Politechnika Lubelska

Wydział Zarządzania i Podstaw Techniki.

Przedsiębiorstwo logistyczne -

Przedsiębiorstwo składowe (magazynowe)

SPIS TREŚĆI str.

I .Wprowadzenie

Uwagi wstępne…………………………………………………………………………3

1. Definicja logistyki…………………………………………………………………….3

3. Podstawowe fazy i kierunki rozwoju logistyki………………………………4

4. Istota i zadania logistyki……………………………………………………………5

5. Logistyka w ujęciu systemowym……………………………………………….6

II. Logistyka gospodarce magazynowej

1. Magazyny-podstawowe składniki……………………………………………….7

1.1 Funkcje i podział magazynów………………………………………………………………….7

1.2 Techniczne wyposażenie magazynów………………………………………………………10

2. Czynności związane z magazynowaniem………………………………….14

3. Zasady rozplanowania i projektowania magazynu………………………22

3.1. Cele stawiane przed rozplanowaniem i projektowaniem magazynu

4. Podatność magazynowa i transportowa materiałów……………………26

III. Logistyczne przedsiębiorstwo magazynowe

1. Przedsiębiorstwo magazynowe…………………………………………………27

1.1 Regulacje prawne związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa magazynowego……………………………………………………………………………………………….27

1.2 Stawki za korzystanie z magazynów obcych……………………………………….28

2. Wady i zalety korzystania z usług przedsiębiorstw magazynowych…….29

Przyczyny korzystania z magazynów własnych…………………………………….29

2.2 Przyczyny korzystania z usług przedsiębiorstw magazynowych………….32

3. Rodzaje przedsiębiorstw magazynowych………………………………………….32

3.1 Magazyny kontraktowe………………………………………………………………………….32

3.2 Przedsiębiorstwa spedycyjno-transportowe…………………………………………35

3.3 Centra dystrybucyjne, parki logistyczne………………………………………………38

3.3.1 Parki logistyczne w Polsce………………………………………………………………….42

IV. Analiza przypadku…………………………………………………….47.

V. Wskaźniki pomiaru i oceny efektywności………………………51

VI. Literatura………………………………………………………………….54

VII .Załączniki

I .Wprowadzenie

1. Uwagi wstępne.

Logistyka należy do najbardziej dynamicznie rozwijających się nauk zarządzania w USA, Europie Zachodniej i Japonii. Przedmiotem jej zainteresowania są procesy sprawnego i efektywnego zarządzania przepływami surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz związanej z nimi informacji.

Do lat pięćdziesiątych naszego stulecia nie można było wyodrębnić żadnej dominującej filozofii dotyczącej przepływów towarowych w gospodarce, zaś poszczególne przedsiębiorstwa podzieliły strefy zarządzania czynnościami związanymi z przepływami towarowymi między różne piony funkcjonalne przedsiębiorstwa. I tak np. transport można było często znaleźć pod menadżerską kontrolą działu produkcji, zapasy znajdowały się w sferze odpowiedzialności działu marketingu, zaś realizacja zamówienia należała do pionów księgowości lub sprzedaży. Podziały te prowadziły do wielu konfliktów i podejmowania decyzji suboptymalnych.

Od lat pięćdziesiątych zaczęły pojawiać się koncepcje menadżerskie postulujące pogrupowanie razem działań związanych z przepływami produktów, w celu umożliwienia kompleksowego zarządzania nimi. Tej stopniowo rodzącej się nauce przypisywano wiele nazw, wśród których były m.in.: Physical Distribution, Physical Distribution System, Physical Distribution Management, Distribution Engineering, Materials Management, Marketing Logistics, Rhochrematics, Distribution, Bussines Logistics, Bussines Logistics Management, Distribution Logistics, Logistics, Logistical Management czy Industrial Logistics. Z rywalizacji pojęciowej wyszedł ostatecznie zwycięsko termin logistyka.

2. Definicja logistyki.

Termin logistyka nie jest pojęciem nowym. Jego historia sięga dalekiej przeszłości, a jego źródłosłowu poszukuje się bądź w greckich słowach logos lub logicos (liczenie, sztuka liczenia; prawidłowo myślący), względnie francuskich loger lub logis (zakwaterowanie, kwatera). Do pierwszego z tych słów nawiązał cesarz bizantyjski Leontos VI, który na początku X w.n.e. napisał dzieło pt. „Sumaryczne wyłożenie sztuki wojennej”. Natomiast ze źródłosłowem francuskim zaczęto wiązać termin logistyka po opublikowaniu przez barona de Jomini w 1837r. w Paryżu dzieła „Zarys sztuki wojennej”. Przetłumaczona na język angielski praca barona de Jomini stała się wkrótce potem standardową lekturą amerykańskich oficerów, zaś sama logistyka jako nazwa przedmiotu znalazła się w 1885r. w programie nauczania nowo otwartej Szkoły Marynarki Wojennej USA.

Przez logistykę rozumie się z reguły pojęcie oznaczające zarządzanie działaniami przemieszczenia i składowania, które mają ułatwić przepływ produktów z miejsc pochodzenia do miejsc finalnej konsumpcji, jak również związaną z nimi informacją.

Dla lepszego zrozumienia misji logistyki warto jest przytoczyć jej chyba najpopularniejszą definicję opracowana w USA przez Council of Logistics Management.

Logistyka jest terminem opisującym proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta. Działania logistyczne mogą obejmować: obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, czynności reparacyjne i zaopatrywanie w części, lokalizację zakładów produkcyjnych i składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, czynności transportowe i składowanie.

Nawet pobieżna analiza tej definicji pozwala wyróżnić w niej trzy podstawowe zadania stawiane logistyce, a mianowicie:

• koordynację przepływu surowców, materiałów do produkcji i wyrobów gotowych do konsumentów

• minimalizację kosztów tego przepływu

• podporządkowanie działalności logistycznej wymogom obsługi klienta.

3. Podstawowe fazy i kierunki rozwoju logistyki.

Fazy rozwoju logistyki	Rok ( lata )	Kierunki rozwoju logistyki
1	2	3
Faza startu i budzenia się „logistyki” w USA Faza definiowania i konceptualizacji teorii logistyki oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce Faza zmian priorytetów i kreowania podstawowych wymiarów zintegrowanej logistyki (rozszerzenie roli logistyki) Faza dynamicznego rozwoju logistyki jako zintegrowanej koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem i układu powiązań rynkowych (powszechne wykorzystanie walorów logistyki w praktyce)	II połowa lat 50 1960/61 1964 1970 1972 i następne 1977 i następne 1978 i następne 1984 i następne 1987 i następne 1989 i następne 1990 i następne 1993 i następne	Logistyka (dystrybucja fizyczna) jako funkcja pomocnicza i podrzędna wobec produkcji Identyfikacja cząstkowych i rozproszonych w przedsiębiorstwie operacyjnych czynności dystrybucji fizycznej Pierwsza monografia w USA poświęcona logistyce (E.Smykay, D.Bowersox, F.Mossman) Zdefiniowanie i zastosowanie w USA koncepcji „Bussines Logistics”, obejmującej szerokie spektrum logistyki przedsiębiorstwa (J.Heskett, D.Bowersox) Pierwsze monografie w RFN i Anglii z zakresu logistyki przedsiębiorstwa (L.Poth, W.Kirsch, R.Wentworth) Zdefiniowanie założeń i struktury logistyki marketingowej oraz próby jej systemowej identyfikacji (RFN: H.Pfohl, P.Traumann, Szwajcaria: J.Krulis-Randa) Logistyka jako systemowa determinanta sprawności i efektywności (J.Krulis-Randa, G.Ihde) Logistyka jako koncepcja i metoda zarządzania (D.Bowersox, M.Maus, Council of Logistics Management) Logistyka jako instrument planowania i działania strategicznego na rynku (R.Shapiro, J.Heskett, W.Drechsler) Logistyka jako funkcja organizacji przedsiębiorstwa (W.Kirsch, H.Pfohl) Koncepcja zintegrowanej logistyki w skali przedsiębiorstwa oraz całego łańcucha dostaw i rynku: łańcuchy logistyczne, integracja systemów logistycznych (H.Pfohl, M.Kleer) Logistyka jako potencjał wzrostu wydajności i korzyści ekonomiczno-rynkowych w aspekcie strategicznym (F.Gerstenberg, M.Duerler, W.Delfmann, H.Klöpper) Logistyka jako orientacja i komponent zintegrowanego zarządzania przedsiębiorstwem (P.Fey, J.Weber, M.Duerler, H.Klöpper, W.Darr) Rozwój zintegrowanych strategii logistycznych - strategie poziome i pionowe powiązań logistycznych (H.Baumgarten) Internacjonalizacja (globalizacja) struktur i działań logistycznych: Euro-Logistyka; kooperacja z partnerami rynku w łańcuchu logistycznym (wzrost możliwości i zdolności czerpania korzyści rynkowych - efektów synergicznych); integracja poprzez systemy informatyczne (B.Tietz, O.Hirschach, M.Duerler, D.Bowersox)

4.Istota i zadania logistyki

Istnieje kilka koncepcji logistyki. Najpopularniejszą i najczęściej cytowaną jest definicja opracowana w USA przez The Council of Logistic Management, która określa logistykę jako:…proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta.
Procesy logistyczne są związane zarówno z przepływem materiałów, jak i informacji od dostawców czynników produkcji do ich użytkowników, a nawet dalej po utylizację odpadów.

Do procesów logistycznych zaliczyć można:

• prognozowanie zaopatrzenia,

• dokonywanie zamówień,

• zaopatrzenie, magazynowanie i zarządzanie zapasami,

• zasilanie stanowisk pracy w materiały, surowce, podzespoły,

• pakowanie i konfekcjonowanie,

• transport,

• gospodarkę opakowaniami,

• gospodarkę odpadami produkcyjnymi,

• przepływ informacji,

• serwis,

• gromadzenie przetwarzanie i przekazywanie informacji związanych z powyższymi czynnościami.

Wszystkie procesy logistyczne powinny spełniać warunki określane jako zasada 6 W, tzn.:

• właściwy towar,

• we właściwej ilości,

• we właściwym czasie,

• na właściwe miejsce,

• o właściwej jakości,

• po właściwych kosztach.

Całość tych zintegrowanych procesów tworzy system logistyczny

5. Logistyka w ujęciu systemowym

System logistyki powinien składać się z:
· podsystemu teorii logistyki (logistyka teoretyczna, ogólna)
· podsystemu normalizacji logistyki (logistyka urzędowo-prawna)
· podsystemu pragmatycznej logistyki (logistyka praktyczna)
W podsystemie teorii logistyki musi funkcjonować zbiór placówek naukowo-badawczych i dydaktyczno-naukowych zajmujących się badaniami podstawowymi i stosowanymi w dziedzinie pozyskiwania surowców, produkcji, magazynowania, dystrybucji, handlu, transportu, komunikacji, bankowości, lecznictwa, różnego rodzaju usług itp.
W podsystemie normalizacji logistyki powinien występować zbiór branżowych instytucji zajmujących się tworzeniem formalnoprawnych uwarunkowań do funkcjonowania systemu logistyki oraz wyposażeniem organów wykonawczych w odpowiednie przepisy, normy, kryteria i banki informacji umożliwiające racjonalne działanie oraz miary i wskaźniki oceny skuteczności i efektywności tych działań. Takie instytucje, jako elementy podsystemu normowania logistyki, powinny odpowiadać za podejmowanie właściwych decyzji w zakresie tworzenia prawnych, formalnych i warsztatowych podstaw do optymalnego zarządzania branżowymi łańcuchami działania w sferze materialnej i niematerialnej.
Z kolei w podsystemie praktycznych zastosowań logistyki (logistyki pragmatycznej) musi występować zbiór organów wykonawczych, które będą realizowały optymalne łańcuchy przepływu dóbr materialnych - poczynając od pozyskiwania surowców, a kończąc na produkcie finalnym oraz świadczenia wielorakich usług związanych z życiem i działaniem człowieka. Ze względu na zadania realizowane przez te organy, w logistyce wyodrębniła się logistyka przedsiębiorstw usługowych, przemysłu i handlu. Przy czym w tych ostatnich znaczące miejsce zajmuje logistyka wewnątrzzakładowa i międzyzakładowa, ułatwiająca kooperację. W zależności od realizowanych przedsięwzięć można wyróżnić :

* logistykę zaopatrzenia

* produkcji

* dystrybucji

*marketingu

Między podsystemami występuje określony zbiór relacji. Nie bez znaczenia dla wynikowej efektywności funkcjonowania systemy logistyki i kierowania jego elementami składowymi jest informatyzacja i automatyzacja zarządzania procesami logistycznymi w skali szeroko rozumianego przedsiębiorstwa branżowego, jak i w skali całej gospodarki państwa. Konieczne jest zatem posiadanie skomputeryzowanego banku informacji o zasobach zasileniowych (gdzie, jaki asortyment, ile, jaka jest wartość użytkowa itp.) oraz o potencjalnych potrzebach (komu, gdzie, ile, czego, kiedy, w jakim czasie, za jaką cenę itp.). Można więc mówić o potrzebie istnienia w systemie logistyki podsystemu informatycznego. Elementy takiego podsystemu muszą dysponować zbiorem aktualnych i wiarygodnych informacji (danych), musi być utworzona jednolita i spójna wewnętrznie sieć przepływu strumieni informacyjnych, a nade wszystko - elementy tego podsystemu muszą być kompatybilne z pozostałymi podsystemami.
Podczas tworzenia sytemu logistyki należy kierować się regułami postępowania, które powinny zapewnić zbudowanie optymalnej struktury. Do najczęściej uwzględnianych reguł można zaliczyć:
· Regułę integralności (współzależności).
System logistyki musi być spójny wewnętrznie i kompatybilny z jego otoczeniem. Dotyczy to głównie normalizacji terminologii i zasad działania, standaryzacji wyposażenia, jednolitej klasyfikacji i indeksacji zasobów, technologii odtwarzania zdatności, spójnego systemu zarządzania itp.
· Regułę przejrzystości.
System powinien być prosty i czytelny, aby przy niskich kosztach szkolenia specjalistów i utrzymania elementów składowych wszystkie czynności organizacyjno-administracyjne i wykonawcze możliwe były do zrealizowania w każdej sytuacji.
· Regułę zgodności (harmonii) planów strategicznych z możliwościami wykonawczymi systemu logistyki.
System logistyki powinien być tak zorganizowany, aby mógł skutecznie zaspokajać potrzeby konsumentów.
· Regułę optymalnej racjonalności (ekonomiczności sił i środków).
Potencjał sił i środków systemu logistyki musi wynikać z prognozowanych potrzeb i aktualnych możliwości, zapewniając optymalną organizację poszczególnych ogniw wykonawczych i racjonalne metody działania tych ogniw, celem skrócenia czasu i optymalnego wykorzystania posiadanych sił i środków.

· Regułę mobilności (manewrowości).
Wyposażenie systemu logistyki (siły i środki) powinno zapewnić wykonanie zadań w trudnych warunkach i niekorzystnych sytuacjach; tzn. powinno być przystosowane do sprawnego funkcjonowania w szybko zmieniającej się sytuacji oraz do doraźnych potrzeb konsumenta.
· Regułę bezpieczeństwa (rozśrodkowania potencjału).
Siły i środki systemu logistycznego powinny tak być rozmieszczone w terenie, aby możliwe było zminimalizowanie strat w przypadku wystąpienia zagrożenia (np. klęska żywiołowa) i zapewnienie im ochrony i obrony, odporności na zakłócenia, itp.
· Regułę ciągłości zasilania.
Ciągłość i trwałość zasilania wymaga istnienia odpowiednich rezerw zasobów. Przepływ strumieni zasileniowych środków i usług oraz informacyjno-decyzyjnych powinien odbywać się zgodnie z oczekiwaniami adresatów.
· Regułę elastycznego i sprawnego kierowania.
Dotyczy kompatybilności zautomatyzowanych systemów kierowania (zarządzania), informatycznego wspomagania, doskonalenia kadr oraz doboru właściwych metod zarządzania.

· Regułę planowego działania (celowości).
Dotyczy ona wielowariantowości opracowywanych planów, stosownie do przewidywanego rozwoju sytuacji. Każdy plan powinien obejmować różne przedziały czasowe.
· Regułę funkcjonalności.
Ponieważ realizacja zadań zasileniowych spoczywa na ogniwach logistycznych (często ruchomych) i systemie stałych urządzeń terenowych, musi być zapewniona funkcjonalność przepływy dóbr i usług oraz strumieni informacyjno decyzyjnych.

II. Logistyka gospodarce magazynowej

1.Magazyny-podstawowe składniki

1.1 Funkcje i podział magazynów

W literaturze przedmiotu przez pojęcie magazynowania rozumiemy usługę logistyczną, określoną co do postaci, ilości i jakości oraz czasu, zgodnie z oczekiwaniami klienta. Z kolei system magazynowania i obsługi zapasów to skoordynowana w czasie i przestrzeni działalność, polegająca na gromadzeniu, przechowywaniu i obsłudze zapasów, prowadzona z wykorzystaniem magazynów wraz z ich infrastrukturą.

Magazyn - JEST JEDNOSTKĄ FUNKCJONALNO-ORGANIZACYJNĄ, PRZEZNACZONĄ DO MAGAZYNOWANIA DÓBR MATERIALNYCH (ZAPASÓW) W WYODRĘBNIONEJ PRZESTRZENI, BUDOWLI MAGA­ZYNOWEJ, WEDŁUG USTALONEJ TECHNOLOGII, WYPOSAŻONĄ W ODPOWIEDNIE URZĄDZENIA I ŚRODKI TECHNICZNE, ZARZĄ­DZANĄ I OBSŁUGIWANĄ PRZEZ ZESPÓŁ LUDZI, WYPOSAŻONYCH W ODPOWIEDNIE UMIEJĘTNOŚCL

Magazyn to również zaplanowana przestrzeń do efektywnego składowania i przemieszczania zapasów, niezbędnych dla zapewnienia wymaganego pozio­mu obsługi klienta oraz (lub) zachowania ciągłości procesu technologicznego.

Definicja magazynu zawiera sześć podstawowych elementów, którymi są:

• zapasy (materiały, surowce, półfabrykaty, wyroby gotowe, towary):

• określona przestrzeń (budowla, obszar, urządzenie);

• wyposażenie techniczne (sprzęt do składowania, przemieszczania, przeładun­kowy, kompletacyjny, konfekcjonujący, informatyczny, kontrolno-pomiarowy, zabezpieczający, ochronny, inny):

• personel (kierownictwo, pracownicy administracyjni, pracownicy magazynowi. posiadane przez nich umiejętności i kwalifikacje, uprawnienia i obowiązki):

• organizacja (zasady, zakres i sposoby funkcjonowania magazynu, zasady i in­strukcje realizacji czynności magazynowych z podziałem na ich miejsca oraz funkcje, algorytmy postępowania i zakresy czynności);

• koszty magazynowania (podział rodzajowy kosztów, identyfikacja kosztów, miejsca ich powstawania, możliwości ich optymalizacji, zasady budżetowania, metody rozliczania kosztów).

Najważniejszą funkcją magazynu jest utrzymanie i obsługa zapasów w celu zapewnienia ich dostępności wszystkim uprawnionym uczestnikom procesu logistycznego. Wymaga to zapewnienia odpowiedniej powierzchni magazynowej wraz z jej wyposażeniem i infrastrukturą.

Budowle magazynowe - konstrukcje inżynierskie, przeznaczone do magazynowania zapasów, uwzględniającymi w maksymalnym stopniu (przy ich projektowaniu) podatność magazynową, zapasów. Budowle magazynowe cechuje duża różnorodność, a wynika ona z następujących przesłanek:

• rodzaju towarów i ich podatności magazynowej

• czasu magazynowania zapasów

• rotacji zapasów w magazynie

• stopnia ich przygotowania do zmechanizowanych manipulacji

• mechanizacji i automatyzacji procesów magazynowych

Podział magazynów w oparciu o różne kryteria:

1. stan skupienia i podatność magazynowa ładunków:

• zbiorniki przeznaczone dla towarów ciekłych i gazowych

• silosy dla towarów sypkich

• magazyny uniwersalne do magazynowania różnych towarów w opakowaniach lub bez opakowań.

2) rozwiązania techniczno-budowlane i stopień zabezpieczenia podatności magazynowej zapasów:

• magazyny otwarte - place składowe

• magazyny półotwarte - wiaty, szopy itp.

• magazyny zamknięte: naziemne (parterowe tub wielokondygnacyjne, niskiego i wysokiego składowania, rampowe lub bezrampowe) oraz podziemne (piwnice, kopce, bunkry) itp.

• magazyny specjalne, np. materiałów łatwo palnych i wybuchowych przechowalnie owoców, chłodnie itp.

3) stopień wprowadzonej mechanizacji procesów magazynowych:

• nie zmechanizowane

• zmechanizowane

• zautomatyzowane

4) w zależności od funkcji jaka dany magazyn pełni :

• magazyny rozdzielcze - przeznaczone do gromadzenia towarów pochodzących z różnych źródeł, dzielenia tych towarów na różne partie odpowiednio skompletowane oraz przechowywania towarów do momentu wydania ich odbiorcom

• magazyny transportowo-przeładunkowe - przeznaczone do przechowywania towarów wyładowanych z jednego środka transportu do momentu załadowania ich na inny środek transportu

• magazyny skupu - przeznaczone do przechowywania produktów zgromadzonych przez jednostki zajmujące się skupem produktów rolnych, a także do przerobu tych produktów, ich sortowania oraz przygotowania do wysyłki

• magazyny zasobowe - przeznaczone do przechowywania przez dłuższy okres zapasów, towarów tworzonych np. w celach specjalnych ( na wypadek klęsk żywiołowych czy wojen)

5) obsługę określonego szczebla obrotu w związku z tym można je podzielić na:

• magazyny zbytu - przeznaczone do przejmowania towarów z zakładów przemysłowych, ich sortowania, dzielenia i przekazywania do jednostek handlu hurtowego lub detalicznego. Magazyny te mogą mieć charakter składów przyfabrycznych, połączonych organizacyjnie z określonym zakładem przemysłowym lub mogą stanowić jednostkę organizacyjną aparatu handlowego

• magazyny hurtowe - przeznaczone do gromadzenia przerobu handlowego i przechowywania zapasów towarów oraz zaopatrywania w nie handlu detalicznego

• magazyny detaliczne - przeznaczone do przyjmowania towarów oraz przygotowania ich do rozwiezienia do placówek handlu detalicznego

6) asortyment przechowywanych towarów

• magazyny uniwersalne (wielobranżowe) - przeznaczone i przystosowane do przechowywania podstawowych grup towarów żywnościowych i nieżywnościowych

• magazyny ogólnospożywcze - przeznaczone i przystosowane do przechowywania szerokiego asortymentu towarów należących do podstawowych grup artykułów żywnościowych

• magazyny ogólnoprzemysłowe - przeznaczone i przystosowane do przechowywania szerokiego asortymentu towarów należących do podstawowych grup artykułów nieżywnościowych

• magazyny wyspecjalizowane - przeznaczone i przystosowane do przechowywania określonej grupy asortymentowej towarów

• magazyny o wąskiej specjalizacji - przeznaczone i przystosowane do przechowywania jednego rodzaju towaru o prostym asortymencie

Poza wymienionymi kryteriami, magazyny mogą również być dzielone w zależności od formy ich użytkownika. Z tego punktu widzenia można wyróżnić:

1. magazyny powszechne - należące z reguły do jednostek transportowych lub spedycyjnych, które odpłatnie przyjmują towary na przechowanie

b)magazyny własne - użytkowane przede wszystkim do własnych celów przez określoną jednostkę handlu hurtowego

Magazyny otwarte - stanowią najtańszy rodzaj magazynu. Służą do magazynowania produktów odpornych na działanie czynników atmosferycznych. Są to zazwyczaj ogrodzone place, odpowiednio przygotowane do magazynowania określonych towarów. W magazynach otwartych składowane są, materiały pochodzenia mineralnego, wyroby stalowe i żeliwne, drewno, ceramiczne materiały budowlane itp.

Magazyny półotwarte - posiadają dach, jedną, dwie tub trzy ściany. Mogą one stanowić konstrukcję stałą lub tez mogą być ustawiane czasowo z przenośnych elementów składanych. Magazyny te zabezpieczają przechowywane materiały przed bezpośrednim oddziaływaniem warunków atmosferycznych. W takich magazynach składowane są towary odporne na zmiany temperatury lecz wrażliwe na bezpośrednie oddziaływanie warunków atmosferycznych, np. wyroby ceramiczne, cement w workach itp.

Magazyny zamknięte - posiadają pełną budowę ścian, podłogę, drzwi i niekiedy okna. Stanowią one najliczniejszą grupę magazynów. Do najprostszych zaliczane są magazyny nie posiadające żadnego wyposażenia. W magazynach tych składowane są, następujące materiały: nawozy sztuczne, gwoździe, druty itp.

Magazyny wysokiego składowania - znakomicie sprawdzają się w warunkach przemysłu maszynowego w zakładach montażowych, gdzie nomenklatura przechowywanych materiałów liczy niejednokrotnie kilkanaście tysięcy pozycji. Występują jako magazyny zamknięte, zmechanizowane lub zautomatyzowane w postaci wysokiej (współcześnie ok. 30 m) jednokondygnacyjnej hali. Są najczęściej wyposażone w zautomatyzowane manipulatory sterowane komputerowo. Mogą one pracować w cyklu automatycznym tub półautomatycznym. Należy zaznaczyć że budowle magazynowe wysokiego składowania są bardzo kapitałochłonnym składnikiem infrastruktury technicznej i logistyki. Koszt budowy i wyposażenia magazynu wysokiego składowania jest blisko pięciokrotnie wyższy od kosztu budowy i wyposażenia magazynu niskiego składowania. rys 1(załącznik)

Magazyny specjalne - przeznaczone są do składowania określonego rodzaju towaru. Do tego typu magazynów zalicza się: zbiorniki stalowe naziemne i podziemne do magazynowania cieczy (materiałów pędnych, smoły, asfaltu itp.), silosy do przechowywania towarów sypkich (Np. zbóż, cementu itp.), spichlerze.

1.2 Techniczne wyposażenie magazynów - jest istotnym składnikiem infrastruktury procesów logistycznych aktywnie wpływających na szybkość przepływu materiałów, wydajność procesów manipulacyjnych, maszyn i urządzeń transportowych. Techniczne wyposażenie urządzeń transportowych uzależnione jest od:

• wielkości i funkcji jaką spełnia magazyn

• rodzaju magazynowanych zapasów oraz ich podatności transportowej i magazynowej

• rodzaju opakowania - formy lub stosowanych jednostek ładunkowych

• metod składowania

• sposobu przemieszczania materiałów

• sposobu i rodzaju przeprowadzanych zabiegów konserwacyjnych

• rodzaju zabezpieczeń, np. przed uszkodzeniami ładunku, przeciwpożarowych itp.

W zależności od potrzeb techniczne wyposażenie magazynu może być konstrukcyjnie proste lub skomplikowane, może być przeznaczone dla magazynów niezależnie od ich rodzaju lub też dla magazynów otwartych oraz magazynów zamkniętych.

Do technicznego wyposażenia magazynów zalicza się:

1. maszyny i urządzenia transportowe:

• wózki jezdniowe

• dźwignice

• przenośniki

• urządzenia do transportu przerywanego: układnice, suwnice, wózki podnośnikowe widłowe, wózki podnośnikowe do obsługi regałów wysokich, wózki widłowe kompletacyjne

2. urządzenia do składowania:

• w magazynach otwartych: legary, klamry, podstawki, stojaki itp.

• w magazynach zamkniętych: regały o różnej konstrukcji, podstawki, stojaki

3. urządzenia pomocnicze:

• urządzenia ułatwiające załadunek środków transportowych: rampy, pomosty ładunkowe, pomosty wyrównawcze, rampy ruchome itp.

• urządzenia pomocnicze do składowania i manipulacji, np. palety, paletyzery, nadstawki palet, pojemniki, foliomaty, jarzma, kontenery, urządzenia do mocowania ładunków itp.

• urządzenia kontrolno-pomiarowe do określania ilości i jakości magazynowych zapasów (urządzenia ważące - wagi określające w sposób dokładny masę produktu; urządzenia wskaźnikowe, dozowniki - określają, w sposób przybliżony masę lub objętość ciał)

ad. l)

Wózki jezdniowe - służą do przemieszczania ładunków w czasie wykonywania robót ładunkowych oraz prac magazynowych. Wyróżnia się wózki jezdniowe bez napędu tub z napędem (elektrycznym, spalinowym), wózki unoszące i wózki podnośnikowe. Wózki podnośnikowe charakteryzują się możliwością dokonywania przestrzennych manipulacji ładunkiem, tak w pionie, jak i w poziomie. Są one najbardziej rozpowszechnionym środkiem technicznym w operacjach magazynowych i manipulacyjnych oraz w transporcie wewnętrznym przedsiębiorstw.

Dźwignice - służą do przemieszczania ładunków przez ich podnoszenie i przenoszenie. Dźwignice dzielą się na: proste i złożone. Dźwignice złożone obok mechanizmów podnoszących ładunek mogą mieć mechanizmy obrotu, zmiany wysięgu oraz jazdy. Dzielą się one na: podnośniki (dźwigniki, ciągniki i wyciągi), suwnice oraz żurawie.

Nowe, wysoko wydajne układnice, przyczyniają się do zwiększenia efektywności systemów logistycznych. Najważniejsze jest w tym przypadku uzyskanie jak najwyższych współczynników wydajność/koszt, co zapewniają tylko układnice najnowszej generacji

Źródło : Czasopismo „LOGISTYKA” nr4/2004

Przenośniki - są urządzeniami do przemieszczania i przeładunków towarów o różnej technicznej podatności przewozowej. Wyróżnia się następujące rodzaje przenośników: taśmowe, wałkowe, łańcuchowe, ślimakowe, kubełkowe, ślizgowe itp. Przenośniki mogą mieć charakter urządzeń stacjonarnych lub samojezdnych.

ad.2)

Wyposażenie magazynów w urządzenia do składowania zapasów jest uzależnione od: rodzaju magazynu, rodzaju magazynowanych zapasów oraz ich podatności technicznej i magazynowej, sposobu przemieszczania, rotacji zapasów, stopnia mechanizacji magazynu, zasobów finansowych przedsiębiorstwa, kosztów urządzeń i od wielu innych urządzeń.

Podstawki stosowane wtedy, gdy ładunek nie może lub nie powinien się stykać z podłożem lub podłogą magazynu. Regały zajmują czołowe miejsce w wyposażeniu magazynów w urządzenia do składowania. Mogą one być nieruchome, przepływowe (przelotowe), okrężne i przesuwne. W zależności od ich wysokości dzielą się one na: niskie (do 7m wys.) i wysokie (powyżej 7m). Regały wysokie montowane są jako nieruchome. Do składowania ładunków uformowanych w spaletyzowane jednostki ładunkowe stosowane są rusztowania paletowe. Mogą one występować jako rusztowania nieruchome oraz rusztowania przesuwne.

Regały przesuwne - posiadają tę zaletę, że ich ruch roboczy może być zorganizowany równolegle do płaszczyzny załadowania, bądź prostopadle do niej. Poza tym, takie regały posiadają korzystny stosunek powierzchni składowej do użytkowej, ponieważ mogą zostać zsunięte podczas składowania. Regały przesuwne są stosowane również do składowania materiałów dłużycowych. Konstrukcja regału jest dostosowana do różnych obciążeń, kształtu pomieszczeń, kształtu materiału oraz sposobu jego układania na półkach.

Regały przepływowe - wypełniają 3 zasadnicze zadania:

• zwiększają wykorzystanie powierzchni magazynu

• ograniczają przewozy ładunków wewnątrz magazynu

• zapewniają właściwą rotację zapasów w magazynie

Regały przepływowe można stosować w magazynach o ograniczonym asortymencie, ponieważ na każdym torze może znajdować się tylko l rodzaj towaru. Regały przepływowe z napędem, ustawione w sposób zwarty (zblokowany) likwidują drogi komunikacyjne, które są niezbędne przy innym wyposażeniu magazynów. Regały przepływowe w połączeniu z innymi urządzeniami przeładunkowymi, np. przenośnikami oraz urządzeniami sterującymi, umożliwiają wprowadzenie automatyzacji procesu magazynowego i sterowania ruchem przesyłek z pulpitu sterowniczego za pomocą kart perforowanych.

Wymienione rodzaje i typy regałów magazynowych mogą spełniać następujące funkcje:

• upraszczać procesy magazynowe

• przyspieszać procesy magazynowe i zwiększać ich stopień zmechanizowania i zautomatyzowania

• zmniejszać przestrzeń zajętą, niezbędną do wykonywania robot ładunkowych i składowania (rusztowania okrężne)

• zwiększać wykorzystania powierzchni składowej (rusztowania przesuwne)

ad.3)

Spełniają one w magazynie wiele funkcji dodatkowych. Rodzaje wag: stołowe, pomostowe -uchylne, dziesiętne odważnikowe z dodatkowym przesuwnikiem, wagi przesuwnikowe wozowo-samochodowe, samochodowo-wagonowe oraz automatyczne urządzenia ważące. Nowoczesne techniki ważenia stosowane w transporcie morskim i lądowym wymagają powiązania procesu przeładunku z procesem ważenia. Dlatego też stosowane są automatyczne urządzenia ważące, zainstalowane bezpośrednio na urządzeniach przeładunkowych. Istnieją trzy grupy urządzeń ważących wyposażonych w automatyczne i półautomatyczne układy z rejestratorem tarowania, ważenia i wielkości załadunku. Są to: urządzenia ważące zainstalowane w układach zlinowania chwytaków (mechaniczne, tensometryczne, elastomagnetyczne);urządzenia ważące (mechaniczne lub elektromechaniczne) zainstalowane na dozujących zasobnikach przejezdnych oraz taśmowe urządzenia ważące (mechaniczne, elektromechaniczne, elektroniczne tub izotopowe). Do urządzeń pomocniczych zaliczane są również:

• urządzenia kontrolno — pomiarowe (przyrządy do kontroli warunków magazynowania, tj. termometry, psychrometry, higrometry)

• urządzenia przeciwpożarowe - osprzęt gaśniczy, automatyczne instalacje gaśnicze, instalacje alarmowe itp.

• urządzenia techniczno-organizacyjne np. maszyny księgujące i fakturujące, kartoteki itp.

• sprzęt do utrzymania czystości itp.

2.Czynności związane z magazynowaniem

W procesie magazynowania możemy wyróżnić fazy jego przebiegu, które wyznaczają następujące strefy funkcjonalne:

• Strefa przyjęć materiałów (operacje i czynności przyjmowania), która obejmuje:

• rozładunek środków transportu zewnętrznego (samochodowego i kolejowego),

• kontrolę ilościową i jakościową,

• segregowanie, sortowanie, przepakowywanie i oznakowanie dostawy zgodnie z ustaloną organizacją magazynu

• Strefa składowania materiałów, tj. składowanie i przechowywanie w określonym czasie.

• ochrona

• kondycjonowanie (stopniowe pozyskanie pożądanych właściwości materiałów)

• Strefa komplementacji materiałów (operacje i czynności związane z realizacją zamówienia), która obejmuje:

• przeformowanie materiałów (towarów),

• wybieranie materiałów według zamówień,

• przemieszczanie materiałów do wydania.

• Strefa wydań materiałów (operacje i czynności wydania), obejmująca:

• pakowanie i formowanie jednostek,

• przygotowanie do wysyłki i załadunek środków transportu zewnętrznego,

• kontrolę wyjścia itp.

Rysunek 2 : Zapotrzebowanie na przestrzeń magazynową

Czynności przyjęcia, składowania, komplementacji i wydania wpływają na wielkość oraz sposób ukształtowania i wyposażenia poszczególnych powierzchni magazynowych, co powoduje, że rozpatrywane są one jako odrębne układy (strefy) funkcjonalne magazynu.

Przebieg procesu magazynowania rozpoczyna się od odbioru i przyjęcia. Przychód dóbr do magazynu może nastąpić jako dostawa z zewnątrz bądź z wewnątrz przedsiębiorstwa.

Odbiór polega na ilościowym oraz jakościowym sprawdzeniu dostarczanych dóbr materialnych. Sprawdzenie ma na celu ujawnienie braków lub nadwyżek ilościowych oraz wad i braków jakościowych, ujęcie spostrzeżeń w odpowiednie protokoły i przekazanie dokumentacji do komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za dalszy tok sprawy.

Przyjęcie polega na skontrolowaniu strony formalnej, tj. zgodności dostawy z zamówieniem, wystawieniu dowodów przychodowych, zaewidencjonowaniu przychodu. Odbiór może być dokonany:

• w magazynie odbiorcy,

• w magazynie dostawcy,

• od przewoźnika na jego terenie.

Dobra materialne nie przyjęte do magazynu ze względu na: braki ilościowe i wady

jakościowe oraz niezgodności formalne w zamówieniu i dostawie, a także materiały, dla których brak pewności, że zostały przeznaczone dla przedsiębiorstwa, materiały inwestycyjne, materiały oddane na przechowywanie zostają wprowadzone do magazynu jako depozyt.

Proces magazynowy przebiega najsprawniej wówczas, gdy jednostki ładunkowe wchodzące do magazynu mogą pod taką postacią, w jakiej zostały dostarczone, przechodzić do strefy składowania.

Czynności wykonywane w sferze składowania polegają na prowadzeniu różnego rodzaju zabiegów konserwacyjnych chroniących materiały przed zniszczeniem i zepsuciem. Charakter tych zabiegów zależy od właściwości fizycznych i chemicznych przechowywanych materiałów. Należy jednak zauważyć, że zapewnienie odpowiednich warunków w czasie składowania jest podyktowane nie tylko ich ochroną, ale również procesami kondycjonowania, czyli stopniowym pozyskiwaniem pożądanych właściwości.

Ze względu na organizację przebiegu pracy magazynu ważne jest rozmieszczenie towarów w strefie składowej. Odpowiednio do warunków pracy magazynu organizacja rozmieszczenia towarów wpływa na cykl realizacji operacji magazynowych, ich pracochłonność, wielkość potrzeb przestrzeni składowej oraz zarządzanie maga­zynem.

Wyróżnia się następujące podstawowe metody rozmieszczania asortymen­tów towarowych w strefie składowej:

• Rozmieszczenie metodą stałych miejsc składowych, polegające na przeznacze­niu dla poszczególnych grup towarowych stałych miejsc składowania (pól lub sektorów składowych, gniazd w regałach). Metoda daje przejrzystość zagos­podarowania przestrzeni, łatwość odszukania pożądanego asortymentu. W me­todzie tej potrzebna jest duża przestrzeń składowa, równa maksymalnym zapasom każdego asortymentu.

• Rozmieszczenie metodą wolnych miejsc składowych, polegające na zagos­podarowaniu przestrzeni składowej odpowiednio do wolnego miejsca w przestrzeni składowej, czyli tam gdzie jest wolne. W metodzie tej potrzeb­na jest przestrzeń na poziomie średnich zapasów każdego asortymentu. Ponieważ częstotliwość przyjmowania i wydawania asortymentów towaro­wych jest zazwyczaj różna, dla składowanych zapasów jest potrzebna prze­strzeń mniejsza o 20-25 %. Metoda wymaga kontroli zarządzania prze­strzenia składową za pomocą tablic dyspozytorskich, a w dużych magazy­nach asortymentowych sterowania komputerem.

• Rozmieszczenie towarów według częstotliwości pobierania (rotacji), pozwala­jące wyodrębnić w strefie składowej sektory składowe zgodnie z kryteriami analizy ABC zapasów., a mianowicie podziału zapasów według cenności.

• Inne metody rozmieszczenia towarów w strefie składowej. W zależności od potrzeb stosuje się metody rozmieszczenia według:

• grup asortymentowych,

• szybkości rotacji,

• dostawców lub dostaw,

• odbiorców lub odbiorów,

• przynależności do określonego wyrobu (według kompletów),

• zastosowanych pomocniczych urządzeń magazynowych.

Istnieje możliwość realizacji różnorodnych kombinacji organizacji rozmiesz­czenia. Dobór metody jest uzależniony od wymagań, jakie muszą być spełnione względem składowanego zapasu oraz wynikają z funkcji i zadań magazynu w łańcuchu dostaw, przy czym bezwzględne jest przestrzeganie zasady: „pierw­sze przyszło-pierwsze wyszło" wobec składowanych grup towarowych.

W sferze kompletacji wykonywane są czynności, w wyniku których następuje zestawienie towarów zgodnie z ilościowym i asortymentowym zapotrzebowaniem poszczególnych klientów. Może odbywać się w miejscu składowania lub w specjalnie wyodrębnionych do tego celu stanowiskach kompletacyjnych. Uzależnione jest to przede wszystkim od:

• czasu realizacji zamówienia - „im krótszy tym większa skłonność do prowadzenia czynności kompletacyjnych w miejscu składowania”.

• wielkości zamówienia - w przypadku większej partii towarów wskazane jest wykonanie czynności kompletacyjnych w miejscu składowania. Trzeba kierować się zasadą racjonalności działania.

Kompletacja odbywa się z zastosowaniem następujących metod: pierścieniowej, gwiaździstej, przeloto­wej lub kombinowanej.

W metodzie pierścieniowej droga, którą przebywa pracownik, aby skompletować zamówienie, rozpoczyna się i kończy w tym samym punkcie, a powinna być wytyczona z uwzględ­nieniem właściwości składowanych towarów. Droga zbierania towarów jest tak zaplanowana, aby przebiegała obok towarów najczęściej ekspediowanych, podczas gdy pozostałe składowa­ne są umieszczone na regałach prostopadłych do tej drogi.

Metoda gwiaździsta to taka, w ramach której zamówienia są dzielone na strefy gromadzenia i każdorazowo oddzielnie przygotowywane. Rozróżnia się przy tym przygotowanie rów­noległe i sekwencyjne. W pierwszym przypadku zamówienia są częściowo przygotowane w poszczególnych strefach. W przygotowaniu sekwencyjnym po przygotowaniu części zamówienia w jednej strefie przekazuje się je do uzupełnienia w innej strefie.

W metodzie przelotowej spaletyzowane lub spakietyzowane jednostki ładunkowe są składowane na regałach prze­pływowych, a przygotowanie zamówień odbywa się mechani­cznie lub automatycznie, gdy sterowanie procesem magazyno­wym przejmuje system komputerowy.

Metoda kombinowana, w której wykorzystywane są ele­menty kilku metod, polega na ciągłej cyrkulacji jednostek ładunkowych i pustych pojemników w dwóch oddzielnych pierścieniach, lecz o przeciwległym kierunku ruchu.

Z organizacyjnego punktu widzenia kompletacja może odbywać się według:

• sposobu jednostopniowego (zlecenie po zleceniu),

• sposobu dwustopniowego (artykuł po artykule),

• kierunku dostawy i tras,

• kolejności rozładunku.

KOMPLETACJA (Przegrupowanie)

ODBIORCA I

ODBIORCA II

ODBIORCA III

Źródło: Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 12/1994

Zwiększone koszty magazynowania w wyniku kompletacji (przegrupowania) ładunków w drodze z miejsc pochodzenia do ostatecznych odbiorców powinny być z nadwyżką rekompensowane poprzez:

• obniżkę kosztów transportu dzięki rabatom taryfowym przy wysyłce większych partii ładunków,

• możliwość pełnej realizacji dostawy zgodnie z zamówieniem bez wyznaczenia minimalnej partii danego asortymentu produktów,

• redukcję kosztów produkcji dzięki możliwościom wydłużenia serii i przez zmniejszenie asortymentu wytwarzanych produktów w poszczególnych przedsiębiorstwach.

Strefę tę charakteryzuje duża liczba manipulacji i czynności ręcznych oraz potrzeba dostępu do posiadanych przez magazyn asortymentów towarów.

Wzajemne powiązania stref magazynowych mogą być wyznaczone przez następujące układy technologiczne:

• układ przelotowy - strefy przyjęć i wydań są zlokalizowane po przeciwnych stronach budynku magazynowego,

• układ workowy (nieprzelotowy) - strefy przyjęć i wydań zlokalizowane są obok siebie z jednej strony magazynu.

Układ Technologiczny Magazynu P - przyjęcie S - składowanie K - kompletacja W - wydanie
Nazwa	Układ przelotowy prosty	Układ przelotowy kątowy	Układ nieprzelotowy
Zalety	- uporządkowany układ wewnętrzny - duża szybkość przemieszczania ładunków - funkcjonalne rozgraniczenie stref składowych o różnych szybkościach obrotu, postaci - rozdział środków transportu zewnętrznego przyjęć i wydań - brak krzyżowania się dróg transportowych	- możliwość racjonalnego wydzielenia stref składowych o różnych szyb­kościach obrotu magazynowego możliwość wydzielenia stref o różnej objętości i masie ładunków	- skoordynowany załadunek i wyładunek gniazd regatowych w strefie składowej - elastyczne kierowanie pracami w strefach przyjęć i wydań zależnie od potrzeb obrotu - optymalne scentralizowanie wyposażenia ma­gazynu w rampy i place manewrowe
Wady	- niezależne zasilanie i wydawanie ładunków w strefie składowej - trudne organizacyjnie zapewnienie wykorzys­tania posiadanych środków transportowych - długa droga powrotu palet obrotu wewnatrz-magazynowego - małe wykorzystanie terenu działki magazynowej (duże powierzchnie placów przymagazynowych)	- niezależne zasilanie i wydawanie ładunków w strefie składowej - duże zapotrzebowanie terenu działki magazynowej	- ograniczona długość frontów przeładunkowych przy ograniczonej działce
Ogólne Wytyczne stosowania	- przy różnych postaciach jednostek ładunkowych - rozdzielone dostawy (np. warsztat produkcyj­ny, kolej) i odbiory (np. samochód) dla magazynów o małym obrocie asortymen­tów materiałowych i dużych partiach dostaw	- przy różnych rozdzielnych formach dostawy i odbioru materiałów - dla magazynów o zróżnicowanym obrocie asortymentów towarowych	- dla magazynów o różnym obrocie asortymentów magazynowych i małych partiach dostaw - magazyny zmechanizowane i zautomatyzowane

Wzajemny układ stref magazynowych jest kształtowany w zależności od:

• charakterystyki parametrów stałych i zmiennych magazynu, takich jak np. różnorodność postaci jednostek ładunkowych i potrzeba wyodrębnienia sektorów składowych (dla jednostek pojemnikowych, paletowych, pakietowych), częstotliwość dostaw i wydań towarów, sposób dostaw i odbiorów towarów (transport drogowy, kolejowy), charakterystyki komplementacji;

• stosowanej technologii składowania i rodzaju wyposażenia magazynowego oraz rozwiązywania strefy komplementacji,

• lokalizacji magazynu na działce oraz ewentualnych wewnątrzzakładowych powiązań transportowych.

W sprawnym działaniu magazynu i obsłudze klientów dużą rolę odgrywa dobrze zorganizowana dyspozycja, obejmująca skoordynowanie działań stref funkcjonalnych magazynu.

W dobrze zorganizowanym magazynie jego przestrzeń powinna być w pełni wykorzystana, a manipulacje towarami zminimalizowane.

W każdym zagospodarowaniu magazynu są zawarte następujące elementy:

• powierzchnia składowa dla jednostek ładunkowych wraz z drogami manipulacyjnymi

• główne drogi transportowe rozmieszczone pod kątem prostym do dróg manipulacyjnych wraz z wyjściami przeciwpożarowymi

• strefa przyjęć, wydań i komplementacji towarów

• pomieszczenia administracyjne, socjalne, itp.

Zagospodarowanie strefy przyjęć.

Jest to rozmieszczenie w niej stanowisk roboczych, kontrolnych, pól odkładczych oraz dróg zapewniających funkcjonalny i sprawny przepływ dóbr materialnych z frontu przeładunkowego - zlokalizowanego zazwyczaj na rampie - do miejsca przekazania w strefie składowej.

W strefie przyjęć prowadzone są czynności przeładunkowe, które mogą być w znacznym stopniu przyspieszone dzięki zwróceniu uwagi na następujące elementy:

• długość i szerokość rampy przeładunkowej i zadaszenie oraz jej przystosowanie do rozładunku i załadunku z samochodów dostawczych czy też wagonów kolejowych.

W przypadku transportu kolejowego rampa jest podstawowym elementem decydującym o sprawnym i szybkim prowadzeniu prac przeładunkowych. Brak rampy przy rozładunku wagonów (zwłaszcza krytych i węglarek) powoduje bardzo kłopotliwe wprowadzenie do wnętrza wagonu wózka unoszącego, który manewrując w jego wnętrzu przemieszcza jednostki ładunkowe do drzwi wagonu, stąd zabiera je wózek podnośnikowy i przewozi do magazynu. Taki „wiązany” cykl przeładunkowy powoduje zaangażowanie dodatkowych urządzeń przeładunkowych oraz

obsługujących je ludzi. Jednocześnie cykl przeładunkowy wydłuża się, powodując w konsekwencji wzrost kosztów.

• dostosowanie otworów drzwiowych do rozładunku i załadunku jednostek paletowych, a także istnienie osłon przeciwwietrznych w drzwiach zewnętrznych,

• stan nawierzchni placów manewrowych i dróg przejazdowych

• odpowiednie rozplanowanie i usytuowanie pól odkładczych,

• rodzaj stosowanych środków transportu magazynowego,

• rodzaj stosowanych urządzeń do składowania na polach odkładczych

• zastępowanie pracy ludzkiej pracą urządzeń do mechanicznego rozładunku,

• organizacja pracy przyjęć dóbr materialnych przy użyciu harmonogramu dostaw i rozładunku.

Istnieje jednak kilka czynników zazwyczaj niezależnych od działań przedsiębiorstwa, ale wpływających w znaczący sposób na zagospodarowanie strefy przyjęć:

• postać przyjmowanych dóbr,

• zróżnicowanie asortymentowe,

• wielkość obrotu dobowego,

• długość i rozwiązanie frontu przeładunkowego.

Zagospodarowanie strefy wydań

Zagospodarowanie strefy wydań to rozmieszczenie w niej pól odkładczych oraz dróg zapewniających funkcjonalny i sprawny przepływ towarów z miejsca przekazania (strefa składowa, strefa kompletacji) do frontu przeładunkowego wydań.

Czynnikami wpływającymi na zagospodarowanie strefy wydań są:

• długość i rozwiązanie frontu przeładunkowego,

• postać wydawanych towarów,

• organizacja pracy w strefie,

• wielkość obrotu dobowego,

• rodzaj stosowanego wyposażenia magazynowego,

np. ciągów transportowych i urządzeń załadowczych eliminujących częsty załadunek ręczny, a także urządzeń do formowania paletowych jednostek ładunkowych, m.in. paletyzatorów, owijarek mechanicznych do folii itp.

W celu wyznaczenia wielkości powierzchni strefy wydań należy:

• ustalić dane wyjściowe (obrót dobowy wydań, postać i wielkość wydawanych partii towarów),

• określić proces technologiczny,

• obliczyć wielkości powierzchni pól odkładczych

• obliczyć powierzchnię administracyjno-socjalną,

• ukształtować lokalizację strefy względem stref składowej, kompletacji i dłu­gości frontu przeładunkowego.

Elementy zagospodarowanie strefy składowej magazynu

Poszukiwanie optymalnej technologii składowania zapasów, szczególnie artykułów szybkiej rotacji, doprowadziło do dużej różnorodności rozwiązań technologicznych, mających wpływ na zagospodarowanie strefy składowej magazynu. Do głównych elementów technologii składowania należą:

• wysokość składowania (mała 2,4 - 4,5 m, średnia do 9 m, duża i bardzo duża 12 - 24 m), Powierzchnia składowa magazynu może być w różny sposób zagospodarowana, np. zapasy mogą być składowane na niewielkiej powierzchni, lecz na znaczną wysokość lub zajmować wiele miejsca ułożone na nieznaczną wysokość. Od sposobu składowania zależy wysokość składu, która decyduje o wysokości budynku magazynowego. Do ustalonej optymalnej wysokości składu dobiera się odpowiednie urządzenia transportowe, natomiast przepustowość pomieszczenia składowego będzie uwarunkowana wydajnością zastosowanych urządzeń.

• sposoby składowania (rzędowe, blokowe, w regałach przepływowych):

• ułożenie jednostek ładunkowych na powierzchni magazynu:

-układ rzędowy (jednostki ład. w rzędach, umożliwiających swobodny dostęp); przejrzystość i łatwość organizacyjna to zaleta, ale powoduje występowanie dużej ilości dróg transportowych, zatem niski wskaźnik wykorzystania powierzchni (30-50%)

-układ blokowy (ciasne ułożenie jednostek ład. na pow. magazynu); daje najlepsze wykorzystanie powierzchni magazynu (ok. 50-60%), ale nie daje możliwości 'zabierania palet ze środka bloku i zachowania zasady „pierwsze przyszło - pierwsze wyszło"

• piętrzenie jednostek ładunkowych na wysokość magazynu:

- bez urządzeń do składowania - układanie jednostek paletowych bezpośrednio jedna na drugiej w stosie, przy czym wysokość stosu zależy od wytrzymałości na ściskanie piętrzonych ładunków lub jego opakowania i stateczności stosu lub w sposób pośredni, przy użyciu palet płaskich wyposażonych w nadstawki paletowe lub stosowaniu palet skrzyniowych.

- w urządzeniach do składowania (regałach), dla jednostek ładunkowych uformowanych na paletach płaskich z ładunków o małej wytrzymałości na ściskanie i nieregularnym kształcie oraz jednostek ładunkowych częściowo rozformowanych, przy mechanizacji i automatyzacji prac magazynowych.

• organizacja składowania, obejmująca podział strefy składowej na pola szybkiego, średniego i wolnego obrotu, co jest bardzo efektywne i służy do kapitałooszczędnego wyposażenia magazynu w urządzenia magazynowe o różnej wydajności

3. Zasady rozplanowania i projektowania magazynu

Chociaż w dotychczasowych rozważaniach omówiliśmy różne potrzeby związane z wykorzystaniem przestrzeni typowego magazynu, problem jej rozplanowania musimy omówić bardziej szczegółowo. Powszechnie przyjęte główne zasady projektowania i rozplanowania magazynu są następujące:

- Po pierwsze, zawsze, jeśli to możliwe, należy wybierać obiekty jedno­kondygnacyjne, gdyż zwykle zapewniają one lepsze wykorzystanie przestrzeni w przeliczeniu na l zainwestowanego dolara, a ich budowa jest mniej kosztowna.

- Po drugie, należy uwzględnić przemieszczanie produktów po linii pro­stej lub bezpośredni przepływ towarów do i z magazynu, aby uniknąć zawracania i utrudnień w transporcie we­wnętrznym.

- Po trzecie, trzeba używać wydajnego sprzętu i sprawnie przeprowadzać operacje związane z manipulowaniem materiałami. Sprzęt ten służy przede wszystkim do podnoszenia sprawności wykonywanych operacji.

- Po czwarte, należy stosować plan efektywnego składowania w magazy­nie. Innymi słowy, firma musi tak rozlokować towary, aby zminimalizo­wać operacje magazynowe i unikać nieracjonalnych rozwiązań w pra­cach magazynowych. Mówiąc prościej, należy próbować wykorzystać dostępną przestrzeń jak najpełniej i jak najefektywniej, zapewniając jed­nocześnie odpowiednią dostępność i ochronę składowanych dóbr.

- Po piąte, dobre rozplanowanie polega na minimalizowaniu przestrzeni przeznaczonej na przejścia w ramach ograniczeń narzucanych przez wielkość, typ i promień skrętu sprzętu do manipulowania materiałami. Musimy również wziąć pod uwagę same produkty i związane z nimi ograniczenia.

- Po szóste, należy maksymalnie wykorzystywać wysokość budynku, czy­li jego pełną pojemność. Jak to wskażemy w następnym rozdziale, wy­maga to zazwyczaj zintegrowania z manipulacjami materiałami. Chociaż pojazdy, które mogą manewrować w ciasnych przejściach i układać na stosach materiały cechujące się nietypową wysokością są bardzo kosz­towne, to mogą być źródłem potencjalnie dużych oszczędności w całym systemie logistycznym. Wykorzystanie wysokości magazynu kosztuje pięć razy mniej niż budowa magazynu o tej samej pojemności w pozio­mie. Co więcej, wysoki budynek (od 40 do 50 stóp) ma prawie taką sa­mą pojemność jak budynek o wysokości 25 stóp, a przy tym zajmuje o połowę mniej gruntu, co zmniejsza koszty jego zakupu.

3.1. Cele stawiane przed rozplanowaniem i projektowaniem magazynu

Wykorzystanie pojemności magazynu

Jak już wcześniej powiedzieliśmy, podstawową zasadą przy rozplanowywaniu strefy składowania w magazynie jest pełne wykorzystanie jego pojemności. Aby osiągnąć ten cel, projekt rozplanowania przestrzeni w tej strefie powinien zakładać wykorzystanie większych miejsc składowania kosztem ograniczenia ich dostępności. Na faktyczną wielkość miejsc składowania będzie miała wpływ rotacja zapasów lub ich wymagana przepustowość. Na przykład, kiedy wskaźnik rotacji jest niski, tak jak w magazynach zaopatrzenia, miejsca składowania mogą być szerokie i głębokie, z ograniczonym dostępem, a przejścia — wąskie. Większa rotacja zapasów wymaga lepsze­go do nich dostępu i — w konsekwencji — mniejszych miejsc składowania oraz szerszych przejść. Od szybkiego dostępu do zapasów w magazynie dystrybucji zależy np. spełnienie wymagań związanych z obsługą klienta.

Bezpieczeństwo

Warunkami wstępnymi przy określaniu sposobu wykorzystania prze­strzeni magazynowej są cele związane z bezpieczeństwem i sprawnością. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, to możemy w tej kwestii opracować pewne ogólne wytyczne. Po pierwsze, podczas rozplanowywania przestrzeni maga­zynowej należy oddzielić artykuły niebezpieczne, takie jak materiały wybu­chowe, łatwo palne i korodujące, od innych artykułów, aby wyeliminować niebezpieczeństwo uszkodzenia. Po drugie, firma powinna chronić przed drobnymi kradzieżami produkty wymagające specjalnego zabezpieczenia. Po trzecie, magazyn powinien we właściwy sposób przechowywać artykuły wymagające składowania w kontrolowanych warunkach, tzn. chłodzenia lub ogrzewania. Po czwarte, personel magazynu powinien unikać wielowar­stwowego składowania artykułów lekkich lub kruchych albo w takich pozy­cjach, które mogłyby spowodować ich uszkodzenie.

Rząd amerykański rozszerzył ostatnio regulacje dotyczące przemiesz­czania i składowania materiałów niebezpiecznych, np. radioaktywnych. Re­gulacje te są szczególnie istotne ze względu na to, że każdy artykuł może być niebezpieczny w pewnych sytuacjach lub warunkach.

Sprawność można rozpatrywać w dwóch aspektach. Jeden aspekt to efektywne wykorzystanie przestrzeni w magazynie, co postuluje maksymal­ne wykorzystanie wysokości obiektu i minimalizację przestrzeni zajmowa­nych przez przejścia. Drugim aspektem sprawności jest taka alokacja zapa­sów w magazynie, która pozwoli zminimalizować koszty pracy lub koszty manipulacji materiałami4.

Firma, chcąc osiągnąć pożądaną sprawność, musi przeanalizować trzy zmienne. Po pierwsze, jedna zmienna to rotacja danej pozycji zapasów. Fir­ma powinna składować artykuły szybciej rolujące w najbardziej dostępnych obszarach (strefach) magazynu. Można je np. zlokalizować w pobliżu strefy wysyłki lub po prostu na regale. Po drugie, na sprawność mogą też wpływać rozmiary artykułów. Firma może składować artykuły duże i objętościowe blisko strefy wysyłki, żeby zminimalizować czas niezbędnych manipulacji. Po trzecie, w przypadku gdy wielkość ładunku jest duża w porównaniu z wielkością zamówienia, składowanie towaru w pobliżu strefy wysyłki po­zwoli na minimalizację kosztów manipulacji.

Mechanizacja

Chociaż urządzeń mechanicznych nie można zastosować w każdym ma­gazynie, bardzo często wpływają one na usprawnienie dystrybucji. W pra­widłowym procesie planowania należy wziąć pod uwagę wszelkie rodzaje ryzyka związanego z inwestowaniem w automatyzację. Ryzyko to obejmuje zużycie moralne sprzętu związane z gwałtownym postępem technicznym, wahaniami koniunkturalnymi i długookresowym zwracaniem się dużych inwestycji. Poszczególne etapy planowania mechanizacji wymagają również analizy operacji realizowanych w magazynie. Na ogół mechanizacja spraw­dza się najlepiej wtedy, kiedy artykuły składowane w magazynie mają regu­larny kształt i łatwo się nimi manipuluje, proces selekcji towarów według zamówienia jest związany ze średnim poziomem rotacji oraz kiedy produkt przepływa przez magazyn regularnie i w dużych ilościach. W następnym rozdziale omówimy różne typy dostępnego sprzętu zmechanizowanego.

Wydajność/produktywność

Firma nie podejmuje decyzji dotyczących magazynowania raz na zawsze — powinna regularnie monitorować wydajność/produktywność pod­czas wykonywania czynności w magazynie. Mimo zróżnicowania metod monitoringu, firma powinna wyznaczyć cele oraz standardy kosztów i sprawności przygotowania zamówienia, a następnie mierzyć faktycznie uzyskane wyniki, aby zoptymalizować wydajność magazynu. Zwiększając wydajność, firma może poprawić stopień wykorzystania swoich zasobów, zwiększyć przepływy pieniężne (cash flows), zyski i zwrot z inwestycji, a także zapewnić swoim klientom lepszy poziom obsługi.

Aby wdrożyć program poprawy wydajności/produktywności prac maga­zynowych, firma powinna rozdzielić poszczególne czynności na konkretne funkcje i mierzyć ich wydajność/produktywność, wykorzystanie oraz wyni­ki osiągane w ramach poszczególnych funkcji, koncentrując się jednocześ­nie na usprawnianiu pracy, sprzętu i obiektów oraz dokonując porównań z istniejącymi standardami. Dzięki wielokrotnym pomiarom zostaną ujaw­nione pewne tendencje w kształtowaniu osiągniętych wyników. Nie istnie­je jeden uniwersalny miernik wydajności/produktywności magazynu, jednakże wybrana przez firmę metoda musi się charakteryzować następują­cymi cechami: wiarygodnością, odpowiednim zasięgiem, porównywalno­ścią, kompletnością, użytecznością, zgodnością i efektywnością, wynikającą z oszczędności na kosztach pomiaru.

Zasoby

Zasoby zużywane przez magazyn i uwzględniane przy mierzeniu wy­dajności/produktywności to praca, obiekty, sprzęt, energia i środki finanso­we. W magazynie stanowiącym własność firmy pomiarom poddaje się takie funkcje, jak: przyjmowanie, odkładanie i składowanie towarów, uzupełnia­nie zapasów, kompletowanie zamówień, sprawdzanie i pakowanie towarów, a następnie oznaczanie (etykietowanie) i wykładanie towarów, konsolidacja ładunków transportowych, wysyłka skompletowanych zamówień oraz prace biurowe i administracyjne.

Usprawnienia

Zaleca się cztery metody podnoszenia wydajności/produktywności ma­gazynu5. Pierwsza metoda polega na zmniejszeniu odległości pokonywa­nych na terenie magazynu, dzięki odpowiedniemu planowaniu rozmieszcze­nia towaru w obiekcie, przetwarzaniu danych i manipulacjom materiałami. Druga metoda polega na zwiększaniu wielkości jednostek ładunkowych przepływających przez obiekt, co można osiągnąć przez współpracę z dzia­łem marketingu, który może zachęcić klientów do składania większych za­mówień. Trzecia metoda postuluje dążenie do wykorzystania sprzętu magazynowego także w drodze powrotnej. Na koniec, czwarta metoda polega na zwiększeniu wykorzystania pojemności obiektu poprzez zwiększenie prze­strzeni składowania. Firma może również polepszyć wydajność/produktyw­ność za pomocą lepszego oświetlenia, usunięcia przeszkód blokujących przejścia, reorientacji zadań i sprawnego przetwarzania informacji.

Firmy mogą również patrzeć na wydajność/produktywność magazynu z perspektywy obsługi klienta. Pomiary z tym związane mogą dotyczyć od­setka prawidłowo zrealizowanych zamówień, utraconych zamówień lub wy­czerpania zapasów. Niezależnie od zastosowanych kryteriów, firma powinna wykorzystać tę informację przy rozwiązywaniu wszelkich problemów zwią­zanych ze składowaniem i przemieszczaniem materiałów.

Komputery

Wiele firm wykorzystuje komputery do rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji dotyczących magazynowania. Firma może efektyw­nie wykorzystywać komputery przy sprzedaży i analizie kosztów, obliczaniu długości cyklu realizacji zamówienia, kontroli zapasów, zarządzaniu prze­pływem i do rozplanowania przestrzeni magazynowej. W przypadku obsługi klientów firma może również wykorzystywać komputery do informowania tych klientów i kierownictwa o postępie w realizacji zamówień. Poprzez połączenie sieciowe z magazynem obcym lub kontraktowym firmy mogą także sprawować nad nimi kontrolę operacyjną.

Wykorzystując system komputerowy sterowany głosowo, firma Boeing zwiększyła sprawność prac w magazynie oraz precyzję w przyjmowaniu ła­dunków. Pracownicy strefy przyjęć ustnie wprowadzają do komputera infor­macje dotyczące dostarczanych produktów. Wdrożony system umożliwił fir­mie zredukowanie personelu wprowadzającego dane oraz wpłynął na popra­wę dokładności w zarządzaniu zapasami.

4. Podatność magazynowa i transportowa materiałów

Czas składowania materiałów jest uzależniony od wielu czynników, a jednym z ważniejszych jest podatność magazynowa. Podkreślić należy, że wszystkie ładunki mogą być przemieszczane, lecz nie wszystkie nadają się do magazynowania.

Przyjmując jako kryterium wrażliwość na warunki i czas składowania, ładunki można podzielić na:

• niepodatne do magazynowania,

• średnio podatne,

• podatne (ładunki trwałe).

Do ładunków niepodatnych zalicza się te, których okres magazynowania nie przekracza 24 godzin. Za ładunki śred­nio podatne można uważać te, których okres magazynowania nie przekracza l miesiąca. Ładunki podatne do magazyno­wania mają okres przechowywania przekraczający l miesiąc.

Podatność magazynową należy zdefiniować jako stopień odporności ładunku na warunki i czas magazynowania, sto­pień wykorzystania ładowności bądź pojemności magazynu oraz stopień wyznaczający efektywność magazynowania. W tej definicji oprócz trwałości produktu zawarte są czynniki, które dotyczą sfery techniki i ekonomiki magazynowania.

Przez podatność transportową ładunku należy rozumieć stopień odporności na warunki i skutki transportu, zależy od obiektywnych jego cech. Cechy oraz właściwości produktów muszą być szczegółowo rozpoznane i określone przez decydenta logistycznego. Wpływają one na formułowanie konkretnych postulatów pod adresem przewoźnika, jak również zleceniodawcy, zmierzających do usunięcia ewentualnych zagrożeń dla samych ładunków, jak i otoczenia (środowiska). Do charakterystyk ładunku można zaliczyć podatność: naturalną, techniczną i ekonomiczną.
Naturalna podatność transportów jest definiowana jako odporność ładunków na warunki i skutki przemieszczania wynikające z fizycznych, chemicznych oraz biologicznych cech i właściwości przewożonych towarów. Decydują one o:
· wrażliwości na czas transportu,
· wrażliwości na uszkodzenia powodowane oddziaływaniem czynników mechanicznych w czasie przewozu,
· wrażliwości na oddziaływanie czynników atmosferycznych (wilgoć, temperaturę i światło),
· szkodliwości dla zdrowia ludzkiego,
· możliwości uszkodzenia lub zniszczenia innych przedmiotów stykających się z ładunkiem lub znajdujących się w jego sąsiedztwie,
· podatności na wchłanianie obcych lub wydzielenie własnych zapachów,
· podatności na rozsypywanie, rozlewanie i ulatnianie,
· łatwopalności, podatności na samozapalenie lub wybuch.
Techniczna podatność transportowa świadczy o odporności na warunki i ewentualne skutki przemieszczania produktów, wynikające z ich gabarytów, kształtu, masy. Charakter tych cech implikuje określone wymagania względem techniki przewozowej lub procesu za- i wyładunkowego, szczególnie przy znacznej powtarzalności przewozowej.
Ekonomiczna podatność transportowa ładunków jest określana przez wartość przewożonych produktów. Większa ich wartość wpływa na zmniejszenie podatności ekonomicznej, gdyż wymagają specjalnej troski w czasie przewozu.
Właściwości określone w podatności transportowej wpływają bezpośrednio na wybór sposobu przemieszczania produktów. Wynikać z nich może:
· ograniczenia dopuszczalnego czasu trwania przewozu (np. ze względu na trwałość produktów, zapewnienie ciągłości zaopatrywania),
· narzucenie specjalnych wymagań na środki transportowe (np. cysterny, kontenery, niskopodwoziowe naczepy, pożądana ładowność),
· jakość i infrastruktura techniczna dróg (np. szerokość drogi, wytrzymałość mostów, wysokość wiaduktów),
· przebieg przestrzenny trasy przewozu (konieczność uwzględnienia otoczenia bliższego trasy, np. ze względu na bezpieczeństwo ludzi).

III. Logistyczne przedsiębiorstwo magazynowe

1.Przedsiębiorstwo magazynowe

Sfera usług magazynowych, wykonywanych przez samodzielne przedsiębior­stwa magazynowe lub przez przedsiębiorstwa spedycyjne, jest uregulowana ustawowo: "przedsiębiorcą magazynowym jest ten, kto zarobkowo przejmuje magazynowanie i przechowywanie towarów." Tego rodzaju działalność zarobkowa nie występuje tylko wtedy, gdy magazynowanie stanowi usługę dodatko­wą przy innego rodzaju działalności zarobkowej, jak np. magazynowanie po­średnie, wynikające z warunków transportu, albo gdy magazynowanie i prze­chowywanie nie odbywa się przez dłuższy czas. Samodzielne przedsiębior­stwa magazynowe nierzadko są własnością państwa, albo przynajmniej pań­stwo ma w nich swój udział. Często spotyka się przedsiębiorstwa magazyno­we specjalizujące się w towarach określonego rodzaju, ponieważ towary deter­minują w bardzo znacznym stopniu rodzaj stosowanych rozwiązań technicz­nych i rozkład pomieszczeń magazynowych. Tak np. istnieją przedsiębiorstwa magazynowe, które wyspecjalizowały się w towarach masowych, drobnicy lub w magazynowaniu towarów specjalnych (np. towary wymagające chłodzenia i zamrażania). Oprócz tego, w zależności od wrażliwości magazynowanych to­warów, może być konieczne dostosowanie urządzeń magazynowych, np. w ma­gazynach towarów niebezpiecznych lub towarów o dużej wartości. W ramach usługowego magazynowania mogą być oprócz tego świadczone dodatkowe usługi, np. etykietowanie, uszlachetnianie lub kompletacja zmagazynowanych towarów.

Magazynowanie w przedsiębiorstwach magazynowych znajduje się w tej chwili w fazie wzrostu i świetnie prosperuje, stając się bardzo dynamiczną i zmieniającą się sferą biznesu. Nastąpił zwłaszcza szybki wzrost wykorzystania magazy­nów w przedsiębiorstwach magazynowych wśród większości firm handlujących towarami drobnymi. Naj­większymi użytkownikami tych magazynów są sieci sklepów detalicz­nych, ze względu na wielkość osiąganych przez nie obrotów i łączenie ma­gazynowania z takimi funkcjami, jak zakup i transport na różnych rynkach.

1. Regulacje prawne związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa magazynowego

Mimo, że przedsiębiorstwa magazynowe ( magazyny obce) są obiektami publicznymi, rząd sprawuje niewiel­ką kontrolę nad działalnością prowadzoną w tej sferze biznesu. Stanowi to jaskrawą różnicę w stosunku do branży transportowej, zwłaszcza jeśli cho­dzi o przewoźników publicznych. Istnieje prawdopodobnie wiele powodów takiego zróżnicowania w regulacjach, jednakże jego podstawową przyczyną jest fakt, iż magazynowanie nigdy nie wywołało publicznej dyskusji i naci­sków na rzecz wzmożonej regulacji. W obszarze tym nie dochodziło bo­wiem do dyskryminacyjnych praktyk wobec klientów w przeciwieństwie do np. kolejnictwa w XIX wieku.

Odpowiedzialność Na obecną formę działalności magazynów obcych wpłynęło kilka aktów prawna prawnych. Aktem najważniejszym o najszerszym zakres była ustawa o ujed­noliceniu kwitów magazynowych z 1912 r. (Uniform Warehouse Receipts Act of 1912). Z ustawy tej wynikło kilka konsekwencji. Zdefiniowano przede wszystkim zakres odpowiedzialności prawnej kierownika magazy­nu. Firma prowadząca magazyn obcy odpowiada jedynie za sprawowanie należytej pieczy nad powierzonym jej towarem. Jeżeli zatem kierownik ma­gazynu obcego odmówi pokrycia szkód, które, w jego odczuciu, powstały zasadniczo z przyczyn pozostających poza jego kontrolą, użytkownik maga­zynu (klient) będzie musiał ponieść ciężar udowodnienia, że odpowiedzial­ność za wynikłe szkody obciąża kierownika magazynu.

Sytuacje przedsiębiorstw magazynowych stanowią zatem jaskrawe przeciwieństwo w stosunku do sytuacji przewoźników publicznych, na któ­rych ciąży obowiązek dostarczenia dowodu w przypadku uszkodzenia po­wierzonych im towarów i którzy mają tylko kilka możliwości uniknięcia od­powiedzialności. Nie oznacza to, że magazyn obcy nie przyjmuje żadnej od­powiedzialności za szkodę lub stratę — odpowiedzialności prawnej. Chodzi raczej o względny stopień odpowiedzialności, a dokonane porówna­nie dotyczy po prostu szczególnego przypadku.

Kwity Poza ustaleniem odpowiedzialności prawnej kierownika magazynu ob­cego, w ustawie z 1912 r. zdefiniowano typy kwitów, które może wydawać kierownik magazynu obcego na towary składowane w takim obiekcie. Usta­nowiono dwa podstawowe typy kwitów — zbywalne i niezbywalne. Jak już powiedzieliśmy, kwit jest zbywalny wtedy, kiedy możliwe jest przeniesienie tytułu własności do towarów utrzymywanych w magazynie obcym. A za­tem, posiadacz kwitu jest w zasadzie właścicielem towarów. Innymi słowy, dysponent kwitu może go przepisać na inną osobę, tak jak czek.

W ustawie ustalono również wiele wymogów co do informacji umiesz­czanych na kwicie. Do informacji tych zaliczono: lokalizację (adres) maga­zynu, datę wystawienia kwitu, stawkę za usługi magazynu, opis towaru, podpisy stron i typ kwitu. Wymagania ta chronią głównie korzystającego z magazynu obcego, jak również każdego, kto korzysta ze zbywalności kwitu.

Chociaż regulacje dotyczące magazynów obcych i usługi przez nie świadczone są ważne, menedżera ds. logistyki bardzo interesują również stawki albo opłaty za magazynowanie w obiekcie obcym. Zagadnienie to omówimy w kolejnej części rozdziału.

1.2 Stawki za korzystanie z magazynów obcych

Przedsiębiorstwo magazynowe sprzedaje usługę, uwzględniając z góry ustalone wielkości. Magazyn taki zazwyczaj narzuca opłaty za swoje usługi w przeliczeniu na użytkowaną przestrzeń na określony czas — np. w dolarach na stopę kwa­dratową na dany okres. Chociaż firma zajmująca się magazynowaniem ma w pewnym sensie mniej skomplikowaną strukturę cen niż firma transporto­wa, kierownik ds. logistyki powinien znać podstawowe czynniki wpływają­ce na kształtowanie stawek za usługi w danym magazynie obcym i uwzględ­nić fakt, że stawki te podlegają negocjacji.

Wartość

Jak już wspomniano, przedsiębiorstwo składowe ponosi pewną, ustawowo zdefiniowaną, odpowiedzialność prawną za przechowywane towary. Ryzyko ponoszone przez magazyn rośnie wraz ze wzrostem wartości przechowywanych w tym obiekcie towarów i, w związku z tym, stawki odzwierciedlają tę zależność.

Możliwe jest zmniejszenie ustalonej staw­ki, poprzez zastosowanie opakowania ochronnego zmniejszającego niebezpieczeństwo uszkodzenia towarów. Może także uzyskać obniżkę poprzez specjalne oznaczenie opakowań towarów, którymi należy manipulować ze szczególną ostrożnością, a czasem nawet bez zmieniania ich pozycji. Firma prowadząca magazyn obcy może bowiem obniżyć stawki za swoje usługi, jeżeli dojdzie do wniosku, że zabiegi te zmniejszają ponoszone przez nią ryzyko.

Podatność na uszkodzenia

Stawki za magazynowanie muszą odzwierciedlać ogólną podatność towa­rów na uszkodzenia z powodu ryzyka ponoszonego przez firmę prowadzącą magazyn.Może zmniejszyć niebezpieczeństwo uszkodzenia towaru, używając opakowania ochronnego i, w konsekwencji, doprowadzić do zmniejszenia stawki. I w tym przypadku musi on wybrać między zmniejszeniem stawki a zwiększeniem kosztu opakowania.

Możliwość uszkodzenia innych towarów

Utrzymywanie w magazynie obcym niektórych towarów obok siebie jest związane z ryzykiem wzajemnego ich uszkodzenia. W pewnym sensie jest to ryzyko podwójne. Nasz produkt może uszkodzić inne produkty i vice ver-sa. Jaskrawymi przykładami są produkty chemiczne i żywność, ale można też podać inne, mniej oczywiste. Na przykład, opony samochodowe mogą mieć niekorzystny wpływ na pewne produkty, powodując zmianę ich barwy. Tego typu ryzyko można zmniejszyć przez zastosowanie odpowiedniego opakowania.

Wielkość obrotu i regularność

Chociaż koszt korzystania z magazynu obcego ma, ogólnie biorąc, zmienny charakter, firma prowadząca ten magazyn będzie ponosić koszty stałe. Dla­tego też wielkość obrotu, jaki dany obiekt zapewnia firmie prowadzącej ma­gazyn obcy, i regularność, z jaką dostarcza on swoje towary do tego obiektu w celu przechowania, będą wpływały na stawki magazynowe, gdyż firma będzie chciała „rozłożyć" swoje koszty stałe; oznacza to, że te dwa czynniki mają wpływ na racjonalność gospodarowania w magazynie poprzez obniże­nie kosztu jednostkowego ponoszonego przez prowadzącą go firmę. Wielu użytkowników magazynów obcych, którzy korzystają z nich w celu zaspo­kojenia popytu na swoje towary w sezonie i odciążenia własnych obiektów, może nie być zainteresowanych regularnym korzystaniem z tego typu usług.

Gęstość i waga

Przedsiębiorstwa magazynowe na ogół ustalają stawki za swoje usługi na podstawie wiel­kości wykorzystywanej przestrzeni. Jednak czasami struktura stawek maga­zynowych będzie się opierać na gęstości i wadze towaru. Innymi słowy, po­dobnie jak przewoźnicy, firmy prowadzące magazyny obce będą ustalać opłatę od cetnara. Dlatego też opłaty za towary lekkie i o większej objęto­ści będą wyższe. Nawet ci użytkownicy magazynu, których opłaty nie zo­stały ustalone na podstawie tego kryterium, powinni zwracać uwagę na gę­stość i wagę, ponieważ wpływają one na efektywne wykorzystanie dzierża­wionej powierzchni. Przykładowo, lekkie artykuły zmontowane z luźno do siebie przylegających części zajmują bardzo dużo miejsca w przeliczeniu na jednostkę wagi. Być może sprzedawca mógłby składować tę samą liczbę pozycji na mniejszej powierzchni, gdyby były one składowane w częś­ciach.

Usługi

Współcześnie firmy prowadzące magazyny obce tworzą szeroką i innowa­cyjną branżę, gotową i zdolną do zaoferowania najrozmaitszych usług do­datkowych poza funkcją składowania. Takie usługi wiążą się jednak z pew­nymi opłatami — a im szerszy zakres świadczonych usług, tym zazwyczaj wyższa opłata. Jednakże korzystanie z pewnych usług magazynu obcego może być, zwłaszcza na rynkach o małym zagęszczeniu, tańsze, niż zapew­nienie ich we własnym zakresie.

2. Wady i zalety korzystania z usług przedsiębiorstw magazynowych

2.1 Przyczyny korzystania z magazynów własnych

W roku 1992 firmy składowały ok. 70% zapasów wyrobów gotowych w magazynach własnych, 20% w magazynach obcych, a 8% na środkach transportu (zapas w drodze). Do roku 2000 wykorzystanie magazynów własnych spadło do 63%, magazynów obcych i udział zapasów w drodze zwiększyły się odpowiednio do 22 i 13%.

Na rysunku porównano koszty całkowite w odniesieniu do maga­zynu własnego i magazynu obcego. Jak widać, w przypadku magazynu obcego

Rys 3. Porównanie kosztów całkowitych

w przypadku magazynu własnego i magazynu obcego

Wielkość obrotu zapasów

mamy do czynienia wyłącznie z kosztami zmiennymi. W miarę wzro­stu wielkości obrotu, jaki firma realizuje w danym magazynie, zwiększa się zapotrzebowanie tej firmy na przestrzeń magazynową. Przestrzeń ta jest do­stępna za określoną opłatą naliczaną według stopy kwadratowej lub sze­ściennej. Tak więc, w tym przypadku koszt będzie wzrastać proporcjonalnie do ilości towaru utrzymywanego w magazynie. Funkcja kosztu jest w tym przypadku liniowa.

Do kosztów magazynu własnego zalicza się także koszty stałe, które są związane z takimi zmiennymi, jak podatek gruntowy i amortyzacja. Zmien­na część kosztu eksploatacji magazynu będzie zazwyczaj wzrastać wolniej niż koszty magazynu obcego ze względu na zysk i koszty marketingu obiek­tu obcego. Dlatego w jakimś punkcie oba wykresy funkcji kosztów przetną się lub zrównają. Ogólnie biorąc, przy niższych obrotach magazyn obcy jest najlepszą alternatywą. W miarę natomiast wzrostu obrotu zapasów firmy mogą bardziej efektywnie wykorzystać obiekty własne, ponieważ mogą roz­łożyć związane z nimi koszty stale na większe przychody ze sprzedaży. Jest to w pewnym sensie uproszczone spojrzenie na sytuację wielu firm, zwłaszcza dużych i produkujących szeroki asortyment towarów, które mogą dysponować magazynami w liczbie od 5 do 100. Jednakże takie uproszcze­nie może być z dwóch powodów bardzo zbliżone do rzeczywistości, nawet w najbardziej złożonych sytuacjach. Po pierwsze, firmy często powiększają swoją sieć magazynów o jeden obiekt w danym czasie. Ze względu na różne warunki rynkowe i koszty w każdym tego typu przypadku firma może się zastanawiać nad wyborem magazynu własnego lub obcego. Po drugie, na­wet kiedy firma zwiększa jednocześnie liczbę magazynów związane z ich lokalizacją są często dość zróżnicowane i zmuszają firmę do wyboru formy własności dla każdego magazynu z osobna .W tym miejscu należałoby rozważyć te cechy firm i ich produktów, któ­re powodują, że przedsiębiorstwa wybierają bądź to magazyny własne, bądź obce. W tablicy podsumowano te czynniki.

Tablica 1 Czynniki decydujące o wyborze formy własności magazynu

Czynniki	Magazyn
		własny	obcy
Wielkość obrotu zapasów	Duża	Mała
Zmienność popytu	Stabilna	Zmienna
Liczba odbiorców na rynku	Duża	Mała
Specjalna kontrola zapasów w magazynie	Jest	Brak
Wymagany poziom obsługi klienta	Wysoki	Niski
Wymagane zabezpieczenie	Duże	Małe
Możliwość wykorzystania magazynu do	Jest	Brak
innych celów

Stabilność popytu często decyduje o wykorzystywaniu magazynu własnego, podobnie zresztą jak w przypadku własnego transportu. Sprzedaż wie­lu rodzajów produktów wykazuje wahania sezonowe. Jednakże wiele du­żych i niektóre mniejsze firmy wytwarzają wystarczająco szeroki asorty­ment produktów. Ułatwia to taką stabilizację obrotu magazynowego, aby rentowne było wykorzystanie magazynu własnego.

Innym czynnikiem przemawiającym za korzystaniem z magazynu własnego jest duża liczba odbiorców na rynku, położonym względnie blisko magazynu dystrybucji, lub duża liczba dostawców zlokalizowanych względnie blisko magazynu zaopatrzenia W rezultacie firmy obsługujące rynki o małej gęstości zaludnienia często stwierdzają, że korzystanie z kilku magazynów obcych zlokalizowanych w różnych miejscach na tym rynku jest bardziej opłacalne, niż konsolidowanie ładunków w celu zapewnienia taniego obrotu, uzasad­niającego korzystanie z magazynu własnego, i obsługiwanie z konieczności raczej szerokiego obszaru geograficznego.

Kolejnym powodem, dla którego magazyn własny mógłby przynieść fir­mie większe korzyści są kwestie związane z kontrolą. Kwestie te mogą w szczególności dotyczyć bezpośredniej kontroli takich spraw, jak bezpie­czeństwo oraz kontrola poziomu obsługi klientów i zakładów. Pewne surow­ce i wyroby gotowe są w wysokim stopniu podatne na kradzież lub utratę wartości wskutek uszkodzenia albo wad fabrycznych. Chociaż magazyny obce są zazwyczaj firmami o uznanej reputacji i dokładają wszelkich starań w zakresie zapewnienia ochrony składowanych towarów, niebezpieczeństwo strat może tu być wyższe niż w przypadku magazynów własnych. Nawet je­żeli firma zarządzająca magazynem obcym pokrywa straty, utrata zaufania klientów lub zmniejszenie efektywności produkcji mogą się okazać szkoda­mi znacznie poważniejszymi. W niektórych regionach firmy prowadzące magazyny obce nie chcą składować określonych produktów ze względu na ich niebezpieczne właściwości lub z jakichś innych powodów. Jeżeli firma wytwarzająca takie produkty zadecyduje, że mimo to musi je składować w tym regionie, to jedynym wyjściem będzie skorzystanie z magazynu własnego.

Ostatnim argumentem przemawiającym na korzyść magazynów własnych jest możliwość wykorzystania tego obiektu na inne potrzeby firmy celów (wykorzystanie do różnych celów). Przykładowo, biura przedstawicieli handlowych i pracowników serwisu mogą być zlokalizowane w tym samym budynku, co pozwala na obniżenie kosztu całkowitego, który jest większy, gdy firma korzysta z dwóch obiektów.

Firmy rozważające możliwość korzystania lub już korzystające z maga­zynów własnych stwierdzają, że przedstawione problemy są ze sobą powią­zane i uzasadniają wybór takiej formy własności. Firmy wytwarzające zróż­nicowany asortyment produktów często stwierdzają, że magazyny własne są szczególnie trafnym rozwiązaniem po stronie dystrybucji, ponieważ osiągają odpowiednią wielkość obrotów i stabilność, mają dużą liczbę odbiorców na rynkach i sprawują ciągłą kontrolę nad kanałem logistycznym. Ponieważ firmy te są zazwyczaj także wielozakładowe, magazyny własne są dla nich najbardziej opłacalnym rozwiązaniem również po stronie zaopatrzenia.

2.2 Przyczyny korzystania z usług przedsiębiorstw magazynowych

Pierwszą i najistotniejszą przyczyną korzystania z magazynów obcych są finanse, ponieważ tego typu magazyn nie wymaga od firmy żadnych lub jedynie niewielkich (mniejszych) nakładów inwestycyjnych. Firma może dokonać pewnych inwestycji dopiero po ich starannym zaplanowaniu. Mi­mo spadku stóp procentowych, nadal pozostają one bardzo zmienne, co bę­dzie miało poważny wpływ na stopę zwrotu z danego projektu inwestycyj­nego. Budując własne obiekty, firma angażuje się w finansowanie długoter­minowe. W związku z tym ponosi ryzyko związane ze stopą zwrotu z kapitału, jaką można osiągnąć tylko w wyniku ciągłego, zyskownego użyt­kowania lub sprzedaży obiektu. Opiera się to na założeniu, że firma doko­nała właściwej prognozy i poprawnie ustaliła popyt i określiła konsumentów oraz że nie nastąpią takie zmiany w branżach budowlanej, transportowej i magazynowej, które spowodują moralne zestarzenie się obiektu. Problem moralnego starzenia się obiektu jest szczególnie palący w przypadku maga­zynów, których czynności są zautomatyzowane. Firma, która dysponuje nie­trafnymi prognozami, może być zmuszona do sprzedaży lub wydzierżawie­nia należącego do niej magazynu, aby uzyskać odpowiednią stopę zwrotu z kapitału. Korzystając z magazynów obcych, firmy mogą uniknąć nakła­dów inwestycyjnych i ryzyka związanego z posiadaniem magazynów włas­nych.

Drugą przyczyną korzystania z magazynu obcego jest związana z nim elastyczność. Firma może wydzierżawić powierzchnię, np. na 30 dni, co w efekcie umożliwi jej szybkie reagowanie na zmiany popytu lub zmiany ja­kości usług transportowych. Penetracja nowych rynków wymaga elastycznej lokalizacji. W tym przypadku korzystanie z magazynów obcych umożliwia firmie natychmiastowe wejście, ekspansję lub wyjście z nowych, nie wypró­bowanych jeszcze rynków, bez konieczności ponoszenia kosztów tworzenia lub likwidacji sieci dystrybucji.

Personel magazynu obcego może wykonywać za klientów takie zadania, jak testowanie, montaż, zaopatrywanie towarów w etykiety cenowe i oznacza­nie numerów partii. Dodatkowo oferuje się usługi w zakresie pakowania, kompletowania towarów według zamówień, opakowywania ładunków w fo­lię termokurczliwą (foliowania), realizacji zamówień i przekazywania infor­macji za pomocą EDI. Magazyny wynajmowane, stanowiące szczególny ro­dzaj magazynów obcych, oferują wysoce wyspecjalizowane usługi jedynie swoim głównym lub specjalnym klientom. Magazyny wynajmowane mogą stanowić realną alternatywę magazynów własnych. Magazyn obcy może świadczyć za odpowiednią opłatą niemal wszystkie usługi, jakie są dostępne w magazynach własnych.

3. Rodzaje przedsiębiorstw magazynowych

3.1 Magazyny kontraktowe

Rosnącą tendencją w magazynowaniu w obiektach obcych jest obecnie wy­korzystywanie magazynów kontraktowych albo należących do usługodaw­ców zewnętrznych. Szacowano, że magazyny kontraktowe utrzymywały w 2000 r. 5,7% wyrobów gotowych, podczas gdy w 1992 r. odsetek ten wy­nosił tylko 4,4%8. Magazynowanie w obiektach wynajmowanych na zasa­dzie kontraktu jest odmianą magazynowania w obiektach obcych, dostoso­waną do potrzeb poszczególnych klientów. Firma zewnętrzna zapewnia pa­kiet usług logistycznych, które firmy zwyczajowo wykonywały we własnym zakresie. Firma prowadząca magazyn kontraktowy specjalizuje się w spraw­nym świadczeniu i dostosowanych do potrzeb klienta usług w zakresie dys­trybucji.

W magazynach kontraktowych zapewnia się pakiet zindywidualizowanych do usług logistycznych świadczonych ograniczonej liczbie użytkowników magazynu. Do usług tych można zaliczyć: składowanie, dekonsolidację dużych przesyłek, konsolidację, zestawianie zamówień, tymczasowe składo­wanie towarów przeznaczonych do natychmiastowej wysyłki, zestawianie towarów w czasie transportu, kontrolę zapasów, organizację transportu, sys­temy informacji logistycznej i wszelkie dodatkowe usługi logistyczne, ja­kich może wymagać użytkownik. Zamiast ograniczać się do składowania, firma wynajmująca magazyn zapewnia pakiet usług logistycznych niezbęd­nych do wsparcia przepływu produktów w kanale logistycznym klienta.

Mimo poważnego wzrostu znaczenia magazynów kontraktowych i dys­trybucji, koncepcja ta znajduje się nadal we wczesnej fazie rozwoju zarów­no jeśli chodzi o zrozumienie jej istoty i znaczenia, jak i wykorzystanie. W przeszłości firmy zainteresowane zmniejszeniem swoich kosztów kładły większy nacisk na racjonalizację czynności przetwórczych. Zlecały produk­cję części lub podzespołów innym wytwórcom lub przenosiły ją za granicę, gdzie mogły zaoszczędzić na niższych kosztach siły roboczej. Obecnie fir­my szukające możliwości obniżki kosztów zaczynają zwracać uwagę na sfe­rę logistyczną. Korzystając z usług magazynów kontraktowych, firma może zlecić swoją działalność logistyczną zewnętrznym usługodawcom logistycz­nym. Zlecając innym przedsiębiorstwom realizację swoich drugorzędnych funkcji, firmy mogą się skoncentrować na produkcji i marketingu.

Magazynowanie w obiektach wynajmowanych na zasadzie kontraktu ma wiele zalet strategicznych, finansowych i operacyjnych w porównaniu z ko­rzystaniem z magazynów własnych lub tradycyjnych magazynów obcych. Główną zaletą jest obniżka kosztów. Do innych znaczących korzyści należą: kompensowa­nie sezonowości produktów, pokrycie dystrybucją większego obszaru geo­graficznego, uzyskanie elastyczności przy testowaniu nowych rynków, zdo­bycie doświadczenia w zarządzaniu i dystrybucji zasobów, możliwość finansowania pozabilansowego oraz obniżka kosztów transportów.

Kompensowanie sezonowości produktów

Dystrybutor kontraktowy potrafi lepiej poradzić sobie ze wzrostami i spad­kami popytu typowymi dla produktów o charakterze sezonowym niż firmy dystrybuujące towary we własnym zakresie. Na przykład, dystrybutor kon­traktowy może podpisać kilka umów z firmami oferującymi produkty ce­chujące się szczytową sprzedażą w zimie i prawie całkowitym brakiem sprzedaży w lecie. Aby skompensować sezonowość cyklu, dystrybutor taki zawiera kontrakty również z firmami realizującymi szczytową sprzedaż w lecie i cechujący się niemalże całkowitym brakiem sprzedaży w zimie. Zróżnicowany w ten sposób wzorzec sezonowości sprzedaży pozwala dys­trybutorowi kontraktowemu na efektywniejsze wykorzystanie swojego sprzętu i potencjału w ciągu całego roku, niż byłoby to możliwe w przypad­ku magazynu własnego przechowującego produkty jednosezonowe.

Pokrycie dystrybucją większego obszaru geograficznego

Dystrybucja z wykorzystaniem obiektów wynajmowanych może geograficz­nie pokryć większy rynek firmy poprzez wynajęcie całej sieci obiektów. Fir­ma może dysponować magazynami zlokalizowanymi w różnych regionach bez potrzeby inwestowania w liczne obiekty własne. W idealnym układzie magazyny kontraktowe będą położone w strategicznych, z punktu widzenia zainteresowanych klientów, miejscach i będą świadczyły odpowiadające im usługi, co umożliwi danemu klientowi ograniczenie koniecznych kontaktów biznesowych do współpracy z jednym kierownikiem magazynów i jed­nym zestawem standardów magazynowej obsługi logistycznej w różnych miejscach.

Uzyskanie elastyczności przy testowaniu nowych rynków

Elastyczność logistyki realizowanej przez zewnętrznych usługodawców logistycznych może poprawić poziom obsługi klientów. Firmy promujące ist­niejące produkty lub wprowadzające na rynek nowe produkty mogą wyko­rzystać krótkoterminowe usługi oferowane przez tego typu usługodawców w zakresie dystrybucji do testowania popytu rynkowego na te produkty. Fir­mie zamierzającej wejść na nowy rynek zbudowanie magazynu dystrybucji może zabrać całe lata. Korzystając jednak z sieci magazynów kontrakto­wych, może ona natychmiast wykorzystać istniejący obiekt do obsługi klientów w nowym rejonie.

Zdobycie doświadczenia w zarządzaniu i dystrybucji wyrobów

Wynajmowanie usług logistycznych jest niepowtarzalną okazją do przekaza­nia funkcji logistycznych firmy zespołowi menedżerów będących eksperta­mi w zakresie dystrybucji. Eksperci ci mogą wnieść wiele innowacji w sfe­rze dystrybucji oraz nowe procedury manipulacji materiałami, pozwalające na obniżkę kosztów. W przypadku niektórych umów dystrybutor kontrakto­wy przydziela powierzchnię, pracowników i sprzęt do manipulacji materia­łami wyłącznie do obsługi produktów określonego klienta. W ten sposób magazyn kontraktowy działa jak kilka odrębnych magazynów własnych mieszczących się pod jednym dachem.

Możliwość finansowania pozabilansowego magazynów

Zaangażowanie usługodawcy logistycznego do wykonywania zadań w sfe­rze dystrybucji może zwiększyć stopę zwrotu z inwestycji (ROI), pozwala­jąc przedsiębiorstwu inwestować tylko w te aktywa, które wspomagają stawową działalność firmy. Aktywa wspierające dystrybucję, a zwłaszcza własny magazyn, cechują się niskim ROI spośród wszystkich aktywów przedsiębiorstwa, powodują zamrożenie jego funduszy i bywa, że nie są w pełni wykorzystywane. Ponadto aktywa te stanowią alternatywę w stosunku do innych sposobów wykorzystania środków finansowych. Zlecenie realiza­cji funkcji dystrybucji usługodawcom logistycznym pozwala firmie — usłu­gobiorcy pozbyć się tych aktywów i uzyskać wzrost ROI. Chociaż aktywa znajdują się wtedy w bilansie wynajętego usługodawcy, będą one przezna­czone na logistyczne potrzeby klienta.

Obniżka kosztów transportu

Ponieważ przez magazyny kontraktowe przepływa znaczna ilość produktów należących do różnych klientów, dają one możliwość osiągnięcia poważ­nych oszczędności na kosztach transportu dzięki konsolidacji przesyłek i wysyłaniu ich w trybie TL lub CL.

Magazynowanie w obiektach wynajętych na podstawie kontraktu ma nie tylko zalety, lecz również pewne wady. Najpoważniejsza z nich to utarta bezpośredniej kontroli nad funkcją logistyczną. Zagadnienie to stanowi przedmiot największych obaw firmy podczas rozważania możliwości wyna­jęcia usługodawców w zakresie dystrybucji. W przypadku wynajmowania magazynów firma ma mniejszą kontrolę nad personelem, opłatami, poszcze­gólnymi politykami i procedurami. Z tego powodu firmy wytwarzające pro­dukty o wysokiej wartości, takie jak farmaceutyki muszą kłaść szczególny nacisk na ograniczenie w możliwie największym stopniu kradzieży dokony­wanych przez pracowników. Powierzenie tego typu produktów zewnętrzne­mu usługodawcy wiąże się dla firmy z większym ryzykiem niż wykorzysta­nie własnego obiektu.

3.2 Przedsiębiorstwa spedycyjno-transportowe

Pojęcie spedytora jest zdefiniowanie ustawowo: "spedytorem jest ten, kto usługowo przejmuje załatwianie we własnym imieniu, na rachunek innego (wy­syłającego) przesyłek towarowych za pośrednictwem przewoźnika lub frachtu­jącego statki żeglugi morskiej. Definicja ta nie odpowiada już dzisiejszemu za­kresowi zadań spedytorów, który może obejmować wszystkie usługi logistyczne oraz inne świadczenia dodatkowe. Faktycznie spedytora można więc zdefiniować jako kupca, który nabywa krajowe i między­narodowe usługi logistyczne i związane z tym świadczenia dodatkowe, uzupeł­nia je w koniecznym zakresie przez samodzielnie wykonywane usługi, a następ­nie sprzedaje je łącznie zleceniodawcy z zyskiem jako kompleksową usługę. Wychodząc z ustawowej definicji, w której ustalono minimalne wymagania do­tyczące usług świadczonych przez spedycję, należy widzieć spedycję jako zalążek przedsiębiorstwa logistycznego, które jest w stanie oferować kompletny pakiet usług logistycznych.

Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje działalności przedsiębiorstw trans­portowo -spedycyjnych :

- usługi transportowe w wąskim znaczeniu, których istota polega na bezpo­średnim przemieszczaniu ładunków z miejsca nadania do miejsca przezna­czenia;

- usługi transportowe w szerszym znaczeniu, do których zalicza się: przeła­dunki, magazynowanie, opakowanie, kompletowanie przesyłek, etykietowa­nie, itp. Usługi te wykonują przedsiębiorstwa spedycyjne:

- usługi, realizowane w formie doradztwa, pośrednictwa oraz organizacji po­przednio wymienionych usług (consulting). Funkcje przedsiębiorstw transportowo-spedycyjnych są następujące:

- dysponowanie i przemieszanie ładunków,

- prace przeładunkowe i składowanie (magazynowanie),

- aktywne wspieranie sprzedaży.

- obsługa odbiorców masy ładunkowej.

- ubezpieczenia transportowe.

- załatwienie formalności celnych.

- finansowanie określonych sfer działalności logistycznej (marketing).

Tablica 2. Sposoby pokrycia potrzeb logistycznych przedsiębiorstw produkcyjnych przez przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjne

Potrzeby logistyki w sferze produkcji jako potencjał problemowy i popytowy	Zagadnienia do realizacji	Oferta usługowa przedsiębiorstw transportowo-spedycyjnych jako potencjał podażowy
Fizyczne potrzeby poko­nania przestrzeni czasu (funkcje fizyczne)	Zapewnienie dostępności do produktu w krótkim okresie. Zapewnienie geograficznej bliskości dostawców. Minima­lizacja czynności manipulacyj­nych. ograniczenie szkód w transporcie i w gospodarce magazynowej, zapewnienie funkcji czasowego wyrówny­wania poziomów zasobów (magazynowanie sezonowe)	Prowadzenie magazynu (centralnego) w pobliżu miejsca produkcji, czyli w pobliżu odbior­cy. szybkie przewozy liniowe i ekspresowe, przewozy specjalne. zredukowanie stopni magazynowa­nia przez eksploatację zintegrowa­nego magazynu dostawcy/odbiorcy. ograniczenie systemu logistyczne­go. magazynowanie długookresowe
Potrzeby w zakresie infor­macji (funkcje informacyj­ne)	Zarządzanie poziomami zaso­bów. dóbr, informacje dotyczą­ce statusu przesyłek, optymali­zacja dyspozycji, minimalizacja czasu przeznaczonego na opra­cowywanie zamówień handlo­wych	Zintegrowana rachunkowość maga­zynowa i realizacja zamówień handlowych, podaż systemów informacji i komunikacji w zakresie przekazu danych, specjalizacja i racjonalizacja poprzez dyspozycje spedycyjne, zintegrowane wyko­nawstwo zadań fizycznych i admi­nistracyjnych
Potrzeby logisty ki w sterze produkcji jako potencjał problemowy i popytowy		Oferta usługowa przedsiębiorstw transportowo-spedycyjnych jako potencjał podażowy
Potrzeby w zakresie doradztwa (funkcje dyspozy­cyjne)	Planowanie logistyki zaopa­trzenia. planowanie logistyki dystrybucji, optymalizacja zamrożenia kapitału w środkach trwałych, analiza kosztów w lo­gistycznym systemie pośred­nim. globalne obniżenie po­ziomu kosztów, harmonizacja zróżnicowanych interesów dostawców i odbiorców, wza­jemne dostosowanie logistycz­nych punktów styku (przęcięcia)między poszcze­gólnymi sterami lub podsyste­mami	Zintegrowana koncepcja logistyki zaopatrzenia , zintegrowana kon­cepcja logistyki dystrybucji, obni­żenie poziomów zapasów magazynowych przez zwiększenie często­tliwości dostaw, przyjęcie logi­stycznych sfer funkcjonalnych przez spedytora, utworzenie bazy porównawczej kosztów, efekty specjalizacji i dygresji kosztów jednostkowych. Doradztwo logi­styczne. strategia kooperacji w lo­gistycznych systemach pośrednich. doradztwo logistyczne. integracja techniczno- organizacyjna.

Tablica 3. Wymagania dotyczące systemu logistycznego w transporcie i spedycji

Elementy logistyczne	Techniczno-organizacyjna integracja systemów	Kwalifikacja techniczno-organizacyjna
Elementy fizyczno-wykonawcze	Standaryzacja: - towary. - opakowania, - środki pomocnicze. - środki transportu. - intensywne tworzenie jednostek ładunkowych.	Mechanizacja: - przeładunki. - systemy podnoszenia i przenoszenia ładunków. Automatyzacja - systemy podnoszenia i przenoszenia ładunków, - przyjęcie i wydanie towarów z maga­zynu. - fizyczne manipulowanie towarami, - identyfikacja artykułów.
Elementy sterowania i regulacji	Dostosowanie systemów - sieci transmisji danych. - urządzenia peryferyjne u użytkowników - nośniki informacji towarzyszące transportowi, - programy przetwarzania danych. - wymiary dokumentów informacyj­nych (formularze itp.). - treści informacji	Automatyzacja - fakturowanie, - zarządzanie powierzchnią magazynową, - sterowanie procesami fizycznymi, - zarządzanie poziomem zapasów. - inwentaryzacja, - rachunkowość.
Elementy planistyczno- kreatywne	Zgodność celów: - w ramach przedsiębiorstwa spedy­cyjnego. - w relacji spedycja-klient. - w relacji; spedycja-inni usługo­dawcy. - w relacji przedsiębiorstwo spedycyjne-przedsiębiorstwo spedycyjne.	Kwalifikacje pracowników - orientacja marketingowa - wykorzystanie dostępnej technologii. - myślenie w kategoriach poziomu obsługi klientów. - controlling logistyczny. - zaradzanie przepływem i wykorzysta­niem informacji.

3.3 Centra dystrybucyjne, parki logistyczne

Centra dystrybucji, czyli ośrodki zajmujące się koordynacją logistycznych usług j transportu .na krótkie i dalekie odległości, zapewniających zintegrowane połą­czenie transportowe wraz z przepływem informacji między producentami, dystrybuto­rami i konsumentami oraz systemem kontroli. Pod pojęciem centrów dystrybucji można jednak rozumieć:

— Logistyczne centrum dystrybucji rozumiane jako obszar, na którym operatorzy logistyczni oferują klientom cały pakiet usług logistycznych, a więc magazyno­wania, sortowania, przeładunków, przewozu, odpraw celnych, ubezpieczeń itp.

— Logistyczne centrum dystrybucji rozumiane jako organizacyjna koncepcja jed­nego operatora logistycznego, oferującego również cały pakiet usług logistycz­nych. Jest to na ogół wersja docelowa, która może powstawać poprzez jednoczenie się usługodawców logistycznych, lub może być budowana od po­czątku z myślą takiej organizacji, co z reguły dotyczy centrów o charakterze wy­miany międzynarodowej, o znacznym zasięgu.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje CL:

• Zintegrowane (ZCL)-budowane w zwartym układzie organizacyjno-funkcjonalnym, z reguły w pewnym oddaleniu od centrum dużej aglomeracji miejskiej

• Rozczłonkowane (RCL)-niezbędne jest pewne połączenie w zakresie przepływu informacji, poszczególne funkcji rozczłonkowane są w postaci monobloków, obsługa strumienia materiałów odbywa się z wykorzystaniem specjalizowanego transportu wewnętrznego.

Centrum dystrybucji zajmuje się wyspecjalizowanymi usługami składowymi, konsolidacją i dekonsolidacją jednostek ładunkowych, konfekcjonowaniem i opakowywaniem towarów, zapewnieniem szybkiego przepływu towarów i związanych z tym informacji. Głównym zadaniem centrum dystrybucji jest taki przepływ towarów, który zapewnia dużą niezawodność dostaw jego odbiorcom, a jednocześnie nie powoduje wysokich kosztów składowania i utrzymania zapasów. Efekt ten osiąga się przez zastosowanie w wyposażeniu centrów dystrybucyjnych m.in. systemu informacyjno-informatycznego opartego na elektronicznej wymianie danych (EDI) między dostawcami, centrum dystrybucji i odbiorcami.

Mutacją centrum logistycznego jest centrum transportu. Obsługuje ono przewoźników w zakresie podstawowych funkcji transportowych oraz związanych z nimi usług pomocniczych, takich jak magazynowanie czy dystrybucja.

Jeszcze inną odmianą centrum logistycznego jest centrum logistyczne dla produkcji, które pozwala połączyć transport obsługujący kompleksowo różne zakłady wytwórcze w dziedzinie zaopatrzenia materiałowego jak również dystrybucji, spedycji oraz transportu gotowych wyrobów

Klasyfikacja centrów logistycznych według różnych kryteriów

Kryterium	Rodzaje
Lokalizacja	W granicach dużych miast W promieniu 20-30 km od centrum miast W odległości do ok. 50 km od centrum miast Na terenie portów morskich Na przejściach granicznych
Użytkownicy (przedsiębiorstwa)	Przemysłowe Handlowe Usługowe Transportowe Logistyczne
Funkcja	Magazynowa Sortownicza Kompletacyjna Dystrybucyjna Przeładunkowa Terminal transportu kombinowanego Usługi dodatkowe Obsługa środków transportu Usługi socjalne
Przeznaczenie gospodarcze	Kształtowanie publicznej infrastruktury kraju na potrzeby gospodarki Zaspokojenie potrzeb własnych podmiotów gospodarczych Wykonanie usług na zlecenie
Klasa (nowoczesność obiektu)	Stare magazyny przemysłowe i handlowe Magazyny zmodernizowane Nowoczesne, nowo wybudowane obiekty (po 1990r.)
Wielkość i promień oddziaływania	Międzynarodowe Regionalne Lokalne Branżowe

Infrastruktura centrum dystrybucji

Wśród infrastruktury logistycznej centrum dystrybucji wyróżnić można:

— budynki zarządu, umożliwiające prace wszystkich komórek funkcjonalnych, realizujących usługi logistyczne,

— budowle magazynowe, wraz z wyposażeniem manipulacyjnym, pracującym w jednym systemie obsługi, a także magazyny specjalizacyjne, jak np. chłodnie, czy dla materiałów łatwopalnych, itp.,

— urządzenia terminalowe wraz z placami i drogami dojazdowymi, w postaci bram przeładunkowych, dźwigów, suwnic itp.,

— infrastrukturę towarzyszącą, zwłaszcza sieci informatyczne obejmujące swym zasięgiem nie tylko cały obiekt centrum, ale także umożliwiające współpracę z dostawcami i odbiorcami, a nawet rozliczenia poprzez banki i realizację ubez­pieczeń,

— zaplecze gastronomiczno-hotelowe, a także medyczne, czy warsztatowe umożliwiające wykonanie napraw, zwłaszcza samochodów, itp.

.

Wśród najważniejszych elementów struktury samego logistycznego centrum dys­trybucji można wyróżnić:

1. Centrum dyspozycji, którego zadaniem jest koordynacja przewozu ładunków poprzez kierowanie pracami terminalu i parku samochodowego,

2. Biuro magazynu, które koordynuje prace związane z przyjmowaniem towarów do magazynu, rozlokowywaniem ich w magazynie oraz ich wydawaniem. Prowa­dzi ono również ewidencję towarów w magazynie na potrzeby własne oraz na po­trzeby właścicieli tych towarów.

3. Dział zamówień, który zajmuje się przyjmowaniem zamówień od klientów (przy­jęcie zamówienia, sprawdzenie możliwości jego realizacji, potwierdzenie przyję­cia) i kieruje je do odpowiednich działów w celu realizacji.(rys.4.załącznik)

Z punktu widzenia towarów, czy też dóbr przemieszczanych, logistyczne cen­trum jest miejscem, w którym następuje zgromadzenie tych dóbr i skierowanie do odpowiednich odbiorców w wyznaczonym czasie, korzystnym dla nich, W zależno­ści od wielkości i funkcji, jakie spełniać mają centra dystrybucyjne, mogą one przyjmować formę węzłów przeładunkowych pomiędzy lokalnym i dalekobieżnym transportem towarów, połączonych z funkcjami ich magazynowania, poszerzonymi także o inne dodatkowe usługi logistyczne, zaś w największym wymiarze nowocze­snego gospodarowania logistyczne centra dystrybucji stanowią węzły sieci dys­trybucyjnej w skali międzynarodowej, umożliwiające oddziaływanie na producentów, zgodnie z wymogami marketingu logistycznego. Tak pojmowane centrum sta­nowi więc zespół przedsiębiorstw i instytucji działających wspólnie w sposób zintegrowany w celu dostarczenia właściwych produktów, we właściwym czasie we właściwe miejsca, o właściwej jakości i możliwie najniższych kosztach. Są więc punktami wiążącymi transport na dalekie i bliskie odległości, z możliwie przyjaz­nym dla środowiska oddziaływaniem.

Mając na uwadze tak rozumiane logistyczne centra dystrybucji (o charakterze ogólnodostępnym, a więc nie powołane na potrzeby tylko jednej firmy, jako centra branżowe), zwłaszcza w odniesieniu do warunków polskich przypomnieć należy propozycję ich klasyfikacji w zależności od wielkości i promienia oddziaływania, kiedy to wyróżniono:

• Międzynarodowe Logistyczne Centra Dystrybucji o najwyższym stopniu rozbudowy organizacyjnej i funkcjonalnej, umożliwiającej współpracę z Unią Europejską (o promieniu współpracy 500-800 km i powierzchni zagospodarowania 100-150 ha, pełnym systemie informatycznym i w pełni rozwiniętym serwisie usług logistycznych)

• Regionalne Logistyczne Centra Dystrybucji, stanowiące pośrednie ogniwo w kanałach logistycznych, z zadaniami obsługi dystrybucyjnej regionu (o promieniu 50-80 km i powierzchni 20-50 ha)np. Centralnego, Pomorskiego, Lubuskiego i Śląskiego, o ograniczonych możliwo­ściach,

• Lokalne Logistyczne Centra Dystrybucji, stanowiące zakończenie systemu nowoczesnej sieci dystrybucyjnej, wymagające odpowiedniego wyposażenia, choć znacznie skromniejszego(dla obsługi w promieniu 5-8 km, zorganizowane na powierzchni do 10 ha)

• Branżowe logistyczne centra dystrybucji ,pracujące na rzecz określonej branży

• Centra usług logistycznych, będące fazą pośrednią w dojściu do wyższego rzędu logistycznych centrów dystrybucji

Rozbudowaną sieć logistycznych centrów dystrybucji, z rozróżnieniem ich rangi przedstawia rysunek 5(załącznik) wskazujący na powiązania w łańcuchach logistycznych, a więc wszystkich uczestników gospodarki narodowej, biorących udział w tym no­woczesnym gospodarowaniu, jakie niesie logistyka.

Podstawowe wymogi stawiane centrom logistycznym

Cecha	Opis
Multimodalność	Dostęp do różnych(co najmniej dwóch) gałęzi transportu
Wielofunkcyjność	Szeroki zakres świadczonych usług
Dostępność	Oferowanie usług dla wielu podmiotów
Funkcja integracyjna	Stworzenie korzystnych warunków dla kooperacji przedsiębiorstw z różnych branż, kształtowanie platform integrujących jej uczestników:firm przemysłowych, handlowych oraz operatorów logistycznych i transportowych
Wspomaganie informatyczne	Wdrażanie najnowszych technologii komputerowych i teleinformatycznych
Wartość dodana	Tworzenie korzyści makroekonomicznych dla rozwoju regionów oraz mikroekonomicznych dla uczestników łańcuchów logistycznych

Zalety tworzenia centrów logistycznych

Oprócz podstawowej zalety tworzenia centrów logistycznych, jaką jest obniżka kosztów operacji magazynowo-transportowych, należy przytoczyć także ich inne bardzo istotne walory:

— duża szybkość i kompletność zaopatrywania punktów handlowych miast,

— wytworzenie architektonicznie korzystnego elementu miastotwórczego - ekolo­gicznego,

— obniżenie szkodliwości oddziaływania dużych dostawczych pojazdów samo­chodowych na środowisko miast, a szczególnie jego obiektów zabytkowych,

— tworzenie dobrych warunków pracy minimalizujących wypadkowość i eliminu­jących uciążliwość prac fizycznych,

— możliwość świadczenia usług magazynowych dla wyrobów sezonowych,

— możliwość zorganizowania w dzielnicy magazynowej specjalistycznych warsztatów remontowych i wiele innych, będących wyrazem ekologicznego rozwoju gospodarki.

3.3.1 Parki logistyczne w Polsce

Nowoczesne obiekty to głównie obiekty wybudowane na potrzeby własne inwestorów oraz centra magazynowo-przemysłowe. Charakteryzują się one niepalną, równą i wytrzymałą posadzką, dopuszczalną wysokością składowania 8-12 m, dużymi placami manewrowymi, dokami hydraulicznymi, nowoczesnymi rozwiązaniami ppoż., ogrzewania, ochrony i telekomunikacji itp. Pierwsze nowoczesne centra magazynowe, czyli Warsaw Distribution Center i Warsaw Industrial Center, zaczęto budować w Warszawie w 1995 r. przy ul. Szyszkowej.Głównymi najemcami są zachodnie koncerny i firmy logistyczne. Ostatnio jednak zwiększa się także udział małych firm, które do tej pory wynajmowały głównie stare magazyny.
Biorąc pod uwagę metraż nowoczesnych powierzchni magazynowych, Warszawa zajmuje wiodącą pozycję w porównaniu do innych regionów Polski. Wystarczy choćby porównać 974 tys. mkw. w Warszawie i prawie 200 tys. mkw. w innych regionach Polski. Jak wynika z opublikowanego raportu Jones Lang LaSalle, wyróżnia się trzy podstawowe typy obiektów oferujących powierzchnię magazynową: projekty biurowo-magazynowe usytuowane przeważnie w granicach miasta (strefa I, tzw. miejska), których całkowita powierzchnia wynosi 270 tys. mkw., obiekty magazynowe zlokalizowane w promieniu 15 km od granic miasta (strefa II, tzw. podmiejska), które zajmują ok. 405 tys. mkw. (wliczając obiekty wybudowane na potrzeby własne inwestorów) oraz parki logistyczne znajdujące się w promieniu ponad 30 km od granic Warszawy (strefa III, zwana logistyczną), których całkowita powierzchnia szacowana jest na blisko 299 tys. mkw. Projekty typu built-to-suit (budowane na potrzeby konkretnego klienta) zdominowały projekty spekulacyjne. W rezultacie pod koniec 2003 r. projekty tego typu stanowiły 86 proc. nowej podaży. Głównym motorem napędzającym popyt na rynku powierzchni magazynowych są firmy logistyczne oraz producenci i importerzy dóbr konsumpcyjnych. To oni są zainteresowani ofertą tzw. III strefy, w której powstają największe parki magazynowe - większość z nich jest oddalona od centrum stolicy o ok. 50 km (Europa Park w Mszczonowie, ProLogis Park w Teresinie). Są one projektowane głównie z myślą o operatorach logistycznych i wielkich koncernach o ponadnarodowym zasięgu działania, zainteresowanych powierzchniami nie mniejszymi niż ok. 10 tys. mkw.
Funkcjonują w nich ogólnopolskie i paneuropejskie centra dystrybucyjne obsługujące klientów m.in. z branży AGD, wyposażenia wnętrz i samochodowej. Transakcyjne stawki czynszu w tej strefie oscylują wokół 3,2-3,5 USD/mkw./miesiąc. Tanie są także biura usytuowane przy tego rodzaju parkach magazynowych, ponieważ koszt wynajęcia 1 mkw. powierzchni o wysokim standardzie nie przekracza obecnie 7-8 euro miesięcznie. Opłaty eksploatacyjne mieszczą się w przedziale 0,7-1 euro (w zależności od strefy i standardu obiektu). Pokrywają one koszty całodobowej ochrony parku magazynowego, sprzątania części wspólnej obiektu, zaopatrzenia w wodę i zewnętrznego oświetlenia.

Specyfika rynku magazynowego
Parki logistyczne mają cechy wyróżniające je od innych nieruchomości. Charakteryzują się tym, że powstanie takiej inwestycji związane jest z koniecznością nabycia nieruchomości gruntowej o bardzo dużej powierzchni położonej w dobrej lokalizacji, a lokalizacja taka jest ściśle związana z położeniem i jakością dróg, autostrad i szlaków tranzytowych, linii kolejowych i lotnisk. Magazynowanie jest tylko częścią całego procesu logistycznego, dlatego wykorzystanie magazynu zależy od systemu dystrybucji towarów, bowiem magazyn jest pojęciem bardzo szerokim. Najczęściej utożsamiane jest z pojęciem hali. Pamiętać trzeba, że we wszystkich parkach logistycznych wykonuje się także lekką produkcję, konfekcjonowanie. Często magazyny przystosowywane są także do zadań typowo produkcyjnych. Wykorzystanie magazynu może być bardzo różnorodne - od zwykłego przechowywania towarów, poprzez chłodnictwo do przechowywania artykułów chemicznych i niebezpiecznych, urządzeń precyzyjnych, towarów szybko psujących się, leków, części zamiennych czy towarów masowych. Każdy z przedstawionych wariantów wymaga zupełnie innego przystosowania hali i spełnienia różnych wymagań i norm technicznych. Natomiast magazynowanie i produkcja ściśle związane są z przestrzeganiem norm ochrony środowiska oraz powstającymi w trakcie działania dużymi zakłóceniami dla otoczenia.
Logistyka, drogi i transport
Coraz więcej firm świadczy usługi magazynowania, przepakowywania, kompletacji, konfekcjonowania i transportu. Najlepsze firmy logistyczne potrafią obniżyć koszty logistyczne nawet o 30 proc. Jednak przeszkodą do dalszej redukcji jest przede wszystkim zły i ciągle pogarszający się stan techniczny nawierzchni na drogach krajowych. Szacuje się, że tylko 0,5 proc. dróg w Polsce spełnia standardy unijne. Przystąpienie Polski do UE, ze względu na otwarcie dla największych unijnych ciężarówek (do 44 ton) głównych polskich tras międzynarodowych, może spowodować dalsze pogorszenie stanu polskich dróg. Pozostałe drogi będą stopniowo udostępniane do roku 2011. Związany z tym koszt modernizacji polskich dróg o większym znaczeniu (22 tys. km) jest oceniany na 20 mld euro.
Wzrost wymagań i powierzchni
Przyjęcie norm ekologicznych - w związku z przystąpieniem Polski do UE - wymaga m.in. ograniczenia produkcji w zakładach najbardziej uciążliwych i wyposażenia istniejących zakładów w urządzenia chroniące środowisko - wszystko to będzie wpływało również na popyt na odpowiednio przygotowaną i zabezpieczoną bazę magazynową.
Przygotowując się do nowych warunków, inwestorzy w 2002 i 2003 r. przypuścili szturm na rynek nieruchomości. Mimo gospodarczego zastoju w 2002 r. doprowadzili do prawdziwego boomu, co spowodowało, że w aktualnej sytuacji osiągnięto stan nasycenia. Na przykład w 2001 r. wybudowano 100 tys. mkw. powierzchni magazynowej, czyli pięć razy więcej niż w roku poprzednim.
Magazyny i parki logistyczne były budowane przede wszystkim na zamówienie dużych sieci handlowych, które korzystają z tej powierzchni przy zaopatrywaniu swoich hipermarketów. Nowoczesne parki logistyczne - nie należące do hipermarketów - też nie świecą pustkami, tak jest nie tylko w rejonie Warszawy, ale również w rejonie Łodzi, Poznania, Piotrkowa Trybunalskiego i na Śląsku. Wszędzie tam wolnych powierzchni praktycznie nie ma.
"Na zapas" się nie buduje
Duże parki logistyczne w innych rejonach Polski są budowane dlatego, że rozwijają się sieci handlowe, a zaopatrywanie hipermarketów ze znacznie oddalonych magazynów powoduje wzrost kosztów, do czego handlowcy nie chcą dopuścić. Wobec zrównoważonej podaży praktycznie nie rozpoczyna się nowych inwestycji, bo żaden inwestor nie chce narazić się na to, że obiekt będzie stał niewykorzystany. Poza tym powstanie nowych obiektów magazynowych spowodowałoby po raz kolejny obniżenie cen najmu, do czego właściciele obiektów nie chcieliby dopuścić. Jest jeszcze jedna przyczyna, dla której nie zaczyna się nowych inwestycji - hale magazynowe buduje się bardzo szybko i na dodatek bez problemu można wyposażyć je w takie urządzenia, jakie będą klientowi potrzebne. Jeżeli można szybko budować "na zamówienie" - tak powstaje 78 proc. realizowanych projektów - to budowanie "na zapas" mija się z celem.
Magazynowe serce Polski
Obecnie rozpoczęła się komercjalizacja dwóch wielkich projektów logistycznych, które będą realizowane w centralnej Polsce, w promieniu 150 km od Warszawy. Logistic City-Piotrków Distribution Center w przyszłości będzie miał 370 tys. mkw. powierzchni całkowitej i powstanie przy trasie E 67 koło Piotrkowa Trybunalskiego. Piotrków Trybunalski i jego okolice to - obok Warszawy - drugie magazynowe serce Polski, co nie powinno dziwić. Miasto leży bowiem w sąsiedztwie geograficznego środka kraju. Piotrków ma też doskonałą lokalizację względem siatki komunikacyjnej - leży na przecięciu najważniejszych szlaków komunikacyjnych w Polsce. To tu zbiega się trasa E 67, łącząca Warszawę i Wrocław, z autostradą A1, która w przyszłości połączy Trójmiasto z Górnym Śląskiem. Niedaleko przebiega Centralna Magistrala Kolejowa.
Zalety lokalizacji Piotrkowa jako jeden z pierwszych zauważył szwedzki koncern meblarski IKEA, który wybudował tu swój główny magazyn. Hala użytkowana przez koncern ma ponad 100 tys. mkw. i jest największym tego typu obiektem w Polsce. W Piotrkowie swój drugi po Mszczonowie park logistyczny ma firma FM Logistics, w sąsiedztwie znajduje się również Regionalne Centrum Logistyczne wybudowane przez ProLogis, którego największym najemcą jest gigant spożywczo-chemiczny Unilever.

W okolicach Piotrkowa ulokowane są też projekty w trakcie realizacji - największy z nich, który powstanie w bezpośrednim sąsiedztwie Logistic City-Piotrków Distribution Center, to Poland Central. Planowane centrum logistyczne, którego inwestorem są osoby prywatne z Polski i Wielkiej Brytanii, powstanie na 122 ha i będzie miało ok. 500 tys. mkw. powierzchni całkowitej.

Powierzchnie magazynowo- -logistyczne w Polsce

Obok aglomeracji warszawskiej największa koncentracja istniejącej powierzchni magazynowo-logistycznej to okolice Poznania, Katowic, Łodzi, Krakowa i Wrocławia, a nowo powstałe lub będące w trakcie realizacji znaczące inwestycje są zlokalizowane głównie w południowo-zachodniej Polsce. Z raportu firmy doradczej CB Richard Ellis wynika, że w pierwszym półroczu 2004 r. całkowita nowoczesna powierzchnia magazynowa i logistyczna w Polsce wzrosła o 80 tys. mkw. i wynosiła 1,2 mln mkw. Do końca 2004 r. planowany był wzrost powierzchni o ok. 81 tys. mkw. W tym samym okresie zauważalny był także wzrost popytu na powierzchnie magazynowo-logistyczne - wynajęto bowiem 89 tys. mkw. Stanowi to wzrost o 52,6 proc. w stosunku do drugiego półrocza 2003 r. Wyjściowe stawki najmu nie zmieniły się w porównaniu z 2003 r.
CB Richard Ellis przewiduje, że w przyszłości najszybciej będą się rozwijały parki logistyczne. Na koniec pierwszego półrocza 2004 r. w sektorze parków magazynowo-biurowych było ogółem 538 300 mkw. powierzchni magazynowej. Powierzchnia o najwyższym standardzie, klasy A, stanowiła 68 proc. i wynosiła 365 781 mkw.
W pierwszych dwóch kwartałach 2004 r. wynajęto ogółem 31 650 mkw. powierzchni, co stanowi wzrost o 47 proc. w porównaniu z drugim półroczem 2003 r. Na koniec drugiego kwartału całkowita ilość wynajętej powierzchni wyniosła ponad 505 tys. mkw. Na koniec pierwszego półrocza 2004 r. wskaźnik powierzchni niewynajętej wyniósł 6,53 proc. W porównaniu z końcem 2003 r. zanotowano spadek o ponad 40 proc., który był spowodowany brakiem podaży nowej powierzchni magazynowej i wzrostem ilości powierzchni wynajętej w pierwszym półroczu 2004 r. Analitycy przewidują jednak wzrost wskaźnika pustostanów, ponieważ w trakcie realizacji znajduje się obecnie 25 tys. mkw. powierzchni.

W przypadku parków logistycznych na koniec drugiego kwartału 2004 r. ilość powierzchni w tym sektorze wynosiła 456 400 mkw. Zasoby wzrosły o 57 400 mkw., tj. o 15 proc. w stosunku do końca 2003 r. W tym okresie wybudowano nowe obiekty w Mszczonowie, Błoniu i Teresinie. Wskaźnik powierzchni niewynajętej wyniósł 15,6 proc. i był wyższy niż na koniec 2003 r. Liczba nowoczesnych spekulacyjnych budynków atrakcyjnych dla firm logistycznych, dystrybucyjnych i produkcyjnych jest ograniczona, co powoduje stabilizację stawek czynszu. Tendencje kupowania i zabezpieczania działek są obserwowane w pobliżu ważnych połączeń drogowych. Deweloperzy preferują projekty typu built-to-suite, ze względu na mniejsze ryzyko inwestycyjne.
Najbardziej popularnymi wśród inwestorów regionami są obrzeża miast takich jak Łódź (Stryków), Katowice, Wrocław i Poznań oraz działki położone wzdłuż trasy A4. W 2003 r. największa transakcja w Europie Centralnej była podpisana przez firmę Unilever, która wynajęła 41 077 mkw. powierzchni magazynowej i 1000 mkw. powierzchni biurowej w ProLogis Park Piotrków.

Potencjalnie interesującym regionem dla inwestycji magazynowych jest Trójmiasto, gdzie duży wpływ na rynek będzie miał nowy port morski. Producenci z Europy Zachodniej biorą pod uwagę zmianę lokalizacji i przeniesienie ich fabryk do Polski ze względu na koszty operacyjne w Europie Centralnej, które są tańsze niż na Zachodzie. Polska jest atrakcyjnym miejscem na inwestycje z powodu znaczącej stopy bezrobocia i wysoko wykwalifikowanej kadry. Jak podaje EUROSTAT, koszt godziny pracy jednej osoby w sektorze usług w Unii Europejskiej wynosi ok. 22 euro, a w Polsce - 4,5 euro.

Polska, w porównaniu do innych znaczących rynków Europy Wschodniej i Centralnej, jest krajem atrakcyjnym dla firm, które mają zamiar przenieść swoją produkcję i centra logistyczne na Wschód. Naszą przewagą jest stosunkowo wysoki poziom bezrobocia oraz wysoko wykwalifikowane i, co ważne, tańsze niż w innych krajach Europy Wschodniej zasoby ludzkie. Największym w regionie konkurentem dla Polski są Czechy. Jednakże liczba nowych inwestycji w Czechach prawdopodobnie spadnie ze względu na istniejące tam liczne inwestycje zagraniczne, niską stopę bezrobocia oraz brak wysoko wykwalifikowanej kadry. W Polsce popyt na nowe powierzchnie magazynowe będą generowali głównie producenci (np. sektor motoryzacyjny) i firmy handlowe. Jednak nasz kraj wciąż potrzebuje rozwoju infrastruktury i stabilnej sytuacji ekonomicznej, aby zmniejszyć niepewność deweloperów.

IV. Analiza przypadku

BMW centrum dystrybucyjne

Wysokiej jakości samochody potrzebują wysokiej jakości części. Poparciem tej filozofii jest centrum dystrybucji znanej firmy BMW w Krefeld, jedno z najnowocześniejszych tego typu w Europie, które magazynuje ok. 20 000 pozycji asortymentowych. Przy współpracy z firmą Vanderlande Industries i Hanel wypracowano strategię innowacyjnego systemu zaopatrzenia, której zasięg działania obejmuje całą Europę. 

Celem w centrum dystrybucyjnym Krefeld jest przygotowanie i wysłanie w ciągu 24 godzin 20 000 pozycji asortymentowych dla przeszło 400 000 samochodów. Sprawna i szybka obsługa jest obecnie warunkiem terminowej i bezbłędnej realizacji zleceń. Te atuty dają przedsiębiorstwom znaczną przewagę w walce o klienta.

Przyjęcie towarów - 650 wagonów w ciągu roku

Centrum dystrybucyjne w Krefeld jest zaopatrywane transportem kolejowym. Towar do Krefeld trafia koleją z bawarskiego Dingolfing, w którym jest obecnie składowany asortyment 100 000 pozycji. Ta liczba przy zwiększającej się różnorodności typów i wariantów samochodów marki BMW oraz otwarciu rynków wewnętrznych od 1993 roku wzrasta. Rozładunek następuje na rampach. Wózki transportują dostarczone części prosto z wagonów do strefy przyjęcia towarów. W przypadku zleceń przyspieszonych części są transportowane w nocy ciężarówkami z centrali wysyłkowej Dingolfing.

Wyładunek z samochodów również odbywa się przy użyciu wózków. Wszystkie przyjęte towary są stamtąd kierowane przez centralny punkt identyfikacji i w zależności od rozmiarów składowane albo w automatycznym regale magazynowym na palety kratowe lub w automatycznym magazynie wykorzystującym automatyczne układnice bądź regały karuzelowe Rotomat (paternoster) firmy Hanel dla na części drobnych. Magazyny na materiały niebezpieczne i duże są obsługiwane ręcznie za pomocą wózka widłowego.

Powierzchnia operacyjna magazynu przeznaczona do przyjęcia i odprawy towarów zajmuje 3150 m2. Jest ona bezpośrednio połączona z czterema obszarami składowania - magazynami wysokiego składowania. Efekty synergii osiągane są dzięki temu, iż po przyjęciu towarów powierzchnia funkcjonalna przyjęcia towarów pozostaje do dyspozycji na odprawy towarów i odwrotnie.

Pojemność centrum dystrybucyjnego

Dzięki zastosowaniu nowej strategii dystrybucji i magazynowania w Krefeld uzyskano większą pojemność składowania. Ośmiokorytarzowe magazyny o wymiarach 88x35x16,5m z wysokimi regałami oferują obecnie 11 840 miejsc składowania na powierzchni całkowitej 30 800 m2. Ok. 10 656 skrzyń kratowych jest składowanych na dziesięciu poziomach. Magazyny są obsługiwane przez 32 układnice o udźwigu do 1000 kg.

Rezultatem wprowadzenia innowacyjnego systemu zaopatrzenia w Krefeld jest m.in. skrócenie czasu składowania. 

Przeciętny czas składowania normalnego zlecenia wynosi obecnie ok. 61s, a zleceń przyspieszonych ok. 50s. 

Automatyczny magazyn drobnych części o wymiarach 35 x 45 x 9,7 m jest obsługiwany przez 10 układnic. Dużą rolę odgrywa tutaj wysoki stopień
automatyzacji, wykorzystując znormalizowane pojemniki do przechowywania części. Są one umiejscowione na 10260 tacach i posiadają w obecnym stopniu rozbudowy pojemność ok. 164 160 miejsc do ustawienia z możliwością podwojenia do 328 320 miejsc.

Instalowane są różnej wielkości pojemniki na części drobne o wymiarach 600x 400, 300 x 400, 300 x 200 i 200 x 150 mm. W centrum dystrybucji spełniają one rolę wewnętrznych pojemników transportowych, a w zewnętrznym obszarze 
logistycznym służą do dystrybucji dla dostawców.

Regały karuzelowe - paternoster 

Pobrane części w magazynie automatycznego kompletowania po wyjęciu ze skrzynek na drobne części są przepakowywane do skrzynek transportujących i kierowane do czterech regałów karuzelowych Rotomat (paternoster). Każdy Rotomat działa na zasadzie karuzeli o ruchu pionowym pobierając lub wydając przedmioty zgodnie z organizacją "towar do człowieka". Operator pobiera produkty w jednym miejscu, zawsze z tego samego poziomu bez konieczności sięgania lub schylania się po nie, a miejsce pobierania towarów jest zawsze dobrze i tak samo oświetlone. Istnieje możliwość integracji z systemami korporacyjnymi klientów- podłączenie i sterowanie regału odbywa się za pomocą terminala lub komputera typu host będącego częścią systemu komputerowego przedsiębiorstwa Stamtąd wszystkie zlecenia przyspieszone przychodzące w ciągu danego dnia jako pozycja - "zlecenia klientów" są umieszczane w jednym pojemniku wysyłkowym, który jest identyczny z pojemnikiem transportowym

Rys. 6. Regał Karuzelowy (pater noster)

Rozmiar realizowanych zleceń przyspieszonych dzięki zastosowaniu regałów karuzelowych uległ zwiększeniu. Obecnie na jeden regał karuzelowy-paternoster przypada ok. 800 skrzynek transportowych, które są zagęszczone do 270 pojemników transportowych. W sumie 270 skrzynek ze zleceniami przyspieszonymi i 500 skrzynek ze zleceniami normalnymi opuszcza dziennie centrum wysyłkowe.

Rozbudowany wewnętrzny system transportowy

Funkcję transportu i obiegu materiałów spełnia zainstalowany przez Vanderlande Industries, zintegrowany system transportowy. Pojemniki w kształcie tacy są pozycjonowane na jednym odcinku i transportowane automatycznie na miejsce składowania skąd po odebraniu części powracają z powrotem do magazynu części drobnych. System transportowy obejmuje:

• Transport przy pomocy tac - ich przeciętna wydajność wynosi 450 tac/h

• System skrzynek transportowych - ich wydajność to 1000 pojemników /h

• System palet skrzyniowych - z wydajnością 80 skrzynek kratowych na godzinę, 

• Transport przy pomocy palet - wydajność 18 m/min.

Rys. 7. Identyfikacja tacy z wykorzystaniem kodu kreskowego

Strefa towarów o większych gabarytach lub niebezpiecznych

Wolniej przebiega kompletacja w obszarach magazynowania towarów dużych i niebezpiecznych. Na części o dużych gabarytach przeznaczony jest magazyn o powierzchni ok. 300 m2. Ze względu na wielkość części te nie mogą być składowane w regałach wysokich. Dzienny wynik składowania wynosi ok. 160 pozycji asortymentu.

Z obszaru magazynu materiałów niebezpiecznych o wymiarach 400 m2 wychodzi dziennie ok. 240 pozycji asortymentu. Wszystkie zlecenia na towary niebezpieczne są realizowane poprzez specjalnie do tego przygotowane miejsce pakowania. Tam pozycje te są przed wysyłką badane pod względem zgodności z wymaganiami i przepisami dotyczącymi materiałów niebezpiecznych.

Następnie są one odpowiednio pakowane i opatrzone plakietką informacyjną. System dotyczący materiałów niebezpiecznych jest połączony z centralnym bankiem danych, do którego wprowadzane są wszelkie dane odnośnie zmian. 
Wychodzący zakres towarów ze wszystkich obszarów magazynu jest rozdzielany w strefie wysyłki towarów pod względem tras przewozu i następnie prowadzony do strefy przygotowania wysyłki.

Oprócz tego pozycjonowanych jest ok. 400 paczek z obszaru magazynów wysokich regałów i materiałów dużych, ponad 170 paczek z obszaru materiałów niebezpiecznych i ok. 700 skrzynek wysyłkowych do szybkiego przeładunku w strefie wysyłki towarów. Do tego dochodzą jeszcze towary nadchodzące w nocy z centrum wysyłkowego w Dingolfing.

Każdy dostawca związany z centrum wysyłkowym posiada swoje własne miejsce postoju, co gwarantuje sprawny obrót towarem oraz wyklucza wystąpienie pomyłek.

Rys. 8. Przenośnikowy system rozdziału skrzynek transportowych.

Kompleksowa automatyzacja

Przepływy informacji i towarów są zsynchronizowane dzięki systemowi komputerowemu. W centrum są zainstalowane cztery procesory HP 9000 serii 800; wewnętrzny system transportowy jest obsługiwany poprzez 21 procesorów Siematic- S5 firmy Siemens. Szybkie łącze siecią WAN dba o komunikację pomiędzy komputerami a centralą BMW w Monachium. 

Korzyści

Strategia innowacyjnego systemu zaopatrzenia zastosowana w centrum dystrybucji przyniosła szereg korzyści:

• sprawniejszy i szybszy system zaopatrzenia dostawców BMW we wszystkie części, nawet w ciągu jednej nocy

• wzrost ilości realizowanych zleceń oraz szybkości składowania

• wzrost wydajności transportu części w obrębie magazynów

• eliminacja pomyłek w obsłudze dostawców

• zwiększenie synchronizacji przepływu materiałów i informacji dzięki sprawnie działającemu systemowi komputerowemu

• zwiększenie powierzchni składowania, pojemności magazynowej dzięki zastosowaniu regałów karuzelowych Rotomat 

• ulepszona efektywność i warunki ergonomiczne, szczególnie w zakresie obrotu towarami

• redukcja kosztów składowania i transportu części wewnątrz centrum dystrybucyjnego.

V. Wskaźniki pomiaru i oceny efektywności

Ważnymi wskaźnikami dla przedsiębiorstwa magazynowego są:

1) stopień wykorzystania magazynu,

2) przeciętne koszty miejsca składowego,

3) przeciętne koszty przemieszczeń,

4) przeciętne koszty personelu na przemieszczenie,

5) dyspozycyjność magazynu,

6) przeciętne koszty urządzeń na przemieszczenie.

Kolejnymi wskaźnikami są: udział bezbłędnych dostaw, udział błędnie wy­stawionych faktur i zamówień zrealizowanych z opóźnieniem lub źle oraz udział reklamowanych dostaw.

Przy ocenie zarządzania gospodarką materiałową w przedsiębiorstwie należy także posłużyć się szeroko ujętymi wskaźnikami opracowanymi przez A. Weselika , które zestawiono w tabeli poniżej.

l	Stopień wykorzy­stania magazynu	liczba zajętych miejsc składowych / liczba miejsc składowych (ogółem)*100	%
2	Przeciętne koszty miejsca składowego	koszty magazynu / liczba miejsc składowych (ogółem)	zł
3	Przeciętne koszty przemieszczeń	koszty magazynowania / liczba przemieszczeń w magazynie	zł
4	Przeciętne koszty personelu na przemieszczenie	koszty personelu (magazynu) / liczba przemieszczeń w magazynie	zł
5	Przeciętne koszty urządzeń na przemieszczenie	koszty urządzeń (magazynu) / liczba przemieszczeń w magazynie	zł
6	Koszty kompletacji l zlecenia	koszty kompletacji / liczba zleceń kompletacji	zł
7	Wadliwość kompletacji	liczba wadliwych zleceń kompletacji / liczba zleceń kompletacji	%.
8	Dyspozycyjność magazynu	rzeczywisty czas pracy magazynu / teoretycznie możliwy czas pracy magazynu*100	%
9	Straty magazynowe na rok / m-c	suma łącznych strat materiałów powstałych w magazynach	zł
Wskaźniki dla projektowania magazynów
l	Pojemność magazynu	ogólna liczba palet lub m3	palet, m3zapasu
2	Przepływ jednostek przez magazyn	liczba palet lub m3 wydanych z magazynu w danym okresie czasu (najczęściej roku)	palet, m3 zapasu
3	Pracochłonność dobowa środków technicznych	(dobowy przepływ jednostek ładunkowych x czas realizacji cyklu obsługi) / ilość jednostek obsługiwanych w l cyklu	urz.h/ dobę
4	Pracochłonność dobowa pracowników­ obsługi	(dobowy przepływ jednostek ładunkowych x czas realizacji cyklu obsługi) / Ilość jednostek obsługiwanych w danym cyklu	rbgodz./ dobę

5	Liczba niezbędnych środków technicznych	pracochłonność dobowa środków technicznych / dysponowany czas pracy środków technicznych
6	Efektywność wykorzystania powierzchni użyt­kowej magazynu	powierzchnia użytkowa magazynu / pojemność magazynu w jednostkach zapasu	m2/paletę m2/m3 zapasu
7	Efektywność wykorzystania kubatury użytkowej magazynu	kubatura użytkowa magazynu / pojemność magazynu w jednostkach zapasu	m2/paletę m2/m3 zapasu
8	Efektywność wykorzystania powierzchni strefy składowania	powierzchnia strefy składowania magazynu/ pojemność strefy składowania magazynu w jednostkach zapasu	m2/paletę m2/nr zapasu
9	Efektywność wyko­rzystania kubatury strefy składowania	kubatura strefy składowania magazynu / pojemność strefy składowania magazynu w jednostkach zapasu	m2/paletę m2/m3 zapasu
10	Efektywność wykorzystania powierzchni strefy przyjęć-wydań	(powierzchnia strefy przyjęć — wydań magazynu) / dobowy strumień dostaw + dobowy strumień wydań	m2/paletę/ dobę, m2/m3/ dobę
11	Przekształcenia jednostki ładun­kowej w procesie magazynowania	liczba opakowań na jednostce jednorodnej / liczba opakowań na jednostce kompletowanej
12	Wydajność kompletacji: na osobę - liczba asortymentów na osobę - liczba linii na osobę - liczba dokumen­tów na osobę	liczba dziennie skompletowanych asortymentów / liczba osób liczba dziennie	asort./os. linii/os. dok./os.
					Liczba dziennie skompletowanych linii / liczba osób liczba dziennie skompletowanych dokumentów / liczba osób
13	Liczba zatrudnio­nych w magazynie	pracochłonność dobowa pracowników obsługi / dysponowany czas pracy pracowników obsługi

Literatura:

1. Z.Dudziński, M.Kizyn, Poradnik magazyniera, Warszawa 2000

2. Z.Dudziński, M.Kizyn, Nowoczesne rozwiązania urządzeń magazynowych.

Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 11/1995, nr 2/1996

3. Gołębieska, Kompendium wiedzy o logistyce

4. Zarządzanie gospodarką magazynową, Warszawa 1997

5. J.Witkowski, Magazynowanie w strategii logistycznej w przedsiębiorstwie,

Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 12/1994

6. Zdzisław Sariusz-Wolski, Czesław Skowronek „Logistyka - poradnik praktyczny”, Centrum Informacji Menadżera - Warszawa 1995

7. Piotr Blaik „Logistyka. Koncepcja zintegrowanego zarządzania przedsiębiorstwem”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne - Warszawa 1996

8. Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 9/1996, nr 3/1997, nr 4/1997

9. Coyle J.j., Zarządzanie logistyczne, PWN, Warszaw 2002

10. Logistyka a Jakość nr3 /2005

11. Maciej Dąbrowski „ Logistyka”

12. Hans- Christian Pohl „systemy logistyczne”

13. M. Gubała, J. Popielas „ Podstawy zarządzania magazynem w przykładach”

14. Zbigniew Korzeń „Logistyczne systemy transportu bliskiego i magazynowania”

15. Abt S. „systemy logistyczne w gospodarowaniu. Teoria i praktyka logistyki”

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

Fabryka A

Fabryka B

Fabryka C

MAGAZYN

Produkt D

A

B

C

D

B

A

C

B

A

1

---