Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej

• mikroekonomia konsumenta i producenta

• cel producenta w gospodarce rynkowej:

- maksymalizacja zysku

- inne cele?

• „zadawalający” poziom zysku

• Przetrwanie na rynku

• Osiągnięcie zakładanego udziału w rynku

• Doprowadzenie konkurencji do upadku

Rola zysku w przedsiębiorstwie

• nadrzędność celu maksymalizacji zysku w modelu gospodarki rynkowej

• zysk/strata = przychód (PC) - koszt (KC)

• warunkiem osiągnięcia zysku jest: nakłady (inputs) < wyniki (outputs)

• Zadanie producenta polega na takim wyborze kombinacji nakładów na produkcje i efektów z produkcji, aby różnica między przychodami i nakładami była dodatnia i możliwie największa.

Efektywność techniczna i ekonomiczna

• efektywność techniczna oznacza, że producent maksymalizując efekt produkcji nie będzie wkładał do produkcji więcej czynników niż jest to konieczne do osiągnięcia danej wielkości efektu.

• Efektywność techniczna oznacza takie wykorzystanie nakładów czynników produkcji, aby koszty wytworzenia jednostki produktu był minimalny.

Funkcja produkcji

• (krótkookresowa) funkcja produkcji przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwa zależność między ilością zastosowanego czynnika produkcji a uzyskanym rezultatem w postaci wielkości produkcji.

• kształt funkcji odzwierciedla technologię produkcji.

• wieloczynnikowa funkcja produkcji:

Q = f (F, L, Z, a)

• jednoczynnikowa funkcja produkcji:

Q = f (F) lub Q = f (L) itp.

• Dwuczynnikowa funkcja produkcji:

Q = f (F, L)

Czynnik produkcji

• czynniki stałe - ich nakład nie ulega zmianie wraz ze zmianami rozmiarów produkcji.

• Czynniki zmienne - ich nakłady zmieniają się wraz ze zmianami produkcji.

Krótki i długi okres

• Krótki okres ( z ang. Short run) - taki, w którym nie zmienia się technologia produkcji.

• Długi okres ( z ang. Long run) - taki, w którym zmienia się technologia produkcji wynikając z postępu technicznego.

Funkcja produkcji w okresie krótkim

• Podstawowe założenia:

• istnieje tylko jeden czynnik zmienny,

• istnieje tylko jeden czynnik stały,

• technologia produkcji jest dana,

• czynniki produkcji mogą łączyć się ze sobą w różnych proporcjach

• produkt jest jednorodny.

Prawo malejących przychodów marginalnych / produktu marginalnego

• fundamentem mikroekonomii producenta jest prawo malejących przychodów marginalnych:

zwiększając nakład czynnika zmiennego (przy założeniu, że pozostałe czynniki są stałe) osiągamy taki punkt, po przekroczeniu którego każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji.

krótkookresowa funkcja produkcji

produkcja przeciętna i marginalna

produkt całkowity przeciętny i marginalny

Funkcja produkcji w długim okresie

• wszystkie czynniki produkcji są zmienne,

• tę samą wielkość produkcji można osiągnąć przy różnych procesach produkcji, a więc różnych nakładach czynników produkcji,

• produkcja o stałych i zmiennych proporcjach czynników.

Efekt skali produkcji^NT

• efekty skali produkcji - proporcjonalna zmiana czynników produkcji oznacza proporcjonalną zmianę produkcji,

• rosnące efekty skali produkcji - proporcjonalna zmiana czynników produkcji wywołuje bardziej niż proporcjonalną zmianę produkcji,

• malejące efekty skali produkcji - proporcjonalna zmiana czynników produkcji wywołuje mniej niż proporcjonalną zmianę produkcji.

Kombinacja czynników produkcji

Izokwanty produkcji

• Izokwanta produkcji to linia łącząca wszystkie możliwe efektywne kombinacje czynników produkcji dające taką samą wielkość produkcji.

• Nachylenie izokwanty wyrażone relacją /\K / /\L jest negatywne, tzn. wzrost (spadek) zastosowanego kapitału oznacza zawsze spadek (wzrost) nakładu czynnika praca.

Izokwanty produkcji Cd.

Substytucja między czynnikami produkcji

*stosunek zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie uległa zmianie nazywa się marginalna stopą technicznej substytucji (MSTS)

Malejąca MSTS

• Malejąca MSTS oznacza, że w miarę zastępowania jednego czynnika produkcji (np. kapitału) przez coraz większą ilość drugiego czynnika produkcji (np. praca) zmniejsza się ilość pierwszego czynnika (kapitału) którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę drugiego czynnika (pracy).

Optymalna kombinacja czynników produkcji

• to taka kombinacja która pozwala osiągnąć maksymalny poziom produkcji przy danych kosztach, lub taka, która dany poziom produkcji pozwala zrealizować przy minimalnych kosztach.

Linia jednakowego kosztu

• równanie kosztów jest równaniem liniowym dwóch zmiennych F i L. Linia prosta dla której koszty całkowite są stałe nosi nazwę linii jednakowego kształtu

Linie jednakowego kosztu i zmiana kosztów całkowitych

Linia jednakowego kosztu i zmiana cen czynników produkcji

Optimum Produkcji !!!

• Optymalna kombinacja czynników produkcji znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji. Jest to punkt równowagi przedsiębiorstwa, w którym osiąga ono maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym.

optimum produkcji - interpretacja graficzna

Warunkiem optimum produkcji zapisujemy:

Podstawy decyzji ekonomicznych producenta - Analiza kosztów

Koszty produkcji

Funkcja kosztów

• funkcja kosztów przedstawia zależność między kosztami a wielkością produkcji. K = f (Q)

• Funkcja kosztów zmiennych jest funkcją odwrotną* do funkcji produkcji. K = F (f (L) )

Krótkookresowa funkcja produkcji

Koszty w krótkim okresie

• koszty stałe (całkowite) - KSC

• koszty zmienne (całkowite) - KZC

• koszty całkowite: KC=KSC+KZC

• koszty przeciętne:

• stałe: KSP = KSC/Q

• zmienne: KZP = KZC/Q

• całkowite: KCP = KC/Q

• koszty marginalne: KM = /\KC / /\Q

Koszty stałe całkowite Koszty stałe przeciętne

Koszty zmienne całkowite Koszty zmienne przeciętne

Koszty całkowite Koszty całkowite przeciętne

Koszty marginalne Krzywe kosztów przeciętnych i marginalnych

Zależności pomiędzy kosztami

• KM i KSP nie są powiązane;

• KM = KZP <-> KZP = min;

• KM = KCP <-> KCP = min;

• KM<KZP, KM<KCP <-> KZP i KCP maleją;

• KM>KZP, KM>KCP <-> KZP i KCP rosną;

• KZP osiągają minimum prędzej niż KCP, ponieważ KCP = KZP+KSP.

Podstawy decyzji ekonomicznych producenta - Optimum ekonomiczne w konkurencji doskonałej

Punkt optimum przedsiębiorstwa

Założenia modelu:

• funkcja kosztu zmiennego całkowitego:

KZC = aQ³ - bQ² +cQ

• parametry: a = 2, b = 18, c = 70

• koszt stały całkowity KSC = 45

• cena równowagi rynku P = 50

• krótki okres produkcji - technologia const.

Koszty, przychody i zyski całkowite Przychody i koszty przeciętne

Przychody i koszty marginalne optimum przedsiębiorstwa

Koszty i zyski całkowite Optimum przedsiębiorstwa

Alternatywne struktury rynku

Od konkurencji doskonałej do monopolu

Rynek

• Rynek to samoczynnie działający mechanizm cenotwórczy wpływający na decyzje podmiotów gospodarczych.

• Mechanizm ten decyduje o alokacji zasobów gospodarczych i wraz z dominacją prywatnej własności czynników produkcji składa się na dwie fundamentalne cechy gospodarki rynkowej.

Formy konkurencji

• Konkurencja cenowa - oferowanie ceny niższej od cen konkurentów.

• Konkurencja niecenowa - przejawia się w zróżnicowaniu produktów poprzez:

• wprowadzenie zmian jakościowych produktów (postęp techniczny)

• popularyzację marki firmowej (promocja, reklama)

• uatrakcyjnienie form sprzedaży,

• stosowanie efektownych opakować,

• stosowanie korzystnych warunków gwarancji i/lub serwisu.

Alternatywne struktury rynku

Istnieją cztery główne modele struktur rynku:

• (1) konkurencja doskonała

• (2) konkurencja monopolistyczna

• (3) oligopol, którego przypadkiem szczególnym jest duopol,

• (4) monopol.

Alternatywne modele struktur rynku - podsumowanie

Cechy struktury rynku	Konkurencja doskonała	Konkurencja niedoskonała
				Konkurencja monopolistyczna	oligopol	monopol
Liczba dostawców	wielu	Wielu	kilku	jeden
Wpływ dostawcy na cenę	Brak (doskonale elastyczna krzywa D)	Ograniczony (realistycznie elastyczna krzywa popytu)	Średni (realistycznie nieelastyczna krzywa popytu)	Znaczny (nieelastyczna krzywa popytu)
Swoboda wejścia	Nieograniczona	nieograniczona	ograniczona	Bardzo ograniczona lub zerowa
Charakterystyka produktu	Homogeniczny	Nieznacznie zróżnicowany, posiada bliskie substytuty	Homogeniczny lub zróżnicowany	Nie posiada substytutów
Informacje uczestników	doskonała	doskonała	doskonała	Doskonała

Analiza rynków czynników produkcji - na przykładzie rynku pracy

Ruch okrężny w gospodarce

Koszty energii

Koszty surowców i materiałów

Płace pracowników produkcyjnych

Koszty najmu, kredytów, niektóre podatki

Amortyzacja budynków, urządzeń

płace pracowników administracji

Koszty stałe

Koszty zmienne

Koszty produkcji

---