1) jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;

2) wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia;

3) gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;

4) jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;

5) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

6) jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.

Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemożliwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony.

167. Skutki wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności.

W razie wniesienia skargi:

1) na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;

2) na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części;

3) na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.

Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy.

168. Postępowanie wstępne przed sądem administracyjnym.

Po otrzymaniu skargi dokonywane są czynności wstępne:

zarządza się skompletowanie akt; dowodów, wyznacza skład sędziowski, zarządza się doręczenie stronie przeciwnej odpisów skargi, w celu umożliwienia udzielenia odpowiedzi, wyznacza termin rozprawy; posiedzenia, zarządza zawiadomienie innych osób, których udział jest konieczny, wezwanie skarżącego do uiszczenia wpisu, chyba że to uczynił lub jest z tego zwolniony np. RPO (może to być wpis stosunkowy lub stały), gdy skarga jest niekompletna, to wzywa się do jej uzupełnienia. Gdy sąd wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji informuje o tym strony. Sąd orzeka na podstawie dokumentów, gdy są one niewystarczające, może przeprowadzić postępowanie dowodowe.

169. Obowiązki organu wydającego decyzję w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Organ przeciwko, któremu została wniesiona skarga powinien odpowiedzieć i przesłać akta sprawy w ciągu 30 dni. Według art. 38: „organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może uwzględnić skargę w całości do dnia wyznaczenia przez Sąd terminu rozprawy” (może to uczynić organ właściwy do uchylenia decyzji na podstawie kpa)-jest tu kilka nieścisłości. Wniesienie sprawy do sądu nie wstrzymuje wykonania aktu lub zawieszenia czynności, sąd może wydać takie postanowienie na wniosek strony lub z mocy prawa, gdy wykonanie spowodowałoby nieodwracalne skutki; szkody. Wstrzymanie następuje także, gdy brak jest wymaganej od organu odpowiedzi i akt sprawy, orzeczenie wydawane jest na podstawie stanu faktycznego, co godzi w zasadę prawdy obiektywnej.

170. Postępowanie mediacyjne przed sądem administracyjnym

Na wniosek skarżącego lub organu, złożony przed wyznaczeniem rozprawy, może być przeprowadzone postępowanie mediacyjne, którego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Postępowanie mediacyjne może być prowadzone mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania.

Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału i odbywa się z udziałem stron.

Z przebiegu posiedzenia mediacyjnego spisuje się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony.

Na podstawie ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji.

Jeżeli strony nie dokonają ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy, podlega ona rozpoznaniu przez sąd.

Na akt wydany na podstawie ustaleń mediacyjnych, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

Jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie ustaleń mediacyjnych, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

171. Postępowanie uproszczone przed sądem administracyjnym.

Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli:

1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;

2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy.

W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

Sprawa może być również rozpoznana w trybie uproszczonym w przypadku wyczerpania środków zaskarżenia, w sytuacji, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie.

Sąd rozpoznający sprawę w trybie uproszczonym może przekazać sprawę do rozpoznania na rozprawie.

172. Przesłanki i tryb zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego.

Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej.

Sąd zawiesza postępowanie z urzędu:

1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, z zastrzeżeniem § 3;

2) jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

3) jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;

4) jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości;

5) w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu;

6) w przypadku, o którym mowa w art. 56.

W przypadkach wymienionych w pkt 1 i 4, zawieszenie ma skutek od dnia zdarzeń, które je spowodowały.

Zdarzenia te nie wstrzymują jednak wydania orzeczenia, jeżeli nastąpiły po zamknięciu rozprawy.

Nie zawiesza się postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego.

Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu:

1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym;

2) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej;

3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;

4) w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.

Jeżeli postępowanie karne lub administracyjne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych przypadkach może zwrócić się do właściwego organu.

Sąd może również zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron.

Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności:

1) w razie śmierci strony - od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;

2) w razie utraty zdolności sądowej - od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;

3) w razie braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia;

4) gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak i przedtem, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie.

Jeżeli w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.

173. Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego.

Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania:

1) jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;

2) w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania;

3) gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe.

Sąd umarza postępowanie zawieszone na zgodny wniosek stron, również gdy na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu. Ponadto sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny.

Umorzenie zawieszonego postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym powoduje uprawomocnienie się orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego.

174. Postępowanie rozpoznawcze przed sądami administracyjnymi.

Skarga rozpoznawana jest na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym. Na posiedzeniu niejawnym sąd odrzuca skargę gdy: została wniesiona po terminie, nie została uzupełniona, brak jest uiszczonego wpisu, skarżący nie wyczerpał przysługujących mu możliwości odwołań, skarga nie jest właściwa NSA, toczy się postępowanie przed innym organem, została wniesiona przez nieuprawnioną osobę. Wyjątkowo na posiedzeniu niejawnym można rozpatrzyć istotę sprawy. Informacja o terminie i miejscu rozprawy powinna być udzielona na siedem dni przed nią. Do sposobu prowadzenia rozprawy stosuje się przepisy kpc. Sąd orzeka w trzyosobowym składzie sędziowskim, w razie wątpliwych kwestii prawnych skład ten może zwrócić się do Prezesa o przekazanie sprawy dla siedmioosobowego składu lub połączonych izb, może także zażądać wyjaśnienia przez te podmioty tych niejasności w drodze uchwały. Pytania prawne samorządowych kolegiów odwoławczych rozpatrywane są przez składy pięcioosobowe.

175. Zakres postępowania dowodowego przed sądami administracyjnymi.

Sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie.

Fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez strony.

Do postępowania dowodowego, o którym mowa w § 3, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

176. Rodzaje orzeczeń sądowych.

Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie:

1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi:

a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;

3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

Sąd, uwzględniając skargę na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 i 4a, uchyla ten akt lub interpretację albo stwierdza bezskuteczność czynności.

W sprawach, o których mowa w § 1, sąd może w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa.

Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności.

Rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych, wydane na podstawie uchwały lub aktu, o których mowa w § 1, podlegają wzruszeniu w trybie określonym w postępowaniu administracyjnym albo w postępowaniu szczególnym.

Sąd uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt.

orzeczenia sądów

Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność organów w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

W sprawach skarg na akty i czynności niewymienione w art. 145-148 sąd uwzględniając skargę uchyla lub stwierdza bezskuteczność aktu lub czynności.

W razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala.

177. Skutki prawne orzeczeń.

Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy.

Mimo niedopuszczalności odrębnego zaskarżenia nie stają się prawomocne postanowienia podlegające rozpoznaniu przez Naczelny Sąd Administracyjny, gdy Sąd ten rozpoznaje sprawę, w której je wydano.

Jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia, staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do zaskarżenia, chyba że Naczelny Sąd Administracyjny może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części.

Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.

Naczelny Sąd Administracyjny unieważnia prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego wydane w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania i odrzuca skargę, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawie. Sąd orzeka na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Do rozpoznania wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o rozpoznaniu skargi kasacyjnej.

178. Skarga kasacyjna.

Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, nie dotyczy jeżeli skargę

kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor

lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo jeżeli

skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Skarga kasacyjna może być sporządzona przez:

1) doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych;

2) rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.

Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz

zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części,

przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z

oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.

179. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej.

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wy

180. Podmioty uprawnione do wniesienia skargi kasacyjnej.

Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

181. Granice rozpoznania skargi kasacyjnej przez NSA

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.

Nieważność postępowania zachodzi:

1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;

2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

3) jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;

5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;

6) jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.

182. Rozstrzygnięcia NSA.

Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części niezaskarżonej, jeżeli zachodzi nieważność postępowania.

Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu.

Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów może przejąć sprawę do rozpoznania.

Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.

Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.

183. Zażalenie na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego przysługuje na postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie, a ponadto na postanowienia, których przedmiotem jest:

1) przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;

2) wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których mowa w art. 61;

3) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

4) odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;

5) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

6) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

7) odrzucenie skargi kasacyjnej;

8) odrzucenie zażalenia;

9) zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;

10) ukaranie grzywną.

Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia postanowienia.

Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.

Zażalenie, którego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej, powinno być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego.

Akta sprawy wraz z zażaleniem wojewódzki sąd administracyjny przedstawia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie siedmiu dni od doręczenia zażalenia.

Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.

Wojewódzki sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym.

Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej.

dalej - jst

sko - samorządowe kolegium odwoławcze

sko - samorządowe kolegium odwoławcze

TK - Trybunał Konstytucyjny

1

---