PYTANIA Z PSYCHOLOGII, Psychologia,Pedagogika-studia


PYTANIA Z PSYCHOLOGII :

1.Co to jest psychologia?

Psychologia (od gr. psyche = dusza, i logos = słowo, myśl, rozumowanie) jest nauką empiryczną, zajmującą się badaniem mechanizmów i praw rządzących zjawiskami psychicznymi oraz zachowaniami człowieka. Psychologia bada również wpływ zjawisk psychicznych na interakcje międzyludzkie oraz interakcję z otoczeniem. W zasadzie psychologia dotyczy ludzi, ale mówi się o psychologii zwierząt (czyli zoopsychologii), chociaż zachowaniem się zwierząt zajmuje się także dziedzina biologii - etologia.

Nauki z których czerpie psychologia to głównie socjologia, antropologia, filozofia i biologia, ale dzięki wypracowaniu własnych metod eksperymentalnych psychologia jest nauką samodzielną. Psychologia zaliczana jest do nauk społecznych, także do nauk humanistycznych. Ostatnio jest także zaliczana do nauk behawioralnych (nauk o zachowaniu) razem z socjologią, etologią, antropologią kulturową, kryminologią, niektórymi działami medycyny (psychiatrią, medycyną behawioralną).

Psychologia akademicka zajmuje się m. in.

Psychologia stosowana zajmuje się zastosowaniem wiedzy psychologicznej w:

Dziedzina psychologii na pograniczu statystyki zajmująca się konstrukcją testów psychologicznych to psychometria. Obecnie coraz lepsze rezultaty daje łączenie psychologii z neurobiologią

2. Czym zajmuje się psychologia ogólna?

Psychologia ogólna to podstawowy dział psychologii zajmujący się systematycznym gromadzeniem wiedzy i poznannia zasadniczych prawidłowości życia psychicznego.

Psychologia ogólna interesuje się poznaniem struktury osobowości, jej funkcjami regulacyjnymi, mechanizmami kontroli i integracji działania, a także zakresem indywidualnych odrębności.

W zakres psychologii ogólnej wchodzą:

3. Czym zajmuje się psychologia rozwojowa?

Psychologia rozwoju człowieka - to jeden z najstarszych działów psychologii. Zajmuje się przemianami psychiki człowieka jakie zachodzą od momentu jego poczęcia (zapłodnienia) do śmierci.

Na ogół przyjmuje się istnienie następujących faz rozwojowych człowieka:

4. Czym zajmuje się psychologia społeczna?

Psychologia społeczna - nauka z pogranicza psychologii i socjologii badająca w jaki sposób obecność innych ludzi i ich działania wpływają na psychikę jednostki. Jest to stosunkowo młoda galąź psychologii, która wyodrębniła się dopiero pod koniec lat trzydziestych XX w. wraz z rozwojem metod eksperymentalnych Kurta Levina i jego uczniów.

Psychologia społeczna bada w jaki sposób ludzie wywierają wpływ na sposób myślenia, emocje i postawy innych ludzi zarówno nieświadomie, jak i celowym działaniem. Dziedziną badań tej nauki są zarówno procesy społeczne wpływające na indywidualnego człowieka, jak i procesy zachodzące w małych grupach ludzkich.

Jedną z prekursorskich prac, które przyczyniły się do powstania tej dyscypliny wiedzy było dzieło Gustawa le Bona Psychologia tłumu wydane w roku 1895, w którym opisywał on m.in. wpływ tłumu na podejmowane przez jednostkę decyzje.


Wpływanie i uleganie wpływom może mieć charakter nieświadomy, jak na przykład podczas naśladowania kogoś, jak i w pełni zamierzony, jak to się dzieje w sytuacjach manipulacji społecznych stosowanych np. w reklamie i kampaniach wyborczych. Dzięki wpływowi społecznemu, grupy społeczne są czymś więcej niż zbiorem jednostek. Poprzez jego oddziaływanie powstają normy grupowe, opinie publiczne, a pojedynczy ludzie potrafią wykroczyć poza interes własny i skierować swoją aktywność na realizację dobra danej społeczności. Wpływ społeczny jest zatem istotną siłą, stojącą u podłoża zjawisk społecznych które warunkują postęp cywilizacji. Psychologia społeczna, jak już wspomniano, wykorzystywana umiejętnie, potrafi wywierać skuteczny wpływ na społeczność, która kształtuje przyszłą rzeczywistość.

5. Czym zajmuje się psychologia fizjologiczna oraz psychologia różnic indywidualnych ?

-psychologia fizjologiczna dotyczy biologicznych mechanizmów zachowania

-psychologia różnic indywidualnych dotyczy różnic indywidualnych w kategoriach względnie stałych i typowych dla jednostki tendencji i możliwości, mających status cechy. Te pierwsze wyrażają się w określonych zachowaniach i reakcjach. Dotyczy to osobowości, w tym temperamentu, oraz stylów poznawczych i stylów radzenia sobie ze stresem. Te drugie zaś ujawniają się przede wszystkim w postaci efektywności wykonywanych czynności i sprawności działań.
Chodzi tu o inteligencję i zdolności. Stąd pojęcie cechy, także ujmowanej jako wymiar lub czynnik (osobowości, inteligencji) stanowi w tym podręczniku kontekst centralny.

6. Co rozumiesz pod pojęciem FAKT w psychologii?

7. Na czym polega metoda eksperymentu badawczego?

8. Na czym polega metoda obserwacji?

Obserwacja - proces gromadzenia informacji o danym zjawisku bez ingerencji w jego przedmiot. Dzięki obserwacji poznajemy zjawiska w ich naturalnym przebiegu.

Cechy:

Obserwacja obiektywna - badacze nie ingerują w przebieg obserwacji i obiektywnie oceniają wyniki.

Metoda sędziów kompetentnych - badacz powołuje liczbę osób, które oceniają indywidualnie przedłożony im materiał obserwacyjny. O tym, jak materiał ten zostaje zakwalifikowany, decyduje liczba głosów. Sędzią kompetentnym może być każda osoba, która zostanie poinformowana, jak definiuje się oceniane zjawisko i jakie są kryteria jego oceny. Cechą obserwacji jest jej systematyczność, polega na gromadzeniu informacji w sposób ciągły albo metodą próbek czasowych.

Obserwacja uczestnicząca - polega na tym, że badacz wchodzi w rolę osoby badanej i z tej pozycji obserwuje badane zjawisko. Zaletą obserwacji jest to, że opisuje zjawisko w naturalnym przebiegu. Wadą jest czaso- i pracochłonność.

Obserwacja składa się z trzech etapów:

Głównymi rodzajami obserwacji są:

9. Jak zbudowany jest układ nerwowy człowieka?

Układ nerwowy człowieka (łac. systema nervosum) - układ zbudowany z tkanki nerwowej, integrujący działalność organizmu, rejestrujący bodźce, przetwarzający zawartą w nich informację oraz sterujący czynnościami organizmu: ruchem mięśni oraz wydzielaniem hormonów.

Czynności układu nerwowego można umownie podzielić na dwie kategorie:

Działalność obu tych układów koordynowana jest na wyższych piętrach układu nerwowego

10. Jak odbywa się sterowanie ruchami oraz przetwarzanie informacji i przenoszeni informacji?

11. Co to jest odruch i jaki mamy rodzaje?

Odruch to w fizjologii automatyczna reakcja na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny, zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego.

Droga nerwowa od receptora, będącego źródłem odruchu, do narządu wykonawczego nosi nazwę łuku odruchowego. Łuk odruchowy od receptora biegnie neuronem czuciowym do ośrodkowego układu nerwowego, stamtąd neuronem ruchowym biegnie do efektora. Najprostsze odruchy składają się tylko z dwóch neuronów, połączonych jedną synapsą (odruch monosynaptyczny), ale przeważnie składają się z większej liczby neuronów. Te dodatkowe nazywają się pośredniczymi. Wyróżnia się odruchy proste, np. kolanowe, i bardziej złożone, np. kończyny górnej albo ruch źrenicy.

W psychologii to nieświadoma reakcja psychiczna. Badania nad odruchami warunkowymi i bezwarunkowymi prowadził rosyjski uczony Iwan Pawłow.

Odruch warunkowy

Odruch warunkowy - jest nabytą reakcją organizmu. Odruch warunkowy powstaje podczas życia osobnika. Występuje dopiero po analizie danego bodźca przez ośrodek kojarzenia w mózgu. Badania nad odruchami prowadził Iwan Pawłow.

Schemat powstawania odruchu warunkowego

A. odruch bezwarunkowy

bodziec pierwotny=> kontakt pokarmu ze śluzówką jamy gębowej

reakcja=> wydzielanie śliny

B. powstawanie odruchów warunkowych

bodziec pierwotny+bodziec obojętny=> kontakt pokarmu ze śluzówką jamy gębowej + dzwonek

reakcja=> wydzielanie śliny

C. odruch warunkowy

bodziec obojętny=> dzwonek

reakcja=> wydzielanie śliny

Odruch bezwarunkowy

Odruch bezwarunkowy - reakcja wrodzona (odruch), automatyczna, zachodzi przez pobudzenie odpowiednich receptorów zakończeń nerwowych nerwów czuciowych oraz pobudzenie organów efektorowych (głównie mięśni) poprzez nerwy ruchowe lub autonomiczne. Reakcja odruchowa przebiega bez uświadomienia.

Przykłady odruchów bezwarunkowych

Odruch monosynaptyczny

Jest przykładem odruchu bezwarunkowego, którego realizacja odbywa się na poziomie rdzenia kręgowego, z wykorzystaniem tylko dwóch neuronów.

Monosynaptyczny odruch na rozciąganie

Każdy mięsień poprzecznie prążkowany posiada oprócz włókien mięśnia roboczego również specyficzne receptory, tzw. wrzecionka nerwowo-mięśniowe. Wrzecionka nerwowo-mięśniowe posiadają budowę podobną do włókna mięśnia roboczego, są jednak od nich cieńsze. W obrębie wrzecionka znajduje się sieć cienkich dośrodkowych włókien nerwowych, tzw. zakończeń pierścieniowo-spiralnych, które bardzo łatwo reagują na rozciąganie. W odpowiedzi na bodziec, generowany jest potencjał czynnościowy, który przy pomocy, grubego włókna typu Ia, wędruje przez korzeń tylny, do istoty szarej rdzenia. Tam przełącza się przez synapsę na komórką ruchową przedniego rogu rdzenia. W odpowiezi na dostarczony sygnał, komórka ruchowa wysyła impuls, który przemieszcza się przez grube włókno nerwowe typu α, do włókien roboczych mięśnia, które reagują skurczem. Monosynaptyczny odruch na rozciąganie stanowi podstawę m.in. odruchu rzepkowego, ze ścięgna Achillesa oraz odruchu ze ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia.

Odruch polisynaptyczny

Jest to odruch, którego szlak przebiega przez wiele neuronów przełącznikowych. Jego tor może ulegać rozgałęzieniu, a na jego przebieg mogą mieć wpływ różne ośrodki mózgowia i rdzenia kręgowego.

Odruch zginania

Inaczej nazywany odruchem ucieczki lub odruchem obronnym. Powstaje on w przypadku zaistnienia bodźca bólowego (np. dotknięcie gorącej powierzchni, nastąpienie na ostry kamień, ukłucie kolcem). Podrażniony receptor bólowy wysyła sygnał do rdzenia kręgowego, przez korzenie tylne. Tam zostaje on przełączony na neurony różnych dróg aferentnych i eferentnych. Docierające do mięśni impulsy powodują gwałtowny skurcz tych grup mięśniowych, których działanie jest konieczne do oddalenia się od niebezpiecznego czynnika. Równocześnie rozluźnieniu ulegają mięśnie antagonistyczne. W przypadku bodźca pochodzącego z kończyny dolnej, ciężar ciała przenoszony jest automatycznie na drugą kończynę. Nad zachowaniem równowagi czuwają ośrodki mózgowia, móżdżku i pnia mózgu.

Odruchy u noworodków

Powyższe odruchy charakterystyczne są tylko dla okresu noworodkowego i zanikają w miarę upływu czasu, np. odruch Moro po ok. 5 miesiącach życia, chwytny po ok. 3 miesiącach, a chodu automatyznego po ok. 2.

12. Co rozumiesz pod pojęciem zmęczenie i jakie znasz rodzaje?

Zmęczenie - przejściowe zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane przez brak rezerw energetycznych. W czasie zamiany cukru w energię, organizm wytwarza też kwas mlekowy, który gromadzi się w mięśniu używanym w danej chwili i wywołuje uczucie zmęczenia. W wypadku odczuwania zmęczenia, należy położyć się i nie dopuścić do utraty ciepła przez ciało. Zmęczenie jest reakcją fizjologiczną chroniącą przed dalszą zbyt intensywną pracą.

13. Na czym polega wypoczynek ?

14. Co to jest „mowa” jako drugi układ sygnałowy?

Mowa jest to używanie języka w procesie porozumiewania się, czyli konkretne akty użycia systemu językowego (złożonego ze znaków i reguł).

Celem mowy jest odbieranie i nadawanie komunikatów w formie przekazów językowych:

Mowa spełnia następujące funkcje:

Wraz z rozwojem technik informacyjnych, możliwe stało się automatyczne przetwarzanie mowy: synteza, rozpoznawanie i rozumienie, co pozwoliło na opracowanie automatycznych systemów dialogowych. Zadanie rozpoznawania mowy okazało się trudniejsze niż spodziewano się podejmując pierwsze prace nad rozwiązaniem tego problemu. Skuteczność automatycznego rozpoznawania mowy wciąż jest niższa od osiąganej przez człowieka. Wymaga bowiem przeprowadzenia analizy nie tylko na poziomie akustycznym, ale również zaangażowania wiedzy lingwistycznej i semantycznej - w prawidłowym rozpoznaniu pomaga człowiekowi "domyślanie się" poszczególnych słów na podstawie kontekstu wypowiedzi, logiki i wiedzy o świecie. Aby maszynowe rozpoznawanie było równie skuteczne, elementy te powinny wbudowane w algorytm rozpoznawania. Obecnie systemy automatycznego rozpoznawania i syntezy mowy stosowane są z powodzeniem do sterowania urządzeniami, dyktowania tekstów, dostępu do baz danych.

15.Jakie znasz rodzaje zmysłów występujących w organizmie człowieka?

Zmysły - formy przyjmowania bodźców z otoczenia, oraz ich analizy i reagowania na nie, cechujące wszystkie zwierzęta, w tym człowieka. Na każdy ze zmysłów składają się odpowiednie narządy zmysłów, w których najważniejszą rolę odgrywają receptory wykształcone w kierunku reagowania na konkretny rodzaj bodźców oraz odpowiednie funkcje mózgu.

człowieka i większości zwierząt występują następujące zmysły:

Zmysły somatyczne

Zmysły te są związane z receptorami w skórze. Dawniej zaliczano je do dotyku. Dzisiaj wiadomo, że składają się z wielu różnych receptorów, toteż wyróżnia się osobne zmysły somatyczne:

Inne

16.Jakie znasz procesy poznawcze?

Procesy poznawcze: myślenie, pamięć, percepcja, postrzeganie, uwaga, wrażenia, wyobraźnia

Wrażenia

Wrażenia zmysłowe to elementarne składniki procesu poznawczego; powstają wskutek działania bodźców na poszczególne narządy zmysłów; są odzwierciedleniem izolowanych cech przedmiotów np. barwy, dźwięku, zapachu. Wrażenia dzieli się w zależności od receptorów które odbierają bodźce:

Spostrzeżenie

Jest to proces psychiczny polegający na doznawaniu wielu wrażeń jednocześnie, które w mózgu są selekcjonowane, wiązane oraz sensownie ujmowane. Podstawowym tworzywem dla spostrzeżeń są wrażenia wzrokowe.

Spostrzeżenia mogą powstawać na dwóch poziomach spostrzegania:

1. Sensomotoryczny -powstają na nim spostrzeżenia figuralne , które są tworami o charakterze , przestrzenno - czasowym np. plamy , linie , punkty ,sekwencje dźwięków . Posiadają one rytm , kształt ale nie posiadają znaczenia.

2. Semantyczno - operacyjny czyli znaczeniowo - czynnościowy. Jest to sposób spostrzegania , obiektu który jest uzupełniony znaczeniem.

Uwaga

To skierowanie świadomości na jakiś przedmiot lub zjawisko świata zewnętrznego i wewnętrznego. Uwaga ma charakter selektywny, jeżeli człowiek zwraca ją na jeden przedmiot lub zjawisko, to tym samym odwraca uwagę od innych.

Wyobraźnia

To samodzielny proces tworzenia obrazów (wyobrażeń) na podstawie minionych spostrzeżeń. Wyobrażenia są obrazami przedmiotów lub zjawisk, których nie postrzegamy w danej chwili. Wyobraźnia jest procesem, a wyobrażenie jego produktem, rezultatem. Wyobraźnia człowieka jest ściśle związana ze spostrzeganiem, z pamięcią, z myśleniem, a nawet z uczuciami.

Pamięć

Jest jednym z zasadniczych procesów psychicznych. Leży u podstaw wszystkich innych procesów psychicznych i bez niej nie możliwe byłoby w ogóle życie psychiczne. Pamięć to proces psychiczny polegający na zapamiętaniu, przechowywaniu (pamiętaniu) i odtwarzaniu materiału (zmysłowego, wyobrażeniowego lub myślowego).

3 podstawowe procesy pamięciowe:

Myślenie

To aktywny proces poznawczy odzwierciedlający ogólne cechy i stosunki między różnymi elementami rzeczywistości, zmierzający do rozwiązywania określonych problemów (zadań, zagadnień)

Procesy myślenia:

17. Co to są wrażenia?

Wrażenie jest to pierwotny i najbardziej podstawowy proces poznawczy człowieka.

Powstaje na skutek bezpośredniego działania bodźców ze świata zewnętrznego lub z wnętrza organizmu na zakończenia nerwowe (receptory), wywołując reakcję psychiczną.

Jeden obiekt może jednocześnie działać na kilka rodzajów narządów zmysłowych, przez co jednocześnie możemy odczuwać kilka rodzajów wrażeń.

Podstawowe cechy wrażenia:

Możliwe jest jednoczesne odczuwanie różnych wrażeń, a wrażenia te wzajemnie na siebie oddziałują, najczęściej na zasadzie kontrastu wrażeń. Wyróżniamy:

Wrażenia ze względu na rodzaj działającego narządu zmysłu dzielimy na wrażenia: słuchowe, wzrokowe, smakowe, węchowe, dotykowe, mięśniowo-ruchowe, ciepła i zimna, ustrojowe oraz bólu.

Z wrażeniami związane są takie pojęcia jak:

18. Co rozumiesz pod pojęciem spostrzeżenia? p. pyt. 16

19. Na czym polegają wyobrażenia? p.pyt. 16

20. Co to jest myślenie?

Myślenie lub rozumowanie to złożony ciągły proces zachodzący w mózgu, polegający na asocjacjach i wnioskowaniu i operujący elementami ludzkiej pamięci jak symbole/pojęcia/frazy lub obrazy i dźwięki. Myślenie może być też realizowanie sztucznie np. u robota.

Miarą efektywności myślenia jest inteligencja.

Ludzkie myślenie jest realizowane przez procesy psychiczne/kognitywne opierające się na systemie pojęć o różnym stopniu konkretności łączone w mniej lub bardziej świadomy sposób.

W komputerowej symulacji myślenia w celu rozwiązania danego zadania tworzy się program operacji oraz w trakcie wykonywania konfrontuje się go z oczekiwanym wynikiem.

Proces myślenia można omawiać w różnych aspektach

Aspekt operacyjny

W tym aspekcie myślenie to ciąg pojęć. Pojęcia te wchodzą ze sobą w złożone relacje (powiązania). Myślenie umożliwia wyodrębnianie różnych cech danego pojęcia, zauważanie podobieństw pomiędzy różnymi pojęciami, abstrahowanie od cech różniących pojęcia, uogólnianie i uszczególowianie, czego efektem jest też tworzenie nowych pojęć.

Operacyjne własności myślenia to np.: abstrahowanie, uogólnianie, uściślanie, kojarzenie, zapamiętywanie.

Myślenie o myśleniu to meta-myślenie, jest ono podstawą ludzkiej samoświadomości.

Przykładami objawów zaburzeń myślowych są:

Aspekt dynamiczny

W tym aspekcie myślenie to proces, który wymaga odpowiedniego tempa i selektywności. Ta strona myślenia ma wiele wspólnego z uwagą.

Objawami zaburzeń są:

Aspekt motywacyjny

Ta strona myślenia zajmuje się ukierunkowaniem tego procesu na konkretny cel.

Objawami zaburzeń są:

21. Co to jest pamięć i jakie znasz jej rodzaje ?

Pamięć jest to zdolność do rejestrowania i ponownego przywoływania wrażeń zmysłowych, skojarzeń czy informacji. Pamięć posiadają ludzie, niektóre zwierzęta oraz komputery. W każdym z tych przypadków proces zapamiętywania ma całkowicie inne podłoże fizyczne oraz podlega badaniom naukowym w oparciu o różne zestawy pojęć.

Pamięć ludzka podlega badaniom psychologii kognitywnej. Człowiek ma zdolność do zapamiętywania nie tylko wrażeń zmysłowych i symboli, ale również do przechowywania obrazu własnej świadomości. Pamięć zwierząt podlega badaniom etologii. Na najniższym poziomie zapamiętywanie przez ludzi jak i inne istoty żywe opiera się na reakcjach chemicznych zachodzących w neuronach. Jednak komplikacja ludzkiego mózgu powoduje, że rozważanie jego funkcjonowania wyłącznie w oparciu o kategorie stosowane do zwierząt jest niepełne. Zwierzęta mają zdolność do zapamiętywania prostych skojarzeń, lecz ich pamięć nie pozwala im na wyciąganie logicznych wniosków z nabytych doświadczeń.

Pamięć człowieka:

pamięć epizodyczna
pamięć świeża
pamięć krótkotrwała
pamięć długotrwała
pamięć semantyczna
pamięć świadoma
pamięć nieświadoma
pamięć deklaratywna
pamięć proceduralna
pamięć ultrakrótka
pamięć autobiograficzna

22. Jak przebiega zapamiętywanie i zapominanie?

Zapamiętywanie - jest to czynność i pierwsza faza procesu pamięciowego tzw. faza nabywania określonej formy zachowania lub przyswojenia tego, co na daną jednostkę oddziałuje. Zapamiętywanie może mieć postać jednego aktu spostrzeżeniowego lub być złożoną aktywnością.

W psychologii spotykamy dwie grupy teorii traktujących o zapominaniu. Pierwsza z nich głosi, że

Odnosząc się do tej grupy teorii, jesteśmy właściwie bezsilni. Tylko i wyłącznie czas jest istotny w procesie zapominania i jego upływowi należy według tych teorii się poddać. Jednak nikt nie dowiódł jaki to jest okres czasu. Nawet samo pojęcie, że musi upłynąć długi, czy krótki okres czasu, jest mało precyzyjne i nic nam nie mówi.. Dlatego nie możemy tylko i wyłącznie biernie oczekiwać, jak upłynie jakiś bliżej nieokreślony czas i będziemy mogli ponownie, bezpiecznie zapamiętywać. Przyjrzyjmy się drugiej grupie teorii, która:

23. Na czym polega uwaga? p.pyt. 16

Uwaga - ogólne określenie wielu procesów poznawczych odpowiedzialnych za:

24. Co to jest uczucie?

Procesy emocjonalne są często dzielone na:

Ze względu na wielość pojęć, które odnoszą się do stanów afektywnych, trudno o takie definicje, które nie nakładałyby się na siebie. Znakomita większość badaczy zgadza się co do wyraźnego rozróżnienia dwóch odmienne zjawisk:

25. Scharakteryzuj emocje?

Emocja, (łac. emotion) - silne odczucie (świadome lub nieświadome) o charakterze pobudzenia pozytywnego (pod wpływem szczęścia, zachwytu, spełnienia) lub negatywnego (pod wpływem gniewu, odrazy, strachu).

W szerszym znaczeniu emocje (procesy emocjonalne) to procesy psychiczne, które poznaniu i czynnościom podmiotu nadają jakość oraz określają znaczenie, jakie mają dla niego będące źródłem emocji przedmioty, zjawiska, inni ludzie, a także własna osoba, czyli wartościują stymulację.

Klasyfikacja procesów emocjonalnych

Tradycyjna psychologia introspekcyjna wyróżniała trzy istotne cechy procesów emocjonalnych:

Procesy emocjonalne są często dzielone na:

Ze względu na wielość pojęć, które odnoszą się do stanów afektywnych, trudno o takie definicje, które nie nakładałyby się na siebie. Znakomita większość badaczy zgadza się co do wyraźnego rozróżnienia dwóch odmienne zjawisk:

Emocje są również dzielone na pierwotne - niższe, które dotyczą zaspokojenia biologicznych potrzeb organizmu i wtórne - wyższe, mające charakter społeczny, dotyczące sfery wartości i wiedzy.

26. Na czym polega zjawisko woli i działania?

Wola - cecha jednostek przeważnie samoświadomych, umożliwiająca i wspomagająca reagowanie, ogólne działanie i podejmowanie świadomych decyzji.

Byty niesamoświadome mogą posiadać wolę, jednak, z natury rzeczy nie są świadome jej posiadania (np. zwierzęta). Inne byty niesamoświadome (np. rośliny) nie posiadają woli, mogą jedynie reagować na zmiany.

27. Co to jest osobowość?

Osobowość - wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności).

Osobowość jest także definiowana jako charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno-przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.

Osobowość kształtowana jest przez całe życie, szczególnie w okresie dzieciństwa oraz młodości poprzez wpływ bodźców zewnętrznych w procesie socjalizacji, a także własnej aktywności jednostki. Istotną rolę odgrywają tu również wrodzone cechy biofizyczne.

Teorie osobowości

Różnorodne poglądy na konstrukcję osobowości człowieka doprowadziły do powstania licznych teorii

28. Co rozumiesz pod pojęciem temperament?

Temperament - podstawowe, względnie stałe czasowo cechy osobowości, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowania. Cechy te występują już we wczesnym dzieciństwie i są wspólne dla człowieka i zwierząt. Będąc pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy fizjologiczne, temperament podlega zmianom zachodzącym pod wpływem dojrzewania (i starzenia się) oraz niektórych czynników środowiskowych. (Regulacyjna teoria temperamentu Strelau)

Temperament - zespół dziedziczonych cech osobowości, zdeterminowanych genetycznie i ujawniających się już w pierwszym roku życia człowieka. Tak rozumiany temperament stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości. (Buss i Plomin)

Badaniami temperamentu zajmowali się m.in. Hipokrates, Iwan Pawłow, Jan Strelau, Hans Eysenck (patrz: teoria temperamentu PEN), Arnold Buss, Robert Plomin, Ernst Kretschmer, William Sheldon. Ich badania należą do nurtu psychologii konstytucjonalnej.

Temperament w teorii Pawłowa

Według teorii Pawłowa temperament odpowiada typowi układu nerwowego, który charakteryzują cztery podstawowe właściwości:

Typy wyższej czynności nerwowej wg Iwanowa-Smoleńskiego

Kombinacje właściwości układu nerwowego

Pawłow swoje badania nad funkcjonalną wydolnością komórki nerwowej odniósł do typologii temperamentów Hipokratesa. Kombinacje typów temperamentalnych to odpowiedni: typ melancholiczny, typ choleryczny, typ sangwiniczny i typ flegmatyczny.

29. Scharakteryzuj 4 podstawowe typy temperamentu.

Melancholik (gr. mélanos - czarny + chole - żółć; prawdopodobnie stąd m.in. "czarne myśli") to osoba o pesymistycznym, lękowym, negatywnym podejściu do przyszłości, życia, samego siebie, a także codziennych spraw.

Melancholik cechuje się temperamentem reprezentującym słaby układ nerwowy (wg teorii Pawłowa). Według Hipokratesa dominującym narządem w organizmie melancholika jest śledziona, a dominującym "humorem" - tzw. czarna żółć.

Osoba taka często popada w stany ruminacji, ma trudności z podejmowaniem decyzji, brakuje jej wiary w siebie. Melancholik jest wrażliwy na krytykę swojej osoby, obraźliwy, nerwowy i skłonny do zadumy, spokojny, wyciszony, powściągliwy, mało elastyczny w zachowaniu. Lubi marzyć, oddawać się zadumie.

Sangwinik (łac. sanguis - krew, stąd "krewki") to osoba o optymistycznym podejściu do życia, otwarta na relacje interpersonalne, towarzyska, beztroska. Lubi być w centrum zainteresowania, władcza i dominująca, czasem dumna i spoglądająca na innych "z góry". Jest emocjonalna i spontaniczna, ma duże poczucie humoru, potrafi przyciągać do siebie ludzi. Tryska energią i entuzjazmem, jest twórcza, lubi komplementy, szybko przeprasza.


Sangwinik cechuje się temperamentem reprezentującym silny, zrównoważony i ruchliwy układ nerwowy (wg teorii Pawłowa). Według Hipokratesa dominującym narządem w organizmie sangwinika jest serce, a dominującym "humorem" - krew.

Flegmatyk (gr. phlégein - śluz) to osoba:

Flegmatyk cechuje się temperamentem reprezentującym silny, zrównoważony i bezwładny układ nerwowy (wg teorii Pawłowa). Według Hipokratesa dominującym narządem w organizmie flegmatyka jest mózg, a dominującym "humorem" - śluz.

Choleryk (gr. chole - żółć, stąd "żółć go zalewa") - przeciwieństwo flegmatyka, typ pobudliwy, przejawiający tendencje do ciągłego niezadowolenia i agresji. Charakteryzuje go silne przeżywanie emocji oraz duża energia życiowa i aktywność. Cholerycy bywają uparci, a ich reakcje na bodźce są szybkie i często nieprzemyślane, bywają też zakompleksieni. Są nastawieni na działania i kierowanie. Wzbudzają wśród ludzi zaufanie i respekt, częśto pracują dla potrzeb grupy. Są szybcy w działaniu, preferują pracę, którą mogą sami zorganizować. Lubią przewodzić i organizować pracę innym. Gdy ktoś się z nim nie zgodzi, denerwuje się, krzyczy, staje sie agresywny.

Według Hipokratesa dominującym narządem w organizmie choleryka jest wątroba, a dominującym "humorem" - żółć.

30. Co to są zainteresowania i uzdolnienia u człowieka?

31. Czym jest charakter u człowieka?

Charakter - (z gr.) - piętno, cecha, wizerunek lub właściwość. Zespół cech wyróżniających dany przedmiot, zjawisko, osobę od innych tego samego rodzaju, np. ze względu na wygląd, postać, działanie czy zachowanie.

W psychologii charakter rozumiany jest jako:

Badaniem charakteru zajmuje się charakterologia, która m.in. tworzy i analizuje typologie charakteru.

32. Jakie znasz typy rozwoju ontogenetycznego u człowieka?

Pierwszy to okres życia wewnątrzmacicznego (prenatalny) w skład którego wchodzą podokresy: jaja płodowego, zarodkowy i płodowy.

Kolejny okres to okres życia pourodzeniowego (postnatalny), składający się z okresów: noworodkowego, niemowlęcego, poniemowlęcego, okres wczesnego dzieciństwa, starszego dzieciństwa, młodzieńczy, dorosłości, dojrzałości i starości. Od okresu życia wewnątrzmacicznego do okresu młodzieńczego w organizmie dominują procesy anaboliczne (syntezy) nad katabolicznymi (rozpadu). W okresie dorosłości procesy te równoważą się. Natomiast w okresie dojrzałości i starości przeważają procesy kataboliczne. Należy pamiętać, że zmiany zachodzące w procesie ontogenezy mają charakter ciągły a nie skokowy, i że są indywidualne dla każdego osobnika. Zobacz także: teoria rekapitulacji (ontogeneza powtarza filogenezę) zaproponowaną przez Ernst Haeckel'a w roku 1866. Obecnie uznaje się, że o ile na przykład niektóre fazy rozwoju embrionalnego człowieka przypominają wcześniejsze etapy ewolucyjne, o tyle nie sposób wyodrębnić czystego stadium ryby, gada, ssaka etc.


Wyszukiwarka