Międzynarodowe Stosunki Polityczne (WYKŁAD) Pytanie 1 . Przedmiot, zakres stosunków międzynarodowych.

Stosunki międzynarodowe - ogół reakcji, czyli wzajemnych spotkań interakcji, zachodzących pomiędzy jednostkami w społeczności międzynarodowej, polegających na wymianie materii i idei w środowisku międzynarodowym: wymiana materii - rzeczy, towarów (sprzedaż, kupno); wymiana idei (filozofii, nauki, sztuki, doktryn, np. Guenter Grass i „Blaszany bębenek”; cesarzowa Katarzyna czytała Woltera); środowisko międzynarodowe - terytorium (obszar, na którym dochodzi do tych reakcji, wymiany; to także czas - wydarzenia polityczne, które odbywają się w miejscu i czasie) - lądowe, morskie, powietrzne; kontekst międzynarodowy - rzutuje na dane wyobrażenie - otoczenie, które wpływa pośrednio lub bezpośrednio).Państw na świecie jest około 202; organizacji międzynarodowych - 5.500 (NGO - są to organizacje pozarządowe, jest ich 5.000; GO - organizacje rządowe - 500); są też narody - 300 - to wszystko składa się na społeczność międzynarodową. Wszystkich jednostek w społeczności międzynarodowej jest około 6.000.

Charakter stosunków międzynarodowych: a) synoptyczny (ogólny obraz) - system całościowy, tak postrzegany; b) eksplanacyjny (wyjaśniający) - wszystko trzeba wyjaśniać, tłumaczyć, interpretować; c) kumulatywny (ogniskujący wydarzenia w jakąś teorię) - np. zbiera się wojny jugosłowiańskie i wychodzi konflikt bałkański.

Podejście do stosunków międzynarodowych: a) systemowe; b) strategiczne (traktują wydarzenia w sposób przewidywalny i decyzyjny, w jakim kierunku mają zmierzać); c) prognostyczne - występują prognozy strategiczne, związane z czasem (krótkoterminowe - na 5 lat, sprawdzalność15%; średnioterminowe - do 10 lat, sprawdzalność powyżej 10%; długoterminowe - powyżej 10 lat, sprawdzalność poniżej 5%).

Prognozy są po to, aby się przygotować.

Inna prognoza - prognozy ekstrapolacyjne - tworzone na bazie wydarzeń z historii, które miały podobne parametry, a teraz mogą się teraz rozwinąć, powtórzyć.

Typy stosunków międzynarodowych: 1. dziedzina operowania, w której się obracamy: a) gospodarcze; b) majątkowe; c) polityczne, d) kulturalne; e) sport; 2. Stan relacji między państwami: a) rywalizacja; b) współpraca; c) wojna; d) tolerancja (np. Białoruś); 3. Ze względu na zasięg stosunków międzynarodowych: a) multilateralne (wielostronne); b) regionalne (kontynentalne); c) subregionalne (Rada Nordycka); d) bilateralne (także trilateralne) - kraje Beneluksu, Rada Bałtycka; 4. kolejny typ: a) dyplomatyczne; b) konsularne.

Stosunki dyplomatyczne posługują się dorobkiem innych nauk: a) prawo międzynarodowe (nauki równoległe ze stosunkami międzynarodowymi); b) prognozologia (prognozowania przyszłości); c) system bezpieczeństwa (działania i wojny, rozbrojenia, układy rozbrojeniowe); d) polemologia (socjologiczna teoria wojny i pokoju, tłumaczy relacje); e) imagologia (nauka o obrazie narodu w postrzeganiu innych narodów, stereotyp); f) stosunki konsularne; g) stosunki dyplomatyczne; g) organizacje międzynarodowe.

Pytanie 2.Historia rozwój stosunków międzynarodowych w Polsce.

Przywykło się powszechnie, i nie bez mocnych uzasadnień, przeciwstawiać politykę zagraniczną Polski od września 1989 r. polityce wcześniej prowadzonej w ciągu kilkudziesięciu lat po II wojnie światowe. Choćby w handlu zagranicznym początki reorientacji, zwłaszcza w imporcie, lecz także i polityce dotyczącej miejsca Polski w gospodarce europejskiej były wcześniejsze niż rząd Tadeusza Mazowieckiego. Na rangę symbolu zasługuje, podpisana tuż po utworzeniu tego rządu, 19 września, Umowa o handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej ze Wspólnotami Europejskimi.

Dziwić może uporczywa chęć, zarówno uczestników, jak i obserwatorów, przekonywania, iż od samego początku, i przez całe lata 90,, mieliśmy jedną, spójną, przemyślaną całościowo i konsekwentnie realizowaną politykę zagraniczną. Pomijając już, iż rzadko taką możemy znaleźć, zwłaszcza w państwach demokratycznych, narzuca się pytanie, skąd miałaby się ona pojawić w tak burzliwym okresie. Nie będę cytować ówczesnych wypowiedzi. Byłoby to chyba i niezbyt uczciwe. Naturalnie, popularne stały się szybko formuły „zbliżenia do Zachodu" czy „powrotu do Europy".

Lecz, jak słusznie zauważył Zdzisław Najder (1999, s. 216): „wybór kierunku był słuszny, ale sprowadzał sprawę do ogólników".

Polityka zagraniczna Polski była wypadkową wielu zmieniających się czynników, zarówno wewnątrz, jak w środowisku zewnętrznym. Nie sposób choćby przecenić roli Billa Clintona w osiągnięciu, zdaniem wielu, najważniejszego celu -członkostwa w NATO, lecz warto rzetelnie przedstawić ewolucję stanowiska amerykańskiego w ciągu kilku kluczowych lat. A w Polsce różnym zwolennikom sztucznego upraszczania, warto przypominać choćby propozycje ówczesnego prezydenta, Lecha Wałęsy, utworzenia „NATO bis" i „EWG bis", przedstawione podczas wizyty w Niemczech wczesną wiosną 1992 r.

Warto też przypomnieć, iż podobnie jak w wielu państwach maleje w Polsce rola Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W wypadku Polski, obok ministrów spraw zagranicznych, politykę zagraniczną tworzyli prezydenci, premierzy, ministrowie obrony i spraw wewnętrznych, a także - choć w mniejszym stopniu - ministrowie resortów gospodarczych.

Pełnili te funkcje różni ludzie, niekiedy zresztą zmieniając się sami. W wypadku prezydentów, niewiele mógł już wnieść Wojciech Jaruzelski, Lech Wałęsą zaś miał zdecydowanie dwa różne okresy, więcej niż dobry początek (a wcześniej jeszcze wspaniałe wystąpienie w Kongresie) i ostatnie lata, kiedy trudno było już znaleźć przywódcę państwa na Zachodzie, który by go jeszcze chętnie gościł. Nader aktywny jest nadal Aleksander Kwaśniewski, który - mimo ograniczenia uprawnień prezydenta w zakresie polityki zagranicznej - może pochwalić się zdecydowanie korzystnym bilansem dokonań w tej dziedzinie.

Premierów mieliśmy w tym czasie wielu, i nie sposób ich aktywności choćby skrótowo omówić. Nie ulega jednak wątpliwości, iż trudno byłoby znaleźć choćby dwu, spośród dziesięciu, o zbliżonych, nie mówiąc już o identycznych, postawach i zachowaniach w zakresie polityki zagranicznej.

Ministrów spraw zagranicznych było w tym czasie siedmiu: prof. Krzysztof Skubiszewski, Andrzej Olechowski, prof. Władysław Bartoszewski, prof. Dariusz Rosati i prof. Bronisław Geremek, ponownie Władysław Bartoszewski, Włodzimierz Cimoszewicz i prof. Adam Daniel Rotfeld. Najdłużej, jak dotąd, urząd ten petnii Skubiszewski, bo aż do jesieni 1993 r. Dość długo sprawowali ten urząd Geremek i Cimoszewicz. Oznacza to, iż pozostali pełnili swą funkcję względnie krótko. Stąd i trudności z bilansowaniem ich dorobku, choć przykładowo, jeśli chodzi o członkostwo Polski w NATO, to oceniłbym wysoko - zapewne subiektywnie - szczególnie wysiłki Olechowskiego, skuteczne zaś sfinalizowanie przypisałbym de facto Rosatiemu.

Skubiszewski działał bezspornie w najtrudniejszych warunkach, zmuszony sterować po niemal zupełnie niezbadanych wodach. Gdy po raz pierwszy wystąpił, po dwu niemal latach pełnienia funkcji, z końcem czerwca 1991 r., z expose na temat polityki zagranicznej, tak przedstawił priorytety polskiej polityki zagranicznej:

° ugruntowanie europejskiej orientacji polityki m.in. na współpracę z wielkimi sąsiadami oraz na rozwój współdziałania w ramach Porozumienia Pentagonalnego,

• intensyfikacja stosunków USA z innymi państwami wysoko uprzemysłowionymi,

• rozbudowa kontaktów z państwami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej z podkreśleniem wagi stosunków z państwami islamskimi,

• uczestnictwo w osiąganiu celów ONZ,

• redukcja zadłużenia i współdziałanie w rozwiązywaniu problemów ochrony środowiska w naszym regionie,

• rozszerzanie kontaktów z Polonią m.in. przez analizę jej potrzeb, stałe poprawianie opieki konsularnej nad rodakami przebywającymi za granicą („Rzeczpospolita" 29-30 VI 1991).

W innej relacji, streszczono to samo wystąpienie następująco:

• „denacjonalizacja" bezpieczeństwa europejskiego, • zadowolenie z NATO,

• dwie trzecie drogi do EWG za nami,

• kłopoty z ZSRR,

• poparcie dla Litwy, Łotwy i Estonii w granicach prawa międzynarodowego, • niemieckie odszkodowania wojenne tylko przez fundacje, • ruchy kadrowe w MSZ („Gazeta Wyborcza" 27 VI 1991). Oczywiście, znając późniejszy bieg wydarzeń, łatwo jest krytykować uderzającą nieumiejętność przewidywania, wytykać nieuzasadniony optymizm czy brak stanowiska co do NATO, nadmierną ostrożność, wręcz wariant „postępu w granicach prawa", w podejściu wobec krajów bałtyckich. Byłoby to jednak anachroniczne. Bardziej już, choć nie potrafię ustalić osobistej odpowiedzialności ministra spraw zagranicznych, krytycznie spojrzałbym na wspomniane już pomysły „NATO-bis" i „EWG-bis". Drażni mnie nadal pusta zapowiedź rozbudowy kontaktów z państwami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej, a zwłaszcza podkreślanie wagi stosunków z państwami islamskimi.

W kwietniu 1993 r. w „Kierunkach polskiej polityki zagranicznej w roku 1993" priorytety określono następująco:

• „utrzymanie i przyśpieszenie integracji ze Wspólnotami Europejskimi (już mamy układ o stowarzyszeniu) i NATO (kiedy tylko otworzy się w naszym kierunku)",

• umacnianie bezpieczeństwa Polski,

• dobra współpraca z wszystkimi sąsiadami, w tym bardzo aktywna polityka na ścianie wschodniej,

• rozwój współpracy w Europie Środkowej, w ramach ugrupowań regional¬nych (grupa wyszehradzka).

Mimochodem, zwrócę uwagę na roztropną ostrożność: „przyspieszenie integracji (...) z NATO" nie jest tożsame z postulatem członkostwa w NATO. Szansa taka wkrótce już, lecz też stopniowo, miała zacząć się ujawniać. Będzie to dane dopiero następcom Skubiszewskiego.

Najcenniejszym dorobkiem Skubiszewskiego, jak przystało na profesora prawa międzynarodowego, pozostają traktaty z sąsiadami, zwłaszcza z Niemcami, o potwierdzeniu istniejącej granicy z listopada 1990 r. oraz o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z czerwca 1991 r. oraz z Rosją z maja 1992 r., przede wszystkim o wycofaniu wojsk oraz o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy. Pozostawił prof. Skubiszewski przyszłości nie dość określone, będące równocześnie wielkim wyzwaniem, sformułowanie o „wspólnocie interesów" polsko-niemieckiej. Jeśli chodzi o pozostałych sąsiadów Polski, to traktaty były podpisywane z Czechosłowacją w październiku 1991 r., z Ukrainą-w maju 1992, z Białorusią - w czerwcu 1992, i jedynie z Litwą uczyniono to, już po jego odejściu, w kwietniu 1994 - zob. Kupiecki i Szczepanik (1995, s. 249-260).

Polityka zagraniczna po odejściu Skubiszewskiego stała się poniekąd prostsza; wcześniejsza ogólna orientacja zachodnia kierowała się dwoma jednoznacznymi postulatami, podtrzymywanymi, z modyfikacjami, niezależnie od zmian układu sił politycznych i osób pełniących najważniejsze role w kształtowaniu i realizacji polskiej polityki zagranicznej: członkostwo w NATO i członkostwo w Unii Europejskiej. To pierwsze stało się ostatecznie faktem w marcu 1999 r. Jest to trudny do przecenienia sukces wszystkich polityków i sił politycznych zaangażowanych w to dzieło w latach 1993-99.

Bezspornie trudniejsze okazały się starania o członkostwo w Unii Europejskiej. Przyczyny trudności znajdywały się nie tylko w krajach UE, lecz i w Polsce. Zarówno wśród polskich elit politycznych, jak i dużych grup społecznych zróżnicowanie stosunku wobec Unii Europejskiej było i jest duże. Ostatecznie po długotrwałych negocjacjach Polska podpisała traktat akcesyjny w Atenach 16 kwietnia 2003 r., by stać się członkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r.

Dogodnym punktem wyjścia dla analizy zupełnie nowego usytuowania Polski i wynikających odmiennych jakościowo problemów jej polityki zagranicznej może być ostatnie expose ministra spraw zagranicznych prof. Adama Rotfelda z 21 stycznia 2005 r. Jako najważniejsze zadania wymienił on:

• utrwalanie miejsca w UE jako państwa odpowiedzialnego, poszukującego równowagi interesów i „przezwyciężania istniejących jeszcze podziałów i zapobiegania nowym" oraz zabieganie o korzystny kształt budżetu Unii Europejskiej na lata 2007-13,

• jako członek NATO i UE zmierzanie do nowego otwarcia w stosunkach całego Zachodu z Ukrainą,

• utrwalanie uprzywilejowanego charakteru stosunków ze Stanami Zjednoczonymi i jako „nowy członek Unii Europejskiej i sprawdzony sojusznik Ameryki" zabieganie o „odrodzenie się ducha transatlantyckiej wspólnoty",

• doprowadzenie, po wyborach w Iraku, do uzgodnienia nowej formuły polskiego zaangażowania w Iraku,

• poszukiwanie wspólnie z rządem Niemiec „przyszłościowej formuły stosunków między naszymi państwami",

• odpowiednie przygotowanie III Szczytu Rady Europy, przewodniczenie w grupie wyszehradzkiej i Radzie Państw Morza Bałtyckiego oraz udział w reformowaniu ONZ,

• znalezienie nowego sposobu myślenia o możliwościach działania Polski na kierunkach pozaeuropejskich i

• służenie polskiej gospodarce i polskim podmiotom gospodarczym - przedsiębiorstwom.

Paradygmat współzależności międzynarodowej.

Kiedy mamy do czynienia ze współzależnością ?

· Zmiana polityki jednego państwa pociąga za sobą nieuniknione następstwa dla innego

· Pojawia się wysoki stopień wrażliwości wewnętrznej państwa na wydarzenia zewnętrzne

· Stosunki miedzy państwami osiągnęły taki poziom , że ich zerwanie lub pogorszenie byłoby zbyt kosztowne dla stron

Dwie warstwy współzależności :

Współzależność strukturalną , wymuszoną żywiołowymi procesami rozwoju społecznego i ekonomicznego , możliwą dzięki otwartości systemów państw , a jednocześnie pogłębiającą te otwartość .

Współzależność instytucjonalna - jest ona częściowo następstwem zamierzonej polityki krajów wysokorozwiniętych , a częściowo reakcją na współzależność żywiołową . Przejawia się w postaci formalnych i nieformalnych instytucji międzynarodowych oraz jedno- , dwu- i wielostronnych aktów i porozumień stymulujących rozwój współzależności

Pytanie 6. Postmodernizm .

POSTMODERNIZM (łac. post - po, poza; modernus - nowoczesny,

współczesny) - nurt myślowy tradycji idealizmu następujący „po”

modernizmie (racjonalizmie), współczesna odmiana irracjonalizmu

filozoficznego. Świat nie jest definiowalny, nie dążą do paradygmatu , co będzie po.

Facet mi to dyktował.

Pytanie 7.Wpływ czynnika ekonomii.

Ekonomiczne - państwa o największym potencjale gospodarczym mają największy wpływ na kształtowanie się stosunków międzynarodowych. Istotne znaczenie waluty. Najogólniej rzecz biorąc jest to dziedzina, która się odnosi do sfery militarnej, tj. międzynarodowej wymiany dóbr usług, i czynników produkcji. Czyli międzynarodowe stosunki ekonomiczne to całokształt transakcji ekonomicznych między gospodarkami poszczególnych państw i wchodzącymi w ich skład podmiotami gospodarczymi tj. osobami fizycznymi i prawnymi. Dwa aspekty zasługują w tej definicji na podkreślenie.

Pierwszy to ekonomiczny aspekt transakcji, który wiążę się z ustaleniem ceny, odpłatnością, powstaniem zobowiązania i w ostateczności przeniesieniem prawa własności na podmiot zagraniczny.

Drugi to ekonomiczny aspekt wymiany przejawiający się tym że tego rodzaju transakcje różnią się od wewnątrz krajowych, mimo że w sensie techniczno- ekonomicznym są takie same np. ustalenie ceny. Specyfika transakcji międzynarodowych przejawia się w tym że muszą one uwzględnić fakt istnienia granic ekonomicznych między państwami, którym przejawem jest granica celna. Granice wyodrębniają i określają tożsamość gospodarki narodowej każdego państwa, która z kolei jest jednym z najważniejszych elementów konstytucyjnych każdego państwa.

Czynnik ekonomiczny denotuje następujące treści.

• Gospodarkę państwa wraz z jej aktywami (zasoby wszystkich czynników wytwórczych) i pasywami (np. zadłużenie zagraniczne)

• Procesy o charakterze ekonomicznym (postęp techniczny, rozwój, tendencje w kształtowaniu się cen, kursów walut, stóp procentowych, dynamika handlu zagranicznego i międzynarodowych czynników produkcji).

• Decyzje ekonomiczne o alokacji czynników produkcji w kraju i zagranicą podejmowane na szczeblu mikro i makroekonomicznym

• Instytucje ekonomiczne:prawo i organizacje międzynarodowe.

Zewnętrznym przejawem tego co ekonomiczne są dane statystyczne( stan bilansu płatniczego i poszczególnych jego składników, wielkość dochodu narodowego, produkcji przemysłowej i jej struktury) oraz wskaźniki i parametry ekonomiczne, takie jak np. wysokość stawek celnych, stóp procentowych, wielkość kursów walutowych.

Rola i istota czynnika ekonomicznego przejawia się w wykonywaniu funkcji tj. oddziaływaniu i kształtowaniu zachowań uczestników, co generuje zmiany i jest jednym z najważniejszych źródeł dynamiki stosunków międzynarodowych. Czynnik ekonomiczny w stosunkach międzynarodowych oddziałuje w następujących formach:

• Jako ekonomiczny środek działania i oddziaływania uczestników, np. sankcje ekonomiczne w polityce państwa, wspierania współpracy politycznej poprzez przyznanie preferencji kredytów lub ułatwienia w dostępnie do rynku

• Jako cel ekonomicznego działania, który może być udział w przedsięwzięciu integracyjnym, zdobycie dostępu do zagranicznych rynków, pozyskanie na korzystnych warunkach zagranicznych czynników produkcji, wspieranie krajowych firm za granicą.

• Jako konsekwencja, skutek, wynik ekonomicznego działania w polityce zagranicznej czynników produkcji, wspieranie krajowych firm za granicą.

• Jako konsekwencja skutek, wynik ekonomicznego działania w polityce zagranicznej i stosunkach międzynarodowych. W związku z tym mówi się o ekonomicznych przyczynach pokoju lub konfliktów międzynarodowych.

• Jako ekonomiczna przyczyna (motywacja) działań uczestników oraz dynamiki stosunków międzynarodowej co w skrajnej formie przejawia się w ekonomicznym determinizmie, czyli przypisywaniu temu czynnikowi najważniejszej roli wszystkich zmian. Takie podejście nie jest aprobowane nawet przez przedstawicieli podejścia liberalnego w nauce o stosunkach międzynarodowych.

Fazy ekonomiczne :

Strefa wolnego handlu	Żadnych widocznych ograniczeń między krajami członkowskimi.
Unia celna	Strefa wolnego handlu plus wspólna zewnętrzna taryfa celna
Jednolity rynek towarowy	Unia celna plus swobodny przepływ dóbr (żadnych nie widocznych ograniczeń w handlu)
Wspólny rynek	Jednolity rynek towarowy plus swobodny przepływ usług kapitału, pracy.

Pytanie 8. Wpływ sfery militarnej na stosunki międzynarodowe.

Ważna jest jakość militariów. Często przekłada się to na % PKB przeznaczony na cele zbrojeniowe. Przykładem potęgi militarnej są Stany Zjednoczone. Doktryna Busha - głosi, że można użyć przymusu bezpośredniego w stosunku do państwa, jeśli zachodzą podejrzenia o możliwości zagrożenia przez dany kraj bezpieczeństwa międzynarodowego. Do tzw. "osi zła" Bush zaliczył: Irak, Iran, Koreę. Ich eksploatacją było stwierdzenie przez ONZ, że Irak pogwałcił rezolucję tej organizacji. Następnie w marcu 2003 roku Wielka Brytania, jeden z partnerów koalicyjnych dała Irakowi dziesięć dni na zastosowanie się do rezolucji ONZ. 17 marca zastosowano ostatnią groźbę użycia siły: Bush dał reżimowi partii BAAS czterdzieści osiem godzin na opuszczenie Iraku, co miało być ostatnią szansą uniknięcia wojny. We wszystkich tych wypadkach konieczna okazała się inwazja, ponieważ przymus przez eskalację gróźb nie odniósł skutku. Zauważmy że gdy dochodzi już do użycia siły , środki przymusu przestają być stosowane.

Państwo stosując strategię przymusu - stara się grożąc użyciem siły skłonić inne państwo do zrobienia czegoś lub do wycofania się z podjętego już działania. Od pojawienia się w 1945 roku broni jądrowej, odstraszenie nabrało szczególnego znaczenia. W dzisiejszej sytuacji. W dzisiejszej sytuacji jeśli państwo, jeśli państwo zdecyduje się na przemoc w stosunku do państwa dysponują bronią nuklearną, możliwe jest jej odwetowe użycie. Znaczyłoby to że koszt agresji jest nie do przyjęcia, zwłaszcza jeżeli oba państwa dysponują bronią jądrową, gdyż wtedy w grę wychodziłoby samo przetrwanie ich ludności.

Aby przymus i odstraszanie były skuteczne, państwa muszą odpowiednio przygotować teren. Muszą wyraźnie przedstawić cele, dysponować środkami uwiarygodnienia groźby oraz mieć zdolność ich realizacji. Krótko mówiąc zarówno przymus jak i odstraszanie zależą od siły państwa, ale również od jego wiarygodności.

Przymus i odstraszanie mogą jednak zawieść. W takich państwa mogą rozpocząć wojnę, ale nawet wtedy mają możliwość wyboru. Wybór dotyczy rodzaju broni( nuklearna lub nienuklearna, strategiczna lub taktyczna, , konwencjonalna lub chemiczna, czy biologiczna). Rodzaju celów (militarne lub cywilne, miasta lub tereny wiejskie, oraz geograficznego umiejscowienia celów działań wojennych ( miasta, stan, region).

W sferze militarnej, zarówno obronne jak i ekspansywne. Kraj słaby gospodarczo i militarnie musi się liczyć z przedmiotowym traktowaniem przez silniejszych sąsiadów. Nowoczesny potencjał militarnie stanowi osłonę i wsparcie dla aktywnej polityki zagranicznej w różnych jej dziedzinach.

Pytanie 10.Wpływ czynnika demograficznego.

Ludność 1 mld ludzi , 2 mld w okresie międzywojennym. Tomas Paplus

Geometryczne -1,2,4,8

Arytmetyczny 1,2,3,4,5,6,7,8

Problem że żywności zabraknie.

Demografia w krajach rozwiniętych przeciętna kobieta rodzi 1,64 dziecka

Słabo rozwinięte przeciętna kobieta rodzi 5,34 dziecka.

Głód, fawelizacja miast ( bieda przestępczość).

Pytanie 11. Wpływ religii na stosunki międzynarodowe.

Ustroje państwowe w niemałym stopniu określane przez uwarunkowania kulturowe i religijne. To one również dają o sobie znać w polityce zagranicznej państw, które tworzą trwalsze związki czy przejściowe koalicje, kierując się tymi wyznacznikami, zwłaszcza wtedy gdy odczuwają zagrożenie zewnętrzne dla wartości wspólnych danej kulturze czy religii.

Religijne - Hundington "Zderzeniu cywilizacji" podzielił świat na cywilizacje takie, jak:

Zachodnia Europa i Ameryka Północna - Chrześcijańska,

Prawosławna,

Islam

Konfucjańska,

Hinduistyczna,

Japońska,

Afrykańska,

Latynoamerykańska.

Religia - była i jest faktem powszechnym w życiu ludów i narodów starożytnych, średniowiecznych oraz nowożytnych, aż po czasy współczesne. Wyznają ją ludzie prości, wykształceni, dzieci, młodzi i starsi. Na blisko 6 miliardów ludzi żyjących dziś na świecie około 5,5 miliarda deklaruje się jako wyznawcy różnych religii. Do największych współczesnych religii świata należą obecnie:

• Chrześcijaństwo jest globalną wiarą uznającą w Jezusie Chrystusie syna Bożego, ma trzy główne odgałęzienia katolicyzm, prawosławie i wyjątkowo rozdrobniony wewnętrznie protestantyzm.

• Judaizm jest przymierzem, a także najstarszą religią monoteistyczną, miał ogromny wpływ na inne tradycje religijne.

Islam, który ma dwa główne kierunki (sunnizm i szyizm), silnie podkreśla jedność Boga, ale także wymagania moralnego prowadzenie się i pobożności.

• Hinduizm oferuje wiele form kultu religijnego, bezpośredniego doświadczenia absolutu. Hinduizm nie ma założyciela, nie kładzie nacisku na żadną fundamentalną doktryną i uważany jest za religię istniejącą od zawsze.

• Buddyzm podkreśla cztery szlachetne prawdy i postrzega pokonanie własnych pragnień i pożądań jako jedyny sposób na osiągnięcie prawdziwego wyzwolenia.

• Konfuncjonizm jest starożytnym, szeroko oddziałującym systemem etycznym z akcentami religijnymi.

• Taoizm zwraca uwagę na harmonijne związki z siłami natury.

• Szintoizm niegdyś podstawowa religia Japonii, czci formy i siły natury, zaleca szczerość, czystość i niewinność.

Wpływ czynnika religijnego na stosunki międzynarodowe zmienia się. W przeszłości więź religijna odgrywała znaczącą rolę w polityce i była zarówno przyczyną naturalnej solidarności ( ,,rodzina narodów chrześcijańskich,, w Europie), jak i konfliktów (,, święte wojny,, między krajami chrześcijańskimi a muzułmańskimi w średniowieczu oraz między europejskimi protestantami i katolikami). Więź religijna jest istotnym czynnikiem w formowaniu się narodów oraz w utrzymywaniu świadomości narodowej przez mniejszości narodowe.

Konflikty religijne.

Dominującą rolę w cywilizacjach odgrywa religia. Powodowała ona niejednokrotnie spory, kłótnie i konflikty. Określa cywilizacje oraz normuje byt ludzi. Wielkie religie świata przyczyniły się do powstawania odrębnych obszarów kulturowych. Konflikty pojawiają się na styku obszarów dominacji poszczególnych religii. Najpowazniejsze konflikty religijne grożą Azji , gdzie egzystują wyznawcy chrześcijaństwa, judaizmu, hinduizmu, buddyzmu i islamu. Niepokojąca jest działalność nastawionych antyeuropejsko i antyamerykańsko odłamów islamów. Muzułmanie gotowi są oddać życie za Allacha oraz za przywódców duchowych i politycznych. Celem waliki staje się likwidacja innowierców. Indie od lat nie mogą uporać się z falą konfliktów religijnych. Ayodha, miasto w północnoindyjskim stanie Uttar Pradesh od pół wieku stanowi centrum sporów z muzułmanami o święte miejsca. Przedmiotem waśni stała się budowa meczetu Babri. Zagorzali wojownicy hinduscy nie rezygnują z planów likwidacji meczetu i wybudowania nowej świątyni. Przygotowane są poszczególne elementy konstrukcji nowego miejsca triumfu nad islamem. Wielość religijna uniemożliwia utrzymanie porządku w Iraku. Wyraźnie zaznaczają się obszary dominacji szyitów, sunnitów i Kurdów oraz ludności chrześcijańskiej z okolic Tikritu i Turkmenii. Dochodzi do starć pomiędzy wyznawcami poszczególnych religii. Wyznawcy różnych religii walczą o wpływy , nowe terytoria i o władzę. Wszystkie religie są podzielone i to właśnie powoduje niemożność porozumienia się w kwestiach dotyczących postrzegania analogicznych spraw. Zdecydowana mniejszość wyznawców zwana jezydami stanowi grupę religijną nieakceptowaną i narażoną ze strony współziomków na prześladowania. Jezydzi zamieszkują obszar od Aleppo w Syrii po Mosul i Armenię. Ich doktryna oparta jest na tradycjach wielkich religii, zachowując jednak własną odrębność. Nazywani są „czcicielami diabła”. Posługują się jednym dialektem kurmandży. Granicę grupy wyznaczają więzi rodzinne i rodowo-plemienne. Rozbicie wpływa negatywnie na wzajemne relacje, powodując spory, uniemożliwiając porozumiewanie się i zgodę.

Pytanie 13. Wpływ wybitnych jednostek na stosunki międzynarodowe.

Działania podejmowane przez jednostki wpływają na przebieg wydarzeń, jeśli występuje przynajmniej jeden z kilku czynników.

Schemat Wpływ wybitnych jednostek.

Pojedynczy przywódzca

Kiedy instytucje polityczne są:

Niestabilne Kiedy ograniczenia instytucjonalne Kiedy zagadnienia bądź

Młode są znikome. sytuacje są: drugorzędne

Przechodzą kryzys niecodzienne

S ą w stanie zapaści. Niejasne.

W sytuacji kiedy instytucje polityczne są: niestabilne, młode, przechodzą kryzys, są w stanie zapaści, przywódcy są w stanie wywierać na nie przemożny wpływ. Ojcowie- założyciele: czy to będzie Jerzy Waszyngton w przypadku Stanów Zjednoczonych, Jomo Kenyatta w Kenii, Mahatma Gandhi w Indiach, odegrali znaczące role, ponieważ przewodzili swoim państwom we wczesnych latach po ich powstaniu, kiedy zarówno ich instytucje, jak i sposoby postępowania ich ramach dopiero co powstały. Jeszcze większy wpływ na swoje państwa mieli : Adolf Hitler, Franklin Roosevelt i Michaił Gorbaczow, a to dlatego że w momencie kiedy dochodzi oni do władzy ich kraje przechodziły kryzys gospodarczy.

Poszczególne jednostki mogą także bardziej wpływać na bieg wydarzeń w sytuacji, gdy nie są zbyt ograniczone przez instytucje. W dyktaturach przywódcy są względnie wolni od ograniczeń wewnętrznych w postaci ruchów społecznych i opozycji politycznej, co pozwala im prowadzić politykę zagraniczną i wyznaczać jej kierunki w sposób praktycznie niczym nieskrępowany. W ustrojach demokratycznych kiedy osoby kompetentne do podejmowania decyzji zajmują wysoką pozycję w strukturze rządu, rola mechanizmów kontroli, także tych nie licznych organizacyjnych zostaje ograniczona.

Siłę oddziaływania poszczególnych jednostek określa także specyfika danej sytuacji. Cechy osobowościowe osób podejmujących decyzje w sprawach polityki zagranicznej mają większy wpływ na wyniki ich postępowania, kiedy dotyczą spraw mniej istotnych niż kluczowych, to znaczy, kiedy ich przedmiot nie jest rutynowy, nie istnieją standardowe procedury postępowania w tej sytuacji albo sytuacja jest dwuznaczna, a informacje na jej temat niejasne. Cechy osobowościowe decydentów będą zatem liczyły się najbardziej w sytuacjach kryzysowych, przebiegających według scenariusza, w którym dane potrzebne do podjęcia decyzji są niewystarczające, a standardowe procedury postępowania nie dają się zastosować.

Cechy osobowościowe przywódców.

• Nacjonalizm (silne przyciąganie emocjonalne narodu, podkreślenie znaczenia honoru narodowego i godności.

• Poczucie kontroli (wiara w możliwości kontrolowania wypadków, wysoki poziom kontroli sytuacji, rządy mogą wpływać na państwo i naród).

• Potrzeba władzy ( potrzeba utrzymania i narzucenia władzy lub wywarcia wpływu na innych.

• Potrzeba przynależności (zainteresowanie nawiązaniem i utrzymaniem przyjacielskich stosunków z innymi)

• Skomplikowanie pojęciowe ( zdolność do omawianej ze zrozumieniem z innymi obecnej sytuacji w konkretnych miejscach założeń polityki oraz idei).

• Brak zaufania do innych (uczucie zwątpienia, nieprzychylność wobec innych, niepewność co do motywów i działań innych).

Kierunki w polityce zagranicznej.

Przywódca niezależny ( wysoki poziom nacjonalizmu, wysoki poziom poczucia kontroli , duża potrzeba władzy, niski poziom skomplikowania pojęciowego, wysoki poziom braku zaufania do innych).

Przywódca uczestniczący (niski poziom racjonalizmu, niski poziom poczucia kontroli, wysoki poziom potrzeby przynależności, wysoki poziom skomplikowania pojęciowego, niski poziom braku zaufania do innych).

Pytanie 14. Państwo jako uczestnik stosunków międzynarodowych.

Definicja Państwa: Państwo to trwała wspólnota ludzi zamieszkująca określone terytorium poddana władzy zwierzchniej.

Pierwsze zalążki organizacji państwowych pojawiły się już kilka tysięcy lat przed naszą erą ( np. Babilon, Egipt, Chiny). W ciągu następnych tysiącleci zróżnicowane pod względem geograficznym organizmy państwowe doskonaliły systematycznie swe formy i funkcje wewnętrzne oraz zewnętrzne. Można przyjąć iż niezbędnymi elementami ukształtowania się organizacji państwowej są :

• baza terytorialna( granice określające w sensie geograficznym).

• Stabilna populacja

• Rząd

• Oficjalnie przyznane przez inne państwo.

Pierwszoplanową rolę państwa wśród innych uczestników stosunków międzynarodowych cześć autorów uzasadnia następująco :

• Państwo jest najwyżej zorganizowaną grupą społeczną , której podlegają wszystkie inne grupy i organizacje, a także osoby fizyczne, ponieważ ich przynależność państwowa posiada charakter obowiązujący.

• Państwo jest najbardziej dynamicznym uczestnikiem stosunków międzynarodowych, sprawując bezpośrednio lub pośrednio kontrolę i nadzór nad innymi uczestnikami.

Palestyna nie miała oparcia terytorialnego. Przyznano jej specjalny status obserwatora w organizacjach i instytucjach międzynarodowych i była postrzegana jako quasis państwo.

Naród jest to grupa ludzi mających pewne wspólne cechy. Wspólna historia, dziedzictwo, wspólny język i obyczaje.

Państwo narodowe- stanowi podstawę samookreślenia narodów, idei, zgodnie z którą ludzie jednej narodowości mają prawo ustalać, jak i w jakich warunkach będą żyli.

Alternatywne koncepcje państwa.

Państwo to coś więcej niż podmiot prawny. Istnieje wiele koncepcji państwa, a wiele z nich kładzie nacisk na elementy nieobecne w koncepcji prawnej.

W innych koncepcjach państwa wskazuję się że jest ono porządkiem normatywnym, symbolem konkretnego społeczeństwa i przekonań wiążących ludzi żyjących w jego granicach . Jest to również podmiot mający społeczny monopol na uprawnione użycie siły.

Państwo jest jednostką funkcjonalną, przyjmując na siebie wiele ważnych obowiązków, które scala i centralizuję.

Państwo w ujęciu liberalnym. Państwo cieszy się suwerennością, lecz nie jest uczestnikiem autonomicznym. Liberałowie uważają że system międzynarodowy odpowiada z udziałem wielu aktorów i postrzegają państwo jako : reguły gry . Nie istnieje żaden wyraźny ani spójny interes narodowy jest ich wiele.

Państwo w ujęciu realistycznym. Miejsce centralne, anarchia. Państwo jest suwerenne co znaczy że dysponuje władzą rządzenia nad tym, co dzieje się w jego granicach, oraz wpływa na mieszkających w nim ludzi, gospodarkę, bezpieczeństwo i formę rządów. Jako podmiot suwerenny, państwo ma spójny zbiór celów -czyli interes narodowy -definiowany w kategoriach siły. Siła ma znaczenie podstawowe.

Państwo w ujęciu radykalnym. Burżuazja reaguje na bezpośrednią presję społeczną, zwłaszcza presję klasy kapitalistycznej. W strukturalnym ujęciu marksistowskim państwo działa w strukturze systemu kapitalistycznego. W takim systemie państwo dąży do ekspansji, ale nie w wyniku bezpośredniej presji kapitalistów, lecz ze względu na imperatywny system kapitalistyczny.

Składniki potencjału siły państwa.

Naturalne źródła siły (Geografia, zasoby naturalne)

Naturalne siły państwa są (wzbogacone)

Modyfikowanie lub ograniczane przez.

Materialne źródła siły Niematerialne źródła siły wizerunek narodowy

Uprzemysłowione Wsparcie publiczne

Dostęp do zasobów Przywództwo

Państwa są tak ważnymi aktorami dlatego że dysponują siłą, czyli zdolnością nie tylko oddziaływania na innych, ale także wpływania na wyniki - uzyskania rezultatów, które nie pojawiły się w sposób naturalny.

Schemat : Techniki prowadzenia polityki.

Modele procesu decyzyjnego

Realistyczne spojrzenie na siłę państwa i na politykę.

Natura siły państwa	Nacisk na siłę jako główne pojęcie stosunków międzynarodowych : szczególne znaczenie geografii i zasobów naturalnych.
Wykorzystywanie siły państwa	Nacisk na techniki przymusu i akceptacja użycia siły.
Sposób formułowania polityki zagranicznej	Nacisk na racjonalny model procesu decyzyjnego założenie jednolitego podmiotu państwowego
Determinanty polityki zagranicznej	Przede wszystkim zewnętrzne międzynarodowo.

Model biurokratyczno-organizacyjny. Polityka zagraniczna kładzie nacisk na standardowe procedury i procesy operacyjne organizacji. Polityka biurokratyczna z kolei rozgrywa się na między reprezentującymi różne interesy członkami jednej biurokracji.

Państwo zapewnia pole gry.

Biurokracje

Podgrupy „Przeciąganie linii”

Jednostki Decyzja

Organizacyjne

Jednostki organizacyjne Różne metody i standardowe procedury operacyjne.

Jednostki organizacyjne.

Liberalne spojrzenie na siłę państwa i na politykę.

Natura siły państwa	Wiele źródeł siły i źródła materialne i niematerialne.
Wykorzystywanie siły państwa	Wachlarz technik wykorzystania siły: Preferencje dla rozwiązań nieodwołujące się do przymusu
Sposób formułowania polityki zagranicznej	Dwa modele procesu decyzyjnego ; Biurokratyczno-organizacyjny i pluralistyczny
Determinanty polityki zagranicznej.	Czynniki przede wszystkim wewnętrzne.

Model pluralistyczny- co przeciwieństwie do dwóch poprzednich wiąże decyzje z procesem układania się, w którym uczestniczą różne siły wewnętrzne i opinia publiczna, grupy interesów, ruchy masowe i korporacje wielonarodowe.

Pluralistyczny model procesu decyzyjnego.

Grupy interesów

Państwo Decyzja.

Korporacje wielonarodowe

Opinia publiczna.

Ruchy masowe.

Radykalne spojrzenie na siłę państwa i na politykę.

Natura siły państwa	Siła ekonomiczna zorganizowana wokół klas
Wykorzystywanie siły państwa	Słabsi mają niewiele instrumentów działania.
Sposób formułowania polityki zagranicznej	Państwa nie mają realnych możliwości wyboru decyzje są dyktowane przez kapitalistyczne elity ekonomiczne.
Determinanty polityki zagranicznej	Czynniki przede wszystkim zewnętrzne.

W jaki sposób powstają nowe państwa :

Secesja - to oderwanie się części terytorium i utworzenie nowego państwa. W 2 połowie XX wieku ( ok. 100 państw) powstało głównie poprzez oderwanie się kolonii od metropolii, przede wszystkim w Azji i Afryce.

Rozpad- wiąże się z reguły z powstaniem na dawnym terytorium kilku innych państw. Tak stało się przykładowo z byłymi republikami związkowymi ZSRR (1991) oraz federacyjnymi Jugosławii (1992).

Połączenie- oznacza zaś utworzenie z dwóch lub więcej państw jednego, nowego państwa. Można to w pierwszym wypadku odnieść do powstania Zjednoczonych Emiratów Arabskich (1971) oraz zjednoczonych Niemiec przez połączenie się NRD i RFN (1990). Podobnie ukształtują się mechanizmy upadku państw który może nastąpić poprzez rozpad np. ZSRR w 1991.

Wyzwania dla Państwa.

Schemat Wyzwanie rzucane sile państwa.

Siły	Skutki dla państwa.
Globalizacja- polityczna, ekonomiczna, kulturalna	Podkopuje suwerenność państw , zakłóca egzekwowanie siły państwa w dziedzinie ekonomii polityki i kultury.
Ruchy ponadnarodowe oparte na religii i ideologii	Uzurpują sobie tożsamość charakterystyczną dla państwa, zapobiegają o lojalność i zaangażowanie jednostek w skali ponad narodowej, zmierzają do przekształcenia ideologii państwa, podkopują legitymację państwa.
Ruchy narodowościowe	Zapobiegają o własne państwo , starają się zastąpić aktualny rząd nowym, który reprezentowałby ich interesy grupowe.

Proliferacja państw XX wieku.

Pan mi to podawał

23 państwa w 1914 roku ( okres międzywojenny)

1923- 35 państw

1945 -60 państw (dekonalizacja Afryki i Azji).

1972-162 państwa

Obecnie 193 państwa

Pytanie 16. Organizacje międzynarodowe o charakterze rządowym.

Organizacje międzyrządowe to związek przynajmniej trzech państw, powoływane umową międzynarodową w celu rozwiązywania celów statutowych. Podstawy prawne ich funkcjonowania stanowi prawo międzynarodowe.

Organizacje międzyrządowe takie jak : Organizacja Narodów Zjednoczonych, Bank Światowy, Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego. Do systemu międzynarodowego organizacje międzyrządowe wnoszą współpracę, dzięki czemu państwa uczą się regularnych interakcji. To zaś jest przejawem rozwoju według teorii funkcjonalnej. Organizacje międzyrządowe, jak choćby Światowa Organizacja Handlu wypracowują procedury, dzięki którym są w stanie tworzyć przepisy i rozstrzygać spory. Jeszcze inne jak Światowa Organizacja Zdrowia, prowadzą działalność operacyjną na rzecz rozwiązywania tak ważnych problemów międzynarodowych jak :

• Rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych

• Dekolonizacja

• Różnicę w rozwoju gospodarczym

• Rozwój zbrojeń.

Niektóre organizacje międzyrządowe odgrywają kluczową rolę w transakcjach międzynarodowych, służą jako areny, na których prowadzone są negocjacje i zawiązują się koalicje. Umożliwiają utrzymywanie się sieci międzyrządowych i międzynarodowych, których częścią są zarówno organizacje pozarządowe, jak i te mniej lub bardziej narodowe. Wreszcie organizacje międzyrządowe mogą być także miejscem, w którym negocjowane są najważniejsze zmiany w międzynarodowym rozkładzie sił.

Organizacje międzyrządowe zwiększają możliwość państw w zakresie prowadzenia polityki zagranicznej i jednocześnie stanowią dodatkowe ograniczenie dla ich działań. Państwa wstępują do organizacji międzyrządowych, aby wykorzystać je jako instrument do prowadzenia polityki zagranicznej.

Poziom	Rola	Przykład
W systemie międzynarodowym	Mają wkład w rozwijanie nawyków współpracy-organizacje i państwa przyzwyczajają się do wspólnego działania.	Działania w ramach systemu Organizacji Narodów Zjednoczonych
	Angażują się w zbieraniu informacji i nadzór	Bank Światowy gromadzi dane statystyczne : Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej monitoruje ruch materiałów nuklearnych przez granice państw
	Pomagają w łagodzeniu sporów	Procedury łagodzenia sporów istniejące w ramach Światowej Organizacji Handlu czy Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości.
	Prowadzą działania operacyjne	Kampanie na rzecz szczepień przeciwko chorobą dziecięcym prowadzone przez światową Organizacje Zdrowia: obozy dla uchodźców prowadzone przez Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców.
	Służą jako arena do zawierania porozumień	Rada Unii Europejskiej, inne fora na których ministrowie mogą się spotykać i negocjować.
	Prowadzą do powstania reżimów międzynarodowych.	Międzynarodowy reżim handlowy i międzynarodowy reżim żywnościowy.

	Wykorzystywane są przez państwa jako instrumenty prowadzenia polityki zagranicznej.	Państwa nordyckie wykorzystują ONZ do prowadzenia międzynarodowej pomocy w zakresie działań na rzecz rozwoju.
W odniesieniu do państw	Wykorzystywane są przez państwa do legitymizacji prowadzonej przez siebie polityki zagranicznej.	USA postąpiły w ten sposób, legitymizując przez ONZ swoje działania wojskowe podczas wojen w Korei i Zatoce Perskiej.
	Poszerzają spektrum informacji dostępnych państwom	Korzystają na tym małe państwa w obliczu nie istnienia intensywnych dwustronnych kontaktów dyplomatycznych.
	Powstrzymują działania państw -zapobiegają podejmowaniu przez nie określonych działań, karzą państwa za pewne zachowania.	Sankcje wobec Republiki Południowej Afryki, Rodezji, Iraku i Serbii.

W odniesieniu do jednostek		Są miejscem, w którym jednostki mogą zdobywać wiedzę na temat norm międzynarodowych.	Przedstawiciele państw w ONZ uczą się norm dyplomatycznych.
	Są miejscem, w którym jednostki poznają podobieństwa i różnice istniejące między poszczególnymi narodami.		Jednostki uczestniczące w nich zdobywają wiedzę na temat podczas spotkań na szczeblu międzynarodowym.

Pytanie 17. Organizacje międzynarodowe o charakterze pozarządowym.

Organizacje pozarządowe, podobnie jak organizacje międzyrządowe, coraz częściej są postrzegane jako wpływowi uczestnicy polityki światowej. Są zazwyczaj prywatnymi dobrowolnymi organizacjami, których członkowie to osoby prywatne lub stowarzyszenia działające wspólnie na rzecz osiągnięcia konkretnego celu. Są to niesamowicie zróżnicowane jednostki, poczynając od całkowicie lokalnych i najbardziej oddalonych, aż po te zorganizowane na szczeblu narodowym bądź transnarodowych. Niektóre z nich są całkowicie prywatne co oznacza że ich fundusze pochodzą wyłącznie ze źródeł prywatnych, podczas gdy inne częściowo podlegają na dotacjach rządowych lub pomocy otrzymywanej w naturze. W niektórych członkostwo jest otwarte dla mas, inne są zamkniętymi grupami bądź federacjami. Przykłady :

• GONGO( government -organized NGO)- organizacje pozarządowe, których założycielami są rządy BINGO (business and industry NGO) - zakładane przez środowisko biznesowe i przemysłowe.

• DONGO (donor- organized NGO) - operacyjne organizacje pozarządowe.

Liczba działających organizacji pozarządowych wzrosła w sposób znaczący. Yearbook of International Organizations wymienia 6 tysięcy organizacji pozarządowych o charakterze międzynarodowym bądź to pod względem zasad człowiek, bądź zaangażowania w działania prowadzone w kilku państwach. Organizacji pozarządowych o charakterze jednonarodowym może być nawet 26 tys., a ich liczba gwałtownie rośnie.

Organizacje działają na rzecz pokojowych i nie opierających się na przemocy metod rozstrzygania sporów, pojawiły się w XX wieku podobnie jak Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, który orędował na rzecz humanitarnego traktowania rannych żołnierzy, i międzynarodowe związki zawodowe, walczące o lepsze warunki pracy.

Funkcje i role organizacji pozarządowych.

1. Działają jako orędownicy konkretnych sposobów postępowania i oferują alternatywne metody uczestnictwa w polityce. Na przykład : Amnesty International w swojej kampanii pisania listów w imieniu ofiar naruszania praw człowieka.

2. Mobilizują publiczność masową .Na przykład: Greenpeace w kampanii na rzecz ratowania wielorybów przez prawo międzynarodowe ograniczając połów tych ssaków.

3. Główni aktorzy mobilizują jednostkę do działania na najniższym szczeblu.

4. Wpływ organizacji międzynarodowych silnie odczuwany podczas konferencji ONZ poświęconej problemom środowiska i rozwoju, która odbyła się w Rio de Janeiro w 1992 roku.

5. Organizacje pozarządowe rzadko działają w pojedynkę

6. Organizacje pozarządowe odgrywają niepowtarzalne role na poziomie narodowym w sektorze edukacji, opieka zdrowotna, rolnictwo, czy udzielanie kredytów na niewielką kwotę.

Granice władzy organizacji pozarządowych.

Organizacje pozarządowe mają wyraźną przewagę nad jednostkami państwa i organizacjami międzynarodowymi. Zazwyczaj są politycznie nie zależne, od jakiegokolwiek suwerennego państwa, co pozwala im ustalać i wprowadzać w życie własną politykę międzynarodową, szybko, bezpośrednio, i w mniejszym stopniu ryzykując interesy narodowe, niż wiąże się to z działalnością organizacji międzyrządowych. Mogą jeśli mają tylko taką wolę, uczestniczyć w pracach na wszystkich etapach procesu decyzyjnego, poczynając od procesu decyzyjnego, poczynając od sformułowania celów polityki, przez podejmowanie decyzji, a na wprowadzeniu ich w życie kończąc.

Charakterystyka organizacji pozarządowych w skrócie.

1. Organizacje pozarządowe są : wszechstronnymi i coraz potężniejszymi graczami na arenie międzynarodowej.

2. Nie występują tradycyjne formy władzy (za wyjątkiem niektórych grup o charakterze przestępczym.

3. Polegają na łagodnej władzy

4. Nie mają one jednego programu, często działają na rzecz krzyżujących się celów -zupełnie jak państwa.

5. Wspólnota takich organizacji jest różnorodna

6. Wśród organizacji tego typu istnieją grupy wspierające skrajnie różne stanowiska w ramach jednego zagadnienia.

7. Nie mogą ściągać podatków, tak jak to czynią państwa (zagrożenie legitymizacji).

Pytanie 21 Geneza i struktura ONZ

Geneza:
Rok 1920	Traktat Wersalski wchodzi w życie, powstaje Liga Narodów; równolegle zostają utworzone Międzynarodowa Organizacja Pracy i Stały Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Rok 1945	Przedstawiciele 50 państw spotykają się w San Francisco i przyjmują Kartę Narodów Zjednoczonych. Konferencja założycielska rozpoczęła się 25 kwietnia 1945. Weszła ona w życie 24 października 1945 roku po ratyfikacji przez 51 państw. Polska nie uczestniczyła w konferencji ONZ. Podpisaliśmy natomiast pod wpływem tymczasowego rządu RP Kartę Narodów Zjednoczonych 16 października 1945 roku, tym samym znalazła się wśród członków pierwotnych. Jedną z dodatkowych koncesji na rzecz ZSRR było przyznanie członkostwa ONZ największym republikom związkowym Białorusi, Rosji i Ukrainie.
Rok 1946	Formalnie Liga Narodów została rozwiązana 18 kwietnia 1946 roku, kiedy to powołano do życia nową organizacje uniwersalną- Organizacje Narodów Zjednoczonych. Liga Narodów nie wykazała się przejrzystością, sprawnością działania i nie odegrała ona większej roli w zażegnaniu II wojny światowej w 1939.

Karta Narodów Zjednoczonych obowiązuje wszystkich członków i propaguje cele:

1. Utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

2. Rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami.

3. Przywrócenie wiary w podstawowej stosunków między państwami.

4. Przywrócenie wiary w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość bez względu na różnicę rasy płci, języka lub wyznania.

5. Wkład w rozwój praw człowieka.

6. Uzgadnianie działalności między państwami dla osiągniecia tych celów.

Dodatkowo: suwerenna równość, nieingerencja w sprawy wewnętrzne, wykonywanie zobowiązań międzynarodowych w dobrej wierze, pokojowe załatwianie sporów, wyrzeczenie się siły w stosunkach wzajemnych, bezpieczeństwo zbiorowe.

Główne organy Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Organ	Członkowie i sposób podejmowania decyzji	Zadania
Rada Bezpieczeństwa	15 członków: 5 stałych z prawem weta, 10 zmieniających się Stali : USA, Wielka Brytania, Francja, Rosja (ZSRR do końca 1991) i Chińska Republika Ludowa( od 1971 , uprzednio Republika Chin na Tajwanie. Zmieniający się : Afryka-3 Azja-2 Ameryka łacińska -2 Europa Środkowo Wschodnia-1 Europa zachodnia oraz reszta świata zachodniego -2	Pokój i bezpieczeństwo : wskazuje na agresora; decyduje o zastosowaniu określonych środków w celu wymuszenia postrzegania prawa.
Zgromadzenie Ogólne	192 członków; każde państwo posiada jeden głos, działa przez sześć funkcjonalnych komitetów.	Obraduje na wszystkie tematy zawierające się w ramach Karty NZ ; przyjmuje państwa poczet członków, wybiera przedstawicieli do ciał specjalnych. W ważnych sprawach merytorycznych uchwały zapadają większością 2/3 głosów, a w pozostałych zwykłą większością głosów.
Sekretariat na czele z Sekretarzem Generalnym	Sekretariat, w którym pracuje 8,9 tysiąca osób ; Sekretarz generalny wybierany jest przez Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa na 5-letnią odnawialną kadencje.	Sekretariat: zbiera informacje, koordynuje i podejmuje działania. Sekretarz Generalny : dyrektor administracyjny, przedstawiciel ONZ na zewnątrz.
Rada Gospodarczo Społeczna	54 członków na trzyletnią kadencje.	Koordynuje organy gospodarcze i związane z opieką społeczną; koordynuje działania wyspecjalizowanych agencji ( FAO, WHO, UNESCO)
Rada Powiernicza	Początkowo składająca się z państw zarządzających i zarządzanych przez nie, obecnie w jej skład wchodzi pięć wielkich mocarstw.	Jej nadzór nad tymi krajami zakończył się; obecnie proponuje się, aby zmieniła ona swoją funkcję i stała się forum dla debat w sprawach ludności tubylczej, organizacji pozarządowych i tworzenia się narodów.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.	15 sędziów	Nieobowiązkowa jurysdykcja w sprawach wnoszonych wyłącznie przez państwa.

Struktura systemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Organy centralne	Fundusze i programy przedstawicieli	Agencje wyspecjalizowane (przedstawiciel).
Rada Bezpieczeństwa	Program Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNDP).	Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).
Rada Gospodarcza i Społeczna (ECOSOC)	Fundusz NZ Pomocy Dzieciom (UNICEF)	Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)
Zgromadzenie Ogólne	Konferencja NZ ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD).	Międzynarodowa Organizacja Pracy. (ILO)
Sekretariat	Światowy Program Żywnościowy ( WFP).	Organizacja NZ ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO).
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.	Program NZ Ochrony Środowiska	Organizacja NZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO).
Rada Powiernicza.	Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców (UNHCR).	Grupa Banku Światowego, Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej ( IAEA).

Pytanie 22. Rola Rady Bezpieczeństwa ONZ w sytuacjach zagrażających międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu.

Od czasów zakończenia zimnej wojny Rada Bezpieczeństwa interweniowała w sytuacjach postrzeganych jako zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego w sposób, na jaki zezwalają jej przepisy zawarte w VII Rozdziale Karty NZ. Pozwalają one Radzie Bezpieczeństwa decydować, które działania stanowią akty agresji i stanowią zagrożenie dla pokoju, oraz stosować środki zapobiegawcze( w postaci sankcji ekonomicznych, użycia siły zbrojnych) w celu przywrócenia pokoju. Podobne akcje zostały użyte dwukrotnie, jako że ONZ sprzyjała bardziej ograniczonym działaniom, właściwym dla pierwszej generacji operacji pokojowych.

VII Karty NZ , Organizacja ma do dyspozycji :

• Zastosowanie sankcji ekonomicznych, dyplomatycznych i finansowych

• Możliwość przeprowadzenia bezpośredniej akcji wojskowej w celu zapobieżenia lub powstrzymania zagrożenia dla pokoju międzynarodowego, a nawet kontrakcji dla agresora.

Przykładem wypełnienia przepisów VII Rozdziału Karty NZ była wojna w Zatoce Perskiej w 1991 roku. Rada Bezpieczeństwa upoważniała członków do użycia wszelkich niezbędnych środków dając tym samym mandat do przeprowadzenia bezpośredniej akcji wojskowej przez wielonarodową koalicję pod dowództwem Stanów Zjednoczonych.

Podobnie, wynikiem zastosowania postawień zawartych w VII Rozdziale były sankcje gospodarcze nałożone na Irak w latach 90 XX wieku oraz działania zmierzające do rozbrojenia tego państwa nadzorowane przez Specjalną Komisję ds. Rozbrojenia Iraku ONZ, a także Międzynarodową Agencję Energii Atomowej ( International Atomic Energy Agency - IAEA) jedną z wyspecjalizowanych agencji Organizacji Narodów Zjednoczonych.

W 2002 roku Stany Zjednoczone ponownie zwróciły się do Rady Bezpieczeństwa szukając poparcia w sprawie wyegzekwowania przestrzegania przez Irak zasad zawartych w VII Rozdziale Karty NZ. Amerykanie twierdzili, że Irak w wyraźny sposób nie wywiązywał się z obowiązków, które nakładały na niego poprzednie rezolucje ONZ. Rada Bezpieczeństwa była wówczas podzielona : Stany Zjednoczone i Wielka Brytania popierały podjęcie działań zmierzających do zmuszenia Iraku do postrzegania przepisów ujętych w VII Rozdziale Karty NZ, podczas gdy Francja Rosja i Chiny były temu przeciwne. Podczas gdy pat trwał w najlepsze, Amerykanie zdecydowali się zwracać się ponownie do Rady Bezpieczeństwa w poszukiwaniu formalnego poparcia dla użycia przez siebie siły. Ostatecznie, koalicja pod przywództwem Stanów Zjednoczonych, która zaatakowała Irak w 2003 roku nie miała poparcia ONZ. Wielu zaczęło się wówczas zastanawiać czy ONZ ciągle jest jeszcze aktorem, z którym należy się liczyć w polityce międzynarodowej.

Na Radzie Bezpieczeństwa ciąży główna odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Podobnie jak Zgromadzenie Ogólne, może ona nakładać sankcje na państwa członkowskie.

Szczególne znaczenie mają rezolucje Rady Bezpieczeństwa dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, a zwłaszcza decyzje o zastosowaniu sankcji nie wymagających użycia siły zbrojnej (art. 41. Karty) oraz decyzje o sankcjach zbrojnych (art. 42 Karty). Jako jedyne spośród rezolucji uchwalanych przez organy ONZ, mają moc prawnie wiążącą dla państw - na mocy art. 25 Karty Narodów Zjednoczonych. Ich legalność nie może być kwestionowana, nie podlegają także kontroli sądowej ze strony Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

O znaczeniu rezolucji Rady Bezpieczeństwa może świadczyć choćby fakt, iż dwie wojny w XX wieku znajdowały w nich swe podstawy prawne: wojna koreańska w latach 1950-1953 (Rezolucja nr 85) oraz I wojna w Zatoce Perskiej w roku 1991 (Rezolucja nr 687). Ta ostatnia rezolucja była powoływana także jako podstawa interwencji w Iraku w 2003 roku, jednak legalność tej interwencji i doszukiwanie się podstawy prawnej dla niej w Rezolucji nr 687 było kwestionowane przez wiele państw

Pytanie 31. Zmiana charakteru wojny współczesnej.

W latach 90. doszło do zmiany jakościowej w zakresie konfliktów i wojen. Ogólnie można zaś zauważyć, iż generalnie wzrosła liczba rozpoczętych, trwających oraz zakończonych wojen.Biorąc pod uwagę przedstawione analizy i dane, można stwierdzić, iż w latach 90. doszło do poważnej zmiany jakościowej konfliktów międzynarodowych. Jej najistotniejszymi elementami są przede wszystkim:

• wyraźna dominacja konfliktów i wojen o charakterze wewnętrznym, które stopniowo umiędzynarodawiają się i stanowią poważne niebezpieczeństwo nie tyl¬ko dla danego państwa oraz jego sąsiadów, ale całego regionu (np. konflikt w Za¬irze/Demokratycznej Republice Konga oraz liczne konflikty w byłej Jugosławii),

• poważne nasilenie się konfliktów w związku rozpadem państw wielonaro¬dowych (np. ZSRR, była Jugosławia, Sudan),

• zaostrzenie się konfliktów i napięć o charakterze etniczno-narodowo-reli-gijnym (występujące także w podanych wcześniej przykładach),

• wzrost zniszczeń wojennych oraz strat wśród ludności cywilnej, które w wielu wypadkach są większe niż wśród bezpośrednio zaangażowanych w wojnie stron,

• trudności w pokojowym rozwiązywaniu konfliktów międzynarodowych -por. Matthies, Rohloff i Klotz (1996).

Do nowych form prowadzenia wojen na pocz. XXI w. można przede wszyst¬kim zaliczyć terroryzm międzynarodowy oraz uderzenia prewencyjne. Stano¬wią one poważne wyzwania i zagrożenia dla społeczności międzynarodowej. Wskazano już, iż po 11 września 2001 r. terroryzm przybrał charakter transnaro-dowy, stwarzając poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa USA oraz ich sojuszni¬ków i partnerów w skali globalnej (zob. szerzej rozdz. 10). Mimo podjętych środ¬ków bezpieczeństwa po 11 września 2001 r. doszło do ponownych zamachów ter¬rorystycznych na mniejszą skalę, z czego najważniejsze to zamachy bombowe w 2002 r. na wyspie Djerba (Tunezja), na wyspie Bali (Indonezja), w Mombasie (Ke¬nia), w 2004 - w Madrycie (Hiszpania), i 2005 - w Londynie (Wielka Brytania).

Wojny w XXI, jak się przewiduje, przybiorą charakter międzycywilizacyjny

Etyczne - zróżnicowane wartości i normy moralne.

Osobowościowe - wpływ charyzmatycznego przywódcy politycznego np.: prezydenci USA, Hitler, Stalin, Wałęsa.

Pytanie 33. Globalizacja pojęcie i perspektywy.

„Globalizacja jest zjawiskiem, w wyniku którego ekonomiczne podmioty w jakiejkolwiek części świata są dotknięte dużo bardziej przez wydarzenia gdzie indziej w świecie niż wcześniej. (Krueger 2000.)

Z kolei Brink Lindsey postrzega globalizacje w trzech znaczeniach:

• Zjawisko ekonomiczne wzrastającej integracji rynków ponad granicami, z politycznych lub technologicznych przyczyn.

• Ściśle polityczne zjawisko upadania narzuconych przez państwa barier dla międzynarodowych strumieni dóbr, usług i kapitału.

• Ogólniejsze polityczne zjawisko ogólnoświatowego upowszechniania się prorynkowych polityk, zarówno wewnętrznych jak i międzynarodowych. Martin Wolf- globalizacja jest ruchem w kierunku większej integracji, wraz z padaniem naturalnych i stworzonych przez człowieka barier dla międzynarodowej ekonomicznej wymiany.

Globalizację można podejmować jako proces lub zbór procesów, których istotą jest przekształcenie organizacji przestrzennej stosunków społecznych i transakcji, rodzące transkontynentalne lub międzyregionalne strumienie i sieci działalności, wzajemnych odziaływań i władzy. Inaczej mówiąc globalizacja oznacza poszerzenie, intensyfikacje, przyśpieszenie i wzrost znaczenia ogólnoświatowych ogólnych powiązań.

Procesy Globalizacji handlu i finansów można dostrzec trzy ich rozumienia.

1. Przekraczanie granic

2. Otwieranie granic

3. Przezwyciężanie granic.

Perspektywy Globalizacji.

Niall Ferguson, Wiosną 2005 roku , przedstawił Tonącą globalizacje. Jako czynniki, które doprowadziły do gwałtownego do załamania poprzedniej globalizacji w 1914 roku, wymienia on :

• Imperialne przeciążenie

• Rywalizacje między mocarstwami

• Niestabilny system sojuszu.

• Istnienie państwa awanturniczego wspierającego terror.

• Powstanie rewolucyjnej terrorystycznej organizacji wobec kapitalizmu.

Sam Wolf niektóre z nich dostrzega, choćby w usługach wymagających już dużej wiedzy i wysokich kwalifikacji. Jako przykład jest zdanie, że wielkie mocarstwa są po tej samej stronie w wojnie z terroryzmem. Nawet jednak i on usilnie poszukuje nadal argumentów, które pozwalają współczesnej globalizacji rokować lepiej, dostrzega trzy podobieństwa z sytuacją poprzedzająca I wojnę światową. Po pierwsze przyznaje że zmiany w układzie sił w świecie wywołują napięcia, a konflikt między Stanami Zjednoczonymi a Chinami jest nieunikniony. Zgoda nie musi oznaczać nieuchronności wojny. Po drugie wzrost Chin co najmniej wymusza niewygodne ekonomiczne przystosowanie się reszty świata , wywołując już naciski protekcjonistyczne, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Po trzecie nacjonalizm jest naturalnym instrumentem rosnącego mocarstwa, zwłaszcza autorytarnego.

Dzisiaj zależy przede wszystkim od polityki Stanów Zjednoczonych. Bez skutecznego amerykańskiego przywództwa, obecna globalizacja może lec zupełnie w gruzach tak jak to się przydarzyło ostatniej. Gotowość trzeźwego i krytycznego przyglądania się jej z różnych stron zwiększa jej szansę , a tym samym i szansę dla świata w XXI wieku.

Pytanie 34. Pojęcie regionu i regionalizacja stosunków międzynarodowych.

Region według Josepha S. Nye, jednego z prekursorów tej dziedziny, to ograniczona liczba państw, połączonych geograficzną bliskością i w pewnym stopniem wzajemnej współzależności. Kryteriami głównymi byłby poziom i zakres wymiany, formalna organizacja i polityczna współzależność (1968)

Regionalizm jednak to nie tylko geograficzna bliskość i ekonomiczna współzależność. Obok tego, składają się nań również historyczne doświadczenia podział bogactwa i władzy wewnątrz i na zewnątrz grupy, kulturowe, społeczne i etniczne tradycje, ideologiczne i polityczne preferencje.

Haliżak przedstawił kolejność przechodzenia, ku coraz wyższym i bardziej złożonym formom współpracy regionalnej. Jego zdaniem :

Pojawienie się świadomości regionalnej wśród elit i warstw społecznych państw sąsiadujących w danym regionie.

Skutkiem rozwoju świadomości regionalnej jest ujawnienie się wspólnoty potrzeb i interesów społeczeństw zamieszkujących dany region.

Powstanie regionalnej wspólnoty potrzeb i interesów prowadzi do ilościowego i jakościowego wzrostu interakcji między państwami i społecznościami regionu. W związku z tym pojawia się naturalna potrzeba regulowania wzajemnych oddziaływań

Integracja państw regionu jest najbardziej zaawansowaną fazą rozwoju regionalizmu.

Joseph Nye - pisząc po regionalistycznej fali lat 60 wyróżnił dwa rodzaje organizacji: Mikroekonomiczne organizacje obejmujące formalną integrację ekonomiczną Mikroregionalne polityczne organizacje zatroskane kontrolą i konfliktu( 1971).

Hurrell proponuje wyodrębnić aż pięć rodzajów regionalizmów.

1. Regionalizm- proces obejmujący wzrost nieformalnych powiązań i transakcji będący wynikiem głównie działalności gospodarczej, lecz obejmuje także powiązania społeczne i polityczne.

2. Regionalna świadomość i tożsamość- mieszanka historycznych, kulturowych i socjalnych tradycji prowadzi do wspólnego postrzegania przynależności do szczególnej wspólnoty .

3. Regionalna współpraca międzynarodowa- pastwa lub rządy mogą popierać porozumienia i koordynację między sobą w celu rozwiązywania wspólnych problemów oraz „chronienia i wzmacniania roli państwa i władzy rządu”

4. Popierana przez państwa regionalna integracja gospodarcza- często najpowszechniejsza forma regionalizmu, rządy i grupy interesów gospodarczych realizują, rządy i grupy interesów gospodarczych realizują integrację gospodarczą ( różną co do głębi i zakresu) w celu wspierania liberalizacji handlu i wzrostu gospodarczego.

5. Regionalna spójność - połączenie czterech wcześniejszych może prowadzić do wyłonienia się wspólnego i i skonsolidowanego bytu regionalnego. Takie, polityczne, spójne ugrupowanie wpływ zarówno na jego wewnętrzne środowisko jak i na politykę globalną.

Pytanie. 36. Rola USA, Rosji w stosunkach międzynarodowych.

mocarstwo dominujące − czyli światowe mocarstwo posiadające znaczne wpływy globalne i przewagę nad innymi wielkimi mocarstwami, potencjalny hegemon. Od 1945 r. określano ten typ mocarstw pojęciem "supermocarstwo" którym określano 3 państwa: USA, ZSRR i Wielka Brytania, po 1945 r. już tylko 2: USA i ZSRR. Obecnie zaś jedynym supermocarstwem pozostały USA przez co mogą też być określone jako hipermocarstwo.

wielkie mocarstwa − państwa mające znaczne wpływy polityczne poza własnym regionem i możliwości rozciągnięcia ich na cały świat (ambicje globalne) - potencjalni rywale (ang. "challengers") mocarstwa dominującego. Obecnie uważa się iż taka rolę spełniają (poza USA jako supermocarstwem): Chiny, Rosja, Japonia,Unia Europejska (przy czym osobno bywają wymieniane: Niemcy, Francja i Wielka Brytania).

USA są jednym z największych obecne istniejących państw, dysponującym gigantycznym potencjałem gospodarczym oraz najpotężniejszymi siłami zbrojnymi. Przez wiele lat były postrzegane jako przeciwwaga dla potęgi Związku Radzieckiego, dla zwolenników - potężny gwarant stabilności gospodarczej i bezpieczeństwa, dla przeciwników - państwo destabilizujące współczesną równowagę sił na świecie. Mocarstwowa pozycja Stanów Zjednoczonych budzi wiele kontrowersji i konfliktów, a zajęcie stanowiska wobec nich wymaga negocjacji i obiektywnego przedstawienia różnych elementów polityki amerykańskiej, względem reszty świata.

Stany Zjednoczone

Obecnie wciąż większość ludzi uważa USA za jedyne państwo na świecie spełniające kryteria supermocarstwa.

Czynnik geograficzny

Stany Zjednoczone dysponują trzecim największym terytorium świata. Licząca 9.631.420 km² powierzchnia kraju ustępuje wielkością Rosji oraz nieznacznie obszarowi Kanady.

Czynnik polityczny

USA jest republiką federacyjną z silną władzą wykonawczą na czele której stoi prezydent. Ponadto Amerykanie szczycą się silnie zakorzenioną w tradycji kraju demokracją, przez wielu specjalistów uważaną za wzorcową.

USA zasilają w 22% budżet ONZ, oraz mają stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa z prawem weta.

Państwa takie jak Portoryko, Palau, Wyspy Marshalla, Federacyjne Stany Mikronezji są luźno stowarzyszone z USA, które reprezentuje je na arenie międzynarodowej oraz jest odpowiedzialne za ich bezpieczeństwo.

Swą pozycję na arenie światowej USA zawdzięczają często poparciu jakie udzielają im zwykle sojusznicy: państwa NATO, Australia, Nowa Zelandia, Izrael, Japonia czy Korea Południowa.

Czynnik militarny

Budżet amerykańskiej armii jest większy od 12 kolejnych państw razem wziętych. W związku z tym mają najbardziej zaawansowaną technologicznie armię świata. Innym atutem w międzynarodowej pozycji USA jest możliwość prowadzenia działań militarnych w dowolnym miejscu na świecie. Ważną rolę w tym systemie odgrywają bazy wojskowe rozmieszczone w każdym regionie świata, m.in. w Niemczech, na japońskiej Okinawie, na Pacyfiku (Guam), Oceanie Indyjskim (Czagos), w Kuwejcie, na Islandii czy Guantánamo.

Czynnik demograficzny

Ok 300 mln obywateli (tj. ok. 5% światowej populacji) czyni z USA trzecią potęgę demograficzną świata z najbardziej rozwiniętym wskaźnikiem rozwoju ludzkości. Ma najwyższe tempo wzrostu ludności wśród wysokorozwiniętych krajów, a co za tym idzie jest jedynym państwem przemysłowym nie doświadczającym niedoboru siły roboczej oraz ogólnie ludności w przyszłych dekadach.

Czynnik ekonomiczny

USA ma największą gospodarkę narodową na świecie z PKB liczącym 13.79 bilionów $. Ponadto cieszy się umiarkowanie wysokim wzrostem gospodarczym, wynoszącym średnio 3% na rok w ciągu ostatnich 20 lat. Stany Zjednoczone mają większy PKB per capita na głowę, a niźli wszelkie inne potencjalne supermocarstwa. Wśród najbardziej przemysłowych krajów świata, amerykańskie PKB wynoszące 46.000 USD na mieszkańca ustępuje jedynie Luksemburgowi i Norwegii. Trzeba jednak zaznaczyć, że przeciętny Amerykanin pracuje o wiele więcej od przeciętnego Europejczyka.

USA jest główną siedzibą dla wielu globalnych korporacji i finansowych instytucji. Amerykańskie przedsiębiorstwa są graczami na wielu polach działalności oraz w wielu branżach, takich jak: nowe materiały, elektronika, telekomunikacja, informatyka, podbój kosmosu, energetyka,nanotechnologia, biotechnologia, medycyna, bioinformatyka, genetyka czy chemia. Ponadto kraj ten jest jednym z głównych rolniczych spichlerzy oraz wielkim producentem żywności.

Ameryka wywiera wielki wpływ na międzynarodowe instytucje finansowe takie jak: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, także dzięki temu iż jest największym płatnikiem netto do budżetów tych organizacji.

Amerykański dolar jest prawdopodobnie najbardziej istotnym środkiem płatniczym oraz najbardziej wymienialną walutą świata.

Czynnik kulturowy

Od lat 20. XX w. kultura USA wywiera wielki wpływ na świat, szczególnie ten zachodni. Zbudowany przez imigrantów z całego świata kraj jest najbardziej zróżnicowanym rasowo i etnicznie na świecie. USA jest kolebką współczesnej muzyki rozrywkowej. Potomkowie afrykańskich niewolników dali światu jazz, bluesczy soul, a po II wojnie światowej za sprawą takich ludzi jak Elvis Presley rock and roll podbił świat. Od czasów międzywojennych Hollywood - amerykańska fabryka snów - kształtuje i propaguje w największym stopniu amerykański styl życia, którego najważniejszymi chyba symbolami są dżinsy i Coca-Cola.

Rosja

Od początku XXI w. Rosja, jako prawna sukcesorka ZSRR znów jest państwem prowadzącym bardzo aktywną politykę mającą na celu przywrócenie jej pozycji globalnego supermocarstwa.

Czynnik geograficzny

Liczące 17 075,4 tys. km² terytorium Rosji jest największe na świecie i obejmuje swymi granicami niemal całą Europę Wschodnią oraz zajmującą Północną Azję - Syberię, która stanowi 3/4 jej obszaru. Aby przemierzyć Rosję z zachodu na wschód trzeba przekroczyć 11 stref czasowych. Bezkresne, dorównujące swym obszarem Ameryce Południowej terytorium Rosji zapewnia jej szeroki dostęp do oceanów i mórz, które podobnie jak ląd skrywają ogromne, często jeszcze nie odkryte pokłady wszelkich występujących na Ziemi surowców i bogactw mineralnych.

Czynnik polityczny

Podobnie jak Stany Zjednoczone, Rosja jest państwem, której ustrój to wielopartyjna republika federacyjna, na czele której stoi skupiający silną władzę wykonawczą prezydent. Niemniej jednak ze względu na stosunkowo słabą pozycję Zgromadzenia Federalnego, czyli parlamentu, a także liczne przypadki łamania praw i swobód obywatelskich oraz wolności słowa rosyjski system sprawowania władzy jest powszechnie krytykowany przez zachodnią opinię publiczną.

Rosja ma stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Natomiast pomimo rozpadu ZSRR i upadku komunizmu Rosja zdaje się nadal prowadzić politykę rywalizacji z Zachodem i stojącymi na jego czele Stanami Zjednoczonymi, które jako zwycięzca zimnej wojny zyskały wielu nowych sojuszników, znajdujących się dotąd pod narzuconą im po II wojnie światowej dominacją Moskwy. Stąd też istnieją dość napięte relacje i stosunki dyplomatyczne z państwami takimi jak Polska czy krajami bałtyckimi, a ostatnio także z Ukrainą i Gruzją, które odzyskawszy pełną suwerenność zarzucają Rosji praktyki noszące znamiona imperializmu, jak chociażby szantaż energetyczny za otwarcie się na zachód. Z innymi jak np. z Japonią prowadzi spór terytorialny o Kuryle, a z Ukrainą nieoficjalnie o Krym. Obecnie do grona najbliższych sojuszników należą kraje, które Moskwa wciąż uważa za wyłączną strefę swych wpływów, a są to: większość państw WNP, czyli Białoruś (ZBiR), Armenia, państwa Środkowej Azji, a także Mongolia. Niemniej jednak ostatnio oprócz pogłębiania więzi z tradycyjnymi partnerami, Rosja zwraca się jeszcze bardziej w stronę Azji, na wschód i południe, gdzie zawiera nowe sojusze polityczne i gospodarcze takie jak: Szanghajska Szóstka, czy Szanghajska Organizacja Współpracy. Z punktu widzenia zachodu Moskwę łączą dwuznaczne stosunki z Iranem oraz Koreą Północną.

Czynnik militarny

Silna flota, wielkie siły powietrzne oraz wielkie siły lądowe. Stale rosnące wydatki na unowocześnianie armii. Największy arsenał jądrowy na świecie. Rozwinięta technologia kosmiczna.

Czynnik demograficzny

Populacja Rosji licząca ok. 145 milionów obywateli, jest ósmą na świecie. Niemniej jednak w jej skład wchodzą liczne stanowiące ok. 20% ogółu ludności mniejszości narodowe, częstokroć o nastawieniu separastycznym, takie jak Tatarzy, Czeczeni czy Ingusze.

Ponadto poważnym problemem jest utrzymujący się od dłuższego czasu ujemny przyrost naturalny, który powoduje gwałtowne zmniejszanie się liczby mieszkańców.

Od czasu, gdy Rosjanie przekroczyli góry Ural i podbili, a następnie włączyli do swego państwa bezkresne obszary Syberii, niewykonalnym jak się wciąż okazuje jest problem jej zaludnienia i zagospodarowania i to po mimo kryjącego w sobie bogactwa oraz licznych prób przymusowego osiedlania. Dzisiaj wciąż 80% ludności zamieszkuje europejską część kraju.

Czynnik ekonomiczny

Relatywnie wielkie PKB (9 miejsce na świecie). Niewątpliwa poprawa warunków życia Rosjan. Uzależnienie dużej części świata od swoich surowców strategicznych, z drugiej zaś strony, poziom rozwoju i struktura gospodarki Rosji, uzależnia ją samą od światowego popytu i cen surowców naturalnych. Sprzedaż bowiem tych surowców zagranicę, tworzy ponad 60% wpływów tego państwa z eksportu, wraz z eksportem zaś produktów przemysłu maszynowego (głównie zbrojeniowego), ponad 80% rocznego przychodu z eksportu. Ta dziedzina gospodarki tworzy też ponad 30% PKB. Duży wpływ gospodarczy na kraje byłego Związku Radzieckiego, a obecnie WNP.

Czynnik kulturowy

Pod względem kulturowym Rosja tworzy odrębną cywilizację, według Samuela Huntingtona jest nią cywilizacja prawosławna. Rosja w mniemaniu własnych ideologów i filozofów nie jest ani częścią Zachodu, ani częścia Azji. Jest jej mieszanką, tworząc wyjątkową cywilizację, odrębną kulturę. Rosyjska literatura, muzyka klasyczna, teatr w tym balet, a także pozostała sztuka cieszą się niesłabnącym uznaniem i popularnością. W miastach w europejskiej części Rosji znajdują liczne cenne zabytki architektury oraz zbiory sztuki.

Chiny

Od roku 1979 Chińska Republika Ludowa przeżywa okres szybkiego wzrostu gospodarczego, a także znaczenia w polityce międzynarodowej.

Czynnik geograficzny

Chiny zajmują powierzchnię 9 596 960 km², co daje im 4 miejsce na świecie. Nie licząc rosyjskiej Syberii są największym państwem w Azji. Mają szeroki dostęp do Oceanu Spokojnego. W Chinach można znaleźć niemal wszystkie rodzaje krajobrazów. Od nizin na wschodzie do wyżyn na zachodzie. Od pustyń po mokradła.

Czynnik polityczny

Chiny są oficjalnie krajem socjalistycznym ale dzisiaj Komunistyczna Partia Chin odeszła od marksizmu. Chiński parlament wybierany jest w wyborach pośrednich przez przedstawicieli zgromadzeń ludowych prowincji, regionów autonomicznych, miast wydzielonych i armii. Silny scentralizowany rząd powoduje dużą stabilność parlamentu i rządów. Poprzez powiązanie z wieloma ważnymi organizacjami międzynarodowymi Chiny są w stanie wywierać wpływ na światową politykę. Przedstawiciel Chin zasiada także w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

Czynnik militarny

Chińska armia jest najliczniejszą na świecie. W jej szeregach znajduje się 2,25 miliona ludzi. Jest w stanie zmobilizować około 150 milionów rezerwistów. Jej budżet jest jednym z najwyższych na świecie. Bardzo szybko przebiegają prace modernizacyjne. Chiny posiadają dużo nowoczesnego sprzętu ale większość to różne rodzajów przestarzałego uzbrojenia Sowieckiego, co sprawia że ich potencjał militarny jest wielokrotnie mniejszy od amerykańskiego.

Czynnik demograficzny

Chiny posiadają największą populację na świecie. Liczba Chińczyków w kraju wynosi około 1,3-1,4 mld, a poza granicami żyje również wiele milionów. Przewyższają ludność USA ponad czterokrotnie. Chiny zamieszkuje 55 mniejszości narodowych. Populacja ta wykazuje również dość spory przyrost naturalny.

Czynnik ekonomiczny

PKB Chin to 3.249 bln$. Ich gospodarka jest jedną z najbardziej dynamicznych i rozwija się w tempie ponad 10% rocznie. Chiny należą do wielu organizacji gospodarczych. Wiele inwestują w innych krajach, a także są miejscem licznych inwestycji ze względu na tanią siłę roboczą. Mimo tego Chiny cały czas pozostają jednak państwem którego obywatele żyją na o wiele niższym poziomie od Europejczyków i Amerykanów.

Czynnik kulturowy

Kultura Chińska trwa nieprzerwanie od wielu tysięcy lat i wywarła ogromny wpływ na świat. Starożytne chińskie nauki medycyny, astronomii stały się podstawą dalszego ich rozwoju. Dzieła Konfucjusza stały się nie tylko filozofią ale i religią. Jednak współczesna kultura chińska nie jest w stanie rywalizować z kultura zachodnią.

Pytanie 37. Rola Transformacja NATO

Transformacja Sojuszu

Nie oznacza to, że NATO i Unia Europejska będą interweniować w każdym dowolnym miejscu na świecie; przeciwnie - działania będą zdeterminowane przez konkretną sytuację strategiczną oraz przez konsensus polityczny.

Sojusz będzie musiał:

• poświęcić więcej uwagi możliwościom implicite zawartym w artykule 4 Traktatu Północnoatlantyckiego, który czyni z NATO forum konsultacji z innymi podmiotami;

• optymalizować proces podejmowania decyzji oraz tworzyć najbardziej skuteczne mechanizmy, aby zwiększać zdolność sił, zgodnie z koncepcjami transformacji i użyteczności;

• ponownie przemyśleć struktury partnerstwa, by zwiększyć ich synergię i globalny zasięg

• pogłębić współpracę z państwami Azji i Pacyfiku, nie po to, aby być w przyszłości podmiotem globalnym, ale w celu rozważania ewentualnych interwencji wpierających wspólne interesy bezpieczeństwa państw członkowskich, w ramach szerszych koalicji.

Jeżeli z jednej strony NATO jest polityczno-wojskową inkarnacją Sojuszu transatlantyckiego, z drugiej strony Unia Europejska musi być gotowa do tego, aby być wiodącym podmiotem zajmującym się okresem przejściowym w transformacji ustrojowej oraz niestabilnością. Jest to możliwe, ponieważ Unia Europejska ma wymagane narzędzia polityczno-ekonomiczne i - poprzez rozwój Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (ESDP) - tworzy swój komponent bezpieczeństwa zbiorowego i spraw wojskowych, aby radzić sobie z problemami bezpieczeństwa. To jest droga do przyszłości Europy. Silne poparcie polityczne oraz konsolidacja rzeczywistych zdolności do wypracowania wspólnej polityki zagranicznej i handlowej muszą być sprzężone z tworzeniem wymiaru wojskowego Unii.

Poza tym, w obrębie tego rdzenia, funkcjonuje inny czynnik, którego skutki najprawdopodobniej doprowadzą do kolejnego przyspieszenia ewolucji w dziedzinie globalnego bezpieczeństwa. Od pewnego czasu następuje spektakularny wzrost niektórych podmiotów, zwłaszcza w Azji. Chiny i Indie dogonią i przegonią wiele obecnie bogatych państw, co będzie miało konsekwencje dla bezpieczeństwa i stabilności.

W bliskiej przyszłości, zwiększona wielobiegunowość nie będzie oznaczać powrotu do konfrontacji wojskowej. Interakcje pomiędzy rdzeniem, a luką będą obszarem najwyższego ryzyka. Z drugiej strony, wzajemne powiązania i równoważenie sił pomiędzy kluczowymi ośrodkami i ich zbiorowymi instytucjami bezpieczeństwa mogłyby decydująco wpłynąć na przyszłe sposoby konfrontowania się ze źródłami ryzyka, zwłaszcza na przeciwdziałanie proliferacji. W międzyczasie potencjalne konflikty mogą stać się rzeczywistością, z którą będzie musiała sobie radzić społeczność międzynarodowa.

Transformacja wojskowa

Ze wszystkich dostępnych środków, komponent wojskowy jest czasami decydującą opcją w bardzo wielu sytuacjach, na przykład związanych z dyplomacją zapobiegawczą, zarządzaniem kryzysowym, akcjami humanitarnymi, misjami utrzymywania pokoju i egzekwowania rozwiązań pokojowych, a także operacjami stabilizacyjnymi i powojenną odbudową. Interwencja wojskowa jest niezbędna w przypadku kryzysów, które już się zaogniły, jednak także w wielu innych sytuacjach - nawet niskiego i bardzo niskiego ryzyka - siły zbrojne zapewniają warunki bezpieczeństwa niezbędne do rozwijania całego szeregu inicjatyw, także cywilnych.

Istotne jest, by zrozumieć, jak te rewolucyjne zmiany w sytuacji bezpieczeństwa mają równie rewolucyjny wpływ na charakter operacji. Dobrym przykładem są aktualnie prowadzone operacje. Obecnie operacje wojskowe niekoniecznie kończą się pokonaniem sił przeciwnika, ale są kontynuowane i przechodzą w fazę stabilizacji oraz odbudowy. Zazwyczaj te długie, skomplikowane i trudne etapy, których celem jest rozprawienie się z przyczynami destabilizacji, są kluczowe dla osiągnięcia celów polityczno-strategicznych. W tych fazach siły zbrojne są wzywane nie tylko po to, aby osiągnąć i utrzymać niezbędny minimalny poziom bezpieczeństwa, ale także po to, aby wnosić bezpośredni i często decydujący wkład poprzez wielowymiarowe kontakty z miejscową ludnością podczas kryzysu.

Obecnie coraz częściej działamy nie tylko „przeciwko” komuś lub „wspierając” kogoś, ale także stojąc „pomiędzy” nimi; często oponenci są elementem składowym tego, co należy stabilizować. To oznacza, że zwycięstwo w interwencjach „egzekwujących” nie jest już wystarczające do osiągnięcia celów polityczno - strategicznych. Gdy konieczne, użycie siły musi być proporcjonalne, wybiórcze, wydajne i bardzo szybko decydujące. Przede wszystkim potrzebna nam jest zdolność do szybkiego zdobywania wiedzy, jeśli możliwe - z wyprzedzeniem, o tym, co się dzieje w każdej konkretnej sytuacji. Poza tym, musimy być zdolni do monitorowania obszarów, gdzie rozwinąć się może zagrożenie i kryzys po to, aby dostrzec je i im zapobiec, zanim wybuchną - tak, abyśmy mogli zastosować wszystkie możliwe środki w celu uniknięcia prawdziwych kryzysów. Jeżeli kryzysy się pojawią, musimy być zdolni do opanowania zasięgu rebelii, zamiast czekać, aż rozszerzą się one, sięgając naszych państw.

Gdy będziemy wezwani do interwencji, musimy posiadać zdolność do rozróżniania czynników destabilizujących oraz do stworzenia warunków do ich przezwyciężenia. Wróg jest częścią tego samego społeczeństwa, które musimy stabilizować, zatem klasyczne koncepcje wojskowe trzeba odpowiednio zrewolucjonizować. Trzeba wypracować zdolności, metodologie i narzędzia, a koncepcje muszą być oparte na osiąganiu efektów zgodnych z pożądanymi celami. Obejmuje to stworzenie architektury opartej na rozwiązaniach sieciowych, która obejmowałaby czujniki, informacje, decydentów, operatorów, narzędzia i wszystko, co mogłoby zwiększyć szanse na sukces misji.

To nowe podejście do koncepcji bezpieczeństwa jest nazywane transformacją - koncepcyjną i innowacyjną rewolucją obejmującą wszystkie sektory: organizację, strukturę, kształcenie i szkolenie, zdolności, koncepcje i doktrynę w zakresie wykorzystania sił zbrojnych.

Jeżeli koncepcyjny zwrot w odpowiedzi na nowe wyzwania ma być oparty na wielonarodowej i interdyscyplinarnej synergii, z zachowaniem zdolności do osiągania pożądanych celów politycznych i wojskowych, transformacja musi osiągnąć:

• interoperacyjność wielonarodową i interdyscyplinarną;

• integrację różnych rodzajów sił zbrojnych

• potencjał ekspedycyjny (osiągnięty dzięki strukturze sił, która musi być sprawna, elastyczna, modułowa, zdolna do bardzo szybkiego rozmieszczenia i utrzymania się nawet w bardzo odległych miejscach);

• przewagę informacyjną

• zdolności oparte na rozwiązaniach sieciowych

• zaawansowane zdolności do współpracy cywilno-wojskowej

Zgodnie z tymi tendencjami, włoskie siły zbrojne przyspieszają swoją niedawno rozpoczętą transformację tak, aby zapewnić im w pełni połączone środki, interoperacyjność z sojusznikami, a także wysoką użyteczność i zdolność do rozmieszczania. Celem jest dalsze wnoszenie wkładu do międzynarodowych organizacji bezpieczeństwa, które są dla naszego państwa punktami odniesienia, a także utrzymanie naszych standardów i jakości na poziomie naszych europejskich partnerów, wśród których potencjał operacyjny i użyteczność są priorytetowymi wymogami niepodlegającymi negocjacji.

Pełna zdolność: NATO obecnie musi pozyskać właściwe zdolności wojskowe pozwalające mu wypełniać mandat i dostosowane do jego transformacji politycznej ( © SHAPE)

Mario Bartoli analizuje postępy w udoskonalaniu zdolności wojskowych Sojuszu

Szczyt w Rydze będzie czasem podsumowań. Kiedy szefowie państw i rządów spotkają się w łotewskiej stolicy w listopadzie bieżącego roku, ich obrady będą koncentrować się wokół następujących kluczowych kwestii stojących przed Sojuszem: Czy NATO uczyniło już dostatecznie dużo, aby wzmocnić swoją zdolność do stawiania czoła wyzwaniom rodzącego się współczesnego środowiska bezpieczeństwa? Czy może i powinno uczynić więcej, aby pozostać żywotnym i znaczącym podmiotem na scenie międzynarodowej? Jak możemy zaoferować najlepszą możliwą ochronę naszym jednostkom i naszym misjom w niebezpiecznych warunkach, daleko od domu?

Ataki terrorystyczne z 11 września, z Madrytu i Londynu w tragiczny sposób popchnęły Sojusz do wzmacniania swoich zdolności do reakcji na wyzwania dla bezpieczeństwa niezależnie od ich potencjalnego źródła. Terroryzm, rozprzestrzenianie się broni masowego rażenia, upadające państwa posiadające niebezpieczne technologie oraz niestabilność, to główne zagrożenia dla bezpieczeństwa. Aby na nie reagować, Sojusz tworzy adekwatny zestaw zdolności. Podczas szczytów przywódców Sojuszu, które odbyły się w Pradze w 2002 roku i w Stambule - w 2004 roku, NATO uruchomiło nowe inicjatywy zmierzające do wzmocnienia potencjałów narodowych w obronie przed terroryzmem, a także do zwiększenia interoperacyjności i wypracowania zdolności do bardzo szybkiego rozmieszczania sił i ich utrzymania w terenie. Siły Odpowiedzi NATO (NRF) zainicjowane w Pradze, stały się podstawą potencjału ekspedycyjnego Sojuszu. Zdolności te są coraz bardziej potrzebne, aby poradzić sobie z całym wachlarzem misji, od tradycyjnych działań wojennych prowadzonych na pełną skalę, w związku z obroną zbiorową wynikającą z artykułu 5, po operacje wspierające działania humanitarne w odległych regionach.

Obecne działania NATO w Afganistanie, jego misja szkoleniowa w Iraku oraz ostatnie działania humanitarne prowadzone w Pakistanie w jasny sposób pokazują, że rzeczywiste przestawienie się na działania operacyjne już się dokonało. Wyzwaniem i szansą dla Sojuszu jest zagwarantowanie, że dysponujemy właściwymi zdolnościami do prowadzenia tych operacji. Nasze ośrodki zbrojeniowe intensywnie pracują nad tym, aby udzielić wsparcia naszym jednostkom działającym na misjach poprzez wzmocnienie zdolności wojskowych o aktywa mobilne, interoperacyjne i zdolne do utrzymania się w terenie.

Ocena osiągnięć

Naszym zadaniem w Kwaterze Głównej NATO jest przeprowadzenie oceny tego, co udało nam się dotychczas osiągnąć oraz sporządzenie zwięzłych zaleceń wskazujących, co jeszcze pozostało do zrobienia. Aby przygotować podstawy pod udany szczyt Sojuszu, musimy skoncentrować się na kilku konkretnych kwestiach, aby przezwyciężyć nasze najważniejsze niedociągnięcia w dziedzinie zdolności. Rozwój sił NRF, trwałe i mocne zobowiązanie do podejmowania działań w obronie przed terroryzmem, wysiłki zmierzające do udoskonalenia transportu strategicznego oraz stworzenie Sojuszniczego Systemu Obserwacji Obiektów Naziemnych z Powietrza (Alliance Ground Surveillance - AGS) będą ważnymi tematami Szczytu. Przy tak dużej liczbie żołnierzy NATO rozmieszczonych w odległych regionach świata, szczyt musi być wizytówką naszego zaangażowania w ich wspieranie.

Przeszliśmy od koncepcji sił NRF w sile 25 tysięcy żołnierzy do stanu operacyjnego sił, aby zapewnić właściwy dobór różnorodnych zdolności ekspedycyjnych NATO. Siły NRF są najżywotniejszym mechanizmem transformacji, jakim obecnie dysponuje Sojusz. Okażą się niezbędne do udoskonalenia zdolności ekspedycyjnych NATO w kluczowych dziedzinach, takich jak zintegrowana wielonarodowa logistyka oraz mobilne systemy łączności i informacyjne (CIS). Wielonarodowe, elastyczne i wspólne dla różnych rodzajów sił działania logistyczne w znaczący sposób zwiększyłyby tempo i wydajność działania oraz zaoszczędziłyby znaczące środki. Mobilne systemy CIS - z konieczności lekkie, interoperacyjne i zdolne do obsługi superpilnych informacji wywiadowczych - są kluczowe, jeżeli nasze siły mają odnosić sukcesy daleko o własnego terytorium.

Transformacja Sojuszu jest już faktem dokonanym, chociaż niedopełnionym

W minionych latach wypracowaliśmy również koncepcję natowskich militarnych zdolności zorientowanych sieciowo (NNEC) umożliwiających działania w sieciocentrycznym środowisku pola walki. Jest to jak dotąd najbardziej ambitne przedsięwzięcie NATO w dziedzinie systemów dowodzenia, kontroli i łączności. Łączy ze sobą różne komponenty środowiska operacyjnego za pomocą rozbudowanej sieci informacyjnej. Dzięki współużytkowaniu informacji znacząco poprawia świadomość sytuacyjną w teatrze działań, przez co pozwala na lepsze podejmowanie decyzji podczas misji. W przypadku jednostek działających w trudnych warunkach, udoskonalone informowanie może ocalać życie. Nasz sukces w budowie kolejnych elementów składowych NNEC obejmuje stworzenie programowalnych radiostacji (software defined radios -SDR) oraz systemu identyfikacji swój-obcy dla naszych sił w Afganistanie.

Nasz program obrony przed terroryzmem (DAT) ogłoszony w 2004 roku przyniósł już efekty. Ostatnio pierwotny program 8 inicjatyw został rozbudowany do 10. Każda z nich obiera sobie za cel ważny obszar walki Sojuszu z terroryzmem, zgłaszany przez państwo kierujące inicjatywą i poparty przez innych. Ten system korzysta ze wspomagania rządów, przemysłu i środowisk naukowo-badawczych w celu przyspieszonego tworzenia przeciwśrodków. Osiągnęliśmy znaczący sukces w tworzeniu prototypów, oceny systemów, szkoleniu sił i rozwoju doktryny, a także z zakresie taktyk, technik i procedur. Na przykład, ogromne kroki są czynione w tworzeniu zaawansowanych technologii mających przeciwdziałać urządzeniom wybuchowym o prowizorycznej konstrukcji (bomby-pułapki, IED), a także technologii do systemu precyzyjnego zrzutu ładunków i ludzi dla naszych specjalnych sił operacyjnych. Tych dwu zdolności obecnie dramatycznie brakuje naszym żołnierzom w Afganistanie. Jednak potrzebne jest ukierunkowane zaangażowanie i właściwe finansowanie, aby szybko posuwać ten program do przodu.

Przeszliśmy długą drogę w tworzeniu Sojuszniczego Systemu Obserwacji Obiektów Naziemnych z Powietrza (Allince Ground Surveillance - AGS), który może się stać największym dotychczasowym programem NATO. AGS zapewnia trwałą obserwację obiektów naziemnych obejmującą szeroki obszar, co jest ogromną pomocą dla naszych żołnierzy na misjach. AGS ma również kluczowe znaczenie dla zapewnienia dalszego rozwoju zdolności Sojuszu. Po długich pracach przygotowawczych oraz po uruchomieniu fazy projektowania i budowy, system ten jest obecnie w naszym zasięgu.

Program tzw. wielowarstwowej obrony przeciwrakietowej teatru działań (Active Layered Theatre Ballistic Missile Defence - ALTBMD) został uruchomiony, aby zapewnić ochronę naszym żołnierzom w teatrze działań przed rakietami krótkiego zasięgu. Ostatnio zakończono studium wykonalności znacznie szerszego programu kontynentalnej obrony rakietowej. Z tym przygotowaniem, dyskusje polityczno-wojskowe mogą doprowadzić do podjęcia decyzji odnośnie do tego, czy potencjał obrony rakietowej jest pożądany dla Sojuszu. Jeżeli odpowiedź będzie twierdząca, prace będą kontynuowane, aby ustalić najlepszy dobór różnorodnych planowanych i istniejących systemów i zdolności.

Nastawienie na działania ekspedycyjne wymaga zdolności w zakresie strategicznego transportu lotniczego, który jest potencjalną piętą achillesową zdolności Sojuszu. O ile NATO dysponuje stosunkowo potężnym potencjałem w zakresie transportu morskiego, alarmująco odczuwa brak tego, co jest mu najbardziej potrzebne - strategicznego transportu powietrznego. Czternaście państw członkowskich wcześniej w roku bieżącym stworzyło konsorcjum programu SALIS (Strategic Airlift Interim Solution), aby uzyskać zagwarantowany dostęp do strategicznego transportu lotniczego, co ma tymczasowo wypełnić braki, aż do ostatecznego stworzenia, pozyskania i wprowadzenia do użytku planowanego samolotu A400M. Jednak to tymczasowe rozwiązanie musi być uzupełnione, ponieważ zasady kontraktu przewidują wykorzystanie niezbędnego transportu powietrznego wyłącznie w warunkach pokojowych i ściśle na potrzeby humanitarne. W ramach tej inicjatywy trwają prace zmierzające do stworzenia sojuszniczego zaplecza w dziedzinie strategicznego transportu lotniczego, składającego się z wielonarodowej floty samolotów C-17 przeznaczonych do transportu strategicznego, będących własnością i użytkowanych przez państwa członkowskie NATO uczestniczące w programie.

Co po szczycie ryskim?

NATO jest trwale zaangażowane w sensie ekspedycyjnym i międzynarodowym. Nie chodzi już o przekształcenie się w nową organizację z nowymi celami i mandatami. Chodzi raczej o pozyskanie właściwych zdolności do wypełniania tych mandatów. Decyzje podjęte w Pradze i Stambule przyniosły efekty. Transformacja Sojuszu jest już faktem dokonanym, chociaż niedopełnionym..

Nasze propozycje przedstawione szefom państw i rządów muszą jasno stwierdzać, że istnieje długi szereg niedociągnięć. Podkreślając znaczący postęp osiągnięty do tej pory, musimy zaalarmować ich, że najtrudniejsze wyzwania dopiero przed nami - jest to praca, jaką należy wykonać z jeszcze większym zaangażowaniem i oddaniem. Cała lista zobowiązań do przekształcenia zdolności utoruje drogę do dalszej transformacji Sojuszu.

Pytanie 18. Rola korporacji międzynarodowych.

Korporacje międzynarodowe są przedmiotem sporów od poczatku jej istnienia. Mają one zwolenników którzy widzą w niej maksymalizację produkcji światowej i minimalizację kosztów ale i są przeciwnicy którzy uważają korporacje za ekologiczny imperiponalizm ipolityczną kontrolę.

Pozytywne role korporacji:

powodują napływ kapitału, poprawiają jednorazowo bilans płatniczy,

podnosząc zdolności eksportowe, jak i zmniejszajac potrzeby importowe dzięki produkcji na miejscu, stale wpływają pozytywnie na bilas płatniczy,

wprowadzaja zaawansowane technologie,

tworza miejsca pracy,

pozwalaja oszczędzać nakłady na badania i wdrożenia,

podnoszą poziom umiejętności technicznych, produkcyjnych i organizacyjnych,

negatywne role korporacji

są instrumentem neokolonializmu, uzależnienia,

są wyrazem kapitalizmu poszukujacego tylko zysku,

zuzywaja więcej kapitału miejscowego (utrudniają dostęp miejscowym przedsiębiorcom)

dokonują transweru niewłaściwych technologii, juz przestarzałych i mniej efektywnym w warunkach drogiej siły roboczej krajów rozwiniętych, o niewielkim znaczeniu dla rzeczywistych potrzeb biedniejszych krajów,

wykozystują tylko tania miejscową siłe roboczą, niedopuszczejac do lepiej płatnych, lecz wymagaja wyzszych kwalifikacji technicznych i organizacyjnych stanowisk,

duzo importuja zamiast dokonywać zakupu na miejscu,

wykozystuja róznice w obciażeniach podatkowych,

manipuluja róznicami w cenach, stopach oprocentowania.

19. Wyznaczniki i cele polityki zagranicznej.

Polityka zagraniczna to proces formułowania i realizacjiinteresów narodowo-państwowych w stosunku do nnych państw i uczestników systemu międzynarodowego.

Wyznaczniki system wzajemnie warunkujacych sie przesłanek, powodujac określony skutek i wystarczających, by dany skutek wystapił. Każde środowisko polityki zagranicznej musi byc rozpatrywane w dwóch obszarach: wewnętrznym (bogactwa naturalne, czynniki ekonomiczne, społeczne i kulturowe) i zewnętrznym (całokształt otoczenia zewnetrznego- sasiedzi sojusze).

Wyznaczniki:

-wewnętrzne, uwzględniajac określone czynniki, interesy i przeslanki wewnetrzne państwa,

*srodowisko geograficzne (geopolityka)

*potencjal demograficzny(liczebność, gestośc zaludnienia, przyrost naturalny, miejszości narodowe),

*potencjał ekonomiczny i naukowo technologiczny( przesadza o sile państwa, roli i pozycji miedzynarodowej),

*system spoleczno polityczny (układ sił spolecznych jak i politycznych ale równiez strukturę organów państwowych podział administracyjny kraju, kształt elit i grup wyborczych co jest cechą systemow totalitarnych),

*percepcja środowiska międzynarodowego (postrzeganie przez elity i grupy rzadzace uczestnikow stosunków międzynarodowych, ocena realnej pozycji międzynarodowej),

*formułowanie koncepcji programów, i wizjipolityki zagranicznej (państwo i partie muszą shierarchizować cele i wskazać metody jak będa realizowane),

*wybitne jednostki (szefowie państw, rzadów, ministrowie i ogromna rola na arenie międzynarodowej),

*jakość słuzby dyplomatycznej,

-międzynarodowe (zewnetrzne), okreslające wpływ srodowiska zewnętrznego państwa na jego politykę zagraniczną,

-obiektywne, istniejace niezależnie od stanu dzialalnosci i wartościowania decydentów,

*ewolucja otoczenia zewnętrznego,

*pozycja państwa w systemie stosunków i ról międzynarodowych,

*charakter umów i zobowiązań prawnomiędzynarodowych

*pozycja państwa w systemie stosunków i ról międzynarodowych(pozycja centralna kluczowa itp., rola międzynarodowa)

**postrzeganie międzynarodowe państ,

*koncepcje polityki zagranicznej innych państ,

*aktywność dyplomatyczna innych państw,

*ewolucja najblizszego otoczenia zewnętrznego

-subiektywne, odzwierciedlajace wlasne oceny i preferencje decydentów, ktore nie zawsze musza się pokrywać z wyznacznikami obiektywnymi.

*percepcja międzynarodowa państwa (czyli sposób jego postrzegania przez inne rządy, parlamenty, obywateli i media innych państw)

*poznanie koncepcji polityki innych państw jest wymogiem formułowania własnych celów i interesów politycznych

*aktywność dyplomatyczna innych państw (zmusza ośrodek decyzyjny i placówki zagraniczne danego państwa do wnikliwej obserwacji jej celów, kierunków, formy i treśc oraz deklarowanych i rzeczywistych zamiarów).

Cele:

Cele polityki zagranicznej to świadome i systematyczne działanie oraz dążenie państw do adaptacji środowiaska międzynarodowego dla własnych potrzeb i interesow.

Ośrodki kierownicze państw kształtują cele polityki zagranicznej opierając się na 4stopniowej skali potrzeb i interesów

1) nadrzędne cele i wartości (wynikające z żywotnych interesów- narodowych)

2) długofalowe cele i wartości społeczne (wynikające z z celów i wartości nadrzędnych)

3) ważne cele społeczne (których hierarchie ustala zawsze ośrodek kierowniczy)

4) konkretne cele krótkofalowe (wynikające z długofalowych i ważnych celów społecznych, lecz zawierające także wskazówki odnośnie do środków ich realizacji)

Inną typologię celów przedstawił Józef Kukułka:

1) egzystencjinalne (zapewniaja państwu bezpieczeństwo, identyczność i rozwój)

2) koegzystencjinalne (potrzeba przynależności, łaczności, współżycia, współpracy),

3) funkcjonalne (uczestnictwo państwa w srodowisku międzynarodowym)

Wzrost siły wiąże się tylko z wysiłkiem obronnym państw, ale i też do osiągnięcia wszelkich atutów wewnętrznych do osiągnięcia korzystnych efektów w kontaktach politycznych, gospodarczych, społecznych. Wzrost pozycji międzynarodowej państwa jest ścisle zwiazany z poszczególnymi dziedzinami o charakterze wewnętrzym min. Efektywność społeczno gospodarcza, sprawne funkcjonowanie demokratycznego systemu oraz jego instytucji, zdolność do kozystnego wykorzystaniawspółpracy z organizacjami i instytucjami międzynarodowymi. Jednak aby osagnąć w/wcele państwo musi bezposrednio zaangażować sę w kształtowanie i optymalizację funkcjonowania środowiska międzynarodowego

Pytanie 23. Pokojowe rozwiązywanie konfliktów międzynarodowych.

1)Dyplomatyczne rozstrzyganie konfliktów międzynarodowych.

Sposoby dyplomatycznego rozwiązywania konfliktu polega na tym, że strony uczestniczące w spoże same współpracuja w jego rozwiązaniu i przez cały czas posiadają wyłączną zdolność do podjęcia ostatecznej decyzji rozstrzygnięcia sporu. Prowadzonaprzez strony dzialalność dyplomatyczna może byc caly czas w róznym zakresie wspierana przez innych uczestników stosunków międzynarodowych jednak podmioty te nie posiadają wpływu na podjęcie rozwiązania przez zwaśnione strony.

Dyplomatyczne sposoby rozwiązywania konfliktów:

rokowania dyplomatyczne (negocjacje) polegają na bezpośredniej wymianie stanowisk i poglądów (ustne lub pisemne) między przedstawicielami stron sporu które dązą do rozwiązania konfliktu.Negocjacje mogą być jawne albo poufne. Rokowanie dyplomatyczne można podzielić na dwustronne i wielostronne (np. W ramach org nizacji międzynarodowej).

Drobne usługi stanowią wobec rokowań dyplomatycznych środek pomocniczy polegający na uczestniczeniu w rozstrzyganiu sporu osoby trzeciej ktora np. Ma ułatwić stronom sporu rozpoczecie rokowań bezpośrednich lub w wypadku zaprzestania rokowań dlaszą ich kontynuację. Dobrą usługa moze być równiesz udostępnienie terytorium państwa trzeciego na prowadzenie negocjacji, lub tez mogą przekazywać między stronami komunikaty w wypadku braku stron sporu na rokowania bezposrednie.

Mediacja zawiera w sobie zarowno świadczenie drobnych usług jak i czynny udział pośrednika w prowadzeniu przez strony sporu rokowań dyplomatyczych co nastepuje za obopólna zgodą stron.

Badania międzynarodowe podejmowane sa w przypadku sporu wynikającego z róznych zapatrywan stron na określiny stan faktyczny. Mozna powołać międzynarodową komisje która w sposób bezstronny przedstawistan faktyczny.

Pojednanie(koncyliacja) jest sposobem rozwiązywania konfliktów który jest rozszerzeniem koncepcji badań międzynarodowych. Utwożona zostaje międzynarodowa komisja koncyliacyjna, której celem jest pojednanie stron poprzez dwustronnej lb wielostronnej umowy miedzynarodowej. W zależności od zawartych w umowach postanowień twozona jest komisja koncyliacyjna która ustala sytuacje faktyczną oraz zalecane przez nią propazycje rozwiązania konfliktu jednak bez udziału stron zwaśnionych.

Sądowe sposoby rozstrzygania sporow i konfliktów międzynarodowych.

Sadowe spasobyregulacji sporów miedzynarodowych maja miejsce w sytuacji kiedy zwaśnione strony podejmą decyzje o przekazaniu rozstrzygniecia sporu przez sadowy organ miedzynarodowy, a wynik postępowania strony te będą uważać za wiążacy. Do sadowych sposobów rozwiązywania konflitów zalicza się arbitraż i stałe sadownictwo międzynarodowe.

stałe sądownictwo międzynarodowe, stały jest skład sędziowski i stała procedura sadowa (pierwszym stałym sadem międzynarodowym był sad związany z Ligą Narodów- stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej, który w pożniejszym czasie został zamieniony na Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości)MTS uzależnia od zgody będące w spaoze państwa. Zgada moze być zawarta w 1) formalne sposób czyli umowa międzynarodowa, 2) nieformalna umowa, dwa jednostronne oswiadczenia woli państw które uznaja jurysdykcje MTS, 3) państwa zawierając umowę mogą rownież zawrzeć w niej klauzulę uznając wyrok. 4) państwa również mogą oświadczyć że w stounku do kazdego innego państwa, które uznaje takie samo zobowiazanie uznają bez oświadczenia jurysdykcji MTS.

Sadownictwo arbitrażowe polega na tym że strony konfliktu same wybierają skład sędziowski (tj. Jeden lub kilku arbitrów) i określaja procedure postępowania arbitrażowego, a kończa postępowanie wyrokiem arbitrażowym wiążącym dla obu stron. Stosowane jest prawo międzynarodowe, strony same mogą ustalić w umowie podstawy prawne właściwe do rozstrzygnięcia sporu oraz mogą ustalic zasady które musza stosować sędziowie arbitrazowi. Po zamknięciu sporu sad wydaje wyrok który jest ostateczny i bezapelacyjny. Zastosowanie arbitrażu jest mozliwe gdy strony konfliktu wyrazą zgodę 1) w specjalnej umowie zwanej kompromisem 2) wyrażają zgode na poddanie arbitrażowi wszelkich sporów które mogą między nimi zajść w przyszłości dzięki zamieszczeniu w dwu lub wielostronnej umowie miedzynarodowej klauzuli arbitrażowej, dzięki której wszelkie konflikty na tle interpretacji umowy zostana poddane postępowaniu arbitrażowemu. 3) mozna równiesz zawrzeć dwustronna lub wielostronna umowę międzynarodową która będzie poddawała wszystkie lub niektórych kategorii konflikty które moga pojawic się w przyszłości między stronami umowy. Istnieje również Stały Trybunał Arbitrażowy jednak jego nazwa trubunał nie jest adekwatna do rzeczywistosci gdyż z wyjątkiem stałego sekretariatu i listy potencjalnych arbitrow nie ma nic stałego gdyz arbitr moze być wybrany nie ma stałej roli we wszystkich konfliktach.

Organizacyjne sposoby rozwiązywania sporów i konfliktów międzynarodowych.

Polega to na tym iz strony sporów upowazniają konkretną grganizację do rozstrzygniecia sporu lub wszelkich jakie mogą wyniknąć w przyszłości.W zalezności od przyjętych w organizacji uregulowan prawnych niesadowy organ może wydac stronom niewiążące zalecenie dotyczace uregulowania sporu. Ważna rolę odgrywa ONZ. Organizacja dążąc do pokojowego rozstrzygnięcia sporu może 1)badac każdy spór w celu ustalenia czy dalsze ich trwanie może doprowadzić do zagrozenia utrzymania bezpieczeństwa międzynarodowego i pokoju, 2)wezwac strony sporu do uregulowania jego środkami pokojowymi, 3)zalecic stronom odpowiednią procedurę lub sposób załatwienia sporu jakie rada bezpieczenstwa uzna za stosowne, 4)rozpatrywać spory ktore przekazały im panstwa będacymi strona sporu.

Rada bezpieczeństwa w przypadku stwierdzenia zagrozenia agresją moze 1) wezwać zwaśnione strony aby zastosowały się do zarządzeń tymczasowych, 2) udzielic odpowiednich niewiazących zalecen, 3) podjąć decyzje o zastosowanie środków prewencji (czałkowite lub częściowe zerwanie stosunków gospodarczych i komunikacyjnych oraz zerwanie stosunków dyplomatycznych) lub srodków przymusu(przeprowadzenie przez siły powietrzne lądowe i morskie akcji koniecznej do zapewnienia stabilizacji bezpieczeństwa międzynarodowego, np demonstracja blokada i inne).

32. Trzecia generacja praw człowieka.

Pierwsza generacja praw człowieka zostały ustalone i zapisane przez ONZ nazywane Miedzynarodowym Paktem Praw obywatelskich i Politycznych. Pierwsza generacja dotyczy praw podstawowych i fundamentalnych przyslugują każdemu człowiekowi, sa niezalezne od ustroju politycznego danego państwa: prawo do życia, bierne i czynne prawo wyborcze, prawo zrzeszania się, prawo do wyrażania swoich opini, do skarg na organy państwa, prawo do udziału w zyciu publicznym i wolności osobistej, wolności wyznania sumienia myśli i wyrazania pogladów wolności od tortur, równość kazdego wobec prawa, prawo do osobowości prawnej, do żetelnego procesu sadowego, do tajemnicy korespondencji i di swobodnego przemieszczania się.

Druga generacja to Miedzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych i społecznych i Kulturalnych. Gwarantują jednostce bezpieczeństwo socjalne, prawo do pracy, do wynagrodzenia, do świadczeń socjalnych, do ubezpieczń zdrowotnych, do wypoczynku, do ochrony zdrowia, do edukacji i do uczestnictwa w zyciu kulturalnym.

Idea ta powstała w latach 60tych kiedy na poziomie miedzynarodowym zaczeto podnosić, że obok tradycyjnych praw człowieka (obywatelskich i socjalnych) istnieje cała kategoria uprawnień, które przynależą nie jednostce ale społeczeństwom, mają charakter grupowy i nie mogą być egzekwowane jednostkom.Cecha charakterystyczną tych praw był fakt,że mogą być przyznawane tylko na poziomie międzynarodowym jak np. Prawo do pokoju, samostanowienia narodów, prawo do rozwoju, czystego środowiska, tożsamości narodowej czy etnicznej, prawo do demokracji czy do zasobów naturalnych do pomocy humanitarnej, do wolnego życia. Prawa te zacząto interpretowac jako będace warunkiem realizowania pierwszej i drugiej grupy generacji praw człowieka.

28 .Klasyfikacja umów międzynarodowych.

1) Ze względu na liczbe stron: dwustronne (bilateralne) i wielosstronne (multilateralne)

2) Ze wzgledu na sposób przystępawania: otwarte czyli kazde państwo może przystąpić, warunkowo otwarte czyli półotwarte moze przystapić nowe państwo ale po spełnieniu określonych warunków, zamknięte nowe państwo moze przystąpic jedynia za zgoda wszystkich dotychczasowych czlonków (UE)

3) Forma zawarcia: pisemne większośc umów jest zawierana w tej formie i ustne sa wazne i wiąża strony umowy ale moga byc problemem w udowodnieniu ich treści.

4) Procedura zawarcia: zawarte w trybie prostym czyli do zwiazania się umowa wystarczy jej podpisanie, zawarte w trybie złozonym czyli najpierw jest podpisanie umowy a potem jest ratyfikacja zatwierdzenie lub przyjęcie umowy.

5) W zalezności kto jest stroną umowy: pomiedzy państwami, pomiedzy państwami i innymi podmiotami prawa międzynarodowego i zawarte tylko pomiedzy innymi podmiotami prawa międzynarodowego.

6) Wzajemny stosunek do siebie tych umów: umowy główne, umowy wykonawcze o charakterze pomocniczym.

7) Ze względu na czas umowy: terminowe: krótkoterminowe zwykle roczne, średnioterminowe zwylke do 5 lat i długo terminowe na 10 20 lat i dłuzsze. Bezterminowe w przeszłości nazywane traktatami wieczystymi czyli zawierane po wsze czasy.

8) Ze względu na organ uczestniczacy w zawarciu umowy: zawierane przez głowe państwa tzw. Państwowe, zawierane w imieniu rządu czyli rzadowe, zawierane pomiędzy przedstawicielami obu resortów lub ministerstw czyli resortowe.

9) Ze względu na pozycję stron czyli rownoprawne i nierównoprawne( niektóre państwa sa uprzywilejowane kosztem innych państw)

10) ze względu na przedmiot regulacji: polityczne, gospodarcze, wojskowe, dotyczace współpracy kulturalnej, umowy z zakresu stosunków dyplomatycznych.

Pytanie 29 Wazność umów międzynarodowych

aby umowa była wazna niezbędne jest wyrazenie zgody przez wszystkie państwa, ale według konwencji wiedeńskiej kiedy umowa jest zawierama na konferencji międzynarodowej przyjęcie tekstu następuje w drodze głosowania (2/3 głosów)

Pacta sut servanda- tzw. Zasada świetości umów, norma zwyczajowa prawa miedzynarodowego która mówi, że aby umowa była wazna prawo miedzynarodowe wymaga by:

-decyzja o związaniu sie umowa była podjeta prawidłowo czyli swobodnie przez kompetentne organy i nie była wynikiem błedu lub oszystwa,

-umowa ta musi być wyrazona przez upełnomocnionego przedstawiciela

-przedmiot tej umowy musi być zgodny z prawem

Przyczyny niewazności umów:

1) zwiazane z naruszeniem praw wewnetrznych kontrachentów dotyczących zawierania umów,

2) Wady oświadczenia: przekroczenie przez przedstawiciela upowaznienia tylko jesli inne państwa znały ograniczenia, bład dotyczacy faktów, oszustwo w stosunku do państwa, przekupstwo przez przedstawiciela bezpośrednie lub posrednie, przymus wobec przedstawiciela jest zawsze przyczyna uniewaznienia ale przymus wobec panstwa tylko jesli polega na uzyciu siły lub grozby jej uzycia oraz jesli byl niezgodny z prawem międzynarodowym,

3) Niezgodność z ius cogens nie wazna jest umowa która w chwili zawarcia jest niezgodna z bezwzględnie obowiazujaca norma powszechnego prawa międzynarodowego.

4) Niewaznośc bezwzgledna w momencie uzycia przymusu wobec przedstawiciela i wobec panstwa jesli jest uzycie siły, każdy może dochodzić do niewazności bezwzglednej jesli umowa jest niezgodna z prawem, niemozliwa jest podzielność traktatu

5) Niewazność względna do tej nieważności moze dochodzić tylko poszkodowany, mozliwa jest podzielność traktatu, umowa może byc konwalidowana (uzdrawiana przez czynności prawne, uzdrowić wade prawny) w wyniku doraznej lub dorozumianej zgody panstwa (notyfikacja państwa)

6) Wygaśnięcie umowy:

- przewidzana w samej umowie( upływ czasu [klauzula prolongacyjna-jesli w określonym czasu przed koncem umowy nikt jej nie wypowie czas umowy automatycznie ulega przedłuzeniu], spełnienie się warunku rozwiązujacego, wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami[sa jednak umowy które nie podlegaja wygaśnięciu-traktaty pokoju i umowy graniczne])

-przyczyny nie przewidziane w samej umowie( uchylenie za zgodna wola stron- w kazdym czasie bez zadnego uzasadnienia, utrata podmiotowosci przez jedna ze stron, jednostronne uznanie umowy za wygasła z powodu zaistnienia wyjatkowych okoliczności[istotne pogwałcenie umowy przez 2 strone, powstanie sytuacji uniemozliwiajacej wykonanie umowy, zasadnicza zmiana okoliczności])

- z powodu powstania nowej normy ius cogens stojącej w sprzeczności z treścią umowy.

Pytanie 27. Przywileje i immunitety dyplomatyczne.

Immunitet jest terminem oznaczajacym niepodległe jurysdykcjom władz państwa przyjmujacego, a termin przywilej odnosi sie do wszelkich ulg i ułatwien jakie są przyznawane misjom dyplomatycznym oraz ich członkom przez państwo przyjmujące.

Przywileje i immunitety misji dyplomatycznym obejmuja:

1)nietykalność pomieszczeń:

a) polega na tym że funkcjinariusze panstwa przyjmujacego mają całkowity zakaz wkraczania na teren misji dyplomatycznej bez wyraznej zgody szefa misj. Zakaz ten dotyczy wszystkich przepstawicieli władz:sadowych, administracyjnych, skarbowych a szczególnie policyjnych. Zakaz ten tez obejmuje sytuacji nadzwyczajnych czyli pozar, czy zajecie pomieszczenia przez terrorystów, bez zgody szefa misji czy państwa wysyłającego nie można wkroczyc na teren pomieszczenia.

b)zapewnienie przywileju nietykalności pomieszczen zobowiązuje państwa wysyłajace do zapewnienia odpowiedniej ochrony owych dyplomatów

2)nietykalność majatku i funduszy, aby misja dyplomatyczna mogła byc skutecznie wykonana państwo przyjmujace musi zapewnić jej swobodne kozystanie z majatku ruchomego, transportu oraz środków finansowych,

3)nietykalność archiwów i korespondencji dyplomatycznej oznaczaja, iż dokumenty i poczta dyplomatyczna są nietykalne w kazdym miejscu i o kazdej poże

4)przywileje podatkowe(oznaczają zwolnienie misji dyplomatycznej z płacenia wszelkich podatków i opłat skarbowych, nie obejmuja jednak oplat za konkretne usługi min. Prąd gaz grzewanie czy telefon oraz podatków pośrednich wliczanych w cene towaru czy usługi) 5)celne(podlegaja na całkowitym zwolnieniu z opłat celnych przedmiotów przeznaczonych do użytku w misji dyplomatycznej.

Analiza przywilejów i immunitetów członków misji dyplomatycznych obejmuje zakres podmiotowy:

1) Zakres podmiotowy obejmuje 5 kategorii:

a)szef misji dyplomatycznej i czlonkowie personelu dyplomatycznego oraz członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej- kozystaja w pełni z przywilejów dyplomatycznych,

b) członkowie personelu administracyjno technicznego (tlumacze szafraci, sekretarki) kozystaja z przywilejów i immunitetów aczkolwiek ich ochrona jest z zakresu wykonywania obowiazków służbowych,

c)personalu słuzby misji- kozystaja z immunitetów w sprawach słuzbowych i zwolnień z podatków od wynagrodzenia

d) członkowie misjo posiadajace obywatelstwo państwa przyjmującego- kozystaja z nietykalności oraz immunitetu jurysdykcyjnego w zakresie wykonywanych przez niech funkcji.

2) Zakres przedmiotowy obejmuje

a) nietykalność osobistą oznacza ze nie podlega żadnej formie przymusu, a szczególnie zatrzymaniu czy aresztowaniu, obejmuje równiesz ochrone osobistą wolność i godnoąć osobistą

b) immunitety jurysdykcyjne oznaczaja niepodległość jurysdykcji karnej, cywilnej i administracyjnej państwa przujmującego. Nie może być wytyczone przeciwko niemu postępowanie karne, nie mozna wzywać go w charakterze świedka, i stosować sankcji karnych. Dyplomata może podlegać jurysdykcji karnej jeśli wcześniej panstwo wysyłajace zrzekło sie owego immunitetu. Dyplomata nie podlega jurysdykcjom administracyjnym w momencie gdy jest wysyłany przez państwo jednak jesli wystepuje jako osoba prywatna jego immunitet jest ograniczony w przypadku powódźtwa rzeczowego, w sprawacgh nieruchomości prywatnych, powództwa spadkowego oraz związanego z prywatną działalnością

c) przywileje podatkowe oznacza że czlonkowie misji dyplomatycznych nie podlegają przepisom podatkowym państwa przyjmującego z wyjątkiem opłat dotyczących prywatnego mienia nieruchomego prywatnego dochodu w panstwie przyjmującym czy zainwestowanego kapitału.

Zakres terytorialny przywilejow i immunitetow stalej misji dyplomatycznej obejmuje terytorium państwa przyjmującego oraz terytoria trzech państw przez które dyplomata musi przejechac alby udać się na misję.Zakres czasowy jest od momentu przybycia do momentu opuszczenia przez dyplomatę państwa przyjmującego.

26. Funkcje misji dyplomatycznych.

Podstawową funkcja dyplomatyczna jest reprezentowanie państwa wysylajacego w państwie przyjmującym. Drugą funkcją dyplomaty jest ochrona interesów państwa wysyłajacego i jego obywateli w państwie przyjmujacym, ochrona ta rozciaga się zarówno na osoby fizyczne jak i prawne zwłaszca w momencie naruszenia zobowiazan międzynarodowychlub tzw. Mimalnego standardu, z jakiego na podstawie prawa miedzynarodowego powinni kożystać cudzoziemcy na terenie obcego państwa. Po trzecie prowadzenie rokowań z władzami państwa przyjmującego, jest to min negocjacje dotyczace zawierania umów miedzy państwami, rozwiązywanie konfliktów oraz prowadzenie codziennego dialogu w kwestiach stosunków biletarnych. Po czwarte funkcja dyplomaty jest działanie na rzecz przyjaznych stosunków miedzy państwami, jest to inaczej funkcja promocyjna oraz dzialanie na rzecz rozwoju stosunków gospodarczych, kulturalnych i naukowych. Po piąte zaznajomienie sie wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panujacymi na terenia panstwa przyjmujacego i informowanie o tym państwa wysyłajacego. W tym przypadku pobieranie informacji wyklucza szpiegostwo a respektującymi prawo suwerenność państwa przyjmującego i zasade nie mieszania się w jego sprawy wewnetrzne. Po szóste mozliwość pełnienia przez misję dyplomatyczną funkcji konsularnych.

Funkcjie czasowych misji dyplomatycznych są okerślane bardzo ogólnie i kazdorazowo są ustalane miedzy państwami. Misje specjalne mozna podzielic na; negocjacyjne, militarne, obserwacyjne, doręczycielskie i ceremonialne(śluby czy pogrzeby).

Zmiana charakteru wojny współczesnej.

Współczesne konflikty zbrojne mają różne podłoże. Jedne z krajów walczą o uzyskanie niepodległości, inne o wpływy, a jeszcze inne przeżywają wojny domowe. Do najczęściej wymienianych przyczyn konfliktów, należą przede wszystkim różnice kulturowe, etniczne i religijne. Coraz częściej zalicza się do nich również zagrożenia ekologiczne. Mają one miejsce wtedy, gdy jedno z krajów użyje środka chemicznego, zagrażającego środowisku naturalnemu lub mieszkańcom państwa z nim sąsiadującego.

1) Wojna totalna

Uczestniczy w niej wiele państw w tym potęgi których celem jest zdobycie i okupacja wroga. Aby osiagnąć ten cel kozysta sie z wszelkiej dostępnej broni. Wojny totalne są coraz rzadziej spotykane, mniej państw chce brać w nich udział i skrócił sie czas ich trwania.

2) Wojna ograniczona.

Ze względu na cele których osiagnięciu maja sluzyć oraz na typ broni wykorzystywany. Czesto określane jest konkretne terytorium na którym wróg ma byc pokonany. Nie kozysta się z wszystkich dostepnych rodzajów broni (nie wykozystanie bąby atomowej jedynie piechoty lotnictwa marynarki)

3)Wojna domowa

To wojna między frakcjami w ramach jednego państwa, walczacymi o kontrole nad jego terytorium lub mozliwości utworzenia rzadu. Wojny domowe moga przybierac postac wojen totalnych, albo ograniczonych. Sa to czestrze wojny niz wojny miedzy państwami, a liczba ich rośnie. Podczas gdy wojny domowe są ograniczone do terytorium danego państwa często ich ranga zmienia się na międzynarodowe. Ich skutki sa odczuwalne na terenie innych państw zwłaszcza gdy obywatele uciakają za granicę. Dlatego tylko niewiele wojen było strikte wojnami domowymi.

4) wojna asymetryczna

to wojna miedzy stronami dysponujacymi róznymi silami, w której słabsza z nich próbuje zneutrallizować siły przeciwnika w tym jego wyzszy poziomu zaawansowania technologicznego przez wykozystanie jego słabości. Może to oznaczać np. Prowadzenie wojny partyzanckiej przeciwko silniejszemu wrogowi. Może równiesz wykozystac siłe w której ma nad silniejszym minimalna przewagę np lotnictwo i atakowac elektrownie cz ujęcia wody aby osłabic przeciwnika. Można równiez wykozystac ich system przeciwko nim samym np udogodnośc wizowa dzieki ktorym ludzie łatwiej mogą sie dostac do kraju.

5) terroryzm

Jest szczególnym rodzajem wojny asymetrycznej który staje się coraz większym zagrozeniem dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Na terroryzm skladaja sie 4 podstawowe elementy a) premedytacja, decyzja sprawcy o zamierzeniu dokonania ataku terrorystycznego bądz zaszczepienia strachu, b)motywacja lub sprawa polityczna ekonomiczna czy religijna, c)cele przewaznie nie wojskowe np osoby ze świata polityki niewinni cywile, d)konspiracja niezaleznie czy sprawca jest jest członkiem tajnej organizacji czy jest w tajemnicy finansowany przez jakies panstwo. Ataki są zróżnicowane od bab w samochodzi po osoby porwane zamachy czy ostrzeliwania z pędzących samolotów.

Rola i istota konfliktów międzynarodowych.

Istota konfliktu zawsze dozwierciedla określone sprzeczności występujące między państwami, które z regóły wynikają z różnicy interesów. Państwa muszą zdać sobie sprawe z istniejących sprzeczności. Sprzeczność interesów wystepuje zarówno w samych państwach jaki i między nimi. Innymi słowy mamy do czynienia zarowno z konfliktem wewnatrzpaństwowym jak i z konfliktem miedzynarodowym. Wazne jest żeby państwa uświadomiły sobie sprzecznosć interesów gdyz właśnie wtedy zostanie odzwierciedlone ich dzialanie. Chodzi równiesz o to by konflikt odróżnic od rywalizacji międzypaństwowej.wymaga to powstania okreslonej sytuacji któa często nazywana jest krytycznym napięciem w którym sprzeczne ineresy się wykluczają i dochodzi do powstania rdzenia konfliktu. Konflikt międzynarodowy musi trwać dłużej niż poczucie zmiesmaczenia działaniem innego panstwa oraz musi posiadać duzy zasięg i obejmować szersze kręgi społeczne (np. nie mogą nimi być zamachy terrorystyczne w ktorym biorą udział znikoma warstwa ludzi.Konflikt międzynarodowy musimy tez doróżnić od sporów międzynarodowych które opierają się na prawie międzynarodowym i strony sporór nie zgadzają się ze sobą w kwestii jakiegos stanowiska. Charakterystyczną cechą sporu jest jego rozwiązywanie droga prawną.

Istnieje teoria w której naukowcy klasyfikują konflikty międzynarodowe ze względu na zachowanie się stron konfliktu na :konflikty werbalne (protest, sprzeciw, ostrzeżenie, grożba) oraz akcje konfliktowe (zerwanie stosunków dyplomatycznych, blokada, demonstracja siły). Ważnym zagadnieniem jest przeistuczenie się konfliktów wewnątrzpaństwowych w międzynarodowe do których dochodzi poprzez:

a) ekalacje przez zewnętrzne dostawy broni,

b)wywieranie różnych presji przez państwo zagraniczne nie biorące udziału w spoże,

c)uzgadnianie wspólnych akcji (walka z terroryzmem),

d)bezpaśrednia interwencja państw ościennych lub mocarstw w konflikt.

Wojne można określic jako gwałtowny konflikt masowy który charakteryzuje się planowym działaniem, strategicznym działaniom. Konflikt zbrojny natomiast musi charakteryzować się co najmniej dwoma podmiotami wojującymi, używaniem zorganizowanych się zbrojnych i stosowaniem metod i środków walki zbrojnej.

Klasy i rangi dyplomatów

Klasa agentów dyplomatycznych - wg regulaminu wiedeńsko - akwizgrańskiego 1815- 18

1. Ambasador nadzwyczajny i pełnomocny, nuncjusz ( przedstawiciel Stolicy Apostolskiej)

2. Poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny i internuncjusz - zwyczajowo rezygnuje się z poselstw

3. Charge d'affaires - akredytowany przy ministrach spraw zagranicznych dziela się na 2 klasy: en pied - stała funkcja szefa misji dyplomatycznych , ad interim - tymczasowy, zastępujących szefa misji w przypadku jego nieobecności.

Rangi agentów dyplomatycznych ( Polska)

1.Ambasador nadzwyczajny i pełnomocny

Do grona arystokratów dyplomacji należy ambasador nadzwyczajny. Taki prawdziwie nadzwyczajny ambasador potrafi przełamać bariery stworzone przez politykę i konwenanse. Zaczyna być traktowany w kraju swojego urzędowania jak swój. Tacy ambasadorowie zdarzają się niezwykle rzadko. Poza wszystkimi przymiotami, które można opisać (jak znajomość języka czy najszerzej rozumiany osobisty dorobek), ambasador nadzwyczajny ma dar przełamywania barier. Coś, co czyni z niego pożądanego gościa na kolacji w gronie przyjaciół.

2.Minister pełnomocny

3. Radca - minister pełnomocny

4. Radca

5. I sekretarz

6. II sekretarz

7. III sekretarz

8. Attache ( wojskowy, kulturalny, prasowy)

Rozpoczęcie misji dyplomatycznej.

Rozpoczęcie misji dyplomatycznej następuje w sytuacjach:

1) utraty podmiotowości prawnomiędzynarodowej przez jedno państwo,

2) zerwania stosunków dyplomatycznych między państwami,

3) zawieszenie stosunków dyplomatycznych między państwami,

4) wybuch wojny między państwami,

5) zamkniecie placówki z powodów finansowych.

Wysyłanie stałej misji dyplomatycznej przebiega w następujący sposób;

§ mianowanie szefa misji

§uzyskanie zgody państwa przyjmującego

§ wystawienie przez państwo wysyłające listów uwierzytelniających (charge d'affaires - listy wprowadzające)

§ rozpoczyna misję w chwili złożenia listów na ręce głowie państwa przyjmującego.

Priorytety Polskiej polityki zagranicznej

Podstawowym celem polskiej polityki zagranicznej jest zagwarantowanie bezpieczeństwa,suwerenności i niezależności państwa oraz zapewnienie maksymalnie sprzyjających warunków międzynarodowych(zewnętrznych)dla rozwoju wewnętrznego we wszystkich dziedzinach.W nowej sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej po 1989 roku, kiedy kraj uzyskał pełną niezależność i suwerenność, Polska poszukuje własnej strategii bezpieczeństwa.

Polska ma uregulowane stosunki wojskowe ze wszystkimi sąsiadami oraz wieloma innymi państwami.Zostały określone zasady współpracy wojskowej. Polska pragnie uczestniczyć w kontynentalnym systemie bezpieczeństwa, w ramach istniejących instytucji międzynarodowych. Polska politryka zagraniczna musi uwzględniać 3 przedziały czasowe, widzieć i realizować interes kraju w krótkim dystansie,średnim i długoterminowym(strategicznym).Na tym tle można ustalać prawidłowo priorytety polskiej polityki zagranicznej.Są nimi obecnie następujące:-dążenie do możliwie szybkiego wejścia polski do Unii Europejskiej;-budowanie dobrych,przyjaznych stosunków ze wszystkimi sąsiadami i wspieranie procesów demokratyzacji wschodnich sąsiadów bez wtrącania się w ich sprawy wewnętrzne i bez nastawiania jednych przeciwko drugim;-dalsze uczestniczenie w rozbudowie wszystkich form współpracy regionalnej;-intensywnie rozwijanie stsunków gospodarczych z wszystkimi liczącymi się państwami świata.Te priorytety są traktowane jako równoważne i wzajemne się wspierające.

Wewnętrzne i Zewnętrzne Uwarunkowania Polityki Zagranicznej:Czynnik wewnętrzny,to głównie uwaga kierowana na rozwój,porządkowanie gospodarki,jej nowoczesność i rozwój cywilizacyjny kraju. Polska racja stanu wymaga samodzielności i suwerennych decyzji, tak by zachód nie mógł kraju uznać za dyspozycyjny, a wschód za nieprzyjazny.Dlatego troska o rozwój ze wschodnimi sąsiadami musi być stałym elementem polskiego życia politycznego.Tego nie da się osiągnąć,jeśli nieustannie będzie się koncentrować uwagę na rachunku krzywd i skutkach niedobrej przeszłości.Dobre stosunki ze wschodem są jednym z warunków przyjęcia Polski do organizacji zachodnich(UE,UZE,NATO).Nie pomoże hałaśliwa demonstracja stosunków z zachodem przy nieustabilizowanej sytuacji stosunków na wschodzie.Związek polityki zagranicznej z wewnętrzną polega na tym, że posiada ona pełne poparcie głównych sił politycznych i społecznych w kraju.Stąd polska polityka zagr. Musi być ponadpartyjna ,prowadzona w interesie państwa polskiego,narodu polskiego i być wolna od rozgrywek partyjnych.Zasady i koncepcje polityki zagr. Nie stanowią tajemnicy i powinny być obywatelom znane.Tylko wtedy mogą oni je popierać.

Polska polityka zagraniczna nie może być budowana na założeniu wiecznej wrogości do Niemiec czy RosjiPolityka państw jest zmienna.Polska zmierza do tego aby istniała pełna swoboda podróżowania,przekraczania granic w sprawach dla obywatela ważnych i w ramach prawa.Chodzi o to,by polskie granice i granice naszych sąsiadów były przepuszczalne tak dalece,jak to jest możliwe.Temu służy integracja Europy,która daje między innymi swobode w przemieszczaniu się ludzi.To łagodzi konflikty i poczucie izolacji.

Priorytety polskiej polityki zagranicznej są przedstawiane Sejmowi w czasie corocznych wystąpień ministra spraw zagranicznych. Nie ulegają one corocznym zmianom,lecz są precyzowane,uzupełniane. Można je przedstawić następująco:a.)ugruntowanie europejskiej orientacji Polski poprzez stopniowe włączenie się do struktur integracyjnych i sieci współzależności zachodnio-europejskich i północnoatlantyckich. b.)Współtworzenie poprzez OBWE nowego ładu europejskiego i współdziałanie w tworzeniu ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa.Główny jego filar dla Polski to członkostwo w NATO..c.)Konieczne jest rozwijanie dobrych stosunków z sąsiadami Polski,tworzenia trwałych podstaw tych stosunków.

W Europie wielką wagę przywiązuje się do współpracy regionalnej.I dlatego kolejnym zadaniem przed polską polityką zagraniczną jest rozwój współpracy regionalnej. Polska polityka zagraniczna musi uwzględniać cztery wymiary terytorialne:a.)wymiar globalny, b.)wymiar kontynentalny, c.)porozumienie regionalne, d.)stosunki dwustronne,głównie z sąsiadami Polski.

Paradygmat liberalizmu i idealizmu w polityce.

Liberalizm polityczny

Liberalizm, koncepcja teoretyczna i postawa światopoglądowa oparta na indywidualistycznej koncepcji człowieka i społeczeństwa, głosząca, że wolność i nieskrępowana przymusem politycznym działalność jednostek mają wartość nadrzędną i są najpewniejszym źródłem postępu we wszystkich sferach życia zbiorowego. To także doktryna partii i ruchów polityczno-społecznych wychodzących z założeń ideologii liberalnej i dążących do zagwarantowania wolności w poszczególnych sferach życia społecznego, zwłaszcza w dziedzinie politycznej (liberalizm polityczny) i ekonomicznej (liberalizm gospodarczy).

Liberalizm polityczny - jest przekonaniem, iż jednostki są podstawą prawa i społeczeństwa. Zgodnie z tym przekonaniem społeczeństwo wraz ze swoimi instytucjami powinno chronić wolność pojedynczych jednostek bez faworyzowania tych o wyższej pozycji społecznej. Polityczny liberalizm kładzie nacisk na umowę społeczną, zgodnie z którą obywatele tworzą prawa ich dotyczące i jednocześnie zgadzają się na ich przestrzeganie. Umowa ta jest oparta na przekonaniu, że obywatele wiedzą najlepiej, co jest najlepsze dla nich. Liberalizm polityczny stał się początkiem liberalnej demokracji.

Idealizm polityczny.

Podstawowym założeniem idealizmu jest patrzenie na politykę międzynarodową przez pryzmat zasad, wartości moralnych i prawnych. Idealistów można okreslić jako zwolenników prawa naturalnego, którzy wychodzą z załozenia, ze podział ludzkości na narody i kraje wynika z podstawowej funkcji państwa, jaką jest zapewnianie dobra wspólnego.

Państwo w paradygmacie idealistycznym - jest podstawowym aktorem w stosunkach międzynarodowych, jego polityka zagraniczna i wewnętrzna jest prowadzona zgodnie z normami etycznymi i uznanym katalogiem wartości moralnych. Może działać dobrze lub źle, moralnie lub amoralnie ale zawsze podlega procesowi moralnego doskonalenia się.

System międzynarodowy w paradygmacie idealnym - panuje właściwa harmonia, państwa postępują moralnie, istnieje zbieżność interesów a nie ich rozbieżność. Wojny są wyrazem złych narodów a nie właściwością społeczności międzynarodowej.

Hasło idealizmu to „ pokój przez prawo”

Słabość idealizmu - opis rzeczywistości w jej =wyidealizowanej postaci, wiele myśli graniczących z utopią =polityczną.

Paradygmat realizmu i neorealizmu w polityce.

Realizm polityczny

Realizm politycznych możemy zdefiniowac jako antyutopię polityczną, czyli dotarcie do samego sedna problemu adekwatności środków i celów politycznych. Jest on również nurtem filozofii politycznej, akcentującym rolę władzy , państwa i walki o interesy. Głównymi założeniami klasycznego realizmu są: prymat państwa jako podmiotu w stosunkach międzynarodowych; ograniczona lub żadna rola moralności w stosunkach między państwami; analiza oparta na pomiarze siły poszczególnych państw. Istotnym elementem teorii realistycznej jest też przekonanie o interesie narodowym jako nadrzędnym celu do jakiego dążą elity polityczne suwerennych państw Pojęcie realizmu politycznego wiązę się bardzo często z polityczna skutecznością- ten kto doniusł zwyciestwo polityczne myslał bardziej realnie. Jest to pojęcie które oparte jest na założeniu, że zwyciestwo jest wynikiem realnego myślenia i trzezwego oglądu rzeczywistości, zakladając, że to co jestrzeczywiste jest namacalne. W rozumieniu pierwszym, realizm polityczny polega na umiejętności dostosowania zachowań politycznych, planów i celów do wymogów empirycznej rzeczywistości. Przejawem takiego realizmu będzie np. dostosowanie idei i doktryny ugrupowania politycznego do oczekiwań wyborców, zamiast zrealizować idee, które stronnictwo uważa za słuszne, ale które nie są popularne społecznie. ealizm” polega na oderwaniu polityki, szczególnie zagranicznej, od wszelkich kategorii moralnych, religijnych, etycznych i jakichkolwiek innych. Wszelkie normy przez które można oceniać politykę traktowane są jako nieempiryczne idee, które zamazują namacalną rzeczywistość polityczną i ograniczają polityka w wyborze najlepszych metod i środków dla osiągnięcia sukcesu politycznego. Jest to najskrajniejsza postać doktryny ŕ racji stanu, gdzie dobro państwa ceni się tak wysoko, iż polityk jest skłonny, dla jego dobra, złamać wszelkie normy.

Neorealizm w polityce.

Jest jedna z teorii stosunkow miedzynarodowych, główny przedstawiciel współczesnego realizmu.

Założenia realizmu strukturalnego było przeformułowanie założeń klasycznego realizmu i stworzenie teorii odpowiadającej wymogom naukowości. Taka teoria powinna być pewną reprezentacją i uproszczeniem rzeczywistości, a nie tylko opisem. Powinna pozwalać na dedukcyjne wyjaśnianie zachowań jednostek, przewidywanie ich działań, wysuwanie i testowanie hipotez. Klasyczny realizm krytykowany był za indukcjonizm oraz oparcie się na wielu nienaukowych założeniach. Przykładowo obecność wojen w systemie międzynarodowym wywodzono ze złej natury ludzkiej.

Teoria stosunków międzynarodowych powinna być teorią systemową tzn. opisywać wzajemne ułożenie i relacje jednostek wobec siebie i wywodzić ich zachowania z właściwości systemowych. Struktura systemu międzynarodowego składa się z trzech elementów:

1. zasady porządkującej system międzynarodowy - wewnątrzpaństwowy porządek polityczny opiera się na zasadzie hierarchii. Porządek międzynarodowy jest natomiast anarchiczny

2. charakteru jednostek systemu - podstawowymi elementami systemu są państwa

3. dystrybucji właściwości jednostek - kluczowe znaczenie ma tutaj rozkład potęgi w systemie międzynarodowym.

Według Waltza te trzy elementy powinny pozwolić wyjaśniać istotne zachowania jednostek w systemie międzynarodowym. Inni realiści strukturalni wskazują również na inne elementy (np. charakter interakcji między jednostkami).

Perspektywa współpracy transatlantyckiej.

Wyzwania, przed jakimi stoją zarówno UE, jak i USA, wymagają natychmiastowego działania − aby sprawniej poradzić sobie z problemami związanymi z między innymi wpływ zmian klimatu, rosnących cen ropy oraz niewystarczającego zabezpieczenia dostaw energii na gospodarkę najbardziej dynamicznych pod względem ekonomicznym krajów na świecie, energii i niskoemisyjnemu transportowi oraz nowym technologiom ekologicznym. Problemy wynikające z kryzysu gospodarczego i finansowego, zmiany klimatyczne, bezpieczeństwo energetyczne i handel międzynarodowy, to główne wyzwania wymagające ścisłej współpracy Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych.

Zwrócił należy uwagę, że rozwiązywanie międzynarodowych problemów wymaga współpracy UE-USA. „Wspólne kształtowanie globalizacji wokół wspólnych wartości, takich jak pokój i wolność". O to muszą zadbać obie strony wyrazić gotowość do wzmocnienia stosunków dwustronnych. Unia Europejska i Stany Zjednoczone wspólnie reprezentują aż 60 procent globalnego PKB, a ich handel jest wart 2 miliardy dolarów dziennie. Prezydent USA Barack Obama zapowiedział wzmocnienie współpracy transatlantyckiej. "Stosunki UE-USA to kluczowa podstawa postępu na świecie.

Amerykański prezydent zaapelował ponadto o przyjęcie Turcji do UE. Podkreślił, że byłby to "ważny sygnał" dla świata muzułmańskiego, który dałby szansę na "zakotwiczenie" Turcji w Europie. Wezwał też kraje europejskie, by zgodziły się przyjąć więźniów z Guantanamo i pomogły w zamknięciu tego więzienia. Współpraca USA- UE ma duże znaczenie również ze względów ekonomicznych, jest bowiem szansą na utworzenie transatlantyckiej przestrzeni gospodarczej. Jak podało Polskie Radio, w jego ocenie wzrost gospodarczy będzie mógł wzrosnąć o ponad 2 procent, o ile uda się usunąć przeszkody w transatlantyckim handlu. Stosunki transatlantyckie zmierzaja w dobrym kierunku jeśli chodzi o checi. Działanie jako takie występuje jednak należy zwrucic uwage na poruszane problemy ze strony USA. Problemy powinny być wspólne i wspólnie powinny być realizowane. Współpraca będzie szla w dobrym kierunku biorąc pod uwagę okoliczności zagrożenia wojna. Jest to idealny moment aby zaciślic wzajemne relacje i pozostwic je na jak najwyzszym pułapie.

Zakres i przedmiot badań stosunków międzynarodowych.

Przedmiotem badań są wszelkie "stosunki społeczne, które kształtują się ponad granicami państw i dotyczą relacji między różnymi podmiotami życia międzynarodowego

Ze względu na bardzo szerokie pole badawcze, obejmujące całość zjawisk o zasięgu przekraczającym granice państw, nauka o stosunkach międzynarodowych jest dziedziną wysoce interdyscyplinarną. Zajmujący się nią naukowcy korzystają z dorobku i aparatu badawczego takich nauk jak politologia, prawo, historia, ekonomia, geografia, socjologia, filozofia, a niekiedy nawet psychologia. W konsekwencji, studia akademickie w zakresie stosunków międzynarodowych składają się zwykle z przedmiotów zawierających elementy każdej z tych nauk.

Najczęściej stosowany podział stosunków międzynarodowych przyjmuje za kryterium ich przedmiot. Tradycyjnie za najważniejsze uważano międzynarodowe stosunki polityczne, wojskowe oraz gospodarcze. W ostatnich dekadach coraz większą doniosłość w światowej nauce o stosunkach międzynarodowych zyskują kierunki takie jak międzynarodowe stosunki kulturalne, naukowo-techniczne czy ekologiczne. Stosuje się także inne podziały, np. bazujący na kryterium geograficznym (np. stosunki międzynarodowe w Europie).

Stosunki miedzynarodowe wykraczają daleko poza zakres oficjalnych stosunków politycznych między państwami oraz innymi uczestnikami i obejmują także kontakty gospodarcze, finansowe, kulturalne, naukowe itd. Obejmują (odmiennie od stosunków wewnętrznych) znacznie szerszy układ zjawisk i procesów. Brak w nich hierarchicznego systemu zorganizowania, zarządzania, kierowania i kontroli. Stosunki międzynarodowe są utrzymywane przez niezależne od siebie podmioty, w tym suwerenne państwa tworzące system heterogenicznych (niejednolitych) uczestników. Występuje tutaj wielość równorzędnych władz (poliarchia) oraz policentryzm (wieloośrodkowość) suwerennych jednostek i tworzonych przez nie struktur organizacyjnych. Brak jest scentralizowanej władzy, a funkcjonowanie formalnie równych uczestników stosunków międzynarodowych wyklucza istnienie nadrzędnej władzy państwowej. Stosunki międzynarodowe zachowują ciągłość rozwoju, ulegają intensyfikacji i obejmują swoim zasięgiem coraz wiecej dziedzin życia społecznego.

Termin stosunki międzynarodowe oznacza również naukę zajmującą się wszystkimi zjawiskami i procesami związanymi z międzynarodową sferą stosunków międzynarodowych. Problemami z zakresu stosunków międzynarodowych zajmowano się już przed wiekami, jednak jako dyscyplina badawcza ukształtowały się one po I wojnie światowej i rozwinęły po II wojnie światowej. Zakres nauki o stosunkach międzynarodowych wytyczony jest za pomocą kilku metod:

* określanie relacji między tą nauką a innymi naukami społecznymi,

* określanie podmiotów stosunków międzynarodowych,

* wyliczanie rodzajów stosunków międzynarodowych (polityczne, gospodarcze, wojskowe),

* wskazywanie na wymiar stosunków międzynarodowych (czasowy, przestrzenny, ustrojowy).

Zakres podmiotowy i przedmiotowy stosunków międzynarodowych:

podmiotowy- ujmowany jako działania społeczne w których jednostki lub grupy społeczne z jednego narodu wchodzą w interakcje z jednostkami lub grupami innego narodu

przedmiotowy- dotyczy treści, które są przedmiotem interakcji i więzi międzynarodowej. Ich wyróżnikiem jest wielopłaszczyznowość

Mechanizm decyzyjny w polityce zagranicznej.

Nie ma jednakowego podejścia teoretycznego do ujmowania decyzji w polityce zagranicznej, ponieważ badacze traktuja go jako proces jednak odmiennie podchodżą do jego elementów składniowych. Proces decyzyjny leży w kompatencji centrum decyzyjnego każdego z państw, i wystepują w nim fazy:

1)określenie celu wiążące się z przyjeciem kryterium postępowania na podstawie posiadanych informacji, środków i motywów dzialań,

2) ocena sytuacji, wynikajaca zkonieczności wyboru zmieniających się wyznaczników wewnetrznych i międzynarodowych,

3) przygotowanie alternatyw lub operacji działania na podstawie przyjętych kryteriow i oceny sytuacji,

4) podjecie decyzji rozstrzygajacej o wyborze celów i strategii działania,

5) realizacja decyzji sprowadzająca się głównie do stosowania róznorodnych środków( dyplomatycznych,gospodarczych, militarnych, propagandowo-kulturalnych, wywiadowczych,)

6) kontrola realizacji decyzji na tle zmieniających się uwarunkowań oraz poszczególnych czynnikow,

7) ewentualna korekjta decyzji, uwzględniająca zmianęwarunków i okoliczności oraz konieczność zastosowania innych, bardziej skutecznych środków.

Proces decyzyjny jest niezwykle skomplikowany, lecz musi zawrzeż 3 podstawowe elementy:

1) charakter samych decyzji, decydentów i kręgi decyzyjne, czyli osoby indywidualne i grupy politykow, którzyu są bezpośrednio zaangarzowani w podejmowanie decyzji,

2)struktualno-organizacyjny i instytucjonalny charakter podejmowania decyzji,

3) mechanizm uzgadniania decyzji w zależności od formy państwa, funkcjonowania jegi ystemu politycznego, układu sil politycznych oraz kompetencji o i zreczności poszczególnych decydentów. Ogólne wyznaczniki i ramy procesu decyzyjnego w polityce zagranicznej panstwa.

Same decyzje generalnie można podzielić na : rutynowe i nie rutynowe .

Pierwsze zapadają systematycznie w ramach okreslonych struktur biurokratycznych i posiadają z reguły ograniczony zasiąg i zakres .

Drugie rospatrywane są z kolei według dwóch kryteriów :

a) kryterium stadium na które składająsie decyzje bazowe (są podstawą ustalenia nowych cełow lub podstaw działania np. nawiązanie stosunków dyplomatycznych) i sekwencyjne (nastepują po bazowych i stanowią często ich konsekwencje np. zerwanie stosunków dyplomatycznych )

b) kryterium dynamiki , tworzące decyzje inicjujące (odnoszą się do działania państwa na rzecz zmiań w środowisku międzynarodowym np. zgłoszenie propozycji rozbrojeniowej ) , reaktywne (są reakcją na wydarzenia zewnętrzne np. zapowiedz wprowadzenia embargo przeciwko danemu państwu ) i powrotne (są nastepstwem rozpatrywania różnych alternatyw wyniku których następuje powrót do stanu wcześniejszego).

Rozpatrują decydentów należy brać pod uwagę czy posiadają oni formanle kompetencje i występują jako oficjalnie reprezentanci państwa czy też ich działalnosć posiada charakter nie formalny . Formalnie decydenci : prezydent , premier , minister spraw zagranicznych ,ambasador.

W drugim przypadku mamy do czynienia z doradcami i ekspertami . Wspólcześnie większosć decyzji posiada charakter zespołowy co wydłuża czas wydłużania decyzji a jest nie zbędnych w osiąganiu ich skutecznośći. Dlatego decyzje są równocześnie scentralizowanie(o charakterze ukierunkowanym , czyli zawierają ogólne wytyczne i zapadająna szczeblu centralnym ) i zdecentralizowane .

Mechanizm uzgadniania decyzji możemy przeanalizować najłatwiej dzięki fązą i elementą procesu decyzyjnego państwa demokratycznego.

1. W pierwszej fazie przygotowania decyzji następuję faza programowania polityki zagranicznej(np. Programy partii politycznych , oczekiwania grup nacisku , oceny ekspertów i mediów) . Jest to faza kształtowania woli politycznej .

2. W fazie podejmowania decyzji istotne jest ich znaczenie oraz zasięg kompetencyjny . Decyzje kierunkowe powstają z reguły na forum rządu a decyzje mniejszej ragi na forum MSZ . Decyzje wymagają konsultacji z innymi resortami . Istotne znaczenie posiada tagże fakt by przy podejmowaniu decyzji uwzględnić alternatywy lub różne opcje postępowania .

3. W fazie realizacji na czoło wysuwa się uzasadnienie decyzji , umiejętny dobór środków , i metod oraz reakcje jej adresatów . Wymaga to systematycznej analizy ze strony aparatu rządowego lub służb dyplomatycznych .

---