Ekonomia - nauka o gospodarowaniu, dokonywaniu wyborów koniecznych przy wytwarzaniu dóbr i usług i ich podziale między członk, w warunkach ograniczonych zasobów. Co jak i dla kogo produkować

-Pozytywna - model praktyczny opisujący jak w rzeczywistości działa gospodarka (obliczanie dochodu narodowego wydajności pracy kapitałochłonności produkcji obliczenie mnożnika inwestycji, przepływy międzygałęziowe, substytucja (zamiana czynników produkcji, rachun.ekonom, metody dyskonta

-Normatywna - model teoretyczny opisujący jak powinna działać

Makroekonomia - budowanie gospodarki narodowej jako całości. W skład makroekonomii wchodzą następujące czynniki:Dochód narodowy Wydatki na konsumpcję oraz inwestycje Oszczędnośc (w skali całego narodu) Dochody i wydatki budżetu państwa Bilans handlowy i płatniczy kraju Popyt i podaż na pieniądz Rozmiar zatrudnienia i bezrobocia Przeciętny poziom ce

Mikroekonomia - badanie procesów podejmowania decyzji przez poszczególne podmioty gosp. tj. przedsiębiorstwa gospodarstwa domowe. Zakres badania poszczególnych rodzajów i form wynku :

Koszty produkcji, produkcyjność, czynniki produkcji, Utargi, Ceny Zyski, procenty Renty

Geneza słowa ekonomia- Oikonomia starożyt. Grecja- dot. Gospod. (Arystoteles) oikos-dom nomos-prawo]

Ekonomia polityczna - XVII w. (Vatterville), używana przez marksistów, dot. Gospod. publicznego

Doktryny w ekonomii:

Merkantylizm - kraj posiadający złoto jest krajem bogatym XVI-XVIII w

Fizjokratyzm - nacisk kładziony na rolnictwo II poł. XVIII w,

Ekonomia klasyczna - bazuje na pracach Adama Smitha (badania nad istotą i przyczynami bogactwa narodów twórca niewidzialnej ręki rynku), Davida Ricardo XVII- Xix (zas.ekonomii Polit. I opodatkowania, stwierdził że wzrost gosp. wcześniej czy później ustanie z braku zasobów natur.

Liberalizm gospodarczy - państwo nie ingeruje w gospodarkę. W efekcie powstał kapitalizm wolnokonkurencyjny, który bez ingerencji państwa doprowadził do kryzysu lat 30-tych, doktryna ekonomiczna

Prawo rynku - J.B. Say - podaż tworzy swój własny popyt, produkcja tworzy sobie rynki zbytu. Już za czasów Say'a było to uważane za nieprawdziwe, a co najmniej błędne. Teza krytykowana (prod.tworzy sobie rynki zbytu czyli popyt dopasowuje się niejako automatycznie do podaży)

Ekonomia dobrobytu - A.C. Pigou - dopuszcza ingerencję i kontrolę państwa w gospodarkę. Obecnie prawie wszystkie gospodarki są w jakimś stopniu kontrolowane przez państwo. Wolność gosp nie zapewnia maksimum dobrobytu społ i niezbędn. Jest dopuszcz,interwencji państwa celem optymalizacji dobrobytu

Rewolucja Keynesowska - ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, podważyć koncepcję samoreg. W gosp. kapitalistycznej. Czynnikiem niezbędnym przeciwdziałającym chronicznemu brakowi popytu rodzącego przewagę oszczędności nad inwestycjami powinno być państwo

Państwo -aby ożywić popyt Obniżenie stóp procentowych, zwiększać wydatki publiczne (inwestycje finansowane z długu publicznego) Zwiększenie świadczeń społecznych dla najbiedniejszych, zwiększać opodatk. Wysokich zarobków

Wady systemu interwencjonizm:

Wzrost inflacji Osłabienie tempa wzrostu gospodarczego Nadprodukcja -> braki rynkowe innych dóbr Marnotrawstwo środków

Monetaryzm - Milton Friedmann - celem państwa jest walka z inflacją. Podaż pieniądza odpowiednia do wzrostu PKB

Ograniczoność zasobów -różnica między ogólną sumą dóbr i usług których ludzie potrzebują a możliwościami ich wytworzenia

Podmioty występujące w gospodarce rynkowej :

Gospodarstwa domowe - najmniejsze, głównie konsumpcja

Przedsiębiorstwa - produkcja, jednostka gospodarcza, posiada zaplecze techniczno-produkcyjne, organizacyjnie niezależny zespół pracowników, posiada osobowość prawną, na własny koszt podejmuje decyzje ekonomiczne, odrębność techniczno-produkcyjna, posiada majątek produkcyjny przystosowany do wytwarzania określonych wyrobów samodzielność ekonomiczna i finansowa- podejmowanie decyzji we własnym zakresie

Państwo - głównie zajmuje się redystrybucją dochodu

Funkcje przedsiębiorstwa:

Inicjalizowanie i uruchamianie działalności gospodarczej

Wdrażanie innowacji technologiczno-organizacyjnych

Podejmowanie decyzji związanych z działalnością gospodarczą

Podejmowanie ryzyka związ z dzial.gosp i innowacjami

Cele przedsiębiorstwa:

Generowanie zysku, a przede wszystkim - maksymalizacja zysku

Wzrost poziomu technologicznego

Wzrost produkcji

Poprawa efektywności gospodarowania

Ekspansja eksportowa

Wzrost kwalifikacji pracowników

Poprawa morale pracy załogi

Zwiększenie majątku produkcyjnego

Realizacja tych celów zależy głównie od:

Możliwości przedsiębiorstwa - duży może więcej, ale potrzebuje więcej czasu na to

Dostępne środki techniczne

Motywacja

Presje / sankcje

Podstawowe czynniki niezbędne do działal,gosp przedsiębiorstwa

-kapitał-maszyny urządzenia budynki, hale magazyny

-praca- fizyczna i umysłowa

-ziemia jako czynnik wytwórczy, powierzchnia bogactwa naturalne surowce wykorzystywane w procesie produkcji

Rodzaje przedsiębiorstw z prawnego punktu widzenia

Podział ze względu na wielkość:

Mikro - < 10 osób, roczny obrót/całkowity bilans poniżej 2mln Euro,

Małe - <50 osób, roczny obrót/całkowity bilans poniżej 10 mln Euro 80-90%wszystkich firm

Średnie - < 250 osób, roczny obrót/całkowity bilans poniżej 50/43 mln Euro

Duże - wszystko co przekracza jeden z warunków średniego przedsiębiorstwa

Ze względu na formę własności:

Prywatne

Państwowe

Spółdzielcze

Komunalne

Ze względu na charakter organizacyjny:

Indywidualne

Spółki

Korporacje

Ze względu na zasięg:

Krajowe

Międzynarodowe

Sektor państwowy - ten zakres jest zajęty przez instytucje państwowe o charakterze niekomercyjnym- nastawiony nie na zysk ale na organizację

Administracja centralna i lokalna

Publiczna oświata

Służba zdrowia

Pomoc społeczna

Utrzymanie publicznych środków rekreacji

Charakter komercyjny - tu występuje konkurencja z podmiotami gospodarczymi

Usługi transportowe

Usługi telekomunikacyjne

Dostarczanie energii elektrycznej

Spółdzielnie - dobrowolne zrzeszenie osób prowadz.wspólne przedsięb. W interesie członków oparte na zasadach demokratycznych stosujące ograniczone oprocentowanie udziałów dzielące nadwyżki i oszczędności między członków, współpr. Z innymi spółdzielniami

-Użytkowników(świadczone usługi na rzecz członków) - handlowe, handlu i przetwórstwa, oszczędnościowo-pożyczkowe, budownictwa mieszkalnego, usług socjalno-kulturalnych oraz społeczno-wychowawczych

-Wytwórcze - produkcyjno-usługowe, inwalidów, transportowe, młodzieżowe, studenckie

Spółki

Cywilne

Handlowe

Z udziałem podmiotu zagranicznego (joint-venture)

Spółki handlowe - podział

Osobowe - jawne, komandytowe

Kapitałowe - z o.o., akcyjne, ciche

Podział ze względu na charakter wspólnictwa:

Prywatne

Mieszane

Państwowe-skarbu państwa

Typy spółek

Cywilna:

Najprostsza forma zorganiz, działania 2 lub więcej osób\

Brak osobowości prawnej

Wspólnikami mogą być osoby prawne i fizyczne

Obowiązek wniesienia wkładu w wysokości zawartej w umowie

Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem prywatnym

Nie można zwolnić wspólników z udziałów w zyskach, a jedynie w stratach

Jawna:

Udziały są imienne

Wspólnicy uczestniczą jawnie

Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem prywatnym

Komandytowa:

Przynajmniej jeden wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem

Przynajmniej jeden wspólnik odpowiada tylko w ograniczonym zakresie

Z o.o.

Z reguły są to większe spółki

Budowa: zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna

Wspólnicy mogą nie brać udziału w prowadzeniu interesów spółki

Członkowie zarządu odpowiadają całym swoim majątkiem

Ograniczona ilość wspólników powoduje trudności w zgromadzeniu dużych kapitałów

Spółka Akcyjna

Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność do wysokości posiadanych akcji, i taki też mają udział w zyskach

Najczęściej wybierana forma p[rzez korporacje

Walne zgromadzenie akcjonariuszy

Zarząd -> rada dyrektorów /nadzorują i ustawia egzekutywę/, egzekutywa - zarząd operacyjny

Rada nadzorcza

Komisja rewizyjna

Stworzone do dużego biznesu

Mogą sprzedawać akcje szerokiej publiczności w każdej chwili

Spółka cicha- wspólnicy odpowiadają do wysokości udziałów sprzedaż akcji tylko za zgodą pozostałych wspólników małe spółki często rodzinne

Spółka joint-ventures- przyjmuje postać spółek akcyjnych lub z.o.o, są formą współpracy międzynarodowej, bezpośrednie inwestycje ważna rola w stosow, gosp KWR

Korporacja- spółka akcyjna forma organiz, przeds. Będąca własnością wielu posiadaczy ma osobowość prawną może we własnym imieniu i na własny rachunek sprzedawać kupować i produkować świadczyć usługi i zaw2ierać kontrakty, posiada zwykle rozproszone akcje

Przyczyny rozproszenia akcji- znaczna ekspansja kapitału dużych spółek akcyjnych,, dziedziczenie majątku posiadacza akcji przez kilku spadkobierców- sprzedaz akcji przez jedne osoby i skup przez inne

Struktura organizacyjna korporacji- walne zgromadz. Akcjonariuszy zarząd komisja rewizyjna rada nadzorcza

Zarząd korporacji- rada dyrektorów funkcja rady nadzorczej(zadania r.d: wybór lub odwoływanie zarz. Operac. Określenie gł. zadań spółki i jej polityki zatwierdzenie wyników operacyjnych i finansowych spółki kontrola działalności egzekutywnej ) zarząd operacyjny- tzw. Egzekutywa naczelne kierownictwo operacyjne

Zalety korporacji- masowa produkcja łączenie rozproszonych kapitałów rozwój postępu technologicznego nowoczesne metody organizowania pracy wzrost wydajności pracy funkcjonowanie w róznych gałęz.produkcji i krajach maksymalizacja zysków w długim okresie.

Inne nazwy korporacji międzynarodowych- firma ponadnarodowa koncern międzynarodowy monopol międzynarodowy spolka korporacja transnarodowa spolka korporacja wielonarodowa

Wady korporacji- naruszenie równowagi społecznej zachwianie równowagi miedzy popytem i podaza brak mechanizmu dystrybucji dochodow zapewniającego niezakłócone wchłanianie masowej produkcji

Korporacje np.: BP Total ING Group Exxon Mobil Toyota ?Motor PKN Orlen PZU PGE

Wykład 2

Rynek - zajmuje się tym makroekonomia, proces, w którym kupujący i sprzedający ustalają przedmiot i warunki wymiany dóbr i usług- rodzaj ilość cenę formę zapłaty warunki transportu gwarancję

Podmioty rynkowe Producent - sprzedawca Konsument - nabywca

Podmioty obrotu: Dobra materialne Usługi Wartości intelektualne Wartości artystyczne Licencje pieniądz - sprzedawany w kantorach i bankach

Podział rynków:

-terytorium: Lokalne - np. krakowski Regionalne - małopolski, wielkopolski Krajowe - operujące na obszarze całego kraju Międzynarodowe - np. na obszarze UE Rynek światowy - globalny

-Z punktu widz. Przedmiotu obrotu: konsumpcyjne - AGD, żywność,- wytwórcze - kapitał, praca, ziemia

-Branżowy punkt:- mięsny, węglowy, samochodowy, zbożowy, cukrowy, mięsny

W zal. od sytuacji rynkowej: zrównoważony - równowaga między popytem i podażą niezrównoważony:

rynku sprzedawcy - popyt większy od wielk. Podaży, ceny wzrastają rynku nabywcy - wielk podaży jest większa od wielk popytu, a ceny spadają

-Legalność punktu widzenia:- legalne nielegalne - szara strefa

-W zal. Od liczby podmiotów:

- wolnokonkurencyjny - duża liczba sprzedawców i kupujących

- oligopolistyczny - kilku sprzedających i wielu kupujących, np. motoryzacyjny

- monopolistyczny - jeden sprzedający i wielu kupujących

POPYT - def - relacja między ceną dobra lub usługi a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie, przy założeniu że wszystkie inne czynniki wpłwajce na popyt pozostają bez zmian. Popyt oznacza więc ilość dóbr i usług, które konsumenci nabędą za dane ceny

Rodzaje popytu:

- indywidualny - jeden konsument/gospo domow

-rynkowy, np. rynek krajowy

- globalny caly swiat

Pozacenowe determinanty popytu:

- dochody kupujących

- poziom cen dóbr komplementarnych i substytucyjnych

- liczba nabywców, ich struktura wg wieku, płci, wykształcenia

- preferencje nabywców - upodobania, gusty, tradycja, moda

- oczekiwania co do zmiany cen i dochodów w przyszłości

- sytuacja gospodarcza i polityczna kraju

Zależność między popytem a ceną

Wzrost ceny - ilość sprzedawanego towaru spada !

Prawo popytu - cena spada = wielkość sprzedaży rośnie

Krzywa popytu - uzupełnić czynniki niecelowe powodują przesunięcie krzywej popytu w prawo bądź lewo.

Odstępstwa od prawa popytu

- paradoks Giffena - niemiecki statystyk, odstępstwo od prawa popytu - ceny rosną, a sprzedaż wcale nie spada i ciągle też rośnie - gdy produkt jest substytutem innych, które drożeją jeszcze szybciej( chleb- substytut np. mięso)

- paradoks Veblena - granie na niskich impulsach, paradoks snoba - drogie musi być dobre, więc bogaci zawsze kupią, gdy ilość bogatych rośnie to i sprzedaż rośnie (ceny samochodów wzrastały społeczeństwo się bogaciło i chciało droższe

- paradoks spekulacyjny - zakładamy że w przyszłości ceny będą jeszcze wyższe, kupujemy z obawy przed dalszymi wzrostami cen na zapas, lub spadek cen czekamy na jeszcze wieksze obnizenie

Wpływ popytu na cenę

- im większy popyt - tym wyższa cena, im mniejszy popyt - tym niższa cena. Giętkość cen względem popytu - fleksybilność cen.

Elastyczność popytu

Stosunek względnej % zmiany wielkości popytu do względnej % zmiany czynnika który spowodował tą zmianę - wszystko w procentach. Możemy określać wzgl. Do czynników mierzalnych (cena dochód)

Czynniki kształtujące popyt

- mierzalne - cena w walucie, dochód

- niemierzalne

Elastyczność popytu określamy tylko w stosunku do czynników mierzalnych !

Rodzaje elastyczności cenowej popytu:

- punktowa - dla jakiegoś konkretnego punktu na krzywej

- łukowa - dla większego łuku

- mieszana

Prosta cenowa elastyczności popytu

Stopień reakcji wielkości popytu na określone dobro lub usługę na zmianę ceny tego dobra lub usługi, stopień rynkowej reakcji konsumenta na zmianę cen dobra lub usług

E_d = -(delta d) / d lub (delta p) / p

Ed - WSP prostej cenowej elastyczności popytu

Delta d - przyrost lub spadek wielkości popytu na skutek zmieny cen

d-dotychczasowa wielkość popytu

D - cena poprzednia danego dobra

Delta p - przyrost ceny danego dobra

P - dotychczasowa cena danego dobra

Ed = procentowa zmiana wielkości popytu do procentowej zmiany ceny

Rodzaje elastyczności cenowej popytu:

Popyt proporcjonalny - dotyczy dóbr zaspokajających tzw. Potrzeby standardowe np. odzież, obuwie, opłaty za gaz, prąd, itp. / Ed = 1 !!!! linia prosta skierowana w dół

Popyt elastyczny

Ed > 1, pRosta skierowana w dół, ale o znacznie mniejszym kącie nachylenia, już nie jest 45 stopni, ale bardziej poziome.

Dotyczy dóbr trwałych przedmiotów konsumpcji, np. pralki, lodówki, telewizory, meble, itp.

Popyt nieelastyczny

0 < Ed < 1 - prosta baaardzo pionowa

Duże zmiany cen powodują małe zmiany popytu

Dotyczy dóbr podstawowych, z których trudno zrezygnować, np. chleb, mąka, kasza , ziemniaki, herbata,

Popyt całkowicie sztywny

Prosta pionowa, dotyczy dóbr absolutnie niezbędnych, i nie dających się niczym zastąpić, np. sól, trumny, lekarstwa, Ea=0

Popyt doskonale elastyczny

Prosta pozioma - Ed dąży do nieskończoności

Dotyczy dóbr luksusowych, np. biżuteria, podróże zagraniczne, luksusowe samochody,

Łukowa elastyczność popytu

Łuk skierowany w dół

Dotyczy dużych zmian cen i oblicza się ją dla określonego odcinka - łuku, cenę i wielkość popytu wyraża się jako średnie arytmetyczne ich skrajnych wielkości-odejmuje się skrajne wielkosci

Kąt nachylenia - współczynniki spadają szybciej

Oblcizanie Ed

Ed = (d2 - d1)/(d1 + d2) OVER(/) (p1 - p2)/(p1 + p2)

d1 - popyt przed zmianą ceny d2 - popyt po mianie ceny

p1 - cena przed zmianą p2 - cena po zmianie

Ed - łukowa elastyczność popytu

Wykorzystanie Ed

- ustalanie cen produktu lub usługi

Czynniki wpłwyajace na poziom cenowej elastyczności:

- istnienie lub brak substytutów; charakter zaspokajanych potrzeb; Poziom ceny danego dobra; struktura rynku

horyzont czasowy jaki potrzebuje kupujący do zareagowania na zmianę ceny danego dobra

Giętkość ceny

- odwrotność cenowej elastyczności popytu = 1 / Ed= delta p/p delta d/d= delta p/ delta d * d/p

Współczynnik giętkości ceny - stosunek procentowej zmiany ceny do procentowej zmiany popytu. Mówi on, o ile procent zmieni się cena, jeśli popyt zmieni się o 1%.

Mieszana krzyżowa cenowa elastyczność popytu

- wyraża stopień reakcji popytu na dane dobro na zmianę cen innych dóbr

Edm = (+-) delta dx. / dx. OVER delta Px / py

Delta dx over dx - procentowa zmiana popytu na dobro x

Delta px over py - procentowa zmiana ceny dobra y

Współczynnik edm odnosi się do dóbr pokrewnych tzn. komplementarnych lub substytucyjnych

- edm przyjmuje wart 0 - infiniti, i tak samo rozróżnia się współczynniki proporcjonalny, nieelastyczny, sztywny, i doskonale elastyczny, elastyczny

Dochodowa elastyczność popytu-miernik reakcji popytu na zmianę dochodu

Ei - delta d/ d OVER delta i / i

Delta d - przyrost popytu

D - dotychczasowy popyt przy dochodzi i

Delta i - przystosr lub spadek dochodu

I - dotychczasowy dochów

Wzrost dochodu = wzrost popytu, najczęściej

Dla dóbr podstawowych wzrost dochodu powoduje spadek popytu w stosunku do całości wydatkó konsumenta - wzrost dochodu oznacza skłonność do oszczędzania oraz przejście na inne, droższe produkty

Rodzaje dochodowej elastyczności popytu

Ei < 1 - dot. wydatków na żywność wzrost dochodów o 1% -> konsumpcja wzrasta o mniej niż 1%

Ei > 1 - wydatki wzrastają bardziej niż dochody

Ei ~1 - odzież, wydatki zostają proporcjonalnie do dochodów

Ei < 0 - nabytki przestawiają się na lepszej jakości substytuty dóbr podstawowych dotychczas kupowanych.

Prawo Engla - wzrost dochodów gospodarstwa domowego zmniejsza się % udział na żywność wydatków tego gospodarstwa - procentowy udział na żywność oraz inne dobra i usługi niższego rzędu

KRZYWA ENGLA !!!

Prawo Engla - podział na dobra podstawowe i wyższego rzędu, wraz ze wzrostem dochodu następuje różny relatywny podział

Wraz ze wzrostem dochodu konsument wydaje relatywnie mniej na dobra niższego rzędu, a więcej na dobra wyższego rzędu.

Rys.3. Krzywe Engla na dobra podstawowe i dobra wyższego rzędu

Wariant A - rośnie wykładniczo, ale wydatki dążąco asymptoty pionowej

Wariant B - dobra luksusowe - niewielki przyrost dochodu powoduje wzrost wydatków na dobra luksusowe, coś ala la pierwiastek, ale też dąży do asymptoty poziomej,

Działą w odniesieniu do rodzin średnio zamożnych - poziom życia społeczeństwa jest tym wyższy, im niższy udział procentowy wydatków na produkty podstawowe typu żywność.

PODAŻ - relacja między ilością dóbr i usług dostarczonych na rynek a ich cenami w określonym czasie.

Rodzaje podaży

- indywidualna

- rynkowa

- globalna

Prawo podaży - wzrost ceny rynkowej dobra prowadzi do wzrostu jego ilości na rynku, a spadek powoduje zmniejszenie jego ilości na rynku. = przy wyższej cenie produkcja bardziej się opłaca !

Krzywa - początek w p 0,0 i skierowana w prawo/góra, półprosta rosnąca

Q1/p1 = q2/p2 - const !

Reakcja podaży na zmianę czynników niecenowych

- przesuwa się prosta w lewo/prawo w zależności od zmiany ilości - dla stałej ceny zmienia się ilość sprzedanych towarów/usług.

Pozacenowe determinanty podaży:

- koszty produkcji - gdy są zbyt wysokie - kończymy wytwarzanie dóbr

- przewidywania producentów co do zmiany cen i popytu w przyszłości

- interwencjonizm państwowy - cła, podatki, subsydia

- liczba przedsiębiorstw w branży

- warunki naturalne

- czynniki losowe - kataklizmy, susza, gradobicia, powodzie

- sezonowość produkcji

- rozmiary importu i eksportu

- inwestycje - czynniki czasu i ryzyka

- zmiany techniczne i technologiczne produkcji

Cenowa elastyczność podaży

Es = delta s / s OVER delta p / p

Es - Wspólczynnik cenowej elastyczności podaży

Delta s - przyrost wielkości podaży na skutek zmiany ceny

S - dotychczasowa wielkość podaży danego dobra przy jego cenie p

Delta p - przyrost ceny danego dobra

P - dotychczasowa cena danego dobra

Rodzaje elastyczności cenowej podaży

Es = 0 sztywna prosta pionowa

Es < 1 nieelastyczna ostro skierowana w lew dolny róg

Es = 1 proporcjonalna zaczyna się w początku układu wsp

Es > 1 elastyczna lekko nachylona, prawie pozioma prosta

Es-> inf doskonale elastyczna prosta pozioma !

Oś pion: cena

Oś pozioma: ilość !

Współczynnik ekspansybilności cen:

1 / Es = delta p / p OVER delta s / s = (delta p / delta s) * (s / p)

CENA

Suma pieniędzy którą należy zapłacić za nabyte jednostki określonego dobra lub usługi (najważniejszy element mechanizmu rynkowego)

Cena równowagi rynkowej

Klasyczny rysunek - krzywa podaży oraz popytu - punkt przecięcia E jest najważniejszy !!!

Wszystko co jest powyżej E- nadwyżka dóbr na rynku !

Wszystko co jest poniżej obu tych krzywych i punktu E - niedobór dóbr na rynku !

Zmiana równowagi rynkowej

Osie: Ilość/cena

S to prosta od początku ukł wsp to podaż - prosta prostopadłą do tej prostej to równowaga !

Prosta D - popyt - prostopadłą do S

Ingerencja państwa w mechanizm rynkowy

Na pewne produkty państwo nakłada cenę maksymalną na drodze regulacji prawnych.

Państwo też może ustalić cenę minimalną, by utrzymać daną grupę społeczną przy życiu, a dzięki temu - całą gospodarkę. Na ich bankructwie wszyscy obywatele mogą stracić, więc w interesie państwa leży ich utrzymanie.

Podsumowanie prawa popytu i podaży:

Wielkość popytu zmienia się z reguły w odwrotnym kierunku do ceny

Wielkość podaży zmienia się na ogół w tym samym kierunku co ceny

Każda nadwyżka wielkości popytu nad wielkością podaży powoduje wzrost ceny

Każda najwyższa wielkości podaży nad wielk. Popyt …

MODELE RYNKU

Konkurencja doskonała - duża liczba małych przedsiębiorstw i nabywców

- cena kształtuje się sama poprzez grę rynkową

- swobodny przepływ kapitałów między różnymi dziedzinami konkurencji

- brak konkurencji niecelowej

- doskonała informacja

Monopol czysty- jeden producent lub jedyny dostawca usługi

- produkt monopolu jest unikatowy

- wielu nabywców

- monopolista jest cenotwórcą

- monopolista nie ma konkurencji

Co sprzyja monopolowi:

- siła ekonomiczna monopolu - kraje o gosp. Centralnie planowanej

- opanowanie źródeł surowców niezbędnych do danej produkcji

- konieczność angażowania dużego kapitału

- ograniczony rynek

- bariery technologiczne i prawne

- ograniczenia importowe

Konkurencja monopolistyczna- forma pośrednia między konkurencją doskonałą a czystym monopolem

Produkt określonej firmy ma cechy odróżniające go od produktów innych firm

- niewielka kontrola nad ceną produktu

- względnie łatwe wejście na rynek

- sprzedaż zależy od:

- zmiany ceny

- zmiany jakości - poprzez jej poprawę !

- intensywnej reklamy

Oligopol- małą ilość firm

- trudno wejść na rynek

-mała konkurencja cenowa

- możliwość zmowy cenowej - kara nawet 10% przychodów firmy !!!

- nastawienie na wysoki zysk w długim okresie

Walka konkurencyjna w oligopolu:

- reklama

- podnoszenie jakości

- wprowadzenie nowych wyrobów

- walka o rynki zbytu

- walka o wpływy w rządzie - lobbing

- ceny dumpingowe

Monopson

- jeden duży odbiorca

- wielu małych dostawców

Oligopson

- kilku dużych odbiorców

- wielu małych dostawców

Podstawowe modele rynku

Z punktu widzenia sprzedającego / podaż

- czysta konkurencja

- konkurencja monopolistyczna

- oligopol

- monopol pełny

Z punktu widzenia kupującego / popyt

- czysta konkurencja

- konkurencja monopolistyczna

- oligopson

- monopson

Formy rynku oligopolistycznego:

- kartel

- syndykat

- trust

- koncern

- konglomerat

- holding

Kartel:

- porozumienie producentów dotyczy rozmiarów produkcji w poszczególnych firmach

- podział rynków zbytu

- ustalenie cen - zmowa cenowa !

- w UE oraz USA tworzenie kartel jest nielegalne - ust z dnia 16.02.2007 o ochronie konkurencji i konsumentów / art. 101 Traktatu o Funkcjonowaniu UE

- zakazane jest porozumiewanie się między przeds. Których celem jest wyeliminowanie naruszenie konkurencji

- niedozwolone są porozumienia nt ustalania cen, kontrolowania produkcji, postępu technicznego, podziale rynku, bojkotu innego przedsiębiorcy

- kara w wysokości 10% jego PRZYCHODÓW, nie zysków !

Syndykat:

- wyższa forma umowy kartelowej dotycząca zbytu

- spełnia rolę wspólnego biura sprzedaży

- scentralizowana polityka cen i zbytu

- wyznacza przedsiębiorcom Limity produkcyjne

Trust:

- uczestnicy tracą całkowicie swoją niezależność !

- zarząd organizuje zbyt

- zyski proporcjonalne do wkładu

Koncern:

- więź produkcyjna nie tylko pozioma ale i pionowa

- często koncern i trust występują jednocześnie

Konglomerat

- połączenie w sensie własnościowym przedsiębiorstw z różnych gałęzi nie powiązanych ze sobą w sensie produkcyjnym ani rynkowym

Holding

- nietrwałą forma łącznia firm w celu wykonania konkretnego przedsięwzięci

- często składa się z producentów z różnych branż

- koordynuje działania poszczególnych firm

- ustala wspólną politykę cenową

- rodzaj spółki akcyjnej

---