POSTĘPOWANIE KARNE - wykłady p. Kazia ;)

Istnieją odpowiednie stany, które ustawodawca uważa za szczególnie niekorzystne, zagrażając je odpowiednią karą, jeżeli nastąpi zachowanie, które by wypełniało znamiona określonego przestępstwa.

Taka odpowiedzialność za dane przestępstwo łącznie z ewentualnym wymiarem kary zachodzi tylko wtedy, kiedy pewne jest to, że takie przestępstwo miało miejsce i że określona osoba ponosi odpowiedzialność za takie przestępstwo.

Często tak bywa, że mogą istnieć pewne pozory albo sytuacja schwytania na gorącym uczynku sprawcy, to to nie stanowi podstawy do tego, że już może być ukarana przez kogokolwiek.

Ustalenie spełnienia przestępstwa jest możliwe tylko drogą przeprowadzenia postępowania karnego i tylko w wyniku orzeczenia niezawisłego sądu, a więc spełnienie określonej dyspozycji przewidzianej w k.k. i wymierzenia odpowiedniej kary może nastąpić tylko i wyłącznie w postępowaniu karnym i w dodatku prawomocnym orzeczeniem sądu.

POSTĘPOWANIE KARNE służy do tego żeby ustalić czy rzeczywiście czyn miał miejsce, itd. Jeżeli będzie wniesiony akt oskarż. Do sądu przez oskarżyciela publicznego, to jest to zawsze tylko twierdzenie oskarżyciela, że takie zachowanie miało miejsce, a sąd przez przeprowadzenie dowodów ma ustalić czy rzeczywiście czyn miał miejsce, czy dopuściła się ta osoba, która jest ujęta w oskarżeniu i jaką powinna ponieść odpowiedzialność.

Przedmiotem postęp. Karnego jest zawsze kwestia, która możemy sprowadzić do tych trzech pytań .

Ten przedmiot podlega dowodzeniu przede wszystkim w zakresie tych dwóch pierwszych okoliczności, ale także dostarcza odpowiednie podstawy do wymiaru kary wedle kryteriów przewidzianych w k.k.

Na początku określonej sytuacji, która może być przedmiotem zainteresowania postępowania karnego jesz zawsze pewien sygnał, najczęściej jest to zawiadomienie o przestępstwie złożone przez pokrzywdzonego. Niekiedy są to sygnały, które są zawarte w środkach masowego przekazu, a potem zaczyna się w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestę.(pewien próg, który decyduje o wszczęciu postępowania), to oznacza wszczęcie postępowania przyg. I następnie zaczyna się proces, który możemy określić jako żmudne czynności dowodowe.

Żeby wykazać komuś, że dopuścił się określonego czynu, to musimy dysponować dowodami, które pozwalają na ustalenie, że określone zachowanie miało miejsce i że winę za to ponosi ta osoba, która ujęta jest w oskarżeniu.

DOWODY to są albo źródła dowodowe, które mogą być osobowe albo rzeczowe ( w zależności skąd czerpiemy określone inf. Czy od osoby czy też z dokumentu, z oględzin czy jakiegoś innego przedmiotu). Najczęstszymi dowodami są źródła dowodowe osobowe. Tutaj mamy do czynienia z kolosalną trudnością dlatego, że głównymi dowodami są świadkowie (oni spostrzegają, zapamiętują, a potem jeszcze po jakimś czasie mają zdać dokładną relację - z punktu widzenia ustalenia wiarygodności takiego świadka). Może zacząć się plątać w zakresie szczegółów. Do tego trudności polegają jeszcze na tym, że poziom moralny społeczeństwa też nie jest zbyt wysoki. Mijanie się z prawdą nie jest wedle wielu środowisk czymś nagannym, jeżeli odbywa się w interesie jakiejś indywidualnej jednostki, z którą jest określona osoba w jakiś sposób powiązana.

Często tak bywa, że określona osoba znajdzie się w zainteresowaniu jako ewentualny sprawca proc. karnego, która w gruncie rzeczy jest niewinna, a okoliczności są tego rodzaju, że wskazują poszlakowo na sprawstwo tej osoby i w związku z tym trzeba, aby, w k.p.k. istniały instrumenty, aby te sytuacje tak zrekonstruować, aby określona winna osoba poniosła konsekwencje i z kolei niewinna została uniewinniona.

Sprawa ta jest bardzo często trudna do rozwikłania, dlatego też hołdujemy takiej zasadzie, że po 1 ten, do którego istnieje na razie podejrzenie o przedstawione mu zarzuty, albo jest oskarżony towarzyszy mu domniemanie niewinności. Oznacza to wobec tego, że mimo istnienia dowodów, okoliczności dla niego nie korzystnych z punktu widzenia obowiązującego prawa musi być traktowany jako niewinny, co oznacza, że to organy procesowe muszą mu wykazać winę.

Łączy się z tym reguła: jeżeli wystąpią w zakresie dowodzenia określonych okoliczności na podstawie faktów wynikających z dowodów wątpliwości których nie da się wyjaśnić, wszystkie możliwości są wyczerpane, to wątpliwości trzeba tłumaczyć na korzyść oskarżonego.

ETAPY PROCESU KARNEGO:

1. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE- w którym najważniejszymi formami jest albo śledztwo, albo dochodzenie. Jest to postęp. nie sądowe, prowadzone lub nadzorowane przez prokuratora.

2. POSTĘPOWANIE JURYSDYKCYJNE = postęp. sądowe - pierwsza faza kończy się i zaczyna się druga wniesieniem aktu oskarżenia do sądu, który wnosi uprawniony oskarżyciel. Czyni to wtedy, kiedy dysponuje odpowiednimi podstawami dowodowymi umożliwiającymi wykazanie winy oskarżonego. Możemy wyodrębnić:

• postęp. Przed sądem I instancji,

• postęp. Przez sądem II instancji.

Po wniesieniu aktu oskarż. ( I instancja). Zwykle główna część tego postępowania odbywa się w rozprawie jawnej. Niekiedy istnieje możliwość skazania na posiedzeniu. Po wyczerpaniu całego materiału dowodowego, wyjaśnieniu wszystkich okoliczności sprawy zapada wyrok. Nie jest on jednak ostateczny tzn. nie jest prawomocny. Od wydanego wyroku przysługuje środek odwoławczy do sądu II instancji, ale badanie sprawy tzn. poprawność, zasadność, legalność wydanego wyroku w I instancji odbywa się pod warunkiem, że określona uprawniona osoba ( z reguły strona: oskarżyciel, oskarżony lub ich przedstawiciele) wniesie środek zaskarżenia, czyli wniesie skargę. Nie ma kontroli odwoławczej bez takie zaskarżenia. To oznacza, że znowu toczy się postęp. W sądzie II instancji, ale już nie w taki sposób, że przeprowadza się na nowo wszystkie dowody, tylko już w znacznym stopniu korzysta się z materiału, który został zgromadzony przed sądem I inst.

Z kolei ten sąd po przeprowadzeniu postęp., najczęściej także w wyniku rozprawy wydaje wyrok → albo utrzymuje w mocy ten wyrok lub go odpowiednio modyfikuje, albo w ogóle uchyla i umarza postępowanie, bo istnieją jakieś przeszkody, albo uchyla i przekazuje cała sprawę do ponownego rozpoznania, bo została np. byle jak rozpoznana, albo są tego rodzaju przeszkody, że musi być ponownie rozpatrzona. W międzyczasie możliwe są jeszcze nadzwyczajne jeszcze zaskarżenia, ale to też w ramach postępowania sądowego jako coś nadzwyczajnego.

3. POSTĘPOWANIE WYKONAWCZE - jeżeli mamy do czynienia ze skazaniem, wymierzeniem kary → wykonanie kary. Jaką karę i w jaki sposób się wykonuje to określa trzecia kodyfikacja prawa karnego → k.k.w.

OBOWIĄZYWANIE PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO

(na egzaminie!)

) w miejscu,

B) w czasie.

Ad. A) obowiązuje zasada terytorialności, czyli na terytorium PL obowiązuje k.p.k., także z rozumieniem rozszerzonego terytorium w postaci pokładów statków powietrznych i morskich, a także przez stosowanie tych przepisów przez polskich urzędników konsularnych za granicą.

Tutaj występują 2 wyjątki: mianowicie są one związane ze stosowaniem prawa obcego, zwłaszcza w ramach pomocy prawnej, kiedy organ państwa obcego w sprawie odbywania się przed sądem tego państwa zwróci się o dokonanie czynności przez organ PL to wówczas wyjątkowo może być zastosowana szczególna forma czynności na wniosek sądu obcego, jeżeli nie jest ona sprzeczna z porządkiem prawnym PL.

Po drugie w związku z wydaniem sprawcy następuje ograniczenie ścigania tylko czynów, które są tym wydaniem objęte, oznacza to, że co do innych czynów postępowania toczyć nie można.

Ad. B) (bardziej skomplikowane) niekiedy pojawia się cała kodyfikacja, nowa (z 19997 r. ostatnia), a w międzyczasie już około 20 noweli, czyli przepisów, które w jakiejś tam części zmieniają przepisy zawarte w k.p.k.

Istotny fakt:, że jeżeli określona ustawa zostaje uchylona to nie może być stosowana, czyli stosuje się te ustawę, która obowiązuje w chwili dokonywania czynności procesowych.

Poprawność czynności, czyli ocenę czynności dokonanej zawsze czyni się w oparciu o te przepisy, które obowiązują w chwili dokonywania tych czynności.

Możemy tutaj wyodrębnić 2 grupy sytuacji:

 czyn, czyli przestępstwo zostaje popełnione w czasie obowiązywania poprzedniej kodyfikacji, a czyn zostanie wykryty wtedy, kiedy już obowiązuje nowa kodyfikacja procesowa. Wg tego o pisze wyże trzeba stosować te przepisy, które obowiązują.

Jeżeli nowa ustawa uchyliła tamte przepisy, to nie można ich stosować, a więc musimy popatrzeć czy k.p.k. nowa albo też nowelizująca czy zawiera przepisy przejściowe (przepis końcowy - oznacza, od kiedy określona ustawa obowiązuje; zwykle jest jakieś vacatio legis i np. określony przepis końcowy stwierdza, że ustawa wchodzi w życie 30 dni po jej opublikowaniu w DZ.U.)

Przepisy przejściowe dotyczą regulacji, częściowo utrzymują w mocy stare dotychczasowe przepisy na pewien odcinek procesowy. To dotyczy odpowiednio także innych stosunków prawnych, cywilistycznych. Tzn., że jeżeli obok przepisu końcowego nie mamy regulacji, która by w jakimś tam sposób postanawiała, co do utrzymania w mocy dotychczasowych przepisów. Jeżeli ustawa nie zawiera przepisów przejściowych, to można powiedzieć, że od chwili wejścia w życie muszą być stosowane przepisy nowe z wszystkimi konsekwencjami stąd wynikającymi.

To ma znaczenie, gdy te przepisy prawa procesowego działały wstecz w stosunku do przestępstw popełnionych wcześniej, ale ponieważ przepisy prawa procesowego nie regulują kwestii odpowiedzialności (bo to jest domena pr. karnego materialnego_) to jest to tylko złudzenie jak gdyby działania wstecz przepisów pr. procesowego, a w prawie karnym mat. Mamy do czynienia z regułą, że stosuje się przepisy nowe chyba, że stare są względniejsze. Tutaj ta reguła w procesie nie działa, albo są przepisy przejściowe to one regulują jak, kiedy, do jakiego czasu obowiązują stare przepisy, albo nie ma przepisów przejściowych to stare przepisy oczywiście nie obowiązują.

 istnieje już postęp. Karne, zostało wszczęte (toczy się i na jakimś jego etapie okazuje się, że pojawiają się przepisy nowe, albo cały nowy kodeks albo też częściowa nowelizacja). Oznacza to, że jeżeli nie ma przepisów przejściowych to te toczące się postępowanie wedle dotychczasowych przepisów musi być przestawione na tor określony nowymi przepisami. Czyli od momentu wejścia w życie nowych przepisów istniejące postęp. musi toczyć się wedle dotychczasowych. Mamy wtedy do czynienia z regułą chwytanie przez przepisy nowe toczącego się postęp., ale jednocześnie należy pamiętać, że wtedy, kiedy po jakimś czasie będziemy badać prawidłowość danej czynności (zwłaszcza w II instancji) to oczywiście zawsze będziemy tę czynność oceniali wedle tych przepisów, które obowiązywały w chwili dokonywania tej czynności. Jeżeli będą przepisy przejściowe, a najczęściej takie przepisy występują, bo ustawodawca liczy się z tym, że przestawienie procesu na nowe tory nie zawsze jest w pełni możliwe, przy czym zawsze trzeba też pamiętać, że czynności dokonane w czasie obowiązywania starej ustawy pozostają w mocy, bo są oceniane wedle przepisów, które obowiązywały w chwili dokonywania tych czynności.

Kolejne nowele w tym także obowiązujący k.p.k. w przepisach przejściowych przewidywał wprowadzenie nowych przepisów w sposób stawialny, tzn., że jeżeli nowe przepisy zastały postęp. w stadium postęp. Przyg., to zwykle istniało postanowienie wedle którego to postęp. W tym stadium ma być dokończone wedle przepisów dotychczasowych (starych), a postęp. Sądowe (czyli wniesienie akt. oskarżenia) już się będzie odbywało wedle przepisów nowych.

Jeżeli nowe przepisy zastały postęp. Przed sądem I inst. to ma się zakończyć to postęp. przed sądem I inst. wedle przepisów dotychczasowych, a nowe przepisy będą obowiązywały od rozpoczęcia postęp. Odwoławczego, jeżeli taki środek zostanie wniesiony.

GWARANCJE PROCESOWE - jest to po prostu pewne spojrzenie jak gdyby zabezpieczające w odniesieniu do określonych praw odnoszących się do stron, a zwłaszcza oskarżonego oraz wymiaru sprawiedliwości. Gdybyśmy popatrzeli od strony oskarżonego to np. ma prawo do obrony, tzn., że to prawo jest dla niego gwarancją obrony w ogóle, w związku z tym cała wykładnia tych przepisów musi te gwarancje ten intencjonalny sposób regulacji brać pod uwagę i przy wykładaniu tych przepisów, to musi zawsze wykładający mieć na uwadze.

Z drugiej strony mamy także szereg regulacji odnoszących się do wymiaru sprawiedliwości, które zabezpieczają właściwe funkcjonowanie wym. spraw.

ZASADY PROCESOWE - uzyskują w procesie karnym pewne szczególne znaczenie. Doniosłość tych zasad - wypunktowana w 4 układach:

1. doniosłość historyczna - one zostały pierwotnie ukształtowane jako pewne krótkie hasła, zwłaszcza w rewolucji francuskiej i ostały się do dnia dzisiejszego.

2. walory ramowe - dają m. In. Możliwość porównania pewnych instytucji z różnego okresu pochodzących,

3. walor dydaktyczny - dlatego, że poprzez zasady można sobie lepiej uzmysłowić i ująć poszczególne regulacje w odpowiednie grupy,

4. znaczenie praktyczne - polega głównie na tym, że w zakresie wykładni można stosować wykładnię rozszerzającą, czyli efekt tej wykładni, jeżeli chodzi o regulację wyrażają zasady i odwrotnie. Istniejące wyjątki nie mogą być wykładnią rozszerzającą, bo wtedy można w ten sposób obalić samą zasadę.

Określenie co to są zasady: określa się je czasem: podstawowe/ zasadnicze/ naczelne.

ZASADY - są to pewne idee, które zostają wypowiedziane w określonych przepisach, decydujące o ukształtowaniu określonego modelu procesowego, który na przestrzeni historycznej przybierał zwykle przeciwstawienie wartości.

O tych ideach można mówić jako idee postulowane, tzn. takie, które są wyodrębnione w teorii, adresowane do ustawodawcy. Zwykle są to ukształtowania o charakterze idealnym, nie przewidujące wyjątków i można mówić o tych ideach jako odtworzonych w określonym modelu procesowym, a zatem zostają one wyrażone w określonych przepisach, zwykle już nie są idealne lecz przewidują oznaczone wyjątki, które są podyktowane względami praktycznym. Można w związku z tym mówić o takich ideach jako zasadach, które kształtują się na zasadzie idei zasady i myśli przeciwstawnej np. porównując obecny proces z procesem inkwizycyjnym tj. widoczne, np. zasada skargowości - zasada śledcza, zasada prawdy - z. prawdy formalnej, z. bezpośredniości - z. pośredniości itd.

Ustalenie liczby zasad jest dość trudne, bo trudne jest w ogóle zdefiniowanie zasad, które właśnie są tymi podstawowymi, naczelnymi (podawane jest od 26 do12).

Kwestia liczby zasad polega także na tym czy one zostają ujęte w sposób syntetyczny czy w sposób analityczny (tzn. czy w sposób zbiorczy, czy zostają rozdrobnione na poszczególne czynniki).

Jeżeli popatrzy się w ten sposób na zasady i będzie się je traktowało w sposób syntetyczny, zbiorczy to wtedy da się wyodrębnić 3 główne grupy zasad:

1. zasady ogólno prawne - to takie zasady, które dotyczą każdej gałęzi prawa, np. zasada państwa prawa musi być brana pod uwagę w ramach każdej dyscypliny prawnej.

2. zasady ustrojowo - organizacyjne - np. zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości, zasada prawa do sądu, niezawisłości sędziowskiej, obiektywizmu.

3. zasady ściśle procesowe - spełniają najistotniejszą rolę, są charakterystyczne dla procesu karnego i ściśle są powiązane z proc. karnym np. zasady powiązane z wszczęciem i bytem procesu karnego:

• zasada oficjalności - czasem wężej potraktowana zasada ścigania z urzędu, tylko ograniczona do pewnej sfery,

• zasada legalizmu - nie łączyć tego z potocznym rozumieniem legalizmu!

• zasada skargowości.

ZASADA OFICJALNOŚCI

Oznacza ona generalnie, że proc. Karny odbywa się w imieniu państwa i że do tego ustanowione zostają odpowiednie organy, które w imieniu państwa mają funkcjonować, dokonywać określonych czynności, a więc ścigać głownie i sądzić.

W związku z tym dla przestrzeni działania osób fizycznych nie przewiduje się dużej możliwości. To zmienia się w ostatnich czasach, kiedy obok oficjalności pojawia się konsensualne spojrzenie na proces karny, który można by wyrazić w postaci ile oficjalności a ile prywatności ma być w procesie karnym. To co jeszcze przed kilkunastu laty było nie do pomyślenia to jest realizowane m. In. Możliwość zawierania odpowiednich układów między stronami i propozycji skierowanej do sądu, wydania uzgodnionego rozstrzygnięcia przez sąd, tzw. Dobrowolne poddanie się karze, ale obok tej instytucji jest cały szereg innych m. In. Możliwa mediacja między stronami przez odpowiedniego mediatora prowadzona.

Istotnym składnikiem tej zasady oficjalności jest zasada ścigania z urzędu. A wyjątkiem od tej zasady, czyli rozwiązaniem przeciwstawnym jest ściganie na żądanie (na wn. pokrzywdzonego/ z oskarżenia prywatnego).

 ściganie z urzędu polega na tym, że organ dokonuje ścigania niezależnie od zachowania jakiegokolwiek dodatkowego podmiotu. Jest sam do tego uprawniony.

Ściganie z urzędu polega na tym, że organ powinien dokonać określonych czynności wtedy, kiedy będzie posiadał odpowiednią inf. Nie czekając na inicjatywę jakiegoś określonego podmiotu, bo tak skonstruowany jest nasz system prawny.

Niekiedy wymagana jest zgoda, wtedy, kiedy chodzi o skierowanie postępowania przeciwko określonej osobie, np. chronionej immunitetem. Nie dopuszczalne jest postawienie jej zarzutów, czy ściganie jej wtedy, kiedy chroni ją immunitet. W takim przypadku po uchyleniu immunitetu, czyli po uzyskaniu zgody na ściganie możliwe jest skierowanie postęp. Przeciwko tej osobie.

 Jeżeli natomiast uzależnia ściganie określonego przestępstwa od wniosku czy też od złożenia oskarżenia prywatnego, to wtedy mówimy o ściganiu na żądanie. Przy czym to ściganie z oskarżenia publicznego, a więc to ściganie z urzędu powinno następować zawsze wtedy do organu procesowego docierają informacje wskazujące na możliwości czyli uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa i organ sam powinien takich czynności wszczęcia śledztwa lub dochodzenia dokonać.

Gdy chodzi o ściganie na żądanie/ wniosek charakteryzuje się tym, że musi być spełniony warunek złożenia takiego wniosku zwykle przesz pokrzywdzonego, niekiedy przez inny podmiot i w chwili złożenia takiego wniosku przestępstwo dalej jest ścigane z urzędu. Jest za zgodą określonego podmiotu możliwe nawet wycofanie (poza przestępstwem zgwałcenia) takiego wn., ale skoro z chwilą złożenia wn. Przestępstwo ścigane jest z urzędu to już w ten sposób organy procesowe mogą bez przeszkód dalej prowadzić postęp.

Ściganie na wniosek jest:

• bezwzględnie wnioskowe - jest wtedy kiedy czyn jest ścigany zawsze w następstwie złożenia wniosku - bez wniosku nie może ściganie nastąpić - bez względu na to kto jest sprawcą tego przestępstwa np. zgwałcenie.

• względnie wnioskowe - mamy do czynienia w zasadzie ze ściganiem z urzędu takiego przestępstwa, ale tylko ze względu na pewne okoliczności co do niektórych sprawców konieczny jest wn np. przestępstwo kradzieży ( jeżeli miedzy sprawcą a pokrzywdzonym występuje stosunek najbliższego - słowniczek k.k. - to wtedy ściganie następuje na wn. , bo ustawodawca wychodzi z założenia, że tego rodzaju sprawy najlepiej załatwić w rodzinie, ale jeżeli z latoroślą rodzice nie dają sobie rady to wtedy mogą wystąpić o pomoc do organów ścigania poprzez złożenia wn., ale bez złożenia takiego wn. tej najbliższe osoby sprawcy ścigać organ nie może. Złożenie wn. zawsze powoduje, że on może być imienny, ale nie musi być imienny, wtedy składający zostaje pouczony, że ściganiem objęci będą wszyscy sprawcy danego zachowania, ale wtedy kiedy będzie chodzić znowu o stosunek najbliższy to wn. musi być imienny.

ZASADA LEGALIZMU

Rozumienie legalizmu jako czegoś zgodnego z obowiązującym prawem. Przez zasadę legalizmu rozumiemy obowiązek ścigania nałożony na organy państwowe. Ten obowiązek jest treścią zasady legalizmu. Ustawodawca wychodzi z założenia, że organy państwowe nie tylko są uprawnione, ale powinny być z mocy ustawy zobowiązane do ścigania, kiedy wiedzą się o popełnionym przestępstwie. Takiego obowiązku nie nakłada się na osoby fizyczne, na poszczególnych obywateli, dlatego, że głównie chodzi o pokrzywdzonego. To jego interes jest wystarczający do podjęcia odpowiedniego działania, a tutaj gdzie w przypadku organów państwowych takiego interesu osobistego nie ma, to trzeba nałożyć obowiązek ścigania.

Przeciwieństwem legalizmu jest oportunizm, czyli jest to kwestia rozważenia przez organ ścigania zwłaszcza przez prokuratora celowości ścigania. Kierując się różnymi względami można od ścigania przestępstwa odstąpić. W obowiązującym procesie wedle k.p.k. obowiązuje zasada legalizmu art. 10 § 1 k.p.k.

Jest to nie tylko nałożony obowiązek, ale przez pewne doregulowania prawne ten obowiązek podlega kontroli sądowej. Mianowicie odmowa wszczęcia postępowania przez organy ścigania, albo też umorzenie już wszczętego postęp. Decyzje w tym przedmiocie wydane lub zatwierdzone przez prokuratora podlegają zaskarżeniu do sądu (zwłaszcza przez pokrzywdzonego złożone zażalenia). W takich wypadkach sąd jest uprawniony do zbadania (a więc czynnik niezawisły) czy istniały podstawy do wszczęcia postęp., a postęp. Wszczęto, czy też umorzono bezpodstawnie mimo, że istniały podstawy do wniesienia aktu oskarżenia, to z jakiegoś tam powodu to postęp. Umorzono. Czyli przechodzi wtedy sprawa do innego pionu organów państwowych, które kontrolują i w zależności od kontroli mogą uchylić postanowienie o odmowie albo umorzeniu postępowania i przesłać prokuratorowi do dalszego ścigania.

Są tutaj 2 rozwiązania/ 2 koncepcje regulacji:

• wymuszenie skargi - koncepcja, która przyjęta została od naszych zachodnich sąsiadów tzn. że takie zażalenie może skutkować to, że sąd nakaże prokuratorowi wniesienia oskarżenia.

• skarga subsydiarna - że po dokonaniu odpowiednich czynności pokrzywdzonych może wnieść akt oskarżenia do sądu w sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu po wyczerpaniu wszystkich kolejnych czynności, które są do tego przewidziane (one są podane i opisywane w podręczniku - lecz zanosi się na to, że ta instytucja w najbliższej noweli zostanie skreślona na rzecz rozwiązania w postaci wymuszenia skargi).

Decyzja prokuratora o zaniechaniu ścigania czyli o odmowie albo o umorzeniu postęp. Jest poddana kontroli sądowej.

Pewnym mankamentem dotychczasowego rozwiązania jest to, że ta kontrola odbywa się „poziomo” tzn. jak prokurator rejonowy umorzy to sąd rejonowy zażalenie rozpoznaje. W związku z tym u naszych sąsiadów wygląda to nieco inaczej - od decyzji prokuratora rejonowego zażalenie rozpoznaje sąd okręgowy, a prokuratora okręgowego - sąd apelacyjny. Chodzi nie tylko o to żeby przenieść problem zaniechania skargi do sądu, ale odpowiednio do wyższego sądu żeby wyprowadzić określoną sprawę z decyzyjności w obrębie określonego środowiska.

Przykładem wyjątku, czyli oportunistycznego rozwiązania jest art. 11 kiedy możliwe jest ze względu na określony interes umorzenie postęp.

ZASADA SKARGOWOŚCI

Bardzo obszerna zasada, pociągająca za sobą daleko idące konsekwencje dla budowy samego postęp. Karnego.

Dotyczy ona kwestii stosunku sądu do ścigania, czyli chodzi tutaj o 2 takie możliwości:

• sędzia dowiaduje się o popełnieniu przestępstwa sam pociąga do odpowiedzialności, sam na rozprawie rozstrzyga, wydaje wyrok. Oznacza to proces inkwizycyjny, który nie ma obrońcy, ani oskarżyciela, bo wszystko sam sąd czyni,

• Natomiast koncepcja zasady skargowości polega na tym, że są d orzeka tylko i wyłącznie na żądanie uprawnionego oskarżyciela, tzn., że sąd może prowadzić postęp. Tylko wtedy, kiedy takie żądanie zostanie złożone, a tym głównym żądaniem jest akt oskarżenia. Niekiedy możemy te skargi podzielić na skargi: zasadnicze ( są przede wszystkim wszystkie formy aktu oskarż., a więc zwyczajne i szczególne, ale także cały szereg czynności innych - 2 przykłady z książki) i etapowe.

Skoro sąd może działać tylko w warunkach złożenia skargi to to oznacza jednocześnie pewne następstwo, że sąd spełnia tylko jedną funkcję, mianowicie funkcję sądzenia. I w ten sposób funkcja oskarżenia i obrony zostaje od sądu oddzielona. W związku z tym mamy proces trójpodmiotowy tzn. istnieją strony wobec tego istnieje: oskarżyciel, oskarżony mogą oni oczywiście zwłaszcza oskarżony korzystać ze swojego przedstawiciela i sąd, który jest niezależny, niezawisły i decyduje o rozstrzygnięciu.

Wniesiona skarga (czyli skarga zasad. - np. akt oskarżenia) także wyznacza ramy, zakres rozpoznania sprawy przed sądem ( zakres podmiotowy oraz przedmiotowy). Oznacza to, że postęp. Sądowe może się toczyć tylko co do tej osoby która zostaje w a. oskarż uwidoczniona. Wyjątkowo tylko w tzw. procesie wpadkowym - w przypadku tego procesu możliwe jest rozszerzenie postęp., ale tylko o inny czyn, a zatem nie o inna osobę, który nie był ujęty w a. oskarż. Co do innej osoby - też czekamy na nowelę - może to nastąpić przez zwrot sprawy do postęp. przyg.

Natomiast jaki jest zakres przedmiotowy rozpoznania sprawy - wiąże się z tzw. koncepcją tożsamości czynu. W procesie karnym mamy do czynienia z taką sytuacją, że w świecie zewnętrznym było jakieś zachowanie, co, do którego ma toczyć się postęp., bo to ma być przestępstwo popełnione przez określoną osobę, a potem w procesie karnym mamy do czynienia z pewnym odbiciem tego w postaci określonych czynności w ramach których jest ten czyn opisywany. Bywa tek, że opis tego czynu nie wyczerpuje wszystkich składników tej rzeczywistości. Np. w przypadku kradzieży mamy do czynienia z określonym zaborem w określonych wartości w obiektywnej rzeczywistości, a ten opis określonego czynu znajdujemy określonych czynnościach procesowych w postaci postanowienia o wszczęci śledztwa lub dochodzenia w postanowieniu o przedstawieniu zarzutów, czy ujętym w akcie oskarżenia. Chodzi o to żeby te opisy łącznie z wyrokiem, w którym sąd ustali zakres określonego czynu pokrywały się, żeby one nie wychodziły poza zakres tego czynu, co do którego był wniesiony akt oskarżenia, jeżeli nawet brak było jakiś szczegółów co do zachowania mieszczącego się w tym opisie np. wniesiony zostaje a. Oskarż. O to, że sprawca dopuścił się kradzieży, włamał się do domu i wyprowadził stamtąd i zabrał samochód (jakiejś tam wartości). Na rozprawie tego nie wyjaśniono szczegółowo, a na rozprawie wychodzi na jaw, że ten łobuz nie tylko zabrał ten samochód i nim odjechał, ale on dokładnie oczyścił całą biżuterię (bardzo wartościową) pani domu. Powstaje pytanie: jeżeli zabór tej biżuterii nieopisany w akcie oskarż. Ale dokonany jednocześnie wtedy, kiedy kradła samochód stanowiłoby odrębne przestępstwo to tego by już sąd rozpoznać nie mógł, ale jeżeli zdamy sobie sprawę z tego, że to nie są odrębne przestępstwa tylko tym samym zachowaniem w postaci zaboru mienia (zabrał samoch. i biżuterię) - to sąd opisując ten czyn rozszerzy niejako opis tego czynu także o tę biżuterię, bo to jest to samo przestępstwo. Gdyby miał skazać tylko za kradzież samochodu, to skazałby za część czynu, a następstwem tego byłoby to, że po uprawomocnieniu się orzeczenia już ściągnie co do tamtej części nie byłoby możliwe, bo tj. to samo przestępstwo, a przestępstwa nie można dzielić na części i oczekiwać odpowiedzialności za poszczególne części.

ZASADY ZWIĄZANE Z POSTĘPOWANIEM DOWODOWYM:

I. PRAWDY

II. BEZPOŚREDNOŚCI

III. KONCENTRACJI MATERIAŁU DOWODOWEGO

IV. SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW.

1. ZASADA PRAWDY

Zasada skodyfikowana w art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k. inaczej zasada prawdy materialnej / obiektywnej → (chodzi o pokazanie różnicy między tą zasadą prawdy od zasady prawdy formalnej z okresu procesu inkwizycyjnego, gdzie ustalenie sądu było prawdą i bez względu na to czy było ono prawdą obiektywną czy też nie musiało być szanowane).

Odwołując się do klasycznej definicji prawdy tj. zgodność sądu z obiektywną rzeczywistością, czyli zgodność pewnego przekonania, zdania z obiektywną rzeczywistością.

GENERALNA UWAGA!

Ta zasada prawdy dotyczy tylko i wyłącznie stanu faktycznego sprawy, bo w procesie karnym jak i w każdym postęp. decyzyjnym mamy do czynienia z warstwą faktów i dostosowaniem do tych faktów prawa. Nie dotyczy prawa z. Prawdy, tylko ustaleń faktycznych. Można ją wyrazić w ten sposób, że wymaga ona, aby ustalenia poczynione przez organ procesowy, a zwłaszcza sąd były zgodne z obiektywną rzeczywistością, czyli pokrywały się z prawdą.

W procesie mamy do czynienia z taką sytuacją, którą można by było porównać do pracy historyka, że najpierw występuje określone zachowanie, które zdaniem oskarżyciela stanowi przestępstwo i o to trzeba za pomocą dowodów zrekonstruować a ta rekonstrukcja to odtworzenie na podstawie przeprowadzonych dowodów ma pokrywać się z tą obiektywną rzeczywistością (na tym polega z. Prawdy). Jest to niesłychanie trudne, ale tego ustawodawca wymaga zwłaszcza od sądu wydającego wyrok merytoryczny o winie lub o niewinności.

Dopełnieniem w pewnym stopniu tej zasady prawdy jest zasada instrukcyjności - oznacza to, że sąd mający takie zadanie uzyskuje odpowiednie instrumenty do zrealizowania tego zadania. Tzn., że nie jest biernym obserwatorem postęp. dowodowego lecz sam z urzędu (z własnej inicjatywy) powinien dążyć do wyświetlenia wszystkich istotnych okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia, a zatem może zadawać pytanie, wprowadzać nowe dowody do procesu, może także zwrócić sprawę prokuratorowi jeżeli istnieją pewne wadliwości. Chodzi o to, że ustawa wymaga odpowiedniej aktywności.

2. ZASADA BEZPOŚREDNOŚCI

Można ją wyrazić w postaci 3 dyrektyw.

Tak jak i inne z. postęp. dowodowego są jak gdyby instrumentem do uzyskania cech wyrażonego w z. prawdy, a zatem żeby uzyskać ustalenia odpowiadające temu w rzeczywistości przebiegowi, co do którego toczy się postęp.

Zasada ta wymaga:

1. aby sąd bezpośrednio kontaktował się z dowodami, a zatem żeby miał możliwość odpowiedniej oceny zachowań osoby, która wypowiada się w procesie,

2. żeby w pierwszym rzędzie korzystał z dowodów pierwotnych - (świadek, który obserwował jakieś zjawisko i je opisuje), a w drugim dopiero z dowodów wtórnych - (świadek, który o określonym zdarzeniu dowiedział się od kogoś innego, a więc wniósł dodatkowe, pośrednie ogniwo, co oczywiście może powodować deformację tej ostatniej relacji, bo jak się weźmie pod uwagę spostrzeganie, zapamiętanie, odtwarzanie jednej osoby, jeśli do tego doda się druga osobę, tj. większe niebezpieczeństwo zniekształcenia. Niezależnie od tego, że mogą to być jeszcze sytuacje mijania się z prawdą to przecież także obiektywnie rzecz biorąc trzeba brać pod uwagę, to, że określona osoba wcale nie moja się z prawdą w sensie subiektywnym chcąc jak gdyby wprowadzić w błąd organ procesowy, tylko niekiedy jakoś inaczej zapamiętała i przedstawiając określoną relację jest przekonana, że to co opowiada to oczywiście odpowiada obiektywnej rzeczywistości którą spostrzegła i często tak niestety bywa).

3. sąd może orzekać tylko na podstawie całokształtu okoliczności ujawnionych w przewodzie sądowym tzn., że tylko te dowody, które ujawnione zostają na rozprawie mogą być podstawą ustaleń

Istnieje cały szereg wyjątków zwłaszcza od dyrektywy pierwszej pozwalającej na odczytywanie protokołów z zeznań i wyjaśnień (na egz. wskazać 2 wyjątki!)

3. ZASADA KONCENTRACJI MATERIAŁU DOWODOWEGO

Polega na tym żeby w miarę możliwości cały materiał dowodowy skupić w jednym zbliżonym czasie, albo w tym samym czasie. Tzn., żeby dowody nie były rozpraszane, bo wtedy istnieje niebezpieczeństwo, że są orzekający, czy orzekający w chwili najbardziej zapamięta te dowody z którymi ostatnio stykał się, a te które przeprowadzał wcześniej ulegną pewnemu zapomnieniu. Ta zasada najważniejsze zadanie przejawia w zasadzie ciągłości rozprawy - oznacza to, że rozprawa rozpoczęta w jednym terminie w tym jednym terminie powinna być zakończona, żeby następował ciąg poszczególnych czynności sąd nie był odrywany w tym samym czasie rozpoznawania innych spraw., ale o jest postulat nie do zrealizowania praktycznie, bo wtedy, kiedy w sprawie występuje kilku innych świadków, zaledwie jakiś tam dowód rzeczowy, dokument itd. To oczywiście da się przeprowadzić taką rozprawę nawet w ciągu jednej godziny i oczywiście zaraz może zapaść wyrok. Natomiast procesy / rozprawy niekiedy wymagają znaczniej liczby dni, niekiedy tygodni, także miesięcy (więcej świadków, dowodów) Stąd też ustawodawca przewiduje wyjątki, ale w przypadku rozprawy jej kontynuacja jest możliwa tylko pod warunkiem niezmienności (częściowo także) składu sądzącego tzn., że jeżeli nawet będzie zarządzona przerwa lub odroczenie to kontynuacja rozprawy jest możliwa tylko pod warunkiem, że orzeka ten sam skład sądzący. Chodzi po prostu o to, że każdy sędzia rozstrzygający musi w równym stopniu zapoznać się z całym materiałem dowodowym, w przeciwnym razie orzekałby tylko w oparciu o część materiału dowodowego, a jego sąd o sprawie i poszczególnym rozstrzygnięciu mógłby być spaczony, co oczywiście dla wymiaru sprawiedliwości byłoby fatalne.

W związku z tym istnieje możliwość zasądzenia przerwy w rozprawie, która może trwać najwyżej 35 dni, a w ramach owej przerwy możliwa jest kontynuacja rozprawy od tego samego momentu w którym poprzednio się zakończyła. Tutaj wystarczy zarządzenie przewodniczącego składu sądzącego i taką przerwę albo zarządza się dla wypoczynku albo dla sprowadzenia dowodów, albo z innej ważnej przyczyny. Jeżeli to nie wystarcza to w grę wchodzi odroczenie rozprawy, które oznacza to, że przerwa tzn. przyczyny dla przerwy są tutaj niewystarczające, potrzebne jest odroczenie i po odroczeniu rozprawa powinna toczyć się na nowo czyli potrzebne jest powtórzenie wszystkich czynności poprzednio dokonanych na rozprawie, chyba, że skład sadzący nie zmienił się, strony wyrażają zgodę i sąd postanawia za zgodą stron kontynuować postęp.

Na określony czas możliwe jest odroczenie ogłoszenia wyroku w spr. zawiłych i jeżeli owy okres nie zostanie przekroczony, to nastąpi ogłoszenie wyroku i jest to forma kontynuowania rozprawy. Jeżeli zostałby przekroczony to cała rozprawa musi być prowadzona od samego początku.

4. ZASADA SWODOBNEJ OCENY DOWODÓW

Ta ocena musi być aprioryczna czyli z góry wtedy, kiedy są czy inny organ rozstrzyga wniosek dowodowy, to niekiedy takiej oceny dokonuje, nie dopuszczając przeprowadzenia dowodów. Nas interesuje ta ocena dowodów dokonywana po przeprowadzeniu dowodów. Tutaj swobodna ocena dowodów, czy w ogóle ocena dowodów odgrywa istotną rolę. To ocena dowodów, te występowały także na przestrzeni historycznej i współcześnie występują pewne odmiany w zakresie oceny dowodów:

1. ustawowa ocena dowodów: istniała w procesie inkwizycyjnym, kiedy o wartości poszczególnych dowodów oceniał ustawodawca. Zdanie sądu tu nie miało żadnego znaczenia. Jeżeli warunki określone w ustawie zostały spełnione, to w przypadku pozytywnej ustawowej oceny dowodów sąd musiał przyjąć określoną ocenę, jego przekonanie nie miało tutaj żadnego znaczenia, a więc jeżeli ustawa postanawiała, że wina jest wykazana wtedy, kiedy stwierdzają to dwaj naoczni świadkowie, to obojętnie czy obok tego było jeszcze paru innych naocznych którzy inaczej zeznali. Warunek ustawowy został spełniony, wobec tego sąd musiał przyjąć taki fakt za udowodniony. Negatywna ocena ustawowa dowodowania polegała na tym, że ustawodawca precyzował kiedy nie można było przyjąć za udowodniony fakt pewnej tezy. Oczywiście to był już pewnego rodzaju postęp.

2. Współcześnie występują oczywiście swobodne oceny dowodów tzn. z góry nie naruszają wartości dowodów sądowych i one mogą być:

● kontrolowane - nie narzuca się z góry wartości poszczególnych dowodów sędziemu, ale sędzia jak gdyby musi się wytłumaczyć z tego dlaczego pewne dowody uznał za wiarygodne, a inne nie, albo częściowo uznał za wiarygodne , a częściowo nie. Tę zasadę znajdujemy w art. 7 k.p.k. Przy czym to uzasadnienie musi być przekonujące, bo podlega ono weryfikacji przez sąd II instancji,

● niekontrolowane - w procesach przed sądami przysięgłych. Przysięgli stwierdzają winien albo nie winien i nic więcej nie uzasadniają. Nie muszą tego w żaden sposób wyrażać, to nie podlega zaskarżeniu i kontroli instancyjnej.

ZASADY DOT. FORMY I SPOSOBU PROWADZENIA POSTĘP.

1. KONTRADYKTORYJNOŚCI

2. JAWNOŚĆI

3. RZETELNEGO PROCESU

4. USTNOŚCI

5. KONTROLI.

I. ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI

Inaczej jest to zasada, którą można nazwać sporności czyli dyrektywa, która wyraża to, że konstrukcja procesu jest oparta na stosunku sporności. Przy czym ta sporność dotyczy istotnych interesów procesowych i zakłada ona istnienie sporu między stronami procesowymi (między oskarżycielem a oskarżonym) o ostateczny kształt rozstrzygnięcia (jest ściśle związana z z. skargowości) oraz tym trzecim podmiotem - sądem.

Istotną rzeczą dla tej zasady równości broni tzn. niektórzy wyodrębniają to jako odrębną zasadę równości, a tj. składnik z. kontradyktoryjności. Chodzi o to, żeby strony walcząc o swoje interesy przed obiektywnym, niezawisłym sądem miały do dyspozycji te same prawa i te same obowiązki. Jedynie niekiedy zachodzi pewne rozróżnienie, w innym miejscu następuje dopełnienie. Można w związku z tym powiedzieć, że w postęp. Dowodowym ustawa przyjmuje, że dowody zawnioskowane w akcie oskarżenia powinny być w miarę możliwości, ale wcale nie obligatoryjnie, przeprowadzone w pierwszej kolejności. Mamy także w tej chwili do czynienia także z pewnym dopełnieniem, a mianowicie, że zawsze jednak w toku rozprawy gdy chodzi o głosy, zawsze oskarżony ma głos ostatni. A zatem następuje tutaj jak gdyby pewne zwaloryzowanie tej nierówności, chociaż generalnie pewnie można powiedzieć, że oskarżyciel publiczny jako organ państwowy, chyba ma trochę większą siłę przebicia niż zwykły obywatel. W związku z tym można tutaj wyodrębnić takie uprawnienia, które przysługują jednej i drugiej stronie, a więc udział w czynnościach procesowych, możliwość składania wniosków dowodowych, żądania pytań i składania oświadczeń, posiadania pomocy osoby zawodowo przygotowanej, czy też do zaskarżenia wydanego rozstrzygnięcia.

II. ZASADA JAWNOŚCI

Można tutaj wyodrębnić jawność postęp. Wobec każdego obywatela, a więc mówimy o publiczności rozpraw. Żeby każdy kto jest zainteresowany funkcjonowaniem sądu i rozstrzygnięciem w konkretnej sprawie, miał możliwość dostępu i pójścia na rozprawę i popatrzenia jak sądy funkcjonują.

Jest to zasada konstytucyjna.

W ramach z. jawności zewnętrznej czyli publiczności istnieją także pewne ograniczenia: obligatoryjne wyłączenie jawności rozprawy, względnie obligatoryjne i fakultatywne (!), ale wyrok zawsze jest ogłaszany jawnie.

Kiedy chodzi natomiast o jawność wewnętrzną to mimo wyłączenia publiczności strony zawsze są obecne, a niekiedy tylko oskarżony może być wydalony z sali rozpraw, a albo dlatego, że zachowuje się nienależycie tzn. zakłóca porządek rozprawy, albo jego obecność jest krępująca dla współoskarżonego lub świadka, że na czas ich przesłuchania może być wydalony z sali rozpraw.

W postęp. przyg. nie ma jawności zewnętrznej, jawność wew. - dostęp do poszczególnych czynności też ulega ograniczeniu. Istnieją 4 regulacje / 4 wyjątkowe sytuacje, kiedy strony trzeba do czynności dopuścić (podręcznik!).

III. ZASADA RZETELNEGO PROCESU

Jest ona związana z art. 45 § 1 Konstytucji i art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka - tutaj ten art. określa pewne minimalne wymagania aby można mówić o rzetelnym procesie, a więc musi to być sąd niezawisły, niezależny (parę jeszcze innych). Tylko taki sąd daje gwarancję rzetelnego procesu.

IV. ZASADA USTNOŚCI

Zakłada, że czynności mają mieć postać ustnych wypowiedzi, cała rozprawa jest temu podporządkowana, od wywołania aż do jej zamknięcia.

Wyjątkami są czynności, które wymagają formy pisemnej jak np. akt oskarż., zasadnicza skarga w postaci skargi odwoławczej.

V. ZASADA KONTROLI

Wydanie rozstrzygnięcia, zwłaszcza kończące postęp. są poddawane kontroli przez organ wyższej instancji na żądanie uprawnionego podmiotu. Mamy do czynienia z art. 78 Konstytucji wyrażający zasadę zaskarżalności, a zatem od każdego orzeczenia i decyzji kończącej postęp. Musi przysługiwać stronom środek odwoławczy. Jednocześnie Konstytucja art. 176 § 1 przewiduje dwuinstancyjność jako pewne minimum dla Konstytucji biegu procesowego. Oznacza to, że orzeczenie kończące postęp. może ulec zaskarżeniu do wyższej instancji i wymóg istnienia i możliwość zaskarżenia jest zagwarantowany Konstytucją. Czy określony podmiot z tego skorzysta, to jest zupełnie inny problem. Wobec tego tok instancji skrócony został do 2, a zatem od orzeczenia wydanego w I instancji możliwość odwołania się do sądu II inst., ale III inst. Konstytucja wprost nie przewiduje co oznacza jednocześnie, że może być, ale nie musi. Minimum w postaci 2 inst. ten wymóg musi być spełniony. W związku z tym i w postęp. karnym i cywilnym mamy do czynienia z dwoma instancjami i nadzwyczajnymi środkami odwoławczymi w postaci wznowienia postęp. i kasacji, ale już od prawomocnych orzeczeń.

ZASADY ZWIĄZANE Z SYT. PRAWNĄ OSKARŻONEGO

1. ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI

II. ZASADA PRAWA DO OBRONY.

ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI

Przewidziana w aktach międzynarodowych, Konstyt.

Zakłada, że oskarżonego należy traktować pomimo stawianych mu zarzutów za niewinnego, aż do czasu prawomocnego skazania. Odgrywa ono b. ważną rolę w kształtowaniu sytuacji oskarżonego. Bezpośrednią konsekwencją domniemania jest to - łac. nazwa onus provendi - co oznacza, że obowiązek wykazania winy oskarżonego przerzucony zostaje na organy procesowe, a więc za równo na organy ścigania jak i sąd. Jednocześnie oznacza, że oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności, dalej, że oskarżyciel w postęp. sądowym ma przedstawić przekonujące dowody winy oskarżonego, a sąd zbadać wszystkie okoliczności w celu ustalenia, czy rzeczywiście dopuścił się przestępstwa. Jeżeli w sposób przekonujący nie zostanie wykazana wina oskarżonego to w prostej linii prowadzi go do niewinności i do wyroku uniewinniającego.

Drugą konsekwencją bezpośrednią - najważniejszą - tj. in dubio pro reo czyli wątpliwości, których nie da się wyjaśnić muszą być tłumaczone na korzyść oskarżonego - prowadzi to także do uniewinnienia.

Oskarżony może zachować się biernie, czyli nie ma obowiązku dowodzenia tj. tylko prawo, a nie obowiązek, swej niewinności. Takie bierne zachowanie w tym zakresie, w postaci odmowy złożenia wyjaśnień, nie dowodzenia, nie może być traktowane jako okoliczności dla niego niekorzystne, zwłaszcza przy wymiarze kary, on korzysta tylko z przysługującego mu prawa.

ZASADA PRAWA DO OBRONY

Oskarżony, jest to osoba co do której wniesiono akt osk., a w znaczeniu szerokim także podejrzany, któremu przestawiono zarzuty. Takie osoby korzystają z prawa do obrony. Jest to także4 zasada określona zarówno w pr. międzynar. (Europejska Konwencja Praw Człowieka) jak i Konstyt. oraz k.p.k. Oznacza to, że takie prawo mu przysługuje, przy czym w ramach pr. do obrony6 możemy mówić o uprawnieniach, w ramach pr. do obr., które przysługują oskarżonemu.

1. Możemy wyróżnić gr. uprawnień, które przysługują mu z tej racji, że jest

A. stroną procesową (korzysta z prawa stron):

• pr. do korzystania z pomocy określonej osoby,

• pr. uczestniczenia w czynnościach, zwłaszcza w rozprawie,

• pr. składania wn. dowodowych (ma inicjatywę dowodową),

• może zaskarżać wydane decyzje.

B. związana jest ściśle z jego sytuacją procesową (tylko jemu, a nie każdej stronie takie uprawnienia przysługują):

- może nie składać wyjaśnień,

• może nie odpowiadać na kierowane do niego pytania.

II. Drugą gr. nazywamy to pr. do obrony - obroną formalną - tzn., że oskarżony może korzystać z pomocy adwokata, jako jego obrońcy.

K.p.k. przewiduje jedynie obronę formalną adwokacką

• obowiązkową - polega na tym, że w toku postępowania oskarżony musi mieć obrońcę. Ustawa tę sytuacje kiedy musi mieć obrońcę wymienia w art. 70, 80 k.p.k., kiedy chodzi o pewne ułomności oskarżonego, a także o pewien niedorozwój, a więc w przypadku kiedy: jest nieletni, istnieją wątpliwości co do jego poczytalności, głuchy, niemy, kiedy chodzi także o znaczną wagę popełnionego przestępstwa. W tych sytuacjach w ustawie określonych postępowanie nie może się toczyć bez posiadania przez oskarżonego obrońcy. Jeżeli sam sobie obrońcy nie wyznaczy (oczywiście za to zapłaci), to trzeba mu z urzędu wyznaczyć obrońcę czyni to prezes sądu).

• nieobowiązkowa - tam gdzie ustawa nie wymaga posiadania przez oskarżonego obrońcy.

Zarówno obr. obowiązkowa jak i nie może przybrać formę:

׃٭obrońcy z wyboru - kiedy oskarżony, a niekiedy także inny uprawniony

podmiot (zatem osoba najbliższa) zawrze umowę z określonym adwokatem o obronę. Oznacza to wtedy, że za określone świadczenie pieniężne adwokat jest zobowiązany pełnić funkcję jego obrońcy.

׃٭obrony z urzędu - może mieć miejsce w 2 podstawowych sytuacjach:

• kiedy obrona jest obowiązkowa, a oskarżony nie wybrał sobie obrońcy,

• nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny.

Obrońcę z urzędu wyznacza zarządzenie, prezes właściwego sądu, także w sytuacjach gdy toczy się dochodzenie lub śledztwo. Obrońca oskarżonego jest jego przedstawicielem i może dokonywać czynności tylko i wyłącznie na jego korzyść.

3. Trzecim składnikiem pr. do obrony są powinności nałożone przez ustawodawcę na organy procesowe, które są zobowiązane do dokonywania także czynności na korzyść oskarż. Dla zachowania bezstronności organy procesowe mają obowiązek brania pod uwagę i dowodzenie zarówno okoliczności przemawiających na niekorzyść jak i korzyść oskarżonego. Ponadto oskarżyciel publiczny może także wnosić środek odwoławczy od wyroku - apelację także na korzyść oskarż.

PRZESŁANKI PROCESOWE

Są to stany decydujące o prawnej dopuszczalności procesu. Ustawodawca stwarza pewne określone ramy zasadnicze dla prawidłowego toku postęp. i tylko w razie spełnienia tych stanów jest możliwe prowadzenie i toczenie procesu. Te stan mogą być (mogą mieć wartość A - pozytywną (dodatnią) albo B - negatywną (ujemną).

A. Pozytywne to takie stany, które wszystkie razem muszą wystąpić żeby proces był prawnie dopuszczony. Brak którejś z tych przesłanek powoduje niedopuszczalność procesu. Dzielą się na:

} pozytywne ogólne - podsądność, właściwość, istnienie stron i skargę,

} pozytywne szczególne - wn. o ściganie.

B - negatywne:

} negatywne ogólne - prawomocność materialna(rzecz osądzona), stan rzeczy osądzonej - zawiłość spr. przedawnienie karalności, abolicja i art. 17 par.1 pkt 1-7 k.p.k.

Przesłanki procesowe można dzieli także na:

• ogólne - dotyczą postęp. zwyczajnego,

• szczególne - powiązane są tylko ze szczególnym trybem, albo ze szczególnym postęp.

Dalej przesłanki można podzielić na przesłanki o charakterze:

@ bezwzględnym (abstrakcyjne) - polegają na tym, że ich pojawienie się w procesie powoduje, że jest on wyłączony w tym układzie w jakim proces się znalazł, jak również na przyszłość wykluczeni ma charakter trwały. Taką przesłanką jest przedawnieni karalności. Upływ określonego terminu, przedawnienie karalności powoduje ustanie karalności raz na zawsze. Ta okoliczność jednocześnie tworzy przesłankę procesową i powoduje, że proces jest już włączony,

@ względnym (konkretne) - mają to do siebie, że proces jest w danej sytuacji, w danym układzie niedopuszczalny, a więc nie może się toczyć, ale nie oznacza to aby nie można było w przyszłości przeciwko temu samemu oskarżonemu, o ten sam czyn toczyć postęp. w zmienionym układzie procesowym np. wystąpienie nieuprawnionego oskarżyciela - to powoduje konieczność zlikwidowania istniejącego postęp., ale nie zamyka drogi właściwemu oskarżycielowi do wniesienia aktu oskarż.

Należy zwrócić uwagę na rozróżnienie przesłanek w sensie zbiorczym czyli łącznym oraz na analitycznym rozumieniu. Oznacza to, że za pomocą określonej nazwy możemy poszczególne stany traktować jako najważniejsze czynniki czyli jako poszczególne atomy z których każdy może być traktowany jako odrębny stan, drobna okoliczność stanowiąca przesłankę np. pozytywną przesłanką jest istnienie stron procesowych, ale to istnienie jest właściwie pojęciem zbiorczym, składającym się z trzech czynników z których każdy może być potraktowany jako odrębna przesłanka proc. Do nich byśmy zaliczyli rzeczywiste, faktyczne istnienie określonego podmiotu (albo fizyczne albo prawne, czyli faktyczne), zdolność procesowa czyli uprawnienie do stania się w ogóle stroną procesową, legitymacja proc. czyli jest to tytuł prawny do wystąpienia w określonej roli procesowej. Można zamiennie używać taki nazw np. istnienie stron procesowych albo że przesłanką pozytywną jest zdolność procesowa. Tu w tym zakresie nie popełni się istotnego błędu, jeżeli się będzie pamiętało w jakim sensie, znaczeniu zbiorczym czy też analitycznym/pojedynczym traktuje się poszczególne strony.

Można mówić o przesłankach w znaczeniu ściśle procesowym oraz przesłankach zakotwiczonych w prawie materialnym. Są to najczęściej stany o dwufunkcyjnym charakterze: jedna z tych funkcji występuje w pr. karnym mat., a druga działa w proc. w postaci przesłanki procesowej. Takie stany mają miejsce w art. 17 zwłaszcza pkt 2-4 np. ustawa stanowi, że czyn nie zawiera znamienia czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa, czyli odwołuje się do kontra typów.

Inna przesłanka o podobnym charakterze -> przedawnienie karalności jest określone w art.101 k.k. - ustawa stanowi, że w zależności od wagi przestępstwa, po upływie odpowiedniego czasu ustaje karalność przestępstwa. Jest to skutek prawo materialny w postaci ustania karalności i tj. funkcja materialna. W tym samym momencie w którym upływa termin przedawnienia karalności, powstaje owy skutek w postaci uchylenia karalności pojawia się drugi skutek o charakterze procesowym w postaci ujemnej przesłanki procesowej, oznaczający, że wtedy postęp. się nie wszczyna, a jeżeli zostało wszczęte podlega ono umorzeniu ponieważ regulacja tej instytucji zawarta w pr. karnym mat. mówimy wobec tego o przesłance o charakterze, bo prawo mat. określa kiedy takie przedawnienie następuje.

Dla tych instytucji używamy jeszcze innego określenia, mianowicie przeszkody procesowe. To czasem także ustawa inaczej jeszcze nazywa -> okoliczności wyłączające ściganie np. art. 414 par. 1 k.p.k.

Żeby zdefiniować co rozumiem przez przeszkody proc. są to stany wynikające z braku chociażby jednej przesłanki pozytywnej bo dla prawidłowego procesu wystąpić muszą wszystkie naraz, jednocześnie przesłanki proc. (brak chociażby jednej przesłanki pozytywnej, albo pojawienie się chociażby jednej negatywnej).

Te przeszkody proc. od tej strony określone są podstawowym przepisem, który reguluje problematykę (art. 17 k.p.k.). Przepis ten przewiduje dwa człony decyzyjne:

1. pojawienie się przeszkody proc. powoduje odmowę wszczęcia postęp., jeżeli już istniała przez zawiązaniem się procesu, stanowi stan wyłączający możliwość wszczęcia postęp., a więc powoduje ewentualne wydanie, jeżeli będzie zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, postan. o odmowie wszczęcia postęp.

2. umorzenie postęp. - i tj. umorzenie bezwarunkowe proc. karnego. W przeciwieństwie do warunkowego (art.65 k.k.). W przypadku pojawienia się przeszkody proc. w zależności w jakim etapie, czy przed czy po wszczęciu proc pojawi się to w 1 przypadku odmowa wszczęcia w ogóle a w 2 wypadku polega na umorzeniu i to umorzenie bezwarunkowe może przybrać w postęp. przg. tylko postać postan., a w postęp. sądowym postać postan. jeżeli nie doszło do przewodu sądowego. Jeżeli taki stan w postaci przeszkody spostrzeżony zostanie na rozprawie, po rozpoczęciu przewodu sądowego, to wówczas wydaje się wyrok umarzający postęp. -> art. 414 par.1 k.p.k. Jeżeli powodem tej decyzji mają być stany określone w art. 17 par.1 pkt 1 i 2 to wtedy sąd uznaje wyrok uniewinniający.

PRZEGLĄD POSZCZEGÓLNYCH PRZESŁANEK:

1. PRZESŁANKI POZYTYWNE

□ PODSĄDNOŚĆ -to tyle co podleganie spraw sądom. Po I sprawa musi podlegać sądom PL. Jest to jurysdykcja sądów PL. Taki problem pojawia się w niektórych sprawach w których występuje czynnik obcy., a ten czynnik może się przejawiać w postaci tego, że czyn popełniony został za granicą, zwłaszcza przez obywatela PL, albo został popełniony przez cudzoziemca w PL. Wtedy pojawia się pyt. czy sąd polski jest uprawniony do orzekania czy co do takich czynów istnieje jurysdykcja sądu PL. Są pewne wyjątkowe regulacje w związku z przekazaniem i przejęciem ścigania karnego, ale są to instytucje zupełnie innego działu.

Jeżeli mówimy o jurysdykcji sądów PL to mamy na myśli wszystkie możliwe sądy (powszechne, wojskowe, szczególne). Wszystkie sprawy karne podlegające sądom polskim podlegają sądom powszechnym, chyba, że na mocy wyraźnego przepisu zostały przekazane sądom wojskowym. Wobec tego podsądność sądów PL dzielimy na: podsądność sądów powszechnych i sądów wojskowych. Wobec tego można powiedzieć, że sądy powszechne orzekają we wszystkich sprawach z wyjątkiem tych, które przekazane zostały innym sądom oraz innym organom, albo też istnieją pewne ograniczenia w zakresie tej i tamtej podsądności: -> immunitety - są to uprawnienia przysługujące określonym osobom z powodu pełnienia oznaczonych funkcji. Mogą to być immunitety materialne procesowe (podręcznik!)

□ WŁAŚCIWOŚĆ - kompetencja konkretnych sądów do rozstrzygania spraw karnych. Kiedy ustalimy, że sprawa podlega sądom polskim to musimy ustalić który sąd konkretną sprawę ma rozpoznawać. Do tego służą właściwości:

¶ OGÓLNE - zaliczamy właściwość:

▪ rzeczową - tj. kompetencja do orzekania przez sądy I-szej instancji, w zależności od tego, że tym sądem orzekającym w I-szej inst. jest SR, chyba, że ustawa przewiduje daną sprawę do rozpoznawania SO, ale ciągle w I-inst.,

▪ miejscową - określa który sąd imienny jest uprawniony do rozpoznania spr. Tutaj istnieją 3 kryteria:

٭ (podstawowym) miejsce popełnienia przestęp. - k.k. definiuje co należy rozumieć pod tym pojęciem,

٭ pomocnicze 2 stopnia,

٭ ostateczne gdyby wcześniejsze nie były wystarczające.

▪ funkcjonalną - to tyle co czynnościowa, w zw. z tym możemy powiedzieć, że np. SO jest uprawniony do orzekania w I-inst. ale obok tego orzeka także jako sąd II-inst. od orzeczeń SR i rozstrzyga inne spr. np. odszkodowanie za niesłuszne ukaranie.

¶ SZCZEGÓLNE - to takie, które przełamują te ogólne reguły z jakiegoś określonego powodu:

• właściwość z łączności spraw - może się łączyć z łącznością podmiotową, przedmiotową lub podm. - przedm. Ze względu, przede wszystkim na ekonomikę proc. ustawodawca nakazuje łączne rozpoznanie spr., jeżeli takie łączniki występują np. w ramach I-inst. grupy okaże się że skarżony dopuścił się kilku przestępstw to ten łącznik jest w podmiocie, czyli sprawcy i wtedy nakazuje rozpoznanie spr. przeciwko oskarżonemu o wszystkie te czyny.

• właściwości z przekazania spr. - właściwości z delegacji. Są takie sytuacje kiedy możliwe jest przekazanie spr. innemu równorzędnemu sądowi i tutaj także występują 4 takie sytuacje (PODRĘCZNIK!).

□ ISTNIENIE STRON PROCESOWYCH - wynika z istoty konstrukcji proc. Proces jest zawsze konstrukcja sporu między stronami proc., w związku z tym bez stron proc. taki proces nie może się toczyć. Dla spełnienia tej przesłanki trzeba istnienia rzeczywistego określonego podmiotu, potrzeba zdolności procesowej i legitymacji procesowej.

□ SKARGA - dot. postęp. jurysdykcyjnego, czyli sądowego. z istoty z. skargowości wynika, że sąd może orzekać, prowadzić postęp. tylko w następstwie wniesienia skargi przez uprawnionego oskarżyciela. Tą skargą z reguły z punktu widzenia technicznego jest a. oskarż. Ten akt powoduje zawiązanie postęp. sądowego i określa także granice rozpoznania spr.

2. NEGATYWNE (UJEMNE PRZESŁANKI OGÓLNE)

۩ RES IUDICATA - PRAWOMOCNOŚĆ MATERIALNA jest następstwem prawomocności formalnej, polegającej na zakazie ponownego tworzenia postęp. przeciwko tej samej osobie o ten sam czyn (wyklucza takie ponowne postęp.) skoro został on już osądzony. Po raz drugi sądzić nie wolno.

(prawomocność formalna - polega na tym, że orzeczenie można już zaskarżyć zwyczajnym środkiem odwoławczym,, rozstrzygnięcie jest ostateczne w danej spr.)

۩ ZAWIŁOŚĆ SPRAWY - można ją wyrazić w postaci zakazu wszczynania drugiego postęp. przeciwko tej samej os. za ten sam czyn, jeżeli inne postęp. już jest wszczęte i się toczy. Zawsze proces później wszczęty, ale ciągle o ten sam czyn przeciwko tej samej osobie będzie dotknięty negat. przesłanka a postaci zawiłości spr. i oczywiście ten drugi musi zostać umorzony.

۩ PRZEDAWNIENIE KARALNOŚCI - art. 101 i nast. k.k. - upływ odpowiedniego terminu powoduje uchylenie karalności - zwrócić uwagę na taki instyt. jak przerwa biegu przedawnienia karalności oraz spoczywanie tego terminu !

۩ ABOLICJA - instytucja mieszcząca się w ustawach amnestyjnych. Jeżeli odpowiedni przepis stanowi, mimo, że jest zawarty w ustawie o amnestii, że określone czyny z jakiegoś oznaczonego powodu puszcza się w niepamięć. Jeżeli określone czyny ustawodawca puszcza w niepamięć i z tego powodu zakazuje wszczęcia postęp. tj. o abolicja NIE AMNESTIA t tylko generalny akt łaski w postaci abolicji.

DOWODY

Trojakie znaczenie:

1. dowód - źródło dowodowe - to z czego czerpiemy środki dowodowe, mogą być : ( skąd czerpiemy środki)

-osobowe: oskarżony składający wyjaśnienia, świadek, biegły,

- rzeczowe: przedmioty, związki stany, które związane są z jakąś określoną sytuacją, przedmiot rzeczowy, którym sprawca się posłużył - narzędzie zbrodni.

2. środek dowodowy - forma uzyskania odpowiednich informacji, faktów dowodowych z odpowiedniego źródła dowodowego

oskarżony = źródło,

forma przekazu pochodzącą od niego = środek dowodowy,

świadek = źródło,

forma przekazu pochodzącą od niego = środek dowodowy,

dokument = źródło,

treść, zawartość intelektualna = środek dowod.

3. fakty dowodowe - pewne okoliczności, które wynikają ze środka dowodowego np. bierzemy pod uwagę zeznania świadka to to jest środek dowod. pochodzący z odpowiedniego źródła dowod., a zawartość tych zeznań, które zawierają np. opis zachowań, to poszczególne okoliczności wynikające z tych zeznań to są fakty dowod.

ZNACZENIA DOWODÓW: (takie samo jak w proc. cywilnym i adm.) przedmiotem postęp. karnego jest kwestia odpowiedzialności karnej z określony czyn karalny. Rozstrzygnięcie (karne, cywilne, adm.) organ rozstrzygający w postęp. sądowym = sąd musi poznać pewną rzeczywistość co do której postęp. się toczy.

Mało skomplikowana sytuacja:

osoba jest oskarżona o kradzież, że w dniu tym i tym w celu przywłaszczenia - ble,ble -> akt oskarżenia. Skazanie jest możliwe za kradzież tylko pod warunkiem ustalenia przez sąd, że takie zachowanie miało miejsce i że określona osoba ponosi za to winę.

sytuacja korzystna -> sprawca przyznaje się do winy, opisuje wszystko -> trzeba sprawdzić czy to przyznanie się do winy jest prawdziwe, czy mamy do czynienia z przyznaniem się do winy, ale tylko do jakiegoś fragmentu, a to co jest zagrożone karą surowszą pozostaje w ukryciu.

Wątpliwości mogą często dotyczyć tego czy osoba postawiona w stan oskarżenia o dopuszczenie się przestępstwa rzeczywiście jest jego sprawcą.

Jak to robić ?

Do tego służy postęp. dowodowe czyli przeprowadzenie dowodu z określonego źródła na określone okoliczności (środek dowodowy - zeznania, opinie biegłych), które dostarczają określonych faktów.

(Moralność społeczna - zeznania są kiepskie - delikatne mijanie się z prawdą).

Że dopuszczono się kradzieży i dana osoba jest winna popełnienia tego przestępstwa -. na podstawie tych wszystkich zebranych dowodów trzeba poddając je krytycznej ocenie poczynić ustalenia - odtworzyć to określone zachowanie i powiedzieć z całą pewnością, można ustalić, że miała miejsce taka kradzież i za to ponosi odpowiedzialność oskarżony.

Dowody dostarczające faktów dowodowych są podstawą do rekonstrukcji określonego zachowania co do którego toczy się postęp, dochodzi do tego w śledztwie, w postęp. przyg. Zebrany materiał pozwala na postawienie określonej osoby w stan oskarżenia = akt oskarżenia do sądu

TO TYLKO TWIERDZENIE O TYM !!!

że zdaniem oskarżyciela (prokuratora) określona osoba dopuściła się takiego opisanego czynu karalnego z takiego a takiego przepisu.

Co to oznacza?

1. nie można czynić żadnych ustaleń bez dowodów ( nie może być tak, że ktoś sobie coś wydumał) na każde zachowanie musi być dowód oceniany przy pomocy zasady|: swobodnej oceny dowodów. Organ musi powiedzieć dlaczego daje w całości lub w części zeznaniom takiej osoby lub wyjaśnieniom oskarżonego, a czemu nie i dlaczego - musi być przekonanie także dla sądu II-inst.

PROCES DECYZYJNY (karny także):

1.ustalenia faktyczne co do których dyspozycji określonej normy prawnej

2. podciągnięciem, poszukaniem odpowiedniego przepisu i dyspozycji, która wynika z tego przepisu - kwalifikacja prawna.

Najpierw znalezienie przepisu dat. np. kradzieży (cz. szczególną stosuje się ) wraz z przypisami wszystkimi dot. części ogólnej k.k.

ZASADA PRAWDY - dyrektywa, która wymaga aby ustalenia, które poczyni organ procesowy (sąd) były zgodne z obiektywną rzeczywistością co do której toczy się postęp. Zadanie możliwe, ale trudne do osiągnięcia, kontrola wydanego wyroku do instancji wyższej.

DOPUSZCZALNOŚĆ DOWODÓW

I. Czy wszystko co jest donoszone może być dowodem w procesie karnym?

Czy tylko dowody, które są przewidziane w k.p.k. i dopuszczane -> d. nazwane.

A te które k.p.k. nie przewiduje -> nienazwane:

- np. DNA jest niedopuszczalne wg jednych ponieważ ustawodawca wybrał takie dowody, które są wystarczające do wykazania winy lub uniewinnienia.

- nowe odkrycia, doświadczenia, efekty badań naukowych mogą dostarczyć pewnych nowych możliwości odkrywania faktów, nie można się zamykać tylko w sferze tych dowodów, które są przewidziane w k.p.k. np. genetyka = b. duża dokładność ustalenia określonych osób, ich obecności w oznaczonym miejscu na podstawie pozostawionego środka biologicznego.

- trzeba liczyć się z nowościami, nowymi zdobyczami nauki i je w procesie wykorzystać, ale trzeba postąpić w sposób „tradycyjny” tzn., że nie rzucać się od razu na nowinki, muszą to być badania i ich efekty są znacząco zweryfikowane, dają pewne fakty z nich wynikające, tylko te warunki, dowody nienazwane też mogą być wykorzystane w proc. karnym.

II. Niektóre dowody są niedopuszczalne - WYRAŹNIE! na podstawie obowiązujących przepisów. Ustawodawca kieruje się przekonywującymi faktami, wprowadza zakazy korzystania z pewnych dowodów. Nie wolno przeprowadzać takiego dowodu jeżeli jest on niedopuszczalny.

- * zakaz przesłuchania w charakterze świadka obrońcy oskarżonego co do faktów o których dowiedział się od oskarżonego (np. także tajemnica spowiedzi - także nie wolno jej przesłuchiwać)

III. ustawodawca czasami przewiduje możliwość korzystania z dowodów, ale dokładnie określa sposób w jaki sposób ten dowód może być wykorzystany, oznacza to, że tylko w ramach tej dopuszczalności tych warunków przeprowadzenia dowodu, będzie dowód dopuszczalny;

np. 1 materiał zarejestrowany z podsłuchu może być dopuszczalny tylko pod warunkiem, że wyrazi na to zgodę sąd w odniesieniu do postęp. o oznaczone, wymienione w ustawie przestępstwa w k.p.k. i ustawie policyjnej. Jeżeli te 2 warunki nie są spełnione to to było niedopuszczalne przeprowadzenie dowodu.

np. 2 przeszukanie - także są warunki: np. trzeba najpierw zażądać dobrowolnego wydania przedmiotu, osoby potem dopiero można „buszować”. Jeżeli się nie żądało - czynności wyłączone.

DOWODY LEGALNE - postęp. karne dowody są przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Przeprowadzenie dowodu zakazanego, niedopuszczalnego przez ustaw, przeprowadzony w sposób nie odpowiadający ustawie - DOWÓD NIEDOPUSZCZALNY

czasami samo przeprowadzenie dowodu i sposób jego pozyskania powoduje jego niedopuszczalność (chodzi o warunki, zeznania): REGUŁA:

- swobody wypowiedzi (swoboda wyłączona lub ograniczona = nielegalny dowód),

- wykluczenie niedopuszczalnych metod w postaci przymusu fizycznego, psychicznego.

NIELEGALNOŚC DOWODU (na egz. zawsze to podawać!!!)

1. dowody nielegalne,

2. nielegalny sposób pozyskania dowodu np. podsłuch,

3. w zakresie wadliwości w zakresie przeprowadzenia dowodu.

ZAKAZY DOWODOWE

sytuacje kolizyjne, występujące na tle wymiaru sprawiedliwości jako jednego interesu społecznego który występuje obok tych interesów społecznych i ustawodawca stara się te kolizyjne sytuacje eliminować poprzez wprowadzenie określonych przepisów.

Podział:

I. ZAKAZY DOWODZENIA OKREŚLONYCH OKOLICZNOŚCI (czyli stanów określonych),

II. ZAKAZY DOWODZENIA POLEGAJĄCE NA WYŁĄCZENIU DOWODZENIA W ZAKRESIE POSZCZEGÓLNYCH IMIENNCH DOWODÓW,

III. NIEDOPUSZCZALNE METODY DOWODZENIA,

IV. ZAKAZY WYKORZYSTANIA DOWDÓW.

I. ZAKAZY DOWODZENIA OKREŚLONYCH OKOLICZNOŚĆ

1. zakaz dowodzenia oznaczonych okoliczności: dana okoliczność nie może być dowodzona, środek dowodowy nie odgrywa żadnej roli, bo dowodzenie tej okoliczności jest wykluczone np. ustawa zakazuje dowodzenia okoliczności narady sędziowskiej - nie może być przedmiotem dowodzenia, za pomocą jakiegokolwiek dowodu.

II.ZAKAZY DOWODZENIA POLEGAJĄCE NA WYŁĄCZENIU DOWODZENIA W ZAKRESIE POSZCZEGÓLNYCH IMIENNCH DOWODÓW

Eliminacje samego dowodu, ale dana okoliczność może być dowodowania:

zakazu bezwzględnego -

dot. obrońcy - nie wolno go przesłuchiwać jako świadka co do okoliczności o których dowiedział się,

nie wolno przesłuchiwać duchownego,

określona osoba, świadek - korzysta z pr. do odmowy składania zeznań, nie wolno odczytać jego zeznań złożonych wcześniej (art. 186 k.p.k.). wybór pozostawiony tej osobie, która będzie zeznawać, dot. to rozprawy już rozpoczętej w sądzie.

zakazu względnego - takie zakazy, kiedy jednocześnie ustawodawca przewiduje pewne formy kiedy można by od tego zakazu odstąpić, ale jeżeli ta forma nie zostanie zachowana to nie ma możliwości korzystania z tego dowodu, albo też określona osoba ma prawo zadecydowania o tym czy chce zeznawać czy też nie.

stosunek najbliższego - tzn. określony stosunek (k.k. słowniczek - osoby najbliższe) np. małżonek, dziecko, rodzic - sytuacja konfliktu mówienia prawdy - wyeliminowanie go przez ustawodawcę (art. 182 k.p.k.),

▪ tajemnica państwowa - okoliczność zostaje ujawniona bez zezwolenia takiej osoby (art. 179 k.p.k.) nie można jej przesłuchać, nawet jak ta osoba wyraziła zgodę na składanie zeznań to i tak nie można jej przesłuchać; wymagana jest zgoda przełożonego -> jeżeli odmówi, Prokurator lub sąd mogą zwrócić się do naczelnego organu adm. W tym zakresie w jakim funkcjonuje o wyrażenie zgody. Jeżeli wyrażona zostaje zgoda - świadek jest zobowiązany do złożenia zeznań, z wyłączeniem jawności; ostateczna decyzja należy do organu rządowego,

▪ tajemnica zawodowa, służbowa - jakiekolwiek inf. jakie się uzyskuje w zw. z wykonywanym zawodem czy pełnioną służbą (art. 180 k.p.k.) może zwolnić: SĄD, PROKURATOR - poprzez wydanie odpowiedniego postanowienia, osoba wtedy jest zobowiązana do zeznawania, tajemnica: ( 1 - generalna ) - stopniowanie

♣ notarialna,

♣ adwokacka,

♣ radcy pr.,

♣ lekarza,

♣ dziennikarska ( 3 ) prawo prasowe 1983 r. Zwolnienie dziennikarza z zachowania tajemnicy źródeł inf., które uzyskuje nie jest możliwe chyba że:

• określona osoba, która inf. dostarczyła wyrazi na to zgodę (jeżeli się nie zgodziła, dziennikarz jest zobowiązany zachować tę tajemnicę),

• jeżeli chodzi o przestępstwa, które wymienia art. 240 k.k. -> obowiązek denuncjacji, powiadomienia o przestępstwie (społecznie bardzo szkodliwe).

( 2 ) ograniczenia:

• zwolnić może tylko sąd, pod 2 warunkami:

niezbędne dla wymiaru spraw.,

tych faktów za pomocą innych dowodów nie da się wyjaśnić.

III. NIEDOPUSZCZALNE METODY DOWODZENIA

Art. 171 § 4 i § 5 k.p.k.

Poligraf - sposoby, które miałyby weryfikować prawdomówność określonej osoby, uregulowane: badanie poligrafem jest dopuszczalne za zgodą określonej osoby. Jest pominięty w dalszym postępowaniu.

IV. ZAKAZY WYKORZYSTANIA DOWDÓW

Ustawodawca określa pewne bariery w kwestii korzystania z dowodów, zakazy dowodzenia określonych dowodów.

1. Samoistne dowód został przeprowadzony mimo niespełnienia określonych warunków. Dowód taki nie może stanowić podstawy do stanowienia, wyeliminowany, odrzucony, w ogóle nie poddany ocenie.

2. Wtórne.

ETAPY DOWODZENIA

Proces polegający na wnioskowaniu o określonym charakterze i dowodzenie może być na (to jest tyko pewien model):

1. POSZUKIWANIE I WSTĘPNE ZABESPIECZENIE DOWODÓW,

2. WPROWADZENIE DOWODÓW DO PROCESU,

3. PRZEPROWADZENIE DOWODU,

4. OCENA PRZEPROWADZONYCH DOWODÓW I POCZYNIENIE USTALEŃ FAKTYCZNYCH.

1. POSZUKIWANIE I WSTĘPNE ZABESPIECZENIE DOWODÓW

Postęp. przyg. - organ musi na podstawie np. czynności operacyjnych starać się ustalić czy są jakieś ślady popełnionego przestępstwa co do którego istnieje podejrzenie, że miało miejsce, zmierza do zbierania wszystkich dowodów. Ślady są w postaci rzeczowej lub ślady krwi, narzędzia, ślady włamania etc., albo są w psychice określonych osób które coś tam widziały, spostrzegły. Trzeba i jedno i drugie ustalić. Oględziny miejsca przestępstwa, kto to widział etc.

Jeżeli już wiemy, że mamy do czynienia z pewnymi dowodami np. osobami - świadkami, następuje wzywanie ich chyba, że są samoistni świadkowie, którzy się zgłoszą do organu.

Trzeba dowodów poszukać i doprowadzić do przeprowadzenia dowodu, a w ślad za tym do ich utrwalenia w postaci protokołu.

Znamy dowody to je wprowadzamy do procesu karnego.

Postępowanie sądowe: akt oskarż.: dołączony wykaz wszystkich dowodów za pomocą których oskarżyciel zamierza ustalić winę oskarżonego.

II. WPROWADZENIE DOWODÓW:

I. z urzędu wynika z działalności organu procesowego, który stara się wyjaśnić wszystkie okoliczności danej sprawy, a wyjaśnić je można tylko poprzez przeprowadzenie dowodu, aby te dowody osobowe lub rzeczowe wszystkie zebrać, przeważa w postęp. przyg. jest także możliwe wprowadzanie dowodów w postępowaniu sądowym

II. na wniosek (wniosek dowodowy) - jest to żądanie, zwłaszcza strony procesowej skierowane do organu procesowego o przeprowadzenie dowodu z określonego źródła dowodowego, wskazać należy z czego ten dowód ma być przeprowadzony i na jaką okoliczność ( to jest teza dowodowa), należy wskazać tam gdzie to będzie mieć znaczenie sposób przeprowadzenia dowodu to reguluje art. 169 k.p.k.

Tzn., że określona strona zwraca się o przeprowadzenie np. dowodu z X i Y na taką a taką okoliczność, nie oznacza to, że dowodów będzie przeprowadzony i od razu określony sposób jego przeprowadzenia wzięty pod uwagę.

Wniosek dowodowy musi być rozstrzygnięty, rozstrzygnięcie może być:

- negatywne (taką formą jest oddalenie tego wniosku, zawsze wymaga wydania postanowienia w każdym postępowaniu, (NIE pozostawienie bez biegu!) oddalenie art. 170 § 3 k.p.k.

POWODY: art. 170 § 1 oddalenie wn. może nastąpić tylko w tych sytuacjach wymienionych w tym art. jest to odliczenie taksatywne:

1. przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,

2. okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia, nie jest powiązana z danym przedmiotem rozstrzygania sprawy,

3. już jest udowodniona zgodnie z twierdzeniami wnioskodawcy, chodzi o takie sytuacje kiedy określona okoliczność jest już wyjaśniona np. 2 lub 3 świadkami, a strona chce jeszcze 4 i 5 świadka co do tej okoliczności która jest już wyjaśniona zgodnie z jego twierdzeniami. Nie potrzeba strata czasu jakby tak musiało być.,

4. dowód jest nieprzydatny dla stwierdzenia danej okoliczności, tzn. danej okoliczności, którą chce się wykazać proponuje się taki dowód za pomocą którego tej okoliczności nie da się w ogóle wyjaśnić,

5. wn. dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postęp. Kiedy chodzi o uniknięcie wyroku skazującego aby jeszcze przeciągnąć i zaproponować dowody, które nie mają żadnego znaczenia dla sprawy, a w czasie ich przeprowadzania można jeszcze coś tam wykombinować. Nie jest to dobre rozwiązanie. Strony nie mogą nadużywać swych praw, tak powinno być.

- pozytywne, jest to po prostu dopuszczenie dowodu, nie ma żadnych przeszkód, zostaje dowodów dopuszczony czyli wprowadzony do procesu I. (pierwszy etap), może to nastąpić na mocy:

• postanowienia np. sądu,

• na skutek wydania zarządzenia w postępowaniu sądowym albo także przez zarządzenie przewodniczącego sądu jeżeli druga strona się temu nie sprzeciwiać, chyba że strona jest przeciwna wtedy potrzebne jest wydanie postanowienia.

(drugi etap) II. przeprowadzenie tego dowodu. Są 3 zasady przeprowadzenia dowodów:

1. przesłuchanie, można tutaj mówić o pewnych ogólnych regułach, które obowiązują przy przesłuchaniach, są one sposobem przeprowadzenia dowodów z osobowych źródeł dowodowych. Mogą przyjąć postać zeznania (świadka lub biegłego)albo wyjaśnienia (oskarżonego).Ogólne reguły przesłuchania zaliczamy:

• swobodę wypowiedzi, zamieszczone w art. 171 § 1 k.p.k. tzn., że osoba wezwana w celu przesłuchania powinna mieć możliwość wypowiedzenia się bez stosowania jakichkolwiek metod zastraszania, przymusu, groźby albo też wykorzystywania pewnych okoliczności, które mogą się pojawić, np. kogoś bardzo ząb boli, a zostaje wezwany w charakterze świadka, a przesłuchujący widzi, że on się zwija z bólu a jeszcze go przetrzymuje. Nie można tego robić jest to wykorzystywanie pewnej okoliczności aby kogoś zmusić do mówienia. Taka sytuacja nadaje się do wykorzystania jako brak legalizacji takiego dowodu, stworzenie pewnych okoliczności, niepożądanych w ustawie.

• kolejność, w pierwszej kolejności trzeba umożliwić swobodną relacje określonej osoby na określony temat,

• art. 174 k.p.k. zakaz substytuowania dowodu z wyjaśnień lub zeznań, treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych. Wyraża się w ten sposób zasadę bezpośredniości, notatkę urzędową się sporządza jako formę dokumentowania czynności zastępującą w pewnym zakresie protokół, a mianowicie art. 143 § 2 k.p.k. określa on z jakich czynności musi być sporządzony protokół czynności, dokumentowanie tych czynności następuje w formie protokołu, w zakresie pozostałych czynności zależy od podmiotu przeprowadzającą daną czynność może być: sporządzony protokół lub można poprzestać na notatce urzędowej. Notatka urzędowa nie byłaby dopuszczalna w postępowaniu sądowym gdyby wykorzystana jako dowodów, wtedy kiedy miałaby zastąpić zeznania lub wyjaśnienia, w pozostałym zakresie jest dopuszczalna. Gdyby chciano postąpić w ten sposób, to ma znaczenia dla określonych służb państwowych, że pod przykrycie zostaje podłączona jakaś tam osoba do określonego środowiska, można powiedzieć, że kabluje, jak długo ona spełnia pożyteczną role, to nie można jej ujawniać, nie można jej przesłuchać w charakterze świadka, posługuje się wtedy notatką, można ja wykorzystać tylko wtedy kiedy nie można przesłuchać w charakterze świadka, w tej sytuacji nie może ona być wykorzystana w postępowaniu sądowym.

odczytanie dowody w postaci dokumentów, przeprowadzenie = odczytanie, post. przyg. jest to załączenie tego dowodu do sprawy, a w postęp. Sądowym ujawnienie jest jego odczytanie. Chodzi o ujawnienie tego dokumentu, który w treści ma dla sprawy określone znaczenie. Np. określony dokument miałby określone znaczenie kiedy dana osoba została poddana w stan oskarżenia, że nielegalnie posiada broń. Nie mogła tego wykazać, że posiada zezwolenie, brak, było tego dowodu, w końcu znalazła i pojawia się na rozprawie z nim. Musi prowadzić do umorzenia lub uniewinnienia postępowania. Formą zastępczą jest uznanie za odczytanie dokument, chyba, że strony domagają się odczytania. Ustawodawca wychodzi z założenia skoro dokument jest znany stronom to szkoda czasu na jego odczytywanie.

oględziny w odniesieniu do dowodów rzeczowych. Protokół oględzin miejsca popełnienia przestępstwa, na początku, a także mogą być oględziny przedmiotów cieczy, chodzi o wszelkiego rodzaju wrażenia, przy pomocy zmysłów, zapachu, ale nie tylko przy pomocy wzroku, odkrycie wszelkich cech za pomocą wszystkich zmysłów, wszystko co stwierdzone za pomocą zmysłów czy innych powoduje ze zostaje utrwalone za pomocą określonego protokołu i zostaje wykorzystane na rozprawie. Jeżeli oględziny dotyczą przedmiotów które są objętościowo bardzo duże, albo też połączone z przedmiotem tak, że nie da się go wnieść na salę rozpraw to wtedy może takich oględzin dokonać cały skład sądzący poza rozprawą, albo przez sędziego delegowanego ze składu sądzącego albo przez sąd mieszany. Możemy też mówić o takim nietypowym sposobie przeprowadzenia dowodów gdy chodzi o przeprowadzenie eksperymentu.

Pominięcie dowodów nielegalnych, dowody te nie podlegają ocenie (!), bo jako nielegalne nie mogą stanowić dowodu, a więc podlegają wyłączeniu spośród tej oceny.

III. (etap) ocena dowodów

Dopiero kiedy mamy do czynienia z dowodami legalnymi, podlegają one ocenie. Każdy dowód musi być zwrefikowany przez sąd. Każdy musi być w sposób przekonywający opisany w uzasadnieniu, że dano mu wiarę zasługuje na akceptacje w całości albo w części, albo w pewnej części nie także trzeba to opisać. Jeżeli dokona się takiej selekcji na dowody, które zostały pozytywnie ocenione, a pozostałe nie to, ocenione negatywnie nie odgrywają one roli przy konstruowaniu na postawie tych dowodów określonego stanu faktycznego Stan faktyczny zostaje ustalony przez sąd w danej sprawie na podstawie dowodów, które zostały pozytywnie ocenione. W ten sposób następuje rekonstrukcja danego zachowania, albo wyczerpuje to znamiona określonego przestępstwa albo nie i jest uniewinnienie za brak przestępstwa. Mowa jest o wcześniejszym przykładzie kradzieży, które opisywał na wcześniejszych wykładach (jest w notatkach).

Obowiązek dowodzenia

Następstwo domniemania niewinności. Wynika z art. 4 k.p.k., że organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego, co oznacza ze mają one wszechstronnie wyjaśnia okoliczności sprawy korzystne jak i niekorzystne dla oskarżonego i wyciągać określone wnioski co do ustaleń faktycznych. Obowiązek dowodzenia należy do organów prowadzących. Czy ciąży on na oskarżycielu prywatnym czy posiłkowym. Nie obciążono tym obowiązkiem ani oskarżyciela prywatnego, powoda cywilnego, posiłkowego tylko ORGANY PROWADZĄCE. Te osoby są pokrzywdzonymi, kiedy są oni osobami których prawa zostały bezpośrednio naruszone, to wobec tego, jest to zwykle osoba, która jest osobiście zainteresowana tym, żeby doprowadzić do ukarania określonej osoby i ten osobisty interes jest wystarczającym instrumentem do działania, nie trzeba go mobilizować w sposób ustawowy, do tego aby go dowodził, ten interes osobisty ustawodawcy wystarczy. Wtedy chodzi o organy procesowe, gdzie nie ma stosunku osobistego tam zachodzi potrzeba dowodzenia, gdzie na te organy nałożono taki obowiązek.

(Nazywa się go inaczej, ciężar dowodowy formalny).

Ciężar dowodowy

Ciężar dowodowy - tj. to kogo obciąża skutek nie udania się dowodu, czyli skutek nie wykazania określonej okoliczności.

Nieudanie się dowodu, kiedy nie powiedzie się dowodów, to na to jest narażony ten zwłaszcza, na którym nie spoczywa obowiązek dowodowy i na organie procesowym i na tym podmiocie, który ma prawo dowodzenia, ale nie ma obowiązku dowodzenia, ale musi liczyć się z tym, że jeżeli nie ma, nie wykorzysta możliwości dowodowych, którymi dysponuje to może spowodować dla siebie nie korzystne rozstrzygnięcie. To niekorzystne rozstrzygniecie wynikające z nie dowodzenia lub nie udania się dowodu nazywamy ciężarem dowodowym.

Poszlaka

Dowód pośredni, kiedy nie ma dowodu bezpośredniego, wskazującego na określone zachowanie, np. bierzemy pod uwagę przestępstwo zabójstwa, kiedy nie ma świadka dokonania tego zabójstwa, nie mamy dowodów wprost na dokonane czynności sprowadzające się na określony czyn przestępczy, mamy tylko dowody pośrednie, im więcej jest dowodów pośrednich, tym więcej poszlak tym, łatwiej uzyskać przekonanie o tym, że dana osoba takiego czynu się dopuściła.

W procesach poszlakowych łatwo jest także o to, że można doprowadzić do skazania osoby niewinnej. Szuka się motywu, kto miał interes takiego zachowania, niekiedy i bez takiego interesu się odbywa, nakręcone jest to przez cos patologicznego.

O poszlace mówimy wtedy, kiedy nie ma dowodu bezpośredniego wskazującego na określone zachowanie prowadzące wprost do danego zachowania się i określonego przestępstwa, a istnieją tylko dowody pośrednie z których można wnosić o określonym zachowaniu. Np. dowody dotyczące zabójstwa, odkryto krew na ubraniu sprawcy, DNA nie udało się ustalić, ktoś zeznał, że widział tą osobę, może tworzyć przekonanie, że mamy do czynienia ze sprawcą tego przestępstwa.

POSZCZEGÓLNE DOWODY:

1. WYJAŚNIENIA OSKARŻONEGO (kto to jest oskarżony definiuje to art. 71 k.p.k.), towarzyszy mu domniemanie niewinności, jemu trzeba wykazać, że on się tego czynu dopuścił. On jednocześnie korzysta z prawa do obrony, zarówno sam może bronić się, jak i w pewnych sytuacjach ta obrona jest obowiązkowa, że on musi mieć w postępowaniu obrońcę. Broniąc się m.in. może składać wyjaśnienia, czyli jest to rodzaj przesłuchania, który tak samo jest jak ze świadkiem (ale u niego nazywają się zeznania), a tutaj wyjaśnienia. Wypowiedzi oskarżonego stanowią wyjaśnienia. Przesłuchiwany nie ma obowiązku mówienia prawdy, wezwany nie składa żadnego przyrzeczenia, że będzie mówił prawdę. Proces nie przewiduje przesłuchania oskarżonego w charakterze świadka po „przyrzeczeniu czy pod przysięgą”.

Oskarżonemu trzeba pozostawić swobodę wypowiedzi i zadawać mu pytania, może odmówić składania wyjaśnień i może nie odpowiadać na kierowane do niego pytania dotyczące jego tożsamości. Tj. jego prawo do obrony wynikające z tego, że jest on nie winien. Z tego faktu, że korzysta on z prawa do obrony nie można wyprowadzać, żadnych niekorzystnych wniosków, w tym także wskazania co do wymiaru kary.

W toku postępowania w stosunku do oskarżonego można stosować odpowiednie kategorie środków przymusu np. tymczasowe aresztowanie. Wyjaśnienia oskarżonego są dowodem jak każdy inny, można powiedzieć , że przedstawi wersje w swoim wyjaśnieniu taką, że nie da się jej obalić, to musi prowadzić do uniewinnienia. Np. że nie był w danym miejscu a tego nie da się inaczej ustalić to musi także prowadzić do uniewinnienia.

Pewną role może odegrać pomówienie współ oskarżonego. Wtedy kiedy w sprawie występuje przynajmniej 2 oskarżonych, jeden przerzuca winę na drugiego i wtedy mówimy o pomówieniu współ oskarżonego i na tym tle pojawiło się pytanie czy na postawie takiego pomówienia współ oskarżonego można skazać drugiego oskarżonego? W orzecznictwie konsekwentnie przedstawia się pogląd, że na podstawie takiego pomówienia może nastąpić skazanie, ale tylko tyle jeżeli znajduje ono oparcie w innych okolicznościach sprawy.

2. ŚWIADEK I JEGO ZEZNANIA w języku potocznym osoba, która ma jakieś informacje przydatne dla danego postęp. Karnego. Wedle k.p.k. mamy do czynienia z formalnym określeniem takiej osoby: świadkiem jest osoba w tym charakterze wezwana tzn., że z chwilą wezwania pojawiają się pewne obowiązki bez względu na to czy dana osoba posiada jakieś informacje czy, musi się stawić, na niej spoczywają takie obowiązki: stawiennictwo, pozostania do dyspozycji organu, póki ją nie zwolni, zobowiązana złożyć zeznania, w postęp. Sądowym złożyć przyrzeczenie mówienia prawdy, mówienia prawdy.

Świadek incognito - art. 184 k.p.k. jest to sposób ochrony świadka przed żołnierzami określonego zespołu przestępczego, chodzi o utajnienie tożsamości danego świadka i wszystkimi okolicznościami stąd wynikającymi czyli art. 184 k.p.k.

Świadek koronny - odrębna ustawa o świadku koronnym, instrument walki z przestępczością zorganizowaną, ustawodawca, - świadkiem koronnym jest podejrzany, czyli popełniający przestępstwo, jeżeli brak jest negatywnych okoliczności czyli kiedy sam nie był inicjatorem grupy przestępczej, może uzyskać pozycję świadka koronnego zamiast podejrzanego, jeżeli będzie współpracowała z organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości odkrywając wszystkie mechanizmy danej grupy, związku czy grupy przestępczej, jeżeli okaże się sprawny i spełni nadzieje, które się z nim wiążą, może uzyskać bardzo daleko idące zadośćuczynienie za taką działalność. Świadkiem koronnym, tym przekształceniem w niego o tym decyduje sąd na wniosek Prokuratora. Z chwilą tego podejrzanego który stał się świadkiem koronnym sprawa zostaje wyłączona z całej sprawy i jest zawieszona. Jak wykryci zostaną wszyscy sprawcy przy jego pomocy i zostaną skazani prawomocnym wyrokiem, to on otrzymuje premie: uchylona zostaje karalność tego czynu i postępowanie, które jest teraz zawieszone ulega umorzeniu.

(Tyle samo jest przeciwników jak i zwolenników tej instytucji).

3. DOKUMENT - definicja dokumentu dla potrzeb prawa karnego materialnego znajduje się w k.k. słowniczku. Procesowe - jest to zawsze jakieś pismo wyrażające jakąś treść, sporządzone przez osobę na określonym podłożu, może być nim papier, tło, ściana, nagrobek. Pismo pętelkowe także. Można dzielić na odpowiednie grupy:

1.- urzędowe,

- prywatne,

obie mają wartość dowodową, podział opiera się na sytuacji osoby tego dokumentu, czy pochodzi od osoby prywatnej czy osoby urzędowej.

2. - podpisane - wskazuje na jego autora,

-nie podpisane - anonim, postępuje się bardzo ostrożnie, czynności sprawdzające musi się wykonać, wiadomości wiarygodne należy sprawdzić.

4. EKSPERYMENT PROCESOWY - jest pomyślany jako pewien sposób zweryfikowania, albo zeznań określonej osoby, albo też jest to pewien sposób na zweryfikowanie określonego założenia, które wynika z jakiegoś wnioskowania z innych dowodów. Polega to na stworzeniu sztucznej sytuacji bardzo zbliżonej do pewnej rzeczywistości pozwalającej na ustalenie czy możliwe byłoby określone jakieś zachowanie czy było możliwe to co określona osoba zeznała - zweryfikowanie jej zeznań. Np. dana osoba o zmroku opisuje, że coś tam widziała, robi się taki układ jaki ona opisała i się okazuje, że jednak tak był mur i ta osoba nic tak naprawdę nie widziała, chodzi o zweryfikowanie jej prawdomówności. Istotne jest to żeby sytuacja sztuczna była jak najbardziej była zbliżona do rzeczywistości.

5. WYWIAD ŚRODOWISKOWY str. 304 art. 213 i 214 k.p.k. związany z określonymi inf. w odniesieniu do toczącego się postępowania np. zbrodni. popełnione przez młodocianego, kurator sądowy dokonuje takiego wywiadu, uzyskanie dodatkowej inf. o danej osobie o środowisku, okolicznościach, które mogą być przydatne do określenia jego zachowania itp.

ŚRODKI PRZYMUSU

Zaczyna się od art. 243 k.p.k., nie obejmuje on jednak wszystkich środków przymusu.

Kiedy mówimy o środkach przymusu to mamy na myśli odpowiednie instytucje, odpowiednie czynności, które w toku w toku procesu wkraczają w prawa obywatelskie uczestników procesowych a zwłaszcza oskarżonego. Są one przemyślane w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postęp., dlatego w toku są konieczne, aby proces mógł być przeprowadzony. Ta ingerencja może następować w różne zakresy praw przyznane przez Konstytucję. Np. ingerencja w prawo do wolności, kiedy następuje pozbawienie wolności na skutek zatrzymania, albo tymczasowego aresztowania, umieszczenia w zakładzie zamkniętym w celu przebadania oskarżonego, ingerencja w zakresie prawa do własności poprzez zajęcie mienia z urzędu, wolności w zakresie porozumiewania się w zakresie podsłuchu, zakłóceniu miru domowego - przeszukanie. Niekiedy przymus wynikający z tego środka nie jest wprost odczuwalny, jak w przypadku podsłuchu, bo odbywa się w warunkach w których rozmówcy nie są poinformowani o dokonywanej rejestracji ich rozmów. Gdyby byli poinformowani ich rejestrowanie byłoby bezprzedmiotowe. Stąd też niekiedy np. w obcych literaturach coraz bardziej zaczyna przeważać inna nazwa nie środków przymusu tylko praw karnych, procesowo karnych ograniczeń praw obywatelskich. Na tle naszego procesu - środki przymusu dlatego, że taką nazwą posługuje się k.p.k.

W odniesieniu do wszystkich środków przymusu możemy mówić o pewnych ogólnych regułach ich stanowienia i stosowania. Możemy zaliczyć :

(1) wyłączność ustawowej regulacji oznacza to, że ustawodawca chcąc wprowadzić określone ograniczenia, może to uczynić tylko na podstawie ustawy i także w czasie stosowania, że taką podstawą może być do stosowania jakiegokolwiek środka przymusu może być tylko i jedynie ustawa. Z tego wynikają oznaczone konsekwencje, a contrario oznacza to, że nie można regulować podstaw i zakresów ingerencji, a aktami prawnymi niższego rzędu niż ustawa, a zatem nie mogą to być regulacje dotyczące aktów wykonawczych wydawanych na podstawie ustawy.

Druga reguła w gruncie rzeczy jest adresowana do ustawodawcy, można ją wyrazić w postaci postulatu aby (2) regulując dopuszczalność i zakres ingerencji stosować regulację ostra, wyraźną, unikać regulacji kauczukowej - czyli regulacji wykorzystującej wieloznaczność. Jest to o tyle ważne, że kiedy mówimy o środkach przymusu o kwestii zakresu tej regulacji, zawsze mamy do czynienia z taką sytuacją, że z jednej strony występuje organ posiadający odpowiednią władzę, a po drugiej obywatel, każde z nich powinien wiedzieć co drugiemu wolno, a ten drugi powinien wiedzieć co wolno temu pierwszemu. W gruncie rzeczy sytuacja zawsze jest taka, im więcej uprawnień posiada organ to to zmniejsza zakres uprawnień poszczególnych obywateli, jak się pewne prawa przyznaje obywatelom, to się zacieśnia uprawnienie organu. Jeżeli będzie się używało dla zakresu ingerencji organów państwowych określeń mało ścisłych, kauczukowych, wydają się one odpowiednio naciągnąć w zakresie ingerencji w zakresie wykładni zakresu tej ingerencji, organy państwowe będą swój zakres poszerzały i może się okazać, że na tyle poszerzą, że to będzie sprzeczne z zamiarem ustawodawcy, który precyzyjnie tej rzeczy nie uregulował. Bardzo ważne jest to żeby były ścisłe regulacje. Nie tylko okres do '89 roku był polem, które niestety dostarczało możliwości ingerencji także w celach politycznych wydawało się, że to już zjawisko minione, dalekie, odrodziło się jednak ono w okresie ostatnich lat co także pokazuje, że potrzebne będzie doregulowanie tak, aby stosowany środek przymusu w zakresie swej istoty realizował istotne cele polityczne bez doznawania przez określone osoby dodatkowych dolegliwości. (bardzo często pokazywano to w wiadomościach, spektakularne zatrzymania etc. - dla propagandy tylko i wyłącznie , nie z punktu widzenia procesu karnego, tylko dla celów politycznych, dla społecznego poparcia).

Stanowienie i stosowanie środków przymusu musimy także mieć na uwadze precyzyjne regulacje i doregulowanie tam gdzie się dostrzegło jakieś nieprawidłowości.

(3) reguły umiaru / reguły proporcjonalności, można wyrazić w 3 postulatach:

• powinien być stosowany środek właściwy - oznacza to, że środkiem właściwym będzie taki, który pozwala na uzyskanie odpowiedniego celu który się chce w danym postępowaniu osiągnąć,

• jeżeli tych właściwych środków będzie więcej za pomocą których określony cel jest do osiągnięcia to trzeba zastosować taki sposób tych środków właściwych, który będzie najłagodniejszy,

• należy stosować taki środek, który nie byłby oczywiście nieproporcjonalny do zamierzonego skutku.

Reguły umiaru znajdujemy także w niektórych przepisach k.p.k. w odniesieniu do przeszukania, art. 226 k.p.k., do aresztu tymczasowego - art. 257 § 1 k.p.k. - stosuje się kiedy pozostałe środki łagodniejsze nie są wystarczające.

(4) wyłączność decyzji sądowej w zakresie stosowania środków przymusu, sugestia: jest o tyle istotna, że organ jest podmiotem korzystającym z niezawisłości sędziowskiej, a za tym podmiotem, który nie jest nastawiony wprost na ściganie jak w przypadku Prok., tylko mamy tu zawsze do czynienia ze zwiększonym obiektywizmem z tym istnieje zawsze mniejsze niebezpieczeństwo aby stosowanie środków przez czynnik niezawisły mogło powodować poszerzanie się kompetencji i aby było nastawione na śledczość samego postępowania. Z drugiej strony trzeba brać pod uwagę to, że zrealizowanie tego postulatu w całej rozciągłości tj. „nie życiowe” np. do środków przymusu należy zatrzymanie trudno sobie wyobrazić taką sytuację, żeby sędziowie mogli sobie chodzić po ulicy i decydować o tym zatrzymaniu - tj. absurd. W związku z tym można wtedy tak powiedzieć, że w zasadzie powinien stosować sąd, a tam gdzie stosowanie jest niemożliwe, albo wynika to z samej istoty danego środka ze względu na czynność która jest nie cierpiąca zwłoki, trzeba taką kompetencje przyznać innemu organowi, ale zawsze powinna podlegać w określonym czasie kontroli sądowej. Np. w odniesieniu do zatrzymania, gdybyśmy popatrzeli ba przepisy pr. międzynarodowego, zwłaszcza Europejskiej Konwencji Praw Człowieka podobnie także gdy chodzi o umowy międzynarodowe ONZ to można zauważyć, że tam gdzie chodzi o pozbawienie wolności to taka osoba zatrzymana powinna być niezwłocznie doprowadzona do sądu, który może orzec o pozbawieniu wolności bez prawomocnego orzeczenia sądu. Kiedy mówimy o pozbawieniu wolności w ramach środków przymusu, mamy do czynienia z taką sytuacją, że te środki przymusu stosuje się do oskarżonego, któremu towarzyszy domniemanie niewinności, tam gdzie następuje pozbawienie wolności w wyniku prawomocnego wyroku sądowego tj. inny problem ponieważ tj. sądowe pozbawienie wolności. W związku z tym też w przypadku zatrzymania takiego zatrzymania może dokonać inny organ np. policyjny albo inny do tego upoważniony, w naszym kodeksie brak jest tego łącznika, który jest w EKPC (niezwłocznie doprowadzony do sądu). Zatrzymanie może trwać wiele godzin, podczas tego i także po uchyleniu zatrzymania możliwe jest żalenie się na tą decyzję.

SĄD decyduje o :

O tymczasowym aresztowaniu może decydować tylko i wyłącznie sąd !!! Ustawa reguluje, który to ma być sąd. Także w zakresie przedłużenia o pozostaniu w tymczasowym aresztowaniu decyduje odpowiedni sąd, zarówno w postęp. sądowym jak i przygotowawczym.

Sąd decyduje także o rejestrowaniu rozmów - podsłuchu. Zarówno wtedy kiedy chodzi o czynności o czynności w charakterze procesowym - podsłuch procesowy jak i podsłuch poza procesowy.

Także umieszczenie oskarżonego w zakładzie zamkniętym leczniczym w celu zbadania jego stanu poczytalności może być zastosowane też tylko i wyłącznie przez sąd.

Jeżeli chodzi o inne środki przymusu to najczęściej mamy do czynienia poza zatrzymaniem i przeszukaniem, z uprawnieniem sądu lub prokuratora. Najczęściej jednak te decyzje Prokuratora podlegają kontroli sądowej w trybie zażalenia.

SYSTEMATYKA ŚRODKÓW PRZYMUSU

Przepisy które dotyczą środków przymusu możemy znaleźć w dziale środki przymusu, ale także są zamieszczone w dziale o dowodach (tam regulowane jest przeszukanie i rejestrowanie rozmów), w innych działach np. w zakresie uczestników procesowych, w prawie o ustroje sądów powszechnych. Możemy na tle tych przepisów ustalić systematykę całości środków przymusu:

1. ZATRZYMANIE

2. ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE ( ! nie mylić ze środkami zabezpieczającymi, przewidzianymi w k.k. - np. środki lecznicze - umieszczenia jako środek uregulowany w k.k.)

1. areszt tymczasowy,

2. poręczenia: majątkowe, społeczne, osoby godnej zaufania,

3. dozór Policji,

4. zakaz opuszczania kraju,

5. środki zapobiegawcze z art. 276 k.p.k.

3. KARY PORZĄDKOWE

4. CZYNNOŚĆI PRZYMUSOWEGO WYKONANIA

AD. I ZATRZYMANIE

Można wymienić 3 formy (rozdział 27 od art. 243 - 248 k.p.k.).

Można je określić jako chwilowe, krótkotrwałe pozbawienie wolności. To są zatrzymania procesowe. Poza zatrzymaniami procesowymi istnieją inne zatrzymania o charakterze administracyjnym przewidziane odrębnymi przepisami, np. o Policji z 1990 r., czy w celach ewidencyjnych kiedy chodzi o ustalenie tożsamości danej osoby, ale tym się nie zajmujemy w k.p.k.

Możemy wyróżnić:

1. ujęcie na gorącym uczynku, art. 243 k.p.k., tj. sytuacja dosyć prosta, oznacza że takiego zatrzymania może dokonać każdy kiedy chodzi o schwytanie albo kiedy dokonuje sprawca czynu, albo też ale w bezpośrednim pościgu po dokonaniu czynu przestępczego, ale tylko wtedy kiedy zachodzi obawa ukrycia się takiej osoby, albo nie można ustalić jej tożsamości, tylko pod takimi warunkami. Oznacza to np. że sąsiedzi nie mogą rozwiązywać jakiś tam narosłych sporów, że jeden ma okazję do zatrzymania drugiego, to oznacza w takiej sytuacji jeżeli jej dokona, że jest to nielegalne pozbawienie wolności zagrożone odpowiednią karą przewidzianą w k.k. Po spełnieniu tych warunków, w takich sytuacjach zatrzymujący powinien niezwłocznie zawiadomić organ ścigania i oddać do dyspozycji tę osobę do organu ścigania, i na tym jego rola się kończy.

2. zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie, art. 247 k.p.k., art. 75 § 2 k.p.k., Prokurator, a także sąd mogą postanowieniem zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie do organu, albo oskarżonego lub osoby podejrzanej, kiedy na wezwanie nie stawia się. Takie decyzje podlegają kontroli, jeżeli nie jest to decyzja sądowe.

3. właściwe zatrzymanie, art. 244 i nast. k.p.k., do takiego zatrzymania jest uprawniona Policja, ale także tzw. inne organy, które nazywamy uprawnień policyjnych i one zostały także upoważnione do dokonywania czynności do których uprawniona jest Policja, CBA, itp. Takie zatrzymanie jest tylko możliwe kiedy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że określona osoba dopuściła się przestępstwa, a ponadto zachodzi obawa ucieczki, ukrycia się, albo zatarcia śladów przestępstwa, nie można ustalić jej tożsamości, albo istnieją przesłanki do tego aby przeprowadzić postęp. przyspieszone. Wystarczy jedna z tych podstaw, która upoważnia do zatrzymania. Takie zatrzymanie może trwać najwyżej 48 h. Należy zwrócić uwagę, że przed upływem tego czasu zatrzymany powinien być zwolniony jak najszybciej jak to jest możliwe, albo przed upływem tego okresu Policja zwróci się do Prokuratora o wystąpienie do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Wówczas sąd dysponuje dodatkowym czasem 24 h, w sumie łączne zatrzymanie policyjne i czas na wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu wydane przez sąd może to być okres do 72 h, jest to czas dosyć rozległy, gdy się popatrzy jak to jest w Europie to byśmy tylko w Portugalii znaleźli taką rozciągłość czasową, nigdzie indziej nie. Zatrzymanemu trzeba wyjaśnić, poinformować z jakiego powodu jest zatrzymany, jaki czyn mu się zarzuca, poinf. o tym, że może skontaktować się z adwokatem - nie jest to obrońca, ale kontakt z adwokatem, który może mu udzielić odpowiedniej pomocy art. 245 k.p.k., natychmiast trzeba przystąpić do wyjaśniania wszelkich okoliczności sprawy, z tej czynności sporządza się protokół.

Czas zatrzymania określa art. 248 k.p.k. a kontrola ze strony sądu następuje wtedy kiedy zatrzymany złoży zażalenie. To zażalenie może być złożone w czasie trwania zatrzymania jak i kiedy znajduje się na wolności i sąd bada zasadność zatrzymania, legalność jak i prawidłowość zatrzymania - art. 246 k.p.k.

Stwierdzenie wadliwości w tym zakresie, zwłaszcza gdy chodzi o brak zasadności czy legalności, może stanowić postawę do żądania odszkodowania za niesłuszne zatrzymanie - art. 552 § 4 k.p.k.

AD. II ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE

Można je stosować jeżeli spełnione są, istnieją odpowiednie warunki stosowania tych środków. Są to warunki o charakterze:

* procesowym (formalnym),

• materialnym, zaliczamy: [1]odpowiednią podstawę dowodową (art. 249 k.p.k.), stosowanie środków zapobiegawczych może nastąpić nie tylko wtedy, kiedy istnieje tylko podejrzenie, że określona osoba dopuściła się przestępstwa, lecz wtedy kiedy zebrane materiały dowodowe w sprawie pozwalają na ustalenie, z pewnym istotnym procentem pewności, że dana osoba dopuściła się przestępstwa - duże prawdopodobieństwo, sąd stosujący musi tutaj odpowiednio wyważyć czy te podstawy dowodowe wskazują na sprawstwo, są wystarczające do tego, że do określonej osoby można stosować tymczasowe aresztowanie.

[2] istnienie odpowiedniej podstawy, ustawa przewiduje to tylko do aresztowania, art. 258 k.p.k., z mocy tego przepisu § 4 te same przepisy odnoszą się do pozostałych środków zapobiegawczych, możemy mówić, że to są podstawy także do stosowania pozostałych środków zapobiegawczych.

Wśród tych podstaw, są to szczególne przyczyny umożliwiające stosowanie tymcz. areszt. - musi istnieć odpowiednia podstawa dowodowa a także odpowiednia podstawa do stosowania tymczasowego aresztowania. Te podstawy - przyczyny są o charakterze 2 ściśle procesowym a 2 o charakterze poza procesowym.

W § 1 art. 258 k.p.k. mamy do czynienia z dwiema grupami przyczyn o charakterze ściśle procesowym. Ustawa to tak reguluje, że zachodzi uzasadniona obawa czegoś, tzn. jest to obawa czegoś co się określa w przepisach, ale ustawa nie wymaga, aby to rzeczywiści się ziściło, ale z określonych okoliczności musi wynikać to, że taka obawa rzeczywiście istnieje.

Pkt. 1 - chodzi o uzasadnioną obawę ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, tzn., że muszą istnieć odpowiednie fakty wynikające z podstawy dowodowej wskazujące na istnienie takiej obawy, ale jednocześnie organ procesowy nie może czekać aż ta obawa się zrealizuje. Delikatna sytuacja: nie może być obawa nie poparta, ale sama obawa wystarcza do stosowania tymczasowego areszt. i tj. podstawa.

Pkt. 2 - zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie namawiał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postęp. wobec tego tę obawę nazywa się obawą matactwa, należy popatrzeć na to, że utrudnianie postępowania przez oskarżonego może być bezprawne (nielegalne, kiedy nakłania inne osoby do składania fałszywych zeznań, kiedy to w gruncie rzeczy stanowi przestępstwo jak w inny sposób utrudnia postęp., ale ciągle pod warunkiem, że nie jest to legalne, czyli jest to nielegalne) albo prawne (wtedy jeżeli to następuje w ramach wykonywania swojego prawa do obrony) te dwa stany powodują, że są to zasady ściśle procesowe na których oparte może być stosowanie tymczasowego aresztowania.

Dwie kolejne zasady nie ma ją za bardzo nic wspólnego z przebiegiem procesu karnego. Mianowicie chodzi o popełnienie przestęp., jeżeli górna granica przekracza, czyli co najmniej wynosi 8 lat zagrożenia karnego, albo też sąd skazał I- inst. Tzw. areszt instancyjny, na karę nie niższą niż 3 lata pozbawienia wolności bez kary warunkowego jej zawieszania. Wtedy uzasadnienie dla stosowania takiego tymczasowego aresztowania jest uzasadnione grożącą dla oskarżonego surową karą - art. 258 § 2 k.p.k.

§ 3 art. 258 k.p.k. - wyjątkowe stosowanie tymczasowego aresztowania gdy zachodzi obawa, że oskarżony któremu zarzucono karę zbrodni lub umyślnego występku popełni przestępstwo przeciwko zdrowiu, życiu i bezpieczeństwu powszechnemu a zwłaszcza gdy grozi popełnieniem takiego przestę. I w związku z tym popatrzymy na te względy to możemy dostrzec okoliczności związane z prewencją odgrywają rolę, wysokie zagrożenie karą, tak czynią też powszechnie inne ustawodawca.

Nie ma w PL obligatoryjnego aresztu tymczasowego, tzn., że są stworzone podstawy, przesłanki dla zastosowania takie środka, ale organ ma ocenić i zadecydować, czy jest konieczne stosowanie takiego środka czy też nie. Ustawodawca nie narzuca, że w takich i takich przypadkach należy zastosować tymczasowe aresztowanie.

Terminy stosowania tymcz. aresztowania. Do pewnego czasu także w okresie powojennym nie było terminów stosowania tymczasowego aresztowania ani kontroli sądowej, co oznaczało, że osoby były często także niewinne jako przeciwnicy polityczni, przetrzymywani w tymczasowym aresztowaniu, sadzeni w swingowanych procesach wykonywanie także kary śmierci. W miarę demokratyzowania się państwa zaczęto wprowadzać terminy tymcz. areszt. (reformy stalinowskie zostały kategorycznie usunięte dopiero w 1996 r.). Dzisiaj na podstawie art. 250 k.p.k. może stosować tylko sąd, i do procesowych warunków zaliczamy: (1)legitymację organu uprawnionego do stosowania tymcz. areszt. - ma WYŁĄCZNIE sąd, (2) obowiązek przesłuchania przed zastosowaniem, (3) wymaga wydania postanowienia.

Pozostałe środki mogą być stosowane przez Prok. w postęp. przyg.: jak poręczenia, dozór, ale zażalenie na nie przysługuje do sądu.

SĄDY: mamy do czynienia z odpowiednimi sądami i terminami stosowania tymcz. areszt. - art. 263 k.p.k.

Areszt tymcz. może być zastosowany na okres do 3 miesięcy w postęp. przyg., może trwać krócej, ale nie może przekroczyć tego terminu. Można przedłużyć także. Stosuje SR, bez względu na to (wada) czy przestępstwo należy, co do którego toczy się postęp., właściwości rzeczowej sądu SR czy też SO. Praktyka wskazuje na to, że muszą być poczynione zmiany. Po pierwsze nie jest fortunne to, że sędzia SR stosuje areszt tymcz. do sprawy należącej do właściwości rzeczowej SO. Stosowanie tymcz. aresztowania jest traktowane przez sędziów jako pewne czynności związane z dyżurami, które nadają się do wykonania przez młodych sędziów, najczęściej są to asesorowie. (TK stwierdził, że nie są to sędziowie niezawiśli i nie mają jak na razie prawa do orzekania). A to najczęściej im powierzano decyzję pozbawienia wolności w ramach tymcz. areszt. - negatywna ocena tej praktyki. Przedłużenie w czasie trwania tymcz. areszt. jest możliwe na odstępy na 3 mies. ale tylko do 12 mies. i to może czynić tylko sąd właściwy do rozpoznania sprawy, a więc odpowiednio SR albo SO - właściwość rzeczowa. Jeżeli natomiast w tym czasie nie uda się zakończyć postęp. przyg. to możliwe jest przedłużenie tego okresu tymcz. areszt. przez SA na wn. Prok. apelacyjnego. Kiedy wyjątkowo powstaną sytuacje określone w art. 233 § 4 k.p.k. w związku z zawieszeniem postęp. czynnościami np. opracowanie opinii, a także jeżeli powstaną inne określone okoliczności.

Jak długo może trwać tymcz. areszt.? Dotyczy to tylko śledztwa, dochodzenia i postęp. przyg. to co wyżej jest napisane, kiedy nie wniesiono a. oskarż. do sądu, jeżeli w między czasie wniesiono by taki akt oskarżenia do sądu to łączny czas tymcz. areszt. do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd I - inst. nie może przekroczyć 2 lat !! ale gdyby to przekroczenie było konieczne to wówczas także SA może przedłużyć na wn. SO na czas oznaczony. W związku z tym może nasunąć się pytanie jak długo w końcu może trwać tymcz. areszt? Nie ma takiego przepisu k.p.k. nie mówi, Konstytucja także nie przewiduje, nie ma zapisu, co do optymalnego zakresu tymcz. areszt. Natomiast w jednej z nowel SN pozbył się kontroli tymczasowego aresztowania, co także było niemądrym posunięciem, jeżeli chodzi o kontrolę stosowania tymcz. areszt. powyżej 2 lat. (musi być przynajmniej możliwość żalenia się na takie decyzje do SN).

ZALICZENIE TYMCZ. ARESZT. NA POCZET WYMIERZONEJ KARY.

Ogólna reguła zaliczenia wynika z faktu, że tj. jest środek podobny do pozbawienia wolności to odbycie takiego tymcz. areszt. trzeba zaliczyć na poczet kary. Odbyty areszt tymczasowy podlega zaliczeniu na poczet wymierzonej kary w przypadku pozbawienia wolności jest zaliczany jeden dzień do jednego dnia i inne k.k. przewiduje inne przeliczniki.

K.p.k. przewiduje możliwość zaliczenia także odbytego zaliczenia tymcz. areszt. także z innej sprawy. O ile w tej innej spr. oskarż został uniewinniony lub postęp. zostało bezwarunkowo umorzone, istniało także przynajmniej równolegle toczenie się jednego i drugiego procesu, nawet w niewielkim zakresie.

AD. II B) PORĘCZENIA

Oznacza to, że sam oskarż. lub inna osoba mogą zapewnić, że oskarżony będzie stawał na wezwania organów procesowych i nie będzie mataczył i uznaje się ze wystarczy złożenie odpowiednich wartości majątkowych jako pewnego rodzaju kaucję zapewniającą takie zachowanie się oskarżonego. Oczywiście to poręczenie majątkowe powinno być odpowiednio dobrane do stanu majątkowego określonej osoby. Rozmiar nie jest w ustawie określony, jest to tylko zachowanie odpowiedniej proporcji aby to poręczenie było skuteczne, aby ta groźba utraty powinna zapewnić i stawiennictwo i powstrzymanie się od działań, które byłyby bezprawne i modyfikowały materiał dowodowy w sprawie. Jeżeli poręczenia dokona inna osoba, musi być ona powiadomiona, aby mogła wpłynąć na oskarżonego. Jeżeli pomimo zapewnień oskarżony nie spełnia swoich obowiązku, to ta wartość majątkowa ulega przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. Może to być gotówka, zapis w KW obciążenia nieruchomości, każdy inny walor dla zapewnienia obecności oskarżonego.

Poręczenie społeczne ma dzisiaj niewielkie znaczenia. Chodzi o poręczenie organizacji społecznych, także innych greniów do tego podobnych.

Poręczenie osoby godnej zaufania, ustawodawca nie precyzuje bliżej o jaką osobę chodzi. Osoba musi wyrazić chęć i zgodę na podjęcie się obowiązków poręczyciela tzn. musi to być osoba co do której organ będzie miał zaufanie, że jest ona w stanie wpłynąć powściągająco na oskarżonego, że bez potrzeby wpłacenia odpowiedniej gotówki do kasy sądowej zapewni odpowiednie stawiennictwo oskarżonego.

AD. II C) DOZÓR POLICJI

Może stosować sąd lub Prok. w postęp. przyg. Może polegać na periodycznym zgłaszaniu się do odpowiedniej jednostki Policji, połączone z zakazem wydalania się z określonego miejsca zamieszkania lub pobytu.

AD. II D) ZAKAZ OPUSZCZANIA KRAJU

Polega na zobowiązaniu do pozostania w kraju, także na odebraniu dokumentów pozwalających na przekroczeniu granicy. Współcześnie nie odgrywa to już tak wielkiego znaczenia.

AD. II E) ŚRODKI PRZYMUSU Z Art. 276 k.p.k.

Polegają na tytułem środka zapobiegawczego można oskarżonego zawiesić w czynnościach służbowych, lub wykonywaniu zawodu, nakazać na powstrzymanie się na prowadzeniu określonej działalności lub prowadzenia określonego rodzaju pojazdów.

AD. III KARY PORZĄDKOWE

Art. 285 i nast. k.p.k. Polegają na tym, że można je nakładać na świadka biegłego, tłumacza, specjalistę, który nie stawił się na wezwanie organu procesowego i tego niestawiennictwa nie usprawiedliwił, albo wydalił się przed zakończenia określonej czynności. Taka kara porządkowa może być nałożona w postaci kary pieniężnej do 10 tys. zł. Można z niej zwolnić jeżeli osoba usprawiedliwiła swoją nieobecność. Ta kara pieniężna jest karą porządkową sensu stricto, może ona także pełnić rolę kary porządkowej wymuszającej, może być nałożona na osobę która uchyla się od złożenia zeznań, wykonania czynności biegłego tłumacza lub specjalisty albo też wykonania innego obowiązku, odmowa złożenia przyrzeczenia, zeznań itp. Ale w przypadku uporczywości ze strony takiej osoby może być zastosowany areszt do 30 dni, w razie wyrażenia zgody na wykonanie określonej czynności można odstąpić od wykonania takiego środka przymusu.

AD. IV. PRZYMUSOWE WYKONANIE CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

Cechą charakt. tych instyt. należących do tej gr. jest to, że zostaje pewna sytuacja urzeczywistniona niezależnie od woli określonej osoby. Np. zarządzenie zatrzymania i przymusowego doprowadzenia.

CZYNNOŚCI WYSZUKIWANIA I WYDOBYWANIA DOWODÓW:

1. PRZESZUKANIE

Regulacja: dział dowody, organ procesowy może żądać wydania określonych rzeczy, korespondencji itd., w razie nie wydania może być zarządzone przeszukanie - może dot. pomieszczeń jak również osoby. Ma na celu albo znalezienie śladów przestęp. albo niekiedy poszukiwanej osoby i w celu jej znalezienia przeszukanie danego pomieszczenia. Może być zarządzone postanowieniem przez sąd lub Prok. a wykonuje je zwykle Policja. W przypadkach nie cierpiących zwłoki polecenie przeszukania może wydać kierownik jednostki Policji albo wystarczy sama legitymacja policjanta. Z takiej czynności sporządza się protokół i posiadacz odpowiedniego pomieszczenia musi być pouczony, że może żądać wydania odpowiedniego postanowienia przez sąd lub Prok. przeszukań wolno dokonywać tylko w porze dziennej, chyba, że zaczęło się w porze dziennej to wolno kontynuować. Przystępując do przeszukania wskazuje organ odpowiedni funkcjonariusz odpowiednią podstawę do tego przeszukania i następnie powinien żądać wydania tego co miało by być poszukiwane np. dokumentów, przedmiotów, które są dowodami w sprawie, jeżeli takie wydanie nastąpić to niepotrzebne jest kontynuowanie przeszukania.

2. PODSŁUCH

k.p.k. dział 26 kontrola i utrwalanie rozmów. Rodzaje:

a) procesowy

2. poza procesowy

Podsłuch może polegać na podłączaniu się do odpowiednich częstotliwości np. do tel. komórkowego lub do sieci pozwalającej na zainstalowanie aparatury, która reaguje na włączenie się i rejestruje.

O zainstalowaniu w celu kontroli i utrwalania rozmów tej procesowej, czyli ustawowo przewidzianej dla toczącego się postęp. decyduje sąd a w przypadkach nie cierpiących zwłoki może zadecydować Prok., ale zobowiązany jest zwrócić się w ciągu 3 dni z wn. O zatwierdzenie tej czynności a sąd powinien podjąć decyzję w tym przedmiocie w ciągu 5 dni. Postanowienie o zastosowaniu takiej rejestracji może nie być doręczone, a za tym może być ono odroczone.

Podsłuch może być założony tylko za przestępstwa, które są taksatywnie wyliczone a art. 237 § 3 k.p.k. taka kontrola może być zarządzona na okres najwyżej 3 mies. I przedłużona na nie więcej jak 3 mies. Zarejestrowany materiał jest w zasadzie dostępny tylko dla sądu lub Prok. dla innych jest niedostępny, wyjątkowo dla organu prowadzonego postęp. przyg.

Zasadniczego uregulowania kontroli i utrwalania treści rozmów telefonicznych kodeks w art. 241 stanowi, ze te przepisy stosuje się do odpowiednio do kontroli i utrwalania rozmów przy użyciu środków technicznych innych w tym przekazów inf. także do maila - ale tj. kontrowersyjne. Tzw. kontrola elektroniczna i co do tego pojawiają się wątpliwości.

Regulacja dotycząca rejestrowania rozmów poza procesem, ustawa o Policji art. 19 a, oraz o innych kilku służbach o charakterze policyjnym. Te przepisy pozwalają na znacznie szerszy zakres ingerencji w ramach tzw. kontroli operacyjnej, ale także tj. możliwe: 1. tylko w odniesieniu do podejrzenia określonych, oznaczonych przestępstw, także taksatywnie wyliczonych i wymaga to zgody SO. W zasadzie nie ma obowiązku inf. obywatela o tym, że jego rozmowy były rejestrowane, materiał który będzie nieużyteczny powinien być zniszczony protokolarnie, natomiast o tym, że określona osoba była podsłuchiwana w sposób poza procesowy, organ nie musi tej osoby powiadamiać, wobec tego na jaw tego rodzaju spr. wychodzą kiedy uzyskany materiał zostaje wprowadzony do procesu karnego.

4. ZABEZPIECZENIE MAJATKOWE

K.p.k. przewiduje dwa sposoby zabezpieczeń majątkowych:

1. zabezpieczenie na wniosek, związane z procesem adhezyjnym czyli cywilnym w procesie karnym, ten kto wniósł już w postęp. przyg. założył pozew może także żądać aby jego roszczenie było zabezpieczone na majątku oskarżonego.

2. zabezpieczenie majątkowe z urzędu, które chce się znacznie poszerzyć po to, żeby sprawcy odebrać korzyści z popełnionego przestępstwa. Mają temu towarzyszyć odpowiednie domniemania jeżeli będzie istniało podejrzenie, że majątek został powierzony innej osobie to ta będzie musiała wykazać źródło tego majątku (tylko przymiarki - na razie nie ustawa). Na razie zabezpieczenie może nastąpić z 2 grup powodów:

• wtedy kiedy czyn zagrożony jest karą majątkową szeroko rozumianą, a więc wtedy kiedy można orzec: grzywnę, przepadek, świadczenia pieniężne obok nałożyć obowiązek naprawienia szkody - środki majątkowe, czyn zagrożony jest taką możliwości,

• kiedy chodzi o popełnienie przestępstwa przeciwko mieniu, lub przestępstwa szkody w mieniu w tych dwóch sytuacjach może nastąpić zabezpieczenie majątków z urzędu w sposób określony w k.p.c. zabezpieczenie grożącego przepadku zachodzi poprzez zajęcie nieruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych, jak również zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości.

Sąd a w postęp. przyg Prokurator na takie postanowienie przysługuje zażalenie. Jeżeli wydał je Prok. to rozpoznaje je sąd.

Zabezpieczenie takie upada, jeżeli nie zostaną prawomocnie orzeczone grzywna, przepadek tych wszystkich wymienionych środków i gdy jednocześnie w ciągu 3 mies. nie zostanie wytoczone powództwo cywilne o takie roszczenia.

Zabezpieczenie majątkowe polega na tym, że wydaje się postanowienie, ono określa wysokość zabezpieczenia, majątek który ma podlegać zabezpieczeniu i to stanowi tytuł prawny, który ma dokonać określonego zajęcia mienia. Od tego zabezpieczenia mienia należy odróżnić drugą formę

5. ZAJĘCIE MIENIA RUCHOMEGO

Art. 295 k.p.k. w tych przypadkach, których można zabezpieczyć mienie można dokonać tymczasowego zajęcia mienia ruchomego osoby podejrzanej. Jeżeli zachodzi obawa usunięcia tego mienia. Tymczasowe zajęcie upada jeżeli w ciągu 7 dni od daty jego dokonania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu. W przeciwieństwie do zabezpieczenia odwrotną kolejność: zajęcie poprzez spisanie odpowiednich przedmiotów ruchomych z pouczeniem, że nie wolno tego zbywać - następuje zajęcie bez tytułu dopiero w ciągu 7 dni powinno być wydane postanowienie. Jeżeli nie zostanie wydane to to zajęcie mienia upada.

DZIAŁ 4 CZYNNOŚCI PROCESOWE

Przez nie rozumiemy jakiegokolwiek zachowanie uczestnika procesu, którym zamierza wywołać skutki określone k.p.k. Można mówić o czynnościach procesowych organu procesowego jak i czynności stron procesowych i ich przedstawicieli.

WAŻNOŚĆ CZYNNOŚCI

Wyodrębnić należy ważność:

∎ czynności stron procesowych i ich przedstawicieli, można mówić o nieważności tylko wtedy kiedy dokonuje się czynności niedopuszczalnej wyraźnie, albo gdy jest dana czynność dotknięta wadami oświadczenia woli, a więc przymus fizyczny, psychiczny, błąd istotny co do okoliczności.

∎ czynności organów procesowych, nie ma nieważności decyzji procesowych, została ona skreślona z k.p.k., oznacza to, że wydana decyzja procesowa, nawet dotknięta istotną wadą jest ważna. Istota nieważności orzeczeń polega na tym, że w przypadku najważniejszych, najistotniejszych uchybień przyjmowano, że takie orzeczenie jest nieważne od samego jej wydania, np. w ławie sądzącej wzięła osoba nieuprawniona w ogóle do orzekania.

Oświadczenia w procesie, które realizują określone zachowania uczestników procesu, można powiedzieć, że przez oświadczenia procesowe będziemy rozumieli uzewnętrznienie woli danego podmiotu. Jeżeli pewien zamiar zostaje uzewnętrzniony na zewnątrz to możemy powiedzieć, że mamy do czynienia z oświadczeniem procesowym. To oświadczenie procesowe może być:

◄ oświadczeniem woli, mogą być:

♠ postulatywne, jeżeli chodzi o strony,

♠ imperatywne, czyli władcze, są z reguły czynnościami organu procesowego, wyjątkowo tylko sąd wydaje postanowienie, które nie jest imperatywne, gdy zwraca się albo o przedłużenie tymczasowego aresztowania do sądu wyższego rzędu, albo zwraca się do SN sąd odwoławczy o wyjaśnienie kwestii prawnej. Z reguły są to decyzje władcze.

◄ oświadczeniem wiedzy, wchodzi w grę wtedy kiedy mamy do czynienia z pewnymi dowodowymi czynnościami jak zeznania, wyjaśnienia.

Wiąże się z czynnościami instytucja TERMINÓW PROCESOWYCH -

z pewnym czasem związanym z jakąś instytucją czy czynności możemy spotkać już w prawie karnym materialnym np. przedterminowe zwolnienie.

W prawie procesowym mogą to być:

1. TERMINY USTAWOWE

2. TERMINY USTANAWIANE PRZEZ ORGAN PROCESOWY, np. jest termin dla biegłego sporządzenia opinii.

W znaczeniu ścisłym mówimy także o ODSTĘPACH CZASU - charakteryzują się tym, że jest oznaczony początek i oznaczony koniec biegu takiego terminu.

Do tych terminów nie zaliczamy czasu stosowania tymczasowego aresztowania. Nie zaliczamy takich regulacji, które oznaczają pewien moment procesowy, np., że do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego wolno np. wnieść najpóźniej powództwo adhezyjne w tym czasie pokrzywdzony może stać się oskarżycielem posiłkowym, czyli najpóźniej do rozpoczęcia przewodu sądowego, ale to nie jest termin we właściwym znaczeniu, bo jest określony tylko punkt końcowy, a nie ma początkowego. W związku z tym o terminach procesowych w prawdziwym znaczeniu mówimy kiedy da się oznaczyć początek i koniec tego biegu.

Zaliczamy terminy:

Ad 1. terminy USTAWOWE prawa procesowego:

♣ stanowcze,

☺ZAWITE, do wnoszenia środków zaskarżenia, a inne o ile ustawa je za zawite uznaje (może polegać na stwierdzeniu, że ustawa przewiduje jakiś termin i dodaje, że termin ten jest zawity, albo czyni to w inny sposób, że w terminie zawitym takim, a takim wolno czynności dokonać) art. 122 §2 k.p.k. , oznacza także, że czynność dokonana po takim terminie jest bezskuteczna (następstwo zawitości) - art. 122 §1, (środki odwoławcze, zażalenie)

BŁĄD !!! - „terminem zawitym jest taki po którym czynność jest bezskuteczna” - niczego się nie wyjaśnia, nie jest to definicja.

PRZYWRACANIE TERMINÓW - TERMINY ZAWITE WYŁĄCZNIE !!!

Mogą one być przywrócone (terminy zawite), nawet jeżeli są zawite na skutek braku winy niezależnej danej osoby np. pokrzywdzonego do wniesienia jakiegoś środka zaskarżonego, tj. tak jakby czynność była dokonana w danym terminie.

Jeżeli nastąpiło uchybienie terminu z powodu przyczyn niezależnych od podmiotu, który był zobowiązany do dokonania danej czynności to może żądać przywrócenia terminu, tj. art. 126 k.p.k. przywrócenie terminu w zasadzie poza środkiem odwoławczym jest ostateczne. Przywrócenie podlega kontroli sądu II - inst. poza środkiem odwoławczym.

☺PREKLUZYJNE, występują rzadziej w procesie, charakteryzuje je skutek zawitości, tzn. po upływie jakiegoś terminu prekluzyjnego czynność jest bezskuteczna, czyli niedopuszczalna, ale cechą charakterystyczną, nie podlegają one przywróceniu, np. art. 328 § 2 k.p.k., postępowanie kasacyjne - kasacja wniesiona po upływie 6 mies. Od uprawomocnienia się orzeczenia nie może spowodować orzeczenia na niekorzyść oskarżonego.

☺POZOSTAŁE TERMINY STANOWCZE, tzn., że to nie będą ani prekluzyjne, ani zawite, ale to są takie terminy po których powstaje jakiś tam skutek prawny, np. termin przerwy w rozprawie wynosi 35 dni, jeżeli zostanie przekroczony ten termin to przerwa przeradza się w odroczenie,

♣ niestanowcze : jest ich najwięcej w k.p.k.

☺PORZĄDKOWE / INSTRUKCYJNE, charakteryzują się tym, że ich upływ nie powoduje skutków procesowych, dla samego biegu procesowego nie ma następstw nie zachowania takiego terminu, służą one do przyspieszenia postępowania, nadania jakiegoś biegu, są one związane z organami procesowymi, zachowanie takich terminów jest zapewnione na płaszczyźnie poza procesowej, dyscyplinarnej. Nie przywraca się tych terminów.

CZYNNOŚCI PROCESOWE c.d.

Oświadczenia imperatywne organów procesowych, mogą one przybrać postać decyzji procesowej. Decyzja jest nazwą zbiorczą, mogą one być: orzeczeniami (1) bądź zarządzeniami (2).

• orzeczeniami (1) są rozstrzygnięciami tylko sądu, mogą przybrać postać:

• wyroku

• postanowienia,

ustawa rozstrzyga w ten sposób, że jeżeli ustawa nie wymaga wyroku wystarcza postanowienia, decyzjami sądu są tylko orzeczenia w postaci wyroku lub postanowienia.

Kiedy sąd rozstrzyga wyrokiem, są dwa kryteria (różnego rzędu i obszaru:

1. tam gdzie zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia merytorycznego sporu procesu czyli o winie lub niewinności - zawsze forma wyroku (uniewinniający, skazujący, zaoczny, nakazowy, łączny, warunkowe umorzenie) - o charakterze merytorycznym.

II. Problem dotyczy orzeczeń umarzających bezwarunkowo postęp. karne, przybierają postać niekiedy wyroku a czasami postanowienia. Tym kryterium tutaj jest stan zaawansowania sprawy art. 414 k.p.k. do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego bezwarunkowo sąd orzeka postanowieniem, a po rozpoczęciu przewodu sądowego na temat tej samej okoliczności sąd orzeka wyrokiem czyli kryterium tutaj jest nie charakter merytoryczny tylko stan zaawansowania procesu.

Wyroki, najczęściej zapadają na rozprawie. Mamy do czynienia z wyrokami wydawanymi w przedmiocie procesu na posiedzeniu. Po 1 chodzi o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy art. 335 i 343 k.p.k. po 2 warunkowe umorzenie postęp. na wniosek art. 342 k.p.k. wyrok wydany w postęp. nakazowym - wyrok nakazowy wydany na posiedzeniu.

Art. 418a k.p.k. w odniesieniu do tych wyroków wydanych na posiedzeniu. Poza rozprawą wydanie wyroku, treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego okresu na okres 7 dni w sekretariacie po czym należy uwzględnić wzmiankę w protokole. Oznacz to, że na wokandzie zapadły wyroki.

Postanowienia wydaje się kiedy nie jest potrzebny wyrok. Mogą być kończące postępowanie jak i nie kończące postępowanie. Jeżeli umarza się postępowanie i jest to forma postanowienia to jest to forma kończąca, jeżeli mamy postanowienie o wyłączenie sędziego etc. to one nie kończą postęp., ale są tą drugą formą decyzji sądowej .

Najważniejsze rozstrzygnięcia w postępowaniu przyg. przybierają postać postanowienia prowadzącego dochodzenie lub prokuratora. Niekiedy takie post. nie prokuratorskie nie są decyzjami pełnymi, tzn., że wymagają one zatwierdzenia prokuratora i są decyzją pełną.

Szczególna forma orzeczenia sądowego odnosząca się do SN - uchwały SN - są rozstrzygnięciami w związku z kwestiami prawnymi, które są SN przedstawione, albo w trybie art. 441 k.p.k. przez Sąd odwoławczy, albo w trybie art. 59 i 60 ust. o SN. Jego stanowisko należy do wykładni określonych przepisów, on je przestawia, zajmuje stanowiska. Cała izba uchwala - to uchwala zasadę prawną obowiązującą.

UZASADNIENIE ORZECZEŃ (!)

1. inaczej uregulowana jest uzasadnienie wyroków, z reguły następuje na wn. który musi być złożony w terminie 7 dniowym od ogłoszenia lub od doręczenia. Z chwilą doręczenia odpisu wraz z uzasadnieniem biegnie termin 14 dniowy do wniesienia apelacji. Tylko w niektórych przypadkach kiedy należy sporządzić uzasadnienie wyroku z urzędu.

2. inaczej uregulowana jest uzasadnienie postanowień, sporządza się je wraz z uzasadnieniem. Tylko w wyjątkowo w przypadkach skomplikowanych możliwe jest odroczenie sporządzenia postanowienia, ale trzeba po sporządzeniu trzeba doręczyć całe uzasadnienie wraz z postanowieniem.

Uzasadnienie ma kluczowe znaczenie dla przekonania stron procesowych o słuszności wydanego rozstrzygnięcia, musi być ono przekonywające dla stron procesowych.

UZEWNĘTRZNIENIE ORZECZENIA ORAZ OZNAJMIENIE ORZECZENIA nie odgrywa roli kiedy wyrok zapadają na rozprawie lub na posiedzeniu z udziałem stron procesowych. Mamy do czynienia od razu z uzewnętrznieniem oraz oznajmieniem danego rozstrzygnięcia. Problem rozdzielenia ich dotyczy przede wszystkim posiedzeń, których strony nie biorą udziału. Wydany na tym posiedzeniu postanowienie jest uzewnętrznione - wychodzi spoza władztwa sądu, który wydał takie postanowienie i do tego czasu jak długo postanowienie jest w obrębie decyzyjnego tego sądu to może być ono zlikwidowane, a w to miejsce wydane inne rozstrzygniecie, mogą być zmiany wprowadzone, tak długo jak długo nie zostaje taka decyzja, postanowienie uzewnętrznione, a to uzewnętrznienie następuje poprzez przekazanie akt, łącznie z wydanym postanowieniem do sekretariatu, ale wtedy kiedy odnosi się do posiedzenia bez udziału stron. Jest ono wiążące w tym momencie, została zapadła, wydana i jest wiążąca dla stron.

Uzewnętrznienie odbywa się poprzez ogłoszenie, jak ma to miejsce na rozprawie, albo wtedy kiedy jest to posiedzenie z udziałem stron i strony są obecne, lub należy przekazać je do sekretariatu., ale jest ono tylko uzewnętrznione co nie musi oznaczać, że strony zostały, że stronom decyzja została oznajmiona. Oznajmienie może nastąpić:

• przez ogłoszenie - mamy do czynienie w tym samym momencie z uzewnętrznieniem i oznajmieniem, a są także obecne strony.

Posiedzenie w którym strony nie brały udziału to uzewnętrznienie ma znaczenie dla samego organu rozstrzygającego, że od tego momentu wydana przez ten organ decyzja jest dla niego wiążąca. Strony mogą zostać poinformowane w sekretariacie o treści takiego rozstrzygnięcia, ale ustawa także reguluje kwestię oznajmienia, poza ogłoszeniem, jeżeli na posiedzeniu zapada rozstrzygnięcie to oznajmienie następuje albo poprzez doręczenie odpisu orzeczenia, doręczenie jest obowiązkowe kiedy orzeczenie jest zaskarżalne zażaleniem, jeżeli nie jest to wystarczy powiadomienie o wydanym postanowieniu.

UZUPENIENIE ORZECZEŃ art. 420 k.p.k., przepis mówi wprost tylko o wyroku, ale w orzecznictwie rozszerza się zakres tego przepisu także na postanowienia. Istota tego uzupełnienia orzeczeń polega na tym, że w kwestiach pominiętych w orzeczeniu, np. zapomniano orzec o czymś tam dodatkowym, a powinno się o tym orzec - zaliczenie odbytego aresztu tymczasowego. W trzech kwestiach uregulowanych w tym przepisie także o zaliczeniu aresztu tymczasowego, możliwe jest postanowienie uzupełnieniem treści wyroku. Na takie postanowienie służy zażalenie.

Z wyjątkiem ! art. 420 § 2 k.p.k. w tym trybie możliwe jest modyfikowanie wyroku, w odniesieniu do nieprawidłowego aresztu tymczasowego.

Co do pierwszej kwestii, że postanowienie można uzupełnić w sferach treści wyroku, jeżeli w ogóle takiej treści nie ma w wyroku, nie wzbudza wątpliwości. Jeżeli postanowieniem można modyfikować wyrok, tj. jedyna sytuacja, może to budzić wątpliwości, ale przesądziły o tym względy praktyczne. Gdyby tak nie było trzeba by rozpatrywać to w trybie odwoławczym, byłoby to bardzo skomplikowane.

• zarządzeniami (2) - są decyzjami w sprawach, które nie wymagają wydania orzeczenia. Takie zarządzenie może wydać:

• Prezes Sądu - wyraźnie opisany w jakich kwestiach w ustawie, np. decyduje o doręczeniu aktu oskarż., wyznaczeniu rozprawy, wniesienie sprawy na posiedzenie jeżeli wymagana jest decyzja, która przekracza uprawnienia Prezesa Sądu,

• Przewodniczący składu sądzącego na rozprawie, np. wniosek dowodowy, o przeprowadzenie dowodu załatwia Przewodniczący, jeżeli druga strona temu się nie sprzeciwia.

Nie wymagają uzasadnienia z reguły. W przypadku zarządzenia wydawane przez przewodniczącego składu sądzącego, mamy do czynienia ze specyficzną kontrolą takich decyzji. Z chwilą ogłoszenia takiego zarządzenia na rozprawie strony mają możliwość do odwołania się do całego składu sądzącego. Zachodzi potrzeba wydania w tym przedmiocie postanowienia. Czyli zarządzenia przewodniczącego składu sądzącego mogą być zaskarżone poprzez odwołanie się do całego składu niezwłocznie na rozprawie.

Natomiast poza rozprawą zarządzenia wydawane przez Prezesa Sądu są takie które są zaskarżalne, ale to wynika z mocy ustawy, jak są zaskarżalne to sporządza się także uzasadnienie tych zarządzeń zaskarżalnych. Pozostałe są niezaskarżalne. Zaskarżenie może nastąpić zażaleniem. To zażalenie rozpoznaje, albo skład sądzący w danym sądzie, albo także sąd wyższego rzędu, jako sąd II inst.

TRYB WYDANIA ORZECZEŃ

Gdzie wydawane powinny być orzeczenia? Na forum. Dla wyroków najczęstszym forum jest rozprawa. W sądzie w I inst. w tych trzech kwestiach (wyżej) wyrok może być wydany na posiedzeniu.

W sądzie w I inst. mamy do czynienia z takimi wyrokami: skazujący, uniewinniający, zaoczny, nakazowy, łączny. Z tym, że nakazowy i zaoczny są jednocześnie wyrokami skazującymi.

W sądzie II inst. mamy też do czynienia wtedy kiedy zaskarżono wyrok apelacją, taka apelacja z reguły jest rozpatrywana na rozprawie, ale możliwe jest także w niektórych wyraźnie ustanowionych przypadkach wydanie wyroku na posiedzeniu. Zażalenia które są środkiem zaskarżenia postanowienia, zarządzeń są rozstrzygane na posiedzeniu.

NARADA I GŁOSOWANIE NAD WYROKIEM

Po zakończeniu przewodu sądowego i przemówieniach stron, sąd przystępuje do narady i głosowania.

NARADA ma na celu umożliwienia przedyskutowania wszystkich kwestii, których sąd ma wydać (rozstrzygnięcia - (termin szerszy, który ustawa używa w różnym zakresie pojęciowym, można powiedzieć, albo rozstrzygnięcia rozumiemy jako cel nadrzędny, jeszcze więcej jak wydanie decyzji procesowej, albo raczej używamy w znaczeniu poszczególnych, wewnętrznych rozstrzygnięć samej decyzji, np. jeżeli sąd w wyroku uniewinnienia i zawiera jeszcze, że kosztami obciąża skarb państwa (tj. drugie rozstrzygnięcie), mamy po prostu w tym wyroku dwa rozstrzygnięcia jedno o przedmiocie procesu i o kosztach procesu. Jest ich więcej np. jeżeli uznaje areszt „zalicza na poczet kary areszt etc..”)

Do każdego takiego rozstrzygnięcia odbywa się narada.

GŁOSOWANIA - nie ma zasady jednomyślności (!) tyko obowiązuje zasada WIĘKSZOŚCI, w przypadku 3 sędziów przesądza decyzja 2, w zakresie 5 to przesądza 3, albo to wynika z podliczenia głosów, ustawa przewiduje dokładnie jaka kolejność jest oddawania głosów, po to żeby bardziej doświadczony sędzia nie sugerował swoją decyzją młodszego, to się zaczyna od najmłodszego do najstarszego stażem. Natomiast po głosowaniu, w wyniku takiego głosowania zapada rozstrzygnięcie.

Niekiedy jest to sytuacja, że to rozstrzygnięcia nie można osiągnąć, bo głosy się tak rozproszą, że nie ma większości. Np. jeden sędzia głosuje 2 lata inny 3, następny 2,5roku. Jeżeli głosy się tak rozproszą, że nie da się uzyskać większości rzeczywistej wtedy wchodzą sztuczne większości określone ustawą. 1. W tym przypadku, tę większość uzyskuje się w ten sposób, że wychodzi się od najsurowszego głosu do najbardziej do niego zbliżonego, łączy się je i mamy wtedy większość, orzeka się wtedy ten drugi, nie najsurowszy.

2. Dwóch sędziów głosowało za skazaniem a jeden nie. Tutaj mamy większość 2 glosowało za skazaniem to zapada wyrok skazujący. Ten kto głosował za uniewinnieniem może nie głosować na wymiar kary, wstrzymuje się od głosu w zakresie wymiaru kary. Wtedy jego głos, mamy odwrotną sytuację, przyłącza się do głosu najkorzystniejszego dla oskarżonego.

ZDANIE ODRĘBNE

Sędzia lub sędziowie przegłosowani, czyli wtedy kiedy zapadło rozstrzygnięcie na postawie większości uzyskanych z głosów pozostałych sędziów, to ci sędziowie mogą zgłosić zdanie odrębne, ono nie obala wydanego rozstrzygnięcia większości składu sądzącego.

Może ono dotyczyć samego wyroku jak i motywów, uzasadnienia, jeżeli te motywy są nie do zaakceptowania przez któregoś z sędziów.

Zdanie odrębne nie istnieje wtedy kiedy sędzia został przegłosowany, bo sędzia przegłosowany może zgłosić zdanie odrębne, ale nie musi. Pojawi się ono kiedy podpisując albo wyrok lub uzasadnienie zaznaczy wotum separatum albo określone cyferki i z tą chwilą mamy do czynienia ze zdaniem odrębnym.

Znaczenie procesowe - jest sporządzone uzasadnienie podpisane przez skład sądzący.

Obrońca przy takiej sytuacji chętnie wnosi środek odwoławczy ponieważ nie było jednomyślności i wydaje mu się, że sytuacja skazanego jest w tym momencie lepsza i sąd odwoławczy może orzec inaczej. Przy czym ten sędzia, który zgłosił zdanie odrębne jest zobowiązany przed przekazaniem akt do sądu II inst. sporządzić uzasadnienie swego zdania odrębnego.

PRAWOMOCNOŚĆ

Rozumiemy ostateczność wydanego orzeczenia, decyzji sądu. Możemy wyodrębnić:

• prawomocność formalną rozumiemy stan w którym nie jest już możliwe zaskarżenie orzeczenia zwyczajnym środkiem odwoławczym, tego rodzaju sytuacje powstają z chwilą upływu terminu wniesienia odwołania przez skazanego, kiedy nie jest on uprawniony. W chwili kontroli odwoławczej takie orzeczenie nie może być podważone, jest ono rozstrzygnięciem ostatecznym. Może także nastąpić na skutek odmowy przyjęcia wniesionego środka odwoławczego, czy pozostawienia bez rozpoznania takiego środka, czy na skutek zakończenia toku instancji odwoławczej.

• prawomocność materialną - wiąże się ona z prawomocnością formalną, jest jej następstwem, pojawia się w tym samym momencie, a treścią tej prawomocności jest ne bis in idem (nie dwa razy o to samo), oznacza to, że wydane prawomocne rozstrzygnięcie z chwilą uzyskania prawomocności formalnej wywołuje stan osądzenia sprawy, bo z powodu raz popełnionego czynu można być sądzonym tylko raz. W związku z tym ponowne postęp. przeciwko tej samej osobie o ten sam czyn jest niedopuszczalne. (Tj. ujemna przesłanka procesowa).

2. ISTOTA NIEWAŻNOŚCI

Obowiązujący teks noweli z 2003 roku k.p.k. nie przewiduje instytucji nieważności orzeczeń.

Istota nieważności orzeczeń sprowadza się do tego, że na skutek najcięższych uchybień ustawodawca traktuje, że wydane orzeczenie jest z mocy prawa nieważne od chwili jego wydania. Wychodzi z założenia, że takie uchybienie jest nie do pogodzenia z państwem prawa i wydany w określonych bardzo wadliwych sytuacjach wyrok musi być potraktowany od samego początku jako nieważny. Takie sytuacje, przypadki są wymienione w ustawie wtedy kiedy istnieje nieważność orzeczeń i w ramach tych sytuacji wydanego orzeczenia nie uchyla się bo ono jest nieważne z mocy prawa tylko stwierdza się jego nieważność, co oznacza, że należy dalej procesować.

Np. nieważność orzeczeń zawsze było to, że jeżeli w składzie sądzącym wzięła udział osoba nie uprawniona do orzekania, nie sędzia to taki wyrok trzeba traktować jako wyrok nie ważny od samego początku.

W braku instytucji nieważności orzeczeń występuje na tle k.p.k. każde orzeczenie, wyrok jest WAŻNY. Można powiedzieć, że istnieje wyrok albo sentencja non egzintens (pozorny wyrok - wydany przez osoby nie uprawnione do wydania wyroku np. dla dowcipu) nie ma w ogóle wyroku. W świetle obowiązujących przepisów możemy przyjąć, że choćby była jedna osoba uprawniona to taki wyrok należy uznać za wadliwy, ale ważny.

Wyrok wydany przez taki skład jest nie do zaakceptowania w sytuacji państwa prawa.

NIE ŁĄCZYĆ Z NIEWAŻNOŚCIĄ CZYNNOŚCI STRON PROCESOWYCH (!!!).

Mówimy tylko o decyzja imperatywnych sądu a nie czynności stron procesowych.

DOKUMENTOWANIE CZYNNOŚCI

Podstawową formą dokumentowania czynności są PROTOKOŁY, protokół z rozprawy jak i protokoły z postęp. przyg. z poszczególnych czynności.

Jest formą dokumentowania czynności, jego treści, przebiegu, czynności, które miały miejsce.

Art. 143 § 1 k.p.k. wylicza wszystkie te czynności, których powinien być sporządzony protokół, w tych przypadkach formą dokumentowania takich czynności wymienionych tutaj taksatywnie musi być protokół. (wskazać minimum 2 takie sytuacje, nie muszą być wszystkie wymienione).

Z czynności innych nie wymienionych w tym paragrafie organ, który czynności dokonuje może zadecydować, że należy sporządzić z tej czynności protokół, jak gdyby fakultatywy protokół, albo poprzestać na sporządzeniu notatki urzędowej - nie będzie prot., a formą dokumentowania będzie notatka urzędowa. PAMIĘTAĆ (!) art. 174 k.p.k., że notatka urzędowa nie może zastępować zeznań ani wyjaśnień, organ, który zdecyduje się na poprzestanie na notatce, a nie na sporządzeniu protokołu jako formy dokumentowania czynności musi liczyć się z pozostałymi przepisami, może się okazać ze taka notatka nie będzie mogła być odczytana i zaliczona w poczet dowodów w sprawie.

Nowoczesne formy:

• obok protokołu z czynności może być SCENOGRAM sporządzony, który musi być przełożony ze znaków na to co jest czytelne dla każdego, kto umie czytać,

• ZAPIS DŹWIĘKU I OBRAZU- przebieg czynności protokołowanej może być utrwalony także za pomocą urządzeń rejestrującej obraz i dźwięk, należy przy tym strony pouczyć, że czynność będzie w ten sposób utrwalana. Te zapisy podlegają przełożeniu na formę pisemną i dołączone do protokołu. Forma najbardziej oddająca treść poszczególnych czynności.

Art. 156 k.p.k. w zakresie dostępu do akt sprawy, jest on dla wszystkich możliwy, chodzi o strony po wniesieniu aktu oskarżenia - postęp. sądowe, w postęp. przyg. - o udostępnieniu akt decyduje prowadzący to postęp. organ dochodzenia czy też prokurator prowadzący śledztwo. Wynika to z tego, że ta faza postęp. jest częściowo także tajne i nie jest tak, że strona w każdym czasie może zajrzeć do akt, potrzebna jest zgoda. Odmowa jest łatwa, decyduje o tym ustawa: chodzi o kwestię tego czy mają pozostawać w tajemnicy do jakiegoś czasu pewne okoliczności, organ kierując się dobrem śledztwa może odmówić zapoznania się z materiałami, musi otworzyć kiedy ma nastąpić zakończenie postęp. przyg. przed zamknięciem strona można żądać zapoznania się z materiałami postęp. przyg. Jest o tym poinformowana.

ORZEKANIE W PRZEDMIOCIE ROSZCZEŃ CYWILNYCH WYNIKAJĄCYCH Z POPEŁNIONEGO PRZESTĘPSTWA W PROCESIE KARNY.

Ustawodawca przewiduje cały szereg regulacji i pewne instytucje, które mają na celu albo pozbawienie sprawcy korzyści jakie odniósł z popełnionego przestępstwa albo wyrównał szkodę którą spowodował popełnionym przestępstwem. Do tego celu służą 3 instytucje:

1. powództwo adhezyje czyli powództwo cywilne w procesie karnym, art. 62 i nast. k.p.k.

2. zasądzenie odszkodowania z urzędu, art. 415 § 4 k.p.k.,

3. obowiązku naprawienia szkody.

AD. 1 POWÓDZTWO ADHEZYJNE

Jest w postępowaniu przydatkowym, kiedy obok głównego przedmiotu procesu jakim jest odpowiedzialność za popełnione przestępstwo, rozstrzyga się roszczenie cywilne, które wynika z tego samego przestępstwa. Ustawodawca wychodzi z założenia, że przy okazji zebrania całego materiału dowodowego jest okazja żeby orzec jednocześnie o odpowiedzialności karnej oraz cywilnej, bez potrzeby prowadzenia dodatkowego postępowania w postęp. cywilnym. Warunkiem dla takiego żądania takiego odszkodowania przez powództwo cywilne poprzez proces adhezyjny jest:

• roszczenie wynikało bezpośrednio z przestępstwa, z wyjątkiem ubezpieczycieli,

• miało charakter roszczenia majątkowego.

Postępowanie w przedmiocie powództwa cywilnego, czyli proces adhezyjny nie jest zawiązany, nie jest to postęp. wszczęte, z chwilą zgłoszenia takiego roszczenia lecz dopiero po przyjęciu przez sąd powództwa cywilnego. Skargą zasadniczą z powództwa adhezyjnego jest pozew, który może być wniesiony w postęp. przyg. z odpowiednimi skutkami, które są wyliczone w podręczniku w 3 punktach. Od daty złożenia takiego pozwu, jeżeli następnie powództwo zostanie przyjęte negatywną decyzją co do wszczęcia postęp. w tym przedmiocie jest odmowa przyjęcia powództwa cywilnego. Taka odmowa ma miejsce w przypadkach przewidzianych art. 65 k.p.k. (należy wskazać jeden wariant takiej sytuacji !). Legitymowanym do złożenia takie pozwu jest pokrzywdzony, a także na zasadzie wyjątku zakład ubezpieczeń, który pokrył szkodę albo jest do tego zobowiązany. Ten kto złożył pozew i został przyjęty nazywa się powodem, ten przeciwko komu jest kierowany pozew - pozwany, tylko oskarżony może być pozwanym.

W przedmiocie jeżeli zostało przyjęte i podlega rozpoznaniu to możliwe są w tym przedmiocie rozstrzygnięcia o:

• charakterze merytorycznym, możemy zapaść rozstrzygnięcie tylko w razie skazania oskarżonego, może się przedstawiać jako:

• zasądzenie roszczenia - pozytywna decyzja,

• oddalenie roszczenia,

• częściowe zasadzenie i częściowe oddalenie,

• charakterze formalnym, pozostawienie powództwa cywilnego bez rozpoznania, dlatego, że oznacza ono odmowę merytorycznego rozpoznania sprawy, taka odmowa ma miejsce wtedy kiedy:

• należało odmówić przyjęcia powództwa adhezyjnego art. 65 k.p.k.,

• zebrany materiał dowodowy nie jest wystarczający do rozstrzygnięcia w przedmiocie powództwa cywilnego, chodzi o to aby rozpoznawanie tego powództwa nie spowalniało nadmiernie procesu karnego w zakresie przedmiotu odpowiedzialności karnej,

Powoduje w gruncie rzeczy to, że powództwo cywilne w procesie karnym jest niesłychanie rzadkie. Karniści tego nie lubią i pozostawiają takie powództwo najczęściej bez rozpoznania.

AD. 2 ZASĄDZENIE ODSZKODOWANIA Z URZĘDU (podręcznik!)

Jest ono uregulowane w przepisie 415§ 4 k.p.k.

Przyjęto możliwość wtedy kiedy sąd rozpoznaje rozprawę karną to może także bez pozwu, czyli bez wniosku i żądania zasądzić odszkodowanie na poczet pokrzywdzonego, chyba, że w konkretnej sytuacji ustawa tego zabrania. To oznacza, że rozstrzygnięcie, jeżeli się uprawomocni wydaje się nakaz egzekwowania z tym, że gdyby okazało się, że będzie zachodziła różnica między zasądzonym odszkodowaniem a kwotą roszczenia zawsze może pokrzywdzona osoba dochodzić w drodze procesu cywilnego.

AD. 3 OBOWIĄZEK NAPRAWIENIA SZKODY

W gruncie rzeczy jest instytucją uregulowaną w k.k., w wypadku warunkowego zawieszenia kary czy warunkowego umorzenia postęp, można zobowiązać oskarżonego do naprawienia szkody i ten obowiązek ma charakter probacyjny, jest powiązany z okresem próby na którym może być ustalony zarówno w przypadku warunkowego zawieszenia kary i warunkowego umorzenia postęp. karnego.

Ten obowiązek może być także traktowany jako samodzielny środek karny orzekany na wniosek na podstawie art. 46 k.k., pewnym doregulowaniem uzupełniającym jest art. 49 lit. A k.p.k. Jeżeli nie wytoczono powództwa cywilnego pokrzywdzony a także prokurator może aż do pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej może złożyć wniosek (art. 46 k.k.). W przypadku oznaczonych w tym art. K.k. w razie wyrządzenia szkody może orzec obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości lub w części, gdyby to uregulowanie było rozszerzone bez określenia konkretnych kategorii przestępstw za które może być orzeczone, to w gruncie rzeczy mogło by być najłatwiejszy sposób uzyskania naprawienia szkody przez pokrzywdzonego.

TOK POSTĘPOWANIA

(podręcznik !!!): stadia procesowe-jak się dzielą,

wzbogacenie i zubożenie toku procesu,

unicestwienie procesu/ obumarcie procesu, kiedy nie dochodzi z jakiś określonych powodów do wydania orzeczenia merytorycznego w przedmiocie winy lub niewinności. Chodzi głownie o BEZWARUNKOWE UMORZENIE PROCESU karnego. Chodzi o taką sytuację, kiedy proces karny się już toczy, został wszczęty i się odbywa, z chwilą umorzenia bezwarunkowego proces przestaje istnieć .Przyczynami bezwarunkowego umorzenia postęp. karnego mogą być;

• przeszkody procesowe, to tyle co brak przesłanki pozytywnej,

• ujawnienie się przesłanki negatywnej z mocy art. 17 k.p.k. w takich sytuacjach postęp. nie wszczyna się a wszczęte podlega umorzeniu.

Przesłanki (!)

Przyczynami bezwarunkowego umorzenia postęp. mamy także do czynienia w postęp. przyg.

W fazie in rem będzie niewykrycie sprawcy, jeżeli uczyniono wszystko i nie dało się wykryć sprawcy przestępstwa, to tylko mamy umorzenie od razu.

W fazie in personam, ściganie imienne, umorzenie następuje wtedy kiedy brak jest wystarczającego materiału dowodowego do tego, aby określoną osobę postawić w stan oskarżenia.

Specyficzne instytucje powiązane z umorzeniem postęp. karnego:

• absorpcyjne umorzenie postęp. karnego określone w art. 11 k.p.k., jeżeli toczy się postęp. o przestępstwo zagrożone karą pozbawiania wolności do 5 lat, a jednocześnie oskarżony został już skazany prawomocnym orzeczeniem na surowszą karę to wówczas gdy temu się nie sprzeciwi także interes pokrzywdzonego można postępowanie umorzyć kiedy orzeczenie wobec oskarżonego kary w tej sytuacji byłoby nie celowe. Jeżeli taka kara nie została jeszcze orzeczona, ale toczy się postęp. to takie przestępstwo zagrożone karą surowszą, można postęp. dot. Kary pozbawienia wolności zagrożone do 5 lat zawiesić i poczekać na orzeczenie tej kary surowszej w tym drugim procesie. Potem może się okazać, że wyrok orzekający tą surowszą karę został uchylony w ramach np. kasacji to wówczas postęp. co do tego 2 czynu nastąpiło absorpcyjne umorzenie może zostać wznowione (dot. To umorzonego procesu zagrożonego pozbawieniem do 5 lat).

• gdy chodzi o świadka koronnego, jeżeli podejrzany uzyskał decyzją sądu pozycję świadka koronnego, bo zobowiązała się do ujawnienia wszystkich czynów i okoliczności określonej działalności przestępstwa zorganizowanego, a następnie przed sądem wszystkie te okoliczności zgodnie z tym do czego się zobowiązał ujawnił i doprowadziło to do złapania i skazania określonego związku przestępczego czy zbiorowego działania określonej grupy, to uzyskuje nagrodę w postaci uchylenia karalności swego czynu i dotąd zawieszone w stosunku do niego postęp. ulega umorzeniu.

Art. 324 k.p.k. je żeli sprawca dopuścił się czynu w stanie niepoczytalności kiedy istniał także podstawy do zastosowania .środka zabezpieczającego to wtedy prokurator nie może umorzyć śledztwa lub dochodzenia. W takim wypadku musi zwrócić się z wnioskiem do sądu o umorzenie postęp. i zastosowanie środka zabezpieczającego. Może orzekać jedynie sąd o takim środku.

Jeżeli sąd na rozprawie albo art. 354 k.p.k. na posiedzeniu doszedł do wniosku, że nie ma podstaw do zastosowania środka zabezpieczającego to wtedy nie umarza postęp., a w tym celu akta zwraca prokuratorowi - reguluje art. 324 § 2 k.p.k. Mechanizm działania - zwrócić uwagę.

Art. 323 § 3 k.p.k. mamy do czynienia z sytuacja, kiedy z powodu częściowej albo całkowitej niepoczytalności, gdy istnieją odpowiednie podstawy w art. 99 ora 100 k.k. prokurator umarza postęp. i po prawomocnym umorzeniu tego postęp. występuje do sądu z wnioskiem o orzeczenie przepadku tytułem środka zabezpieczającego.

Orzekając o umorzeniu organ orzekający , sąd (przypomnieć !)- postęp. przyg. zgodnie z art. 306 k.p.k. pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie a takie postanowienie do sądu, możliwe jest wniesienie skargi subsydiarnej, tzn. pokrzywdzony wnosi do sądu zażalenie następuje kontrola wydanego postanowienia przez prokuratora, później prokuratora nadrzędnego, później sąd dopiero. Legalność takiej decyzji o umorzeniu jest oceniana nie w pionie prokuratorskim tylko w pionie niezawisłego sądu, kiedy sąd ma dwie możliwości: albo utrzyma w mocy postanowienie, (sprawa się kończy, bo zostało poddane kontroli niezawisłego sądu i stwierdza on , że jest prawidłowe i jest koniec); natomiast jeżeli sąd dojdzie do wniosku, że są wady w prowadzonym postępowaniu nie wyczerpano wszystkich możliwości dowodowych etc., uchyli takie postanowienie i przekaże prokuratorowi do dalszego prowadzenia, jeżeli prokurator ponownie umorzy takie postęp. to, to poza zażaleniem do prokuratora nadrzędnego, otwiera pokrzywdzonemu możliwość wniesienia jego skargi w sprawie ścigania przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego i tj. skarga subsydiarna.

Wada: polega na tym, że zażalenie rozpoznaje sąd równorzędny.

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

Zaliczamy do grupy instytucji, które wstrzymują bieg procesu karnego.

Przewidziana w art. 22 k.p.k. w przypadku długotrwałej przeszkody uniemożliwiająca prowadzenie postęp. obojętnie czy przyg., czy sądowego, zwłaszcza wtedy, kiedy oskarżonego nie można ująć, albo nie może on brać udziału w postęp. z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby postępowanie zawiesza się na czas tej przeszkody. Tzn., że postęp. dalej istnieje, ale popada jak gdyby w stan bezruchu, czynności nie cierpiące zwłoki, które prowadzą do utraty przedmiotów, takie czynności mogą być przeprowadzone. Poza art. 22 k.p.k. także istnieją przypadki zawieszenia postęp. np. dot. to świadka koronnego po uzyskaniu przez niego świadka, ulega zawieszeniu.

Taki stan może trwać przez dłuższy okres czasu. Jeżeli stan powodujący zawieszenie postęp. ustanie postęp. polega podjęciu i toczy się w dalszym ciągu.

POSTĘPOWANIE GŁÓWNE - podręcznik !!!

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

ŚRODKI ZASKAŻENIA (W TYM ŚRODKI ODWOŁAWCZE)

Służą do kontroli wydanych decyzji procesowych, albo ta kontrola zostaje wywołana i spowodowana przez organ wyższej instancji, lub samo wniesienie środka powoduje, że orzeczenie traci moc prawną.

Do środków zaskarżenia wywołujących utratę mocy prawnej orzeczenia zaliczamy:

1. środki odwoławcze (cechy 1., 2., 3.);

• zwyczajne: apelacja(od wyroku wydanych w I - inst.), zażalenie(od postanowień, zarządzeń, czynności, bezczynności organu procesowego),nie mają cechy prawomocności,

• nadzwyczajne: (prawomocne orzeczenia), kasacja, wn. o wznowienie postęp.,

2. sprzeciwy (cechy: 4.),

quazi sprzeciwy,

3. odwołanie od zarządzenia przewodniczącego składu sądzącego do sądu, rozstrzyga na rozprawie skład sądzący wydając postanowienie,

4. wniosek o stwierdzenie nieważności na podstawie ust. z 1991 r. w stosunku do skazań za działalność na rzecz niepodległego bytu PL , ma znaczenie historyczne tylko.

Ad. 2 SPRZECIWY I QUAZI (podobne) SPRZECIWY

SPRZECIW jest środkiem zaskarżenia wyrażającym jak gdyby brak zgody na wydane rozstrzygnięcie. Ten środek tak ustawa w konkretnym przypadku mówi, że może być wniesiony sprzeciw na taką a taka decyzję. Cechą charakterystyczna jest to, że działa w sposób kasatoryjny tzn., że wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy prawnej orzeczenia nim zaskarżonego. Z takim sprzeciwem mamy do czynienia w odniesieniu do wyroku nakazowego, art. 506 § 3 k.p.k.

Sprzeciw od wyroku zaocznego, (art. 479 k.p.k.) może być wydany w postęp. uproszczonym, kiedy na rozprawę nie stawi się ani oskarżony ani jego obrońca i z swego niestawiennictwa nie usprawiedliwią art. 482 k.p.k. Wyrok zaoczny doręcza się oskarżonemu, w terminie 7 dni od dostarczenia może wnieść sprzeciw, tutaj oskarżony musi usprawiedliwić swoją nieobecność na rozprawie. Z reguły sprzeciw nie musi zawierać jakiś określonych twierdzeń, w tym sprzeciwie (dot. wyroku zaocznego) jednak oskarżony musi usprawiedliwić tą swoją nieobecność. Taki sprzeciw jest badany pod kątem tego usprawiedliwienia przez oskarżonego jest przekonywające czy też nie, jeżeli jest nieprzekonywające sąd nie uwzględnia sprzeciwu - wyrok jest prawomocny (chyba, że złożono sprzeciw i wn. o sporządzenie uzasadnienia - wówczas musi być uzasadnienie sporządzone i odpis wyroku doręczony i ona może złożyć apelację) . Jeżeli jest przekonywające to wyznacza nową rozprawę, jeżeli na tą nowa rozprawę stawi się oskarżony dopiero wówczas wyrok traci moc prawną.

Może także złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, jednocześnie ze swoim sprzeciwem, na wypadek gdyby jego sprzeciw nie został uwzględniony. !!!

Kolejność składania sprzeciwu od wyroku zaocznego !!!

ŚRODKI ZASKARŻENIA to są wszystkie te czynności, które mają na celu albo kontrolę wydanych decyzji, albo po prostu ich wniesienie powoduje zlikwidowanie, unieważnienie danej decyzji. Np. wniesienie sprzeciwu

CECHY ŚRODKÓW ZASKARŻENIA:

1. Skargowość - tzn., że kontrola albo unicestwienie wydanej decyzji może strona uzyskać poprzez wniesienie odpowiedniego środka zaskarżenia, czyli dokonanie czynności zaskarżenia,

WYJĄTEK !!! kiedy kontrola odbywa się bez takiego zaskarżenia - art. 542 § 3 k.p.k., kiedy postępowanie wznawia się z urzędu to bez potrzeby wniesienia skargi,

2. Suspensywność - tzn., że wniesienie określonego środka, strona ma prawo, możliwość wniesienia określonego środka, nie musi tego uczynić, ale jeżeli chce spowodować albo kontrolę, albo unicestwienie danej decyzji, może to uczynić tylko i wyłącznie za pomocą skargi i wniesienia odpowiedniego środka zaskarżenia, skutkiem takie wniesienia środka zaskarżenia jest to co nazywamy suspensywnością, taki środek obok cechy skargowości ma charakter suspensywny, ten charakter suspensywny ma dwojakiego rodzaju następstwa: Innymi słowy zaskarżenie powoduje: następstwo w zakresie prawomocności i wykonalności.

• w zakresie prawomocności, z istoty prawomocności formalnej wynika, że zaskarżenie decyzji powstrzymuje jej prawomocność.

WYJĄTEK !!! nadzwyczajne środki zaskarżenia.

Kiedy środek odwoławczy przysługuje od prawomocnego orzeczenia, to następstwo w postaci powstrzymania prawomocności ma charakter bezwzględny

• w zakresie wykonalności określonej decyzji poprzez jej zaskarżenie. Powstrzymuje wykonalność, zaskarżenie, ale powstrzymanie ma charakter: bezwzględny albo względny w zależności od rodzaju środka zaskarżenia. Apelacja - zwyczajny środek odwoławczy, bezwzględny dlatego, że wyrok, może być wykonany jeżeli jest tylko prawomocny, oznacza to, że jeżeli nie jest prawomocny, bo go właśnie zaskarżono i to powstrzymuje jego wykonalność. Postanowienia są zaskarżane zażaleniem, w odniesieniu do nich, możemy mówić o względnej suspensywności, dlatego, że w przeciwieństwie do wyroków wykonanie postanowień odbywa się od czasu jego wydania, do tego nie jest potrzebna cecha prawomocności takiego postanowienia, zaskarżenie nie powstrzymuje od razu wykonalności, one po prostu od razu podlegają wykonalności, ale w wyniku wniesienia zażalenia zarówno organ I i II - instancji może wstrzymać wykonanie postanowienia.

3. cecha dewolutywności - polega na tym, że ta cecha środków odwoławczych skutkuje tym, że wniesienie takiego środka powoduje dokonanie kontroli przez sąd instancyjnie przełożony - wyższego rzędu. Dewolutywność polega na tym, że wniesienie środka odwoławczego powoduje, że musi być on rozpoznany przez sąd wyższego rzędu. Skrótowo mówiąc przesunięcie sprawy określonego zbadania do instancji wyższej. Jest ona:

• bezwzględna, kiedy zawsze wniesienie przez stronę środka odwoławczego powoduje skierowanie spr. do instancji wyższej.

• Względna, jeżeli w jakiś warunkach określonych ustawą możliwe jest załatwienie takiego środka przez tę instancję, która wydała decyzję. Gdy chodzi o zażalenie, wniesienie go to w postęp. sądowym albo na postanowienie sądu w przypadkach przewidzianych w ustawie, albo na zarządzenie prezesa sądu to organ pierwszej instancji do którego wniosek złożono musi ten środek uwzględnić bez potrzeby przekazania spr. instancji wyższej i w związku z tym względny jest ten środek, że jeżeli nie zostanie uwzględniony przez organ I - inst. to wtedy musi przekazać taką spr. sądowi II - inst. i tutaj odpowiednie uregulowanie art. 463 k.p.k.

dewolutywność spłaszczona - ustawodawca dla przyspieszenia postęp. przewiduje regulację której nie wymagają przekazania instancji wyższej tylko załatwienie takiego zażalenia tylko rozpatrzenie go na tym samym poziomie tego sądu - wyjątkowe regulacje, kiedy zażalenie rozpoznaje ten sam sąd, który wydał postanowienie ale w innym składzie imiennym. To rozpoznanie wydaje się jednak wątpliwe bardzo.

4. charakter kasacyjny - oznacza to, że wniesienie sprzeciwu ma ten skutek, że określona decyzja procesowa, która podlega zaskarżeniu sprzeciwem traci moc prawną z chwilą zaskarżenia z chwilą innego momentu określonego w ustawie. Sąd nie bada słuszności takie sprzeciwu, nie trzeba przytaczać jakiegoś uchybienia których się organ dopuścił. Ustawodawca wychodzi z założenia, że strona może wyrazić niezadowolenie z wydanego rozstrzygnięcia poprzez złożenie sprzeciwu, jak nie ma jej zgody na takie rozstrzygnięcie to jak złoży sprzeciw to daje temu wyraz, to powoduje, że takie orzeczenie traci moc prawną. (wyrok nakazowy j/w - str. 59)

ŚRODKI ODWOŁAWCZE

Gdy chodzi o orzeczenia sądowe (wyroki, postanowienia).

Postanowienia, które podlegają uzasadnieniu to są uzasadniane jednocześnie w wydaniem postanowienia, tylko wyjątkowo uzasadnienie może być sporządzone później ze względu na zawiłość sprawę, ale i tak musi być doręczone stronie.

Wyroki wydane w sądzie I - inst. Z zasady nie są uzasadniane z urzędu, sąd ogłaszając wyrok przytacza tylko ustne motywy wydanego rozstrzygnięcia. Po to żeby móc zaskarżyć wyrok strony muszą złożyć wn. o sporządzenie uzasadn. i to w terminie zawitym 7 dni. Sąd uzasadniając wyrok stronom które złożyły ten wn. doręcza odpis wyroku wraz z uzasadnieniem. Od tej chwili biegnie zawity termin 14 dniowy do wniesienia apelacji. Niekiedy wyrok podlega, jeżeli wynika z przepisu, uzasadnienia z urzędu. P. sytuacja kiedy zgłoszono zdanie odrębne, w zakresie warunków zaskarżenia przez strony niczego nie zmienia i tak w terminie 7 dni musi być złożony wn. o sporządzenie uzasadnienia i doręczenia go. Ten termin 7 dniowy albo liczy się od ogłoszenia wyroku, niekiedy od doręczenia wyroku (np. zaocznego).

Postanowienia termin biegnie albo od ogłoszenia takiego postanowienia, na rozprawie z udziałem stron, albo od doręczenia odpisu takiego postanowienia.

Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni.

Generalna reguła dotycząca wniesienia środków odwoławczych:

• muszą być sporządzone na piśmie, reguła pisemności tej czynności,

• wnosi się do tego organu, który wydał decyzję, którą strona zaskarża, w postęp. sądowym jak i przyg., w postęp. odwoławczym można wyodrębnić dwie fazy: zaczyna się od wniesienia środka odwoławczego i kończy się przekazaniem sprawy po rozpoznaniu odpowiedniego środka sądowi I - inst. To postępowanie dzielimy na dwie części ad quo i ad quem. (fazy w zakresie apelacji i zażalenia!!!).

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE - działy w k.p.k.

Przepisy ogólne mają zastosowanie do obu środków odwoławczych: apelacji i zażalenia jeżeli przepisy w odniesieniu do apelacji i zażalenia nie przewidują innej regulacji. Ewentualne uzasadnienie prawne do tego postęp. może nastąpić albo w rozdziale o apelacji lub o zażaleniu, a jak nie to przepisy ogólne. W tym rozdziale są nazwy o charakterze syntetyczym, które nie mają swoje imiennego odpowiednika, nie występują one imiennie.

W związku z tym środek odwoławczy taka nazwa, przypis 425, imiennego czegoś takiego nie ma, może on przybrać postać tylko apelacji lub zaskarżenia, jest to tylko nazwa zbiorcza.

Sąd odwoławczy, także nazwa zbiorcza, obejmuje się każdy sąd powszechny i wojskowy, który jest uprawniony i zobowiązany do rozpoznania środków odwoławczych. Jest nim:

▫ SA, przepisy o sądzie odwoławczym,

▫ SO jako sąd II - inst.,

▫ może być SR - w tych przypadkach kiedy rozpoznaje zażalenia na postan. Prok. np. kiedy postanawia zastosować środek zapobiegawczy (oprócz aresztu !!!).

Dopuszczalność środka odwoławczego (podręcznik !!!)

Wyroki jakie wydaje sąd I - inst. (rodzaje - podręcznik !!!) podlegają zaskarżeniu apelacja (poza wyrokiem nakazowym !!! może być zaskarżony sprzeciwem ).

Postanowienia - nie wszystkie postan. Są zaskarżalne, w czasie trwania postęp. w myśl art. 447 § 3 k.p.k. zażalenie jest dopuszczalne, tylko w sytuacjach przewidzianych w art. 459 k.p.k. a więc na postanowienia, które dotyczą rozstrzygnięć środka zapobiegawczego.

Gravamet oznacza uciążliwość, tzn., że strona generalnie uprawniona do wniesienia środka odwoławczego może z tego prawa w konkretnej sytuacji skorzystać tylko wtedy kiedy wydane rozstrzygnięcie jest dla niej niekorzystne, jeżeli szkodzi jego interesom - art. 425 § 3 k.p.k. - oznacza to, że najkorzystniejsze dla tego podmiotu rozstrzygnięcie, korzystniejszego już nie może uzyskać, to pomimo tego, że jest generalnie do tego uprawniony, do zaskarżenia to wobec braku uciążliwości nie jest legitymowany do zaskarżenia, np. wyrok uniewinniający i kwestia zaskarżenia takiego wyroku przez oskarżonego. W zasadzie takiego wyroku oskarżony zaskarżyć nie może, chyba, że albo zawiera jakieś rozstrzygnięcie niekorzystne.

WYMOGI FORMALNE SKARGI ODWOŁAWCZEJ:

• na piśmie,

• musi zawierać określone żądanie, czego domaga się skarżący, kiedy pochodzi od odpowiednich podmiotów zawodowo przygotowanych do działania w procesie: oskarżyciel publiczny, pełnomocnik, obrońca to powinna zawierać wskazanie zarzutów oraz ich uzasadnienie - art. 427 § 2 k.p.k.

ZARZUTY - stwierdzenia skarżącego o uchybienia,

Art. 434 § 1 zd. 2 k.p.k. - zakaz pogarszania sytuacji oskarżonego. Bezwzględne przyczyny odwoławcze.

COFNIĘCIE ŚRODKA ODWOŁAWCZEGO

Środek odwoławczy wniesiony może być cofnięty, na różnym etapie postęp., do czasu rozstrzygnięcia przez sąd II - inst. może go cofnąć osoba, która go wniosła.

Wniesiony na korzyść oskarżonego ze zrozumiałych powodów może być cofnięty tylko za zgoda oskarżonego. Oskarżony może także cofnąć wniesiony na jego korzyść środek odwoławczy , ale nie dotyczy to środka wniesionego przez oskarżyciela publicznego, i syt. art. 79 k.p.k. cofnięty środek pozostawia się bez rozpoznania, bezosobowo, może to zrobić tylko sąd odwoławczy, cofnięcie jest bezskuteczne jeżeli wystąpią okoliczności wymienione w art. 439 i 440 k.p.k.

ZAKRES ZASKARŻENIA

Art. 425 § 2 k.p.k. uzupełnione art. 447 k.p.k. zakres zaskarżenia to jest to, w jakiej części wydane orzeczenie zostanie zaskarżone, czyli czego dotyczy dany środek odwoławczy, który może być skierowany przeciwko całemu orzeczeniu lub jego poszczególnych części (zależy to od skarżącego). Może dotyczyć winy albo tylko kary, bo skarżący będzie dążył do zawieszenia warunkowego orzeczonej kary pozbawienia wolności.

W art. 447 k.p.k. mamy do czynienia z rozszerzonym zakresem zaskarżenia w instancji apelacyjnej. Dotyczy dwóch sytuacji: przyjmuje, że jeżeli zaskarżono wyrok co do winy - to należy uważać, że jest zaskarżony w całości, jeżeli jest zaskarżony co do jakiegokolwiek rozstrzygnięcia w zakresie kary to należy uważać, że jest zaskarżony w całości co do orzeczenia o karze.

PRZYCZYNY ODOWŁAWCZE

Z jakich powodów sąd bada sprawę, pod jakim kątem widzenia sąd ją bada, ten kto wnosi środek odwoławczy także określa czym sąd ma się zajmować. Można mówić o przyczynach odwoławczych jako o grupach uchybień, których dopuścił się sąd I - inst. Przyczyny mogą być:

• względne, brane pod uwagę w ramach zakresu zaskarżenia i podniesionych zarzutów mogą dotyczyć trzech grup uchybień, reguluje art. 438 k.p.k.:

• obraza przepisów prawa materialnego (podręcznik !), mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, może skutkować uchybieniem lub zmianą,

• obraza prawa procesowego, tylko o tyle o ile mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, chodzi o potencjalną możliwość wpływu, tzn., że nie każde naruszenie prawa procesowego może skutkować uchybieniem lub zmianą,

• błędy w ustaleniach faktycznych będących podstawą wydanego orzeczenia, jeżeli mogły mieć wpływ na treść orzeczenia,

• kara, ale tylko rażącej niewspółmierności jej, niezastosowanie/zastosowanie środka zabezpieczającego lub innego środka.

• bezwzględne, są to takie uchybienia, które sąd odwoławczy musi brać pod uwagę niezależnie od zakresu zaskarżenia i podniesionych zarzutów, oznacza to, że poza zakres zaskarżenia i podniesione zarzutu sąd wykracza poza nie należących do kategorii odwoławczych, to musi brać je pod uwagę. Są tutaj trzy grupy sytuacji: do bezwzględnych przyczyn odwoławczych należą:

• bezwzględne przyczyny uchylenia orzeczenia, które są określone w art. 439 k.p.k., zawierają najpoważniejsze, najbardziej idące uchybienia prawa procesowego, w wypadku zauważenia takiej bezwzględnej przyczyny uchybienia orzeczenia zawsze musi powodować to konieczność uchylenia, wymienione są one wyczerpująco (taksatywnie). Ustawodawca nie przewiduje zróżnicowania. (podręcznik !!!)

(pkt. 1 i 2 oraz 10 art. 439 k.p.k. - osobne pyt. na egz. - !)

są dwie możliwości jakie sąd może wydać uchylając takie postanowienie:

przekazuje do ponownego rozpoznania.

• rażąca niesprawiedliwość orzeczenia, art. 440 k.p.k., wg orzecznictwa SN mogą taką rażącą niesprawiedliwość orzeczenia mogą powodować przyczyny wymienione w art. 438 k.p.k., w takiej sytuacji możliwe są 2 rozstrzygnięcia:

* sąd zmienia na korzyść oskarżonego,

* uchyla i przekazuje do ponownego rozpoznania.

• poprawienie błędnej kwalifikacji czynu, art. 455 k.p.k., poza zakresem podniesionych zarzutów, możliwe tylko wtedy kiedy nie zmienia się ustalonych podstaw faktycznych. Na niekorzyść poprawienie błędnej kwalifikacji jest możliwe jak wniesiono środek na niekorzyść. W związku z tym, należy pamiętać, że w postęp. apelacyjnym jeżeli nie ma odrębnej regulacji, to nie ma zastosowania rat 458 k.p.k. - oznacza to, że w granicach środka odwoławczego możliwa jest zmiana kwalifikacja czynu na zasadach, które obowiązują w sądzie I - inst. - (jeżeli taka zmiana się pojawi strony muszą być o tym powiadomione o tym, wydaje się stosowne postanowienie.).

KIERUNEK ŚRODKA ODWOŁAWCZEGO

W zasadzie nie ma neutralnego środka odwoławczego, skarżący zawsze powinien odnieść się do sytuacji oskarżonego przewidzianej w orzeczeniu, które chce zaskarżyć. Jeżeli swoim środkiem odwoławczym zmierza do polepszenia sytuacji sytuacji oskarżonego w porównaniu do tej która została orzeczona w sądzie I - inst. - środek odwoławczy wniesiony na korzyść.

Jeżeli zmierza do sytuacji odwrotnej, zwłaszcza do surowszego ukarania oskarżonego - środek odwoławczy wniesiony na nie korzyść. W zasadzie nie ma neutralnego środka, który by nie zmierzał albo do polepszenia albo do pogorszenia sytuacji oskarż.

Aby stwierdzić czy środek został wniesiony na korzyść lub nie należy odnieść się do

• treści tego środka ( ! zawsze na to patrzymy- dotyczy to TYLKO oskarżyciela publicznego, art. 425 § 4 k.p.k. - może wnieść na korzyść lub niekorzyść oskarżonego,

• podmiotowości osoby, która ten środek wnosi, kto go wnosi.

Pochodzący od oskarżyciela posiłkowego, prywatnego, cywilnego, pokrzywdzonego w pewnych warunkach = środek na niekorzyść, nie są one uprawnione do tego aby wnieść środek na korzyść. Wnosi obrońca lub sam oskarżony = na korzyść, nie mogą oni wieś środek na nie korzyść.

Kierunek wniesionego środka odwoławczego ma swoje konsekwencje procesowe.

Art. 434 § 1 k.p.k. ustala regułę wedle której orzekanie w inst. odwoławczej jest możliwe na niekorzyść oskarż. gdy wniesiony został środek odwoławczy na niekorzyść i tylko w granicach zaskarżenia.

Jeżeli wniesiono tylko wyłącznie środek odwoławczy na korzyść oskarżonego, to orzekanie na niekorzyść jest wykluczone - stan zakazu reformationis impejus. Dzieli się na:

- bezpośredni, wynika z art. 344 §1 k.p.k., odnosi się do sądu odwoławczego

- pośredni, art. 440 k.p.k., ponownie sprawę rozpoznaje.

Art. 451 k.p.k. - reguła ne pejus - czyli są to zakazy orzekania na niekorzyść oskarżonego (chodzi o to, że postęp. powinno być dwuinstancyjne).

PYTANIA PRAWNE I ICH ROZSTRZYGANIE

art. 441 k.p.k. sąd odwoławczy (nie może sąd I - inst. !) kiedy rozpoznaje, pojawi się wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni prawnej dot. Prawa mat. lub procesowego to wtedy może zwrócić się, nie rozstrzygając środka odwoławczego, odraczając rozprawę, do SN z pytaniem prawnym. Oczekuje od SN odpowiedzi. (podręcznik !!!)

jeżeli SN zgodzi się na odp. to podejmuje to w postaci uchwały. W myśl art. 441 § 3 k.p.k. jest ona w takiej sprawie wiążąca.

ROZSTRZYGNIĘCIA SĄDU ODWOŁAWCZEGO

(podziały etc. - podręcznik !!!)

Po zbadaniu spr. sąd musi wydać rozstrzygnięcie. Typy:

1. utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia - rozstrzygnięcie negatywne co do wniesionego środka odwoławczego, nie wzbudza ono wątpliwości takie orzeczenie, z chwilą wydania takiego orzeczenia stają się one prawomocne,

2. zmiana orzeczenia - ulega modyfikacji treść orzeczenia w stosunku do zaskarżonego orzeczenia, sąd II - inst. dokonuje zmiany, modyfikacji rozstrzygnięcia, zmiana czasami jest daleko idąca, np. sąd I - inst. skazał, a sąd II - inst. uniewinnił, mamy do czynienia w tym przypadku z nie uchyleniem lecz ze zmianą,

3. decyzja złożona - mamy do czynienia z dwoma rozstrzygnięciami, które będą mieściły się w orzeczeniu sądu odwoławczego,

♦ rozstrzygnięcie pierwotne, uchylenie zaskarżonego orzeczenia, skutkiem tego orzeczenie wydane w I -inst. jest skasowane, przestaje ono obwiązywać, trzeba zadecydować co dalej ma się dziać ze sprawą (i tj. już sprawa rozstrzyg. wtórnego)

♦ rozstrzygnięcie wtórne / następcze, możliwe są dwa rozstrzygnięcia: art. 439 k.p.k.: sąd uchyla i umarza postęp. albo uchyla i przekazuje do ponownego rozpoznania. Oznacza to, że kasuje wydane orzeczenie i decyduje co ma się dziać dalej ma dziać.

ROZPOZNAWANIE ZAŻALEŃ

ZAŻALENIE CO DO ZATRZYMANIA, art. 246 k.p.k.,

POSTĘPOWANIE PONOWNE

Regulacja postęp. ponownego po uchyleniu orzeczenia przez sąd odwoławczy i przekazaniu do ponownego rozpoznania !!!

Reguły:

• wówczas postęp. w zasadzie odbywa się wedle wszelkich przepisów odnoszących się do postęp. przed sądem I - inst.,

WYJĄTKI !! 3 z nich są przewidziane w art. 442 k.p.k.:

• sąd rozpoznaje sprawę w granicach przekazania temu sądowi sprawy przez sąd odwoławczy, ale gdyby przekazał tylko w zakresie wymiaru kary to zawsze może wykroczyć poprzez upoważnienie art. 441 § 3 k.p.k.

• ograniczenie przeprowadzenie postęp. dowodowego, tam gdzie dowody nie miały wpływu na uchylenie wyroku to sąd może poprzestać na ich ujawnieniu, ale musi to wyraźnie wynikać z orzeczenia sądu, że te określone dowody nie miały wpływu na rozstrzygnięcie,

• poglądy wyrażone w uzasadnieniu przez sąd odwoławczy, jak i wskazanie co w danym postęp. trzeba uzupełnić to to jest dla sądu niższego rzędu wiążące,

• zakaz reformationis impejus pośredni art. 443 k.p.k.,

• w składzie orzekającym w postęp. ponownym nie może wziąć udział sędzia, który poprzednio orzekał, ani ten który orzekał w II - inst., w przeciwnym razie może się okazać, że sędziowie między sobą przekazywali sobie sprawę na zasadzie ambicji.

Brak ostatniego wykładu !!!!

1

---