Podczas tego kursu wielokrotnie będę Cię prosił o to, abyś zapisywał różne ćwiczenia na kartce. Wynika to z kilku powodów:

Powód 1. Robienie czegoś tylko w naszym umyśle ma tę wadę, że możemy naszym umysłem dowolnie sterować i sami sobie wmawiać, że coś zrobiliśmy (np. jakieś ćwiczenie), chociaż tak naprawdę wcale tego nie zrobiliśmy. Jeżeli zrobimy zadanie na kartce, wtedy będziemy czarno na białym widzieli, czy je wykonaliśmy, czy nie.

Powód 2. Zapisanie czegoś na kartce wymaga poniesienia dodatkowego wysiłku. Ten dodatkowy wysiłek motywuje nas do wkładania większego wysiłku w kolejnych krokach, gdy będziemy musieli wcielić w życiu to, co zapisaliśmy na kartce.

Powód 3. Gdy coś zapiszemy na kartce, to podchodzimy do tego poważniej, gdyż mamy wtedy fizyczny dowód na to, że coś chcemy zrobić.

Powód 4. Gdy jesteśmy w dołku emocjonalnym, to wtedy przypominamy sobie łatwo negatywne doświadczenia z przeszłości. Natomiast trudniej przypominamy sobie to wszystko, co jest związane z emocjami pozytywnymi (jest to tzw. pamięć emocjonalna). Jeżeli napiszemy na kartce informacje związane z pozytywnymi doświadczeniami, to jeśli znajdziemy się w emocjach negatywnych, to nie będziemy musieli wysilać się, aby te pozytywne doświadczenia sobie przypominać, tylko wystarczy wtedy sięgnąć po ściągę w postaci kartki.

Metaprogramy

Terminem metaprogramy określa się filtry, jakie posiada w swoim umyśle każdy człowiek. Te filtry powodują, że każdy z nas interpretuje napływające do nas informacje w specyficzny dla siebie sposób. W rezultacie metaprogramy tworzą nasze własne światy.

Metaprogramy możemy wykorzystywać na dwa sposoby:

1. Do pracy nad samym sobą

Gdy poznamy według jakich metaprogramów działamy, będziemy bardziej świadomi swoich zachowań i dzięki temu będziemy mogli bardziej świadomie na nie wypływać oraz podejmować bardziej świadomie decyzje.

To z kolei pozwoli nam działać skuteczniej i z większą satysfakcją.

2. Do komunikowania się i wywierania wpływu na innych ludzi

Znając metaprogramy innych ludzi jesteśmy w stanie lepiej zrozumieć ich sposób myślenia i funkcjonowania. A wtedy możemy dopasować naszą komunikację do ich świata, dzięki czemu nasz przekaz spotka się ze znacznie większym zrozumieniem z ich strony.

W zależności od literatury i trenerów prowadzących kursy NLP wyróżnia się od kilku do kilkudziesięciu metaprogramów. W trakcie tego kursu poznasz kilkanaście metaprogramów, które najbardziej przydają się w życiu.

Zanim jednak przejdziemy do konkretnych metaprogramów, to w dzisiejszym module lekcyjnym zajmiemy się jednym z założeń NLP, które brzmi:

JEŻELI NASZ KOMUNIKAT (PRZEKAZ) NIE ZOSTAŁ WŁAŚCIWIE ZROZUMIANY PRZEZ ODBIORCĘ, TO WINA LEŻY PO NASZEJ STRONIE

Proponuję przeczytać powyższe założenie kilka razy. Ma ono diametralne znaczenie z punktu widzenia całego NLP. Jego sens jest taki, że to nadawca jest odpowiedzialny za to, jak jego komunikat zostanie odebrany i zrozumiany przez odbiorcę.

W tym momencie być może ktoś skomentuje to słowami: to przecież oczywiste. Niestety dla zdecydowanej większości ludzi wcale takie oczywiste to nie jest. Gdy komunikujemy się z drugą osobą i ona nas nie rozumie, to najczęściej winę za to zwalamy na tę drugą osobę.

Myślimy sobie: Przecież powiedziałem jasno co mam na myśli, Ona chyba specjalnie udaje, że mnie nie rozumie, Przecież on mówi od rzeczy, itd.

Najczęściej kłótnie wyglądają tak, że każda osoba mówi swoje i wkurza się, że druga strona jej nie rozumie. Powoduje to tylko zaostrzenie kłótni. Ale często podobnie wygląda to w mniej emocjonujących sytuacjach. Przekazujemy nasz komunikat (mówimy, piszemy, pokazujemy, itd.) i wydaje nam się oczywiste, że druga strona powinna go dokładnie zrozumieć. Gdy jednak tak się nie dzieje, to winę za to zwalamy na drugą stronę.

Zakłócenia w komunikacji mogą zachodzić na wielu jej etapach. Gdy nasze myśli zamieniamy w wypowiadane słowa (etap 1), już może dochodzić do zniekształceń, gdyż nie zawsze nasze słowa są w stanie w pełni wyrazić to, co mamy na myśli. Gdy nasz komunikat wysyłamy w świat (wypowiadając go, pisząc, itd.) (etap 2), to może dochodzić do kolejnego zakłócenia (gdy np. prowadzimy rozmowę w dużym hałasie). W końcu nasz komunikat dochodzi do odbiorcy i on ten komunikat interpretuje (etap 3) przy pomocy swojego umysłu (który posiada filtry w postaci metaprogramów). I tu również może dochodzić do zniekształceń.

***

Ćwiczenie 1

Zastanów się, który z trzech podanych wyżej etapów najczęściej powoduje zakłócenia w komunikacji w Twoich kontaktach z innymi ludźmi.

***

Jakie są konsekwencje zwalania winy za nieudany komunikat na drugą stronę?

Po pierwsze, nie zastanawiamy się, czy błąd tkwił po naszej stronie.

Po drugie, nie czujemy potrzeby naprawienia błędów w komunikacji.

Po trzecie, mamy pretensje do drugiej strony, że nas źle zrozumiała.

Po czwarte, mamy też żal, że druga strona nie postanowiła naprawić błędu w odbiorze komunikatu, który w naszym mniemaniu popełniła.

Jak widać te konsekwencje nie są zbyt miłe i w niektórych sytuacjach mogą skończyć się nawet zerwaniem znajomości z jakąś osobą.

Spójrzmy co się stanie, jeżeli uznamy, że to nadawca komunikatu (czyli my) popełnił błąd w komunikacji:

Po pierwsze, zastanawia się gdzie popełnił błąd.

Po drugie, pragnie podjąć kroki mające naprawić błąd.

Po trzecie, zaczyna baczniej zwracać uwagę na świat drugiej osoby, aby kolejny komunikat mógł być lepiej do niej dopasowany.

Po czwarte, nie ma pretensji do drugiej strony.

Prawda, że wygląda to dużo lepiej?

Tu jednak może pojawić się pytanie. A co jeśli faktycznie błąd tkwi po stronie odbiorcy? Oczywiście może się tak zdarzyć, ale tak naprawdę będzie to można sprawdzić, gdy spróbuje się przesłać ponownie komunikat kilka razy na kilka różnych sposobów. Dlatego warto jednak przyjąć zawsze na początek założenie, że to my musimy zmienić/udoskonalić nasz przekaz.

***

Na wesoło

Na stacji PKP pewien pan podchodzi do kasy i mówi:

Poproszę bilet.

A dokąd? - pyta kasjerka.

A co Pani taka ciekawska?

***

Przejęcie pełnej odpowiedzialności za to, jak nasz komunikat zostanie odebrany przez drugą stronę, nie jest łatwe. Z własnego doświadczenia wiem, że dużo zależy od naszej motywacji. Jeżeli sytuacja dotyczy osób, które lubimy i na znajomości z którymi nam zależy, wtedy łatwiej będzie nam wziąć odpowiedzialność za poprawienie komunikacji i podejmiemy wysiłek, aby ją poprawić, niż w przypadku osoby, która jest dla nas obojętna.

Motywacja może też zależeć od konsekwencji, jakie poniesiemy, jeżeli nie naprawimy błędu w komunikacji. Np. możemy nie lubić naszego szefa, ale jeżeli nie poprawimy komunikacji z nim, to możemy liczyć się z utratą pracy.

***

Ćwiczenie 2

Spróbuj sobie przypomnieć i zanotować na kartce jak najwięcej sytuacji, gdy komunikowałeś się z kimś (pojedynczą osobą lub grupą) i nastąpiły kłopoty z właściwym zrozumieniem Twojego komunikatu.

Przypomnij sobie jak twój komunikat został zniekształcony przy odbiorze. Przypomnij sobie na kogo w tych sytuacjach zwalałeś winę za brak porozumienia: na siebie czy na odbiorców.

Im więcej sytuacji uda Ci się wypisać, tym lepiej.

***

Zapewne jak u większości ludzi będziesz miał po tym ćwiczeniu zarówno sytuacje, gdzie brałeś na siebie winę za niepowodzenie komunikacji, jak i gdy zwalałeś ją na drugą stronę. Proponuję abyś zastanowił się od czego to mogło zależeć.

***

Ćwiczenie 3

Skup się teraz na tych sytuacjach z ćwiczenia poprzedniego, w których winę za niepowodzenie zwalałeś na drugą stronę. Wyobraź sobie, że cofasz się w czasie do tamtych sytuacji, do momentów, gdy dostrzegasz, że twój komunikat zostaje niewłaściwie odebrany. Przyjmij założenie, że błąd był po twojej stronie. Jak sądzisz, co takiego zrobiłeś niewłaściwie, że Twój komunikat nie został odebrany tak, jak tego chciałeś? Co należy zmienić, aby stał on się zrozumiały dla odbiorców?

Zastanów się nad tym jak najdokładniej dla każdej z tych sytuacji.

***

***

Ćwiczenie 4

Teraz proponuję abyś wybiegł oczami w przyszłość. Zastanów się, jakiego rodzaju sytuacje w przyszłości mogą prowadzić do błędnego odebrania Twojego przekazu (wykorzystaj do tego swoje doświadczenia z przeszłości). Czy będą to rozmowy z szefem, panią z urzędu skarbowego, własnym dzieckiem, itd.? Wypisz te sytuacje i zastanów się jak będziesz chciał w nich zareagować, znając już opisaną w tym module zasadę NLP.

***

Na koniec tej lekcji zachęcam Cię do puszczenia wodzy wyobraźni i zastanowienia się jakby wyglądał nasz świat, gdyby każdy na naszej planecie stosował się do zasady, że JEŻELI NASZ PRZEKAZ NIE ZOSTAŁ WŁAŚCIWIE ZROZUMIANY PRZEZ ODBIORCĘ, TO WINA LEŻY PO NASZEJ STRONIE.

Witam w drugiej lekcji internetowego kursu "ABC NLP"

Metaprogramy

Zgodnie z zapowiedzą z modułu pierwszego, dzisiaj zajmiemy się już konkretnymi metaprogramami.

Ogólne założenia metaprogramów

Większość metaprogramów posiada dwa przeciwstawne krańce:

1 --------------------------------- 2

Część ludzi znajduje się na jednym krańcu metaprogramu, część na drugim. Jednak najwięcej znajduje się w różnych miejscach na jego długości.

Z reguły tylko w przypadku kilku (3-4) metaprogramów każdy z nas znajduje się na którymś skraju. W większości metaprogramów znajdujemy się bardziej pośrodku.

Jeżeli ktoś ma dany metaprogram na którymś skraju, to dosyć łatwo możemy to zauważyć. Dlatego u każdej osoby należy analizować takie metaprogramy, które są u niej najbardziej widoczne (są najbardziej skrajne).

Przejdźmy teraz do pierwszego metaprogramu.

Metaprogram OD KU

Od --------------------------- Ku

Osoby mające metaprogram KU, to tacy, którzy mają cele i marzenia, do których dążą. Często nie zwracają one uwagi na możliwość wystąpienia problemów.

Z kolei osoby OD, to takie, które przed czymś uciekają. Osoby takie łatwo dostrzegają problemy.

Tak więc osoba KU może np. mieć takie cele:

Chcę być osobą bogatą.

Chcę mieć więcej pieniędzy.

Osoba OD ma z kolei cele:

Nie chcę być biedna.

Nie chcę być bez pieniędzy.

***

Ćwiczenie 1

Poniżej znajdziesz listę sytuacji (możesz do niej dodać własne propozycje). Zastanów się jak na te sytuacje będą reagować osoby KU, a jak osoby OD. Zapisz na kartce jak najwięcej zdań, jakie mogą wypowiadać te osoby.

Sytuacje:

samochód

praca

posiłki

wakacje

mieszkanie

pewność siebie

***

Przykład: samochód

Osoba KU: Chcę kupić nowy samochód. Chcę wymienić w moim samochodzie wycieraczki.

Osoba OD: Mam nadzieję, że mój samochód będzie jeszcze długo jeździł bez problemów. Muszę wykupić ubezpieczenie od kradzieży.

***

Ćwiczenie 2

Proponuję abyś zastanowił się, którym typem ty jesteś. Czy częściej wyobrażasz sobie do czego zdążasz, czy od czego uciekasz? A może jesteś gdzieś po środku? I jakie są tego konsekwencje?

***

W tym miejscu warto sobie zadać pytanie: kim lepiej być osobą KU czy OD? Okazuje się, że najlepsze efekty uzyskują osoby, które potrafią być zarówno KU jak i OD. Sprawdzono to kiedyś na grupie sportowców, którzy ulegli różnym kontuzjom. Podczas powrotu do zdrowia i rehabilitacji najlepsze efekty uzyskali ci z nich, którzy mieli z jednej strony wyznaczone cele, do których dążyli, a z drugiej strony czuli też potrzebę ucieczki przed niekomfortową sytuacją.

Podobnie było (i nadal jest) w moim przypadku. Ja jestem osobą KU. Czyli mam wyznaczone cele i marzenia, ku którym dążę. Jednak najlepsze efekty uzyskuję wtedy, kiedy dodatkowo otrzymuję kopa w postaci OD. Ma to miejsce wtedy, gdy coś mi się nie uda. Wtedy nie załamuję się, tylko wykorzystuję występujące negatywne emocje (złość, frustrację, gniew) aby się dodatkowo domotywować i z większą determinacją ruszyć do przodu.

Jeżeli ktoś dla odmiany jest typem OD, to warto, aby taka osoba nauczyła się również wyznaczać cele, do których chce dążyć.

Metaprogram OD - KU możemy stosować jako narzędzie automotywacji.

Opiszę to na przykładzie osoby nieśmiałej, która chce swoją nieśmiałość przezwyciężyć. Osoba taka może wypisał jak najwięcej zdań związanych z przezwyciężaniem nieśmiałości z pozycji zarówno KU jak i OD. W tym celu warto wziąć kartkę papieru, podzielić ją linią pionową na dwie części. Jedna część może mieć tytuł KU, a druga OD. Następnie w każdej z nich wypisać należy jak najwięcej zdań związanych z wychodzeniem z nieśmiałości.

Czyli można zacząć pisać np. tak:

KU

Chcę być osobą śmiałą.

Chcę mieć więcej znajomych.

Chcę mieć dziewczynę/chłopaka.

itd.

OD

Nie chcę być nieśmiały.

Nie chcę być samotny/a.

itd.

W kolumnie KU warto puścić wodze wyobraźni i wypisz tyle wspaniałych celów i marzeń, jakie chce się osiągnąć, ile tylko przyjdzie nam do głowy.

W kolumnie OD warto wypisać tyle sytuacji, od których pragnie się uciec, ile tylko przyjdzie do głowy. Można prześledzić swoje życie i wypisać wszystkie sytuacje, które nam nie odpowiadały i których chcielibyśmy w przyszłości uniknąć.

W zależności od tego, czy jest się osobą bardziej na KU czy OD, wpisywanie zdań w jednej kolumnie zapewne będzie szło łatwiej.

Stworzona przy pomocy powyższej metody lista KU i OD to narzędzie motywacyjne. Za każdym razem gdy najdą osobę nieśmiałą wątpliwości czy ma sens starać się wychodzić z nieśmiałości - może ona przejrzeć tę listę. Sama może ona zdecydować, czy będzie przeglądać obydwie kolumny, czy tylko jedną, czy wszystkie pozycje z kolumny, czy tylko wybrane. Ważne aby czytając poszczególne pozycje starać się odczuwać uczucia z nimi związane, które mogą stanowić impuls do poniesienia kolejnego wysiłku w celu przezwyciężenia swojej nieśmiałości.

***

Ćwiczenie 3

Wykorzystując opisaną wyżej metodę zastanów się jakie cele, plany lub inne rzeczy możesz spróbować przedstawić w postaci listy OD KU. Następnie zrób przynajmniej jedną taką listę.

***

Metaprogram OD KU u innych osób

W zależności od tego, czy inne osoby są bardziej na OD, czy na KU, inaczej będziemy się z nimi komunikować, a przede wszystkim inaczej je przekonywać do np. swoich pomysłów.

Weźmy oto taki przykład: Pracujemy jako agent ubezpieczeniowy i idziemy do dwóch klientów. Po krótkiej rozmowie zauważamy, że pierwszy z nich jest nastawiony na KU (mówi o tym, czego chce od życia), a drugi OD (mówi, czego chce uniknąć).

W przypadku klienta KU powinniśmy podkreślać, w jaki sposób wykupienie ubezpieczenia pomoże w realizacji jego celów i marzeń. Z kolei w przypadku klienta OD warto podkreślać, jakich nieszczęść uda mu się uniknąć, jeżeli wykupi polisę.

***

Ćwiczenie 4

Wymyśl kilka sytuacji z życia, gdy musisz kogoś do czegoś przekonać.

Zastanów się jak będziesz argumentować, gdy ta druga osoba będzie osobą KU, a jak gdy będzie osobą OD.

***

***

Ćwiczenie 5

Wypisz jak największą listę osób, które znasz (ta lista będzie wykorzystywana wielokrotnie podczas tego kursu). Zastanów się i napisz przy każdej osobie, czy jest ona bardziej na OD, czy bardziej na KU.

Gdy już to zrobisz, zastanów się, co z tego wynika dla Ciebie? Czy może to spowodować, że zmienisz w jakimś stopniu sposób komunikowania/argumentowania z tymi osobami?

***

Metaprogram Ja Inni

Ja ----------------------------- Inni

Osoby mające metaprogram Ja działają przede wszystkim przez pryzmat własnej osoby. Podejmując jakieś decyzje zastanawiają się najpierw, co z danej decyzji wyniknie bezpośrednio dla nich. Z kolei osoby mające metaprogram Inni w pierwszej kolejności zwracają uwagę na innych, ich odczucia i zachowania.

Osoby mające metaprogram Ja potrafią określić, czego pragną, jakie są ich priorytety i według nich działają. Osoby ukierunkowane na innych odznaczają się dużą empatią i ciągnie je do ludzi.

***

Ćwiczenie 6

Zastanów się, czy jesteś osobą o metaporogramie Ja czy Inni? Podaj przykłady z własnego życia, potwierdzające to. Jaki ma to wpływ na Twoje życie?

***

Tutaj ważna uwaga. Niektórzy mogą dojść do wniosku, że osoby o metaprogramie Ja są gorsze, gdyż są egoistami. A wcale tak nie musi być. Po prostu jedni mają taki metaprogram, a inni drugi.

***

Pół żartem

Znany pisarz zaprosił do siebie swojego przyjaciela na kawę. Przez dwie godziny rozmowy pisarz mówi tylko o sobie. W końcu po tych dwóch godzinach sam to zauważył, więc zwraca się do swojego przyjaciela:

No tak, ale cały czas mówimy tylko o mnie. Może teraz porozmawiamy o tobie. Co sądzisz o mojej najnowszej książce?

***

Metaprogram Ja - Inni u innych ludzi

Gdy zidentyfikujemy daną osobę jako Ja lub Inni to możemy uderzyć do niej z określoną argumentacją, co pokazuje znany już nam przykład agenta ubezpieczeniowego.

Agent ten w przypadku osoby o metaprogramie Ja będzie starał się jej pokazać, jakie korzyści odniesie ona osobiście z wykupienia polisy. Z kolei osobie o metaprogramie Inni agent będzie pokazywał, jakie korzyści odniosą bliscy klienta, jeżeli wykupi on ubezpieczenie.

***

Ćwiczenie 7

Wróć do listy swoich znajomych osób. Zastanów się, którzy z nich mają metaprogram Ja, a którzy Inni. Co z tego wynika dla Ciebie?

***

W tym module lekcyjnym poznałeś dwa podstawowe metaprogramy. Jutro poznasz następne.

Metaprogramy cd.

Ten moduł zaczynamy od kolejnego założenia dotyczącego metaprogramów:

W sytuacjach stresowych metaprogramy zamieniają się na przeciwne.

Oznacza to, że jeżeli ktoś ma np. metaprogram Ja, to w sytuacjach nietypowych, wywołujących dużo emocji i stresu zacznie działać według metaprogramu Inni.

To powoduje, że możemy błędnie interpretować metaprogramy innych osób, jak i swoje własne. Wynika to z tego, że to właśnie zachowania swoje jak i innych ludzi podczas sytuacji stresowych zapamiętujemy najłatwiej. W rezultacie możemy dojść do wniosku, że mamy odwrotny metaprogram, niż w rzeczywistości.

***

Ćwiczenie 1

Wróć do metaprogramów Ja-Inni oraz Od-Ku. Zastanów się czy w sytuacjach stresowych zdarzało Ci się postępować odwrotnie niż wskazywałby na to posiadany przez Ciebie metaprogram.

***

Przejdźmy teraz do omówienia kolejnych mteaprogramów.

Metaprogram Autorytet Zewnętrzny Wewnętrzny

Autorytet Zewnętrzny ----------------- Autorytet Wewnętrzny

Osoby o autorytecie zewnętrznym potrzebują aby ktoś potwierdzał słuszność ich decyzji. Osoby takie często radzą się innych, zbierają informacje w otaczającym ich świecie i opierają się na nich przy podejmowaniu decyzji. Z kolei osoby o autorytecie wewnętrznym w większym stopniu polegają na sobie. W pierwszej kolejności podejmują decyzje według własnego odczucia, co jest dla nich najlepsze.

***

Ćwiczenie 2

Zastanów się czy jesteś bardziej osobą o autorytecie zewnętrznym czy wewnętrznym.

***

Warto aby osoby o autorytecie zewnętrznym miały do dyspozycji takie autorytety, które faktycznie będą im w stanie pomagać w podejmowaniu właściwych decyzji. Dlatego jeśli jesteś osobą o autorytecie zewnętrznym to przeanalizuj z jakich autorytetów zewnętrznych korzystasz (osoby, media, itd.) i jak te autorytety dotychczas pomagały Ci podejmować słuszne decyzje. Czy warto może poszukać dodatkowych źródeł zewnętrznego autorytetu?

Osoby o autorytecie wewnętrznym mogą z kolei zastanowić się nad tym, jak ich własna ocena sytuacji jest słuszna i czy mogą coś zrobić, aby jeszcze skuteczniej polegać na sobie (np. w większym stopniu polegać na swojej intuicji).

Oczywiście każdy z tych metaprogramów może nieść negatywne konsekwencje. Osoby o autorytecie zewnętrznym mogą w zbyt dużym stopniu polegać na otoczeniu, równocześnie ujmując wagę swoim własnym odczuciom i sądom. Z kolei osoby o autorytecie wewnętrznym mogą negować docierające do nich z zewnątrz słuszne informacje (ja wiem wszystko najlepiej).

***

Ćwiczenie 3

Zastanów się czy w zależności od tego jaki metaprogram autorytetu posiadasz, zdarza Ci się ponosić negatywne konsekwencje danego metaprogramu.

***

Zachęcam Cię również do poeksperymentowania z niewykorzystywanym przez Ciebie na co dzień metaprogramem. Jeżeli masz autorytet zewnętrzny, to spróbuj od czasu do czasu kierować się swoim głosem wewnętrznym i odwrotnie. Może okaże się, że potrafisz działać i w jeden i w drugi sposób, dzięki czemu Twoje decyzje staną się jeszcze skuteczniejsze.

Autorytet zewnętrzny - wewnętrzny u innych

Jak można się łatwo domyśleć inaczej będzie wyglądało dogadywanie się z osobą o autorytecie zewnętrznym i wewnętrznym. W przypadku pierwszej osoby znany nam już agent ubezpieczeniowy będzie pokazywał, że jego firma ma wieloletnie doświadczenie (więc jest autorytetem na rynku ubezpieczeń), że on sam pracuje w tej branży od wielu lat i podpisał setki umów, pokaże różne raporty i artykuły z gazet, które potwierdzą, że warto ubezpieczyć się w jego firmie.

Z kolei w przypadku osoby o autorytecie wewnętrznym agent będzie starał się, aby to ta osoba sama uznała, że warto nawiązać współpracę z jego firmą. Agent będzie powoływał się na wiedzę, inteligencję i doświadczenie klienta (na pewno sam pan jest w stanie docenić ofertę naszej firmy.).

***

Ćwiczenie 4

Zastanów się jaki autorytet posiadają Twoi znajomi.

***

Metaprogram Proaktywność Reaktywność

Proaktywność ------------------------- Reaktywność

Zapewne nieraz miałeś okazję obserwować osoby, których wszędzie jest pełno, ciągle mają nowe pomysły, bardzo lubią zmiany. Stanowią one często siłę napędową działania grup (np. współpracowników w firmie).

Takie osoby mają metaprogram o nazwie Proaktywność. Nie lubią one czekać, ale same pragną podejmować działania i wyzwania. Ich przeciwieństwem są osoby reaktywne, które działają spokojnie, po zastanowieniu i najczęściej podążając za kimś, kto zrobił już to samo wcześniej.

Osoby proaktywne sprawdzają się bardzo dobrze na samodzielnych stanowiskach, wymagających dużej samodyscypliny i samomotywacji.

Sprawdzają się w pracy twórczej oraz we wszelkich działaniach wymagających podejmowania dużej inicjatywy z ich strony.

Z kolei osoby reaktywne dobrze sprawdzają się na stanowiskach, na których wymaga się wykonywania z góry ustalonych zadań. Dla tych osób ważne jest bezpieczeństwo oraz wiedza na temat tego, jakie będą konsekwencje podejmowanych przez nich działań (nie lubią ryzyka).

***

Ćwiczenie 5

Zastanów się czy jesteś osoba bardziej proaktywną czy bardziej reaktywną. Czy wygląda to tak samo we wszystkich sferach twojego życia?

***

Proaktywność Reaktywność u innych

Trudno sobie wyobrazić aby osoba reaktywna chciała sama pakować się w zupełnie nowe dla niej działania, nie mogąc korzystać z wcześniejszych doświadczeń innych osób. Jeżeli agent ubezpieczeniowy natrafi na taką osobę i będzie ją przekonywał do pierwszej w życiu polisy ubezpieczeniowej, to dobrze, aby pokazał jej, jak wiele innych osób już zdecydowało się na kupno tej polisy i jakie korzyści im ona przyniosła. Ideałem byłoby, gdyby ktoś ze znajomych takiego klienta już wcześniej wykupił u tego agenta podobną polisę.

Z kolei w przypadku osób proaktywnych agent powinien skupić się na innowacyjności produktu, na jego rewelacyjnych cechach i pokazaniu, że klient ma szansę stać się posiadaczem naprawdę dobrego produktu.

***

Ćwiczenie 6

Jestem ciekaw, czy wśród twoich znajomych przeważają osoby o nastawieniu proaktywnym czy reaktywnym? Zastanów się, jak rodzaj tego nastawienia wpływa na ich życie zawodowe i prywatne.

***

Metaprogram Zadania Związki

Zadania ---------------------------------- Związki

Osoby, dla których najważniejsze są zadania mają wyznaczony cel i za wszelką cenę dążą do niego. Liczy się dla nich efekt końcowy.

Natomiast w mniejszym stopniu skupiają się na tym, jak podczas pracy nad osiągnięciem celu będą wyglądać ich relacje z innymi ludźmi (np. współpracownikami).

Z kolei osoby nastawione na związki będą starały się aby w grupie panowała dobra atmosfera, aby nie dochodziło do zgrzytów i aby grupa (rodzina, itd.) mogła funkcjonować prawidłowo. Ostateczny cel ma w przypadku tych osób mniejsze znaczenie - ważniejsza jest sama droga dążąca do tego celu.

Ideałem jest jeżeli w grupie są osoby z obydwóch tych metaprogramów, gdyż ważne jest zarówno dążenie do celu, jak i odpowiednie relacje w grupie.

***

Ćwiczenie 7

Zastanów się jak to jest w Twoim przypadku. Czy wolisz realizować cele i jest to dla Ciebie najważniejsze? Czy też jednak wolisz postawić większy nacisk na relacje z innymi ludźmi, aby jak najlepiej czuli się współpracując z Tobą?

***

Zadania - Związki u innych

Osoby nastawione na związki będą lepiej dogadywały się z osobami o takim samym nastawieniu. Podobnie osoby nastawione na zadania wolą współpracować z innymi zadaniowcami. Jednak jak już napisałem wyżej, najlepsze efekty grupy uzyskują jeżeli są w niej osoby obydwóch typów.

Jeżeli nasz agent spotka osobę nastawioną na zadania, to będzie jej pokazywał jakie korzyści i cele uda się tej osobie uzyskać wykupują polisę. Z kolei w przypadku osób nastawionych na związki agent powinien zadbać o miłą atmosferę spotkania, aby zyskać jak największą sympatię klienta.

***

Ćwiczenie 8

Czy wśród Twoich znajomych są osoby będące typowymi zadaniowcami lub związkowcami :-)

***

Na koniec tego modułu lekcyjnego zachęcam Cię również abyś przeanalizował wszystkie dotychczas poznane metaprogramy na osobach publicznych, których nie znasz osobiście, ale które możesz obserwować poprzez środki masowego przekazu.

Metaprogramy cd

W tym module lekcyjnym poznasz pozostałe metaprogramy. Są to metaprogramy, których znaczenie jest nieco mniejsze, niż tych omówionych w poprzednich modułach. Ponieważ jest ich sporo, to aby nie zwiększać objętości tego modułu, nie umieszczam już przy każdym metaprogramie ćwiczeń do niego. Dlatego zachęcam do wykorzystania ćwiczeń opisanych w dwóch poprzednich modułach.

Podczas nauki poniższych metaprogramów może okazać się, że któreś z nich szczególnie Cię zainteresują z jakiegoś powodu (np. okaże się, że Ty lub ktoś z Twoich znajomych często je wykorzystuje w swoim życiu).

W takiej sytuacji proponuję dłużej zatrzymać się nad takim metaprogramem i przemyśleć kwestie z nim związane.

Metaprogram Ogół Szczegół

Ogół -------------------------------------- Szczegół

Są osoby, które myślą w sposób bardziej ogólny, generalizując. Dla nich liczy się możliwość spojrzenia na daną sytuację w taki sposób, aby móc ją w całości objąć. Są też osoby, które wolą wchodzić w szczegóły i detale. Zamiast ogólnych informacji na jakiś temat, szukają informacji szczegółowych.

Osoby nastawione na ogół lepiej radzą w sobie w sytuacjach, gdy trzeba np. zarządzać grupą ludzi. Z kolei osoby nastawione na szczegóły dobrze sprawdzają się na stanowiskach wymagających dużej wiedzy specjalistycznej.

Jeżeli nasz agent ubezpieczeniowy spotka na swojej drodze osobę nastawioną na ogół, to powinien takiej osobie przedstawić całościową wizję ubezpieczenia, nie wchodząc za bardzo w szczegóły. W przypadku osoby o metaprogramie szczegóły będzie to wyglądać odwrotnie - agent powinien skupić się na tych szczegółach ubezpieczenia, które najbardziej interesują klienta.

Metaprogram Podobieństwa Różnice

Podobieństwa ----------------------------------- Różnice

Ja jestem osobą nastawioną na różnice. Gdy np. oglądam jakie buty mają na sobie osoby, z którymi rozmawiam, to zwracam uwagę na to, czym te budy różnią się od siebie. Jestem w stanie znacznie łatwiej wyłapywać to, co jest innego, nawet jeżeli różnice są niewielkie.

Z kolei osoby mające mataprogram podobieństwa będą szukały podobieństw między np. różnymi przedmiotami czy sytuacjami.

Osoby o metaprogramie różnice dobrze nadają się do pracy kreatywnej i innowacyjnej, wymagającej pójścia w nowe kierunki. Z kolei osoby nastawione na podobieństwa lepiej sprawdzają się tam, gdzie dba się o zachowanie statusu quo.

Agent ubezpieczeniowy spotykając osobę nastawioną na różnice pokaże jej, czym jego polisa różni się od oferty innych firm ubezpieczeniowych. Z kolei w przypadku osoby nastawionej na podobieństwa będzie pokazywał jak jego polisa jest podobna do czegoś, co klient już dobrze zna (np. umowy kredytowej).

Metaprogram Przeżywanie i organizacja czasu

Przeszłość ---------- Teraźniejszość ---------------- Przyszłość

Ten metaprogram pokazuje, czy dana osoba bardziej odnosi się do tego co było (jak to dobrze było za komuny), czy do tego co jest obecnie (jest fajnie), czy też do przyszłości (wtedy będę mógł to zrobić).

Osoby myślące przeszłością starają się w niej szukać inspiracji do działania. To ich przeszłe doświadczenia mają decydujące znaczenie przy podejmowaniu kolejnych decyzji.

Osoby żyjące chwilą obecną podejmują decyzje przez pryzmat swojej obecnej sytuacji. Tak więc jeżeli ta sytuacja zmienia się, to ich decyzje też zmieniają się.

Natomiast osoby patrzące w przyszłość podejmują decyzje w oparciu o to, co ich zdaniem wydarzy się w przyszłości. Często są to osoby mające wizje i plany na przyszłość.

Jeżeli agent ubezpieczeniowy spotka osobę myślącą przeszłością, to powinien powoływać się na doświadczenia z przeszłości (dlaczego osoby, które kupiły kiedyś polisę, mogą teraz spać spokojnie). W przypadku osób żyjących chwilą obecną powinien on zwracać uwagę na panujące obecnie warunki, które wymuszają konieczność wykupienia polisy. Z kolei osobom, które żyją przyszłością agent powinien pokazać, co zyskają w przyszłości dzięki wykupieniu polisy.

Metaprogram Ile razy

1 ----------------------------------->

Ten metaprogram określa to, ile razy ktoś coś robi. Są osoby, które np. gdy po raz pierwszy usłyszą o jakimś nowym produkcie, to od razu decydują się na jego zakup. Są i osoby, które potrzebują usłyszeć o nim wiele razy, aby w końcu do niego przekonać się. Są osoby, które gdy decydują się coś zrobić, to robią to od razu za pierwszy razem, są osoby, które zabierają się do tego po kilka razy, ale są i takie, które próbują zacząć coś robić ciągle od nowa i nigdy nie kończą.

Metaprogram ile razy może mieć duży wpływ na nasze życie. W sytuacjach wymagającej szybkiej nauki nowych rzeczy, lepiej poradzą sobie osoby mające jak najmniejszą ilość powtórzeń. Z drugiej strony osoby mające dużą ilość powtórzeń mogą trudniej zrażać się niepowodzeniami - mimo wielu niepowodzeń ciągle zaczynają od nowa.

Agent ubezpieczeniowy mający do czynienia z osobą, która już za pierwszym razem robi to, co należy, nie powinien mieć kłopotu z podpisaniem z nią umowy, jeśli tylko przekona ją do swojej oferty. Z kolei koszmarem dla niego może okazać się osoba, która bardzo wiele razy będzie powtarzać tą samą czynność. Może okazać się, że w jej przypadku agent będzie musiał taką osobę odwiedzić kilka razy, aby w końcu podpisała ona polisę. W takiej sytuacji namawianie takiej osoby do jak najszybszego podpisania umowy raczej nie przyniesie pozytywnych efektów. Należy zamiast tego uzbroić się w cierpliwość.

Metaprogram Koszt Wygoda

Koszt ------------------------------------ Wygoda

Osoby mające metaprogram koszt podejmują decyzje w oparciu o jej koszty. Zwracają uwagę na to, ile ich będzie kosztować podjęcie takiej, a nie inne decyzji. Z kolei osoby nastawione na wygody kierują się tym, aby w wyniku podjęcia określonej decyzji musiały podejmować jak najmniej wysiłku.

Agent ubezpieczeniowy mający do czynienia z osobą zwracającą uwagę na koszty powinien uspokoić ją, że koszty polisy są minimalne. Z kolei w przypadku osoby nastawionej na wygody agent powinien zwrócić uwagę na łatwość podpisania umowy (w domu klienta), łatwość dokonywania wpłat, itd.

Metaprogram Żart Powaga

Żart ------------------------------------- Powaga

Zapewne wśród swoich znajomych masz osoby, które zawsze są poważne, ale również osoby, które wszystko potrafią zamienić w żart. Jak możesz się domyślić osoby te reprezentują przeciwstawne bieguny metaprogramu Żart Powaga.

W zależności od sytuacji raz lepiej sprawdza się metaprogram żart, a kiedy indziej metaprogram powaga. Pierwszy z nich warto stosować w sytuacjach mniej formalnych lub w grupach ludzi, którzy dobrze się znają. Z kolei metaprogram powaga lepiej stosować w przypadku oficjalnych spotkań i z osobami, które dopiero poznaliśmy.

Agent ubezpieczeniowy mając do czynienia z żartownisiem powinien sam dużo żartować, aby klient poczuł w nim bratnią duszę. W przypadku osoby poważnej i agent powinien zachowywać się poważnie.

Metaprogram Wyjątek Reguła

Wyjątek ----------------------------------------- Reguła

Ten metaprogram jest w pewnym stopniu podobny do metaprogramu podobieństwa i różnice, aczkolwiek nie jest to to samo. Osoby mające metaprogram reguła szukają w otaczającym ich świecie reguł, według których mogą postępować. Osoby wyjątkowe z kolei wolą postępować w sposób nieszablonowy, wbrew większości. Te drugie osoby sprawdzają się w pracy kreatywnej, te pierwsze w pracy wymagającej postępowania według instrukcji.

Agent ubezpieczeniowy mający do czynienia z osobą nastawioną na reguły będzie zwracał uwagę na reguły, które nakłaniają do zakupu polisy (np.

reguła, że należy troszczyć się o swoją rodzinę). Osobę nastawioną na wyjątki agent będzie przekonywał poprzez pokazanie dlaczego jego oferta jest taka wyjątkowa.

I tak oto poznałeś resztę metaprogramów. W następnym module lekcyjnym przejdziemy do tematyki dopasowywania.

Dopasowanie

Jednym z oferowanych przez NLP narzędzi do lepszego porozumiewania się z innymi ludźmi jest stosowanie tzw. dopasowania. Polega ono na tym, że dopasowujemy nasze zachowanie do zachowania drugiej osoby.

Dopasowanie to może dotyczyć takich elementów jak:

dopasowanie głosem

dopasowanie treścią

dopasowanie emocjami

dopasowanie ciałem

dopasowanie oddechem.

Znaczenie komunikacji

Zgodnie z badania przeprowadzonymi w wielu krajach w komunikacji znaczenie mają:

7 proc. - słowa

38 proc. - ton głosu

55 proc. - mowa ciała

Jak widać słowa stanowią zaledwie 7 proc. całego komunikatu. To

dlatego dopasowania głosem i ciałem mogą być bardzo skuteczne.

Dopasowanie głosem

Wyobraźmy sobie następującą sytuację. Rozmawiają dwie osoby, z których jedna mówi bardzo szybko (jak karabin maszynowy). Z kolei druga osoba mówi powoli, dokładnie zastanawiając się nad każdym słowem. Zapewne domyślasz się, że tym dwóm osobom nie będzie łatwo porozumieć się ze sobą.

***

Ćwiczenie 1

Przejrzyj listę swoich znajomych i zastanów się, którzy z nich mają różny od Ciebie sposób mówienia - mówią szybciej, wolniej, ciszej, głośniej, spokojniej, z większą energią.

***

Dopasowanie głosem polega na tym aby zacząć mówić w podobny sposób jak Twój odbiorca.

Tu jednak bardzo ważna uwaga odnosząca się do wszelkich form dopasowania: Dopasowanie nie powinno polegać na 100 procentowym małpowaniu zachowania drugiej osoby.

Taki sposób dopasowania ze względu na to, że jest sztuczny, jest przeważnie od razu dostrzegany przez drugą osobę i zamiast poprawić komunikację, jeszcze ją utrudni, gdyż druga osoba zacznie zastanawiać się, co my robimy.

Dlatego zamiast tego starajmy się dopasować w pewnym stopniu, najlepiej takim, który dla nas jest naturalny. A zatem jeśli rozmawiamy z osobą, która jąka się, to nie zaczynajmy się jąkać. Jeśli natomiast rozmawiamy z osobą, która mówi głośno to i my może zacząć tak mówić, chyba, że nasze warunki głosowe powodują (np. mamy chrypkę), że będzie to brzmieć nienaturalnie.

***

Pół żartem

Facet dostał strasznej chrypki. Ledwo mógł cokolwiek szeptem powiedzieć. Więc poszedł do prywatnego gabinetu lekarskiego. Dzwoni do drzwi. Otwiera mu żona lekarza. Facet ledwo słyszalnym głosem pyta się:

Czy jest pani mąż?

Żona na to odpowiada równie cichym głosem:

Nie ma! Wchodź pan!

***

Aby móc dopasowywać się do innych przy pomocy głosu, należy zwracać uwagę na to, w jaki sposób inni do nas mówią. Dlatego warto wyrobić sobie nawyk, aby na początku każdej rozmowy zidentyfikować sposób mówienia naszego odbiorcy i wtedy możemy zacząć się do niego dopasowywać.

***

Ćwiczenie 2

Poczynając od teraz w kontaktach z innymi ludźmi staraj się dostrzegać w jaki sposób oni do Ciebie mówią. Zacznij też zwracać uwagę na to, jak mówią osoby występujące w telewizji i w radiu.

Dopasowanie głosem może polegać na dopasowaniu:

głośnością mówienia

szybkością mówienia

tonem mówienia

akcentem

emocjami (spokój, dynamika, itd.)

***

Ćwiczenia 3

Zastanów się jaki jest Twój typowy sposób mówienia. Jak szybko mówisz, jak głośno, z jakimi emocjami. Następnie poćwicz na głos inne sposoby mówienia wykorzystując różne elementy dopasowania głosem. Zwróć uwagę, które z nich sprawiają Ci łatwość (są naturalne), a w których czujesz się mniej pewnie (są bardziej sztuczne).

***

Tak więc od teraz możesz już zacząć dopasowywać się do innych za pomocą głosu.

***

Ćwiczenie 4

Obserwuj jak inni dopasowują się do siebie głosem. Zwróć uwagę czy zdarza się to często czy rzadko.

***

Dopasowanie treścią

Kolejnym sposobem dopasowania się jest dopasowanie się poprzez treść komunikatu. Jedną z form takiego dopasowania się jest wykorzystywanie metaprogramów. Czyli po zidentyfikowaniu metaprogramów danej osoby dopasowujemy się do niej poprzez przekazywanie jej treści w formie dopasowanej do jej filtrów.

Następnym sposobem dopasowania się jest wykorzystanie tzw.

dominującego systemu reprezentacji, jaki posiada dana osoba. Ponieważ jednak tym systemem zajmiemy się później, więc wtedy wrócimy do tego tematu.

Teraz za to zajmiemy się wykorzystaniem charakterystycznych dla danej osoby słów. Być może zwróciłeś uwagę na to, że wiele osób podczas rozmów wypowiada specyficzne dla siebie słowa. Słowa te często nic nie wnoszą do rozmowy, jednak dla danej osoby są czymś naturalnym. Ja np. często podczas rozmowy powtarzam zwrot po prostu. Dlaczego tak robię? Bo po prostu tak robię :-). Wśród moich znajomych są osoby, które używają też takich słów jak: wiesz, rozumiesz, pewnie.

***

Ćwiczenie 5

Przejrzyj listę swoich znajomych i zastanów się, czy ktoś z nich posiada takie charakterystyczne dla niego słowa i zwroty. Zanotuj je.

***

Do osób posiadających takie słowa i zwroty możemy zacząć dopasowywać się poprzez używanie samemu tych zwrotów w rozmowie z nimi.

Jeszcze inny sposób na dopasowanie treścią może być związany ze sposobem budowania zdań przez naszych rozmówców. Są osoby, które mówią zdania krótkie, są i osoby, które mówią zdania długie, wielokrotnie złożone.

***

Ćwiczenie 6

Zastanów się czy istnieją może jeszcze jakieś inne elementy treści wypowiedzi, które można zastosować do dopasowania się.

***

W następnym module lekcyjnym poznasz kolejne formy dopasowania się.

Dopasowanie cd

Przechodzimy do kolejnej formy dopasowania.

Dopasowanie emocjami

W poprzednim module lekcyjnym zwróciłem uwagę na to, że sposób wypowiadania się może być związany z pewnymi emocjami (spokój, dynamika, itd.). Tym razem chciałbym zająć się tematem emocji w szerszym kontekście - mianowicie całej naszej postawy. Nie wiem czy zauważyłeś, że często to, od jakich emocji zaczynamy rozmowę z kimś, powoduje, że to takie emocje rządzą potem rozmową. Tak więc jeżeli rozpoczynamy rozmowę w sposób radosny, to najprawdopodobniej cała rozmowa będzie tak przebiegać.

Emocje jakie mogą pojawiać się podczas rozmowy możemy umownie podzielić na:

emocje negatywne

emocje neutralne (ewentualnie brak emocji)

emocje pozytywne

***

Ćwiczenie 1

Przypomnij sobie kontakty z różnymi ludźmi z ostatniego miesiąca i jakie emocje rządziły poszczególnymi rozmowami? Z czego to wynikało?

Kto nadawał ton określonym emocjom podczas kontaktu?

***

Najczęściej emocje negatywne pojawiają się w kontaktach z osobami, których nie lubimy lub w sytuacjach dla nas nieprzyjemnych. Emocje neutralne towarzyszom najczęściej kontaktom z przypadkowymi osobami (np. sprzedawczynią w sklepie, taksówkarzem). Z kolei emocje pozytywne towarzyszom sytuacjom, gdy spotykamy się z osobami, które lubimy.

Zanim zaczniemy dopasowywać się do emocji drugiej osoby, musimy je najpierw zidentyfikować, dlatego warto wyczulić się na obserwowanie, w jakich emocjach jest nasz rozmówca na początku rozmowy. Może się jednak okazać, że nie za bardzo mamy ochotę wchodzić w podobne emocje, szczególnie gdy są one negatywne.

***

Ćwiczenie 2

Zacznij zwracać uwagę na to, jak ludzie dopasowują się do siebie podczas rozmów poprzez emocje. Włącz telewizor na jakieś programy publicystyczne, gdzie do studia zaprasza się kilku gości, którzy między sobą dyskutują (często w dużych emocjach).

***

Weźmy taki oto przykład. Siedzimy w przychodni i chcemy nawiązać dobry kontakt z innymi pacjentami. O czym tacy pacjenci najczęściej rozmawiają? Oczywiście o swoich chorobach, o tym jak jest im ciężko i o kiepskiej sytuacji służby zdrowia. Może się okazać, że jeśli zdecydujemy dopasować się do nich, to zaczniemy się razem z nimi tak dołować, że znacznie więcej stracimy (poprzez wpadnięcie w kiepski nastrój), niż zyskamy dzięki dopasowaniu się. Dlatego w niektórych sytuacjach może okazać się, że będziemy woleli nie dopasowywać się emocjami do drugiej strony. Ewentualnie w takich sytuacjach możemy dopasować się tylko na pewien czas po to, aby następnie doprowadzić do tzw. prowadzenia, kiedy to druga osoba zacznie podążać za nami (prowadzeniem zajmiemy się w kolejnym module).

***

Ćwiczenie 3

Podczas rozmów z innymi osobami zacznij dopasowywać się do nich poprzez emocje i obserwuj jakie przyniesie to wyniki.

***

Dopasowanie ciałem

Kolejną formą dopasowania jest dopasowanie ciałem. Polega ono na przybraniu podobnej postawy/pozycji, co osoba, z którą rozmawiamy.

Jeżeli np. nasz rozmówca siedzi ze skrzyżowanymi nogami, to my również możemy skrzyżować nogi.

***

Ćwiczenie 4

Zacznij obserwować innych ludzi podczas rozmów i zwracaj uwagę na to, jak się do siebie dopasowują. Okaże się, że w miarę zyskiwania wprawy w obserwacji, zaczniesz zauważać coraz więcej dopasowań ciałem między ludźmi.

***

Ważne jest jednak to, aby dopasowując się ciałem nie robić tego w sposób sztuczny. Jeśli przybraliśmy podobną postawę do naszego rozmówcy, ale źle czujemy się w tej postawie, to zamiast zajmować się rozmową, będziemy skupiać się na niewygodnej pozycji. Dlatego w takiej sytuacji radzę wycofać się z takiej pozycji i skorzystać z mniejszych form dopasowania.

***

Ćwiczenie 5

Zacznij dopasowywać się ciałem do swoich rozmówców i poczuj, w jakich pozycjach czujesz się dobrze, a jakie są dla Ciebie trudne do utrzymania.

***

Dzięki temu ćwiczeniu będziesz w stanie w przyszłości z góry ocenić czy jesteś w stanie dopasować się do pozycji innej osoby w sposób komfortowy dla Ciebie, czy nie.

Gdy zbyt gwałtownie próbujemy dopasować się ciałem do drugiej osoby, to ona najczęściej to zauważa i uznaje nasze zachowanie jako coś dziwnego. Dlatego osobiście polecam rozpoczynanie dopasowanie ciałem od dopasowania nachyleniem górnej części ciała (od pasa w górę), gdy rozmawiamy na siedząco. W takiej sytuacji mamy do wyboru trzy warianty:

pochylenie się do przodu w stronę rozmówcy

postawa wyprostowana

odchylenie się do tyłu.

Gdy nasz rozmówca pochyla się w naszym kierunku, to jest naturalne, że my nachylamy się w jego stronę. Dlatego ten wariant dopasowania jest bardzo prosty i naturalny.

***

Ćwiczenie 6

Podczas rozmów na siedząco zwracaj uwagę na położenie górnej części ciała rozmówców i dopasuj się do ich położenia.

Kolejną prostą formą dopasowania, gdy siedzimy, jest ułożenie nóg:

nogi skrzyżowane

nogi obok siebie.

Nogi możemy skrzyżować w ten sam sposób co rozmówca (czyli określona noga jest zakładana na drugą nogę). Ale nawet założenie nóg na odwrót jest już pewną formą dopasowania.

***

Ćwiczenie 7

Zacznij dopasowywać się do rozmówców nogami.

***

Dopasowanie podświadome

Chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze ważną rzecz. Dzięki praktykowaniu zawartych w tym kursie ćwiczeniom będziesz w stanie dopasowywać się do innych ludzi w sposób świadomy. Jednak moje doświadczenia pokazują, że najlepsze dopasowania zachodzą na poziomie podświadomym - kiedy to nasza podświadomość bez pomocy naszego umysłu świadomego dopasowuje się do innej osoby. Robi to ona w 100 proc. w sposób naturalny, ale też znacznie skuteczniej niż my. Można w takim razie zadać sobie pytanie - dlaczego w ogóle dopasowywać się w sposób świadomy?

Powód jest prosty - podświadomość dopasowuje nasze ciało do naszych rozmówców tylko czasami. Tymczasem świadomie możemy dopasowywać się cały czas.

Jeżeli to nasza podświadomość doprowadziła do dopasowania się nas do innej osoby, wtedy możemy zrobić następującą rzecz - uświadomić sobie, że doszło do dopasowania i wykorzystać to do naszych celów (np.

przekonania drugiej osoby do czegoś).

***

Ćwiczenie 8

Zacznij zwracać uwagę na to, czy dopasowujesz się podświadomie do innych ludzi.

***

Zerwanie dopasowania

Dopasowanie możemy też wykorzystać w drugi sposób, do zerwania kontaktu. Jeżeli rozmawiamy z kimś i nie chcemy tej rozmowy dalej kontynuować, ale nie wiemy za bardzo jak ją zakończyć, to przyjęcie postawy będącej przeciwieństwem dopasowania może spowodować, że druga strona poczuje się niekomfortowo i sama zdecyduje się na zakończenie kontaktu.

***

Ćwiczenie 9

Podczas kontaktów, których nie chcesz kontynuować staraj odpasować się od rozmówcy i zobaczyć, jakie będą tego efekty.

***

W następnym module lekcyjnym zajmiemy się pozostałymi formami dopasowania oraz tzw. prowadzeniem.

Dopasowanie przez oddech

Kolejnym sposobem dopasowania się do rozmówcy jest oddychanie w takim samym rytmie co on. Z moich własnych doświadczeń wynika, że jest to najtrudniejsza forma dopasowania. Jej trudność wynika chociażby z tego, że wcale nie jest tak łatwo dostrzec w jakim tempie oddycha druga osoba. Istnieją dwa podstawowe sposoby na obserwowanie tego:

1. Obserwowanie poruszania się (podnoszenia i opuszczania) barków.

2. Obserwowanie poruszania się klatki piersiowej. Ten sposób ma dwa spore minusy. Jeżeli druga osoba ma na sobie grube ubrania, to może nie być widać ruchów klatki piersiowej. Ponadto jest raczej niewskazane, aby mężczyźni obserwowali w ten sposób oddech kobiet, gdyż może to być przez nie odebrane jako gapienie się na biust, a wtedy o jakimkolwiek dopasowaniu można zapomnieć :-)

***

Ćwiczenie 1

Zacznij obserwować w jakim tempie oddychają osoby, z którymi rozmawiasz.

***

Jeśli już uda nam się dostrzec, w jakim tempie oddycha druga osoba, to możemy zacząć się do niej dopasowywać, zrównując nasze tempo oddechu z jej. I tutaj pojawia się kolejny problem. Gdy świadomie skupiamy się na kontrolowaniu swojego oddechu, to często utrudnia nam to możliwość myślenia o czymś innym (o rozmowie). Ponadto gdy po jakimś czasie przestaniemy świadomie kontrolować swój oddech, to nie mamy gwarancji, że nasza podświadomość zacznie sterować oddechem w tym samym tempie, co nasza świadomość.

***

Ćwiczenie 2

Zacznij dopasowywać się do innych przy pomocy oddechu i zobacz jak Ci to wychodzi.

***

Generalnie stosowanie dopasowania przez oddech zalecam jako narzędzie dla zaawansowanych.

Dopasowanie przez wygląd

Formą dopasowania do innych osób może też być nasz ubiór. Pamiętam taką oto podobno autentyczną historię. W początkach istnienia firmy Microsoft jej kierownictwo umówiło się na spotkanie z kierownikami firmy IBM. Kierownicy IBM wiedzieli, że ci z Microsoftu chodzą w dżinsach, a ci z Microsoftu wiedzieli, że ci z IBM chodzą w garniturach. Dlatego na spotkanie ludzie z Microsoftu ubrali się w garnitury, a z IBMa w dżinsy. Chyba łatwo wyobrazić sobie można zdziwienie jednych i drugich, gdy się spotkali.

Powyższa historia jest przykładem tego, jak próba dopasowania może skończyć się niepowodzeniem. Pokazuje ona jednak ideę dopasowania przez wygląd. Prawda jest taka, że często oceniamy ludzi na podstawie ich wyglądu. Dlatego sterując swoim wyglądem możemy również sterować tym, jak inni będą nas postrzegać

***

Ćwiczenie 3

Przygotowując się do szczególnie ważnych spotkań zastanów się, jak najlepiej ubrać się z punktu widzenia zbudowania jak najlepszego kontaktu z odbiorcami.

***

Inne formy dopasowania

Istnieją jeszcze inne formy dopasowania. Jedną z nich mogą być np. wspólne zainteresowania. Jeżeli wiemy, że nasz rozmówca ma określone zainteresowania, to możemy zacząć je z nim dzielić.

***

Ćwiczenie 4

Zastanów się, czy mogą być jeszcze jakieś inne formy dopasowania.

Jakie?

***

Prowadzenie

Prowadzenie występuje po dopasowaniu. Polega na tym, że jeżeli dopasujemy się do drugiej osoby, to następnie możemy doprowadzić do sytuacji, że będzie ona podążać za nami, gdy zaczniemy zmieniać dopasowanie.

Weźmy taki oto przykład z życia wzięty. Ktoś się na nas wydziera (np.

teściowa). Najpierw dopasowujemy się do tej osoby emocjami. Tak więc i my zaczynamy mówić do niej podniesionym głosem. Jednak po pewnym czasie zaczynamy stopniowo obniżać emocje w naszym głosie i obserwujemy, czy ta druga osoba w sposób nieświadomy również zaczyna to robić. Jeśli okaże się, że nie to, zaczynamy wszystko od początku, aż do skutku.

Z własnego doświadczenia wiem, że prowadzenie jest trudną sztuką i udaje się tylko czasami. Warto ją stosować wtedy, gdy chcemy zmienić postawę drugiej osoby na bardziej dla nas pozytywną. Podawałem we wcześniejszym module przykład przychodni i narzekających pacjentów.

Wiedząc na czym polega prowadzenie możemy najpierw dopasować się do nich emocjami i treścią, aby poczuli, że jesteśmy z nimi, a następnie starać się stopniowo przechodzić do coraz bardziej pozytywnych tematów, aby te osoby wyprowadzić z myśli negatywnych.

***

Ćwiczenie 5

Zacznij ćwiczyć prowadzenie w rozmowach, które chciałbyś w jakimś stopniu zmienić (np. rodzaj emocji). Zobacz jakie to przyniesie efekty i nie poddawaj się, jeżeli z początku będą one niewielkie.

Nieświadomość

W NLP bardzo istotną rolę odgrywa podział naszego umysłu na część świadomą i nieświadomą. Będzie on wykorzystywany wielokrotnie podczas dalszych części tego kursu. Dlatego ten moduł lekcyjny został w całości poświęcony właśnie nieświadomości.

Według NLP (jak i zresztą wielu innych koncepcji i modeli) nasz umysł dzielimy na dwie części - świadomą i nieświadomą.

Część świadoma to ta część naszego umysłu, którą zajmujemy się w sposób świadomy. Jeżeli teraz czytasz te słowa, to robisz to umysłem świadomym. Jeżeli teraz zdecydujesz się podnieść do góry prawą rękę, to decyzję tę podejmuje umysł świadomy. A zatem to wszystko, co możesz świadomie zrobić, to stanowi Twój umysł świadomy.

***

Ćwiczenie 1

Weź kartkę i wypisz jak najwięcej czynności, które jesteś w stanie wykonywać w sposób świadomy.

***

Wróćmy do przykładu z ręką. O ile decyzję o podniesieniu ręki podjęliśmy w sposób świadomy, to o tyle całą pracą związaną z poruszaniem poszczególnych mięśni (zginaniem, prostowaniem, dokonaniem obliczeń, jak je zginać, z jaką siłą, itd.) zajmował się już nasz umysł nieświadomy. To on zajmuje się zarządzaniem pracą naszego organizmu - steruje poszczególnymi układami (oddechowym, krążenia, immunologicznym, itd.). Czasami zdarza się, że umysł świadomy i podświadomy mogą częściowo zastępować się. Tak jest np. w przypadku oddychania, które normalnie przebiega na poziomie nieświadomym, ale mamy też możliwość sterowania nim w sposób świadomy.

***

Na wesoło

Blondynka poszła do fryzjera z walkmanem i słuchawkami na uszach.

Poprosiła aby fryzjer ostrzygł ją, ale aby w żadnym wypadku nie zdejmował jej z uszu słuchawek. Fryzjer zaczął ją strzyc. Niestety słuchawki bardzo mu przeszkadzały, więc niepomny na ostrzeżenie blondynki, w pewnym momencie zdjął jej słuchawki z uszu. W tym momencie blondynka padła martwa na podłogę.

Przerażony fryzjer sięga po słuchawki, przykłada je do swoich uszu i słyszy wydobywający się z nich głos:

- Wdech, wydech, wdech, wydech ....

***

Jednak praca naszego umysłu nieświadomego nie ogranicza się tylko do sterowania pracą naszej fizjologii. Nieświadomy umysł zbiera i analizuje wszelkie bodźce docierające do nas z otoczenia. W odróżnieniu od umysłu świadomego, który w danym momencie może skupić się na kilku bodźcach (np. jadącym ulicą samochodzie, słyszaną muzyką, kilku przechodniach), umysł nieświadomy w ciągu każdej sekundy jest w stanie odebrać i przeanalizować tysiące bodźców. Przydaje się to chociażby w sytuacjach ekstremalnych. Zapewne zdarzyło Ci się przynajmniej raz w życiu, że Twój umysł podświadomy instynktownie zamknął twoje oczy, aby uchronić je przed jakimś niebezpieczeństwem (chociażby lecącą w ich stronę kroplami wody). Instynktowne działanie naszego umysłu nieświadomego szczególnie często było wykorzystywane przez naszych przodków, którzy aby przeżyć w buszu, potrzebowali stale korzystać ze swojego instynktu.

Kolejne zastosowanie umysłu nieświadomego to magazyn nieograniczonej pamięci. Praktycznie wszystko, co kiedykolwiek do nas dotarło w postaci jakiś bodźców (wzrokowych, dotykowych, węchowych, słuchowych) zostało zapamiętane przez nasz mózg.

I w końcu umysł nieświadomy w oparciu o wszelkie docierające do niego informacje/bodźce potrafi tworzyć - programy - według, których później działa. Takimi programami są chociażby omawiane już w naszym kursie metaprogramy. Każdy z nas posiada bardzo wiele programów. Są to zarówno programy, które nam służą (np. program, który powoduje, że w sposób nawykowy wykonujemy jakąś czynność, np.

prowadzenie samochodu) oraz które nam nie służą (program wywołujący u nas ścisk żołądka za każdym razem, gdy mamy publicznie przemawiać). Tu jednak jedna bardzo ważna uwaga. Jedno z praw NLP brzmi:

Każde działania naszej nieświadomości, które może obecnie działać na naszą szkodę, za pierwszym razem miało jakiś pozytywny cel.

Z tego prawa wynika ważna zasada, że nasza podświadomość stara się nam służyć jak najlepiej tylko potrafi. Czasami jednak nasze świadome działanie zaburza działanie naszej podświadomości. Przykładem takiego szkodliwego działania jest chociażby ciągłe myślenie w sposób negatywny. Takie myśli (np. nigdy nic mi się nie udaje) stopniowo przenikają do naszej nieświadomości i stają się programami.

Powyższa reguła często jest dobrze widoczna na przykładzie chorób.

Nauka już dawno wykazała, że wiele chorób ma swój początek w naszym umyśle. Wielu ludzi choruje dlatego, aby zwrócić na siebie uwagę swojego otoczenia i zyskać ich opiekę. Oczywiście świadomie takie osoby nie myślą - chcę zachorować. Zamiast tego ciągle myślą o tym, że nikt ich nie kocha, że się nimi nie interesuje, itd. Te myśli przenikają stopniowo do nieświadomości, która tworzy program, który pomoże rozwiązać ten problem - i wymyśla, że najlepszym rozwiązaniem będzie wywołanie jakieś choroby. Jak więc widać, nasza nieświadomość to bardzo potężne narzędzie i dlatego warto obchodzić się z nią w odpowiedni sposób.

O tym, jak to się robi, będziemy uczyć się już w następnym module poświęconym językowi perswazji.

***

Ćwiczenie 2

Wypisz nawyki i inne rzeczy (np. jakieś schorzenia), które działają na Twoją niekorzyść. Zastanów się jakie pozytywne intencje mogły kierować Twoją nieświadomością, gdy po raz pierwszy zdecydowała się je zastosować.

***

Nieświadomość czy podświadomość

W wielu książkach o samorozwoju również pojawia się koncepcja podświadomości. W NLP celowo tę cześć umysłu określa się terminem nieświadomość, gdyż ten termin nie ocenia, w odróżnieniu od podświadomości, który to termin sugeruje, że jest to coś gorszego niż świadomość.

Przechodzimy do kolejnego zagadnienia NLP, jakim jest język perswazji.

W jednym z poprzednich modułów lekcyjnych podawałem wyniki badań, z których wynika, że tylko kilka procent komunikatu jest przekazywane poprzez słowa. Mimo to dobór odpowiednich słów ma niebagatelne znaczenie na to, jak nasz komunikat zostanie zrozumiany przez innych i jaki wpływ na nich wywrze.

Na co dzień rozmawiając z innymi ludźmi nie przygotowujemy się do rozmów z nimi, chyba że chodzi o szczególnie ważne rozmowy typu rozmowa o pracę, wystąpienie publiczne, itd. Jednak nawet w tych przygotowanych mowach bardzo rzadko wykorzystujemy wiedzę z zakresu języka perswazji. Z czego to wynika? Przede wszystkim z tego, że większości z nas nie miał kto nauczyć tego języka. Nie nauczyliśmy się go w szkole (nie znam ani jednego polonisty, który wiedziałby czym jest język perswazji), nie nauczono go nas na studiach, ani w miejscu pracy. Dlatego liczba osób, które potrafią posługiwać się takim językiem jest znikoma. Ale to dobrze dla Ciebie, gdyż dzięki opanowaniu tego języka będziesz w stanie wyróżnić się na plus wśród innych ludzi.

Założenie języka perswazji

Podstawowe założenie tego języka wynika z omawianego w poprzednim module podziału naszego umysłu na część świadomą i nieświadomą. Nasz umysł, docierające do niego bodźce (w tym słowa), odbiera na obydwóch poziomach.

Proponuję wrócić do przykładu z agentem ubezpieczeniowym. Agent ten chcąc sprzedać klientowi polisę na życie może powiedzieć:

Polisa naszej firmy jest najlepsza na rynku.

Co w takiej sytuacji pomyśli w sposób świadomy klient?

Najprawdopodobniej pomyśli, że agent przynajmniej częściowo nagina prawdę, gdyż zależy mu przecież na sprzedaży polisy i będzie ją przedstawiał w jak najlepszym świetle. I w tym momencie klient będzie już uprzedzony do agenta i zmniejsza się szansa, że kupi polisę.

Zadaniem języka perswazji jest doprowadzenie do sytuacji, aby wypowiadane przez agenta zdania nie wywołały negatywnego odbioru przez klienta na poziomie świadomym. Oznacza to, że język perswazji będzie ukrywał rzeczywisty sens zdania przed świadomym umysłem klienta. Za to właściwy przekaz będzie docierał do nieświadomości klienta i tam będzie zachodzić właściwy proces przekonywania go do produktu.

Czytając powyższe słowa zapewne już jesteś niezmiernie ciekaw, jak język perswazji działa w praktyce. A więc przejdźmy do pierwszej techniki.

Nie

Mam do Ciebie gorącą prośbę, abyś teraz nie wyobraził sobie słonia. I jak, udało Ci się nie wyobrazić słonia? Jeżeli skupiłeś się prawidłowo na wykonaniu tego ćwiczenia, to na pewno udało Ci się wyobrazić słonia!

Spróbujmy jeszcze raz. Teraz nie wyobraź sobie swojej mamy. I jak Ci poszło tym razem?

Zapewne podobnie. Gdy ja pierwszy raz wykonywałem to ćwiczenie, to mówiąc krótko, zatkało mnie. Mimo, że polecenie było dla mnie oczywiste, że mam sobie czegoś nie wyobrażać, to mój umysł od razu podsuwał mi obraz tego, czego nie chciałem sobie wyobrazić.

Dlaczego tak się dzieje? Wynika to z tego, że dla naszej nieświadomości słowo nie jest przezroczyste - praktycznie nie istnieje.

Tak więc komunikat:

nie wyobraź sobie słonia

nasz umysł nieświadomy interpretuje jako:

wyobraź sobie słonia.

***

Ćwiczenie 1

Wymyśl kilka innych rzeczy, których nie powinieneś sobie wyobrazić.

Mogą to być obrazy, dźwięki, emocje, itd. Zobacz jak Twój umysł będzie sobie je niewyobrażał.

***

Jakie są konsekwencje powyższego mechanizmu? Przede wszystkim takie, że w naszym codziennym życiu często sabotujemy swoje działania poprzez stosowanie słowa nie.

Jeśli np. mówimy do kogoś tylko tego nie upuść, to oczywiście świadomie ta druga osoba zrozumie, że chodzi o to, że ma trzymać cały czas to coś. Jednak jej umysł nieświadomy zrozumie, że ma tak naprawdę upuścić daną rzecz i będzie starał się wykonać to polecenie. Nie oznacza to, że za każdym razem gdy używamy słowa nie, to nasza nieświadomość wykona od razu program bez nie. Gdyby tak było, to już jako dzieci zauważylibyśmy tę prawidłowość i wiedzielibyśmy, że nie jest pomijane. Na pewno za to używając zwrotów ze słowem nie będziemy częściej otrzymywać niechciany dla nas rezultat.

***

Ćwiczenie 2

Poniżej znajdują się zdania z nie. Po znaku równa się zapisz, co tak naprawdę dla naszego umysłu nieświadomego one oznaczają.

Nie denerwuj się =

Nie jedź tak szybko =

Niech cię głowa o to nie boli =

Nie jestem głodny =

Nic mi nie jest =

Nie chcę być biedny =

***

Co zatem należy robić, aby przestać sabotować działania własne i innych? Należy zamiast używania negacji, stosować zdania w formie pozytywnej. I tak np. zamiast powiedzieć nie denerwuj się można powiedzieć uspokój się.

***

Ćwiczenie 3

Poniżej znajdują się zdania z „;nie” znane Ci już z ćwiczenia 2. Po znaku równa się zapisz, jakimi zdaniami pozytywnymi można je zastąpić.

Nie denerwuj się =

Nie jedź tak szybko =

Niech cię głowa o to nie boli =

Nie jestem głodny =

Nic mi nie jest =

Nie chcę być biedny =

***

Jestem ciekaw jak często Tobie zdarza się mówić zdania z nie?

***

Ćwiczenie 4

Przypomnij sobie jak najwięcej sytuacji z ostatniego miesiąca, w których użyłeś negacji ze słowem nie. Wypisz wszystkie pamiętane zdania i następnie zastanów się jakimi pozytywnymi zdaniami można je

zastąpić.

***

Czy opisane wyżej przykłady dowodzą tego, że nie należy w ogóle używać słowa nie? (przy okazji zastanów się jaki jest prawdziwy sens tego pytania). Otóż słowo to można używać w sposób świadomy, służący naszym celom. O tym jak to robić, dowiesz się w następnym module lekcyjnym.

Dzisiaj zajmiemy się świadomym wykorzystywaniem słowa „;nie” w zdaniach. Przypomnij sobie przykład agenta ubezpieczeniowego, który mówił do klienta: Polisa naszej firmy jest najlepsza na rynku.

Klient w sposób świadomy odrzucił takie zdanie. A co jeśli agent powiedziałby klientowi coś takiego:

Nie będę Pana przekonywał, że polisa naszej firmy jest najlepsza na rynku.

Co się będzie działo w umyśle klienta, gdy usłyszy takie zdanie? Na poziomie świadomym zrozumie on je dosłownie, że agent nie będzie mu mówił, że polisa jego firmy jest najlepsza. Spowoduje to, że klient pomyśli sobie coś w stylu „;ten agent przynajmniej mnie nie oszukuje i nie twierdzi, że polisa jego firmy jest najlepsza”.

Dzięki temu świadomy umysł klienta nie będzie miał uprzedzeń do tego, co agent będzie mówił potem.

Z kolei na poziomie podświadomym umysł klienta wytnie słowo „nie” z początku zdania i tym samym przyjmie komunikat o treści, że polisa jego firmy jest najlepsza na rynku.

A oto inny przykład z życia wzięty. Hasło reklamowe pewnej książki o podrywaniu brzmiało: Jeśli nie chcesz być otoczony wianuszkiem kobiet, nie patrz niżej!

***

Ćwiczenie 1

Wymyśl kilka sytuacji, gdy musisz kogoś do czegoś przekonać. Zapisz jakimi zdaniami chciałbyś to zrobić, a następnie przygotuj nowe zdania wykorzystując pokazaną wyżej metodę stosowania nie.

***

Istnieje jeszcze jeden sposób, w jaki możemy wykorzystać słowo nie.

Chodzi mianowicie o sytuacje, gdy mamy do czynienia z osobami działającymi na dużym sprzeciwie. Osoby takie zawsze muszą mieć inne zdanie od swoich rozmówców. Łatwo takie osoby namierzyć. W niczym się z nami nie zgadzają i potrafią walczyć o swoje racje do upadłego.

Dlatego jeżeli takiej osobie zaproponuje się np. chodźmy dzisiaj do kawiarni, to najprawdopodobniej odpowie nam A dlaczego właśnie do kawiarni. Nie mam ochoty tam pójść. Jeśli jednak powiemy coś w stylu"

Na pewno nie miałabyś ochoty pójść dzisiaj do kawiarni, to możemy otrzymać odpowiedź w stylu: A dlaczego by nie. To na którą godzinę się umawiamy.

***

Na wesoło

Diabeł złapał Anglika, Francuza, Niemca i Polaka. Zaciągnął ich nad bezdenną przepaść i mówi do Anglika:

- Skacz!

- Nie skoczę!

- Gentelmen skoczyłby!

Anglik skoczył. Nad przepaścią staje Francuz i diabeł go kusi:

- Skacz!

- Nie skoczę!

- Gentelmen skoczyłby!

- Nie skoczę!

- Ale teraz jest taka moda!

I Francuz skoczył. Nad przepaścią staje Niemiec i diabeł znów kusi:

- Skacz!

- Nie skoczę!

- Gentelmen skoczyłby!

- Nie skoczę!

- Ale teraz jest taka moda!

- Nie skoczę!

- To rozkaz!

Więc i Niemiec skoczył. Wreszcie, nad przepaścią staje Polak i diabeł

kusi:

- Skacz!

- Nie skoczę!

- Gentelmen skoczyłby!

- Nie skoczę!

- Ale teraz jest taka moda!

- Nie skoczę!

- To rozkaz!

- Nie skoczę!

- A to sobie nie skacz!

Polak skoczył.

***

Ale

Kolejnym słowem, które można stosować w języku perswazji jest słowo ale.

Jesteś na pewno bardzo inteligentną osobą, ale dzisiaj się nie popisałeś.

Jak zareagowałbyś na takie zdanie? Na pierwszy rzut oka mógłbyś poczuć się dowartościowany tym, że ktoś uważa Cię za inteligentną osobę. Czy jednak faktycznie takie były twoje odczucia po przeczytaniu powyższego zdania? Czy też może jednak przeważyły emocje związane z drugą częścią zdania, które Cię gani?

I tu dochodzimy do znaczenia słowa ale. Słowo to powoduje na poziomie nieświadomym wykasowanie tego, co pojawiło się przed tym słowem.

A zatem jeśli powiemy komuś: Świetnie się ubierasz, ale te buty Ci nie pasują, to na poziomie świadomym możemy uznać, że był to komplement, gdyż ktoś jednak pochwalił to, że świetnie się ubieramy. Jednak nasz umysł nieświadomy przyjmie tylko komunikat znajdujący się po słowie ale, czyli: te buty Ci nie pasują. W rezultacie sami możemy się zdziwić, jeśli nagle poczujemy, że z jakiegoś niewiadomego nam powodu zaczynamy nie lubić tej drugiej osoby.

Co zatem należy robić, aby uniknąć takiej pułapki? Można np. zmienić szyk w zdaniu:

Te buty Ci nie pasują, ale muszę dodać, że świetnie się ubierasz.

Można też zastępować słowo ale łącznikami, które nie będą wykasowywać pierwszego zdania. Chociaż to już może wymagać większego kombinowania ze zmianą treści zdania.

***

Ćwiczenie 2

Zastanów się jak często używał zdań złożonych z ale. Wypisz jak najwięcej tego typu zdań i następnie zastanów się, jak przeformułować te zdania, aby skuteczniej oddziaływać na odbiorcę.

***

Świadomość stosowania języka perswazji

Z własnego doświadczenia wiem, że stosowanie opisanych wyżej elementów języka perswazji oraz tych, które poznasz w następnych modułach nie zawsze przynosi spodziewane efekty. Wynikać to może chociażby z warunków, w jakich stosujemy ten jeżyk, zależeć może od odbiorcy oraz od naszej wprawy. Dlatego chciałem Ci uświadomić jeszcze jedną korzyść płynącą ze stosowania języka perswazji. Mianowicie kiedy w sposób świadomy stosujemy ten język (czyli np. zastępujemy zwrot ze słowem nie zwrotem pozytywnym), to zwiększa się nasza pewność siebie w kontaktach z innymi ludźmi. Czujemy wtedy, że mamy większą kontrolę nad tym, co chcemy przekazać drugiej osobie. I ta pewność siebie już sama w sobie powoduje, że łatwiej nam porozumiewać się z innymi ludźmi.

Spróbuj

Czy wolisz coś robić czy próbować robić? Zastanów się dokładnie nad tym pytaniem, gdyż wiąże się ono bezpośrednio z kolejnym słowem z języka perswazji - spróbuj.

Często gdy ktoś nas o coś prosi, to odpowiadamy: Dobrze, spróbuję. Na pierwszy rzut oka wszystko jest ok. Tak to przynajmniej wygląda na poziomie umysłu świadomego. Często np. mówi się: Spróbuj tej potrawy.

Niestety z punktu widzenia naszego umysłu nieświadomego wygląda to zupełnie inaczej.

Dla naszej nieświadomości słowo SPRÓBUJ oznacza, że będę próbował coś zrobić i że może mi się nie udać.

Dlatego używając tego słowa programujemy naszą nieświadomość bardziej na porażkę niż na sukces. Zresztą nawet na poziomie świadomym w pewnym stopniu to słowo też obniża wartość działania, które mamy podjąć. Gdy mówimy/myślimy, że spróbujemy coś zrobić, to koncentrujemy się na samym próbowaniu (teraz spróbuję skleić model samolotu). Jeśli zamiast słowa spróbuj będziemy używać czasownika, który przedstawia efekt końcowy naszej pracy (np. teraz skleję model samolotu), to automatycznie koncentrujemy się na efekcie końcowym i rośnie nasza szansa, że uda nam się ten efekt osiągnąć.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz 10 zdań zawierających słowo spróbuj, a następnie przeformułuj

je tak, aby zniknęło z nich słowo spróbuj.

***

Podobnie jak to było w przypadku słów nie i ale, również słowo spróbuj można wykorzystywać w sposób świadomy. Skoro wiemy, że to słowo programuje naszą nieświaodmość aby czegoś nie zrobiła, to możemy to wykorzystywać np. w następującej sytuacji.

Agent ubezpieczeniowy może powiedzieć do klienta: Zachęcam Pana, aby spróbował Pan zapoznać się też z ofertą naszej konkurencji. Ty już wiesz, że prawdziwy sens tego zdania jest taki, aby klient raczej nie zapoznawał się z oferta konkurencji.

***

Ćwiczenie 2

Spróbuj zrobić to ćwiczenie :-)

Zastanów się teraz, w jakich sytuacjach możesz zastosować słowo spróbuj. Wypisz jak brzmiałyby w nich konkretne zdania z tym słowem.

***

Problem

Czy zdarzyło Ci się kiedykolwiek na pytania w stylu: Zrobisz to?

Odpowiedzieć Nie ma problemu. Niby w takiej odpowiedzi wszystko jest ok, tylko, że skoro nie ma problemu, to dlaczego w ogóle to słowo zostało użyte? Zauważ, że występuje ono wspólnie ze słowem nie. A jak zapewne pamiętasz, słowo to jest dla nieświadomości przezroczyste. W rezultacie gdy wypowiadamy zdanie: Nie ma problemu, to nasza nieświadomość od razu przywołuje obraz jakiegoś problemu. Dlatego zachęcam do unikania używania tego słowa.

***

Ćwiczenie 3

Zastanów się w odpowiedzi na jakie zdania/pytania zdarza Ci się udzielać odpowiedzi: Nie ma problemu. Wypisz te zdania/pytania i

następnie sformułuj nowe odpowiedzi na nie, bez słowa problem.

***

Jeżeli jesteśmy już przy temacie problemów, to warto przedstawić kolejne ważne założenie NLP:

Nie ma problemów - jest tylko informacja zwrotna.

Konsekwencje tego założenia są bardzo ważne: tak naprawdę to nie popełniamy błędów, co najwyżej podejmujemy działania, które nie przynoszą spodziewanych przez nas efektów. I możemy je traktować jako informacje zwrotne, że coś nie wyszło tak, jak to sobie zaplanowaliśmy. I te informacje zwrotne możemy wykorzystać, aby podjąć kolejne działania z większym prawdopodobieństwem, że uda nam się zamierzony wynik osiągnąć.

***

Na wesoło

Zdenerwowany psychiatra mówi do swojego pacjenta:

Ja już zupełnie nie rozumiem, jaki ma Pan problem. Niech Pan zacznie od początku.

A pacjent na to:

A więc na początku stworzyłem Wszechświat.

***

Być może znasz anegdotę o Edisonie, który zanim stworzył działająca żarówkę przeprowadził 1000 (a według innej wersji 10 000) nieudanych prób, które stanowiły dla niego informacje, jak nie należy robić żarówki. Aż w końcu jego praca została uwieńczona sukcesem i dzięki temu nie musimy obecnie wieczorami np. czytać przy świeczkach.

W kolejnym module lekcyjnym zajmiemy się już ostatnimi zagadnieniami z zakresu języka perswazji.

Potwierdzanie doświadczeń rozmówcy

Jeden z moich znajomych po udziale w wykładzie na temat NLP stwierdził trochę złośliwie, że NLP tak naprawdę polega na tym, aby zgadzać się ze swoim rozmówcą. Jest to oczywiście zbytnie uproszczenie sprawy.

Niemniej zgadzanie się z osobami, z którymi rozmawiamy jest jednym z kluczowych elementów języka perswazji.

Oto przykład z życia wzięty. Pewien mój znajomy został kiedyś złapany przez policję, bo jechał bez zapiętych pasów. Gdy policjanta, który go wylegitymował, próbował przekonać, że jechał w zapiętych pasach, tylko wzbudził jego niechęć, gdyż doskonale wiedział on, ze tak nie było. W rezultacie mój znajomy otrzymał całkiem spory mandat :-(

Inny mój znajomy w takiej samej sytuacji postąpił inaczej. Ze skruchą przyznał, że faktycznie nie zapiął pasów. Następnie wziął policjanta na litość pokazując legitymację studencką, że jest tylko biednym studentem. I w rezultacie dostał najniższy mandat :-)

Ten przykład pokazuje, że aby móc przekonać rozmówcę do naszych racji, najpierw należy się z nim zgodzić. Ale wcale nie musi to oznaczać zgodzenia się z jego argumentacją.

Jeżeli np. agent ubezpieczeniowy rozmawia z klientem i klient mówi:

Polisa Państwa firmy jest kiepska.

To agent wcale nie powinien odpowiedzieć:

Ma Pan rację, polisa naszej firmy jest kiepska.

Zamiast tego powinien powiedzieć coś w stylu:

Rozumiem, że nie jest Pan przekonany do naszej polisy. W takim razie pokażę Panu jeszcze dodatkowe zalety, jakie ma nasza polisa. ....

Jak widać z tego przykładu wcale nie chodzi o to, aby słowo w słowo powtórzyć to, co powiedział nasz rozmówca. Należy za to potwierdzić jego aktualne doświadczenia/myśli/emocje.

***

Ćwiczenie 1

Poniżej znajduje się kilka zdań, które mówi do Ciebie twój rozmówca.

Do każdego zdania dopisz swoją odpowiedź wykorzystując pokazaną wyżej zasadę zgadzania się z odczuciami rozmówcy.

Nie mam ochoty iść dzisiaj do kina.

A ja jednak pójdę właśnie na te studia.

Ten telewizor jest za drogi.

Nie zrobię tego.

***

Stosowanie tej techniki z początku jest dosyć trudno, gdyż większość z nas ma nawyk, że gdy ktoś z nami się nie zgadza, to staramy się od razu przedstawiać nasze kontrargumenty. Jeśli jednak uda nam się nauczyć dostrzegać racje drugiej strony i pokazywać, że je akceptujemy, wtedy zdecydowanie łatwiej będzie nam dogadywać się z innymi ludźmi.

***

Ćwiczenie 2

Teraz zastanów się w jakich sytuacjach z ostatniego miesiąca mógłbyś zastosować opisaną tu technikę. Zapisz najpierw jak wyglądały kluczowe zdania w tamtych rozmowach i następnie zapisz jak mogłyby te same

rozmowy wyglądać jeśli najpierw zgadzałbyś się z rozmówcą.

***

Technikę potwierdzania doświadczeń rozmówcy warto stosować w połączeniu z innymi technikami perswazji.

Zdania równoważne

Czytając to zdanie być może zastanawiasz się nad tym, co znajduje się na kolejnej stronie tego modułu.

Powyższe zdanie złożenie obrazuje zasadę zdań równoważnych. Pierwsze

zdanie: Czytając to zdanie, jest niczym innym jak tylko zastosowaniem zasady potwierdzania doświadczeń osoby, z którą się komunikujemy. Tak więc w tym zdaniu odnosimy się do jej bieżących doświadczeń. Drugie zdanie z kolei zostało tak skonstruowane, jakby miało takie same znaczenie, co zdanie pierwsze - że też odnosi się do bieżących doświadczeń rozmówcy, chociaż tak wcale być nie musi. Najważniejsze aby to nasz rozmówca (czytelnik) doszedł do wniosku, że drugie zdanie dotyczy jego aktualnych doświadczeń.

A oto dwa inne przykłady:

Jeżeli doczytałeś do tego miejsca, to ten moduł lekcyjny najwidoczniej Cię zainteresował.

Weź kilka głębokich oddechów i poczuj jak poprawia Ci się koncentracja.

***

Ćwiczenie 3

Utwórz sam kilka zdań, z których pierwsze zdanie będzie zdaniem

prawdziwym, a drugie tylko pozornie prawdziwym.

***

Zapewne domyślasz się, jak można stosować tę technikę. Pozwala ona na wzbudzeniu w drugiej osobie uczuć/emocji/doświadczeń, które chcemy w niej wzbudzić.

Uwagi na zakończenie

Techniki języka perswazji działają pod warunkiem, że świadomy umysł naszego rozmówcy ich nie rozszyfruje. Dlatego zaleca się, aby techniki języka perswazji używać w dłuższych wypowiedziach (kilkuzdaniowych), co pozwoli ukryć te techniki przed świadomym umysłem drugiej osoby.

Zasady formułowania celów

Przez kilka kolejnych modułów lekcyjnych będziemy zajmować się zasadami formułowania celów. Niestety większość ludzi nie realizuje swoich życiowych celów. Różnego rodzaju badania wykazały, że jedną z głównych tego przyczyn jest brak umiejętności odpowiedniego formułowania celów.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz jak najwięcej celów, jakie miałeś dotychczas w swoim życiu.

Zaznacz, które z tych celów udało Ci się zrealizować, a które nie.

Które cele przeważają : zrealizowane czy nie? Następnie zastanów się dlaczego udało Ci się część celów zrealizować, a część nie. Jakie były tego przyczyny?

***

Zapewne posiadasz również obecnie cele, które chciałbyś osiągnąć. To na nich staraj się wykonać następne ćwiczenia.

Zasada nr 0: Zapisuj cele

Już na samym początku tego kursu zaznaczyłem, że warto wykonywać poszczególne ćwiczenia pisemnie na kartce papieru. Dotyczy to również formułowania celów. Tak naprawdę cel niezapisany jest czymś bardzo ulotnym, o czym my, jak i nasz umysł nieświadomy bardzo szybko zapominamy. Inaczej wygląda to w przypadku celu zapisanego. Już sam wysiłek włożony w jego zapisane jest sygnałem dla naszej nieświadomości, że rzeczywiście ten cel traktujemy poważnie. Kolejnym powodem, dla którego warto zapisywać cele na kartce jest to, że aby spełniał on wszystkie zasady, o których będzie mowa w kilku najbliższych modułach, będzie trzeba go wielokrotnie doskonalić i rozwijać. I trudno to będzie robić tylko w pamięci.

***

Ćwiczenie 2

Zapisz na kartce wszystkie cele, jakie obecnie posiadasz.

***

Posiadanie celów w postaci pisemnej ma jeszcze ten dodatkowy plus, że można do nich wrócić nawet za wiele lat i porównać tamte zapisy ze stanem faktycznym naszego życia i osiągniętych celów.

Zasada nr 1: Zawsze w pozytywie

Nie chcę być biedny.

Jeżeli pamiętasz lekcje z języka perswazji, to już wiesz, dlaczego powyższe zdanie jest źle sformułowane. Po prostu nasza nieświadomość nie odczytuje słowa nie. W związku z tym powyższy cel oznacza dla niej chcę być biedny. To jednak nie jedyny powód, aby nie stosować negacji.

Stosując negację automatycznie skupiamy się na tym, czego ona dotyczy (w powyższym przypadku na biedzie). Tymczasem powinniśmy skupiać się na tym, co pozytywnego ma nam dać osiągnięcie danego celu.

Dlatego cel z tego przykładu powinien brzmieć Chcę być zamożny/bogaty/itp. Prawda, że brzmi to dużo lepiej?

***

Ćwiczenie 3

Przejrzyj listę swoich celów (zrobioną w ćwiczeniu 1) i zobacz, czy któreś z nich mają postać negacji. Jeśli tak jest, to zamień je na zdania pozytywne.

***

Zasada nr 2: Nie chciej tylko bądź

Cel: Chcę być bogaty kryje pewną pułapkę, którą możemy sobie nie uświadamiać. Otóż programuje on nasz umysł nieświadomy na chcenie bycia bogatym. Ponieważ nasza nieświadomość rozumie wszystko dosłownie, dlatego będzie ona starała się w nas wzbudzać chcenie bycia bogatym, a nie bycie bogatym. W rezultacie będziemy coraz bardziej chcieli być osobą zamożną, co jednak wcale nie musi przełożyć się na konkretne efekty.

Dlatego lepiej powyższy cel sformułować w postaci: Będę bogaty. Zwróć uwagę, że brzmi on lepiej niż: chcę być bogaty.

***

Ćwiczenie 4

Przejrzyj swoje cele i sprawdź, czy któreś z nich zawierają słowo chcę, lub podobne (np. pragnę, marzę). Jeśli takie słowa występują to usuń je z tych zdań. ***

Zasada nr 3: W jakim celu?

To, że wyznaczamy sobie jakieś cele, wynika z jakiś powodów. Warto dokładnie sobie te powody uświadomić, gdyż pozwala to nam zyskać większą motywację do realizacji naszych celów. Jeśli np. moim celem jest bycie bogatym, to może to być podyktowane tym, że chcę móc kupić sobie wspaniały dom, móc podróżować po świecie, itd.

***

Ćwiczenie 5

Przy każdym ze swoich celów postaw sobie pytanie: W jakim celu pragnę realizować ten cel. Co mi da jego realizacja?

***

Nie zdziw się, jeśli przy niektórych celach trudno będzie Ci wypisać, co mogą Ci one dać. Najprawdopodobniej oznaczać to będzie, że być może wcale nie są to Twoje cele, ale cele, które zostały Ci narzucone (np.

przez rodziców). I właśnie kłopot z odpowiedzią na powyższe pytania może Ci uświadomić, że Ty tak naprawdę wcale nie chcesz realizować tych celów.

Zasada 4: Jak poznasz, że to osiągnąłeś?

Kolejna zasada formułowania celów zakłada, że należy dokładnie sobie wyobrazić (i zapisać) jaki efekt da nam osiągnięcie celu. Co dokładnie nastąpi, gdy cel osiągniemy. Jeśli np. naszym celem jest kupno wspaniałego domu, to należy dokładnie opisać jak będzie on wyglądał. I co ważne należy do tego wykorzystać wszystkie nasze zmysły. A zatem należy opisać jak dom będzie wyglądał, jakie będą w nim zapachy, jakie uczucie będzie wywoływało dotykanie np. okien, kanap, jakie dźwięki będzie słyszeć w domu (a może w ogrodzie). To wszystko służy programowaniu naszego umysłu nieświadomego. Dzięki dokładnemu opisowi przy użyciu wielu zmysłów nasza nieświadomość otrzymuje bardzo silny bodziec do realizacji tego, co sobie ustaliliśmy.

***

Ćwiczenie 6

Dla każdego swojego celu dokładnie wypisz, jak będzie wyglądać spełnienie tego celu. Co będziesz widzieć, czuć, dotykać, słyszeć, itd.

***

Dodatkową zaletą tej techniki jest to, że jeżeli będziemy codziennie czytać sobie, to co zapisaliśmy w tym ćwiczeniu, to od razu będzie nas to motywowało do pracy nad osiągnięciem wymarzonych celów.

W kolejnym module lekcyjnym zajmiemy się następnymi zasadami wyznaczania celów.

Zasady formułowania celów

Przez kilka kolejnych modułów lekcyjnych będziemy zajmować się zasadami formułowania celów. Niestety większość ludzi nie realizuje swoich życiowych celów. Różnego rodzaju badania wykazały, że jedną z głównych tego przyczyn jest brak umiejętności odpowiedniego formułowania celów.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz jak najwięcej celów, jakie miałeś dotychczas w swoim życiu.

Zaznacz, które z tych celów udało Ci się zrealizować, a które nie.

Które cele przeważają : zrealizowane czy nie? Następnie zastanów się dlaczego udało Ci się część celów zrealizować, a część nie. Jakie były tego przyczyny?

***

Zapewne posiadasz również obecnie cele, które chciałbyś osiągnąć. To na nich staraj się wykonać następne ćwiczenia.

Zasada nr 0: Zapisuj cele

Już na samym początku tego kursu zaznaczyłem, że warto wykonywać poszczególne ćwiczenia pisemnie na kartce papieru. Dotyczy to również formułowania celów. Tak naprawdę cel niezapisany jest czymś bardzo ulotnym, o czym my, jak i nasz umysł nieświadomy bardzo szybko zapominamy. Inaczej wygląda to w przypadku celu zapisanego. Już sam wysiłek włożony w jego zapisane jest sygnałem dla naszej nieświadomości, że rzeczywiście ten cel traktujemy poważnie. Kolejnym powodem, dla którego warto zapisywać cele na kartce jest to, że aby spełniał on wszystkie zasady, o których będzie mowa w kilku najbliższych modułach, będzie trzeba go wielokrotnie doskonalić i rozwijać. I trudno to będzie robić tylko w pamięci.

***

Ćwiczenie 2

Zapisz na kartce wszystkie cele, jakie obecnie posiadasz.

***

Posiadanie celów w postaci pisemnej ma jeszcze ten dodatkowy plus, że można do nich wrócić nawet za wiele lat i porównać tamte zapisy ze stanem faktycznym naszego życia i osiągniętych celów.

Zasada nr 1: Zawsze w pozytywie

Nie chcę być biedny.

Jeżeli pamiętasz lekcje z języka perswazji, to już wiesz, dlaczego powyższe zdanie jest źle sformułowane. Po prostu nasza nieświadomość nie odczytuje słowa nie. W związku z tym powyższy cel oznacza dla niej chcę być biedny. To jednak nie jedyny powód, aby nie stosować negacji.

Stosując negację automatycznie skupiamy się na tym, czego ona dotyczy (w powyższym przypadku na biedzie). Tymczasem powinniśmy skupiać się na tym, co pozytywnego ma nam dać osiągnięcie danego celu.

Dlatego cel z tego przykładu powinien brzmieć Chcę być zamożny/bogaty/itp. Prawda, że brzmi to dużo lepiej?

***

Ćwiczenie 3

Przejrzyj listę swoich celów (zrobioną w ćwiczeniu 1) i zobacz, czy któreś z nich mają postać negacji. Jeśli tak jest, to zamień je na zdania pozytywne.

***

Zasada nr 2: Nie chciej tylko bądź

Cel: Chcę być bogaty kryje pewną pułapkę, którą możemy sobie nie uświadamiać. Otóż programuje on nasz umysł nieświadomy na chcenie bycia bogatym. Ponieważ nasza nieświadomość rozumie wszystko dosłownie, dlatego będzie ona starała się w nas wzbudzać chcenie bycia bogatym, a nie bycie bogatym. W rezultacie będziemy coraz bardziej chcieli być osobą zamożną, co jednak wcale nie musi przełożyć się na konkretne efekty.

Dlatego lepiej powyższy cel sformułować w postaci: Będę bogaty. Zwróć uwagę, że brzmi on lepiej niż: chcę być bogaty.

***

Ćwiczenie 4

Przejrzyj swoje cele i sprawdź, czy któreś z nich zawierają słowo chcę, lub podobne (np. pragnę, marzę). Jeśli takie słowa występują to usuń je z tych zdań. ***

Zasada nr 3: W jakim celu?

To, że wyznaczamy sobie jakieś cele, wynika z jakiś powodów. Warto dokładnie sobie te powody uświadomić, gdyż pozwala to nam zyskać większą motywację do realizacji naszych celów. Jeśli np. moim celem jest bycie bogatym, to może to być podyktowane tym, że chcę móc kupić sobie wspaniały dom, móc podróżować po świecie, itd.

***

Ćwiczenie 5

Przy każdym ze swoich celów postaw sobie pytanie: W jakim celu pragnę

realizować ten cel. Co mi da jego realizacja?

***

Nie zdziw się, jeśli przy niektórych celach trudno będzie Ci wypisać, co mogą Ci one dać. Najprawdopodobniej oznaczać to będzie, że być może wcale nie są to Twoje cele, ale cele, które zostały Ci narzucone (np.

przez rodziców). I właśnie kłopot z odpowiedzią na powyższe pytania może Ci uświadomić, że Ty tak naprawdę wcale nie chcesz realizować tych celów.

Zasada 4: Jak poznasz, że to osiągnąłeś?

Kolejna zasada formułowania celów zakłada, że należy dokładnie sobie wyobrazić (i zapisać) jaki efekt da nam osiągnięcie celu. Co dokładnie nastąpi, gdy cel osiągniemy. Jeśli np. naszym celem jest kupno wspaniałego domu, to należy dokładnie opisać jak będzie on wyglądał. I co ważne należy do tego wykorzystać wszystkie nasze zmysły. A zatem należy opisać jak dom będzie wyglądał, jakie będą w nim zapachy, jakie uczucie będzie wywoływało dotykanie np. okien, kanap, jakie dźwięki będzie słyszeć w domu (a może w ogrodzie). To wszystko służy programowaniu naszego umysłu nieświadomego. Dzięki dokładnemu opisowi przy użyciu wielu zmysłów nasza nieświadomość otrzymuje bardzo silny bodziec do realizacji tego, co sobie ustaliliśmy.

***

Ćwiczenie 6

Dla każdego swojego celu dokładnie wypisz, jak będzie wyglądać spełnienie tego celu. Co będziesz widzieć, czuć, dotykać, słyszeć, itd.

***

Dodatkową zaletą tej techniki jest to, że jeżeli będziemy codziennie czytać sobie, to co zapisaliśmy w tym ćwiczeniu, to od razu będzie nas to motywowało do pracy nad osiągnięciem wymarzonych celów.

W kolejnym module lekcyjnym zajmiemy się następnymi zasadami wyznaczania celów.

Zasada nr 9: Brak sprzeczności

Abyśmy mogli skutecznie realizować nasze cele, nie mogą być one sprzeczne.

Z jednej strony oznacza to, że dany nasz cel jest spójny z innymi naszymi celami. Jest to bardzo ważne, gdyż jeśli będziemy starali się realizować dwa cele, które są w jakimś stopniu przeciwstawne (np.

więcej pracować i spędzać więcej czasu z rodziną), nastąpi wtedy konflikt, który może uniemożliwić nam osiągnięcie któregokolwiek z tych celów.

***

Ćwiczenie 1

Przejrzyj swoje cele i zastanów się, czy któreś z nich wykluczają się wzajemnie ze sobą. Sprawdź wszelkie możliwe kombinacje.

***

Jeżeli okaże się, że jakieś cele wykluczają się, wtedy mamy do wyboru kilka możliwości:

Możemy zrezygnować z realizacji jednego z celów Możemy przesunąć realizację jednego z celów na późniejszy termin Możemy zmodyfikować jeden z celów lub obydwa tak, aby przestały być ze sobą sprzeczne.

***

Ćwiczenie 2

Jeżeli jakieś Twoje cele są ze sobą sprzeczne, to zastanów się jak tę sprzeczność rozwiązać.

***

Sprzeczność może też zachodzić pomiędzy naszą świadomością a nieświadomością. Może to wynikać np. z naszych niektórych przekonań, z których nie do końca zdajemy sobie sprawę.

Ktoś kto pragnie być bogaty, może równocześnie mieć w podświadomości zakodowane, że pieniądze są złe. I w takiej sytuacji trudno będzie mu osiągnąć ten cel. Dlatego warto sobie zdać sprawę z ograniczających nas przekonań.

***

Ćwiczenie 3

Przejrzyj listę swoich celów i zastanów się, czy nie są one sprzeczne z jakimiś przekonaniami, które posiadasz lub podejrzewasz, że posiadasz. Jakie konsekwencje niosą one dla Ciebie i Twoich celów?

***

Sposobami zmiany naszych przekonań zajmiemy się w dalszej części kursu. To co można zrobić w tym momencie, aby ograniczyć oddziaływanie negatywnych przekonań na nasze cele, to próba obejścia tych przekonań poprzez wprowadzenie modyfikacji celu. W naszym przykładzie z osobą, która pragnie być bogata, ale uważa, że pieniądze są złe, może to polegać na ustaleniu, że gdy stanie się już osobą zamożną, to 20% swoich dochodów będzie przeznaczać na cele społeczne.

***

Ćwiczenie 4

Jeśli jakieś cele są sprzeczne z Twoimi przekonaniami, to zmodyfikuj te cele w taki sposób, aby można było zneutralizować te przekonania.

***

Zasada nr 10: Specyficzny i określony (mierzalny)

W określaniu celów liczą się konkretny. Jakbyś zareagował na sytuację gdyby sprzedawczyni w sklepie nie podała Ci ile masz zapłacić za kupowany produkt? Aby zapłacić za produkt musimy wiedzieć ile on kosztuje. Podobnie jest w przypadku celów - aby je osiągnąć muszą one być oparte na konkretnych (mierzalnych) parametrach. Dlatego cel w postaci będę bogaty nie jest zbyt doby, gdyż słowo bogaty można interpretować w najróżniejszy sposób. Dla jednego będzie to 5 tys. zł miesięcznie, dla innego 50 tys., a dla jeszcze innego 500 tys. zł.

Dlatego należy dokładnie określić specyfikę celu. Tak więc nasz cel może zostać ustalony, że co miesiąc zarabiam netto 100 tys. złotych.

Wyznaczenie konkretów w celu ma jeszcze tę dodatkową zaletę, że pozwala bardziej precyzyjnie określić plan realizacji celu.

***

Ćwiczenie 5

Przejrzyj swoje cele i zobacz, czy są one wszystkie mierzalne. Jeżeli

tak nie jest, to doprecyzuj je.

***

Zasada nr 11: Określony w czasie

Kolejna bardzo ważna zasada mówi, że należy dokładnie określić termin osiągnięcia wyznaczonego celu. Termin ten często jest głównym motywatorem zmuszającym nas do realizacji celu. Im bliżej daty, gdy cel powinien być zrealizowany, tym mamy większą presję aby go osiągnąć.

***

Ćwiczenie 6

Przejrzyj listę swoich celów. Jeżeli nie ustaliłeś przy nich daty, kiedy mają zostać one osiągnięte, to zrób to teraz!

***

Zasada nr 12: Motywujący

Trudno zacząć realizować cel, który uważamy za nieciekawy. Dlatego ważne jest, aby cel był atrakcyjny dla nas i tym samym motywował nas do podjęcia wysiłku w celu jego realizacji.

***

Ćwiczenie 7

Sprawdź czy wszystkie Twoje cele są dla Ciebie atrakcyjne. Jeśli uznasz, że jakiś cel jest zbyt mało atrakcyjny, to zastanów się jak go przeformułować, aby zyskał on na atrakcyjności.

***

Zasada nr 13: Zależny od Ciebie

Wypisując swoje cele warto również zwrócić uwagę na to, czy są one zależne od nas. Może się zdarzyć, że jakiś cel będzie zależeć od innych ludzi lub sytuacji, na które nie mamy wpływu. W efekcie nie będziemy w stanie takiego celu osiągnąć, a tylko popadniemy we frustrację.

***

Ćwiczenie 8

Przejrzyj swoje cele i zobacz, czy wszystkie są zależne od Ciebie.

Zasada nr 14: 6-letnie dziecko

Nasze cele powinny być formułowane w taki sposób, aby nasza nieświadomość mogła jak najlepiej je realizować. Dlatego po ustaleniu celów przy pomocy poprzednich zasad, warto jeszcze raz sprawdzić, czy są one prawidłowo opracowane z punktu widzenia naszej podświadomości.

W NLP naszą nieświadomość przyrównuje się często do umysłu 6-letniego dziecka. Dlatego nasze cele należy tak formułować, aby były one zrozumiałe dla takiego dziecka.

W związku z tym lepiej unikać słów, których nie jest w stanie zrozumieć 6-cio letnie dziecko. Oznacza to, że lepiej np. zamiast: 1000 złotych netto, ustalić cel na: 1000 złotych do ręki/na konto bankowe.

***

Ćwiczenie 1

Przejrzyj swoje cele i jeśli zawierają one jakieś słowa i zwroty, które nie są zarozumiałe dla 6-cio letniego dziecka, zastąp je bardziej dla niego zrozumiałymi.

***

Małe dziecko może też źle zrozumieć znaczenie jakiegoś słowa lub zwrotu, gdy jest ono wieloznaczne. W takiej sytuacji warto albo je doprecyzować, albo zamienić innym słowem.

***

Ćwiczenie 2

Przeczytaj swoje cele i zastanów się czy któreś z nich mogą być dwuznaczne. Jeśli tak, to postaraj się je doprecyzować.

***

Zasada nr 15: Ustal cele niższego rzędu

Aby osiągnąć większość naszych celów, po drodze musimy zrealizować jakieś mniejsze cele. Cele te często są ustalane przy tworzeniu planu realizacji celu.

***

Ćwiczenie 3

Przejrzyj swoje cele, zobacz jakie mniejsze cele wypisałeś przy nich. Zastanów się, czy jeszcze jakieś mniejsze cele mogą być potrzebne do tego, aby móc osiągnąć cele główne.

***

Ćwiczenie 4

Teraz przejdź do tych mniejszych celów. Każdy z nich opisz wykorzystując dotychczasowe 14 zasad wyznaczania celów.

***

Wykonanie powyższego ćwiczenia może zająć sporo czasu, gdyż może nagle okazać się, że masz do opisania kilkadziesiąt celów. Dlatego możesz na wykonanie tego ćwiczenia dać sobie kilka dni.

Zasada nr 16: Ustal cele wyższego rzędu

Częściowo ta zasada została już zastosowana przy okazji ustalania, co ma nam dać osiągnięcie celu. Tym razem jednak chodzi o to, aby nie poprzestać na tym, ale iść jeszcze dalej i wyznaczyć cele jeszcze wyższego rzędu, aż do najwyższego możliwego poziomu.

Prześledźmy to na konkretnym przykładzie.

Cel: Do końca 2005 roku zacznę zarabiać 50 tys. złotych miesięcznie Cel wyższego rzędu: Będę mógł realizować swoje marzenia Cel wyższego rzędu: Będę mógł odbyć podróż dookoła świata Cel wyższego rzędu: Pozwoli mi do spędzić bardzo miło czas Cel wyższego rzędu: Będę odczuwał dużą satysfakcję z tego powodu Cel wyższego rzędu: Będę szczęśliwy

A oto drugi przykład.

Cel: Zapiszę się na kurs tańców latynoskich do końca maja 2005.

Cel wyższego rzędu: Zacznę czerpać większą przyjemność z tańca Cel wyższego rzędu: Częściej będę chodził potańczyć na różne imprezy Cel wyższego rzędu: Poznam wielu nowych ludzi Cel wyższego rzędu: Nawiążę nowe przyjaźnie Cel wyższego rzędu: Moje życie stanie się jeszcze ciekawsze Cel wyższego rzędu: Będę szczęśliwy

***

Ćwiczenie 5

Teraz Twoja kolej na zastosowanie powyższej zasady. Wypisz do każdego swojego celu cele wyższego rzędu. Im będzie ich więcej, tym lepiej.

***

Co nam daje uświadomienie celów wyższego rzędu? Przede wszystkim daje nam dodatkową motywację do realizacji celu podstawowego, gdyż uświadamiamy sobie, że jego osiągnięcie tak naprawdę pozwoli nam od razu zrealizować wiele innych celów.

Systemy reprezentacji

Każdy z nas ma do dyspozycji 5 zmysłów, poprzez które odbiera informacje z zewnątrz. Są to zmysły:

wzrok

słuchu

dotyku

węchu

smaku

Trzy pierwsze z wymienionych zmysłów mają największe znaczenie.

Okazuje się, że poszczególne osoby w różnym stopniu wykorzystują te 3 zmysły. Są osoby, które w największym stopniu wykorzystują zmysł wzroku. Osoby takie określa się mianem wzrokowców. Osoby, które najczęściej wykorzystują zmysł słuchu nazywa się słuchowcami. Z kolei osoby preferujące zbieranie informacji przez dotyk określa się jako kinestetyków.

Ten podział nazywany jest w NLP głównymi systemami reprezentacji danej osoby. Wiedza na temat tego, jaki dominujący system ma dana osoba może odgrywać bardzo ważną rolę w procesie komunikowania się z taką osobą.

Wzrokowiec dużo łatwiej dogada się z innym wzrokowcem, niż ze słuchowcem. Te zależności zachodzą między wszystkimi systemami.

Dlatego NLP uczy jak rozpoznawać główne systemy reprezentacji u poszczególnych osób oraz jak się do nich dopasowywać poprzez te systemy.

Jednym z podstawowych czynników pozwalających na odkrywanie dominującego systemu reprezentacji u każdej osoby jest ruch gałek oczu. Okazuje się, że istnieje bezpośrednie sprzężenie zwrotne między tym, o czym w danym momencie myślimy, a tym jak poruszają się nasze oczy.

Opisane niżej zasady patrzenia w odpowiednim kierunku są charakterystyczne dla ok. 95 proc. populacji. Pozostałe 5% osób ma te ruchy w odwrotnym kierunku.

***

Ćwiczenie 1

Przypomnij sobie jak dokładnie wygląda Twoja mama, tata lub inna bliska Ci osoba. Jakiego jest wzrostu, jak wygląda jej twarz, w co najczęściej się ubiera. ***

Czy zauważyłeś, w którą stronę poleciał Ci wzrok? Jeśli nie, to zrób powyższe ćwiczenie jeszcze raz (zamiast swoich krewnych możesz wybrać cokolwiek innego). Twój wzrok powinien powędrować do góry i w lewo.

Sprawdź to na jeszcze kilku innych przykładach. Jeśli okaże się jednak, że powędrował do góry w prawo, wtedy najprawdopodobniej należysz to wspomnianych już 5 proc., którzy mają odwrotnie.

Gdy przypominamy sobie obrazy, które już widzieliśmy wcześniej, to nasz wzrok wędruje do góry i w lewo. I tu praktyczna rada. Znajomość tego, gdzie patrzą oczy, będziemy wykorzystywać poprzez obserwowanie innych ludzi, a nie siebie. Dlatego lepiej zapamiętać jak inni powinni patrzeć, gdy przypominają sobie już widziane obrazy. A u osoby, która stoi naprzeciwko nas będzie to odwrotnie - czyli będzie ona patrzyła do góry i w prawo (nasze prawo).

***

Ćwiczenie 2

Zacznij przyglądać się jak myślą oczami inni ludzie. Zadawaj im pytania, aby przypomnieli sobie jak coś wygląda i obserwuj, gdzie będą

kierować swój wzrok.

***

Oprócz tego, że każdy z nas może przypominać sobie już posiadane obrazy, to możemy też tworzyć nowe obrazy. Gdy np. poprosimy kogoś aby przypomniał sobie obraz czegoś, czego nigdy nie widział, to jego umysł dopiero zacznie tworzyć taki obraz po raz pierwszy.

***

Ćwiczenie 3

Jak Twoim zdaniem wyglądają kosmici? Pomyśl jak mogą oni wyglądać, ile mają wzrostu, jaki kolor skóry, ile oczu, itd.

***

Czy zauważyłeś gdzie tym razem powędrował Twój wzrok? Powinno to być do góry i w prawo. Czyli osoba, która stoi naprzeciwko ciebie będzie patrzeć do góry i w lewo.

***

Ćwiczenie 4

Zacznij obserwować, gdzie Twoi rozmówcy kierują wzrok w sytuacjach, gdy myślą o obrazach, które dopiero tworzą.

***

W tym miejscu możesz zadać pytanie, czy przypadkiem znajomość tego, gdzie się patrzy w zależności od tego, czy sięgamy do pamięci, czy coś dopiero stwarzamy, można wykorzystać do sprawdzenia, czy ktoś kłamie czy nie? Jest z tym różnie. Rzeczywiście w pewnych sytuacjach może to być sposób na wykrycie kłamstwa. Gdy poprosimy aby ktoś opowiedział jak mu minął dzień, to gdy taka osoba zacznie zmyślać, to jej wzrok będzie wędrował w lewo (nasze lewo). Zaleca się tu jednak dużą ostrożność. Może być tak, że po prostu nie pamięta ona wszystkiego i będzie generować nowe obrazy po to, aby zapełnić luki w pamięci.

W następnym module lekcyjnym dowiesz się gdzie patrzymy, gdy myślimy emocjami, dźwiękami oraz prowadzimy dialog wewnętrzny. Jeśli nie możesz się tego doczekać, to nic nie stoi na przeszkodzie, abyś już teraz zaczął eksperymentować na tym polu ze swoimi oczami.

Dzisiaj, zgodnie z zapowiedzią, zajmiemy się kolejnymi kierunkami patrzenia podczas różnych procesów myślowych.

Myślenie dźwiękami

Gdy nasz umysł operuje na poziomie dźwięków, to gałki oczne przesuwają się w poziomie. Jeżeli próbujemy sobie przypomnieć dźwięki, które już gdzieś usłyszeliśmy, wtedy wzrok przesuwa się w lewo.

***

Ćwiczenie 1

Przypomnij sobie dźwięki hymnu polskiego. Zaobserwuj, gdzie powędrował Twój wzrok.

***

Tak więc osoba naprzeciwko nas będzie w takiej sytuacji patrzeć w nasze prawo.

***

Ćwiczenie 2

Zapytaj się kilku znajomych, czy pamiętają jeszcze jak brzmiała melodia do piosenki z bajki o Pszczółce Mai i obserwuj ich oczy.

***

Jak można się domyślić, gdy będziemy myśleć o dźwiękach, które dopiero musimy stworzyć, to będziemy patrzeć w prawo.

***

Ćwiczenie 3

Zastanów się jak może brzmieć hymn brazylijski. Zobacz gdzie skierowały się Twoje oczy.

***

I tu z kolei osoba naprzeciwko nas będzie w takiej sytuacji patrzeć w nasze lewo.

Myślenie emocjami

Gdy nasze myśli będą skupione na emocjach oraz odczuciach z ciała, wtedy nasze oczy będą wędrować w dół i w prawo.

***

Ćwiczenie 4

Czy zdarzyło Ci się kiedykolwiek oparzyć? Jeśli tak to przypomnij sobie tamtą sytuację, co czułeś w oparzonym miejscu, jakie to wzbudzało w Tobie emocje?

***

W odróżnieniu od wzroku oraz słuchu, w przypadku emocji i odczuć ciała kierunek patrzenia dół-prawo występuje zarówno gdy przypominamy sobie stany z przeszłości, jak i gdy dopiero je tworzymy.

Osoba stojąca naprzeciwko nas będzie patrzeć w dół i nasze lewo.

***

Ćwiczenie 5

Zapytaj swoich znajomych, czy byli kiedyś na jakimś masarzu, a jeśli tak, to jakie towarzyszyły mu odczucia.

***

Dialog wewnętrzny

Dzięki ruchowi oczu możemy też zaobserwować kiedy ktoś prowadzi tzw. dialog wewnętrzny. Chodzi o sytuacje, gdy w myślach prowadzimy dialog z samym sobą, np. zastanawiamy się nad za i przeciw kupna nowego samochodu. W takich sytuacjach nasz wzrok powędruje w dół i lewo.

***

Ćwiczenie 6

Zastanów się czy lepiej mieszkać w Polsce czy w USA. Rozważ za i przeciw. Obserwuj jak poruszają się Twoje oczy.

***

Osoba stojąca naprzeciw nas będzie patrzeć w dół i nasze prawo.

***

Ćwiczenie 7

Zapytaj swoich znajomych o sprawy, które będą od nich wymagały rozważenia za i przeciw. Obserwuj ich oczy.

***

Świadomość tego, że ktoś w danej chwili prowadzi dialog wewnętrzny możemy wykorzystywać. Dialog taki pokazuje, że nasz rozmówca nie jest jeszcze w pełni przekonany do naszych racji. I wtedy warto spytać go się, czy ma jakieś pytania, czy ma jakieś uwagi. Chodzi o to, abyśmy dowiedzieli się, jakie może mieć zastrzeżenia, bo wtedy możemy starać się je rozwiać.

Dwa poprzednie moduły miały na celu przybliżyć Ci w jaki sposób nasz wzrok porusza się w zależności od tego, czy myślimy obrazami, dźwiękami czy „;czuciem”. Jak być może domyślasz się, w zależności od tego, czy ktoś jest wzrokowcem, słuchowcem czy kinestetykiem, to będzie częściej myślał jednym z tych sposobów.

Najbliższe moduły lekcyjne będą poświęcone cechom charakterystycznym wzrokowców, słuchowców i kinestetyków.

Wzrokowcy

Dla tych osób najważniejszy jest obraz. Stanowi on podstawowy sposób przyswajania i przetwarzania informacji.

***

Ćwiczenie 1

Czy jesteś wzrokowcem? Sprawdź to. Przypomnij sobie jakąś sytuację z przeszłości lub wyobraź sobie jakąś sytuację hipotetyczną. Może to być np. jakieś spotkanie ze znajomymi. W jaki sposób przypominałeś sobie to wydarzenie? Czy najważniejszy był dla Ciebie obraz, czy może raczej dźwięki, a może to jak się w tej sytuacji czułeś?

***

Tu mała uwaga. Zachęcam do pewnej ostrożności. Z własnego doświadczenia wiem, że często sami nietrafnie przypisujemy sobie dominujący u nas system reprezentacji. Wynika to zarówno z braku doświadczenia na tym polu, jak również z tego, że mimo wszystko wykorzystujemy i tak wszystkie zmysły.

Ponieważ wzrokowcy najczęściej myślą obrazami, dlatego gdy przypominają sobie coś lub tworzą, to ich wzrok najczęściej wędruje do góry.

***

Ćwiczenie 2

Obserwuj swoich znajomych. Zobacz, którzy z nich najczęściej „;zerkają” do góry.

***

Tu również zalecam pewną ostrożność polegającą na tym, aby przynajmniej kilkakrotnie zaobserwować u danej osoby, że patrzy do góry i dopiero wtedy uznać ją za wzrokowca.

Słowa

Wzrokowców możemy poznać nie tylko po wzroku. Osoby takie używają określonego słownictwa. Są to słowa i zwroty, które kojarzą się z patrzeniem. A więc np. mogą to być słowa: Widzisz, Spójrz tutaj, Oglądając.

***

Ćwiczenie 3

Do podanych wyżej przykładów słów używanych przez wzrokowców dopisz kolejne przykłady.

***

Jestem ciekaw, ile przykładów udało Ci się wypisać. A oto kolejne słowa charakterystyczne dla wzrokowców:

patrzeć, zobaczyć, podglądać, obserwować, dostrzegać obraz, pokaz, wygląd, horyzont wyraźny, mglisty, kolorowy, ciemny

***

Ćwiczenie 4

Zastanów się jak często używasz tych słów.

***

Jeśli okaże się, że używasz ich dosyć często (przynajmniej niektórych z nich), to oznaczać to może, że jesteś wzrokowcem.

***

Ćwiczenie 5

Wsłuchuj się w to, jakich słów używają Twoi znajomi, albo osoby występujące w telewizji. Kto z nich używa słów charakterystycznych dla wzrokowców.

***

Submodalności

Tym terminem określa się sposób przekazywania informacji przez nasz umysł. Wiąże się to z tym, na jakie właściwości danej sytuacji osoba zwraca uwagę. Wzrokowcy zwracają uwagę oczywiście na właściwości związane ze zmysłem wzroku. Są to: rozmiar, kolor, lokalizacja, jasność, ciemność, przejrzystość, głębia, kąt widzenia, dystans, ruch, bezruch, kontrast, prędkość, połysk, itd

***

Ćwiczenie 6

Wybierz kilka sytuacji lub rzeczy (to może być widok za oknem, komputer, itd.) i scharakteryzuj je. Zwróć uwagę czy charakterystyka dotyczy przede wszystkim właściwości wzrokowych.

***

Inne czynniki

O tym czy ktoś jest wzrokowcem świadczyć mogą też inne czynniki.

Jednym z nich jest ubiór. Wzrokowcy często ubierają się elegancko, starannie dobierając swoją garderobę tak, aby wszystko odpowiednio wyglądało. Innym czynnikiem jest odległość od rozmówcy. Wzrokowcy lubią dobrze widzieć osoby, z którymi rozmawiają, dlatego wolą znaleźć się od swoich rozmówców w pewnej odległości. Wzrokowcy lubią też widzieć informacje, które sobie przyswajają. Dlatego np. lubią uczyć się z książek i notatek.

***

Ćwiczenie 7

Zastanów się czy Ty lub jacyś Twoi znajomi zachowują się tak, jak to zostało opisane w powyższym akapicie.

***

W następnym module lekcyjnym dowiesz się, w jaki sposób można wykorzystywać wiedzę, czy ktoś jest wzrokowcem.

Wzrokowcy

Zgodnie z zapowiedzią z poprzedniego moduły lekcyjnego, dzisiaj zajmiemy się wykorzystywaniem tego, że ktoś jest wzrokowcem. Jak być może już domyślasz się, w kontaktach ze wzrokowcami powinniśmy dopasowywać się do ich wiodącego systemu reprezentacji.

Obrazy

Ponieważ do wzrokowców najlepiej docierają obrazy, dlatego powinniśmy im je dostarczyć. Można to zrobić na kilka sposobów.

Po pierwsze, warto przygotować materiały, które będziemy mogli im pokazać. Gdy np. chcemy przekonać wzrokowca, aby razem z nami pojechał na wczasy do Chorwacji, to dobrze pokazać mu folder reklamujący te wczasy. Gdy omawiamy sprawy biznesowe, to warto mieć przy sobie wykresy obrazujące omawiane zagadnienia.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz przynajmniej kilka zagadnień/tematów, które planujesz w najbliższym czasie omawiać z innymi ludźmi lub wymyśl inne zagadnienia. Następnie przy każdym z nich wypisz jakiego rodzaju pomocami wizualnymi mógłbyś się podeprzeć, prezentując je wzrokowcom.

***

Inną pomocą wizualną może być kartka papieru, na której będziemy rysować wzrokowcowi rzeczy związane z danym tematem. Swego czasu bawiłem się w systemy MLM, gdzie osoby prezentujące te systemy zawsze rozrysowywały je na kartkach. Ten sposób ich prezentacji niewątpliwie przemawiał do wzrokowców. Dlatego warto nosić przy sobie kartki papieru (nawet małe z notesu) oraz coś do pisania.

***

Ćwiczenie 2

Wróć do zagadnień, które wypisałeś w ćwiczeniu jeden. Weź kartki papieru i przy każdym zagadnieniu narysuj na kartkach to, co można w ten sposób przekazać wzrokowcowi.

***

Następnym sposobem dopasowania się do wzrokowców jest mówienie używając obrazów.

W tej Chorwacji jest naprawdę pięknie. Piaszczyste plaże, dużo zieleni .... Chodzi o to, aby nasze opisy danej sytuacji pozwoliły wzrokowcowi łatwo wyobrazić ją sobie przy pomocy obrazów.

***

Ćwiczenie 3

Po raz kolejny wróć do zagadnień, którymi zajmowałeś się w poprzednich ćwiczeniach i tym razem zapisz na kartce zdania, które w sposób obrazowy opiszą wzrokowcowi te zagadnienia.

***

Słowa

Jak już się tego dowiedziałeś w poprzednim module, wzrokowcy używają charakterystycznych dla siebie słów. Dla przypomnienia podam niektóre z nich: widzieć, patrzeć, zobaczyć, podglądać, obserwować, dostrzegać, obraz, pokaz, wygląd, horyzont, wyraźny, mglisty, kolorowy, ciemny.

W rozmowie ze wzrokowcem możemy używać tych słów, gdyż wtedy on poczuje, że rozmawiamy jego językiem.

***

Ćwiczenie 4

Do każdego zagadnienia napisz kilka zdań opisujących je, używając w każdym zdaniu słów charakterystycznych dla wzrokowca.

***

Tu ważna uwaga. Doświadczenia moje jak i innych osób pokazują, że z początku nie jest łatwo przestawić się na używanie tych słów, jeśli sami nie jesteśmy wzrokowcem. Problem dotyczy tego, że bez wprawy trudno wyczuwamy, jakie słowa charakterystyczne dla wzrokowca warto w danej sytuacji użyć. Dlatego tę technikę dopasowania radzę zostawić sobie na koniec, gdy już nabędziemy wprawy w posługiwaniu się innymi opisanymi wyżej technikami. Druga uwaga jest taka, że słowa charakterystyczne dla wzrokowców mogą się pojawiać w naszych wypowiedziach automatycznie i naturalnie, gdy będziemy mówić obrazami (ćwiczenie 3).

Submodalności

Podobnie wygląda sprawa z submodalnościami (rozmiar, kolor, lokalizacja, jasność, ciemność, przejrzystość, głębia, kąt widzenia, dystans, rusz, bezruch, kontrast, prędkość, połysk, itd.). Też najlepiej stosować je nie jako pojedyncze zwroty, ale jako dodatek do obrazowych opisów.

Odległość

Jak już to sobie powiedzieliśmy w poprzednim module, wzrokowcy lubią widzieć swoich rozmówców. Jeżeli jesteś wzrokowcem, to prawdopodobnie miałeś do czynienia z sytuacjami, gdy ktoś podczas rozmowy stawał zbyt blisko ciebie i zaczynałeś wtedy czuć się niekomfortowo. Jeśli nie jesteś wzrokowcem, to być może obserwowałeś sytuacje, gdy ktoś rozmawiając z Tobą lub kimś innym odsuwał się od rozmówcy.

Mając kontakt ze wzrokowcem warto zwracać uwagę na odległość od niego.

Nie stawajmy zbyt blisko, szczególnie jeśli widzimy, że czuje się on w jakiś sposób niekomfortowo. Wtedy warto trochę się od niego odsunąć. Z tym, że nie róbmy tego w sposób oczywisty, gdyż może on sobie zacząć myśleć, że chcemy zakończyć rozmowę lub go nie lubimy. Warto to zrobić jakbyśmy to robili mimochodem, np. poprawiając się na krześle (odchylając się bardziej do tyłu), lub gdy stoimy spoglądając w innym kierunku.

***

Ćwiczenie 5

Podczas najbliższych rozmów (niekoniecznie ze wzrokowcami) staraj się co jakiś czas zmieniać odległość od swoich rozmówców w taki sposób, aby nie przykuło to ich uwagi.

Słuchowcy

Przechodzimy do kolejnej grupy osób - słuchowców. Dla tej kategorii najważniejsze są dźwięki oraz to co się do nich mówi.

***

Ćwiczenie 1

Sprawdź czy jesteś słuchowcem. Przypomnij sobie jakąś sytuację z przeszłości lub wyobraź sobie jakąś sytuację hipotetyczną. Mogą to być np. ostatnie wakacje, na jakich byłeś. W jaki sposób przypominałeś sobie to wydarzenie? Czy najważniejsze były dla Ciebie dźwięki, czy może raczej obrazy, a może to jak się w tej sytuacji czułeś?

***

Ćwiczenie 2

Zastanów się jak często zdarza Ci się myśleć dźwiękami? Jaką rolę odgrywają one w Twoim życiu?

***

Osoby, dla których najważniejszym zmysłem jest słuch, częściej niż inni poruszają gałkami oczu w poziomie podczas myślenia.

***

Ćwiczenie 3

Zacznij obserwować innych ludzi i zauważ, którzy z nich najczęściej patrzą w poziomie.

***

Słowa

Tak jak wzrokowcy, słuchowcy również mają charakterystyczne dla siebie słowa i zwroty, takie jak np.: słuchaj, chcę ci coś powiedzieć.

***

Ćwiczenie 4

Zastanów się jakie inne słowa i zwroty są charakterystyczne dla słuchowca. Zapisz je.

***

A oto kolejne słowa wypowiadane często przez słuchowców: słuchać, dyskutować, pytać, rozmawiać, ogłosić, dzwonić hałas, dźwięk, harmonia, głos, ton, cisza, rytm głuchy, głośny

***

Ćwiczenie 5

Zastanów się jak często używasz tych słów.

***

Ćwiczenie 6

Wsłuchuj się w to, jakich słów używają Twoi znajomi, albo osoby występujące w telewizji i radiu. Kto z nich używa słów charakterystycznych dla słuchowców?

***

Submodalności

Submodalności słuchowców:

Stereo, mono, ton, barwa, kierunek, rytm, ciągły, urywany, odległość od dźwięku, czas trwania, wysokość, harmonia, głośność, tempo.

***

Ćwiczenie 7

Wybierz kilka sytuacji lub rzeczy i scharakteryzuj je. Zwróć uwagę czy w twojej charakterystyce występują właściwości słuchowe.

***

Inne czynniki

Słuchowców, ze względu na wrażliwość na dźwięki, często rozprasza hałas. Lubią oni czasami mruczeć do siebie pod nosem, gdyż słyszenie swojego głosu ułatwia im myślenie lub bezgłośnie poruszać ustami. Jak łatwo można domyślić się, słuchowcy lubią słuchać innych ludzi, dlatego też m.in. lubią rozmawiać przez telefon. Tak więc jeżeli masz wysokie rachunki za telefon, to może to oznaczać, że jesteś słuchowcem

:-)

***

Ćwiczenie 8

Zastanów się czy ty lub jacyś Twoi znajomi są szczególnie wrażliwi na hałas oraz kto z Twoich znajomych najbardziej lubi rozmawiać przez telefon.

Słuchowcy

W poprzednim module zajmowaliśmy się rozpoznawaniem słuchowców.

Dzisiaj odpowiemy sobie na pytanie - co dalej, w jaki sposób powinniśmy docierać do słuchowców. Na początek proponuję abyś sprawdził jak to jest być 100% procentowym słuchowcem (taki oczywiście w rzeczywistości nie występuje).

***

Ćwiczenie 1

Zamknij oczy i staraj się po kolei przeanalizować wszystkie dochodzące do ciebie dźwięki. Jaki mają one na ciebie wpływ? Czy pozwalają stworzyć Ci obraz otaczającej Cię rzeczywistości?

***

Po tym ćwiczeniu już wiesz, co najbardziej kręci słuchowców. Prowadząc rozmowy ze słuchowcami trzeba przede wszystkim zadbać o ich komfort w zakresie braku zewnętrznych hałasów. Możesz się zdziwić jak wiele dźwięków, których inni ludzie w ogóle nie zauważą, potrafi wyprowadzić słuchowca z równowagi.

***

Ćwiczenie 2

Spróbuj w różnych miejscach (biuro, dom, ulica) zacząć zwracać większą uwagę na otaczające Cię dźwięki. Zastanów się, które z nich mogą być szczególnie uciążliwe dla słuchowców.

***

Ponieważ dla słuchowców liczy się słowo mówione, dlatego warto szczególnie ważne kwestie powtarzać dwa razy. Słuchowcy są też bardziej wyczuleni na to jak mówimy. Dlatego warto stosować różną modulację głosu, różną głośność, itd. do podkreślania różnych zagadnień. Słuchowcy to docenią. Może to jednak również działać czasami na naszą niekorzyść. Jeśli my będziemy zmieniać głos od niechcenia, bez jakiegoś określonego celu, to słuchowiec może to zinterpretować, że jednak ma to jakieś znaczenie i źle zrozumieć nasz przekaz.

Kolejny sposób dopasowania się do słuchowców to stosowanie opisów opartych na dźwiękach. Np. I wtedy usłyszeliśmy potworny huk. Zobaczyliśmy jak Piotrek koziołkuje po schodach krzycząc z przestrachu.

Po takim opisie słuchowiec bardzo łatwo wyobrazi sobie taką sytuację.

***

Ćwiczenie 3

Wybierz kilka rozmów, które masz w najbliższym czasie odbyć. I zapisz jak byś je przeprowadził używając opisów przeznaczonych dla słuchowców.

***

Słowa

Rozwinięciem powyższej techniki jest skupienie swojej uwagi na słowach charakterystycznych dla słuchowców: słuchać, dyskutować, pytać, rozmawiać, ogłosić, dzwonić, hałas, dźwięk, harmonia, głos, ton, cisza, rytm, głuchy, głośny.

***

Ćwiczenie 4

Zapisz przykładowe zdania jakieś rozmowy używając powyższych słów.

***

Sumbodalności

Submodalności słuchowców: stereo, mono, ton, barwa, kierunek, rytm, ciągły, urywany, odległość od dźwięku, czas trwania, wysokość, harmonia, głośność, tempo. Je również warto stosować, oczywiście wtedy, gdy ma to sens. Jeśli będziemy próbowali robić to na siłę, to będzie to brzmieć bardzo sztucznie.

***

Ćwiczenie 5

Zapisz jakąś konwersację używając submodalności słuchowców.

***

Telefon

W poprzednim module powiedzieliśmy sobie, że słuchowcy lubią rozmawiać przez telefon, dlatego można ten kanał komunikacji wykorzystać aby ich np. do czegoś przekonać.

Nie zapominajmy jednak o tym, że słuchowcy wykorzystują również inne kanały przekazu. Dlatego komunikując się z nimi wcale nie musimy rezygnować np. z pokazywania im tego, o czym mówimy.

Kinestetycy

Najbliższe dwa moduły poświęcimy już ostatniej grupie osób - kinestetykom. Dla nich najważniejsze są odczucia. Tak więc zadają oni sobie pytania typu: Co czuję?

***

Ćwiczenie 1

Przypomnij sobie różne sytuacje ze swojego życia i zauważ, na co zwracałeś największą uwagę, czy na obrazy, czy na dźwięki czy na odczucia.

***

Ze względu na to, że kinestetycy myślą czuciem, dlatego gdy ich o coś pytamy, to często odpowiedź otrzymujemy z pewnym opóźnieniem, albo w ogóle nie są w stanie nam odpowiedzieć. Wynika to z tego, że swoje odczucia muszą oni przeformułować w język mówiony, co wcale nie jest takie łatwe. I albo wymaga to od nich czasu na wykonanie tego procesu, albo w ogóle nie będą w stanie tego wykonać, nie potrafiąc wyrazić słowami tego, co czują. W rezultacie proste pytanie typu: co o tym sądzisz? może stanowić dla nich duży problem, bo wprawdzie doskonale czują co sądzą o tym czymś, ale nie potrafią tego wyrazić słowami.

***

Ćwiczenie 2

Zastanów się czy Ty lub ktoś z Twoich znajomych ma tego typu problemy, że odpowiada z opóźnieniem, po zastanowieniu się, albo w ogóle nie potrafi odpowiedzieć na pewne pytania.

***

Jak pewnie już się domyślasz, gdy stoi przed nami kinestetyk, to często będzie on patrzył w dół i nasze lewo.

Słowa

Charakterystyczne dla kinestetyków słowa związane są z odczuwaniem: czuję to, przeszły mnie ciarki, itd.

***

Ćwiczenie 3

Wypisz inne słowa, jakimi mogą posługiwać się kinestetycy.

***

A oto zbiór kolejnych słów używanych przez kinestetyków:

dotykać, płynąć, uścisnąć, unosić się, pochwycić, naciskać, wypełniać, pchać ciepły, gęsty, twardy, wilgotny, gładki, duszny, ciężki, masywny, delikatny, szorstki

***

Ćwiczenie 4

Zastanów się jak często używasz tych słów, a jak często robią to Twoi znajomi.

***

Submodalności

Submodalności dla kinestetyków to: kierunek, wibracja, umiejscowienie w ciele, nacisk, kształt, rozległość, temperatura, waga, oddech, faktura (szorstki, itd.), czas oddziaływania, pulsowanie, stałość, napięcie, rozluźnienie, mokry, suchy. Kinestetycy również wykorzystują submodalności smakowo-węchowe:

zapach, woń, ciepłota, esencja, stężenie, nawilgocenie, smak.

***

Ćwiczenie 5

Wybierz kilka sytuacji lub rzeczy lub sytuacji i scharakteryzuj je. Zwróć uwagę w jakim stopniu charakterystyka dotyczy właściwości kinestetycznych.

***

Inne czynniki

Jednym z charakterystycznych dla kinestetyków elementów jest potrzeba bliskiego kontaktu z drugą osobą. Dlatego lubią stać blisko innych ludzi i ich dotykać. Polega to np. że lubią witać się „;na misia”. Ponadto często też obejmują drugą osobę w tali lub kładą rękę na ramieniu.

***

Ćwiczenie 6

Zastanów się, którzy z Twoich znajomych preferują taki bliski kontakt z innymi ludźmi.

***

Kinestetycy lubią poczuć to, czym się zajmują. Więc np. podczas nauki lubią wykonywać eksperymenty. Nie wystarcza im sucha wiedza, że coś działa tak a tak. Wolą to sprawdzić i poczuć sami.

Ponadto lubią ubierać się w rzeczy wygodne. Muszą się w nich po prostu dobrze czuć. Mniejsze znaczenie ma dla nich estetyka wyglądu. Osoby te częściej niż inne oddychają całymi płucami, tak aby czuły swój oddech.

Kinestetycy

Dzisiaj zajmiemy się tym, jak skutecznie porozumiewać się z kinestetykami. Przede wszystkim należy pamiętać, że działają oni w oparciu o swoje odczucia.

***

Ćwiczenie 1

Poniżej znajdziesz szereg sytuacji z życia, które być może Ci się też przydarzyły. Po kolei zastanów się jakie odczucia towarzyszyły Ci w tym sytuacjach. Postaraj się te odczucia teraz poczuć.

Oglądanie dobrego filmu w kinie

Bolał Cię ząb

Uczenie się nudnego materiału

Zabawa na fajnej imprezie

Opalanie się na słońcu

***

Możesz następnie przeanalizować w ten sposób inne sytuacje ze swojego życia.

Podczas rozmowy z kinestetykami należy zwracać uwagę na ich komfort, jeśli chodzi o odczucia z ciała. Kinestetykom w większym stopniu niż innym ludziom będzie np. przeszkadzać niewygodne krzesło, podobnie jak np. zbyt duszna atmosfera.

Do kinestetyków najbardziej przemawiają komunikaty zawierające opisy, które pozwalają im wczuć się w daną sytuację. Np. To było straszne.

Włosy zjeżyły mi się na karku i zrobiło mi się bardzo gorąco. Jeśli kupi Pan ten samochód, to poczuje Pan jaka to wielka frajda jeździć Mercedesem.

***

Ćwiczenie 2

Wybierz kilka rozmów jakie ostatnio przeprowadziłeś, lub dopiero zamierzasz przeprowadzić. Zapisz jak brzmiałyby Twoje wypowiedzi, gdybyś umieszczał w nich opisy mające przemówić do kinestetyków.

***

Jeszcze lepiej jeżeli podczas rozmowy kinestetyk będzie miał możliwość dotknąć i poczuć to, o czym się rozmawia. Np. „;Niech Pan dotknie tej kierownicy. Czuje Pan jaka jest gładka? Proszę usiąść w fotelu. Prawda że bardzo wygodny?”

***

Ćwiczenie 3

Wybierz kilka innych sytuacji, w których Twój rozmówca ma możliwość dotknięcia lub poczucia tego, o czym mówicie. Napisz jak wyglądałyby Twoje wypowiedzi.

***

Słowa

Kolejny sposób docierania do kinestetyków polega na mówieniu charakterystycznych dla nich słów: dotykać, płynąć, uścisnąć, unosić się, pochwycić, naciskać, wypełniać, pchać, ciepły, gęsty, twardy, wilgotny, gładki, duszny, ciężki, masywny, delikatny, szorstki.

***

Ćwiczenie 4

Zapisz przykładowe zdania jakieś rozmowy używając powyższych słów.

***

Sumbodalności

Przypominam, że submodalności kinestetyków to: kierunek, wibracja, umiejscowienie w ciele, nacisk, kształt, rozległość, temperatura, waga, oddech, faktura (szorstki, itd.), czas oddziaływania, pulsowanie, stałość, napięcie, rozluźnienie, mokry, suchy, zapach, woń, ciepłota, esencja, stężenie, nawilgocenie, smak.

***

Ćwiczenie 5

Zapisz jakąś konwersację używając submodalności słuchowców.

***

Inne czynniki

Witając się z kinestetykami warto porządnie się przywitać. Nie musi to być koniecznie przywitanie na misia, ale dobrze, aby poczuł on nasz uścisk. Podczas rozmowy z kinestetykami warto też stać blisko nich.

Metamodel

Zaczynamy dzisiaj nowy dział kursu poświęcony metamodelowi. Metamodel wykorzystywany jest do zmiany przekonań.

Przekonania

Każdy z nas ma wiele przekonań. Są to zarówno przekonania pozytywne, jak i negatywne. Np.

Mam kiepską pamięć.

Dobrze wyglądam.

Dzisiaj jest piękna pogoda.

Nie poradzę sobie z tym.

Itd.

Przekonania mają bardzo duży wpływ na nasze życie. Jeśli są to przekonania pozytywne, to pomagają nam one i pozwalają cieszyć się życiem.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz jak największą liczbę pozytywnych przekonań jakie masz na swój temat, na temat innych ludzi, otaczającego cię świata. Przy każdym z nich zastanów się, w jakim stopniu każde przekonanie pomaga Ci w

życiu.

***

Z kolei przekonania negatywne potrafią nas bardzo blokować i w rezultacie wiele tracimy z życia.

***

Ćwiczenie 2

Wypisz jak największą liczbę negatywnych przekonań jakie masz na swój temat, na temat innych ludzi, otaczającego cię świata. Przy każdym z nich zastanów się, w jakim stopniu każde przekonanie przeszkadza Ci w

życiu.

***

Jak zatem łatwo domyślić się, warto mieć jak najwięcej pozytywnych przekonań na swój temat i jak najmniej negatywnych. Dzięki metamodelowi możemy zamieniać negatywne przekonania w przekonania neutralne (które nie będą nam szkodzić) lub w przekonania pozytywne (które będą nam służyć).

Metamodel polega na zadawaniu serii pytań, które mają rozbić negatywne przekonanie. Najlepsze efekty w stosowaniu metamodelu uzyskuje się pracując w parach. Wtedy to druga osoba zadaje nam pytania mające rozbić nasze przekonania. Taka druga osoba ma większe pole do działania, gdyż nie jest ograniczona naszymi przekonaniami, których często kurczowo trzymamy się, gdyż mimo wszystko niosą one dla nas jakieś korzyści.

Dlatego jeśli uda Ci się znaleźć osobę, która pomoże Ci w pracy z przekonaniami, to super. Niemniej jeśli nie uda Ci się znaleźć drugiej osoby, to jak najbardziej również możesz wykorzystywać metamodel, tylko wtedy będzie to wymagało więcej wysiłku i samozaparcia z Twojej strony.

Moje doświadczenia

Chciałbym w tym miejscu przedstawić Ci moje własne doświadczenia z metamodelem.

Przez wiele lat byłem osobą bardzo nieśmiałą. Jednak parę lat temu zdecydowałem się wziąć za siebie i zacząłem stopniowo wychodzić z nieśmiałości. Mimo to przekonanie, że jestem nieśmiały nadal tkwiło w mojej głowie i mnie w jakimś stopniu blokowało. Podczas szkolenia NLP wzięliśmy się za rozwiązanie tego problemu. Trener zaczął mi zadawać szereg pytań dotyczących tego, jak moja nieśmiałość dokładnie objawia się. Szybko okazało się, że przekonanie, że jestem nieśmiały, nie za bardzo trzyma się kupy, gdyż w wielu sytuacjach postępowałem jak najbardziej jak osoba śmiała. Wtedy trener zaproponował mi zastąpienie przekonania jestem nieśmiały przekonaniem, że w wielu sytuacjach potrafię dobrze komunikować się z innymi ludźmi. Dla mnie był to prawdziwy szok. W ciągu kilku minut negatywne przekonanie, które dawało mi się we znaki przez wiele lat, zostało zastąpione pozytywnym przekonaniem.

Jak widać z powyższego przykładu metaprogram jest bardzo prostą techniką (rzekłbym nawet, że niemal prymitywną), ale niezwykle skuteczną. Cała sztuka polega na umiejętności zadawania odpowiednich pytań, które będą odpowiednio silnie dziać na świadomość i nieświadomość.

W tym miejscu możecie zadać pytanie: ale czy w takim razie sam nie mogłem dojść do tego wniosku, że w wielu sytuacjach potrafię dobrze komunikować się z innymi ludźmi. I tu tkwi sedno problemu z przezwyciężaniem przekonań. Są one tak integralną częścią nas, że sami świadomie nie jesteśmy w stanie ich przezwyciężyć. Potrzebujemy do pomocy drugiej osoby, albo odpowiedniego algorytmu działania (takim jakim jest metamodel).

Drugi przykład polegał na zmianie negatywnego przekonania, że mam kiepską kondycję do tańczenia. Przekonanie to powstało, gdy będąc na imprezie tanecznej byłem w stanie tańczyć tylko przez 3 godziny i potem już nie miałem więcej siły. Gdy tymczasem na wcześniejszych imprezach byłem w stanie tańczyć i 5 godzin.

W wyniku zastosowania odpowiednich pytań uświadomiłem sobie, że tak naprawdę jest zupełnie odwrotnie niż sądziłem - że w rzeczywistości mam bardzo dobrą kondycję. Po przeanalizowaniu moich licznych wypadów na imprezy okazało się, że na wcześniejszych imprezach musiałem robić liczne przerwy po to, aby złapać oddech i zebrać siły na dalsze tańce. Te przerwy pozwoliły mi na tańczenie i 5 godzin. Jednak ostatnio moja kondycja wzrosła, dzięki czemu byłem wstanie przetańczyć 3 godziny praktycznie bez przerwy. Jednak oczywiście wszystko ma swoje granice i po tych 3 godzinach organizm już nie miał sił na więcej. W taki oto sposób znowu w ciągu kilku minut udało mi się całkowicie odwrócić przekonanie z negatywnego na pozytywne.

Jak więc widzisz, metamodel można stosować w sprawach bardzo ważnych, takich jak nieśmiałość, jak również w sprawach tak banalnych - jak kondycja podczas tańca.

Nie oznacza to jednak, że każde negatywne przekonanie uda nam się zneutralizować dzięki metamodelowi.

Metamodel pozwala wyeliminować tylko te negatywne przekonania, których jesteśmy gotowi pozbyć się.

Dlatego następny moduł zaczniemy od testu, który pozwoli Ci sprawdzić, które Twoje przekonania nadają się do pracy z metamodelem, a które nie.

Na początku dzisiejszego modułu lekcyjnego chciałbym podać wszystkie zastosowania metamodelu:

1. Zbieranie informacji. Dzięki zadawaniu odpowiednich pytań możemy

zebrać informacje najwyższej jakości.

2. Rozjaśnianie znaczeń. Metamodel pozwala na dowiedzenie się, co dana

osoba miała dokładnie na myśli.

3. Rozpoznanie ograniczeń. Pozwala poznać co nas blokuje i nie pozwala

posuwać się do przodu.

4. Otwieranie nowych możliwości. Pozwala ruszyć pełną parą do przodu.

Wzorce ograniczeń

Mając ograniczające nas przekonania warto zastanowić się skąd one pochodzą. Można to zrobić wykorzystując np. metodą

wyłaniania wzorców ograniczeń autorstwa Colina Sissona. Polega to na dokańczaniu następujących zdań.

***

Ćwiczenie 1

Dokończ zdanie:

Mój ojciec ograniczał swój wzrost, rozwój, szczęście i osiągnięcia poprzez (podczas mojego dzieciństwa 0 - 18 lat):

***

Ćwiczenie 2

Dokończ zdanie:

Moja matka ograniczała swój wzrost, rozwój, szczęście i osiągnięcia poprzez (podczas mojego dzieciństwa 0 - 18 lat):

***

Ćwiczenie 3

Dokończ zdanie:

Ja teraz ograniczam swój wzrost, rozwój, szczęście i osiągnięcia poprzez:

***

Jak widać, według tej techniki, to my oraz nasi rodzice mają największy wpływ na nasze ograniczające wzorce.

***

Ćwiczenie 4

Zastanów się jakie inne osoby oraz inne czynniki (np. środki masowego przekazu) miały i mają wpływ na powstawanie u Ciebie ograniczających przekonań.

***

Test

Na końcu poprzedniego modułu informowałem, że możemy dzięki metamodelowi pozbyć się tych negatywnych przekonań, które są do tego gotowe. Aby to sprawdzić, stosuje się test Moultsby'ego.

Polega on na udzieleniu odpowiedzi na 5 pytań.

1. Czy przekonanie jest oparte na faktach?

Wiele naszych przekonań jest pewnego rodzaju halucynacją, czyli stanem, który myślimy, że istnieje, ale w rzeczywistości go nie ma. Np. ktoś może uważać się za osobę nieśmiałą, ale jego zachowanie może temu przeczyć. Jeśli dojdziemy do wniosku, że jakieś nasze przekonanie jest oparte na faktach, to oznacza to, że jest ono w nas mocno zagnieżdżone i trudniej będzie z nim walczyć.

***

Ćwiczenie 5

Po kolei wybierz każde ze swoich negatywnych przekonań i odpowiedz na pytanie, czy przekonanie to jest oparte na faktach (wystarczy przy każdym wpisać tak lub nie).

***

2. Czy łatwo chroni twoje zdrowie i życie?

Przekonania, nawet te negatywne, powstają, gdyż czerpiemy z nich jakąś korzyść (np. przekonanie, że jesteśmy nieśmiali pozwala nam wytłumaczyć się przed samym sobą, gdy coś nam pójdzie źle w relacjach z innymi ludźmi). Dlatego warto sprawdzić, czy przekonania, których chcemy się pozbyć, są nadal dla nas przydatne.

***

Ćwiczenie 6

Po kolei wybierz każde ze swoich negatywnych przekonań i odpowiedz na pytanie, czy przekonanie to łatwo chroni twoje zdrowie i życie?

***

3. Czy pomaga osiągać twoje cele (krótkoterminowe i długoterminowe)?

Odpowiadając na to pytanie warto przejrzeć listę wszystkich naszych celów.

***

Ćwiczenie 7

Po kolei wybierz każde ze swoich negatywnych przekonań i odpowiedz na pytanie, czy przekonanie pomaga osiągnąć twoje cele krótkoterminowe i długoterminowe?

***

4. Czy pomaga uniknąć konfliktów z innymi ludźmi?

Np. ktoś może mieć przekonanie, że jest nieśmiały po to, aby unikać kontaktu z ludźmi, z którymi można wchodzić w konflikty.

***

Ćwiczenie 8

Po kolei wybierz każde ze swoich negatywnych przekonań i odpowiedz na pytanie, czy przekonanie pomaga uniknąć konfliktów z innymi ludźmi?

***

5. Czy pozwala odczuwać chciane emocje?

***

Ćwiczenie 9

Po kolei wybierz każde ze swoich negatywnych przekonań i odpowiedz na pytanie, czy przekonanie pozwala odczuwać chciane emocje?.

***

Gdy już odpowiemy na wszystkie pytania, to sumujemy ilość pytań na tak i na nie.

Z danym przekonaniem możemy zacząć pracować wtedy, jeżeli w powyższym teście otrzymamy przynajmniej trzy odpowiedzi na nie.

W następnym module lekcyjnym przejdziemy już do konkretnych technik metamodelu.

Posiadane przez nasz przekonania najczęściej posiadają jeden z poniższych składników:

usunięcia

zniekształcenia

generalizacje

Dzięki metamodelowi można dostrzec każdy z tych składników i je rozbić po to, aby pozbyć się danego przekonania.

Usunięcia

Jak sama nazwa wskazuje usunięcia polegają na tym, że przekonanie pomija pewne elementy. Wyjście tych elementów na światło dzienne powoduje, że dane przekonanie traci rację bytu.

Proste pominięcie

W prostym pominięciu kluczowe elementy są poza strukturą przekonania.

Przykłady:

Jestem zdezorientowany

Jestem do niczego

***

Ćwiczenie 1

Wymyśl kilka innych przekonań, w których brakuje kluczowych elementów.

***

Aby zniwelować takie przekonania należy odzyskać brakujące elementy znajdujące się w problemie.

Oto jakie pytania należy zadać:

Wymień, z jakiego konkretnie powodu jesteś zdezorientowany.

Powiedz dokładnie, z jakiego powodu jesteś do niczego.

***

Ćwiczenie 2

Do przekonań, które wypisałeś w ćwiczeniu 1 dopisz pytania, które pozwolą poznać kluczowe elementy przekonania.

***

Dzięki zadaniu powyższych pytań możemy dowiedzieć się, jakie dokładnie czynniki spowodowały dane przekonanie. A poznawszy je możemy zacząć przedstawiać argumenty mające przełamać to przekonanie.

Przykład:

Jestem do niczego

Powiedz, z jakiego konkretnie powodu uważasz, że jesteś do niczego?

Nie udało mi się odrobić zadania domowego.

Coś jeszcze?

Tak, nie potrafię skleić tego przeklętego modelu samolotu.

Ale za to wczoraj świetnie pomogłeś tacie umyć samochód.

No tak.

A w zeszłym tygodniu przyniosłeś 5 z matematyki. Prawda?

Prawda

To możemy chyba przyjąć, że wcale nie jesteś do niczego, tylko są rzeczy, z którymi radzisz sobie lepiej i te, z którymi radzisz sobie gorzej? Zgodzisz się ze mną?

Masz rację mamo.

Oczywiście nie zawsze jest tak łatwo. Często trzeba przeprowadzić długą konwersację, aby przekonać kogoś do zmiany przekonania. Zależy to od tego, czy uda nam się trafić z argumentacją do tej osoby.

Pamiętajmy, że to osoba, której przekonanie ma zostać przełamane, musi zaakceptować daną argumentację.

Dlatego cały czas podczas rozmowy z nią należy upewniać się (poprzez zadawanie pytań), czy przyjmuje ona podawane argumenty.

Jeśli stosujemy metamodel dla siebie, wtedy proponuję nie prowadzić dialogu w myślach, tylko zapisać go na kartce papieru.

Możemy wtedy też udawać jakby dwie osoby - osobę z negatywnym przekonaniem oraz drugą osobę, która próbuje nam pomóc.

***

Ćwiczenie 3

Wymyślone w ćwiczeniu 1 przekonania oraz pytania do nich z ćwiczenia 2 rozwiń do pełnych dialogów mających przełamać te przekonania.

***

Pominięcie porównawcze

Polega ono na tym, że odniesienie zawarte w porównaniu jest poza strukturą wypowiedzi.

Przykłady:

Lepiej nic nie mówić.

Kiepsko to wygląda.

Gorzej już być nie może.

***

Ćwiczenie 4

Wypisz inne przykłady przekonań zawierających porównania. Wykorzystaj słowa typu: lepiej/mniej, gorzej/lepiej,

największy/najmniejszy, kiepsko/dobrze.

***

Aby przełamać takie przekonania należy zidentyfikować i ustalić kryteria porównawcze.

Pytania jakie należy zadać:

Lepiej w porównaniu z czym?

Kiepsko w porównaniu z czym? Co wygląda lepiej?

Gorzej w porównaniu z czym?

***

Ćwiczenie 5

Do przekonań, które wypisałeś w ćwiczeniu 4 dopisz pytania, które pozwolą ustalić kryteria porównawcze.

***

Gdy już ustalimy kryteria porównawcze, możemy zacząć stosować odpowiednią argumentację.

Przykład:

Kiepsko poszedł mi ten egzamin.

Kiepsko w jakim sensie?

Nie dostanę z niego 5-tki.

Ale zaliczysz go?

Raczej tak.

A ile osób oblewa normalnie taki egzamin?

1/4

Zastanawiałeś się, jak oni będą się czuć?

Pewnie kiepsko.

No właśnie, a ty zaliczyłeś bez problemu. Powinieneś być dumny.

Chyba masz rację.

Pewnie i tak dostaniesz ocenę 4.

Pewnie tak.

Pamiętaj, że Ci którzy nie zdadzą lub dostaną oceny niższe od twojej będą Ci na pewno zazdrościć.

Cóż. Na pewno.

***

Ćwiczenie 6

Ułóż kilka podobnych dialogów wykorzystując wymyślone (lub Twoje własne) przekonania z pominięciem porównawczym.

***

W następnym module lekcyjnym zajmiemy się kolejnymi przekonaniami z usunięciami.

Przechodzimy do kolejnych usunięć stosowanych w przekonaniach.

Sądy

Usunięcie poprzez sąd polega na tym, że wydaje się jakiś sąd, ale bez podania, kto ten sąd wydał i na jakiej podstawie.

Przykłady:

Pan X jest idealnym kandydatem na prezydenta.

On się do niczego nie nadaje.

***

Ćwiczenie 1

Wymyśl kilka innych przekonań będących sądami.

***

Tego typu przekonania niweluje się poprzez ustalenie autora sądu oraz podstawy sądu.

Pytania:

Kto uważa, że pan x jest idealnym kandydatem i na jakiej podstawie?

Kto uważa, że on się do niczego nie nadaje i dlaczego?

***

Ćwiczenie 2

Do przekonań, które wypisałeś w ćwiczeniu 1 dopisz pytania, które pozwolą dowiedzieć się, kto wystawił taki sąd i na jakiej podstawie.

***

Gdy wiemy kto wydał sąd, możemy podważyć prawo tej osoby do wydawania takich sądów. Gdy wiemy jakie były przesłanki do wydania sądu, możemy też podważać je lub przedstawiać kontrargumenty.

Przykład:

On się do niczego nie nadaje.

Kto uważa, że on się do niczego nie nadaje i dlaczego?

Wszyscy.

Jacy wszyscy. Ja tak nie uważam.

No to wszyscy z wyjątkiem Ciebie.

Tomek i Marta też tak nie uważają i wiele innych ludzi.

No dobrze. Ja uważam, że on się do niczego nie nadaje.

Co spowodowało, że tak uważasz. Jakie konkretnie jego zachowanie?

Od roku nie może znaleźć pracy.

Czy to wszystko?

Nie. Nie potrafi zrobić tego, o co go proszę.

A o co go prosisz?

Aby pomógł mi przy remoncie strychu.

Czyli nie potrafi on pomagać Ci?

Zgadza się.

Ale za to potrafi zrobić wiele innych rzeczy.

Co na przykład?

Na przykład umie świetnie gotować.

No tak.

Umie też zająć się naszą Julką. Jak więc widzisz są rzeczy, z którymi potrafi sobie radzić.

Niby tak.

Więc twój osąd jest trochę niesprawiedliwy. Chyba zgodzisz się, że są rzeczy, z którymi sobie nie radzi, ale są i takie, w których jest dobry.

No tak.

***

Ćwiczenie 3

Wymyślone w ćwiczeniu 1 przekonania oraz pytania do nich z ćwiczenia 2 rozwiń do pełnych dialogów mających przełamać te przekonania.

***

Niedookreślony rzeczownik

Polega on na tym, że rzecz lub przedmiot nie jest określony.

Przykłady:

Ludzie właściwie nie uczą się.

Oni są bezwzględni.

To jest nie do pomyślenia.

Ich postawa pozostawia wiele do życzenia.

***

Ćwiczenie 4

Wymyśl kilka własnych przykładów przekonań z nieokreślonymi rzeczownikami.

***

Tego typu przekonania przełamuje się poprzez wyjaśnienie o kogo dokładnie chodzi.

Pytania:

Którzy ludzie nie uczą się. Wymień ich nazwiska.

Kogo dokładnie masz na myśli?

Co konkretnie masz na myśli?

Czyja postawa?

***

Ćwiczenie 5

Do przekonań, które wypisałeś w ćwiczeniu 4 dopisz pytania, które pozwolą dowiedzieć się, o kogo dokładnie chodzi.

***

Gdy już wiemy o kogo chodzi, to możemy zawęzić przekonanie do tej osoby/grupy.

Przykład:

Oni są bezwzględni.

Kogo masz na myśli?

Pracowników Urzędu Skarbowego.

Których pracowników?

Wszystkich!

Jak to wszystkich? Sprzątaczkę też?

No nie. Chodzi o urzędników, którzy zajmują się podatkami.

Czyli sekretarka też odpada?

No niby tak.

To co ci urzędnicy Ci zrobili takiego, że jesteś na nich wkurzony?

Kazali mi zapłacić odsetki.

Czy dobrze rozumiem. Wszyscy urzędnicy urzędu kazali Ci zapłacić te odsetki.

Nie wszyscy. Jakiś niedouczony urzędas!

Czyli to był jeden urzędnik. Znasz jego nazwisko?

A niby skąd.

Ale zgodzisz się, że to ten urzędnik był w stosunku do Ciebie bezwzględny. A inni wcale nie muszą być tacy sami jak on?

Czy ja wiem. Nie wiem.

Ale na pewno wiesz, że tylko ten jeden urzędnik był w stosunku do Ciebie bezwzględny?

No tak.

***

Ćwiczenie 6

Wymyślone w ćwiczeniu 4 przekonania oraz pytania do nich z ćwiczenia 5 rozwiń do pełnych dialogów mających przełamać te przekonania.

Oto kolejne usunięcia stosowane w przekonaniach.

Niedookreślone czasowniki

Niedookreślone czasowniki powodują, że szczegóły działania lub relacji z ludźmi nie są zdefiniowane.

Przykłady:

Mam kłopot w porozumiewaniu się za pomocą słów.

Nie potrafię z nim dogadać się.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz własne przykłady przekonań z niedookreślonym czasownikiem.

***

Poprzez zadanie odpowiednich pytań można poznać dokładnie w jaki sposób dana czynność przebiegała.

Pytania:

W jaki sposób ten kłopot się przejawia?

Jak dokładnie nie potrafisz dogadać się z nim?

***

Ćwiczenie 2

Do przekonań, które wypisałeś w ćwiczeniu 1 dopisz pytania, które pozwolą poznać na czym przedstawione czynności dokładnie

polegały.

***

Gdy już wiemy, jak dana czynność wygląda, możemy zacząć pracować nad jej zmianą.

Przykład:

Nie potrafię się z nim dogadać.

Jak dokładnie nie potrafisz dogadać się z nim?

Mówię do niego, a on mnie nie słucha!

Po czym poznajesz, że on Ciebie nie słucha?

Np. wczoraj poprosiłam go, aby wyniósł śmieci i nie zrobił tego!

Może nie dosłyszał Twojej prośby?

O na pewno doskonale to usłyszał, bo mu zresztą powtarzałam ją dwa razy.

Czyli jednak usłyszał Cię, tylko nie wykonał prośby.

Dokładnie.

Czyli problem tkwi dokładnie w tym, że nie wykonał on Twojej prośby.

Tak.

Jak sądzisz, dlaczego tego nie zrobił?

Nie mam pojęcia.

Może miał jakieś bardzo ważne rzeczy do zrobienia?

Wątpię.

A może zapomniał.

To już dużo szybciej.

Może w takim razie warto pomyśleć nad jakimś sposobem, który spowoduje, że nie będzie on zapominał?

Nie wiem czy to pomoże.

Ale spróbujmy. Jak myślisz, w jaki sposób można by mu przypominać o Twoich prośbach?

Nie mam pojęcia.

Może można by umówić się z nim, że na drzwiach jego pokoju powiesi się kartkę z zadaniami, które ma do wykonania w najbliższym tygodniu. I miałby zadanie po wykonaniu każdego z nich skreślić je z listy.

Nie wiem, czy to coś da.

Ale można chyba to sprawdzić?

No dobrze.

***

Ćwiczenie 3

Napisz kilka dialogów wykorzystując przekonania i pytania z ćwiczeń 1 i 2.

***

Nominalizacje

Nominalizacje polegają na przedstawianiu działania lub procesu jako przedmiotu lub rzeczy.

Przykłady:

Zrywam stosunki

Nie ma tutaj żadnego porozumienia.

***

Ćwiczenie 4

Wypisz inne przekonania zawierające nominalizacje.

***

Aby rozbić przekonania zawierające nominalizacje należy aktywność, która została rzeczą/przedmiotem ponownie umieścić w wypowiedzi jako aktywność.

Pytania:

Jak to się konkretnie osiąga? Jak to konkretnie wygląda? Kto, w jaki konkretnie sposób?

Kto z kim nie może się porozumieć?

***

Ćwiczenie 5

Wypisz pytania, jakie można zadać do przekonań wypisanych w ćwiczeniu

4.

***

Dzięki przywróceniu aktywności do formy czasownika możemy zacząć zadawać szczegółowe pytania na jej temat.

Dialog:

Nie ma tutaj żadnego porozumienia.

Kto z kim nie może się porozumieć?

Ja z moją siostrą.

Jaką konkretnie sprawę masz na myśli?

Nie możemy wspólnie ustalić, co zrobić z domem rodziców.

Co dokładnie stoi na przeszkodzie do ustalenia tego?

Ja uważam, że dom należy sprzedać, a ona, że lepiej je komuś wynająć.

Czyli problem tkwi w tym, że macie różne zdanie dotyczące dalszego przeznaczenia domu?

Tak.

***

Ćwiczenie 6

Stwórz kilka dialogów wykorzystujących przekonania i pytania z ćwiczeń 4 i 5.

Zniekształcenia

Dzisiaj przechodzimy do kolejnej części metamodelu - zniekształceń.

Związek przyczynowo-skutkowy

Przekonania oparte na tym związku zakładają pośrednio związek przyczynowy pomiędzy poszczególnymi problemami i uzyskanymi efektami.

Przykłady:

Ton jej głosu wywołuje u mnie wściekłość.

Przez jego wygłupy rozbolała mnie głowa.

Nie mamy nic do picia i to jest jego wina.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz inne przekonania zawierające związek przyczynowo-skutkowy.

***

Aby rozbić przekonania oparte na tego typu związkach należy dokładnie zdefiniować związek założony w danej wypowiedzi.

Pytania:

Jak konkretnie jedno wywołuje drugie? Jak ona konkretnie robi to, że jesteś wściekły?

Co takiego dokładnie zrobił, że rozbolała Cię głowa?

Dlaczego to przez niego nie ma nic do picia?

***

Ćwiczenie 2

Do przekonań z ćwiczenia 1 dopisz pytania pozwalające zdefiniować zależność przyczynowo-skutkową.

***

Znając dokładnie zależność możemy zacząć przedstawiać argumenty pokazujące, że być może takiego związku wcale naprawdę nie ma. I że problem leży w czymś innym.

Przykład:

Nie mamy nic do picia i to jest jego wina.

Dlaczego to przez niego nie ma nic do picia?

Umówiliśmy się, że to on załatwia jedzenie na imprezę.

I co, nic nie przyniósł?

Przyniósł przekąski, ale nic do picia.

Może on nie zrozumiał Twojej prośby i myślał, ze ma przynieść tylko coś do jedzenia, a nie do picia?

Wątpię.

A spytałaś się go o to?

Nie.

To może warto to zrobić, aby wyjaśnić całe nieporozumienie?

Mogę spróbować.

***

Ćwiczenie 3

Wypisz kilka innych dialogów.

***

Złożona równoważność

W przypadku tej złożoności dwa różne doświadczenia są wyrażone jako tożsame ze sobą.

Przykłady:

On ma trudności w szkole, bo ma problem z uczeniem się. On nigdy nie robi tego, co ja powiem.

***

Ćwiczenie 4

Wypisz kilka innych przekonań ze złożoną równoważnością.

***

Aby pozbyć się takich przekonań należy sprawdzić wartość stosunku/zależności zakładanej w przekonaniu.

Pytania:

W jaki konkretnie sposób jego trudności w szkole oznaczają, że ma problemy z uczeniem się? Jeśli miałeś trudności w szkole, czy to konkretnie oznacza, że miałeś problemy z uczeniem się?

Jak dokładnie to wygląda, że on nie robi tego, co mu mówisz?

***

Ćwiczenie 5

Napisz pytania do przekonań z ćwiczenia 4.

***

W przypadku złożonej równoważności raz będziemy mieli do czynienia z równoważnikami, które już od razu będą wyglądać na nielogicznie powiązane ze sobą. Będą jednak i takie, które bardzo mogą do siebie pasować i będzie trzeba włożyć dużo wysiłku, aby taką zależność rozbić.

Przykład:

On ma trudności w szkole, bo ma problem z uczeniem się.

W jaki konkretnie sposób jego trudności w szkole oznaczają, że ma problemy z uczeniem się?

To chyba oczywiste.

Wcale nie. Może źle się czuje w szkole. Pomyślałaś o tym?

Szczerze mówiąc nie.

A próbowałaś porozmawiać z nim na temat jego trudności w szkole?

Nie.

To może warto to zrobić. Przecież pamiętam, że są przedmioty, z których przynosi piątki. Nieprawdaż?

Zgadza się.

Więc jego trudności w szkole mogą nie mieć związku z nauką?

Może tak być.

***

Ćwiczenie 6

Napisz kilka dialogów powodujących przezwyciężenie przekonań ze złożoną równoważnością.

Zniekształcenia

Dzisiaj zajmiemy się kolejnymi zniekształceniami.

Czytanie w myślach

Przekonania oparte na czytaniu w myślach zakładają, że potrafimy czytać w czyiś myślach i wiemy, co ktoś myśli na jakiś temat.

Przykłady:

Ona nie troszczy się o mnie.

Oni na pewno nie zgodzą się ze mną.

On nie będzie chciał tam pojechać.

***

Ćwiczenie 1

Wypisz kilka innych przekonań związanych z czytaniem w myślach.

***

Aby rozwiązać takie przekonania należy zdefiniować kryteria użyte do tworzenia wypowiedzi na temat stanów wewnętrznych innych ludzi.

Pytania:

Skąd konkretnie wiesz, że ona nie troszczy się o ciebie?

A skąd to wiesz? Pytałeś się ich?

Jak się dowiedziałeś, że on nie będzie chciał tam pojechać?

***

Ćwiczenie 2

Wypisz pytania do przekonań z ćwiczenia 1.

***

W wyniku zastosowania tego typu pytań często dochodzi się do wniosku, że nie mamy żadnych dowodów na to, że ktoś myślał w taki sposób, jak to sądziliśmy.

Przykład dialogu:

Oni na pewno nie zgodzą się ze mną.

A skąd to wiesz? Pytałeś się ich?

No nie.

Więc skąd masz pewność, że nie zgodzą się z tobą?

Tak przypuszczam.

Czy oni dali Ci do zrozumienia, że się z Tobą nie zgodzą?

Nie.

Czyli jednak jest szansa, że mogą się z Tobą zgodzić?

Jakaś szansa to może i jest.

A jak zareagowali na Twoją wcześniejszą propozycję? Zgodzili się?

Tak.

No widzisz, czyli potrafiłeś ich wtedy przekonać to i teraz powinno Ci pójść.

Ale teraz to jest trudniejsza sprawa.

Może i tak. Tylko, że oni już Cię znają i wiedzą, że masz dobre pomysły. Więc na pewno łatwiej zaakceptują Twoje kolejne pomysły.

Może rzeczywiście masz rację.

***

Ćwiczenie 3

Wypisz kilka innych dialogów wykorzystując przekonania i pytania z ćwiczeń 1 i 2.

***

Opuszczony podmiot

W oceniającym przekonaniu brakuje podmiotu - osoby, która wygłasza opinię oraz sposobu, w jaki ta ocena powstała.

Przykłady:

Egoizmem jest myślenie o swoich własnych uczuciach.

Każdy człowiek powinien mieć prawo do przeklinania.

Ta partia składa się z samych oszustów.

***

Ćwiczenie 4

Wypisz kilka innych przykładów przekonań oceniających, w których brak podmiotu wystawiającego ocenę.

***

W celu przełamania przekonań tego typu należy zidentyfikować źródło oceny oraz kryteria użyte do sformułowania oceny.

Pytania:

Egoizmem w stosunku do kogo konkretnie?

Kto tak uważa?

Według kogo ta partia składa się z samych oszustów?

***

Ćwiczenie 5

Dopisz pytania do przekonań z ćwiczenia 4.

***

Zidentyfikowanie osoby, która stawia ocenę, pozwala skupić się na kryteriach, w oparciu o które stworzyła ona dany osąd. To z kolei pozwala na podważenie tych kryteriów.

Dialog:

Ta partia składa się z samych oszustów.

Według kogo ta partia składa się z samych oszustów?

Według wszystkich.

Jak to wszystkich? Ja tak nie uważam. Wymień kto dokładnie ma takie zdanie o tej partii.

No chociażby ja.

W oparciu o co stawiasz taką ocenę?

Przecież w mediach na okrągło mówią i piszą o przekrętach członków tej partii.

Czy pisali już o wszystkich członkach tej partii?

Tego nie wiem.

Czyli nie możesz przyjąć, że wszyscy bez wyjątku są oszustami.

Ale pewnie są!

Ale nie masz na to żadnych dowodów.

Nie mam.

Czyli możemy przyjąć, że część członków tej partii to faktycznie oszuści. A o innych nic nie wiemy. Zgadza się?

Niby tak.

***

Ćwiczenie 6

Wypisz kilka innych dialogów wykorzystując przekonania i pytania z ćwiczeń 4 i 5.

Lekcje archiwalne

http://hotfile.com/dl/7221780/0e174be/1.Metaprogramy.zip.html

http://hotfile.com/dl/7223358/7fe9449/2.Metaprogramy.zip.html

http://hotfile.com/dl/7225525/97e9e60/3.Metaprogramy.zip.html

http://hotfile.com/dl/7226840/482e74b/4.Metaprogramy.zip.html

http://hotfile.com/dl/7227315/1b6b5ca/5.Dopasowanie.zip.html

http://hotfile.com/dl/7227993/4f0c099/6.Dopasowanie.zip.html

http://hotfile.com/dl/7229756/88ba16b/7.Dopasowanie.zip.html

http://hotfile.com/dl/7230333/e0fd6b1/8._Nieswiadomosc.zip.html

http://hotfile.com/dl/7230703/4cd1e6f/9.Jezyk_perswazji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7319324/8f979bc/10.Jezyk_perswazji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7319898/f1f4f2a/11.Jezyk_perswazji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7322554/234eff0/12.Jezyk_perswazji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7322868/fcd8f73/13.Zasady_formulowania_celow.zip.html

http://hotfile.com/dl/7393751/aaef958/14.Zasady_formulowania_celow.zip.html

http://hotfile.com/dl/7394055/1e0cff0/15.Zasady_formulowania_celow.zip.html

http://hotfile.com/dl/7394438/912d8e9/16.Zasady_formulowania_celow.zip.html

http://hotfile.com/dl/7395070/5c7e8b6/17.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7395516/a334203/18.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7396408/c9168da/19.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7399759/3cdfbea/20.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7400046/10fd242/21.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7400410/be6e2c5/22.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7400697/66ad126/23.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7401115/e4592d5/24.Systemy_reprezentacji.zip.html

http://hotfile.com/dl/7404912/0aaec2b/25.Metamodel.zip.html

http://hotfile.com/dl/7405398/2cf7f49/26.Metamodel.zip.html

http://hotfile.com/dl/7405633/65ae803/27.Metamodel.zip.html

http://hotfile.com/dl/7406363/248416e/28.Metamodel.zip.html

http://hotfile.com/dl/7406810/02a5c33/29.Metamodel.zip.html

http://hotfile.com/dl/7407030/0b7e924/30.Metamodel.zip.html

http://hotfile.com/dl/7407237/3dbb961/31.Metamodel.zip.html

---