Zespół poaborcyjny, Nauki o rodzinie, kobiecość, męskość, małżeństwo


Witold Simon

Zespół poaborcyjny

I. Wstęp

Największym sukcesem biologicznym, jaki może odnieść człowiek, jest przekazanie swych genów, czyli spłodzenie potomstwa oraz wychowanie go tak, by przekazało ono materiał genetyczny następnym pokoleniom. W tym kontekście każda utrata ciąży oraz zaniedbanie i przemoc wobec dziecka jawią się jako bezpośrednie lub potencjalne zagrożenia istnienia naszego gatunku.

Wyróżnić można następujące rodzaje utraty ciąży:

Pomimo częściowo różnych przyczyn i przebiegu, wspólne następstwa i wynikające z nich konflikty zostały zebrane w Zespół Strat Związanych z Ciążą. Ponieważ jednak pewne objawy w przypadku następstw aborcji są typowe tylko dla niej lub w porównaniu z innymi rodzajami utraty ciąży są szczególnie nasilone — wyodrębniono Zespół Poaborcyjny. Niewątpliwie aborcja wywołuje też najwięcej emocji 1. Zależnie od punktu widzenia i okoliczności ludzie określają aborcję jako: prawo do swego ciała, zabieg, procedurę, przerwanie ciąży, utratę ciąży, usunięcie, technikę, terminację płodu, interrupcję, skrobankę, morderstwo, zabicie dziecka, grzech. Zarówno aborcja, jak i przemoc wobec dzieci odzwierciedlają głębokie nierozwiązane konflikty istniejące w rodzinach.

Zespół Utraty Ciąży (w tym jego rodzaje: Zespół Poaborcyjny, Zespół Osoby Ocalonej od Aborcji) nie figuruje jeszcze ani w polskich [49], ani amerykańskich [17] spisach chorób. Czy oznacza to, iż z utratą ciąży, np. aborcją, nie jest związane żadne konkretne cierpienie? Czy istnieją jakiekolwiek psychologiczne, medyczne i duchowe następstwa aborcji? Jeżeli tak: czy wywierają wpływ wyłącznie na kobietę, czy też na inne osoby albo i całe społeczeństwo? Czy istnieją powiązania pomiędzy utratą ciąży a molestowaniem seksualnym, psychicznym odrzucaniem żyjących dzieci, ich ucieczkami z domów, samobójstwami i przemocą na ulicach?

Należy sobie odpowiedzieć na powyższe pytania, gdyż aborcja to zjawisko powszechne, na skalę epidemii. W kanadyjskiej prowincji British Columbia przeprowadzono badania na grupie około 300 tysięcy ludzi obu płci w wieku 20-30 lat. Wykazano, że 85% z nich jest dotkniętych następstwami aborcji [61] 2. W Polsce szacunkowe nieoficjalne dane z lat 1956-1993 podają, iż w naszym kraju miało miejsce 36 milionów aborcji [69,76]. Szanse przetrwania poczętych dzieci wynoszą: w niektórych częściach wschodniej Europy około 20%, w Chińskich miastach 30%, w Kanadzie i USA 50%. [84] Co roku 50 milionów kobiet na świecie poddaje się aborcji [51,65,76,84], 110 milionów doświadcza konfliktów wynikających z bycia osobą ocaloną.

Aborcja przyczynia się do bardzo wielu depresji, nerwic, bezsenności i uzależnień [3,35,39,40,61,62,64,65,73]. Niestety zbyt wielu lekarzy i psychologów leczy je nie dostrzegając tego, rzadko zastanawiając się nad ich przyczynami. Sporadycznie pytają kobietę: czy aborcja lub inna utrata ciąży miała miejsce w jej życiu..

Następstwa aborcji dotykają nie tylko kobietę, ale także jej partnera — ojca dziecka [2,5,34,36,51,52,53,55,62,75] (niekoniecznie jest nim mąż); personel medyczny uczestniczący w wykonywaniu tej procedury — lekarzy i pielęgniarki [19,55,62,64,88]; wszystkie żyjące dzieci tej kobiety [51,55,59,61,62] (nazywane ocaleńcami3; rodzinę [6,34,45] i przyjaciół biorących udział w podejmowaniu decyzji, poprzez jej finansowanie lub doradzanie. Najbardziej poszkodowane są oczywiście te dzieci, które się nie urodziły. W związku z tym liczba osób cierpiących na skutek 36 milionów aborcji w Polsce w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w rzeczywistości jest co najmniej czterokrotnie wyższa. Nie można bowiem czerpać prawdziwych korzyści kosztem drugiej osoby, np. nienarodzonego dziecka lub ciężarnej kobiety. Wszyscy ludzie przyczyniający się do danej tragedii są spleceni wspólnotą losów, dlatego każdego z nich, choć w różnym stopniu, niezależnie od płci i wieku, dotykają jej konsekwencje. Kobiety i mężczyźni, którzy stracili swe dzieci w wyniku aborcji lub poronienia potrzebują nie osądu i potępienia, lecz zrozumienia, wsparcia i fachowej pomocy.

Lekarz jest zobowiązany dokonywać tylko takich zabiegów, które są długoterminowo korzystne dla pacjenta. W przeciwnym razie łamie starożytną zasadę: Primum non nocere. Jeśli lekarz jest przekonany, że dany lek lub procedura są szkodliwe, nie może ich stosować, nawet jeśli pacjent tego żąda.

Z punktu widzenia medycznego, psychologicznego i społecznego nie istnieją żadne dowody na to, że aborcja jest korzystna dla kobiety, jej partnera, dzieci lub personelu medycznego. Oznacza to, że nie ma żadnych racjonalnych wskazań do dokonywania tego rodzaju zabiegu. Ciąża nie jest chorobą, więc nie powinno się zalecać jej usunięcia. Na następnych stronach znajduje się wiele dowodów na to, że aborcja rani głęboko wszystkie osoby z nią związane. Dla wszystkich tych osób dostępna jest terapia. Istnieje wiele różnych czynników niszczących zarówno jednostkę, jak i społeczeństwo. Aborcja to bardzo ważny, często podstawowy, ale nie jedyny czynnik. Należy pamiętać, że rozpoznanie u siebie lub u pacjenta, nawet znacznego procentu objawów, o których mowa poniżej, nie upoważnia do automatycznego postawienia ostatecznej diagnozy, na przykład, że dana osoba jest ocaleńcem. Aby to potwierdzić lub temu zaprzeczyć, należy być bardzo ostrożnym, delikatnym i precyzyjnym. [62,70]

Postawienie diagnozy nie jest celem terapii. Jej istota polega na tym, by cierpiąca osoba samodzielnie dotarła do prawdy o sobie, przeżyła żal po stracie, ponownie uczłowieczyła zmarłe dziecko, wypracowała w sobie zdrowe postawy wobec siebie i otaczającego ją świata, nauczyła się nowych sposobów radzenia sobie w życiu, umiała negocjować realistyczne oczekiwania wobec siebie i innych, pojednała się ze swymi krzywdzicielami oraz ofiarami, potrafiła odkrywać i żyć radością, a poprzez to osiągnęła trwałą poprawę stanu psychicznego i fizycznego.

1 Do tego stopnia, że zapomina się, iż wybór nie sprowadza się do alternatywy — rodzić lub abortować. Matka może ponadto oddać dziecko do adopcji zamkniętej (tracąc z nim kontakt), adopcji otwartej (utrzymując kontakt określony na różnych zasadach), państwowego lub rodzinnego domu dziecka. Może zamieszkać w domu samotnej matki (o różnym profilu) lub powierzyć dziecko swym rodzicom na określony czas. Może wreszcie poślubić ojca dziecka i założyć rodzinę.

2 Jeżeli spośród osób doświadczających następstw aborcji wziąć pod uwagę tylko kobiety, które przerwały ciążę to: w USA i Kanadzie 70% kobiet dokonało aborcji [51,65], w niektórych krajach Europy Środkowej liczba ta sięga 80% [51,65], w Danii 70% [44], Chinach blisko 100% [51,65], w Rosji sześć kobiet na osiem dokonało aborcji [4].

3 Ocaleniec (osoba ocalona) — każdy, kto nie umarł (czyli ocalał), w sytuacji kiedy prawdopodobieństwo jego śmierci, było wyższe niż normalnie. Istnieje wiele sytuacji w wyniku których można stać się ocaleńcem: wojny, wypadki, aborcje, klęski żywiołowe, zabójstwa, epidemie, ludobójstwo. [56,61] W tej pracy piszę tylko o ocaleńcach po aborcji. Ich sytuacja jest o wiele tragiczniejsza, gdyż to nie wróg czyhał na ich życie, lecz osoby, które powinny być im najbliższe.

II. Zespół Poaborcyjny

Podczas Międzynarodowego Kongresu nt. „Psychologiczne następstwa aborcji”, który odbył się kilka lat temu w Rzymie, miałem okazję zobaczyć rysunek wykonany przez malarkę, która dokonała aborcji. [71] Jest on dla mnie najlepszą ilustracją Zespołu Poaborcyjnego. Był to:

Autorka tego rysunku, określiła uczucie, które towarzyszyło jej podczas malowania jako: wszechogarniającą bezradność i rozpacz. Czy do przeżywania wszechogarniającej bezradności i rozpaczy została powołana kobieta? Co powoduje, iż decyduje się ona na aborcję, a poprzez to doprowadza się do tego stanu?

Przyczyny aborcji

Brak wsparcia ze strony partnera

Zbadano 44 czynniki najczęściej doprowadzające kobietę do decyzji o dokonaniu aborcji. Najistotniejszym okazał się, brak partnera [65] lub brak jego rzeczywistej pomocy. Matka mniej wspierana przez ojca jest bardziej skłonna by poronić lub abortować dziecko. To fakt szczególnej wagi przede wszystkim dla doradców rodzinnych oraz wszystkich ludzi, pragnących przekonać kobietę, by urodziła dziecko. Powinni oni zawsze starać się włączyć do procesu ojca dziecka, nawet jeśli nie jest on mężem kobiety. (patrz str. 33) Każdemu mężczyźnie, którego partnerka jest w ciąży warto gratulować, że jest już ojcem. Budzi to w nim ojcowską dumę i zachęca do wspierania matki i nawiązywania kontaktu z poczętym dzieckiem.

Tabela 1. Wpływ obecności partnera, wsparcia z jego strony na wynik pierwszej i drugiej ciąży [53,65]

 

CIĄŻA PIERWSZA

CIĄŻA DRUGA

Wynik pierwszej ciąży

Ob. i wspierający

Ob., nie wspierający

Nieob.

Ob. i wspierający

Ob., nie wspierający

Nieob.

Poród o czasie, prawidłowa waga urodzeniowa

76,3

47,1

55,3

78,6

62,7

46,8

Poród o czasie, niska waga urodzeniowa

4,0

8,8

1,6

5,4

6,7

9,7

Poród przedwczesny

4,7

6,9

7,3

5,3

8,0

12,7

Poronienie

8,7

18,6

8,9

7,8

12,0

9,7

Aborcja

4,0

16,7

25,2

1,1

8,0

19,4

Urodzenie martwego dziecka

1,1

1,0

0,8

0,5

0,0

1,5

Wczesna śmierć noworodka

0,8

0,0

0,0

1,0

2,7

0,0

Ciąża ektopowa

0,3

1,0

0,8

0,3

0,0

0,0

Suma

100%

100%

100%

100%

100%

100%

Aborcja
i poronienie

12,7

35,7

34,1

8,9

20,0

29,1

 X2=0,0000

N=969

N=764

Manipulacja i mity

Kobieta w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze(patrz str,11, przyp.), doświadcza zmiennych uczuć wobec poczętego dziecka, co jest zjawiskiem normalnym, gdyż niemal wszystko się zmienia w jej życiu, począwszy od wyglądu i gospodarki hormonalnej, aż po zmianę pozycji społecznej. Jest wtedy szczególnie podatna na manipulację [18,24,52,55,59,65]. Kiedy łatwiej jest podjąć kobiecie decyzję o usunięciu ciąży? Wtedy, gdy lekarz (patrz str. 19) stwierdza: „Proszę Pani, to jest tylko zabieg usunięcia płodu”; kiedy koleżanka mówi: „Słuchaj, to tylko skrobanka”; czy wtedy, gdy ktoś powie: „Jest to zabicie twego dziecka”? Wpływ manipulacji 4 jest dewastujący, ponieważ odczłowieczywszy dziecko ułatwia podjęcie decyzji o jego unicestwieniu, a także w znaczny sposób utrudnia proces zdrowienia

Jednym z propagowanych przez media i otoczenie mitów jest przekonanie, że ciąża i urodzenie dziecka przez nastolatkę jest niebezpieczne dla jej zdrowia. Poniższe dane dowodzą, że młode matki mają taki sam procent ciąży zakończonych o czasie z prawidłową wagą urodzeniową jak kobiety w innych grupach wiekowych (przy założeniu, że dzieci nie zostały abortowane).

Tabela 2. Wpływ wieku matki na wynik pierwszej ciąży [53]

 

Wiek przy pierwszej ciąży

Wynik pierwszej ciąży

14-19
(25,2%)

20-25
(45,0%)

26-30
(22,7%)

31+
(7,2%)

Poród o czasie, prawidłowa waga urodzeniowa

50,4

69,6

71,8

68,8

Poród o czasie, niska waga urodzeniowa

4,3

4,2

4,4

1,3

Poród przedwczesny

3,2

6,8

3,6

2,5

Poronienie

12,5

9,8

13,9

20,0

Aborcja

26,8

8,4

4,0

5,0

Urodzenie martwego dziecka

1,4

0,6

1,6

0,0

Wczesna śmierć noworodka

1,4

0,2

0,0

1,3

Ciąża ektopowa

0,0

0,4

0,8

1,3

Suma

100%

100%

100%

100%

Poród o czasie, normalna waga urodzeniowa, nie abortowano

77, 2

78,0

75,8

73,8

N=3800 X2 p<0,0000

 

 

 

 

Czasami twierdzi się, że jeżeli kobieta dokona aborcji swego pierwszego poczętego dziecka, nie wpłynie to zasadniczo na jej następne ciąże. Wyniki badań dowodzą, że jeżeli kobieta dokona aborcji w pierwszej ciąży, to ma o 25% mniejsze szanse na poród o czasie z prawidłową wagą urodzeniową drugiego dziecka.

Tabela 3. Wpływ wyniku pierwszej ciąży na wynik ciąży drugiej [53]

 

Wynik drugiej ciąży

Wynik pierwszej ciąży

Poród o czasie, prawidłowa waga ur.

Poród o czasie, niska waga ur.

Poród przed-
wczesny

Poronienie

Aborcja

Urodzenie martwego dziecka

Wczesna śmierć noworodka

ciąża ektopowa

Poród o czasie, prawidłowa waga urodzeniowa

76,9

3,5

4,0

9,2

4,6

0,4

1,0

0,4

Poród o czasie, niska waga urodzeniowa

55,9

17,6

8,9

8,9

2,9

2,9

2,9

-

Poród przedwczesny

45,2

4,8

33,3

14,3

-

2,4

-

-

Poronienie

61,0

5,9

4,2

21,3

5,9

1,7

-

-

Aborcja

51,4

9,3

2,8

14,0

21,6

-

0,9

-

Urodzenie martwego dziecka

58,3

-

25,0

16,7

-

-

-

-

Wczesna śmierć noworodka

80,0

-

-

20,0

-

-

-

-

Ciąża ektopowa

60,0

-

20,0

20,0

-

-

-

-

X2 = 176,58424 p<0,0000 (wyniki wyrażone w %)

Często się twierdzi, że aborcja nie ma żadnego szczególnego wpływu na zdrowie kobiety. Tymczasem, porównując ciąże kończące się w różny sposób, okazuje się, że konsekwencje procedury aborcyjnej wywierają najbardziej niekorzystny wpływ na zdrowie matki.

Tabela 4. Ciąże kończące się w różny sposób i ich wpływ na zdrowie matki [65]

Wynik końcowy ciąży

Współczynnik korelacji Pearsona

Istotność

Poród o czasie, prawidłowa waga urodzeniowa

0,035

p=0,190

Poród o czasie, niska waga urodzeniowa

0,058

p=0,030

Poród przedwczesny

0,013

p=0,617

Poronienie

0,054

p=0,041

Aborcja

0,107

p<0,000

Urodzenie martwego dziecka

0,022

p=0,403

Wczesna śmierć Noworodka

0,029

p=0,268

Ciąża ektopowa

0,004

p=0,895

Ze wszystkich rodzajów ciąży, ta która kończy się aborcją ma najbardziej negatywny wpływ na zdrowie matki.

Jednym z argumentów za tym, że aborcje powinny być dostępne na żądanie, bez przeszkód, ponieważ świat jest przeludniony, a ludzkości zagraża śmierć głodowa. Tymczasem wraz z rozwojem technologii ilość produkowanej żywności na głowę rośnie szybciej niż liczba ludzkości [85]. Problemem jest sprawiedliwy podział dóbr.

Prawo także wywiera duży wpływ na myślenie kobiety. W powracającej co pewien czas dyskusji o tzw. ustawie antyaborcyjnej, niektórzy twierdzą, że ilość aborcji nie ma wpływu na liczbę poronień lub dzieciobójstw. Utrzymują oni, że prawne ograniczenia zwiększą liczbę zgonów kobiet podczas nielegalnych aborcji. Oto jak się do tego mają fakty:

Tabela 5. Rodzaj ustawy a ilość aborcji i inne konsekwencje [69]

 

Ustawa pro-aborcyjna

Ustawa anty-aborcyjna

Aborcje

125 000 (1987)

782 (1995)

zgony kobiet w związku z ciążą

90 (1990)

44 (1993)

poronienia samoistne

60 000 (1990)

43 000 (1993)

zgony kobiet podczas nielegalnej aborcji

nie znana liczba

nie było

Dzieciobójstwa

89 (1992)

56 (1993)

zabójstwa niemowląt

31 (1990)

15 (1993)

Tymczasem niejedna kobieta mówi: „Skoro aborcja była kiedyś dozwolona przez państwo, to nie mogło więc w tym być nic złego.”. Tragizm polega na tym, że kobieta obdarzając zaufaniem system prawny w kwestii aborcji, a później doświadczywszy następstw tego kroku, traci często szacunek do państwa i prawa.

Podobnie rzecz ma się z medycyną. [24,52,55] Bardzo wygodnie jest zepchnąć odpowiedzialność na sympatycznego fachowca. Warto nadmienić, że uznawana przez wielu lekarzy za autorytet medyczny Światowa Organizacja Zdrowia stwierdza, że: „płód staje się człowiekiem, jeżeli jest w stanie przeżyć poza organizmem matki, sam lub przy pomocy urządzeń technicznych.” [72] Jakie są konsekwencje takiej definicji?

Otóż obecny poziom rozwoju medycyny umożliwia przetrwanie 20-tygodniowym dzieciom. Za parę lat wraz z rozwojem technologii, granica ta może się przesunąć do np. 18 tygodnia. Czy to oznacza, że człowiekiem będzie się wcześniej niż obecnie? A jeżeli podczas wojny lub klęski żywiołowej granica ta przesunie się w drugą stronę?

Na decyzję o dokonaniu aborcji ma wielki wpływ również doświadczone w dzieciństwie zaniedbanie, przemoc, a także nierozwiązane konflikty, w tym doświadczany jeszcze przed aborcją patologiczny żal po innej stracie. (patrz str. 6, 24)

Niejedna kobieta wyrabia więc w sobie postawę proaborcyjną: „Łatwiej zmagać się z następstwami aborcji, niż zmagać się z trudnościami życiowymi po urodzeniu dziecka.” Często będąc w ciąży i nie akceptując jej, mówi tak: „No cóż być może dokonam aborcji, bo czy w ogóle są z tym związane jakiekolwiek problemy psychiczne? Medycznych na pewno nie będzie, jak pójdę do dobrego fachowca. Ale gdybym urodziła to dziecko np. po gwałcie, albo gdybym urodziła dziecko chore, albo gdybym urodziła dziecko dziesiąte, albo jak urodzę dziecko będąc panną — to będę miała takie problemy, że wolę ich uniknąć.” I decyduje się na aborcję.

Co się dzieje z kobietą w trakcie procedury aborcyjnej? [16,62] Między innymi zapamiętuje bodźce, które do niej docierają. Zapamiętuje zapachy, kolory, dźwięki, ton głosu, wygląd ludzi. I później, jeżeli zbitka tych czy innych sygnałów do niej dotrze, z ogromną siłą wyzwalają się jej wewnętrzne konflikty.

Stopień nasilenia konfliktów

Nasilenie objawów i konfliktów Zespołu Poaborcyjnego zależy od wielu czynników [6,31,51,65,84], głównie od:

Większość kobiet twierdzących, że nie odczuwa żadnych następstw straty ciąży przeważnie podświadomie stara się uniknąć wewnętrznego zamętu stosując wiele mechanizmów obronnych. Oto niektóre z najczęstszych:

Mechanizmy obronne zawodzą, gdy [31,62,65] kobieta, która usunęła ciążę:

Objawy Zespołu Poaborcyjnego

I. Żal [7,21,39,51,62,65,78,79, 84]

Żal po śmierci lub stracie jest doświadczeniem naturalnym i koniecznym do dalszego prawidłowego funkcjonowania osoby. W przypadku aborcji ludzie boją się przeżywać żal, gdyż nie chcą doświadczać bólu oraz nie chcą uznać, że aborcja oznacza śmierć człowieka, do której się przyczynili.

Istnieje wiele czynników [65], które utrudniają przeżywanie żalu po aborcji, a tym samym przyczyniają się do tego, że przybiera on formę patologiczną. Są to głównie:

Żal patologiczny to długotrwały stan objawiający się nieumiejętnością przebaczenia sobie, Bogu, lekarzom, partnerowi; niskie poczucie własnej wartości, poczucie porażki życiowej, spadek masy ciała, płacz, odosobnienie się, bezsenność, drażliwość, osłabienie popędu płciowego, trudności w skupieniu uwagi i może doprowadzić do klinicznej depresji.

II. Depresja [35,39,62,65,78,84]

Depresja to częsty objaw Zespołu Poaborcyjnego. Może spowodować załamanie się układu immunologicznego co zwiększa prawdopodobieństwo infekcji oraz nowotworów. Może doprowadzić do myśli i czynów samobójczych. Pojawia się niekiedy patologiczna identyfikacja ze zmarłym, znaczna ambiwalencja wobec niego oraz nieuświadomiony gniew. Żal patologiczny i depresja często objawiają się w podobny sposób.

Kobieta będąca w depresji [14,51] gorzej wiąże się emocjonalnie i fizycznie z dzieckiem. Rzadziej go dotyka, pieści, całuje, bierze na ręce. Przejawia niechęć do karmienia piersią (patrz str,15).

III. Wina [39,62,65,78,84]

Wina jest naturalnym i biologicznym doświadczeniem. Może zapobiec powtarzaniu się tragicznych wydarzeń oraz prowadzić do pojednania. Nie jest to miłe uczucie, jednak może być oznaką rozwoju człowieka.

Wina nie uznana i nie potraktowana prawidłowo może spowodować patologiczną winę, a poprzez to dysfunkcyjne relacje z ludźmi. Stłumiona wina może spowodować psychosomatyczne problemy. Zaakceptowana wina, lecz bez pojednania, często doprowadza do depresji, samobójstwa, wszechogarniającego smutku, płaczu, pesymizmu i karania samego siebie. Uznana za ważną, lecz nie wyrażona, wina może doprowadzić do niszczących i raniących zachowań. Próbując uniknąć tego wszystkiego, ludzie usiłują poradzić sobie z winą na różne, często chorobliwe sposoby.

IV. Nierealistyczne oczekiwania [34,35,42,51,53,62,65,78, 84]

Po stracie ciąży, pragnąc nadać sens swemu życiu, kobieta często decyduje się na następne poczęcie i na urodzenie dziecka „zastępczego''. Nakłada nań nierealistyczne oczekiwania, tak jakby oczekiwała, że jedno żyjące dziecko zaspokoi jej marzenia i oczekiwania za wszystkie zabite. Ponieważ jest to niemożliwe, wpada w złość i frustrację. Dlatego bywa, że matka reaguje poprzez nadmierną kontrolę i przemoc słowną dając wyraz swemu rozczarowaniu.

V. Postawa nadopiekuńczości [21,34,62,65,78,84]

Gdy drugie żyjące dziecko (zakładając, że pierwsze było usunięte) zaczyna chorować, matka odczuwa nadmierny lęk o jego zdrowie, wiedząc o tym, że w przeszłości straciła już jednego potomka. Wykształca postawę nadopiekuńczości. Matka przesadnie dba o zaspokojenie materialnych i fizjologicznych potrzeb dziecka (bywa ono przekarmiane, posyłane na prywatne lekcje, dostaje dużo pieniędzy), ale z drugiej strony nie potrafi okazać mu swoich uczuć, jest zimna.

Dziecko takiej matki często mówi: „Wiem, że mama mnie kocha, ale ja tego nie czuję...”

VI. Zaburzony sen [39,62,65, 84]

Kobiety mają koszmary senne (czyli przerażające marzenia senne, podczas których człowiek niekiedy się budzi), mogące pojawić się o każdej porze nocy, w których słyszą krzyk dziecka lub widzą je. Boją się zasnąć i cierpią na bezsenność. Często proszą lekarzy o coraz to większe dawki lub nowe środki nasenne. Niektóre z nich skracają fazę snu REM odpowiedzialną za powstawanie marzeń sennych, których całkowity brak może doprowadzić nawet do zaburzeń psychotycznych. Jest to niekorzystne, ponieważ marzenia senne to cenne źródło informacji przekazywanych przez podświadomość 5.

VII. Lęk [8,51,62,65,78, 84]

Kobiety, które usunęły ciążę, przeżywają strach przed kolejną ciążą i przed codziennymi obowiązkami rodzicielskimi. Obawiają się kolejnych trudności i niepowodzeń. Pojawić się mogą: nadmierna nieśmiałość, potrzeba ciągłego upewniania się, znaczne napięcie i niezdolność odprężenia się. Przyczynia się to do powstania lękowych więzi z partnerem i dziećmi.

VIII. Niemożność obdarzenia zaufaniem [55,62,65, 84]

Kobiety nie są w stanie obdarzyć zaufaniem swoich bliskich (męża, dzieci). Nie uznają żadnych autorytetów moralnych i społecznych (prawo, medycyna, Bóg). Przestają też ufać sobie. Pojawia się dojmujące uczucie słabości, bezradności i beznadziei.

IX. Ponowne odtwarzanie tragedii [62,65,84]

Często kobieta, która usunęła dziecko, decyduje się później na kolejne aborcje, w nadziei, że tym razem zrozumie przyczyny tragedii a ponownie wystawiając się na źródło lęku przezwycięży strach. Niekiedy w tym przekonaniu jest upewniana przez różnych „doradców” zalecających kolejne przerwanie ciąży, co rzekomo ma doprowadzić do osłabienia objawów Zespołu Poaborcyjnego.

X. Choroby psychosomatyczne [9,28,39,61,62,65,81, 84]

W wyniku aborcji kobiety mogą cierpieć na wiele chorób psychosomatycznych, takich jak: anoreksja, bulimia, astma, reumatoidalne zapalenie stawów. W rocznice aborcji często odczuwają (bez przyczyn organicznych) — bóle piersi, miednicy i brzucha.

XI. Choroby psychiczne [1,31,39,43, 51,64,73, 84]

Wśród chorób psychicznych 6 które między innymi mogą być skutkiem zabicia dziecka należy wymienić schizofrenię, psychozę maniakalno-depresyjną, zespoły natręctw. Dokonanie aborcji, zwiększa sześć razy niebezpieczeństwo samobójstwa. Aborcja jest przeciwwskazana w chorobach psychicznych.

XII. Następstwa somatyczne [3,9,29,62,65, 84,90]

Kobiety na skutek aborcji doświadczają wielu następstw somatycznych. Do najczęstszych należą:

Każdy z tych stanów wywołuje poważne komplikacje psychologiczne.

XIII. Zaburzenia sfery seksualnej [9,62,65,78,84]

Kobieta, która doświadczyła aborcji, często rezygnuje ze współżycia z ojcem dziecka i obwinia go za to. Równie często popada w promiskuityzm — bezładne, przypadkowe stosunki płciowe — podświadomie pragnąc ponownie zajść w ciążę, by kolejnym dzieckiem powetować sobie to utracone poprzez aborcję.

Promiskuityzm często doprowadza do licznych aborcji, których następstwem mogą być procesy zapalne w obrębie miednicy, powodujące bezpłodność. Część z takich kobiet domaga się później zapłodnienia in vitro, co daje efekt ciąży mnogiej a ostatecznie doprowadza do „redukcji liczby płodów.” [84]

XIV. Złamany mechanizm kontrolujący agresję [84]

W określonych warunkach niemal każdy jest zdolny do popełnienia zabójstwa. Aborcja wyzwala w ludziach zdolność do zabijania. Kiedy raz się do niej przyczynią, ich instynktowny mechanizm kontrolujący własną agresję zostanie osłabiony. Konieczne staje się nieustanne kontrolowanie własnego gniewu, gdyż inaczej może on doprowadzić do morderstwa. Bojąc się wyrażać swój gniew na dzieci, mówią im, by były ostrożne tłumiąc w nich zachowania asertywne.

Kobieta po aborcji czuje wiele złości wobec mężczyzn. Gdyby partner był dojrzały i wsparł ją, prawdopodobnie nie zabiłaby swego dziecka. Wyraża również podświadomą złość w stosunku do rodziców. Ponieważ traktowali ją źle w dzieciństwie, była bardziej skłonna nieodpowiednio potraktować swe poczęte dziecko. Agresja wynikająca z tej podświadomej złości jest często kierowana na dzieci nienarodzone i te już urodzone.

XV. Rozpad związków [84]

Wiele kobiet, będąc szantażowanymi przez partnera, decyduje się na aborcję chcąc utrzymać go przy sobie. Tymczasem badania pokazują, że 80% związków rozpada się w następstwie aborcji. Kierowana popędem biologicznym oraz mająca nierozwiązany konflikt wewnętrzny kobieta, angażuje się w kolejny związek seksualny, często z równie nie wspierającym mężczyzną.

Podsumowanie Zespołu Poaborcyjnego

Co się dzieje z mężczyznami

Kraj, który zezwala kobietom wybrać aborcję, pozbawia mężczyzn decydowania o przyszłości swych poczętych dzieci. Ten fakt podświadomie wywołuje agresję i złość w mężczyznach. To częściowo tłumaczy, dlaczego istnieje tyle przemocy oraz tak wiele zaniedbanych i wykorzystanych kobiet. W tej sytuacji mężczyzna nie pozwoli sobie związać się z dzieckiem, a także nie będzie wspierał kobiety, która wtedy jest bardziej skłonna dokonać aborcji.

Mężczyźni, których dzieci zostały abortowane doświadczają podobnych konfliktów jak kobiety, za wyjątkiem niektórych objawów somatycznych. Ponadto odczuwają olbrzymią frustrację tracąc poczucie męskości, gdyż nie zdołali ochronić swej rodziny i swego dziecka, w sytuacji trudnej, kryzysowej. Bojąc się, że każde współżycie doprowadzić może do poczęcia oraz jeszcze jednego koszmaru podejmowania decyzji, mogą stać się impotentami.

Poronienie

Poronienie może nastąpić z wielu przyczyn. Czasami jest to naturalna selekcja organizmu, który nie dopuszcza do urodzenia nie rozwijających się i obumarłych dzieci. Czasami kobieta, nie chcąc dziecka odrzuca je w swym umyśle, co może przyczynić się do zatrzymania rozwoju dziecka w jej łonie i śmierci.

Kobieta analogicznie jak w przypadku aborcji doświadcza wiele złożonych konfliktów, w tym często przeżywa patologiczną winę i żal. Boi się, że coś ponownie może być nie tak, nie rozmawia z poczętym dzieckiem, nie szuka dla niego imienia itp. Po porodzie mogą się pojawić trudności w związaniu emocjonalnym z urodzonym dzieckiem.

 4 Przykładów manipulacji, mających na celu doprowadzenie kobiety do decyzji o aborcji, jest mnóstwo. Podam kilka: 1. Oryginalny Multimedialny Słownik Poprawnej Polszczyzny nie zawiera słowa „poaborcyjny”. Zawiera natomiast słowo „proaborcyjny”.

  2. W szpitalu ginekologicznym, gdzie odbywałem staż, w standardowym wywiadzie wydrukowane jest pytanie o „ruchy płodu”. Ten termin, choć brzmi fachowo, odczłowiecza dziecko. Wśród spisu różnych chorób, o które należy zapytać ciężarną, takich jak weneryczne czy cukrzyca, znajduje się pytanie o „ciąże mnogie”. Tak jakby urodzenie bliźniaków lub trojaczków było patologią.

  3. Kongres Stanów Zjednoczonych nakazał, by każda kobieta, zastanawiająca się nad aborcją, obejrzała film ukazujący tę procedurę [71]. Miałem okazję go zobaczyć i ze zdziwieniem spostrzegłem, iż pokazuje on ruchy narzędzi aborcyjnych w pustej macicy, w której nie ma dziecka.

  4. W publicznej dyskusji o aborcji podkreśla się szczególnie te trudne sytuacje, kiedy kobieta będąca ofiarą gwałtu usuwa swe dziecko. Gwałt lub choroba matki są celowo eksponowane jako główna przyczyna aborcji. Manipuluje się w ten sposób danymi, gdyż w rzeczywistości ofiary gwałtu i kazirodztwa razem liczone stanowią 1% przyczyn aborcji. Dla pełnego obrazu podam, iż 1% przyczyn to zaburzenia rozwoju dziecka podczas ciąży, 4% zagrożenie życia matki, 50% samotność, 66% problemy materialne, 75% dziecko „będzie przeszkadzać”. (Procent przyczyn zsumowano.) [76]

  5. Mówiąc o gwałcie, który miał miejsce w przypadku 14-letniej dziewczyny irlandzkiej w 1992, podkreśla się jej niewątpliwą osobistą tragedię. Mało się jednak mówi o tragedii poczętego dziecka, które nie jest winne temu, że żyje jako owoc gwałtu - a jednak jest skazane na śmierć.

5 W terapii wiele miejsca poświęca się ich analizie, tak by pacjent próbował je zrozumieć i mógł wyciągnąć z nich praktyczne korzyści.

6 Opisana [40,64] została historia kobiety, która cierpiała na neurotyczny zespół natręctw po tym, jak zostawiona przez personel po zabiegu na chwilę sama, znalazła ciało swego martwego dziecka. Zapamiętała szczególnie jego palce. Była zdziwiona, że są tak dobrze wykształcone, oczekiwała bowiem zobaczyć raczej bezkształtną masę. W 2,5 miesiąca potem wystąpiły u niej pierwsze objawy: natręctwa mycia rąk.

III. Zespół Osoby Ocalonej od Aborcji

Oto historia Jean-Paula 7, 53-letniego rzeźbiarza, opublikowana przez IIPLCARR za jego zgodą [61]:

Gdy w wieku 19 lat Jean-Paul dowiedział się, że kobieta, którą uważał za swoją matkę biologiczną, w rzeczywistości go zaadoptowała, zaczął szukać swej naturalnej matki. Gdy ją odnalazł, powiedziała mu, że chciała dokonać jego aborcji, ale ponieważ była to ciąża bliźniacza, o czym nie wiedziała, zostało usunięte tylko jedno dziecko. On się urodził. W momencie narodzin ponownie chciała go zabić. Została wtedy powstrzymana przez swą koleżankę. Zaraz po porodzie porzuciła go. Ojciec zajmował się nim sam, później ożenił się z inną kobietą.

Jean-Paul jest alkoholikiem (obecnie trzeźwym), narkomanem. Jako dziecko był dziecięcą prostytutką. Przez 21 lat handlował narkotykami.

Oto jego wypowiedzi:

„Ludzie mówią mi bardzo wiele dobrych rzeczy na mój temat. Że jestem cudownym rzeźbiarzem. Ale ja tego nie akceptuję.... Sam sobie mówię, że jestem świetnym artystą, ale kiedy popatrzę na te kawałki, które wyrzeźbiłem, po prostu nie wierzę, że to ja jestem ich autorem. Lubię swoją pracę, ale ona nie jest częścią mnie. Mam jakieś wewnętrzne uczucie — że jestem nic niewart. Tak jest, odkąd pamiętam.”

„Czasami mam wrażenie, że moja druga połowa, czyli mój brat bliźniak, który umarł, miał o wiele więcej szczęścia niż ja. Mam wrażenie, że dla wszystkich byłoby o wiele lepiej, gdybym nie żył. Mówicie — Bóg ma wobec mnie cudowny plan — to jest bardzo sympatyczne. Tyle, że ani On ani wy nie wiecie, przez co ja przechodzę.”

„Żyję jakby na kredyt. Moja matka była sędzią i skazała mego brata i mnie na śmierć. Dwa razy chciała mnie zabić. Z jakiegoś szczególnego powodu jednak ocalałem. Jest to dla mnie tajemnicą. Przetrwałem dwie próby aborcji, dziecięcą pornografię, padaczkę, narkotyki, alkoholizm, prostytucję dziecięcą, okultyzm. I po co to wszystko?... Jestem bardzo nieszczęśliwy i bardzo niepewny wszystkich moich relacji. Nie mam pojęcia, jak długo to wszystko jeszcze potrwa.”

Chciane dzieci

Powszechne jest przekonanie, promowane przez Międzynarodową Federację Planowania Rodziny, że pierwszym prawem dziecka jest „być chcianym”. [58] Implikuje to jednak, że jeśli dziecko nie jest chciane, to nie ma prawa do istnienia a to już wystarczający powód, żeby je zabić. Rozumując w ten sposób odbiera się dziecku sens i prawo do życia. Taka filozofia jest destrukcyjna i odnosi się nie tylko do nienarodzonych dzieci (aborcje), ale ludzi upośledzonych (eugenika) oraz starych (eutanazja).

Rodzice wielu milionów dzieci poważnie rozważali czy są one czy są „chciane” i dlatego powinny żyć lub „niechciane” i powinny być zabite. Pewnej ich części pozwolono przetrwać i urodzić się. Niektórzy ludzie, szczególnie wykorzystani lub zaniedbani w dzieciństwie, są skłonni, by mieć „chciane” dziecko z różnych egoistycznych powodów. Dzieci są chciane, gdy zostaną wyselekcjonowane do życia, np. będąc chłopcem lub nie mając Zespołu Downa itp. Czasami są chciane jako „zastępstwo” po utraconym dziecku w wyniku aborcji. Nie przyjmuje się wszystkich dzieci obwiniając je za przeludnienie, trudności związane z ciążą, trudności ekonomiczne, utratę prywatności, czas i energię które trzeba zainwestować w rodzicielstwo, rozpadające się związki i hedonizm. Bycie żywym ponieważ jest się chcianym oznacza, bycie skazanym na życie pełne lęku, wątpliwości na własny temat, poczucia winy, na związki naznaczone lękiem, zgorzknieniem, pseudo sekretami i nieufnością. Już przed urodzeniem dziecko może tego doświadczać, gdyż jest dotknięte hormonalnymi zmianami, wynikającymi z konfliktów toczących się w umyśle matki.

Pierwszym prawem każdego człowieka jest prawo do życia, nie zaś „bycie chcianym”. Przetrwanie naszego gatunku zależy od tego, czy przyjmiemy dzieci, bez względu na ich płeć, rasę, stan zdrowia, wygląd czy moment pojawienia się. Przyjąć kogoś oznacza uznać prawo tej osoby do egzystencji, do bycia chronionym i wspieranym. Jest bardzo ważne, by wszyscy ludzie (w tym dzieci) zdali sobie sprawę, że są przyjmowani (nie tylko poprzez słowa, ale także czyny), nawet jeśli są niechciani.

Dzieci przyjęte i powitane w porównaniu z „chcianymi” przeważnie:

Ocaleńcy od aborcji to są właśnie osoby, które z różnych powodów „chciano.” Prof. Ney opisał dziesięć rodzajów Zespołu Osoby Ocalonej od Aborcji, [12,13,61,62] , odpowiadające dziesięciu okolicznościom, które mogą doprowadzić do bycia ocaleńcem. Mimo że nie w każdym przypadku zdarzyła się aborcja, jednak wszędzie mamy do czynienia z jakąś formą nie przyjęcia dziecka, zagrożeniem jego egzystencji przed urodzeniem lub podważeniem sensu istnienia. Osoba ocalona została skazany na działanie sił, które kompletnie poza nim decydowały o jego życiu lub śmierci.

Rodzaje zespołu osoby ocalonej od aborcji

I. RODZEŃSTWO ZABITE przed lub po urodzeniu dziecka. Jeśli kobieta była pięć razy w ciąży i dwa razy dokonała aborcji; żyjąca trójka to ocaleńcy.

II. Dzieci są PRZEKLINANE, stosuje się wobec nich PRZEMOC SŁOWNĄ [51,74], grozi się im: „Szkoda, że żyjesz!”, „Miałam cię wcale nie urodzić!”, „Wolałbym nowy samochód niż ciebie!'', „Ty idioto”. Ocaleniec jest obwiniany przez rodziców za złe rzeczy, które się zdarzyły i za dobre, które nie miały miejsca.

III. BLIŹNIAK został zabity podczas aborcji [31,51,68]. Tego właśnie doświadczył Jean-Paul.

IV. Dziecko OCALAŁO pomimo rzeczywistej próby aborcji.

V. Matka PODJĘŁA DECYZJĘ o aborcji, ale z różnych powodów jej nie dokonała 8.

VI. STATYSTYCZNIE niska szansa urodzenia się w niektórych krajach, np. na Ukrainie, w Bośni czy Chinach. Zgodnie z narzuconym systemem planowania rodziny, np. polityką „jednego dziecka”, każdy noworodek automatycznie znajduje się w sytuacji ocaleńca (czyli osoby, która miała wyjątkowo małą szansę się urodzić.).

VII. Rodzice ZASTANAWIALI SIĘ czy np. z powodów finansowych, choroby dziecka, braku akceptacji społecznej lub „złej płci” nad zgładzeniem dziecka w macicy, ale nie dokonali tego.

VIII. Rodzice NIE UMIELI SIĘ ZDECYDOWAĆ, zwlekali do momentu, gdy było zbyt późno na aborcję 9.

IX. GDYBY rodzice TYLKO MOGLI, to usunęliby dziecko. Kobiety często mówią: „Gdybym wcześniej wiedziała, że jestem w ciąży ...”, „Gdybym miała pieniądze ...”

X. NOWORODKI, żyjące po aborcji, np. dokonanej cesarskim cięciem i pozostawione same sobie, umierają. Czasami uda im się przetrwać.

Poniżej (oraz na stronie tytułowej) są zamieszczone rysunki [50] osób, które zostały poproszone o zilustrowanie tematu: „Moje dzieciństwo”. Zgłosiły się one na terapię wiedząc lub podejrzewając, że w rodzinie miała miejsce aborcja. Liczą sobie one od 15 do 60 lat. Zgodziły się na ich opublikowanie.

Co może czuć osoba, która rysuje taką postać?

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Konflikty [23,30,34,43,51,55,56,57,59,61,62,81,84], których doświadcza ocaleniec, są mniej więcej wspólne dla dziesięciu wymienionych rodzajów 10. Warto pamiętać, że ich nasilenie oraz częstość występowania są indywidualnie zróżnicowane.

Konflikty osoby ocalonej od aborcji

I. Wina

Ocaleniec ma poczucie winy, że żyje kiedy inni umarli. Często czuje, że tamci bardziej zasługiwali na życie. Czuje się winny tego, że ma potrzeby. Trudno mu zadecydować, by jego poczęte dzieci się urodziły.

Kompleks Kaina — pojawia się, kiedy aborcja miała miejsce po urodzeniu osoby, gdyż ocaleniec, tak jak Kain, (różnica polega na tym, że Kain sam zabił brata, zaś ocaleńcowi zabito rodzeństwo) żyje w przekonaniu, że wszyscy chcą go zabić, że nie zasługuje na życie. Wydaje mu się, że rodzeństwo zginęło z powodu jego cech charakteru, potrzeb lub złego zachowania.

Kompleks Jakuba — jeżeli osoba urodziła się po aborcji swego rodzeństwa. Czuje się dzieckiem „zastępczym”, zajmującym miejsce dziecka, które powinno żyć.

Ocaleńcy czują się winni tego, że żyją a ponieważ nie rozwijają swych talentów obniża się ich poczucie bezpieczeństwa i wartości. To częściowo tłumaczy zwiększającą się liczbę samobójstw wśród nastolatków.

II. Lęk

Ocaleniec ma poczucie, że żyje za dziecko zgładzone, które w nim bywa idealizowane przez rodziców. Dlatego lęka się odrzucenia. Chce być blisko ludzi, ale boi się ich. Lęka się podejmować samodzielne decyzje życiowe. Jest lękowo związany z rodzicami i boi się odkrywać to co jest wokół niego. Łatwo go zawstydzić. Bojąc się odrzucenia jest gotów zaprzeczyć swym pragnieniom i zbagatelizować zranienia. Przyjmując jakiekolwiek, choćby niszczące zainteresowanie ze strony innych często staje się członkiem sekty lub gangu. Jest podatny na uleganie wszelkiej przemocy: seksualnej, słownej, emocjonalnej i fizycznej. [2,24,51,52,57,59,81] Jego frustrację pogłębia świadomość, że w ten sposób coraz bardziej przestaje być prawdziwym sobą.

Osoba ocalona miewa koszmary senne, których częstym motywem jest nadciągająca katastrofa, która ma doprowadzić do totalnego zniszczenia. [12,27,51]

III. Pesymizm

Ocaleniec obciążony nierealistycznymi oczekiwaniami (patrz str,7) doświadcza częstego niezadowolenia ze strony rodziców, rzadko będąc pochwalonym lub nagrodzonym. Nie radują się oni swym unikalnym potomkiem, więc i on stopniowo traci radość i pokój, stając się coraz bardziej zgorzkniałym, apatycznym i pesymistycznym. Bez nadziei spogląda w przyszłość. Trudno mu dotrzymać zobowiązań, ma tendencje do odwlekania. Nie potrafi dostrzec piękna otaczającego świata i żyje w nieustannym hałasie.

Nie ufa nikomu: płci przeciwnej, własnym rodzicom, sobie. Nie uznaje autorytetów. Nie wierzy, że ktoś mu może pomóc.

IV. Zaburzona tożsamość własnej osoby

Ocaleniec otrzymuje wiele mieszanych komunikatów ze strony rodziców, powodujących w nim zamęt i wiele wątpliwości na własny temat. Jest podatny na przemoc słowną. (patrz str. 23) Powtarza sobie, często latami, wszystkie negatywne rzeczy jakie usłyszał na swój temat. Stara się zadowolić innych przez większą część swego dzieciństwa, a gdy jest starszy wybucha z wściekłością. Bardzo często zadaje natarczywe pytania wielu osobom: „Czy kochasz mnie?”, „Czy lubisz mnie?”. Nie wie kim jest i nie rozumie siebie. Nie potrafi brać odpowiedzialności za własne życie. Nie dba o siebie. Często cierpi na anoreksję lub bulimię.

Ponieważ ma niskie poczucie własnej wartości nie potrafi stawić czoła trudnościom życiowym. Charakteryzuje się słabą zdolnością do znoszenia i trudno się uczy na błędach. Jest bardzo podatny na odtwarzanie traumatycznych konfliktów w dorosłym życiu, tzn. powtarza nieświadomie to, czego doświadczył w dzieciństwie.

V. Brak relacji osobowej z Bogiem

Jeżeli ocaleniec w ogóle wierzy w Boga, to jest On dla niego Bogiem — oprawcą, który jak bezduszny księgowy lub żandarm w sposób okrutny karze za każdy jego błąd. Ocaleńcowi trudno przyjąć z radością fakt, że ktoś (Jezus) umarł za niego z miłości. Jest bardzo sceptyczny wobec Boga jako kochającego i wszechmogącego Ojca. To buduje w nim przekonanie o beznadziejności, bezradności i nieuniknionej samotności.

VI. Konsekwencja niekarmienia piersią

Brak karmienia piersią 11 częsty w przypadku ocaleńców (patrz str,6) powoduje, że oprócz zubożonego kontaktu psychologicznego i rzadszego dotyku, dziecko jest także pozbawione niezbędnych kwasów tłuszczowych, odpowiadających za budowę substancji białej w mózgu oraz osłonek nerwów obwodowych. Oznacza to, że dzieci nie karmione piersią, nie są tak szybkie, sprawne, sprytne i inteligentne jak powinny były być. [91]

Konflikty wynikające z bycia osobą ocaloną od aborcji wywierają duży wpływ na jej codzienne funkcjonowanie. Żeby zachować względny spokój i równowagę, posługuje się więc ona mechanizmami obronnymi: zakłada maski.

Mechanizmy obronne zranionego, czyli zakładanie masek

Każdy człowiek jest stworzony, by w sposób otwarty, spontaniczny, wolny i szczery mógł odbierać miłość jako najbardziej naturalny dar. Noworodek leżąc w kołysce wyciąga swe ramiona do rodziców w nadziei, że zostanie mu okazana troska. Niestety, bardzo często dziecko jest maltretowane lub zaniedbywane, ponieważ rodzice są niezdolni do zaspokojenia jego podstawowych potrzeb dotyku, karmienia, uczuć, ochrony i modelu postępowania. Jeżeli tak się dzieje, to doświadcza nieustannego rozdarcia: z jednej strony ciągle ma nadzieję, że rodzice lub dorośli okażą zainteresowanie, z drugiej jest bardzo często rozczarowane. Trudno mu uwierzyć, że rodzice nie chcą lub nie mogą dać tego, czego potrzebuje. Nawet jeżeli zdaje sobie sprawę, że są oni niedojrzali, nie potrafi tego zaakceptować. O wiele łatwiej i częściej myśli ono w taki sposób: „Nie jestem godzien miłości”, „Może powinienem sam się karać”, „Może jeżeli się zmienię tak, jak chcą, wtedy będę wart miłości.” Może to wywołać głębokie napięcie i lęk. Mogą one doprowadzić do: ucieczek z domu, samobójstw, zabójstw albo kryzysów psychotycznych.

Starając się tego uniknąć i przetrwać, dziecko wytwarza stopniowo mechanizmy obronne metaforycznie nazwane maskami lub fałszywymi twarzami. Osobowość się wtedy rozszczepia na trzy składniki: dwie maski (postawa Tancerza i postawa Biduli) [51,55,62] oraz centralną postać zwaną Pielgrzymem (patrz str. 27), która zmaga się, by zapewnić integralność osobowości.

0x01 graphic

Schemat ilustrujący maskę Biduli (po lewej) i maskę Tancerza (po prawej). [62, 84]

Cechę wspólną obu masek stanowi to, że osoba, która je zakłada zachowuje się nieadekwatne do przeżywanych emocji. Na przykład uśmiecha się choć, jest w środku bardzo przestraszona. Ta znacząca niezgodność ma miejsce, by uzyskać zainteresowanie lub zażegnać agresję. Czasami uczucia są wyolbrzymiane. Dzieciom zakładającym maski udaje się uzyskać pewne zainteresowanie, ale w głębi duszy zdają sobie sprawę, że nie jest ono wystarczające lub przychodzi zbyt późno, dlatego stają się gniewne i sfrustrowane.

Ze skłonności do grania oraz doświadczywszy konieczności zakładania wiecznie uśmiechniętej twarzy w oczekiwaniu na troskę, dziecko rozwija fałszywą twarz — Tancerza. Kiedy osoba stosuje ten mechanizm obronny, prezentuje siebie innym i jest przez nich powierzchownie postrzegana jako zawsze: szczęśliwa, silna, zdolna do poradzenia sobie ze wszystkim, przyjacielska, pomocna, kochająca, ciepła, optymistyczna bez względu na sytuację, uczuciowa, pełna energii. Tancerz stara się zadowolić każdego. Wkłada bardzo dużo wysiłku, by być popularnym, chce się wyróżniać za wszelką cenę, dlatego manipuluje otoczeniem. Dużo się uśmiecha i śmieje, bez względu na kontekst. Ubiera się z przesadną dbałością. Dramatyzuje. Pali dla efektu. Za fasadą jest gorzki, zły (ponieważ musi się przymilać), manipulujący, cyniczny, uwodzicielski, kłamliwy, samolubny i samo niszczący. Przeważnie pociąga kogoś, kto jak on potrzebuje zaspokoić swe potrzeby z dzieciństwa i rozwiązać nierozwiązane konflikty.

Tancerz przeważnie bywa widziany w miejscach publicznych, w pracy, w kościele, na przyjęciach. W powstawaniu i utrzymaniu Tancerza nieraz pomagają media („Wszystko jest i zawsze będzie w zasięgu twoich możliwości.”). Ten obraz może być utrzymywany przez ograniczony czas. Ostatecznie, wyczerpuje mu się energia i przeistacza się w Bidulę. Ta transformacja jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Trudno jest im tańczyć, tak więc łatwo przekonać je do zabicia nienarodzonego dziecka.

Tendencja do proszenia oraz potrzeba automatycznego wyrażania smutku, kiedy troska się nie pojawia, powoduje powstanie maski Biduli. Osoba zakładająca tę maskę jest na zewnątrz: depresyjna, użalająca się nad sobą, samotna, rozżalona, pesymistyczna, nieszczęśliwa, uwodzicielska, smutna, nieśmiała, dziecinna i izolująca się. Czeka często bez ruchu, w depresji i rozpaczy na zainteresowanie, jednocześnie nie wierząc, że to nastąpi. Gdy nie doznaje akceptacji i zainteresowania, zaczyna udawać cierpienie, by tę uwagę otrzymać. Wyolbrzymia i symuluje objawy chorób psychicznych i fizycznych, manipuluje nimi. Manifestuje swe zranienia. Udaje tajemniczą. Nienawidzi siebie. Oczekuje i chce odrzucenia, aby w ten sposób uzasadnić narzekanie. Czeka na swą śmierć mając nadzieję, że będzie opłakiwana. Najchętniej umarłaby we śnie. Jest złośliwa, wiecznie niezadowolona. Ma myśli i tendencje samobójcze. Czuje się odrzucona, niczyja. Głębiej jest złość, rozczarowanie, agresja, manipulacja, rozpacz, nienawiść, wściekłość. Przekazuje podwójny komunikat: „zostawcie mnie w spokoju” oraz „bądźcie ze mną”. Bidula czasami przyciąga Tancerza, który bardzo często staje się Bidulą. Często dzieje się tak z tymi, którzy starają się uratować alkoholików. Ponieważ ludzie wstydzą się Biduli, można ją dostrzec tylko w sytuacjach prywatnych. Kiedy Bidula nie widzi rezultatów swej gry, wtedy przemienia się w Tancerza.

Tancerz i Bidula stopniowo stają się tak bardzo częścią osoby, że nawet nie są rozpoznawane jako maski. Im bardziej dziecko jest zaniedbywane lub maltretowane, tym wyraźniej identyfikuje się z Tancerzem i Bidulą, a tym mniej jest prawdziwym sobą (Pielgrzymem). Maski są noszone w automatyczny i kompulsywny sposób.

Wielu ludzi pomagało osobie w wytworzeniu i utrzymaniu tych masek, tak więc mogą oni z łatwością manipulować nimi i opierać się jakimkolwiek zmianom. Ludziom noszącym maski trudno jest je odłożyć, ponieważ nie potrafią bez nich komunikować swych obaw oraz pragnień. Dopóki nie zrezygnują z nich, nie zobaczą centralnej postaci, zranionego Pielgrzyma skrytego za maską.

Większość ludzi nosi maski w takim czy innym stopniu, zależnie od doświadczonej przemocy i zaniedbania. Czynią tak mając nadzieję uniknąć strachu, zamętu, depresji, zamieszania, rozpaczy, chaosu — mówiąc wprost, by mieć stosunkowo bezpieczne życie. Z drugiej strony, rozpaczliwie mają nadzieję, że pociągną ku sobie kogoś, kto zaspokoi te potrzeby, które były zaniedbane w ich dzieciństwie oraz dostarczy im niezbędnych składników potrzebnych do rozwoju.

Tragedia polega na tym, że tacy ludzie są postrzegani głównie jako Tancerz lub Bidula, a bardzo rzadko jako rzeczywista, prawdziwa osoba. Smutne jest to, że noszenie fałszywych twarzy powoduje powstanie fałszywych związków, fałszywych ambicji i owocuje generalnie fałszywym życiem.

Czy jest z tego jakieś wyjście?

Dzieci dowiadują się o tym, że są ocaleńcami w różny sposób. Czasami usłyszą o tym od rodziców lub od innych osób, wprost lub podsłuchawszy rozmowę. Dzieci jako osoby związane ze swymi rodzicami, mieszkające z nimi i tak podświadomie czują, że coś się stało. Często zepchnięte do podświadomości wspomnienia dają znać o sobie poprzez sny.

Oto opis snu 7-letniej dziewczynki, która trafiła na terapię wraz z rodzicami, ponieważ niepokoili się jej bezsennością i koszmarami sennymi. [51] Jej sen wyglądał następująco:

Historia 4-letniej Michelle. [61]

Gdy była niemowlęciem została adoptowana, o czym jej nie poinformowano. Któregoś dnia przyniosła do swej matki adopcyjnej rysunek, który wyglądał mniej więcej tak: głowa dziecka, zbliżający się do tej głowy gwóźdź, który trzymała postać jakiejś kobiety. Owa matka adopcyjna zapytała się Michelle:

„ Jak myślisz, czy to dziecko z tego rysunku, może przebaczyć tej kobiecie?”

„ Nie, ponieważ ona zabiła mnie.” — odpowiedziała dziewczynka.

Podczas terapii okazało się, że kiedy matka biologiczna była w szóstym miesiącu ciąży z Michelle, próbowała sama dokonać aborcji przy pomocy drutów do robienia swetrów. Ani Michelle, ani matka adopcyjna wcześniej o tym nie wiedziały.

Znany jest przypadek młodzieńca, który halucynował czwórkę małych dzieci (zdiagnozowano go więc ze schizofrenią), było to rodzeństwo abortowane przed jego poczęciem.

Podsumowanie Zespołu Osoby Ocalonej Od Aborcji:

Pierwszym prawem człowieka jest prawo do życia. Tymczasem zbyt wielu ludzi jest „chcianych” jako dzieci zastępcze lub wyselekcjonowane.

Osoba ocalona:

Osobą ocaloną (ocaleńcem) jest się przez całe życie. Tak samo, jak przez całe życie jest się alkoholikiem. Ale alkoholikiem można być pijącym i przez to degenerującym się albo trzeźwym. Podobnie ocaleńcem można być zniewolonym i zniszczonym albo świadomym swoich zranień, lecz wolnym i uzdrowionym.

Aborterzy [88]

Większość aborcji nie miałaby miejsca, gdyby personel medyczny odmówił ich wykonywania. Mianem aborterów określa się nie tylko lekarzy ginekologów dokonujących aborcji. To określenie dotyczy również pielęgniarek, położnych i całego asystującego personelu; rejestratorek zapisujących na zabieg, lekarzy kierujących do ginekologa celem dokonania aborcji, psychologów pracujących w klinikach lub oddziałach aborcyjnych oraz właścicieli lub dyrektorów tych klinik.

To, że to oni właśnie zostali przez społeczeństwo naznaczeni do roli terminatorów i zgodzili się na to, nie jest dziełem przypadku. By zostać aborterem, trzeba posiadać pewne predyspozycje.

Jest wiele czynników, które mogły ich do tego doprowadzić, między innymi:

Aborter w swej pracy manipuluje ludźmi i krzywdzi ich oraz sam jest przez wielu manipulowany i krzywdzony. Na potwierdzenie można przytoczyć, że:

Aborter, choć na zewnątrz może jawić się jako błyskotliwy i robiący karierę profesjonalista, w rzeczywistości jest zgorzkniały, przytłoczony często nie wyrażaną i stłumioną złością, strachem, frustracją, wstydem, poczuciem bycia wykorzystanym, winą. Znamienne, że rzadko rozmawia o tym z kolegami z pracy. Zwykle próbuje sobie z tym radzić np. poprzez środki uspokajające lub alkohol. Jak przedstawiono powyżej, aborter z jednej strony jest oprawcą a z drugiej ofiarą. Tak więc podobnie jak pozostałe osoby naznaczone utratą ciąży, potrzebuje nie potępienia, lecz troski i fachowej pomocy.

Kilka lat temu powstało międzynarodowe Towarzystwo Centurionów, grupujące byłych aborterów niezależnie od profesji, czyli takie osoby, które zrezygnowały z dokonywania aborcji. Jedną z dziedzin ich działalności jest kierowanie ludzi na terapię oraz pomoc w trudnej przemianie od abortera do osoby, która zamiast zabijać — chroni życie.

Uczestnicy tej terapii docierają do przyczyn, które doprowadziły ich do bycia aborterami. Przyglądają się temu, jak byli manipulowani i jak sami manipulowali, jak krzywdzili ludzi i jak sami byli krzywdzeni. Podejmują trudny proces pojednania ze swymi ofiarami i krzywdzicielami oraz osobami, które stojąc z boku nie powstrzymały ich przed doznaniem tragedii. W efekcie ciężkiej pracy zaczynają sobie radzić z winą w sposób zdrowy, co doprowadza do tego, że stopniowo zaczynają odkrywać wewnętrzny pokój i radość.

7 Imiona pacjentów zostały zmienione.

8 Spotkałem kobietę, która będąc w ciąży twierdziła, że poddałaby się aborcji, gdyby ojciec dziecka nie był Cyganem. Bała się go, więc zdecydowała się na poród.

9 Należy pamiętać, iż normalny jest fakt, że kobieta w pierwszym trymestrze ciąży przejawia ambiwalentne uczucia wobec poczętego dziecka. Bardzo wiele zmienia się wtedy w jej życiu, począwszy od wyglądu i gospodarki hormonalnej, aż po zmianę pozycji społecznej. Dlatego w tym okresie istnieje największe zagrożenie przerwania ciąży. Jest to trudny czas dojrzewania kobiety do macierzyństwa. W drugim i trzecim trymestrze prawdopodobieństwo aborcji znacznie się zmniejsza, co należy tłumaczyć tym, że razem z dojrzewaniem dziecka w macicy rozwija się też jego obraz w umyśle matki.
10 Wiele objawów Zespołu Osoby Ocalonej oraz Zespołu Poaborcyjnego występuje także u ludzi, w których rodzinie miało miejsce poronienie. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że aborcja i poronienie to dwa różne urazy. (patrz str. 9,28)

11 W Chinach od wprowadzenia polityki „jednego dziecka” procent kobiet karmiących piersią spadł z 87% do 18%. [84]

IV. Przemoc i zaniedbanie

Kiedy w latach 70-tych wprowadzano w Stanach Zjednoczonych prawo legalizujące aborcję, jego adwokaci twierdzili, że wraz ze wzrostem liczby aborcji zmniejszy się przemoc wobec dzieci. Tymczasem istnieją naukowe dowody na to, że osoby, które dokonały aborcji są bardziej skłonne zaniedbywać i wykorzystywać swe dzieci. I odwrotnie, ludzie, którzy w dzieciństwie doświadczyli przemocy i zaniedbania, w życiu dorosłym są bardziej skłonni dokonać aborcji. Istnieje znaczące powiązanie pomiędzy wcześniejszą aborcją a stopniem przemocy słownej, fizycznej oraz zaniedbania emocjonalnego ze strony matki oraz emocjonalnego zaniedbania i przemocy seksualnej ze strony ojca.

Jest wiele wzajemnych powiązań pomiędzy aborcją a przemocą i zaniedbaniem. Oto niektóre z nich:

Aborcja i przemoc tworzą błędne koło chorobowe niekoniecznie w życiu jednej osoby, czasami w dziejach jednej rodziny. Oto historia 35-letniej obecnie Anny. Jedna z wielu, gdzie istnieją powiązania pomiędzy przemocą, zaniedbaniem a aborcją.

Pierwsze wspomnienie z dzieciństwa Anny to głód. Rodzice nie byli biedni, ale pływali dużo na jachtach zostawiając dzieci pod opieką niesumiennej niańki. Chłopak tej opiekunki molestował seksualnie Annę gdy była ośmioletnią dziewczynką. Gdy powiedziała o tym rodzicom, ci po zrobieniu jej awantury wysłali ją do innego miasta do szkoły z internatem. Będąc w licznej klasie nie była należycie, indywidualnie stymulowana intelektualnie. Rodzice nie interesowali się zbytnio jej nauką ani życiem poza szkołą. Pierwszej aborcji dokonała bez ich wiedzy w 14 roku życia. Uciekła z domu w wieku 17 lat. Przez następnych kilkanaście lat miała, jak mówi, 300 partnerów seksualnych, którzy często płacili jej za seks. Nie miała stałego zatrudnienia. Sporadycznie brała narkotyki. Dokonała jeszcze dwóch aborcji. Urodziła jedno dziecko — chłopca, którego bije, gdyż nie jest jej zdaniem wystarczająco silny fizycznie i za często płacze.

Metaforycznie rzecz ujmując, każde dziecko rodzi się z planem pięknego pałacu, zapisanym genetycznie. Ów plan oryginalnie wolny od jakichkolwiek zniekształceń, to projekt osoby, którą dziecko powinno się stać. Oznacza to nie tyle zawód, co bardziej cechy charakteru i osobowości. Każde dziecko instynktownie, poprzez zabawy i marzenia, wie co jest dlań niezbędne. Dobrzy rodzice szanujący wolność dziecka i sami mając podobny projekt są w stanie dostrzec jego potrzeby. Chociaż nawet najlepsi rodzice nie są w stanie całkowicie ich zaspokoić, to wiele dzieci otrzymuje wystarczająco dużo, by mogły dojrzewać, a ich osobowość była zintegrowana. Przemoc i zaniedbanie niszczą osobę uniemożliwiając jej pełny rozwój. Gdy realizacja projektu nie przebiega zgodnie z planem, pałac nigdy nie zostanie zbudowany tak, jak to pierwotnie zamierzano.

Obok tak oczywistych form przemocy jak seksualna i fizyczna istnieje również przemoc słowna. Poniższa tabela przedstawia rodzaje przemocy i zaniedbania, jakich może doświadczyć dziecko w rodzinie.

Tabela 6. Rodzaje przemocy i zaniedbania, uszeregowane według stopnia dokonywanego zniszczenia, poczynając od najbardziej istotnych (tj. 1) [57]

Przemoc fizyczna

Zaniedbanie fizyczne

Przemoc słowna

Zaniedbanie emocjonalne i intelektualne

Przemoc seksualna

1. uderzenie w twarz

1. niewystarczająca ochrona

1. zastraszanie

1. brak zrozumienia

1. gwałt zbiorowy

2. duszenie

2. ubogie otoczenie

2. obwinianie

2. brak fizycznego wyrażania uczuć

2. seks oralny

3. bicie paskiem

3. niewystarczające jedzenie

3. zawstydzanie

3. brak słownego wyrażania uczuć

3. przymuszanie do masturbacji

4. złamanie kości

4. niewystarczające schronienie

4. krytykanctwo

4. brak wsparcia emocjonalnego

4. przymuszanie do stosunku

5. potrząsanie

5. nieadekwatna higiena

5. dyskryminacja

5. brak ochrony

5. użycie do pornografii

6. oparzenie

6. niewystarczająca opieka dentystyczna

6. poniżanie

6. brak stymulacji umysłowej

6. kazirodztwo

7. uderzenie pięścią

7. niewystarczająca opieka medyczna

7. obrażanie

7. brak zachęcania

7. rozbieranie

p<0,01
N=134

p<0,001
N=121

p,0,01
N=84

p<0,01
N=105

p<0,05
N=46

Znaczenie oparte na korelacji z wskaźnikiem rozmiarów przemocy i zaniedbania. Wiele dzieci traci zdolność do rozpoznania swego projektu, kiedy rodzice są samolubni lub niedojrzali z powodu tego, że sami byli źle traktowani, a ich problemy z dzieciństwa pozostały nie rozwiązane. Szczególnie ciężko przychodzi im pomaganie dziecku w jego rozwoju, jeżeli nie przyjęli na świat wcześniejszego potomstwa. Jeżeli manipulują dzieckiem dając mu to czego sami potrzebowali, (nie bacząc, że może to być przynajmniej częściowo nieadekwatne w stosunku do jego potrzeb) oraz jeśli mają wobec niego idealistyczne nierealistyczne oczekiwania, dziecko traci pokój wewnętrzny i popada w zamęt. Czuje się winne za pragnienia niezgodne z zamierzeniami swych rodziców. Nie wierzy, że zasługuje na dobre rzeczy. Jest przekonane, że jest źle i nie zasługuje na miłość. Pojawią się w nim wielki ból, smutek i wściekłość, niesamowita frustracja, złość, bezradność oraz poczucie klęski życiowej.

Tabela 7. Powiązanie pomiędzy kombinacjami różnych rodzajów przemocy i zaniedbania oraz reakcji dziecka, uszeregowane od najbardziej niszczącej (tj. 1) [57, 59] Kombinacje przemocy i zaniedbania

 

PFiz.
ZFiz.
PSlow.

ZFiz.
PSlow.

PSlow.
Zem.

PFiz.
PSlow.

ZFiz.
PSlow.
ZEm.

PFiz.
PSlow.
ZEm.

PFiz.
ZFiz.

ZFiz.
PSlow.
PSeks

ZFiz.
ZEm.

PFiz.
ZEm.

Wpływ na dziecko

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Brak zadowolenia z życia

,39

,39

,32

,23

,38

,25

,23

,43

,31

,16

Brak celu w życiu

,22

,21

,22

,18

,16

,16

,17

,18

,10

,11

Kiepska przyszłość dla świata

,01

,08

,13

,10

,11

,12

,00

,26

,10

,11

Własna przyszłość kiepska

,33

,33

,26

,23

,29

,25

,29

,08

,26

,20

Małe szanse na dobrą prace

,14

,05

,05

,15

-,04

,11

,10

-,28

-,09

,05

Małe szanse na udane małżeństwo

,33

,30

,32

,30

,30

,31

,24

,14

,22

,24

Małe szanse posiadania dzieci

,27

,24

,17

,23

,21

,20

,23

,17

,18

,16

Małe szanse bycia dobrym rodzicem

,22

,17

,20

,22

,18

,22

,15

,29

,16

,17

N=

71

74

92

106

62

84

80

29

67

94

p<0,05
Wyrażono za pomocą Współczynnika Korelacji Pearson'a
PSłow.=przemoc słowna; PFiz.=przemoc fizyczna; PSeks=przemoc seksualna; ZFiz.=zaniedbanie fizyczne; ZEm.=zaniedbanie emocjonalne.

Przemoc i zaniedbanie pojawiają się w kombinacjach aż u 95% badanych osób [57, 59], co oznacza, że z punktu widzenia naukowego i terapeutycznego błędem jest traktowanie dziecka jako ofiary jednego tylko rodzaju przemocy lub zaniedbania, np. tylko przemocy fizycznej lub seksualnej. Najgorszy wpływ na poczucie wartości u dziecka oraz jego postrzeganie przyszłości wywiera kombinacja: przemocy słownej, przemocy fizycznej i zaniedbania fizycznego. Często bagatelizowane przez lekarzy i psychologów zaniedbania emocjonalno-intelektualne i fizyczne występują w 9 z 10 najbardziej niszczących kombinacjach Przemoc seksualna pojawia się raz, w ósmej kombinacji. Przemoc fizyczna oraz słowna występują często razem.

Bardziej niż przemoc niszczący wpływ na dziecko ma zaniedbanie 13 Ludzie zaniedbani o wiele częściej ulegają przemocy. Jeśli przemoc jest poprzedzana przez zaniedbanie, jej niszczący wpływ jest większy (w porównaniu z sytuacją, kiedy osoba miała do czynienia wyłącznie z przemocą). Zaniedbane dzieci maja skłonność do obwiniania siebie, co pogłębia ich nikłe poczucie własnej wartości. Gubią radość ze swego życia. Brak im celu w życiu, spoglądają w przyszłość świata i swą własną bez nadziei, dostrzegają małe szanse dostania dobrej pracy, stworzenia udanego małżeństwa, posiadania udanych dzieci i bycia dobrym rodzicem.

Dzieci, które zaznały przemocy fizycznej [83], mają tendencję do obwiniania siebie w przypadku przemocy mniejszego stopnia, a obwiniają innych, gdy przemoc jest znaczna. Dzieci, które zaznały przemocy słownej [83] i seksualnej [83] winią siebie bardziej, kiedy stopień przemocy jest mniejszy i kiedy jest duży. Pomiędzy tymi skrajnościami mają skłonność do obwiniania innych.

Dzieci winią się za przemoc fizyczną:

0x01 graphic

Dzieci winią się za przemoc seksualną:

0x01 graphic

Dzieci, które doświadczyły przemocy fizycznej, słownej oraz zaniedbania fizycznego i emocjonalnego oczekują na swą wczesną śmierć. Im poważniejsze maltretowanie, tym wcześniej oczekują śmierci i w gwałtowniejszy sposób, np. w wyniku wypadku, wojny, morderstwa lub samobójstwa. Jest to o tyle ważne, że ludzie mają tendencję do życia w sposób wypełniający ich oczekiwania.

Wpływ przemocy i zaniedbania jest tym większy, im we wcześniejszym wieku się zaczyna. Z punktu widzenia dziecka najczęstsze przyczyny złego traktowania w rodzinie to: 1) niedojrzałość rodziców, 2) brak harmonii małżeńskiej, 3) bieda. Istnieje znaczne powiązanie pomiędzy tym, jak rodzice wykorzystują i zaniedbują swe dzieci, a tym jak byli wykorzystywani lub zaniedbywani w dzieciństwie. Jest to szczególnie prawda w przypadku przemocy słownej.

Przemoc słowna (jej formy, oprócz wymienionych w Tabeli 6. to: plotkowanie, kłamstwa, przeklinanie) jest szczególnie niszcząca, ponieważ:

Dzieci winią się za przemoc słowną:

0x01 graphic

Kobiety i mężczyźni, którzy byli zaniedbani jako dzieci, przejawiają większą skłonność do zaniedbywania małżonka. Sposób wykorzystania dziecka przez matkę wynika z przemocy doświadczonej w dzieciństwie oraz przemocy ze strony partnera. Doświadczywszy zaniedbania ludzie wyolbrzymiają w przyszłości znaczenie małych odrzuceń i przeciwności. Tak tworzy się błędne koło przemocy.

Do pełnego rozwoju dziecko potrzebuje potwierdzenia ważności swego istnienia. Nie ma dlań nic gorszego jak bycie ignorowanym i zaniedbywanym. Wtedy bowiem, będąc zdeterminowane, by pomimo wszystko znaleźć materiały potrzebne do rozwoju, przyjmie każdy dotyk, uwagę czy zainteresowanie, nawet jeżeli są one raniące i niszczące. W późniejszym okresie życia ta determinacja może przyczynić się do tego, że jako osoba zaniedbana, będzie szczególnie podatne na przyjmowanie roli permanentnej ofiary, gdyż będzie akceptować patologiczne związki i niszczące sytuację, w tym materializm, okultyzm i postawy narcystyczne. Może to spowodować między innymi: trwałą niezdolność do związków uczuciowych, brak poczucia odpowiedzialności, niezdolność planowania odległych celów, bezosobowy stosunek do życia seksualnego, upośledzenie wglądu, uprzedmiotowienie relacji osobowych.

Niektóre osoby, w tym dzieci, czasami prowokują sytuacje raniące je i przyczyniają się do ich powtarzania. [62] Dzieje się tak, gdy:

Niekorzystne więzi partnerskie

Wielu ludzi, będących ofiarami przemocy i zaniedbania, poszukując materiałów potrzebnych im do rozwoju łatwo jest uwodzonych lub sami uwodzą innych mając nadzieję na zaspokojenie swych potrzeb. Często wybierają partnera, który potencjalnie może przyczynić się do odtworzenia nierozwiązanego problemu z ich przeszłości. Chociaż początkowo ludziom wydaje się, że znajdują się w cudownym, idealnym związku, to często poznając się bardziej wzajemnie, dostrzegając w partnerze cechy, które przypominają im o doznanych krzywdach, stają się coraz bardziej rozczarowani. A to może doprowadzić do rozstania, zaś po jakimś czasie do kolejnego związku z podobnym człowiekiem. Ludzie pamiętają imiona, cechy charakteru oraz intymne zachowania swoich byłych partnerów seksualnych, niezależnie od tego czy było ich trzech czy trzydziestu.

Spośród wielu mechanizmów przyczyniających się do powstania więzi partnerskiej pomiędzy kobietą a mężczyzną wymienić należy:

Podsumowanie przemocy i zaniedbania

12 W USA najczęstszą przyczyną śmierci dzieci do 6 roku życia nie są nowotwory, infekcje ani wypadki, tylko zabójstwa dokonane przez rodziców. [84]

13 Metaforycznie ujmując: jeżeli ktoś doznał przemocy, to tak jakby ktoś inny napadł na jego dom, rozwalił ściany i powybijał okna. Choć jest on w ruinie, zawsze można pozbierać pozostałe materiały i rozpocząć remont. Zaniedbanie — to sytuacja, gdy osobie budującej nie dostarczono np. odpowiedniej ilości betonu lub wcale nie dowieziono okien. Taki dom się o wiele prędzej zawali, a jego remont z braku wystarczającej ilości odpowiednich surowców, będzie bardzo trudny.

V. Terapia

Mechanizmy przyczyniające się do zdrowienia zranionej osoby

Konflikty, jakie przeżywają osoby doświadczone utratą ciąży, przemocą lub zaniedbaniem, są wyjątkowo głębokie i powodują bolesne i trwałe zranienia. Ludzie ci poszukują pomocy 14, lecz często są przekonani, że nikt ich nie zrozumie lub pomyśli, że zwariowali. Tracą nadzieję. Jednak nadzieja istnieje. Profesor Philip Ney i doktor Marie Peeters opracowali program pomocy „Żywa nadzieja” dla wszystkich osób dotkniętych wyżej wymienionymi następstwami utraty ciąży. Terapia ta przeznaczona jest również dla osób będących ofiarami przemocy lub zaniedbania [62]. Poniżej przedstawiam szczegółowiej tylko niektóre jej etapy.

Są dwa sposoby radzenia sobie z tak głębokimi zranieniami — uzdrowienie przez terapię lub próbowanie radzenia sobie poprzez odcięcie się od uczuć, co doprowadza do cynizmu i dalszego ranienia innych.

Ponowne uczłowieczenie

Bardzo ważnym krokiem jest, by wcześniej odczłowieczone dziecko zostało ponownie uczłowieczone. To konkretne dziecko poczęło się, żyło, a w danym dniu przestało żyć. Istniało również w umyśle rodziców, szczególnie matki, która nawet jeśli nie chciała tego dziecka, to umysł zapisał jego obecność w jej łonie. I należy mu się szacunek, jak każdemu zmarłemu człowiekowi. W przypadku aborcji, a często i poronienia kobieta nie otrzymuje urlopu; nie odbywa się pogrzeb; nie mówi się o tym w domu, w pracy, w kościele; kobieta nie ma przyzwolenia ze strony otoczenia, by się wypłakała lub wygadała. Może to doprowadzić do żalu patologicznego. Aby temu zapobiec, trzeba kobiecie pomóc w procesie uczłowieczenia jej zmarłego dziecka, należy:

Ponowne uczłowieczenie dziecka pomaga kobiecie odzyskać jej własną godność i poczucie wartości, jako że doświadczywszy aborcji kobieta musi stawić czoła śmierci dwóch osób: osoby, którą sama mogła była być jako matka, gdyby nie doszło do tragedii oraz śmierci dziecka w jej łonie.

Sharon, gdy miała 13 lat została zgwałcona i zaszła w ciążę. Codziennie modliła się do Boga, prosząc by zabrał to dziecko. Poroniła w czwartym miesiącu, mimo że nie brała żadnego leku ani nie prowokowała w inny sposób. Pochowała dziecko w ogrodzie i przez kilkanaście lat nikomu o tym nie mówiła, w tym księżom i lekarzom, którzy diagnozowali ją z depresją i schizofrenią. Była obciążona ogromnym poczuciem winy, jako że miała świadomość, że swą modlitwą (życzeniami) przyczyniła się do śmierci dziecka.

Poniższy wiersz napisała będąc 26-letnią kobietą, tuż po zakończeniu terapii.

Patryku
Nosiłam cię przez trzy i pół miesiąca
Odrzucając cię każdego dnia,
Sama będąc przestraszonym dzieckiem
Modliłam się, by Bóg cię zabrał.
Byłeś moim haniebnym sekretem
Z bólem patrzyłam jak rośniesz,
Chociaż trzymałam cię pod kluczem
Moje łono cię odrzuciło.
O, w jakim horrorze zostałeś poczęty,
Mój Patryku, tak cię nazwałam
Kiedy Bóg cię zabrał.
Trzymałam w sobie twoją tajemnicę przez trzynaście lat,
Dokładnie tyle miałam gdy cię nosiłam.
Teraz przychodzę jako dojrzała kobieta
Te słowa chcę ci powiedzieć:
Patryku, przepraszam za to, żeśmy się stracili,
Za odrzucenie i ból.
Za wszystkie choroby tym spowodowane,
Za winę i za wstyd.
Pragnę złożyć cię wreszcie w miejsce wiecznego spoczynku
Pośród aniołów tam w górze,
Kocham cię Patryku, mój najukochańszy synu,
Żegnaj, aż do dnia kiedy się znów spotkamy.
w miłości, Mama

Jeżeli kobieta poroni, a była świadoma swej ciąży, to niezależnie od czasu jej trwania, powinna ona podejść do straty ciąży jak do straty dziecka, utraciła bowiem życie, które nosiła w sobie, utraciła człowieka. W niektórych krajach, poronione dzieci, bez względu na wiek pokazywane są matkom. To dla nich ważne, potrzebują zobaczyć, o ile to możliwe, że nosiły w sobie człowieka a nie „kapustę”. Potrzebują zobaczyć martwe ciało i opłakać je. Wziąć w ramiona (o ile to możliwe), włożyć do trumny i przysypać ziemią. Kontakt fizyczny i wzrokowy ze zmarłym jest niezbędny do prawidłowego przeżycia żałoby. Matka po stracie powinna móc się wypłakać lub wygadać. Tylko wtedy może się naprawdę pożegnać ze zmarłym. Potrzebuje więc na to przyzwolenia ze strony społeczeństwa oraz wsparcia i współczucia, po to, by następne dziecko było w pełni przyjęte, bez obciążeń związanych z dzieckiem zmarłym. To trudne dla kobiety wywołuje wielki smutek, płacz i żałobę. Są to jednak stany naturalne po śmierci bliskiej osoby.

Prawidłowe przeżycie żałoby jest ważne, aby:

Poznanie prawdy

Ludzie powinni wiedzieć o śmierci [86] swego rodzeństwa, niezależnie czy miała miejsce w wyniku aborcji, poronienia, ciąży pozamacicznej czy innych rodzajów utraty ciąży. Mają oni do tego prawo, gdyż te dzieci są pełnoprawnymi członkami swej rodziny. Potrzebują poznać prawdę, która zawsze wyzwala z mroków pseudo sekretów. Oczywiście bardzo ważne jest, jak i kiedy to zrobić. Najważniejsze wydaje się, by uczynić to w bezpiecznej atmosferze rodzinnej, opowiadając ich językiem, dostosowanym do wieku, stopniując informacje, bez drastycznych szczegółów, bez obarczania kogokolwiek winą. Potrzebują obecności obojga rodziców podczas tej rozmowy. Dobrze żeby obydwoje rodzice byli obecni przy takiej rozmowie. Może się to stać na spacerze, na cmentarzu, w domu.

Dzieci powinny mieć możliwość wyrażenia swego smutku i rozpaczy, na własny sposób. Tak jak i rodzice potrzebują przeżyć żałobę i smutek. To trudne i bolesne. Jednakże to ważne i konieczne doświadczenie, może być jednym z ważniejszych na ich drodze do dojrzałości.

W swej pracy spotykam się z ludźmi, którzy zdobywają się na odwagę, by podzielić się ze swymi żyjącymi dziećmi informacją, że był ktoś jeszcze, ale umarł. Przeważnie dzieci bardzo przeżywają tę rozmowę. Są przez pewien czas smutne, płaczą, krzyczą, zamierają w ciszy, reagują nerwowym śmiechem lub wybuchem agresji. Jest to normalne, gdyż tak tragiczna sytuacja jak śmierć rodzeństwa wywołuje żałobę i drastyczne zachowania. Z czasem jednak dzieci są w stanie docenić tę rozmowę, szanują bardziej swych rodziców i przeważnie stają się bliżsi sobie nawzajem. I, co być może najważniejsze, poprzez doświadczenie szczerej i trudnej rozmowy z rodzicami, nabierają przekonania, że mogą się z nimi podzielić każdą swą trudnością, a nawet najgłębsza tajemnicą. Nie jest to bez znaczenia, biorąc pod uwagę fakt, że któregoś dnia same mogą być w ciąży.

Z punktu widzenia duchowego, jeżeli dziecko zrozumie, że Bóg przebaczył rodzicom dokonanie aborcji, łatwiej mu będzie uwierzyć, że i jemu wszystko może być wybaczone.

Wina i pojednanie

Jedyny zdrowy sposób przeżywania winy to zajęcie się nią i przyjrzenie się jej źródłom. Ludzie potrzebują mówić o swoich doświadczeniach, wyrażać swe poczucie winy i zajmować się nią. Tylko wtedy będą w stanie pojednać się z Krzywdzicielami, Ofiarami i Obserwatorami (czyli z wszystkimi osobami, które przyczyniły się do powstania tragedii lub jej nie zapobiegły) i przerwać koło przemocy.

Ważne jest też rozróżnienie pomiędzy rzeczywistą a nierzeczywistą winą, pomiędzy winą, wstydem, obwinianiem, przyczynianiem się i odpowiedzialnością. W terapii jest wiele ćwiczeń, które pomagają radzić sobie z winą w zdrowy sposób. By zająć się winą wynikającą z aborcji, należy uznać istnienie zniszczonego dziecka i zaangażować się w bolesny proces żałoby. Akceptacja częściowej odpowiedzialności chroni przed byciem bezsilną i bezustanną ofiarą oraz przed postrzeganiem innych jako permanentnych oprawców.

Ponowne uczłowieczenie siebie jest niemożliwe bez uczłowieczenia Krzywdzicieli, Ofiar i Obserwatorów. Wymaga to zaangażowania się w trudny, lecz niezbędny proces pojednania. Pacjenci piszą bardzo uważnie sformułowane Listy Pojednania, po to, by móc z serca przebaczyć i by im z serca przebaczono. Ich celem nie jest zmienienie, oskarżenie lub potępienia człowieka ani zemsta, lecz uzdrowienie relacji do tego stopnia, że dwie osoby będą mogły się kontaktować jak dorośli, bez wzajemnego zastraszania, przemocy i manipulacji.

Margerita to blondynka o jasnej cerze. Gdy miała 12 lat, jej matka zafascynowała się tańcem polinezyjskim i zaczęła farbować włosy i skórę dziewczynki na brązowo. Przez następne pięć lat jej powierzchowność była notorycznie i całkowicie zmieniana. Nie mogła brać udziału w kółkach zainteresowań, chodzić na imprezy, jeździć na wycieczki itp. Każda wolna chwila miała być przeznaczona na taniec polinezyjski. Ojciec nie mogąc wytrzymać z żoną opuścił ją i dzieci, gdy Margerita miała 14 lat. Ta w 17 roku życia uciekła z domu. Miała kilkunastu partnerów seksualnych. Brała narkotyki i nadużywała alkoholu.

W trakcie terapii napisała do ojca bardzo długi liczący ok. 20 stron list. On odpisał w dwóch zdaniach: „Dzięki za list. Pozdrawiam.” Była bardzo zła na niego. Nie wiedziała, że ojciec leciał wtedy do niej samolotem z Nowej Zelandii. Na progu jej domu na głos przeczytał list, w którym przepraszał za wszystkie krzywdy, które jej uczynił, obiecał, że ani jej, ani nikogo nie potraktuje już w ten sposób i zaproponował różne formy zadośćuczynienia, z których najważniejsze było to, że sam podda się terapii. Napisał do syna homoseksualisty, który też był zmuszany do tańca. On również poddał się terapii, teraz jest żonaty i ma dzieci. Ojciec przestał być „wędrującym playboyem”, obecnie zakłada domy dla sierot w Bośni. Margerita wyszła szczęśliwie za mąż i pracuje jako sekretarka. Matka nie odpisała na listy, zignorowała Margeritę i dialog z nią, obecnie ich kontakty są bardzo oficjalne i powierzchowne.

Osłabianie niekorzystnych więzi partnerskich

Kiedy ludzie mówią o swoich partnerach seksualnych, wprawia ich to w duże zakłopotanie. Doświadczają wstydu, winy i żalu. Nie chcą, by inni wiedzieli o tym, jak używali ludzi lub jak sami byli używani oraz ile razy głupio się zakochiwali. Chociaż próbowali zapomnieć o swych „partnerach”, w każdym pacjencie jest część każdego z nich. Trudno jest ponownie dokonać integracji swej osobowości, kiedy tak wiele jest rozproszone wśród różnych seksualnych partnerów.

Ludzie zdają sobie sprawę, że seryjna poligamia (ciąg następujących po sobie kontaktów seksualnych z różnymi partnerami) jest destrukcyjna dla nich i dla gatunku. Jeżeli w głowie pacjentów jest wielu ludzi z przeszłości, nie ma zbyt wiele miejsca na nowych. Kiedy idą do łóżka z obecnym partnerem, w pewnym sensie idą też z wszystkimi pozostałymi. Pierwsze seksualne doświadczenie determinuje ich spojrzenie na seks. Znaczna ilość partnerów seksualnych przyczynia się do braku poczucia własnej wartości, utrudnia dobrą opiekę nad potomstwem, osłabia zdolność do głębokiej intymności i wytworzenia więzi z obecnym partnerem. Dopóki nie przeżyją żalu po stracie wcześniejszych związków, będzie im trudno uformować nowy.

Dwoje staje się jednym ciałem w trakcie stosunku i tej więzi nie da się całkowicie rozerwać, można ją tylko osłabić. Jednak i to jest warte zachodu, gdyż po rozluźnieniu więzów z przeszłości pacjent jest zdolny lepiej związać się intymnie z obecnym partnerem, a jeżeli jest samotny — to z następnym. Poprzez różne specjalnie zaplanowane w tym celu etapy terapii, osoba może do pewnego stopnia odzyskać psychologiczne dziewictwo.

Uwolnienie od masek

Jest możliwe, by osoba uzależniona od masek stała się wolna. Wymaga to dostrzeżenia własnych zranień, rozpoznania masek i odrzucenia ich, następnie stopniowego uczenia się nazywania i wyrażania swych uczuć, asertywnego kontaktowania się z ludźmi, bycia realistycznym wobec siebie i innych. Ważne, by pacjent zobaczył nie tylko rany jemu zadane, ale też zranienia uczynione przez niego innym ludziom. Przeważnie zniszczenia były tak wielkie i długotrwałe, że osobowość człowieka wykorzystanego lub zaniedbanego zawsze będzie naznaczona tym doświadczeniem. Ważne jest by pacjent pogodził się z bolesnym faktem, że już nie będzie osobą jaką powinien był się stać, gdyby nie tragiczne wydarzenia w jego życiu. Jeżeli zrezygnuje z iluzji („wszystko jeszcze może się w życiu wydarzyć”) to posługując się ponownie metaforą, ma szansę odkryć, że wprawdzie pałac już nie powstanie, ale realne jest by powstał duży piękny dom z ładnym ogrodem, zamiast istniejącej rudery z „rozklekotanych'' i zbutwiałych desek. Wtedy stopniowo staje się osobą dojrzałą, świadomą swoich zranień, ale nie manifestującą ich oraz potrzebującą innych ludzi, ale nie uzależniającą się od nich, od ich uwagi, miłości.

Procesy rehabilitacyjne

Po intensywnej i głębokiej terapii, w której pacjent zajmował się sobą, prosi się go, by zaprojektował oraz wdrożył Projekt Rehabilitacyjny. Pacjent przestaje koncentrować się wyłącznie na sobie, a zaczyna obdarzać innych uwagą i troską, co przyśpiesza jego proces zdrowienia. Równie ważnym celem Projektu Rehabilitacyjnego jest uchronienie innych przed przemocą i zaniedbaniem, której doświadczył pacjent. Np. jedna z kobiet odkrywszy, że pewna sieć sklepów z zabawkami sprzedaje pornograficzne filmy i zabawki dla dzieci, napisała o tym do gazet i zorganizowała pikiety. W efekcie sklep wycofał tego rodzaju asortyment.

Tabela 8. Schemat procesu zdrowienia — etapy terapii [62]

FAZA

SESJA

TEMAT

I.
Wprowadzenie
i zobowiązanie

1.Zgoda po poinformowaniu

2. Mechanizmy obronne i usprawiedliwiania, zaprzeczanie i opór

Opisanie procesu, gromadzenie informacji, krótkie opowiadanie, uzyskanie zgody.

Zawarcie zobowiązania, określenie oporów mogących przeszkodzić w procesie

II.
Rozpoznawanie maltretowania

3. Docieranie do bólu, strachu
i zamętu

4. Rozpoznawanie uszkodzeń

5. Odtwarzanie tragicznych trójkątów
(Ofiara, Krzywdziciel, Obserwator)

Przypominanie sobie przemocy, aborcji
lub zaniedbania

Rozpoznawanie uszkodzeń zadanych poszczególnym osobom i związkom na skutek przemocy, zaniedbania i aborcji

Zrozumienie tego, kto i dlaczego grał trzy role
w tragicznym trójkącie

III.
Sprzeciwianie
się złości
i bierności

6. Badanie przyczyn i początków mechanizmów wyzwalających silne reakcje.

7. Asertywne zachowanie wobec
napaści

8. Ucieczka, kiedy to konieczne

9. Opieranie się manipulacji

Poszukiwanie źródeł silnych reakcji na stosunkowo małe bodźce, przełamywanie wewnętrznego
i zewnętrznego oporu

Ćwiczenie asertywności w radzeniu sobie z realnymi i grożącymi niebezpieczeństwami

Kiedy i jak uciekać od niebezpieczeństwa i pułapek

Uczenie opierania się wywołanemu poczuciu winy
i subtelnej manipulacji wobec siebie i innych

IV.
Zajmowanie się winą

10. Przyjęcie częściowej
odpowiedzialności

11. Konfrontowanie winy
egzystencjalnej

Zaakceptowanie częściowego przyczynienia się oraz częściowej odpowiedzialności za zaistnienie tragedii

Uczenie się akceptacji własnego prawa do życia
i potrzeby dojrzewania. Zaakceptowanie i przyjęcie siebie takim jakim się jest.

V.
Odrzucanie fałszywych masek

 

12. Określanie fałszywych masek

13. Uwalnianie się od maski Tancerza
i Biduli

Rozpoznawanie i opisanie maski Tancerza i Biduli

Odrzucenie fałszywych masek, które zniekształcają Pielgrzyma

VI.
Przechodzenie przez rozpacz [38,51]

14. Odkrywanie własnego Projektu

15. Nigdy nie zaspokojone potrzeby

16. Odżałowanie Osoby, Którą
Powinno Się Było Stać.

Bliskie i dokładnie badanie Osoby, Którą Powinno Się Było Stać.

Rozpoznanie i odżałowanie straty szczęśliwego dzieciństwa oraz rodziny

Rozpoznanie i żałoba po stracie Osoby, Którą Powinno Się Było Stać. Przedstawianie Pielgrzyma

VII.

Przeżywanie żalu

po własnych stratach

17. Przypominanie sobie tego,
co zapomniane

18. Przyjmowanie straconych dzieci
do rodziny

19. Powierzanie ducha dziecka Bogu

Ponowne uczłowieczenie i nadanie imienia każdemu dziecku z utraconej ciąży. Zdanie sobie sprawy z powiązań pomiędzy sposobami w jakimi było się samemu odczłowieczonym a odczłowieczaniem innych

Przyjmowanie ich do rodziny. Przypominanie wydarzeń towarzyszących każdej utracie ciąży, odczuwanie bólu, i dowiadywanie się, co się stało
z dzieckiem

Przeżywanie żalu po poronionych, urodzonych martwo i abortowanych dzieciach. Powierzanie ich ducha Bogu

VIII.
Pojednanie

20. Przebaczanie sobie

21. Pojednanie z Krzywdzicielami
i Obserwatorami

22. Pojednanie z tymi, których
samemu się zraniło

23. Pojednanie z Bogiem

Jako Pielgrzym osoba przebacza sobie za krzywdy zadane sobie i innym

Przebaczanie tym wszystkim, którzy powinni byli coś zrobić, by zapobiec przemocy, zaniedbaniu
i aborcji

Przebaczenie i uzyskanie przebaczenia od Ofiar

Przebaczenie Bogu i uzyskanie Bożego przebaczenia

IX.
Zastanawianie się nad relacjami

24. Przedefiniowanie samej/samego siebie

25. Negocjowanie realistycznych
oczekiwań z dorosłymi i dziećmi

26. Osłabianie zbędnych więzi
partnerskich

Skorzystanie z pomocy innych w poznawaniu prawdziwej i autentycznej siebie, (Pielgrzyma)

Uczenie się sposobów ustanawiania rozsądnych oczekiwań wobec siebie i innych

Osłabianie więzi z poprzednich i patologicznych relacji

X.
Rehabilitacja
i radowanie się

27. Uczenie się miłości

28. Świętowanie życia,
Plan Alternatywny

Obrona i pomaganie bezradnym dzieciom poprzez konkretny program

Oddanie Projektu Bogu i planowanie radosnego, pełnego życia

XI.
Przyszłość i dalej

29. Porządek i sens w życiu

30. Dobre powitania i dobre
pożegnania

31. Spotkanie po trzech miesiącach

32. Spotkanie po sześciu
miesiącach

 

Podejmowanie pewnych trudnych decyzji w życiu, by zaprowadzić ład i nadać mu kierunek

Rozstawanie się i pożegnanie uczestników grupy. Wzajemne docenienie się, błogosławieństwa

Kroki do przodu i wstecz. Listy Pojednania
i odpowiedzi na nie

Wątpliwości, strach, nowe radości. Odpowiedzi na odpowiedzi na Listy Pojednania

Przebieg procesu zdrowienia, jego szybkość i intensywność zależą w dużej mierze od danego człowieka, od jego wrażliwości, chęci zdrowienia, wiary i nadziei. Ważnym krokiem jest, by osoba cierpiąca zbudowała w sobie postawy wewnętrzne ułatwiające jego przebieg.

Postawy te charakteryzują następujące zdania klucze:

Bóg pełni ważną rolę w procesie zdrowienia. Jednakże terapia pomaga nie tylko chrześcijanom i nie tylko chrześcijanie są terapeutami. Większość osób przychodzących po pomoc to ateiści lub „praktykujący niewierzący”, czyli osoby biernie biorące udział w rytuałach religijnych. Pamiętając o tym, co mówił Jean Paul o Bogu, unika się manipulacji, to znaczy nie rozpoczyna się ani nie kończy sesji modlitwą, nie czyta się Biblii, nie śpiewa się piosenek religijnych ani nie wiesza symboli wiary. Ludzie sami dochodzą do poznania Boga, często świadomie angażując się w momencie, kiedy zdają sobie sprawę, że w ich mniemaniu On ich skrzywdził. Zaczynają z Nim o tym rozmawiać, co stanowi początek kontaktu.

Korzyści

Dzięki terapii pacjenci czerpią wiele korzyści: [84]

Należy dodać, że jest wiele trudności w przebiegu procesu zdrowienia. W sercu osoby potrzebującej często rodzą się pytania: „Tyle wycierpiałam z powodu swego obciążenia aborcją w rodzinie, że stoję przed wyborem: albo będę żyć z tym, nie ruszając tego problemu, bo jest taki ciężki i dalej cierpieć; albo spróbuję to wziąć na siebie, skonfrontować i zdrowieć.” Stoi na skrzyżowaniu. Dużo zależy od tego, w którą stronę pójdzie.

Twarda rzeczywistość

Pomimo dużych zmian, które zachodzą w osobie w wyniku terapii, istnieje pewna twarda rzeczywistość, którą należy przyjąć:

Przebieg terapii zależy od tego, czy zgłasza się człowiek świadom aborcji w swej rodzinie, czy też przychodzi nie wiedząc nic o tym, nie wiedząc, i nie przypuszczając, że terapeuta pomaga osobom doświadczającym tej tragedii. W tej drugiej sytuacji należy być delikatnym w stawianiu hipotez i przedstawianiu ich pacjentowi. Dobrze by poszukująca pomocy osoba samodzielnie odkryła prawdę poprzez konfrontację z przeżywanym cierpieniem, w czym terapeuta jej towarzyszy. W terapii może brać udział jedna osoba z rodziny. Inni jej członkowie widząc w niej zmiany, mogą sami też chcieć ich doświadczyć [46,62,64]. By uniknąć uzależnienia pacjenta od terapeuty, terapia ma jasno wyznaczony początek i określony koniec. W sytuacji dużego kryzysu zawsze może się on skontaktować z terapeutą. Jednakże pacjent jest zachęcany do życia samodzielnego, wykorzystując to czego się nauczył i czerpiąc siłę z tego co się w nim zmieniło. Niemniej jednak musi on pracować przez całe swoje życie, służąc i ucząc się kochać innych.

Pomoc kobiecie ciężarnej zastanawiającej się nad aborcją [84]

Kobiet, (również ich partnerów oraz rodziców obojga) zastanawiających się nad ewentualnym dokonaniem aborcji nie należy osądzać ani potępiać, gdyż to im nie pomoże w podjęciu racjonalnej decyzji. To czego one potrzebują to: uwaga, troska i praktyczna pomoc w sprawach codziennych, być może również skierowanie do kompetentnego profesjonalisty. Aby najskuteczniej pomóc kobiecie zastanawiającej się nad aborcją, warto w kontaktach z nią poruszać poniższe tematy w następującej hierarchii ważności:

  1. Pozwolić jej mówić o sobie, w tym wyrażać ból i rozczarowanie, także te z dzieciństwa

  2. Wspierać i zaangażować w proces partnera kobiety. Zaś wsparcie udzielone kobiecie przez niego przynosi często lepsze efekty niż bezpośrednie nakłanianie ciężarnej przez rodziców do urodzenia dziecka, gdyż może ona chcieć usunąć ciążę im „na złość” za doznane od nich krzywdy w dzieciństwie.

  3. Życzliwa obecność osoby wspierającej, która np. zabierałaby kobietę na wspólne spacery, zakupy, dawałaby jej małe prezenty, itp.

  4. Pokazywać jej zdjęcia różnych dzieci, w tym dzieci w takim wieku jak jej poczęte i rozmawiać o wartości życia.

  5. Wspomnieć o różnych alternatywach związanych z ciążą, np. możliwości adopcji, domu samotnej matki.

Rola obserwatorów [84]

Być może przeczytawszy powyższe uwagi czytelnik zadaje sobie bardzo ważne pytanie: „No dobrze, ale co ja mogę zrobić?” Zanim odpowiemy sobie na to pytanie warto zdać sobie sprawę z dwóch prawideł. Po pierwsze — dopóki nie zobaczysz, w jaki sposób przyczyniasz się do istnienia konfliktu, nie będziesz mógł się stać częścią rozwiązania. Ponadto — będziemy powtarzać tragiczną przeszłość, dopóki nie wyciągniemy z niej wniosków.

Kim tak naprawdę jest obserwator i jaką rolę spełnia? Obserwatorem jest osoba lub osoby, które wiedziały, mogły lub powinny wiedzieć i powinny były coś zrobić, ale niczego nie uczyniły lub zrobiły zbyt mało, by zapobiec tragedii. To Obserwator jest w najlepszej sytuacji by spowodować, że tragedia przestanie się powtarzać. Ma większe szanse uczynić coś sensownego, ponieważ nie jest aż tak uwikłany emocjonalnie jak Ofiara i Krzywdziciel. Jednakże niechętnie to czyni, starając się stworzyć obraz swej niewinności. Poprzez swą pasywność, zaprzeczanie, nie reagowanie i brak protestu Obserwator wspomaga i zachęca do agresji, przemocy i zaniedbania. Ofiary i Krzywdziciele są często najbardziej źli właśnie na Obserwatora, ponieważ ten wiedział o tragedii, a nie zrobił wystarczająco dużo, by ją powstrzymać. Obserwatorzy zaprzeczają swej odpowiedzialności i nie chcą być konfrontowani z faktami: „Nic o tym nie wiedziałem. Zresztą co ja mogę zrobić, sam, bez odpowiednich kwalifikacji i pomocy innych?”

Ktoś, kto jest Obserwatorem w zmienionej sytuacji może stać się Krzywdzicielem lub Ofiarą. Np. matka, która jest świadoma, że ojczym bije lub seksualnie molestuje dziecko i nie reaguje. Paradoksalnie dziecko jest bardziej wściekłe na nią niż na ojczyma. W przyszłości może obrócić się przeciwko niej atakując fizycznie lub słownie.

Wielu Ocaleńców staje się Obserwatorami. Zdając sobie sprawę, że niczego nie mogli uczynić, by ochronić swe rodzeństwo lub sąsiadów, stają się bardzo pasywni i apatyczni w obliczu niszczycielskiej siły aborcji. Zalew przemocy w mediach, powoduje, że gdy osoby są świadkami przemocy w rzeczywistości, zamiast bronić ofiar, zachowują się pasywnie, tak jak przed telewizorem.

Także wielu ojców, którzy nie mają legalnych praw, by powstrzymać matkę od zabijania ich dziecka, staje się pasywnymi Obserwatorami. Nie wspierają swych partnerek, co powoduje, że kobiety są bardziej skłonne abortować dzieci. W sytuacji przemocy i aborcji jest wielu Obserwatorów, takich jak: rodzice, dziadkowie, inni członkowie rodziny, koledzy aborterów, dziennikarze, chrześcijanie ograniczający się tylko do chodzenia do kościoła, rząd, sąsiedzi, księża, lekarze, nauczyciele itd.

By uniknąć przyczyniania się do tragedii poprzez bycie pasywnym, ludzie muszą się nauczyć jak radzić sobie w sytuacjach, kiedy ktoś jest wykorzystywany lub zaniedbywany. Jeśli nie zdamy sobie sprawy, w jaki sposób przyczyniamy się do powstania problemu, nigdy nie staniemy się częścią rozwiązania. A kto nie jest częścią rozwiązania, jest częścią problemu.

Nie jest możliwe czerpanie korzyści kosztem drugiego człowieka. W kwestii życia i śmierci nie ma niewinnych obserwatorów. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za to, czy przemoc, zaniedbanie i aborcja mają miejsce. Także Ty.

Witold Simon

Osoby zainteresowane szkoleniem lub potrzebujące terapii proszone są o kontakt z:
Witold Simon — tel. (022) 6426611 w. 472; (022) 6357404 w. 207

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego skryptu każdy będzie mógł odpowiedzieć sobie i innym na następujące pytania:

 

14 35% kobiet po utracie ciąży, w momencie wypełniania kwestionariusza, deklaruje natychmiastową potrzebę pomocy.

15 por. Ewangelia według świętego Jana rozdział 8. wers 32.

Bibliografia:

1. Ashton J.R. „Psychological Outcome of Induced Abortion.”, Br. J. Obstet. Gynecol., (87) 1115-1122, 1980.

2. Barker H. „Abused Adolescents, Advances In Research And Services For Children With Special Needs.” The International Conference on the child, Uni of B.C., June 1979.

3. Berkeley D., Humphreys P.L., Davidson D. „Demands Made on General Practice by Women Before and After An Abortion.”, J.R.Coll. Gen. Pract. (34) 310-315, 1984.

4. Binyon M. „Abortion Worries The Soviets.” The Age, Melbourne, July 1981.

5. Bollotti B., Hummerwaldel B. „American Supreme Court” 73-75, 75-190, 1976.

6. Borg S., Lasker J. „When Pregnancy Fails: Families Coping with Miscarriage, Stillbirth and Infant Death.'' Beacon Press, Boston 1981.

7. Bowlby J. „Grief and Mourning In Infancy and Early Childhood.” Psychoanal Study Child (15) 9-52, 1960.

8. Bradley C.F. „Abortion and Subsequent Pregnancy”, Can. J. Psychiatr. 49, 494-498, 1984.

9. Broome A. „Termination of Pregnancy.” Psychology and Gynaecological Problems, Tavistock, London, 1984.

10. Canadian National Population Survey in Report of the Committee on the Operation of the Abortion Law. Government Printers, Ottawa, 1977.

11. Cavenar J.O., Maltbie A.A., Sullivan J.L. „Aftermath of Abortion: Anniversary Depressions and Abdominal Pain.” Bull Menninger Clin, (42): 433-438, 1978.

12. Cavenar J.O., Spaulding J.G., Sullivan J.L. „Child's Reaction to Mothers Abortion, Case Report.”, Military Med (144):412-413, 1979.

13. Chamberlain D.B. „Is There Intelligence Before Birth?” Pre- Perinatal Psychology Journal, 6(3): 217 -237, 1992.

14. Colman A.D., Colman L.L. „Pregnancy: The Psychological Experience.” Herder and Herder, New York, 1971.

15. Crittenden P.M. „Children's Strategies for Coping with Adverse Home Environments: An Interpretation Using Attachment Theory.” Child Abuse and Neglect , 16(3): 329-343, 1992.

16. Dennis M. „Necessity and Sorrow, Life, and Death in An Abortion Hospital” Basic Books, New York 1976.

17. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 3rd edition. Revised. /DSM-III-R/ Amer Psychiat Assoc, Washington, DC 1987.

18. Dobra Nowina, nr10, Wyd. Abigail, str,12-13, 17-21, Grudziądz 1996.

19. Fabbri M. „Burn-out Syndrome On Health Workers.” Third International Congress: „Psychological Effects of Abortion.”, Rome February 1996.

20. Forrest J. „Unintended Pregnancy Among American Women.” Family Planning Perspectives (19); 76-77, 1987.

21. Forrest G.C., Standish E., Baum J.D. „Support After Perinatal Death: A Study of Support and Counselling After Perinatal Bereavement.'' Br. Med. J. (285) 1474-1479, 1982.

22. Hibbard R.A., Brack C.J., Rauch S., Orr D.P. „Abuse, Feeling, and Health Behaviours in A Student Population.” American Journal of Diseases of Children (142) 326-330, 1988.

23. Holinger P.C. „Violent Deaths Among the Young: Recent Trends In Suicide.” Am J Psychiatr (136) 1144-1147, 1979.

24. Human Life International Europa „Język iluzji”, HLI, Gdańsk, 1995.

25. Jan Paweł II „Evangelium Vitae” nr 99, Wydawnictwo M, 1995.

26. Jekel J.F., Tyler N.C., Klerman L.V. „Induced Abortion And Sterilization Among Women Who Became Mothers As Adolescents.” Am J Public Health (67) 621-629, 1977.

27. Jocelyn Y., Hattab M.D. „Abortion Fantasies”, Third International Congress: „Psychological Effects of Abortion”, Rome — February 1996.

28. Kennell J.H., Slyster H., Klaus M.H. „The Mourning Response of Parents to The Death of A Newborn.” N. Engl. J. Med., (283) 344-349, 1970.

29. Kent I., Greenwood R.C., Loeken -Nicholls W. „Emotional Sequelae of Elective Abortion.” B.C.Med J (20) 118-119, 1978.

30. Kinzel J.F. „Family Background and Sexual Abuse Associated With Eating Disorders.” Amer J of Psych no. 5, 1994.

31. Klaus M.H., Kennell. J.H. „Maternal-Infant Bonding” Mosby, St.Louis 1976.

32. van der Kork B.A., Perry J.C., Herman J.L. „Childhood Origins of Self-destructive Behaviour” American Journal of Psychiatry 148(12), 1665-1671, 1991.

33. Kowalski K. „Managing Perinatal Loss.” Clin. Obst. Gynecol. (23) 1113-1123, 1980.

34. Krell R., Rabkin L. „Effects of Sibling Death on The Surviving Child, A Family Perspective” Fam Process (18), 471-477, 1979.

35. Kumar R., Robson K. „Previous Induced Abortion and Ante-natal Depression in Primiparae: A Preliminary Report of Survey of Mental Health in Pregnancy.”, Psychol Med, (8) 711-715, 1990.

36. Lamb E. „Paternal Influence And The Father's Role: A Personal Perspective.” Am Psychol (34), 938-943, 1979.

37. Leppert P.C., Pahlka B.S. „Grieving Characteristics After Spontaneous Abortion: A Management Approach.” Obstet. Gynecol. (64), 119-122, 1984.

38. Lewis E. „Failure To Mourn A Stillbirth: An Overlooked Catastrophe.” Brit. j. Med. Psychol. (51) 237-241, 1978.

39. Lidemann E. „Symptomatology and Management of Acute Grief.” Am. J. Psychiatr. (101) 141-148, 1944.

40. Lipper S., Feigenfaum W.M. „Obsessive Compulsive Neurosis After Viewing The Foetus During Therapeutic Abortion.” Am J Psychoter (30) 666-673, 1976.

41. Mandelbaum D.E. „Social Uses of Funeral Rites.” In Meaning of Death, McGraw-Hill, New York, 1959.

42. Mandell F., Wolfe L.C. „Sudden Infant Death Syndrome and Subsequent Pregnancy.”, Pediatrics (56) 774-776, 1975.

43. Matejcek Z., Dytrych Z., Schuller V. „Children from Unwanted Pregnancies.” Acta Psychiatrica Scandinavica (42) 71-88, 1978.

44. Mattiessen P.C. „The Interaction Between Legalisation of Abortion And Contraception In Denmark.” WHO, Stat Q 32, 246-256, 1979.

45. Mattinson J. „Effects of Abortion on A Marriage.” Ciba Foundation Symposium (115) 165-177, 1985.

46. McAll K., „Healing the Family Tree”, Sheldon Press, London, 1982.

47. McAll K., Wilson W.P. „Ritual Mourning for Unresolved Grief After Abortion” Southern Med J. (84), 817-821, 1987.

48. Merrick J. „Child Abuse and The Lack of Care: An Epidemiological Study from Danish Forensic Officers.” Ugreskrift for Laeger (151) 870-874, 1989.

49. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych /ICD 10/, Uni. Wyd. Med. „Vesalius” Kraków 1994.

50. Newsletter — International Institute of Pregnancy Loss and Child Abuse Research and Recovery; Issue 3, Victoria Canada, August 1995.

51. Ney P.G. „A Consideration of Abortion Survivors” Child Psychiatry and Human Development. Vol. 13(3), Spring 1983.

52. Ney P.G. „Does Verbal Abuse Leave Deeper Scars: A Study of Children and Parents” Can J Psychiatr (32), 371-378, 1987.

53. Ney P.G. „Relationship Between Abortion And Child Abuse.” Can. J. Psychiatry 24, 610-619, 1979.

54. Ney P.G. „Transgenerational Child Abuse” Child Psychiatr Hum Dev (18), 151-168, 1988.

55. Ney P.G. „Triangles of Abuse: A Model of Maltreatment” Child Abuse and Neglect, vol,12, 363-373, 1988.

56. Ney P.G., Barry J.E. „Children Who Survive”, New Zealand Med Jour, (96)127-237, 1983.

57. Ney P.G., Fung T., Wickett A.R. „Child Neglect: The Precursor to Child Abuse” Pre- and Perinatal Psychology J of PANA 8(2), Winter 1993.

58. Ney P.G., Fung T., Wickett A.D. „Relationship Between Induced Abortion and Child Abuse and Neglect: Four Studies'' Pre- and Perinatal Psychology Journal of PANA 8(1), Fall 1993.

59. Ney P.G. , Fung. T., Wickett A.D. „The Worst Combinations of Child Abuse and Neglect” Child Abuse and Neglect, vol. 18, no,9,705-714, 1994.

60. Ney P.G., Hanna R. „A Relationship Between Abortion And Child Abuse.” The Royal College of Physicians, Canada, May 1980.

61. Ney P.G., Peeters M.A. „Abortion Survivors” Pioneer Publishing, Victoria, Canada 1993.

62. Ney P.G., Peeters M.A. „Głęboko zranieni” t.I -II. /tłum. M. i A.Winkler/ Pioneer Publishing, Victoria ,Canada 1995.

63. Ney P.G., Peeters M.A. „How to Talk with Your Children about Your Abortion. A Practical Guide for Parents” Pioneer Publishing Victoria, Canada 1995.

64. Ney P.G., Wickett A.R. „Mental Health And Abortion: Review And Analysis.” Psychiatr J. Uni Ottawa, vol,14, no. 4, 1989.

65. Ney P.G., Wickett A.R., Beaman-Dodd C. „The Effects of Pregnancy Loss on Women's Health” Soc.Sci.Med. vol. 38, 1193-1200, 1994.

66. Peppers L.G., Knapp R.J. „Motherhood and Mourning” Praeger, New York 1980.

67. Pines D. „Pregnancy, Miscarriage and Abortion. A Psychoanalytic Perspective.” International Journal of Psychoanalysis 71(Pt2), 301-307, 1990.

68. Piontelli A. „A Study on Twins Before and After Birth”, Lt Rev Psycho-Anal, (16) 413-417, 1989.

69. Polska Federacja Ruchów Obrony Życia „Ustawa, która ratuje życie”, Gazeta Lekarska no,6, 1996.

70. Rogers C. „Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe” Thesauris-Press, Wrocław 1991.

71. Rue V.M. „Trauma Symptoms Postabortion; A Preliminary Analysis of U.S. and Russian Data” Third International Congress: „Psychological Effects of Abortion” Rome February 1996.

72. Schenker J.G., Abolonz S. „Medical Training And Abortion In The Egyptian And Isreaelite Experiences.” Third International Congress: „Psychological Effects of Abortion” Rome February 1996.

73. Sim, Myre and Neisser R. „Post-Abortive Psychoses” Heartbeat, vol,2, no. 1, Spring, 1979.

74. Spencer S. „Childhood's End.” Harpers 14-19, May, 1979.

75. Swett C., Surrey J., Cohen C. „Sexual and Physical Abuse Histories and Psychiatric Symptoms Among Male Psychiatric Outpatients.'' American Journal of Psychioatry (147), 632-636, 1990.

76. Swindoll C.R. „Świętość Życia.'' Warszawa -„Vocatio” str. 23-28, 1993.

77. Tietze C., Bongaarts J. „Fertility Rates And Abortion Rates. Simulation Family Limitations.” Studies in Family Planning (6) 114-122, 1975.

78. Tonkin R. „Mortality In Childhood.” B.C. Med Assoc j 21, 212, 1979.

79. Vachon M.L. „Grief and Bereavement Following The Death of A Spouse.” Can. Psych. (21) 35, 1976.

80. Witzel P.A. „The Unrecognized Psychological Impact of Miscarriage'' Canada's Mental Health, March 1989.

81. Yager J. „Childhood Sexual, Physical and Psychological Abuse in Bulimia Nervosa” Amer Jour of Psych, no. 6, 1994.

82. Zuravin S.J. „Unplanned Childbearing And Family Size: Their Relationship To Child Neglect And Abuse” Fam Plann Perspect 23(4): 155-161, 1991.

83. Ney P.G., Moore Ch., McPhee J., Trought P., „Child abuse: A Study of Child Perspective” Child Abuse & Neglect, 10, 511-518, 1986.

84. Ney P.G. „Deeply Damaged” Third Edition, Pioneer Publishing Victoria, Canada 1997.

85. World Bank. „The world food outlook”. New York. 1993

86. Ney P.G., Peeters M.A. „How to Talk with Your Children about Your Abortion. A Practical Guide for Parents” Second Edition Pioneer Publishing Victoria, Canada 1998.

87. Simon W. „Zespół Poaborcyjny. Zespół Ocaleńca Po Aborcji” Naturalne Planowanie Rodziny 6/97, 1/98, 2/99, 3-4/99.

88. Ney P.G., Peeters M.A. „The Centurion's Pathway” Pioneer Publishing Victoria, Canada 1997

89. Ney P.G. „The intravaginal absorption of male generated hormones and their possible effect on female response.” Med. Hypoth 20, 221-231, 1986

90. Melbye M., Wolhfart J., Olsen J.H., „Induced abortion and risk of breast cancer” New Eng J of Med., 336,127-8

91. Hardy S.C., Kleinman R.E., „Fat and cholesterol in the diets of infants and young children; Implications for growth, development and long term health” J of Paed 125 (S), 69-77

Dodatek

Czytałem kiedyś pewną historię dotyczącą dwóch kobiet.

Kiedy panie te się spotkały, obie były w ciąży. Jedną z nich była około 13-letnia dziewczyna. Dzisiaj patrząc na nią wiele osób powiedziałoby, że „wpadła”, ponieważ była panną. Wiele kobiet na jej miejscu zadawałoby sobie następujące pytania: „Co ja teraz zrobię bez męża?”, „A co ludzie powiedzą?”, „Czy nie jestem za młoda?”, „Za co ja wychowam to dziecko?”

Drugą była stara kobieta, żona jeszcze starszego mężczyzny. Dzisiaj z kolei wiele kobiet na jej miejscu mogłoby zadawać sobie takie pytania: „Czy ja nie jestem aby za stara?”, „Czy to dziecko nie będzie chore?”, „Czy ta ciąża mnie nie zabije?”, „Co ludzie powiedzą?”, „A jeśli umrę i zostawię swoje dziecko bezbronne bez matki — czy mam do tego prawo?” Kiedy doszło do owego spotkania, takie pytania nie padały. Obie kobiety z radością się pozdrawiały.

Pierwsza z nich urodziła Jezusa Chrystusa, druga Jana Chrzciciela 16.

Czy oni dzisiaj by się urodzili?

A ile ludzkość by straciła, gdyby Jezus i Jan zostali usunięci?

A ile my tracimy z aborcją każdego dziecka?

Spotkanie brzemiennych Maryi i Elżbiety
Witraż w kościele Pojednania, Taize, Francja.

0x01 graphic

Na koniec pragnę przytoczyć dwa zdania, które w kontekście omówionego tematu, szczególnie mnie poruszają:

„Kto przyjmie dziecko w imię moje — Mnie przyjmuje.” 17

„Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych najmniejszych — Mnieście uczynili.” 18

Te słowa wypowiedział Jezus Chrystus — Bóg i Człowiek.

 

Adresy kontaktowe:

1. Witold Simon — lekarz, terapeuta, autor, prowadzi warsztaty edukacyjno-profilaktyczne nt. przemocy, zaniedbania i utraty ciąży. tel. (022) 642-66-11 w. 472, 270 oraz (022) 635-74-04 w. 207; e-mail: wsimon@ipin.edu.pl

2. Andrzej Winkler — dyrektor IIPLCARR w Polsce, koordynuje szkolenia dla terapeutów 
ul. Pod Wałem 7, RYBNIK 44-203; e-mail: winkler@priv1.onet.pl

3. IIPLCARR — International Institute of Pregnancy Loss and Child Abuse Research and Recovery
P.O. Box 27103, Colwood Corners, Victoria, B.C. V9B 5S4 Canada, tel. (604) 391-1840; fax: (604) 391-1841; e-mail: iiplcarr@islandnet.com

 

16 Spotkanie to zostało opisane w Ewangelii według świętego Łukasza, 1. rozdział, wersy: 39-56.
17 por. Ewangelia według świętego Łukasza 9.rozdział, wers 48.

18 por. Ewangelia według świętego Mateusza 25.rozdział, wers 40.

3

Zespół poaborcyjny



Wyszukiwarka