1. Zdefiniuj pojęcia : kultura fizyczna ,wychowanie fizyczne ,wychowanie zdrowotne ,trening sportowy ,aktywność fizyczna.

Kultura fizyczna - Kultura (z łac. colere = "uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie") Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania). Tak więc kultura fizyczna to ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym reguł i norm postępowania , mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny, a w szczególności o poprawę sprawności ruchowej i takich cech jak koordynacja, wydolność, wytrzymałość, zwinność, gibkość,
Wg. W. Osiński 1979 - kultura fizyczna to ogół wytworów o charakterze materialnym i niematerialnym w dziedzinie dbałości o własne ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów postępowania, które zostały zobiektywizowane ,przyjęte i mogą być przekazywane w danej zbiorowości
Wg M.Demel 1974 - KF to wyraz określonej postawy wobec własnego ciała, świadoma i aktywna troska o swój rozwój ,sprawność ,zdrowie , to umiejętność organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego
Wychowanie Fizyczne
Wychowanie fizyczne (często określane skrótem WF albo w-f) - dyscyplina zajmująca się badaniem, konstruowaniem procesu wychowania i kształcenia fizycznego w ich całokształcie, a w szczególności określeniem celów ogólnych prawidłowości stosowanych metod oraz kierunkiem ich najbardziej skutecznego zastosowania w tej dziedzinie. Wychowanie fizyczne (osiński) - zmierzona i świadoma działalność ukierunkowana na wytworzenie właściwego zespołu postaw i nastawień; przekazywanie podstawowych wiadomości, a także wdrażanie do hartowania na bodźce środowiskowe oraz zdobywanie motorycznej sprawności, poprawę wydolności i postawy ciała. Nie są to tylko lekcje szkolne , ale całokształt zadań wychowawczych ,zdrowotnych i kształcących.
WF w szerokim (pozainstytucjonalnym) rozumieniu obejmuje najbardziej istotną cześć form i środków służących kulturze fizycznej, a więc wszystkie te, które są cenne dla kształtowania świadomej troski o swoje ciało, rozwój fizyczny ,sprawność i zdrowie człowieka.

Wychowanie Zdrowotne
Wychowanie zdrowotne, wszystkie zamierzone i realizowane działania, które mają na celu kształtowanie u wychowanków umiejętności, nawyków, przyzwyczajeń i postaw pozwalających na zachowanie zdrowia oraz przestrzeganie zasad higieny. Wychowanie zdrowotne ma ponadto doprowadzić do wzrostu odporności na działanie niekorzystnych dla zdrowia warunków życia i do opanowania wiedzy o organizmie ludzkim. Istotną część wychowania zdrowotnego stanowi wychowanie fizyczne. Wychowanie zdrowotne jest realizowane w systemie szkolnym głównie przez takie przedmioty, jak: wychowanie fizyczne, biologia, anatomia, fizjologia, a ponadto w całym kompleksie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Wychowanie zdrowotne to wychowanie, które ma prowadzić do kształtowanie pozytywnych postaw do własnego zdrowia i pozytywnych postaw co do zdrowia innych ludzi. Chodzi tu o ukształtowanie postaw pro zdrowotnych.

Trening Sportowy
to proces adaptacji organizmu do wysiłku powtarzanego systematycznie w postaci ćwiczeń fizycznych, którego efektem jest poprawa tolerancji wysiłków i osiągnięcie możliwości pokonywania większych obciążeń oraz nabywania i doskonalenia nowych aktów ruchowych rozumianych jako proces koordynacji nerwowo-mięśniowej na różnym poziomie automatyzmu. Proces ten wywołuje zmiany w obrębie układu ruchowego, krążenia, oddechowego, wydzielania wewnętrznego oraz w układzie nerwowym a także zmiany adaptacyjne w obrębie wielu narządów, gdzie rodzaj i zakres zmian zależy ściśle od charakteru treningu, czasu trwania oraz intensywności. Pojęcie treningu obejmuje także naukę nawyków ruchowych związanych z daną dyscypliną sportu.
Aktywność Fizyczna
aktywność fizyczna - jest to dowolna forma ruchu ciała lub jego części, spowodowana przez mięśnie szkieletowe, przy którym wydatek energii przekracza wartość energii spoczynkowej. Aktywność fizyczna ma kilka motywów: motyw utylitarny-czyli praca regeneracja siły; motyw estetyczny-ćwiczenia dla poprawy wyglądu; motyw zdrowotny-poprawa stanu zdrowia; motyw agonistyczny-czyli rywalizacja sportowa; motyw hedonistyczny-pewne doznania psychiczne związane ze sportem(np. czerpać przyjemność ze sportu).
Natomiast zwyczajowo w naukach o kulturze fizycznej, aktywność fizyczna jest rozumiana jako zwiększona aktywność układu ruchowego- wspomniana w definicji zdolność do intensywnego działania w obrębie aparatu ruchu, utożsamiane z wykonywanie ćwiczeń fizycznych. Jest to podejście jak najbardziej prawidłowe podkreślające sferę zainteresowania nauk o kulturze fizycznej. Aktywność fizyczna w ujęciu zwyczajowym wpływa na cały organizm. Dlatego uważa się ją jako wyznacznik zdrowia oraz pewien środek za pomocą, którego możemy wpływać na stan naszego zdrowia.

2.Planowanie pracy nauczyciela wychowania fizycznego i instruktora sportu - od prowadzenia lekcji wychowania fizycznego przez zajęcia korekcyjne, edukację zdrowotną ,aż do pracy w uczniowskim klubie sportowym.

Planowanie prowadzenia lekcji wychowania fizycznego :

Mówi się potocznie, że „dobry plan, to połowa sukcesu”. W lekcji wychowania fizycznego dobry plan to nawet 70% sukcesu . Nauczyciel WF musi wszystko dobrze zaplanować zanim przystąpi do pracy. Jednak zanim przystąpi się do planowania powinno dobrze znać się cechy dobrego planu .Najważniejszy jest plan wynikowy - to uporządkowany wykaz oczekiwanych wyników uczenia się ucznia - zawiera ich opis i podporządkowany tym efektom zakres materiału nauczania, który jest podrzędny względem przedmiotowego systemu oceniania (przyjętego przez nauczyciela lub grupę nauczycieli uczących danego przedmiotu w danej szkole). Plan wynikowy jest indywidualnym dokumentem nauczycielskim. Punktem wyjścia do opracowania tego planu powinny być wymagania edukacyjne sprecyzowane na początku etapu kształcenia. Plan wynikowy musi powstać w szkole i powinien uwzględniać miejscowe uwarunkowania: wiek ,możliwości uczniów, nauczycieli, a także zasobów materialnych i organizacyjnych. Dokument ten obecnie zastępuje dotychczas stosowany rozkład materiału nauczania i jest wymaganym przez nadzór pedagogiczny. To co w zasadniczy sposób różni oba te dokumenty to fakt, że rozkład materiału nauczania nastawiony był na pełną realizację materiału nauczania, a plan wynikowy jest nastawiony na wynik efektu kształcenia . W planie wynikowym znajdują cykle tematyczne (czyli wszystkie dyscypliny ,z którymi uczniowie będą mieli styczność podczas zajęć WF) odpowiednio dobrane tematy , oraz wymagania podstawowe i ponadpodstawowe do przeprowadzanych lekcji.

Nauczyciel WF musi również opracować roczny lub semestralny budżet godzi , uwzględniając w nim ile rzeczywiście odbędzie się zajęć WF i odpowiednio rozplanować kiedy i jakie zajęcia będą się odbywać.

Oprócz tego nauczyciel rozpoczynający pracę w szkole może planować sobie osobno każdą jednostkę lekcyjną pisząc do niej odpowiednio przygotowany konspekt .

Planowanie zajęć gimnastyki korekcyjnej :

Gimnastyka korekcyjna to część wychowania fizycznego i obowiązują w niej zasady metodyki tego przedmiotu. Jednakże gimnastyka korekcyjna jest specyficzną formą ćwiczeń fizycznych, w której ruch został w pewien sposób podporządkowany celom terapeutycznym. Stosowane na tych zajęciach ćwiczenia mają przede wszystkim doprowadzić do korekcji wad postawy ciała. Powoduje to, że również specyficzne są zasady i metody stosowane w gimnastyce korekcyjnej.

Podobnie jak na lekcja WF , na zajęciach gimnastyki korekcyjnej prowadzący powinien rzetelnie przygotować się do prowadzenia zajęć .Niezbędny jest plan wynikowy , budżet godzin oraz indywidualne przygotowanie się do zajęć. Nauczyciel powinien dokładnie znać wszystkie zasady i reguły prowadzenia zajęć ,nie wspominając o bagażu wiedzy z zakresu GK. Przed planowaniem zajęć powinno się ,zorganizować grupę korekcyjną podejmując następujące kroki: Pracę swą rozpoczynamy od spotkania z rodzicami, na którym przedstawiamy rodzicom potrzebę, celowość i korzyści zdrowotne gimnastyki korekcyjnej. Zbieramy informacje o poszczególnych dzieciach w formie wywiadu. Następnie z pomocą pielęgniarki szkolnej dobieramy grupy jednorodne pod względem schorzenia, jeżeli nie mam takiej możliwości , dzielimy zakwalifikowane na zajęcia dzieci ze względu na płeć. Kolejną czynnością jest ocena wad postawy ,oraz przeprowadzenie testów funkcjonalnych.

Planowanie zajęć z zakresu edukacji zdrowotnej :

W procesie edukacyjnym nie ma typowych zajęć z edukacji zdrowotnej . Dlatego też nauczyciel WF powinien poruszać w swoich lekcjach , a nawet przeznaczać całe lekcje na zagadnienia dotyczące edukacji zdrowotnej. Powinno się wykorzystywać również godziny wychowawcze. Nauczyciel wcześniej powinien zaplanować w jaki sposób chce poruszać dane zagadnienia powinno być to uzależnione od tematu i możliwości organizacyjnych. Warunkiem skuteczności edukacji zdrowotnej jest stosowanie różnorodnych

metod oraz form pracy z dziećmi. Charakterystyczną cechą edukacji zdrowotnej

jest również zmiana metod uczenia, z tradycyjnych, preferujących gromadzenie wiedzy w

połączeniu z niewielką aktywnością jej uczestników, do takich, które umożliwiają uczniom

praktyczne stosowanie zdobytej wiedzy w różnorodnych sytuacjach. Do najważniejszych

metod stosowanych w edukacji zdrowotnej zalicza się metody aktywne

(aktywizujące, interakcyjne), które stwarzają przestrzeń dla aktywności dziecka. W centrum

uwagi znajduje się nie program, a uczeń i jego własny proces uczenia się. Zagadnienia z EZ powinny obejmować :

- rozwój i zdrowie fizyczne i psycho- społeczne;

- higienę osobistą i otoczenia;

- bezpieczeństwo i pierwszą pomoc;

- żywność i żywienie;

- aktywność ruchową, wypoczynek, czas wolny;

- edukację do życia w rodzinie i społeczności, psychospołeczne aspekty zdrowia

- życie bez nałogów.

W uczniowskim klubie sportowym

Zajęcia w tzw. UKS przeznaczone są dla dzieci i młodzieży chcącej doskonalić swoje umiejętności w wybranych dyscyplinach sportowych. Wybór dyscyplin powinien być uzależniony od następujących czynników : zainteresowań i potrzeb uczniów , tradycji szkoły ,bazy materialnej i lokalowej ,kwalifikacji nauczyciela.

Każda sekcja powinna opierać się na indywidualnym planie szkolenia . Przygotowując taki plan , nauczyciel powinien uwzględnić stopień zaawansowania grupy i kalendarz imprez sportowych , odpowiednio do tego dobierając metody i formy pracy z uczniami. Należy pamiętać o zróżnicowaniu poziomu , tak by cały czas szkolony był ,,nowy narybek'' by odchodzący zawodnicy mieli przygotowanych swoich następców .Ważną rolę w pracy Szkolnego Klubu Sportowego odgrywają wszelkie działania wychowawcze. Stąd też nie powinno się zamykać sekcji przed uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze ,bo jest to bardzo często doskonałe miejsce do nawiązania dobrych kontaktów i pokonania kłopotów (czasami tacy uczniowie to prawdziwe talenty)

3.Współdziałanie wychowania fizycznego z innymi działami wychowania - nauczyciel jako dydaktyk, jako profilaktyk, jako edukator zdrowia, jako organizator szkolnej i pozaszkolnej aktywności ruchowej.

- H. Marrou pisze, że wychowanie fizyczne, zgodnie z sięgającą starożytności klasyfikacją, jest uważane za jedną z podstawowych dziedzin wychowania (obok moralnego, intelektualnego i estetycznego)
- Inni autorzy podkreślają, iż osobowość człowieka jest całością, tak i całością jest jego wychowanie. Wszystkie działy wychowania muszą współdziałać dla właściwego przebiegu procesu wychowania.
- Autor „Słownika pedagogicznego” do podstawowych składników wychowania zalicza m.in.: w. religijne, obywatelskie, internacjonalistyczne (międzynarodowe), muzyczne, obronne, patriotyczne, artystyczne, zdrowotne i zespołowe.
Z każdym z tych działów WF powinno współpracować dla powodzenia procesu wychowania.

Nauczyciel jako :
o Dydaktyk
- organizuje działalność z zakresu nauczania i uczenia się
- dobiera optymalne metody, środki i formy pracy z U
- odnosi się to do czynności ruchowych, umiejętności, wiedzy i postaw
o Wychowawca
- gdyż „wychowania” nie da się nauczyć
- formalnie - osoba mająca kwalifikacje do wychowania
- nieformalnie - zajęcia WF są jedynymi, na których zachodzi tak wiele sytuacji wychowawczych i możliwości oddziaływania na wychowanka
- współzawodnictwo, pomoc, współpraca, walka fair-play
- N musi korzystać z tych możliwości, wskazywać prawidłowe wzorce zachowań, świadomie kierować rozwojem osobowości U, również dawać przykład swoją osobą
o Profilaktyk
- wcześniejsze dostrzeganie problemów i zapobieganie im
- problemów natury fizycznej - (np. zapobieganie bólom pleców na starość, przeciwdziałanie otyłości)
- i natury osobowościowej (np. zaburzenia socjalizacji)
o Edukator zdrowia
- swoją postawą, działaniem, wiedzą, zachowaniem propaguje zdrowy styl życia wśród swojego otoczenia - rodzina, uczniowie
- dietetyk, osoba motywująca do aktywności fizycznej, profilaktyk
o Organizator aktywności fizycznej
- tworzy SKS-y, szkolne drużyny
- organizuje rozgrywki szkolne, międzyszkolne
- zaprasza na imprezy pozaszkolne i inne wydarzenia sportowe
- motywuje do uczestnictwa w rekreacji jaki i w sporcie zawodowym

Współdziałanie wf z innymi działami wychowania:
-fizyczne
- moralno-społeczne
-estetyczne
-intelektualne
Nauczyciel wychowania fizycznego jest wpierw nauczycielem i wychowawcą w ogóle, a dopiero w dalszej kolejności specjalistą w swojej dziedzinie. W wychowaniu fizycznym wychowanie i kształcenie splecione są wyjątkowo silnie. Szkolne wychowanie fizyczne to nie tylko formalny przedmiot nauczania, ale przede wszystkim jeden z kluczowych, obok wychowania intelektualnego, moralnego i estetycznego, dział wychowania człowieka. M.Demel dostrzega nauczyciela jako światłego doradcę i przyjaciela młodzieży, który uczy teoretycznie i praktycznie, jak żyć zgodnie z normami higieny, jak dzielić czas między pracę i wypoczynek, jak kształtować ciało, doskonalić zdrowie, pielęgnować urodę.
Nauczyciel wychowania fizycznego staje się kluczową postacią w realizacji zadań związanych z zachowaniem, poprawianiem i pomnażaniem zdrowia.
Niewątpliwym atutem nauczycieli wychowania fizycznego jest możliwość modelowania postaw i zachowań prozdrowotnych u uczniów, nie tylko tych odnoszących się do zdrowia fizycznego, ale także rozwijających takie cechy jak wytrzymałość, pokonywanie słabości czy stawianie sobie coraz trudniejszych wyzwań. Lekcje wf - u mogą mieć więc duże znaczenie w procesie kształtowania się charakterów uczniów i ich umiejętności życiowych, co po części stanowi także profilaktykę uzależnień.
Dzisiaj bardzo dobry nauczyciel to "bionauczyciel", który "ćwiczac ciało" oraz wychowuje, gdyż te dwa zabiegi nie mogą być realizowane oddzielnie. Ma przede wszystkim spowodować, aby jego podopieczni byli aktywni ruchowo również po zaprzestaniu nauki szkolnej, aby czynili to świadomie, systematycznie oraz by prowadzili zdrowy tryb życia dla siebie samych i swego dobrego samopoczucia a wówczas będą żyć w zdrowiu długo i szczęśliwie.
Głównym jednak problemem pracy z dziećmi staje się znalezienie takiego systemu motywacji aby zaangażować je podczas zajęć wychowania fizycznego w szkole oraz zmobilizować je do uczestnictwa w pozaszkolnych zajęciach sportowych.
Nauczyciel wychowania fizycznego powinien zadbać o organizację pozalekcyjnej i pozaszkolnej aktywności ruchowej. Głównym celem tych działań jest wszechstronne przygotowanie ucznia do aktywnego życia w społeczeństwie. Takie zajęcia wspomagają proces wychowania fizycznego realizowany w toku lekcji w.f. Wychowanie pozalekcyjne i pozaszkolne powinno być zróżnicowane oraz dostosowane do określonych potrzeb rozwojowych i wychowawczych dziecka. Zaspokojenie tych potrzeb znajduje ujście w następujących formach aktywności ruchowej :
- sporcie,
- rekreacji fizycznej
- gimnastyce korekcyjnej

4.Ćwiczenia kształtujące w zajęciach ruchowych i ich zróżnicowanie ze względu na specyfikę poszczególnych dyscyplin sportowych ,rozwój poszczególnych układów ciała oraz wydolność organizmu ucznia.

Zad. Ćw. kształtujących-pełnią funkcję ćw ogólno rozwojowych,do ich podstawowych zadań można zaliczyć:

-Wszechstronne rozwijanie mm.szkieletowych pod względem siły,długości,elastyczności

-Wyrabianie obszerności ruchów poprzez zwiększenie ruchomości w stawach

-Zwiększenie elastyczności więzadeł,torebek stawowych,ścięgień

-Kształtowanie prawidłowej postawy

-Przygotowanie organizmu do wysiłku

Podział ćw.kszatłtujących:

1. uwzględniając ch-ter pracy mm.rozróżnia się

-ćw.statyczne-charakeryzują sie utrzymaniem przyjętych pozycji lub położeń przy zachowaniu izometryczności skurczu mm.

-Ćw.dynamiczne- charakteryzują się zmiennymi pozycjami mm. i położeń przy izometrycznym skurczu mm.

2. z punktu widzenia anatomicznej bud.ciała

- ćw RR i pasa barkowego

- ćw. T i szyi

- ćw.NN

3. pod względem rodzaju

- ćw.wolne indywidualne

- ćw. ze współćwiczącymi

- ćw.z przyborami

- ćw na przyrządach

4. Biorąc pod uwagę odziaływanie na organizm i kształtowanie spr. Motorycznej:

- Siłowe i skocznościowe

- Zwinnościowo-zręcznościowe

- Gibkościowe

Rozwój poszczególnych układów ciała:

1. Układ mięśniowy:
wzrost masy mięśniowej pod wpływem wysiłku,
zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia się odporności na zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił
- najzdrowszy, najkorzystniejszy dla zdrowia organizmu ludzkiego jest długotrwały wysiłek o umiarkowanej intensywności.
korzystna przebudowa mięśni wywołana jest tylko wysiłkiem długotrwałym,
2. Układ kostny
u dzieci i młodzieży trening przeciwdziała tworzeniu się odkształceń, czyli zapobiega i koryguje wady postawy oraz przeciwdziała osteoporozie w wieku późniejszym

3. Układ krążenia:
U sportowców stwierdzono:
większą objętość serca
wzrost pojemności minutowej serca,

Objawia się to jego rozrostem

stosowany ruch może mieć znaczenie w zapobieganiu niewydolności krążenia, chorobie wieńcowej, zmianach zatorowo - zakrzepowych naczyń mózgowych na tle miażdżycy, nadciśnieniu i wielu innych

4. Układ oddechowy:
zwolnieniu rytmu oddechowego
zwiększaniu pojemności płuc
wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu wdychanym
silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę piersiową powodując jej rozrost i poprawę postawy ciała

5. Układ nerwowy:
ćwiczenia pobudzają pracę ośrodkowego układu nerwowego
specjalne ćwiczenia mogą usunąć lub zmniejszyć zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów

6. Zmiany w narządach wewnętrznych
organizm doskonali funkcjonowanie wątroby, gruczołów dokrewnych, gospodarkę hormonalną i enzymową
poprawia się system obronny, wzrasta odporność na zachorowania

Wydolność fizyczna - jest to zdolność do cieżkiego lub długotrwałego wysiłku fizycznego z udziałem dużych grup miesniowych, po zakonczeniu którego nastepuje szybki powrót do wartosci spoczynkowych. wydolnosci jest maksymalny pułap zużycia tlenu. Wydolnosc fizyczna można okreslic u każdego człowieka. Na wydolnosc fizyczna organizmu wpływaja również czynniki genetyczne, srodowisko, rozumiane jako odżywianie, klimat, poziom życia.

5. Klasyfikacja form organizacyjnych w wychowaniu fizycznym - sposoby ich wykorzystania w zajęciach lekcyjnych, gimnastyki korekcyjnej, treningu sportowym i zdrowotnym.

FORMY ORGANIZACYJNE W LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO:
-FORMA W WYCHOWANIU FIZYCZNYM
-FORMY PODZIAŁU UCZNIÓW
-FORMY PORZĄDKOWE
-FORMY PROWADZENIA ZAJĘĆ

FORMA W WYCHOWANIU FIZYCZNYM:
- FORMA - z łac. - oznacza kształt, postać;
- TERMIN FORMA - oznacza organizacyjną stronę nauczania w odróżnieniu od metody nauczania, która dotyczy sposobu pracy nauczycieli i uczniów;
- FORMA - obejmuje zewnętrzne warunki nauczania, dobór uczniów i nauczycieli, połączenie ich w odpowiednie grupy, współpracę grup i jednostek ze sobą, rodzaj zajęć oraz warunki miejsca i czasu pracy dydaktycznej;
-Ulatowski T. - określa formę nauczania jako czynnik i zabiegi determinujące organizacyjno-czasowoprzestrzenne, zewnętrzne warunki nauczania.

FORMY W WYCHOWANIU FIZYCZNYM:
Zakres form organizacyjnych w wychowaniu fizycznym określa się w szerszym i węższym zakresie;
- Zakres szerszy - lekcja, wycieczka, zajęcia treningowe, impreza sportowa i rekreacyjna, ćwiczenia śródlekcyjne;
- Zakres węższy - stosowane formy ćwiczeń stosowane w tych zajęciach.

FORMY PODZIAŁU UCZNIÓW
- ZASTĘPY STAŁE
- ZASTĘPY SPRAWNOŚCIOWE
- ZASTĘPY SPRAWNOŚCIOWE ZMIENNE
- DRUŻYNY
- GRUPY
- PARY

FORMY PORZĄDKOWE
- USTAWIENIA PODSTAWOWE
- USTAWIENIE ĆWICZEBNE
- ODLICZANIA ORAZ ZWROTY

FORMY PROWADZENIA ZAJĘĆ
- FORMA FRONTALNA
- FORMA INDYWIDUALNA
- FORMA ZAJĘĆ W ZESPOŁACH
- FORMA ZAJĘĆ W ZESPOŁACH Z DODATKOWYMI ZADANIAMI
- FORMA STACYJNA
- FORMA OBWODU ĆWICZEBNEGO
- FORMA STRUMIENIOWA (TOR PRZESZKÓD)

FORMA FRONTALNA
- ma miejsce wówczas, gdy wszyscy uczniowie wykonują równocześnie identyczne ćwiczenia pod względem techniki, ilości powtórzeń, tempa, realizowana w różnorodnych formach ustawień oraz niekiedy z wykorzystaniem niektórych form podziału
- UŁATWIA NAUCZYCIELOWI - narzucenie całej grupie pożądanej intensywności ćwiczeń (ilości powtórzeń, tempo wykonania, wprowadzanie przerw wypoczynkowych), obserwację i kontrolę wszystkich uczniów podczas wykonywania poszczególnych zadań;

- ZASTOSOWANIE - przeprowadzanie ćwiczeń łatwych pod względem obciążenia i techniki wykonywania, na przykład ćwiczeń kształtujących, przeprowadzanie ćwiczeń prostych wymagających kontroli jakości i intensywności ich wykonania z uwagi na to, że ich celem jest ukierunkowane przygotowanie aparatu ruchu do trudnego technicznie (obciążeniowo) zadania planowanego w lekcji, we wstępnej fazie nauczania techniki, gdy u wszystkich uczniów występują podobne trudności - nauczycielskie czynności informujące i naprowadzające mogą dotyczyć całej grupy.

FORMA INDYWIDUALNA
- ma miejsce wówczas, uczniowie mają pełną swobodę i ćwiczą według własnego pomysłu, nierozerwalnie związana z twórczymi metodami realizacji zadań ruchowych;
- UŁATWIA NAUCZYCIELOWI stosowanie metod kreatywnych,zwiększa aktywność ucznia, zindywidualizowanie wykonania zadań ruchowych przez
ucznia;
- ZASTOSOWANIE realizacja zadań problemowych - gdy dana jest pełna swoboda wykonawcy lub poczynania ucznia są w małym stopniu ograniczone (problem do rozwiązania, charakter muzyki....), prowadzenie rozgrzewki z wykorzystaniem formy indywidualnej (przy zwiększaniu udziału jej wraz z wiekiem ćwiczących).

FORMA ZAJĘĆ W ZESPOŁACH
- ma miejsce wówczas, gdy dzielimy klasę na zespoły, a każdy zespół wykonuje zadania na swoim stanowisku, w ramach każdego zespołu uczniowie pojedynczo lub w parach przystępują do wykonania ćwiczenia, po czym wstępują do zespołu, uczniowie oczekujący są obserwatorami lub pełnią czynności zabezpieczające;
- TRYB RÓWNOLEGŁY wszystkie zespoły wykonują identyczne zadania,możliwe jest stawianie przed celowo dobranymi zespołami (zastępy sprawnościowe) tego samego zadania , lecz o różnym stopniu trudności;
- TRYB ZMIENNY wykonywanie przez poszczególne zespoły, na każdym wyznaczonym stanowisku, innych zadań, po upływie określonego czasu następuje zmiana zespołów

ZASTOSOWANIE
- na lekcjach kontrolnych w celu uniknięcia „punktów martwych”,
- w celu nauczania technik i taktyk sportowych od momentu, gdy pojawiają się różnice między poszczególnymi uczniami (indywidualizacja),
- gdy nie mamy wystarczającej liczby sprzętu, aby poprowadzić lekcję w formie frontalnej (np. nauczanie podań i chwytów gdy posiadamy zaledwie kilka piłek),
- w przypadku zaplanowania w lekcji ćwiczeń trudnych technicznie, wymagających aktywnej postawy nauczyciela w formie asekuracji, ochrony czy pomocy.

FORMA ZAJĘĆ W ZESPOŁACH Z ZADANIAMI DODATKOWYMI
- przebieg zbliżony do formy zajęć w zespołach, jednak aby skrócić czas oczekiwania uczniów na wykonanie zadania podstawowego wprowadza się dodatkowe, istotne gdy w zespole jest znaczna liczba uczniów, gdy wykonanie zadania podstawowego zabiera
dużo czasu;
ZASADY DOBORU ZADAŃ DODATKOWYCH
- powinny angażować inne partie mięśniowe niż te, które są obciążone przy zadaniu podstawowym,
- struktura ruchu zadania dodatkowego nie może być diametralnie inna niż zadanie podstawowe - utrudnia proces nauczania,
- powinny mieć charakter wyrównawczy, gdy ćwiczenie podstawowe wymaga dużego wysiłku i koncentracji,
- powinno to być zadanie proste, znane i dostępne dla wszystkich, by objaśnienie było jak najkrótsze i nie wymagało zbytniej koncentracji uwagi,
- powinny one służyć raczej rozwijaniu zdolności motorycznych

WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:
- między zadaniem podstawowym a dodatkowym stosować krótką przerwę,
- w zadaniach dodatkowych nie koncentrować się na dokładności w odwzorowaniu ruchu,
- zadania dodatkowe należy wprowadzać dopiero po dokładnym objaśnieniu i co najmniej jednokrotnym powtórzeniu zadania podstawowego,
- ilość powtórzeń powinna być regulowana przez n-la lub w starszych klasach przez samych uczniów pamiętając o odpowiedniej przerwie przed zadaniem podstawowym

FORMA STACYJNA
- uczniowie ćwiczą strumieniem na wielu stacjach, które składają się na obwód stacyjny, stosuje się wówczas, gdy zadaniem jest utrwalenie umiejętności i nawyków lub doskonalenie zdolności motorycznych,
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:
- stacje rozumiane jako stanowisko ćwiczebne, które również występują w innych formach zajęć,
- ćwiczenia na stacjach należy odróżnić od formy przebiegu zajęć stacyjnych,
- obwód stacyjny jest to ujęcie wielu stacji w jeden zorganizowany ciąg, na którym uczniowie wykonują przewidziane zadania (ćwiczenia),

WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE -
PRZEBIEG:
- obwodów stacyjnych jest tyle, co zastępów czy grup i każdy uczniowski zespół ćwiczy na jednym z nich,
- wszystkie stacje są włączone do jednego wielkiego obwodu na którym ćwiczy cała klasa - dla uniknięcia przestojów - zastępy grupy zaczynają ćwiczyć przy różnych stacjach jednocześnie.

FORMA OBWODOWA
- wyznaczenie na pewnej przestrzeni zamkniętego obwodu złożonego z kilku stanowisk ćwiczebnych na których uczeń kolejno wykonuje wyznaczone zadania ruchowe, określona ilość razy lub w określonym czasie, mając z góry wyznaczoną długość przerwy na przemieszczenie i odpoczynek,
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OBWODU ĆWICZEBNEGO:
- przydzielenie uczniów do każdego stanowiska przed rozpoczęciem ćwiczeń na obwodzie,
- rozpoczęcie ćwiczeń na sygnał i wykonywanie ich jednocześnie przez wszystkich uczniów w każdym zespole,
- zakończenie ćwiczenia na sygnał lub po wykonaniu określonej liczby powtórzeń,
- przeznaczenie przerwy odpoczynkowej na przejście do kolejnego stanowiska i przygotowanie się do podjęcia na nim ćwiczenia,
- całkowite pokonanie obwodu następuje w momencie, gdy uczniowie znajdą się na stanowisku od którego rozpoczynali.

WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:
- na jednym stanowisku powinno się znajdować do 6 uczniów,
- grupy na jednym stanowisku zbliżone pod względem sprawnościowym ,
- dokładnie określić czas ćwiczenia lub liczbę powtórzeń oraz czas przerwy,
- objaśnienia ćwiczeń połączyć z pokazem;
MOŻLIWOŚCI:
- zwiększenie liczby powtórzeń,
- zwiększenie całego obwodu,
- zwiększenie intensywności pojedynczego ćwiczenia,
- skrócenie przerw między ćwiczeniami na poszczególnych stanowiskach,
- obciążenie ok. 50-60% max. możliwości wyznaczonych w postaci liczby prawidłowych powtórzeń w ciągu 1 min.

6. Metody nauczania i ich wykorzystanie do realizacji różnych zadań w zajęciach lekcyjnych, gimnastyki korekcyjnej, treningu sportowego i zdrowotnym.

Metody nauczania w wychowaniu fizycznym:
Metoda (gr. Methodos - droga, sposób postępowania), to sposób postępowania stosowany świadomie dla osiągnięcia określonego celu.
Systematyka metod:

1. Metody w-f (strategia w-f):
• Kryterium: strategia prowadzenia procesu w-f w szkole określające cele, treści (zadania), zasady, formy i srodki dydaktyczne; Metoda Lesgafta, M. Bukha, M. Bertram, M, Thulina, M. Sikorskiego, M. Czyżewskiego, M. Botwińskiego;

2. Metody realizacji zadań ruchowych (metody działania praktycznego):
• Kryterium: sposób realizacji zadania lub zadań ruchowych (opisywany w kontekście podejmowanych czynności pedagogicznych przez nauczyciela i oczekiwanej aktywności ucznia):
§ Metody reproduktywne (odtwórcze) - zadania ściśle określone:
Þ Metoda naśladowcza ścisła - dokładne odwzorowanie ruchu gdzie, jakie pokazał nauczyciel;
Þ Metoda zadaniowo ścisła - dokładne, ścisłe wykonywanie zadania;
Þ Metoda programowego uczenia się - nauczyciel został zastąpiony plansza, programem, filmem, bp. Rozrysowanyna planszy układ ćwiczeń;

Plusy:
Pozwalają one w krótkim czasie na opanowanie prostych elementów, na dokładne odtworzenie ruchu, realizacje zadań wymagających ścisłego odtworzenia (np. ćw. korekcyjne, rehabilitacyjne);
Minusy:
Organizacja samodzielności ucznia, nie dają możliwości rozwijania inwencji twórczej ucznia, kształtują bierne postawy wobec aktywności ruchowej;

§ Metody proaktywne (usamodzielniające) - zadania określone (usamodzielniające):
Þ Metoda zabawowa - naśladowcza:
Nauczyciel poleca uczniowi naśladowanie pewnej znanej sytuacji, np. jadący samochód, chodzący bocian;
Þ Metoda zabawowo- klasyczna:
Stosuje się do realizowania zadań lekcji przez grę i zabawę ruchową;
Þ Metoda bezpośredniej celowości ruchu:
Cele, jakie realizuje nauczyciel jest znany tylko nauczycielowi, a uczeń przez opisanie zadania musi je zrealizować, np. ustawienie się tak, aby po prawej i po lewej stronie mielibyście sąsiada (w rzędach, szeregach…)
Þ Metoda programowego usprawniania się:
Uczeń, jeżeli ma braki, wówczas uczy się dodatkowy, nowych elementów;
• Metoda Opowieści ruchowej - naśladowanie ruchami czynności występujących w bajce. Jest to metoda szczególnie wykorzystywana w gimnastyce korekcyjnej.

Plusy:
Rozwija u ucznia umiejętność samodzielnego działania, rozwija wyobraźnię, uczy współdziałania w grupie, pozwalają na rozładowanie napięć i emocji;
Minusy:
Ze względu na elementy rywalizacji nie pozwalają na wyegzekwowanie dokładności ćw., problemy uczenia się nowych umiejętności;

§ Metody kreatywne - zadania wymagające pełnej inwencji twórczej ucznia:
Þ Metody ruchowej ekspresji twórczej: Metoda Labana, m. Carla Orffa, m. Kniessów;- stosowana w formie fragmentów gry przy muzyce z użyciem przyborów i zastosowania ruchu korekcyjnego
Þ Metoda problemowa - sytuacja nowa, nieznana; problemy otwarte (konwergencyjne)gdzie jest dużo rozwiązań oraz problemy zamknięte (dywergencyjne), w których występuje mało rozwiązań;

Plusy:
Rozwijają twórcze myślenie, uczą rozwiązywania problemów, kształtują samodzielne i twórcze postawy;

Minusy:
Obniżają intensywność lekcji, zmniejszają dokładność wykonywanych ćw.;

3. Metody przekazywania i zdobywania wiadomości wiedzy z kultury fizycznej;
§ Metody przekazywania wiedzy - poprzez pokaz, opowiadanie, pogadankę, dyskusję, wykład;
§ Metody zdobywania wiedzy - poprzez pracę z książką, opisywanie znanych sportowców, wywiad, wykonywanie zadań ruchowych;

4. Metody wychowania:
• Kryterium: sposoby rozwijania osobowości ucznia i kształtowanie postaw:
§ Metody wpływu osobistego wychowawcy - np. postawa do naśladowania nauczyciela;
§ Metoda wpływu sytuacyjnego - np. wytworzenie sytuacji wzorcowych dla uczniów, aby zachowywały się fair play;
§ Metoda wpływu społecznego - traktowanie uczniów jako grupy;
§ Metoda kierowania samowychowaniem - uczeń sam dostosowuje zachowanie;

Ø Różne sposoby klasyfikacji metod nauczania:

• Ze względu na sposób nauczania ruchu:
§ Metoda syntetyczna - pokazanie i wzorowanie uczniów;
§ Metoda analityczna - podział na etapy;
§ Metoda kombinowana - połowa w całości, reszta na etapy;

Ze względu na współdziałanie I i II układu sygnałowego (udział poszczególnych analizatorów):
§ Metody oglądowe;
§ Metody słownego ujęcia ruchu;
§ Metoda oddziaływania sensorycznego - napinanie i rozluźnianie mięśni, dzieci nie dostrzegają, że ich mięsnie pracują;
§ Metoda działania praktycznego;

Metody nauczania działań taktycznych:
• Metody nauczania i doskonalenia umiejętności rozkładu sił
• Metoda nauczania i doskonalenia celowego wykorzystania techniki w czasie walki sportowej
• Metody doskonalenia i nauczania umiejętności zmiany systemu taktycznego w czasie walki sportowej

Metody realizacji obciążeń treningowych:

Metody treningu :

Ø Metody ciągłe-zasadniczą cechą jest tu brak przerw wypoczynkowych w trakcie pracy. Charakteryzują się dużym zakresem pracy realizowanej głównie w warunkach równowagi tlenowej. Na strukturę metod ciągłych zasadniczy wpływ mają dwa elementy obciążenia - objętość i intensywność. Wyróżnia się następujące odmiany metod ciągłych :

metoda ciągła o stałej intensywności - charakteryzuje się długotrwała pracą ze stałą intensywnością .

metoda ciągła o zmiennej intensywności - planowana zmiana intensywności , nieplanowana zmiana intensywności.

Ø Metody przerywane: polega na planowych , powtarzanych zmianach faz obciążenia i wypoczynku , modelujących wysiłek .
• Metoda powtórzeniowa - operuje się tu trzema elementami :czasem pracy, ilością powtórzeń ćwiczenia , długotrwałością i charakterem przerw wypoczynkowych. W metodzie tej po każdym ćwiczeniu następuje przerwa prowadząca do całkowitego wypoczynku przed rozpoczęciem następnego ćwiczenia.
• Metoda interwałowa- charakteryzuję się programowym następowaniem faz obciążeń i niepełnego wypoczynku . Intensywność i czas trwania kolejnych wysiłków , jak też długość przerw są ściśle programowane według zasady , że każdy kolejny wysiłek jest wykonywany na tle nie zlikwidowanego zmęczeniem poprzednim. Wyróżniamy dwie odmiany:
o Ekstensywną metodę interwałową- obciążenia o umiarkowanej i średniej mocy , krótkie przerwy odpoczynkowe i duża liczba powtórzeń, HR-180ud./min , kształtowanie wytrzymałości tlenowej.
o Intensywną metodę interwałową- wysoka intensywność , dłuższy czas przerw mniejsza liczba powtórzeń, HR- ponad 180ud./min , kształtowanie wytrzymałości beztlenowej.

Metoda kontrolne i startowe- maja na celu funkcjonalna przebudowę wypracowanego podstawowymi metodami treningowymi poziomu przygotowania na wysoką sprawność startową. Pozwalają na ujawnienie maksymalnego i wysokiego stopnia aktywności treningowej. Metody kontrolne i startowe SA powiązane z metodami ciągłymi i przerywanymi.

Metody nauczania umiejętności sportowych:

Ø Metody słowne: wykłady, pogadanki, objaśnienia i zalecenia.
Ø Metody poglądowe: pokaz, film, wideo, ryciny.
Ø Metody praktycznego działania: prób i błędów, syntetyczna, analityczna, kompleksowa, problemowa, zadaniowa, od całości poprzez szczegół do całości, inne np. kontrastów
Ø Metody ideomotoryczne: ćwiczenia wyobraźni, wewnętrzne, ideomotoryczne

Metody kształtowania siły:

1. Metoda maksymalnych obciążeń.
Przynosi ona dobre rezultaty w postaci szybkiego wzrostu siły mięśni. Charakteryzuje się tym, iż ćwiczący pokonuje obciążenia będące dla niego maksymalnymi lub zbliżone do maksymalnych. Czas trwania ćwiczeń jest bardzo krótki i wynosi kilka sekund. Liczba powtórzeń w serii kształtuje się od jednego do trzech. Również krótki jest czas odpoczynku pomiędzy seriami powtórzeń i powinien on trwać od 3 do 5 sekund. Odpoczynek ma charakter bierny. Liczba serii stosowanych ćwiczeń nie powinna przekraczać sześciu.

2. Metoda maksymalnych powtórzeń.
Jest metodą bardziej uniwersalną od opisanej wcześniej, gdyż oprócz siły kształtujemy w niej również wytrzymałość. Stosuje się ją zarówno podczas lekcji wychowania fizycznego z młodzieżą, jak i w zaawansowanym treningu sportowym. Daje dobre rezultaty w sportach o charakterze wytrzymałościowych: wioślarstwo, kajakarstwo. Charakteryzuje się średnimi obciążeniami oraz średnim przyśpieszeniem ruchu. Ćwiczący ma możliwość wykonania dużej liczby powtórzeń. Czas trwania ćwiczenia dochodzi do kilkudziesięciu sekund. Przerwa wypoczynkowa trwa kilkanaście minut i ma charakter czynny.

3. Metoda „Body building”.
Ma szerokie zastosowanie w treningu siłowym. Powoduje u ćwiczących wzrost siły, przyrost objętości mięśni, oraz w mniejszym stopniu wpływa na ich wzrost wytrzymałości. Chcąc stosować tą metodę ćwiczeń siłowych wybiera się od 8 do 10 ćwiczeń angażujących te mięśnie, które mają być głównie rozwijane. Ćwiczenia te wykonuje się w seriach po 8 - 10 powtórzeń. Czas odpoczynku w charakterze czynnym lub biernym powinien trwać od 4 do 5 minut.

4. Metoda wytrzymałościowo - siłowa .
Wzrost siły w tej metodzie nie jest tak duży jak w poprzednio opisanych. Bardziej wpływa ona na wytrzymałość mięśni, na wzrost odporności organizmu na zmęczenie. Dlatego też jest i powinna być często stosowana w czasie zajęć z młodzieżą. W treningu specjalistycznym jest ona wykorzystywana głównie dla podtrzymania siły u zawodników. Obciążenie treningowe jest stałe i dość niskie. Ustala się je na podstawie możliwości fizycznych danej osoby. Normą jest zdolność do trzydziestokrotnego wykonania danego ćwiczenia, podnoszenia, skłonów, itp. W miarę upływu czasu zwiększamy liczbę powtórzeń zachowując obciążenia na tym samym poziomie. Pomiędzy kolejnymi powtórzeniami danego ćwiczenia nie stosuje się przerw odpoczynkowych.

5. Metoda obwodowa .
Charakteryzuje się tym , że ćwiczenia są ustawione w formie obwodu stacyjnego. Trenujący przechodzą kolejno wszystkie stanowiska. Dobór stacji powinien uwzględniać: zmienność pracy mięśni, nie obciążanie na sąsiadujących ze sobą ćwiczeniach tych samych grup mięśniowych. Ważne jest również, aby przeplatać dużą intensywność ćwiczeń na jednym stanowisku z mniejszą na kolejnym. Typowy obwód stacyjny składa się z 8 do 12 ćwiczeń. Liczba powtórzeń w danej serii nie może przekraczać 20. Czas pracy na jednym stanowisku maksymalnie może trwać 1 minutę. Obciążenie dobieramy tak aby stanowiło ono połowę maksymalnej siły danej osoby. Intensywność tej metody regulujemy poprzez:
a) skrócenie przerw pomiędzy kolejnymi stanowiskami,
b) skrócenie przerwy wypoczynkowej przed powtórzeniem całego obwodu,
c) zwiększenie liczby powtórzeń.

6. Metoda minimalnych obciążeń .
W odróżnieniu od zasad obowiązujących w metodzie maksymalnych obciążeń tu pokonywane opory są minimalne. Przyśpieszenie jest z kolei maksymalne. Metodą tą można kształtować jednocześnie siłę i szybkość. Stosowana jest głównie w treningu szybkościowo - siłowym . Nie obciąża ona w dużym stopniu układu ruchowego i krwionośnego, dlatego też powinna być jak najczęściej stosowana w kształtowaniu siły w młodym wieku. Czas ćwiczeń w seriach nie powinien przekraczać 15 sekund. Przerwa wypoczynkowa pomiędzy seriami ćwiczeń wynosi od 6 do 8 minut i ma charakter bierny. Dopuszczalna jest również przerwa
o charakterze minimalnie aktywnej ruchowo. Prędkość ruchów w danych ćwiczeniach musi być maksymalna.

7. Metoda izometryczna.
Stosowanie tej metody powoduje u ćwiczących szybki przyrost masy mięśniowej oraz średnie zwiększenie siły. W odróżnieniu od innych metod, w tej przyśpieszenie ruchu jest równe zeru. Ćwiczenia są statyczne, polegają jedynie na napinaniu mięśni . Maksymalny czas ich napięcia powinien wynosić od 4 do 6 sekund. Wielkość napięcia powinna oscylować wokół maksymalnej. Liczba powtórzeń w serii - mniejsza niż 10. Przerwy odpoczynkowe pomiędzy seriami powinny trwać od 2 do 5 minut. Pauzy pomiędzy poszczególnymi ćwiczeniami
w serii mają trwać od 30 do 180 sekund. W treningu specjalistycznym metoda ta jest wykorzystywana w tych dyscyplinach, w których występują wytrzymania siłowe.

Metody kształtowania wytrzymałości:

Ø Metoda ciągła
Ø Metoda powtórzeniowa
Ø Metoda interwałowa

Metody kształtowania szybkości:

Szybkość należy do podstawowych cech motorycznych. Jest to zdolność do wykonywania ruchów w najmniejszych dla danych warunków przejawach czasu. Szybkość jako cecha motoryczna ma tylko jeden wymiar: czas. Polega na przemieszczaniu fragmentów ciała, lub też całego ciała w jak najkrótszym czasie, a zatem wymaga zdolności wykonywania szybkich skurczów mięśniowych, które mogą mieć charakter reakcji na nagłe i niespodziewane bodźce, bądź też mogą stanowić cykliczny łańcuch ruchów charakterystycznych np. w ruchach lokomocyjnych. Zarówno w pierwszym jak i w drugim przypadku szybkość zależy od siły oraz od częstotliwości skurczów czynnych, te czynniki są połączone ze sprawnością i czynnościową ruchliwością układu nerwowego. Rozwój szybkości jest procesem złożonym, można go rozpatrywać w dwóch aspektach dokonując podziału na :
a) szybkość ogólną związaną z cechami budowy osobnika, ze stylem jego dynamiki ustrojowej, a zatem bardziej stabilnymi cechami wrodzonymi, dziedzicznymi,
b) szybkość szczegółową, zależną od stopnia wyćwiczenia, a tym samym dość plastyczną, znajdującą zastosowanie w konkretnych. Żeby kształtować szybkość musimy spełnić następujące warunki:

1. Technika ćwiczeń musi gwarantować wykonanie ruchu z prędkością krańcową.
2. Ćwiczenia powinny być na tyle opanowane, aby w czasie ruchu podstawowy wysiłek był skierowany nie na sposób, lecz szybkość wykonania.
3. Czas trwania ćwiczeń musi być tak dobrany, aby pod koniec - w wyniku zmęczenia - szybkość nie malała.

Trzy wskaźniki kształtowania szybkości:
Ø Czas reakcji prostej
Ø Czas pojedynczego ruchu
Ø Częstotliwość ruchów

Metody kształtowania gibkości:

Rozwijając tę cechę bierze się pod uwagę dwa rodzaje gibkości: ogólną i specyficzną. Ogólna oznacza dobrą ruchomość wszystkich stawów, niezależnie od specyficznych wymagań dyscypliny. Gibkość taka jest podstawową sprawnością umożliwiającą podejmowanie różnych zadań treningowych, w tym dużej ilości ćwiczeń ogólnych lub specjalnych z danej dyscypliny sportu. Z kolei gibkość specyficzna oznacza sprawność wymagana przez daną dyscyplinę sportu i kształtowana jest na bazie gibkości ogólnej. Ponieważ gibkość jest łatwiej wyrobić u młodego zawodnika, powinna wchodzić do programu każdego treningu każdego młodego zawodnika, niezależnie od jego specjalizacji sportowej. Po osiągnięciu wymaganej gibkości należy kontynuować dotychczasowe ćwiczenia, żeby zachować ją na odpowiednim poziomie.

Proces rozwijania gibkości można podzielić na trzy etapy. Głównym zadaniem pierwszego jest ogólne zwiększenie ruchomości stawowej oraz wzmocnienie układu mięśniowo-więzadłowego. W drugim etapie rozwijamy maksymalne amplitudy w tych ruchach, które sprzyjają szybszemu opracowaniu techniki i na jej podstawie rokują poprawę uzyskiwanych wyników sportowych Etap trzeci to podtrzymanie ruchomości stawowej niezbędnej do wykonywania zadań ruchowych podczas całej działalności sportowej.

Rozwijając gibkość należy pamiętać, że ćwiczenia aktywne są o wiele bardziej skuteczne niż bierne i pasywne, gdzie określona pozycja utrzymywana jest w wyniku sił zewnętrznych, a nie pracy mięśni. W praktyce oznacza to, że zawsze należy zaczynać od ćwiczeń dynamicznych, indywidualnych i bez obciążenia. Mogą to być: wymachy, odrzuty i krążenia kończyn, skłony, skręty i krążenia tułowia. Następnie należy wprowadzić ćwiczenia z obciążeniem i z partnerem, a na koniec ćwiczenie statyczne.

Metody kształtowania koordynacji ruchowej:

Koordynacja ruchowa to zdolność człowieka do wykonywania złożonych pod względem stosunków koordynacyjnych aktów ruchowych.. Wśród tych zjawisk wyróżnia się zręczność i zwinność. Głównym wskaźnikiem koordynacji ruchowej jest przestrzeń i czas. Wyróżniamy 3 grupy ćwiczeń kształtujących:

§ I poziom koordynacji ruchowej: ruchy, które charakteryzują się dokładnością przestrzenną i przy których wykonaniu szybkość nie ma znaczenia
§ II poziom koordynacji ruchowej : zakwalifikowano dokładnie wykonywane ruchy w określonym czasie
§ III poziom koordynacji ruchowej : można dokonać na podstawie obserwacji zachowania się uczniów w grze , w czasie walki sportowej lub w czasie startu.

Poziom koordynacji ruchowej jest uwarunkowany stanem i stopniem rozwoju układu nerwowego . Punkt kulminacyjny rozwoju koordynacji ruchowej przypada na okres 10-13 lat . W okresie pokwitania zauważa się kryzys koordynacji ruchowej. Ćwiczenia kształtujące koordynację ruchową należy stosować często i systematycznie . Wprowadzając te ćwiczenia do zajęć wychowania fizycznego , należy przestrzegać reguł i zasad nauczania , takich jak:
Systematyczność, dostępność , aktywność.
Stosowane dzisiaj próby do oceny koordynacji ruchowej w teście Densiuka , w teście Międzynarodowym i w teście Eurofit mierzą drugi poziom koordynacji ruchowej.

7. Intensyfikacja zajęć ruchowych - od lekcji wychowania fizycznego, przez zajęcia pozalekcyjne do specjalistycznego treningu sportowego.

Każda jednostka lekcyjna powinna zaspokajać ruchowe, intelektualne oraz emocjonalne potrzeby uczniów. Lekcja powinna być właściwie wykorzystana i bardzo intensywna. Efektywność jest ściśle powiązana z intensywnością zajęć lekcyjnych. Efektywne wykorzystanie czasu lekcji na ruch, zależy od tego, jak jest ta lekcja zorganizowana oraz przeprowadzona. Nauczyciel powinien być do niej przygotowany i posiadać opanowany warsztat metodyczny. Zbyt wiele czasu poświęca się na ustawienia uczniów, zbiórkę, objaśnienia ćwiczeń, rozdawanie przyborów- natomiast znikomą ilość czasu lekcji wypełniają ćwiczenia, gry, zabawy i inne formy aktywności ruchowej. Bardzo dużo czasu traci się na bierne oczekiwanie uczniów w kolejce do ćwiczeń. Spowodowane jest to z ograniczoną ilością przyborów i przyrządów do ćwiczeń. Z punktu widzenia samego ucznia, o zmianach zachodzących w jego organizmie decyduje nie tylko rodzaj ćwiczeń, ale także możliwości adaptacyjne do wysiłków czy nastawienie psychiczne do zadań, budowa ciała albo stopień wytrenowania. W powiązaniu z indywidualizacja, intensyfikacja związana jest z czynnikami motywacyjnymi, takimi jak:
• Potrzeby osiągnięć zadań postawionych sobie,
• Potrzeby efektu i odczuwania satysfakcji,
• Potrzeby stymulacji w dążeniu do samorealizacji.
Polscy uczeni: M. Niewiadomski, L. Lachowicz, W. Gniewkowski i inni; przeprowadzali badania na temat intensyfikacji zajęć wychowania fizycznego. Wg autorów badań, intensywność lekcji to stosunek czasu, w którym uczeń pozostaje w ruchu, do czasu trwania całej jednostki lekcyjnej lub poszczególnych jej części.
Stosowanie bodźców ruchowych wiąże się z wydatkowaniem energii przez ćwiczących. Przebieg wydatkowania energii podczas lekcji nazywa się krzywa natężenia wysiłku. Krzywa ta w pierwszej części lekcji powinna stopniowo wzrastać osiągając punkt kulminacyjny, w części drugiej utrzymywać się na jednakowym poziomie i w części trzeciej stopniowo maleć. Natężenie to można regulować przez :
• Odpowiedni dobór ćwiczeń
• Tempo wykonywania ćwiczeń
• Czas trwania ćwiczeń
Lidia Mandowska twierdzi, że w rzeczywistości często krzywa natężenia wysiłku różni się od krzywej teoretycznej, a część główna jest najmniej intensywną częścią lekcji. Najlepsze wykorzystanie czasu i obciążenie ucznia występuje w I części lekcji, podczas ćwiczeń przygotowawczych, w głównej maleje, a w części końcowej ponownie się zwiększa. Wynika to z faktu iż na początku lekcji stosowane są zabawy bardzo intensywne. Wg St. Szczepańskiego, z chwila rozpoczęcia części głównej wkracza się w sferę organizacji. Wówczas nieznajomość i nie stosowanie odpowiednich zasad i metod powoduje przestoje, które sprawiają iż lekcja staje się nudna i nie efektywna.
Podobne wnioski przedstawia Robert Makuch który uważa, iż przebieg krzywej natężenia zależny jest od wielu czynników w tym także od rodzaju i typu lekcji, gdzie stawiane w nich zadania determinują różną efektywność wykorzystania czasu i tym samym różną intensywność tych lekcji. Wśród uczniów klasy I z rozszerzonym programem wychowania fizycznego w gimnazjum Robert Makuch przeprowadził badania intensywności zajęć w różnych typach lekcji. Badani uczniowie realizowali rozszerzony program wychowania fizycznego ukierunkowany na piłkę nożna, w których obowiązkowy wymiar godzin w tygodniu wynosi 6 godzin. Monitorował częstość skurczów serca podczas 45- minutowych zajęć realizowanych w trzyczęściowym toku lekcyjnym. Analiza wyników pokazała, iż lekcji nie wolno traktować szablonowo, gdyż prowadzi to do rutyny i do schematyzmu. Podkreślenie zadań nadaje charakter i określa typ lekcji. Najczęściej w praktyce wyróżnia się 4 typy lekcji: podająca, doskonaląca, kontrolna i kombinowana. Jednym z elementów określających najlepsza efektywność jest wielkość natężenia wysiłku oceniania na podstawie częstości skurczów serca, a efektywne obciążenie to wysiłek o wartości tętna 150 - 180 uderzeń/ min. U badanych można stwierdzić, ze największa intensyfikacja wystąpiła w trakcie lekcji doskonalące natomiast najniższą w lekcji kontrolnej. W części wstępnej lekcji można stwierdzić, ze bez względu na typ prowadzonych zajęć intensywność jest na podobnym poziomie. W części głównej zdecydowana intensywność występuje w lekcji doskonalącej, gdzie wartość oscyluje na poziomie efektywnego obciążenia. W lekcjach typu podającego i kontrolnego intensywność maleje. W lekcji podającej niski poziom wysiłku jest spowodowany faktem, iż nauczyciel starając się przekazać nową umiejętność ruchową, pracuje za pomocą analityczną, co w efekcie prowadzi do wielokrotnego pokazu i poprawiania ćwiczących stwarzając punkty martwe i obniżanie intensywność. Natomiast w lekcji kontrolnej nauczyciel oceniając jednego z uczniów obniża natężenie zajęć co prowadzi że kolejni ćwiczący zmuszeni są to przestojów i czekania na swoja kolej. Lekcja doskonaląca jest przeprowadzana najczęściej z wykorzystaniem metody syntetycznej. Nabyte umiejętności ruchowe wymagają poprawienia i realizowane są za pomocą ruchów globalnych wykonywanych z większą swobodą i dzięki temu wzrost natężenia zdecydowanie rośnie.
Dzięki zwiększeniu ilości czasu lekcji na działalność ruchową można podnosić efektywność lekcji, natomiast poprzez poprawę organizacji poszczególnych zadań można zwiększyć stopień aktywności. Janusz Bielski przedstawił sposób intensyfikacji zajęć wychowania fizycznego:
• Lekcja powinna się rozpocząć i zakończyć punktualnie po dzwonku. W związku z tym, uczniowie powinni przebierać się na lekcję w czasie przerw międzylekcyjnych. W tym czasie Nauczyciel powinien przygotować pomoce i miejsce ćwiczeń.
• Przeprowadzanie zbiórek i czynności organizacyjnych nauczyciel powinien ograniczyć do niezbędnego minimum
• Nauczyciel powinien stosować krótkie i zwięzłe objaśnienia połączone z pokazem po rozpoczęciu każdego ćwiczenia
• Czas na dojście do miejsca ćwiczeń, powinno się wykorzystać na bieg
• Rozdawanie i zbieranie przyborów oraz wystawianie przyrządów powinno odbywać się tak, aby zabierało to ćwiczącym niewiele czasu
• Ćwiczący uczniów należy dzielić okresowo na niezbyt liczne, stale, i jednolite pod względem sprawności fizycznej grupy ćwiczebne
• Stosować wzajemną pomoc i asekurację uczniów przy ćwiczących
• Stosować sygnały akustyczne i „mowę gestów”
• Na jednym przyrządzie powinno w miarę możliwości ćwiczyć jednocześnie kliku uczniów
• Przyrządy powinny być tak ustawione, aby ćwiczący wzajemnie sobie nie przeszkadzali
• W czasie sprawdzianów, gdy jeden uczeń ćwiczy na ocenę, pozostali powinni w tym czasie ćwiczyć na innych stanowiskach
• W miarę możliwości stosować podwojenie przyborów
• W czasie gier i zabaw ruchowych stosować w miarę możliwości podwojenie ról
Intensywność lekcji może być również zależna od miejsca przebiegu lekcji wychowania fizycznego:
• Korytarz
• Hala gimnastyczna
• Teren

Charakterystyka form intensyfikujących proces wychowania fizycznego
Lekcja wychowania fizycznego posiada swoistą budowę dostosowaną do właściwości fizjologicznych i psychicznych ucznia. Podczas zajęć z wychowania fizycznego stosowany jest podstawowy tok lekcyjny zbudowany z trzech części:
• Wstępnej - (10 - 15 min) ma za zadanie zorganizowanie grupy, nastawienie i umotywowanie uczniów do świadomego i aktywnego uczestnictwa w lekcji, wprowadzenie odpowiedniego nastroju do ćwiczeń, przeprowadzenie ćw. Kształtujących, które maja przygotować organizm do wysiłku, a także kształtowanie postaw, płynności i obszerności ruchów, a przez to wywołanie ożywienia fizjologicznego i emocjonalnego
• Głównej - (25 - 30 min) składa się z ćwiczeń, które kształtują umiejętności i doskonalą sprawność motoryczną oraz rozwijają zdolności twórcze. W tej części lekcji powinny się znajdować zadania główne, o największym obciążeniu psychicznym, fizycznym, zapewniające intensywny wysiłek.
• Końcowej - (5 - 7 min) ma za zadanie uspokojenie organizmu, podsumowanie działania ucznia i zachęcenie do wykonywania zadań ruchowych w czasie wolnym od zajęć.

Na lekcjach wychowania fizycznego w celu podniesienia efektywności i lepszego wykorzystania czasu na ruch, stosuj się formy intensyfikujące cały proces wychowania fizycznego. Zastosowanie Tych form podnosi atrakcyjność zajęć, wzbudza zainteresowanie, pogłębia motywacje i zachęca do podejmowania przez uczniów intensywniejszego działania ruchowego. Do takich form zalicza się:
• Formę zadań dodatkowych - ćwiczenia ruchowe wykonywane przez uczniów w przerwach pomiędzy zadaniami głównymi. Poprzez stosowanie tych zadań zmniejsza się czas oczekiwania w kolejce na następne ćwiczenie. Forma ta wpływa na podnoszenie częstotliwości ćwiczeń, racjonalne obciążenia ucznia na lekcji, z zgodnie z zasadami fizjologii. Zasadnicza rola zadań dodatkowych polega na podnoszeniu stopnia intensywności lekcji wychowania fizycznego przez wypełnienie nimi czasu oczekiwania w kolejce do zadań głównych. W ten sposób zmniejsza się do minimum czas bezużytecznie tracony na lekcjach. Zadania dodatkowe stwarzają również uczniom możliwość czynnego wypoczynku w trakcie zajęć.
• Formę obwodowo - stacyjną - doskonały sposób zwiększania intensywności zajęć wychowania fizycznego. Forma ta jest atrakcyjna dla uczniów, gdyż umożliwia im kontakt z wieloma przyrządami i przyborami oraz zwiększają możliwości rozwiązań indywidualnych w przebiegu ruchu. Forma ta daje nauczycielowi możliwość modyfikacji, zróżnicowania form i treści nauczania, a także pozwala na dozowanie intensywności ćwiczeń. Intensywność można regulować przez: włączenie do obwodu trudniejszych ćwiczeń, zastosowanie przyborów i przyrządów, skrócenie przerw wypoczynkowych pomiędzy ćwiczeniami na poszczególnych stacjach i obwodach, zwiększenie liczby powtórzeń w tym samym czasie. Przy stosowaniu tej formy nauczyciel powinien zwrócić uwagę na stanowiska , na których natężenie ćwiczeń jest duże należy przeplatać stanowiskami o mniejszej intensywności.
• Formę strumieniową - występuje wszędzie tam, gdzie następuje przemieszczanie się elementów biorących udział w uporządkowanym ruchu w określonym kierunku. Zastosowanie tej formy w zajęciach wychowania fizycznego występuje podczas przemarszów, gier i zabaw, wyścigów rzędów, torów przeszkód itp.

Oceny intensywność obciążenia wysiłkowego występującego w lekcji wychowana fizycznego możemy dokonać na podstawie obserwacji zmian zachodzących w czynności układów: nerwowego, krążenia, oddychania oraz funkcjonowaniu mięśni szkieletowych. Dotyczy to zwłaszcza układu sercowo - naczyniowego, od którego w dużej mierze zależy wydolność aerobowa, więc pośrednio i samo wykonanie pracy przez dłuższy okres. Do badań intensywności wysiłku ucznia stosuje się metodę :
• Metoda palpacyjna - dokonując pomiaru tętna w przerwie ćwiczeń w ciągu 10 lub 15 sekund. Wielokrotność wysiłków cząstkowych jest rzeczywistym pomiarem częstości tętna na 1 minutę. E. Kozińska zwraca uwagę iż, pomiar metodą palpacyjną obarczony jest dużym błędem.
• Metoda monitorowania - jest metoda bezprzewodowego pomiaru tętna, która została opracowana w 1983 r. na Uniwersytecie w Oulu. Stałą rejestrację częstości skurczów serca umożliwia urządzenie nazywane „sport - testerem”, a dzięki komputerowi i odpowiedniemu oprogramowaniu można dane gromadzić i analizować.
Od początku nauki szkolnej należy intensyfikować zajęcia kultury fizycznej. Od najmłodszych lat trzeba przyzwyczajać uczniów, że ruch towarzyszy człowiekowi na każdym etapie życia i gwarantuje wszechstronny rozwój, sprawność i zdrowie.
Kryteria oceny intensywności ćwiczeń w procesie treningowym
Intensywność ćwiczeń określa się najczęściej :
• W skali punktowej, np. od 1 do 10,
• Częstotliwością tętna w trakcie ich wykonywania ćwiczeń w obrębie dyscyplin o cyklicznej strukturze ruchu o charakterze wytrzymałościowym,
• Koncentracją mleczanu w osoczu krwi,
• Stosunkiem poziomu wykonywanego ćwiczenia (wielkość podniesionego ciężaru, wysokość zeskoku z podwyższenia i ma maksymalny wyskok w górę, czas pokonania testowego dystansu , długość skoku , długość rzutu itd.) do rekordowego osiągnięcia w tym ćwiczeniu.

W grupie sportów cyklicznych intensywność ćwiczenia ocenia się najczęściej w procentach maksymalnej lub startowej prędkości pokonania dystansu. W grupie sportowców acyklicznych, szybkościowo-siłowych, intensywność wyraża najczęściej stosunek ćwiczeń wykonywanych z pełną intensywnością ( rzutów normalnym sprzętem na maksymalną odległość , skoków z pełnego rozbiegu i na maksymalną wysokość) do ogólnej liczby ćwiczeń.
W grupie dyscyplin o złożonym charakterze ruchu przy ocenie intensywności pod uwagę bierze się sumę elementów i kombinacji w jednostce czasu lub korzysta się ze specjalnej skali oceniającej stopień trudności ćwiczeń oraz stosunek ćwiczeń najtrudniejszych do ogólnej liczby ćwiczeń.
W sportach walki oraz zespołowych grach sportowych intensywność próbuje się ocenić według umownej skali punktowej opartej na wartościach tętna , rejestrowanych podczas jego wykonania lub według skali psychicznego napięcia( w zależności od sytuacji startowych i od elementów walki).
W dyscyplinach o prostej formie i cyklicznym charakterze ruchów , takich jak na przykład biegi lekkoatletyczne czy biegi narciarskie , czyniono starania globalnej oceny obciążenia. W tych przypadkach długość pokonywanego dystansu mnożono przez wskaźnik intensywności.
Inne podejście do pomiaru obciążeń treningowych zaprezentował K. Fidelus. Zaproponował on, aby objętość treningu wyrażać w jednostkach pracy [J], zaś jego intensywność w jednostkach mocy[W]. Dzięki tej metodzie można porównać intensywność poszczególnych ćwiczeń w różnych jednostkach i cyklach treningowych zawodników uprawiających dyscypliny szybkościowo-siłowe. Przykład takiego rozwiązania w treningu młodych skoczków wzwyż przedstawił Ryguła. Proponuje on, aby w procesie treningu sportowego wprowadzać środki treningowe o wzrastającej intensywności . Aby zrealizować trzeba je najpierw sklasyfikować. Wartości liczbowe pracy i mocy mechanicznej poszczególnych środków treningowych stosowanych w treningu skoku wzwyż. Oprócz nich zaprezentowano wartości maksymalne tzw. średnio-kwadratowej widma mocy sygnałów elektrycznych badanego mięśnia, pracy i mocy mechanicznej odbicia wybranych ćwiczeń skocznościowych 14-15 letnich chłopców. Taki sposób zapisu obciążenia treningowego ma ogromne znaczenie w procesie optymalizacji rozwoju siły oraz skoczności. Należy w tym miejscu podkreślić , że efektywność tego rodzaju zapisu oraz wyznaczania obciążenia treningowego będzie znacznie mniejsza jeżeli zastosujemy go w dyscyplinach wytrzymałościowych oraz wytrzymałościowo-szybkościowych.
Od początku prac nad strukturą obciążeń treningowych czyniono starania aby sposób ich realizacji oraz analizy dotyczył możliwie największej liczby dyscyplin sportowych . W poszukiwaniu takiego kryterium w obciążeniu treningowym wyróżniono dwie składowe : obciążenie zewnętrzne oraz obciążenie wewnętrzne. Jednym z podstawowych kryteriów oceny obciążenia wewnętrznego jest wielkość kosztu energetycznego danego ćwiczenia . Z uwagi na jego dość skomplikowaną metodykę podjęto próby jego oceny metodą pośrednią, a mianowicie w oparciu o częstość akcji serca. Miarą obciążenia w tej metodzie jest ,,suma nadwyżki tętna'' . Wielokrotnie wykazano , że istnieje istotna statycznie zależność pomiędzy czasem wykonania ćwiczeń i liczbą powtórzeń , a zarejestrowaną w tym czasie sumą nadwyżki tętna.
Poszukiwania coraz doskonalszego kryterium oceny intensywności obciążenia treningowego były kontynuowane przez przedstawicieli różnych dyscyplin wiedzy. Ciekawą propozycję przedstawili fizjolodzy. Zwrócili oni uwagę na energetyczny aspekt możliwości wysiłkowych zawodników wytrzymałościowych dyscyplin sportu , o cyklicznym charakterze ruchu. Wołkow przedstawił koncepcję oceny wpływu pracy o określonej intensywności na energetyczną gospodarkę ustroju. Na podstawie wyników badań obejmujących parametry fizjologiczne i biochemiczne stwierdził wysoki poziom korelacji tych wskaźników z częstością skurczów serca, co upoważnia do wykorzystania tego parametru do klasyfikacji obciążeń w określonych strefach energetycznych [Saltin]. Podzielił on obciążenia stosowane w cyklicznych dyscyplinach sportu na pięć grup:
• Obciążenia o przeważającym oddziaływaniu tlenowym,
• Obciążenia o oddziaływaniu mieszanym (tlenowo-beztlenowym),
• Obciążenia o oddziaływaniu beztlenowym kwasom lekowym,
• Obciążenia o oddziaływaniu beztlenowym niekwasomlekowym,
• Obciążenia nasilające przemiany anaboliczne.
Zaprezentowany przez Wołkowa i Koriagina podział obciążeń treningowych pozwala znacznie dokładniej skatalogować ćwiczenia ze względu na ich energetyczną strukturę . Aby określić energetyczną składową obciążenia przyjęto ,że siła określonego bodźca treningowego będzie sumą czasu poświęconego na kształtowanie określonego mechanizmu energetycznego. Koncepcje Wołkowa i Koriagina rozwinął Ważny. Zaproponował on, aby obciążenie treningowe rozpatrywać w dwóch obszarach :
• Energetycznym
• Informacyjnym, który obejmowałby ćwiczenia o charakterze :
Ø Wszechstronnym ,
Ø Ukierunkowanym,
Ø Specjalnym,
Przyjmując taki dwusektorowy układ oddziaływań poszczególnych ćwiczeń otrzymujemy 15 lub 18 polową macierz , która stanowi arkusz do rejestracji obciążeń treningowych .
Reasumując należy stwierdzić ,że w tej chwili nie ma jednej , wyczerpującej metody rejestracji i analizy obciążeń treningowych , która mogłaby być jednakowo skuteczna we wszystkich dyscyplinach sportowych . Wydaje się że w dyscyplinach o cyklicznej strukturze ruchu oraz umiarkowanej intensywności największą przydatność ma metoda oparta na rejestracji częstości akcji serca . W dyscyplinach szybkościowo-siłowych (o acyklicznej strukturze ruchu) największą użyteczność wydaje się mieć oparcie analizy obciążeń treningowych na rejestracji wartości wykonanej pracy[J] i mocy[W] mechanicznej. W dyscyplinach o złożonym charakterze ruchu najbardziej przydatna wydaje się być metoda punktowa .

8. Czynniki warunkujące dobrą organizację zajęć ruchowych - od budowy jednostki lekcyjnej do jednostki treningowej.

Prawidłowo zbudowana jednostka lekcyjna powinna umożliwić pełną realizacje zadań dydaktycznych, do których zaliczamy:
- Nauczanie nowych ćwiczeń,
- Doskonalenie poznanych ćwiczeń,
- Kontrolę i ocenę.
Lekcja wychowania fizycznego powinna zawierać tok lekcyjny. Tok lekcji zbudowany jest z trzech części:
- Wstępnej,
- Głównej,
- Końcowej.
Część wstępna. Celem jej jest przygotowanie organizmu ucznia do intensywnego wysiłku, do zadań zawartych w części głównej lekcji. W skład tej części wchodzą następujące grupy ćwiczeń:
1. Ćwiczenia porządkowe
2. Ćwiczenia sprawności ogólnej
3. Gra i zabawa
Część główna. W tej części nauczyciel realizuje zasadniczy temat lekcji. Powinny wystąpić tu ćwiczenia o największym obciążeniu fizycznym i psychicznym. Zadaniem tej części lekcji jest nauczenie zasadniczych ćwiczeń lub doskonalenie ich techniki oraz kształtowanie określonych nawyków ruchowych użytecznych w życiu codziennym.
Część końcowa. Występują tu ćwiczenia uspokajające o stopniowo malejącym natężeniu. Celem tej części lekcji jest doprowadzenie organizmu ucznia do pozycji wyjściowej. W skład tej części wchodzą następujące elementy:
1. Ćwiczenia korektywne,
2. Ćwiczenia uspokajające,
3. Omówienie lekcji,
4. Pożegnanie.
Budowa jednostki treningowej: 1)rozgrzewka, 2)część główna treningu, 3)część końcowa- uspokajająca. Rozgrzewka- celem jest stopniowe wdrożenie do treningu, wytworzenie stanu gotowości funkcjonalnej i stosowne pobudzenie wszelkich układów. Zwykle trwa 5-10 min, wiele zależy od stopnia przygotowania ćwiczącego oraz charakteru późniejszego wysiłku. Dobrze prowadzona rozgrzewka prowadzi do pobudzenia układu nerwowego, skraca czas reakcji, przygotowuje stawy i więzadła, wzmaga reakcję biochemiczną w mięśniach itp. Część główna treningu- jest to podstawowa część treningu. Prowadzący zajęcia musi kierować się wszystkimi zasadami racjonalnego postępowania. Należy określić cel postępowania uwzględnić osobnicze( wiek, płeć, stan zdrowia, doświadczenie i poziom sprawności)oraz pozaosobnicze (warunki treningowe, pogoda, urządzenia sportowe)uwarunkowania, oraz dobrać najskuteczniejsze środki i metody. Część końcowa- uspokajająca- stopniowe uspokojenie całego ustroju przez coraz niższą intensywność ćwiczeń i relaksację psychiczną. Pod koniec tej części prowadzi się łagodne ćwiczenia rozciągające angażując przede wszystkim te mięśnie, ścięgna i stawy które były najbardziej aktywne w części głównej treningu.

9. Sposoby uatrakcyjniania zajęć ruchowych w szkole i w klubie poprzez stosowanie przyborów i przyrządów, muzyki, form tanecznych i nowoczesnych form ruchowych.

Jednym z najlepszych sposobów uatrakcyjniania zajęć ruchowych w szkole i w klubie jest wykorzystanie dużego wachlarzu przyborów i przyrządów.
Wykorzystanie tych pierwszych (przyborów) niesie ze sobą wiele korzyści. Wprowadzając przybór na zajęcia można wspaniale realizować wszystkie plany i programy dydaktyczne, dodatkowo je ożywiając i uatrakcyjniając a jednocześnie egzekwując poprawność wykonywania zadań. Przybory można podzielić na tradycyjne, do których zalicza się : piłki, skakanki, obręcze, ławeczki, materace, rakiety, drabinki czy kije- są one związane z pewnymi dyscyplinami sportu oraz na niespecyficzne takie jak: woreczki z grochem, gumy, gazety, balony, puszki itp. Rodzaj i ilość przyboru zależy od wyobraźni, fantazji i pomysłowości prowadzącego zajęcia. Stosowanie różnych przyborów nie pozwala wpaść w rutynę i monotonność w prowadzeniu zajęć, a dążenie do atrakcyjności ćwiczeń jest inspiracją w poszukiwaniu coraz to nowych form ruchu. Odpowiedni dobór ćwiczeń do przyborów i odwrotnie, powoduje lepszą efektywność zajęć (np.zastosowanie wykładzin przy poruszaniu się po sali jest doskonałym sposobem na zwiększenie intensywności pracy mięśni i nóg).
Przyrządy - jedne z podstawowych grup środków dydaktycznych mogących uatrakcyjnić zajęcia rekreacyjne zarówno indywidualne jak i grupowe, w domu, w szkole, w klubie, w studiu rekreacyjnym. Zastosowanie przyrządów bardzo wzbogaca każdą formę zajęć lub stwarza możliwość stosowania nowych ćw. Wyposażenie urządzeń w aparaturę umożliwiają zaprogramowanie i kontrolę wykonania zadania- dzisiaj jest to jeden z atrybutów nowoczesności; przyrządy takie jak cykloergometry, bieżnie mechaniczne i inne posiadają elektryczne oprzyrządowanie, które określa obciążenie organizmu ćwiczącego za pomocą informacji dotyczących tempa, dystansu częstości skurczów serca itp.
Muzyka jest kolejnym środkiem uatrakcyjniającym zajęcia. Jej odpowiedni dobór niesie ze sobą określony nastrój i atmosferę dostarczając jednocześnie różnych przeżyć emocjonalnych. Przyczynia się do rozładowania napięć przez możliwość wyżycia się w czasie jednych utworów bądź wyciszenia przy innych. Muzyka również narzuca tempo ćwiczeń. Obecnie muzykę stosuje się we wszystkich formach ruchu. Dla niektórych jest ona elementem uzupełniającym- tłem np.w kulturystyce, natomiast jest podstawą w takich formach jak taniec, gimnastyka, pływanie, step. Może być środkiem rytmizującym utrzymującym tempo ćwiczeń. Przy prowadzeniu zajęć, aby muzyka spełniała swoją funkcję i była atrakcyjna powinna być starannie dobrana i dostosowana do ćwiczących. Taniec jest formą twórczej, ruchowej aktywności człowieka. Uprawianie tańca i różnorodnych ćwiczeń muzyczno- ruchowych ma istotny wpływ na rozwój i kształtowanie osobowości dziecka. Taniec obok dostarczanych wrażeń estetycznych wszechstronnie wpływa na rozwój psychomotoryczny ćwiczącego. Kształtuje u niego precyzję ruchu, wrażliwość, wyczucie harmonii i piękna, doskonali koordynacyjne zdolności motoryczne a przede wszystkim zaliczany jest do działań fizycznych mobilizujących do zwiększonego wysiłku.

Coraz częściej na zajęcia wprowadza się nowoczesne formy ruchowe w poszczególne części lekcji (np.rozgrzewka) , a także jako pełne zajęcia. Służą zachowaniu kondycji, czy tez poprawie zdrowia fizycznego jak i psychicznego. Systematyczne ćwiczenia dają nie tylko lepsze samopoczucie i nie tylko służą pomocą w stresach codziennego życia, lecz także wyzwalają energię twórczą i poprawiają wygląd naszego ciała. Najczęściej stosowanymi formami ruchowymi jest aerobic, callanetics, pilaste, wellness, stretching, joga, aqua aerobic, step aerobic. Stosowanie w lekcjach wychowania fizycznego wybranych elementów nowoczesnych form fitnessu z pewnością zachęci uczniów do większej aktywności, w sposób wyraźny wpłynie na atrakcyjność i różnorodność zajęć oraz podniesie sprawność ogólną ćwiczących. Fitnessowa joga wyzwoli pozytywną energię
w uczniach, nauczy pełnego oddechu, poprawi koncentrację i obniży agresję. Elementy aerobicu wyzwolą radość ruchu, poprawią koordynację ruchową i estetykę ruchu. Aqua aerobic przyczyni się do wzrostu wytrzymałości organizmu, zwiększenia siły mięśniowej, poprawę gibkości i rozciągnięcia oraz w sposób zabawowy oswoi ze środowiskiem wodnym.

10.

11. Zachowanie się organizmu człowieka w sytuacjach obciążeń- od fizjologicznych zmian w układach człowieka podczas wysiłku do racjonalnych zasad stosowania obciążeń w lekcji, treningu i zajęciach rekreacyjnych.

Ruch jest potrzebą biologiczną zwierząt i ludzi, jest elementarną podstawą zdrowia psychicznego i fizycznego. W organizmach pozbawionych ruchu zachodzą procesy patologiczne, organizmy te chorują i szybciej starzeją się. Wynika to z funkcji, jaką spełniają w metabolizmie całego ustroju mięśnie. Praca mięśni i ruch to nie tylko czynniki niezbędne do utrzymania sprawności i wydolności psychofizycznej osób dorosłych, lecz także bardzo istotny czynnik rozwoju wzrastającego organizmu.
Podejmowanie przez człowieka systematycznych wysiłków fizycznych-wyczynowo, amatorsko czy też rekreacyjnie - prowadzi do wielu zmian adaptacyjnych w organizmie. Zmiany te zależą w istotnym stopniu od: -rodzaju podejmowanego wysiłku fizycznego - dynamiczny czy statyczny, -intensywności wysiłku fizycznego, -czasu trwania wysiłku fizycznego, -stan przygotowania czynnościowego organizmu.
Specjalną formą pracy - szczególnie silnie działającą na organizm są ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza trening sportowy. Pod wpływem wysiłku fizycznego zachodzi szereg zmian w organizmie człowieka (we wszystkich układach). Dochodzi do wzrostu czynności układu oddechowego i krążenia, zmian w napięciu układu nerwowego, w układzie mięśniowym wysiłek fizyczny zwiększa i przyspiesza wiele procesów biochemicznych, wywołując swego rodzaju reakcję łańcuchową, wytrącającą organizm ze stanu równowagi. Równocześnie pojawiają się tendencje zmierzające do przywrócenia zakłóconej równowagi (homeostazy). Odpowiedzią organizmu na zmiany zachodzące pod wpływem wysiłku fizycznego jest proces przystosowawczy do danej pracy, polegający na: a. Usprawnieniu koordynacji mięśniowo - nerwowej zwanej „wyćwiczeniem” powodującym obniżenie ujemnych skutków pracy. b. Zmianach w budowie mięśni.
Trening uintensywnia i usprawnia aktywność ruchową oraz nasila dowóz tlenu i oddychanie tkanek, przez co zwiększa się ogólna wydolność fizyczna ustroju. Zdolność pobierania tlenu wrasta wówczas o 18-25%. Trening zwiększa objętość wyrzutową i minutową serca. Polepsza ukrwienie mięśni. Wzmaga tworzenie odgałęzień naczyń włosowatych w tkance mięśniowej (rozwija unaczynienie mięśni). W wyniku treningu powiększa się pojemność komór i przedsionków serca. Wzmożeniu ulegają procesy hemopoezy (tworzenia krwi), w wyniku czego zwiększa się ilość krążącej krwi. Następuje wzrost zawartości mioglobiny w miocytach. Ponadto u osób wytrenowanych obserwuje się zwiększone ciśnienie w obiegu małym, czyli płucnym, co niewątpliwie poprawia ukrwienie płuc i uefektywnia wymianą gazową. Odpływ krwi z trzewi zwiększa ukrwienie mięśni i skóry. Wzmożone wydzielanie potu zwiększa utratę nadmiaru ciepła. Trening przyczynia się do zwiększonego odkładania fosfokreatyny i glikogenu w mięśniach. Usprawnieniu ulega koordynacja ruchowa mięśni, polepsza się również czucie głębokie mięśni, przez co możliwe jest wykonywanie precyzyjniejszych ruchów.
We krwi osób dobrze wytrenowanych istnieje większa zasób moderatorów krwi, dzięki czemu organizm nie jest narażony na zachwianie równowagi kwasowo- zasadowej podczas wysiłku fizycznego. Stabilizuje to homeostazę organizmu i uodparnia na stres. Wzrasta maksymalna wentylacja płuc, bowiem zwiększa się pojemność oddechowa płuc.
Trening pobudza osteogenezę i mineralizację kości. Kości stają się grubsze i odporniejsze na urazy mechaniczne. Wzmocnieniu i rozwojowi ulegają także przyczepy mięśniowe, torebki stawowe, dzięki rozbudowie włókien kolagenowych i sprężystych.

WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA POSZCZEGÓLNE UKŁADY ORGANIZMU CZŁOWIEKA.
1. Układ mięśniowy:
• wzrost masy mięśniowej pod wpływem wysiłku
• układ mięśniowy oddziałuje kształcąco na układ kostny (np. u osób z dolegliwościami kręgosłupa systematyczne ćwiczenia mięśni grzbietu i kręgosłupa powodują wzrost i wzmocnienie tych mięśni, doprowadzając do wzmocnienia tzw. gorsetu mięśniowego, co łagodzi, a nawet likwiduje dolegliwości odkręgosłupowe)
• wzrost liczby otwartych czynnych naczyń włosowatych, lepsze odżywianie pracującego mięśnia, usprawnienie wydalania produktów przemiany materii (spalania)
• zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia się odporności na zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił
• wzrost ilości substancji energetycznych w mięśniach
Zmiany w mięśniach zależą od intensywności i czasu trwania wysiłku
• wysiłek umiarkowany (50% max obciążenia) - nie zachodzą istotne zmiany, uczynnienie rezerwowych możliwości mięśni
• duży wysiłek fizyczny (80% max obciążenia) - zwiększenie wymiarów włókien mięśniowych
• max obciążenie długotrwałe - podobnie jak w dużych obciążeniach, ale w miarę narastania obciążeń narastają procesy degradacji włókien mięśniowych (licznych), zdolność do pracy zmniejsza się ze względu na proces uszkodzeń w mięśniach.
Wnioski:
• najzdrowszy, najkorzystniejszy dla zdrowia organizmu ludzkiego jest długotrwały wysiłek o umiarkowanej intensywności.
• korzystna przebudowa mięśni wywołana jest tylko wysiłkiem długotrwałym, ale o dużej intensywności (80% max obciążenia)
• wysiłek długotrwały o max. Intensywności prowadzi do chronicznego zmęczenia
• najsilniej na wzrost i rozwój układu mięśniowego wpływa trening siłowy, trening wytrzymałościowy prowadzi do wykształcenia mięśni bardziej smukłych o mniejszych obwodach
2. Układ kostny
a) Zwiększenie obciążeń aparatu ruchu powoduje zmiany także w układzie kostnym
• hipertrofia kości - zmiana ich kształtu, szerokości i długości
• kości są bardziej masywne, zwiększa się szerokość powierzchni stawowych
• hipertrofia robocza układu kostnego u osób dorosłych pod wpływem treningu rozwija się stopniowo przez okres 3 - 5 lat (odpowiedź organizmu przystosowującego się do zwiększonego wysiłku). Zmiany te utrzymują się przez pewien czas także po przerwaniu treningu (szczególnie, jeśli kontynuowana jest aktywność ruchowa)
• hipertrofia powoduje wcześniejsze kostnienie układu w wieku rozwojowym (skostnienie chrząstek wzrostowych)
• u dzieci i młodzieży trening przeciwdziała tworzeniu się odkształceń, czyli zapobiega i koryguje wady postawy oraz przeciwdziała osteoporozie w wieku późniejszym
b) Korzystny wpływ ćwiczeń na aparat kostno - stawowy:
• zwiększenie zakresu ruchomości w stawie
• kształtowanie powierzchni stawowych
• zwiększenie elastyczności i sprężystości torebek i wiązadeł w stawach
• ćwiczenia warunkują w dużej mierze uwapnienie kości
3. Układ krążenia:

U sportowców stwierdzono:
• większą objętość serca (szczególnie po treningu wytrzymałościowym)
• wzrost pojemności minutowej serca, które zmuszane do częstego wysiłku podczas treningu wszechstronnie dostosowuje się do nowych, większych wymagań. Objawia się to jego rozrostem i powiększoną zdolnością do przepompowywania krwi
• spowolnienie tętna spoczynkowego, a także obniżenie ciśnienia krwi
• zmiany przystosowawcze układu krążenia do zwiększonego wysiłku fizycznego (zdolność szybkiego zwiększania pracy pod wpływem obciążenia, szybki powrót do poziomu wyjściowego po zakończeniu pracy)
• profilaktycznie stosowany ruch może mieć znaczenie w zapobieganiu niewydolności krążenia, chorobie wieńcowej, zmianach zatorowo - zakrzepowych naczyń mózgowych na tle miażdżycy, nadciśnieniu i wielu innych
4. Układ oddechowy:

Adaptacja do wysiłku fizycznego polega na:
• zwolnieniu rytmu oddechowego
• zwiększaniu pojemności płuc
• wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu wdychanym
• silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę piersiową powodując jej rozrost i poprawę postawy ciała
• znacznie usprawniają się procesy i zaopatrzenia organizmu w tlen
5. Układ nerwowy:
• rozwój dodatkowych gałązek nerwowych prowadzących do włókien mięśniowych
• ćwiczenia pobudzają pracę ośrodkowego układu nerwowego
• rozwija się pamięć ruchowa oraz szybkość i łatwość oddziaływania na bodźce zewnętrzne
• specjalne ćwiczenia mogą usunąć lub zmniejszyć zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów
6. Zmiany w narządach wewnętrznych
• poddawany systematycznym ćwiczeniom organizm doskonali funkcjonowanie wątroby, gruczołów dokrewnych, gospodarkę hormonalną i enzymową
• poprawia się system obronny, wzrasta odporność na zachorowania

Aktywność fizyczna jako bodziec naturalny potrafi oddziaływać na cały nasz organizm, wpływając korzystnie na czynności wszystkich jego narządów. Jest osią, wokół której budować można całą strategię zdrowego stylu życia pod warunkiem, że trening jest prowadzony poniżej wartości krytycznej, jest odpowiednio dozowany, umiarkowany, a obciążenia wzrastają stopniowo i systematycznie.

Pozytywne zmiany, jakie zachodzą w organizmie pod wpływem ćwiczeń są wszechstronne:
• Ćwiczenia zwiększają siłę i masę mięśni, co stymuluje wzmocnienie psychiczne, a ponadto wspomaga sprawność intelektualną
• Ćwiczenia fizyczne z reguły eliminują nałogi. Sprawność jako element nowoczesnego, zdrowego stylu życia coraz bardziej sprzeczna jest z uleganiem nałogom jako dowodem słabości, a nawet zacofania
• Aktywność fizyczna skutecznie reguluje procesy metaboliczne, kontroluje tendencje do nadwagi i koryguje błędy żywieniowe
• Podniesienie kondycji najważniejszego organu - serca nie może być osiągnięte żadnym innym sposobem. Jedyną metodą jest ruch i okresowe zmuszanie serca do intensywniejszej pracy.
Wiele korzystnych zmian, jakie zachodzą w wyniku systematycznego treningu widoczna jest nawet gołym okiem. Są to zazwyczaj: prosta, szczupła sylwetka mimo lepszego umięśnienia, energiczny sprężysty chód, brak objawów zmęczeniaj i na ogół lepsze samopoczucie w dniach, w których inni czują się gorzej.
RACJONALNE ZASADY STOSOWANIA OBCIĄŻEŃ
NA LEKCJI WF
Racjonalne obciążenia w klasach młodszych polega na: zwiększeniu objętości ćwiczeń przy zachowaniu średniej i umiarkowanej intensywności
Racjonalne obciążenia w klasach starszych polegają na : intensywność ćwiczeń powinna być zdecydowanie większa nawet przy mniejszej ich objętości

NA TRENINGU
Obciążenia treningowe to wielkość pracy określonej rodzajem i intensywnością
Obciążenia można podzielić na:
zewnętrzne: np.: bieg na 5km z intensywności 60%
wewnętrzną: koszt energetyczny, wysiłku, częstość skurczów i oddechu, szybkość narastania poziomu zakwaszenia we krwi
ZAJĘCIA RELAKSACYJNE
Zdaniem Berga i Kenla niska intęsywnośc oznacza że wysiłek odbywa się na niskiem progu tlenowym (mniej niż 50% Vo2max) średnia =wysoka tego progu a niska bez tlenowa (50-80% Vo2max) wysoka= w wysokim 2 progu (powyżej 80% Vo2max)
5x30x130, efekty od możliwości i potrzeb zdrowia

Obciążenia treningowe
Trening zdrowotny Trening sportowy
Cele ogólne
Zdrowie Wynik sportowy
Intensywność: 60%-85% HRmax >95% HR max
45-75% Vo2max > 75% Vo2max
45-75 HR > 75% HR
Objętość: 15-60min >60min
Częstość: 3-4x w tygodniu 7x w tygodniu

12. Intelektualizacja w procesie nauczania fizycznego- jak przekazujemy wiedzę od problematyki olimpijskiej, poprzez wpływ ruchu na organizm i kształtowanie zdolności i wiedzy o zdrowiu.

Problem intelektualizacji w wychowaniu fizycznym został podjęty ponad 30 lat temu przez Macieja Demela, który w swojej publikacji "Szkice krytyczne o kulturze fizycznej" sformułował szereg postulatów dotyczących modyfikacji i unowocześnienia szkolnej edukacji fizycznej.

Zatem przy przekazywaniu wiedzy i nauczaniu należy:

- Przedstawić teorię w sposób ciekawy z zastosowaniem innowacyjnych form (film itp.)

- Przekonać ucznia, że jest w stanie podejmować aktywność ruchową bez narażania się na niepowodzenie

- Wyposażyć każdego ucznia w umiejętności działania, dać podstawy zaradności ruchowej

- Oddziaływać na swoich wychowanków, aby uznali oni zdrowie jako wartość nadrzędną, by czuli się za nie odpowiedzialni i świadomie dążyli do jego utrzymania.

W związku z powyższym, realizując przedstawiony program nauczania wdrożono działania dydaktyczne oparte nie tylko na kształtowaniu sfery psychomotorycznej uczniów, ale też w znacznej mierze na kształtowaniu sfery poznawczej. Istotne bowiem dla zrozumienia przebiegu całe czynności są nie tylko kolejne jej elementy, ale i (a może przede wszystkim) wzajemne relacje między elementami, struktura, sposób złożenia całości, co w konsekwencji wspomaga umysłowe planowanie, programowe, a w dalszej kolejności skuteczne wykonanie tej czynności. Te relacje można dostrzec dzięki takim pomocom wizualnym, które stwarzają dobre warunki do spostrzegania i odbioru "węzłowych sekwencji elementów nauczanej czynności ruchowej oraz uwzględniają spowolnienie ruchu.

13. Ocena i kontrola ucznia jako sposób na nauczenie go samooceny i samokontroli- od systemu oceniania w lekcji wf przez klasyfikacje grup dyspanseryjnych, sposoby oceny poziomu rozwoju motorycznego i fizycznego- do układania treningu zdrowotnego i sportowego.

Ocenianie z wychowania fizycznego jest koniecznym elementem procesu dydaktycznego, pozwalającym nauczycielowi na systematyczne gromadzenie, analizowanie i interpretowanie informacji o procesie dydaktycznym, jak i również na określenie stopnia realizacji zadań edukacyjnych. Nie można sobie wyobrazić procesu kształcenia, w którym miałoby miejsce nieuwzględnianie jednego z podstawowych działań pedagogicznych, jakim jest kontrola i ocena osiągnięć szkolnych uczniów (Denek i Kuźniak 2001).
W wychowaniu fizycznym przedmiotem kontroli i oceny jest: poziom i postęp w sprawności fizycznej (zdolności motoryczne kondycyjne i koordynacyjne), poziom i postęp w umiejętnościach (techniczno-taktycznych, rekreacyjno-sportowych, utylitarnych, organizacyjnych), poziom i postęp w wiadomościach (wiedza o kulturze fizycznej), postawy, zachowania, zaangażowanie, aktywność na lekcji i zajęciach pozalekcyjnych, stosunek do lekcji itd. Nie mniej ważne jest jak oceniać, czyli jakie stosować kryteria, zasady i narzędzia oceny. Oceniamy uzyskiwanie norm sprawności fizycznej i umiejętności, postęp, wykorzystując indywidualizację, samoocenę i samokontrolę uczniów.
Samokontrola i samoocena nie zastępują kontroli i oceny osiągnięć ucznia tylko je wzbogacają i dynamizują, a jednocześnie przyczyniają się do rozwinięcia pracy dydaktycznej, wychowawczej i organizacyjnej. Umiejętności kontroli i oceny własnej pracy jest jednym z warunków skutecznego przygotowania się do zajęć szkolnych, a także każdego skutecznego działania. Zadaniem szkół jest przygotowanie uczestników i absolwentów do należytej samokontroli własnej pracy i rzetelnej samooceny. W tej dziedzinie widoczne są jeszcze duże zaniedbania i duże potrzeby, ale bez urzeczywistnienia ich nie może być mowy o podniesieniu jakości pracy dydaktycznej i wychowawczej w szkołach (Półturzycki 1998).
Właściwie pojęta kontrola i ocena procesu wychowania fizycznego winna służyć:
-wdrażaniu uczniów do systematycznej samokontroli i samooceny rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej,
-wzmaganiu zainteresowania uczniów aktywnością ruchową,
-pozyskiwaniu przez nauczyciela i uczniów informacji o stanie procesu nauczania i uczenia się,
-obiektywnemu pomiarowi osiągnięć uczniów,
-podsumowaniu efektów pracy nauczyciela,
-zwiększeniu zainteresowania rodziców problemem zdrowia i stanu rozwoju fizycznego dzieci
GRUPY DYSPANSERYJNE Wg Radjukiewicza (dzieci)
1. dzieci z ryzyka okołoporodowego - urazy okołoporodowe
2. wady wrodzone i embrionalne
3. przewlekłe stany zaburzenia odżywiania i stany niedoborowe
4. zaburzenia w ukł. psychicznym i somatycznym (+upośledzenia umysłowe)
5. wady i choroby narządu wzroku
6. zaburzenia i choroby nosowo-gardłowe i uszu
7. wady i choroby układu oddechowego
8. wady i choroby układu kostnego i tkanki łącznej
9. wady i choroby układu moczowego
10. trwałe uszkodzenia narządu ruchu
11. inne choroby wymagające czynnej opieki zdro-wotnej
12. cukrzyca
Sprawność fizyczna ogólna to określony poziom rozwoju, wykształcenie cech motorycznych, bądź tez ujętych kompleksowo struktur ruchu. Sprawność fizyczna specjalna polega na zaawansowaniu w wykształceniu sprawności i umiejętności technicznych w określonych dyscyplinach, czy też konkurencjach sportowych. Sprawność ruchowa, według powyższego autora, to umiejętność władania swoim aparatem ruchu, dzięki opanowaniu podstawowych nawyków ruchowych. Wzrost sprawności ruchowej uzależniony jest od nabytych umiejętności i doświadczeń osobistych. Sprawność fizyczną można określić jako aktualną możliwość wykonywania wszelkich czynności ruchowych oraz wyrobienia cech motorycznych takich jak: siły, szybkości, zręczności, i innych uzdolnień motorycznych. Sprawność ruchowa i fizyczna stanowią motoryczność i obrazują rezultaty rozwoju ontogenetycznego. W problematyce dotyczącej rozwoju fizycznego szczególnego znaczenia nabierają zagadnienia dotyczące rozwoju motorycznego, gdyż rozwój ten właśnie odzwierciedla szereg naszych zachowań, zdolności i umiejętności.
1. Testy zagraniczne
• Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej,
• EUROFIT - Europejski Test Sprawności Fizycznej,
• Test Minimalnej Sprawności Fizycznej Krausa - Webera,
• Test Sprawności Fizycznej Dzieci i Młodzieży YMCA,
• Test Coopera,
2. Testy polskie:
• Indeks Sprawności Fizycznej K. Zuchory,
• Test Chromińskego,
• Miernik Trześniowskiego,
• Test Sprawności Motorycznej Denisiuka,

Trening sportowy to wieloletni, specjalnie zorganizowany proces pedagogiczny, w ramach którego zawodnik uczy się techniki i taktyki swojej dyscypliny i doskonali je, kształtuje sprawność fizyczna, a także cechy wolicjonalne i osobowość oraz nabywa wiedzę na temat prowadzonej przez siebie działalności sportowej. Celem treningu jest optymalizacja funkcji ustroju i rozwinięcie specyficznej adaptacji wysiłkowej, umożliwiającej uzyskiwanie maksymalnych wyników i osiągnięć w uprawianej specjalności ruchowej.
Planowanie szkolenia

Plan treningu musi:
1) opierać się na wynikach uzyskanych przez zawodnika w testach lub podczas zawodów,
2) powinien uwzględniać rozwój wszystkich parametrów treningowych oraz wymogi kalendarza startów,
3) dostęp do bazy i sprzętu,
4) musi być prosty, sugestywny, elastyczny, tak aby treść można było modyfikować w zależności od tempa rozwoju zawodnika,
5) powstaje w wyniku działań koncepcyjnych,
6) punkt wyjścia stanowi sformułowanie prognozy umożliwiającej przyjęcie celu, następnie program, a potem plan.

Trening zdrowotny - służy podnoszeniu swoich umiejętności ruchowych. Polega on na wykorzystaniu ściśle określonych ćwiczeń fizycznych dla przeciwdziałania procesowi starzenia się organizmu.
Możliwymi efektami treningu zdrowotnego są : korzystny wpływ na czynniki ryzyka (nadwaga, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów i stres) poprawa tolerancji wysiłku.
-wzrost ciężaru - wzrost siły
-wzrost liczby powtórzeń - wzrost wytrzymałości mięśniowej
-większe tempo ćwiczeń - wzrost siły eksplozywnej
-podwyższenie tempa - wzrost wytrzymałości sercowo - mięśniowej
-więcej wysiłków maksymalnych większa siła i wytrzymałość
-zwiększenie napięcia mięśni - wzrost siły i mocy
Podstawowe zasady treningu zdrowotnego
Zasada:
-systematyczności
-narastanie bodźców treningowych
-specyficzność procesów adaptacyjnych
-cykliczności
Korzyści ze stosowania zaplanowanego treningu: osiągnięcie najlepszej formy w porządnym czasie,osiągnięcie większej wydolności niż w przypadku przypadkowych treningów, lepsze efekty przy mniejszym nakładzie czasu i sił, mniejsze ryzyko kontuzji.

14. Bezpieczne zajęcia ruchowe na Sali gimnastycznej- czynniki niebezpieczne w różnych typach zajęć, sposoby asekuracji, postępowanie w razie wypadku, podstawowe zasady pomocy przedmedycznej i najczęściej popełniane błędy.

Przyczyny powstawania wypadków można podzielić na trzy grupy:
(wg Stanisława Strzyżewskiego)
A. Przyczyny powstałe z winy prowadzącego.
B. Przyczyny wypływające z osobowości ćwiczącego.
C. Przyczyny o charakterze technicznym.


A.Przyczyny wypadków z winy nauczyciela
Wynikają one ze złej organizacja procesu dydaktyczno-wychowawczego.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa ćwiczących do najczęściej powtarzanych błędów w organizacji zajęć należą:
a) przypadkowy podział uczniów na zespoły lub brak takiego podziału,
b) rozmieszczenie ćwiczących zbyt blisko ścian, kaloryferów i innych przeszkód na sali lub boisku (szczególnie niebezpieczne przy grach i zabawach sportowych)'
c) nie przemyślany sposób przenoszenia przyborów i przyrządów,
d) brak lub zła ochrona przy ćwiczeniach trudnych i niebezpiecznych,
e) złe przygotowanie do zajęć sprzętu, przyrządów i obiektów,
f) brak przeglądu przyborów, przyrządów pod kątem ich niezawodności w każdej sytuacji,
g) nie ustalony sposób przychodzenia na zajęcia i wychodzenia z zajęć,
h) brak dyscypliny

W czasie ćwiczeń do wypadku dochodzi najczęściej wtedy, gdy ćwiczący:
a) nie zachowa w czasie ćwiczeń właściwej pozycji ciała - głowy, tułowia, rąk, nóg,
b) nie rozumie ruchu i nie wie, w jaki sposób go sobie przyswoić,
c) źle rozmieści szybkość ruchu w czasie,
d) niedostatecznie uchwyci przyrząd, przybór,
e) ma obawę przed wykonaniem całego ruchu lub jego części,
f) jest mało przygotowane do wykonania danego ruchu.

B. Przyczyny wynikające z osobowości ucznia
1. Brak dyscypliny przy wykonywaniu poszczególnych ćwiczeń.
2. Przeżycia osobiste (np. kłopoty rodzinne, złe samopoczucie itd.)
3. Brak rozgrzewki.
4. Znużenie.
5. Strach.
6. Niehigieniczny tryb życia (np. złe i nieregularne odżywianie, nadmierne przeciążenie fizyczne i psychiczne)
7. Pochopne lub nieprzemyślane ćwiczenia.
8. Uprzedzenie do wykonania ćwiczenia.
9. Trema lub przedstartowa gorączka
10. Brak znajomości zasad samoochrony.
11. Samoochrona przez nieumiejętność właściwego padania.

C. Przyczyny wypadków o charakterze technicznym.
1. Nie przygotowane należycie do zajęć obiekty sportowe
2. Niedostateczne wyposażenie w sprzęt i ubiór ćwiczącego.
3. Nierówna nawierzchnia bieżni.
4. Zły stan rozbiegu, miejsca odbicia itp.

SPOSOBY ASEKURACJI:
- Bezpośrednie dotykanie lub chwytanie ćwiczącego, przez co pomaga mu się w wykonaniu ćwiczenia.
- Podtrzymywanie - zabezpiecza się tylko dotykiem, bez pomagania.
- Ochrona właściwa - obserwacja i gotowość do udzielenia pomocy.
- Samoochrona - zdolność samego ćwiczącego do wyjścia z niebezpiecznej sytuacji

SPOSOBY OCHRONY:
• Sposób chwytu asekurowanego wyznacza położenie ciała przy wykonywaniu ćwiczenia.
• Sposoby ochrony zależą też od różnych indywidualnych cech ochraniającego i ćwiczącego, jak: wzrost, siła, szybkość reakcji.
• Zawsze równolegle z nauczaniem ćwiczeń należy uczyć sposobów ochrony. Ochrona powinna stwarzać u ćwiczącego poczucie bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że ochraniać może także współćwiczący, ale tylko w ćwiczeniach, które nie stanowią zagrożenia dla obu uczniów.
• Często specjalnej ochrony i czujności prowadzącego wymagają ćwiczenia ogólnokondycyjne w kinezyterapii.
• W rzutach - nawet lekka piłka może uszkodzić nogę ćwiczącego, przy słabym jej zroście lub odwapnieniu, nawet gdy ćwiczenia odbywają się w siadzie płaskim (szczególnie u dzieci).
• Samoasekuracja jest obroną przed upadkiem niekontrolowanym. Nauka padów ćwiczona nie tylko przez osoby zdrowe, ale także przez osoby np. z niedowładem kończyn dolnych, chroni przed urazem.

Podstawowe zasady pomocy przedmedycznej
Udzielający pomocy nauczyciel powinien kierować się następującymi zasadami:
- Ocenić sytuację i zabezpieczyć teren;
- Ocenić stan poszkodowanego dziecka;
- Wezwać pomoc lub wyspecjalizowaną służbę medyczną, jeśli zaistnieje taka potrzeba;
- Zabezpieczyć poszkodowanego przed możliwością dodatkowego urazu lub uszkodzenia, pamiętając o ewakuowaniu z miejsca wypadku tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie dla poszkodowanego;
- Przystąpić do akcji ratowniczej.

Należy pamiętać, że dla poszkodowanego dziecka istotne jest, aby:
- zapewnić mu komfort psychiczny,
- mieć z nim ciągły kontakt słowny (mówić do poszkodowanego bez względu na jego świadomość),
- być przy nim, aż opiekę przejmie fachowa służba medyczna.

PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA POLEGA NA WYELIMINOWANIU DZIAŁANIA CZYNNIKA USZKADZAJĄCEGO ORAZ NA POBIEŻNEJ OCENIE STANU POSZKODOWANEO
Ocena taka opiera się na:
- Sprawdzeniu stanu przytomności poszkodowanego dziecka;
- Zatamowaniu krwotoku zewnętrznego, jeśli wystąpił;
- Sprawdzeniu drożności w jamie ustnej, ewentualnym usunięciu z niej zbędnych przedmiotów;
- Skontrolowaniu czynności życiowych (oddechu, krążenia przez sprawdzenie tętna).

Jeśli nie ma czynności życiowych lub zanikają, to przywracamy je, bezzwłocznie wykonując sztuczne oddychanie, bądź masaż serca. Pamiętając, że należy je kontrolować co minutę.
- W dalszej kolejności sprawdzamy, czy nie został uszkodzony kręgosłup oraz pozostałe części ciała, zaczynając od głowy, poprzez klatkę piersiową, brzuch, miednicę, kończyny górne, a kończąc na kończynach dolnych.
- Jeśli kręgosłup dziecka nie uległ uszkodzeniu, a dziecko nadal jest nieprzytomne, układamy jego ciało w pozycji bocznej ustalonej, po uprzednim zabezpieczeniu występujących urazów.
- Następnie okrywamy dziecko, chroniąc je przed nadmierną utratą ciepła.
- Towarzyszymy dziecku do chwili przybycia wyspecjalizowanej i fachowej służby medycznej, której zdajemy ustny raport o stanie poszkodowanego.

NAJCZĘSTRZE URAZY DZIECIĘCE W WIEKU SZKOLNYM
- zasłabnięcia i omdlenia
- krwotoki
- zranienia
- zwichnięcia i złamania
- urazy kręgosłupa
- urazy głowy
- ciała obce w nosie, gardle, oku, uchu, przełyku
- ukąszenia i użądlenia
- oparzenia i odmrożenia
- zatrucia

ZASŁABNIĘCIA I OMDLENIA
Ustalić przyczynę takiego stanu. Jeżeli jest świadomość, to układamy w pozycji leżącej na plecach, rozluźniamy odzież, zapewniamy właściwą wentylację, unosimy nogi w górę nad poziomem serca, na wysokość 20- 30 cm. Robimy chłodny okład na czoło.
Przy utracie świadomości sprawdzamy drożność jamy ustnej, oceniamy wentylację, jeżeli
zajdzie potrzeba udrażniamy górne drogi oddechowe, ustalamy wydolność układu krążenia. Przy zachowaniu czynności życiowych oraz braku obrażeń ogólnych i neurologicznych, układamy w pozycji bocznej ustalonej. Kontrolujemy czynności życiowe co minutę.
Jeżeli utrata przytomności utrzymuje się dłużej, wzywamy pomoc medyczną.

KRWOTOKI
Najczęstszymi wśród dzieci są krwotoki z nosa. W pozycji siedzącej, u poszkodowanego mocno uciskamy raz po raz skrzydełka nosa, z jednoczesnym podłożeniem pod brodę tamponu z gazy, aż do zatamowania krwotoku. Ewentualnie można zrobić zimny okład na nos i czoło.
Przy krwotokach z ran, robimy mocny ucisk bezpośrednio na ranę jałowym tamponem z gazy do ustania krwotoku. Następnie zabezpieczamy ranę sterylnym opatrunkiem.

ZRANIENIA
Ranę przemywamy wodą utlenioną lub w zależności od istniejących warunków wodą bieżącą, albo wodą z szarym mydłem. Osuszoną ranę osłaniamy jałowym opatrunkiem.
Jeżeli w ranie tkwią obce ciała pod żadnym pozorem nie usuwamy ich.

ZWICHNIĘCIA I ZŁAMANIA
Pierwsza pomoc ogranicza się do unieruchomienia uszkodzonego odcinka narządu ruchu przed poruszeniem poszkodowanego. W celu osłabienia szybkości narastania obrzęku w miejscu złamania, kończynę należy ułożyć nieco wyżej nad poziomem serca, ponadto można ją obłożyć workami z lodem. Jeśli urazowi uległa kończyna górna unieruchamiamy ją podwieszając na ubraniu rannego, bądź chuście trójkątnej przez zawieszenie na szyi za pomocą bandaża lub przez przymocowanie zranionej kończyny do klatki piersiowej.
W uszkodzeniu w obrębie barku czy kości ramiennej należy założyć opatrunek szynowy. Trzeba przestrzegać zasady przymierzania i modelowania szyny na kończynie zdrowej, aby nie poruszać uszkodzonej kończyny. Następnie dokładnie przymocowujemy szynę do uszkodzonej kończyny. Zawsze koniecznym uzupełnieniem jest podwieszenie kończyny na temblaku. Przy złamaniu kończyny dolnej można ewentualnie unieruchomić ją przez przybandażowanie jej do nogi zdrowej (wyłączając zwichnięcie stawu biodrowego), ponadto, gdy nasili się ból rannej kończyny lub nastąpi zasinienie należy zrezygnować z tego typu unieruchomienia.

URAZY KRĘGOSŁUPA
Naczelną zasadą przy udzielaniu pierwszej pomocy jest utrzymanie tułowia i głowy poszkodowanego w pozycji pośredniej pomiędzy nadmiernym zgięciem a wyprostem,, aby nie uciskać na rdzeń kręgowy. Najkorzystniejszą dla poszkodowanego jest pozycja leżąca w bezruchu, dlatego po bokach rannego układa się worki, np. z piaskiem.. Jeśli konieczny jest transport w inne miejsce, wyciągać należy rannego za ręce lub nogi, co zapewnia naturalne ustawienie kręgosłupa. W razie konieczności ewakuowania poszkodowanego, czynność tę powinno wykonać kilka osób jednocześnie, podtrzymując choremu głowę, kark, klatkę piersiowa, okolicę lędźwiową oraz miednicę i uda.

URAZY GŁOWY
Ranne w głowę dziecko wymaga stałej obserwacji, nawet jeśli nie utraciło przytomności. Należy kontrolować jego tętno i liczbę oddechów. Utrata przytomności, nawet chwilowa, może wskazywać na wstrząśnięcie mózgu. Układamy poszkodowane dziecko w pozycji leżącej na plecach, z głową ułożona na boku, lekko odchyloną, jednocześnie podkładamy pod głowę coś miękkiego, zwłaszcza przy obrzęku mózgu. Okrywamy jego ciało i zapewniamy mu całkowity spokój. Jeśli wystąpią drgawki wskutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, wkładamy między zęby przedmiot w celu uchronienia przed przygryzieniem języka. W przypadku zranienia w głowę, na krwawiącą ranę wywrzeć ucisk sterylnym opatrunkiem w celu zatamowania krwi, jeśli nie ma objawów wgniecenia kości czaszki. Gdy z uszu lub nosa wycieka krew lub płyn surowiczy, należy liczyć się ze złamaniem podstawy czaszki i uszkodzeniem opon mózgowych, wówczas jedynie luźno osłaniamy te miejsca jałowymi gazikami, które zmieniamy po ich namoczeniu.

CIAŁA OBCE:
W NOSIE- gdy jest dobrze widoczne usuwamy, np. pęsetą., bądź uciskamy wolne skrzydełko nosa i zlecamy mocne wydmuchnięcie powietrza drożnym otworem nosa; głębiej tkwiące przedmioty wymagają interwencji laryngologa.

GARDLE- należy położyć poszkodowanego twarzą w dół z głową ułożoną niżej niż nogi, względnie przewiesić przez kolano, po czym silnie uderzyć łódkowatą dłonią między łopatki, tak aby ciało obce samoistnie wypadło. U dzieci często skuteczne bywa uniesienie do góry chwytając za talerze biodrowe oraz pośladki, co z reguły wystarcza do pobudzenia kaszlu i wydalenia obcego ciała.

PRZEŁYKU- wymaga interwencji lekarskiej, należy uspokoić poszkodowanego i zlecić mu, aby nie połykał śliny.

W OKU- najczęściej wypłukujemy czystą wodą bieżącą, wlewając jej duże ilości do worka spojówkowego, kierując strumień od wewnętrznego do zewnętrznego kąta oka, przy szeroko rozwartej powiece. Po zabiegu założyć na oko jałowy gazik.

W UCHU- pociągnąć małżowinę uszną ku dołu i do tyłu, co umożliwia obejrzenie nawet błony bębenkowej i daje możliwość usunięcia ciała obcego pęsetą.

UKĄSZENIA I UŻĄDLENIA
UKĄSZENIA- powstałą ranę należy przemywać gorącą wodą z mydłem przez 10- 15 minut. Gdy rana jest głęboka przemywamy ja bieżącą wodą lub wodą utlenioną. Po czym ranę osłaniamy jałowym opatrunkiem.
W przypadku ukąszenia przez żmiję, pierwsza pomoc polega na natychmiastowym nałożeniu opaski uciskowej ponad miejsce ukąszenia tak, aby opaska nie hamowała odpływu krwi z żył głębokich, a jedynie zaciskała powierzchowne naczynia krwionośne i chłonne. W przypadku narastania obrzęku ponad założoną opaską należy założyć wyżej drugą opaskę, gdyż przesuwanie tej samej opaski nie jest wskazane Następnie należy rozciąć ranę (podłużnie do osi kończyny) na głębokość 1 cm i rozchylić na podobną szerokość, po czym odsysać (bańką lub kieliszkiem) jad z rany przez około 30 minut. Przez cały czas akcji ratunkowej poszkodowany powinien leżeć w celu zwolnienia krążenia krwi, a co zatem idzie zwolnienia szybkości wchłaniania się jadu.
UŻĄDLENIA- ulgę w cierpieniu sprawia okład z roztworu sody oczyszczonej lub amoniaku; obrzęk i ból łagodzi również okład z plasterków cebuli. Jeżeli poszkodowany jest uczulony na jad danego owada wymaga bezzwłocznej interwencji lekarskiej.
Kleszcza ze skóry dziecka usuwamy przez wyrwanie go w całości zdecydowanym szarpnięciem pęsetą, następnie dezynfekujemy miejsce na skórze.

OPARZENIA I ODMROŻENIA
OPARZENIA- miejsca poparzone na skórze dziecka chłodzimy strumieniem bieżącej wody tak długo, aż poczuje wyraźną ulgę; w przypadku wystąpienia pęcherzy nie przekuwamy i nie zdzieramy ich; oparzenia powierzchowne zabezpiecza się opatrunkiem jałowym. Jeśli oparzenia są rozległe i przylgnie do skóry odzież, nie ściągamy jej. Podajemy płyny do picia już przy oparzeniu II0. Każde oparzenie należy skonsultować z lekarzem.
ODM ROŻENIA- pierwsza pomoc polega na ogrzaniu odmrożonych miejsc lub delikatnym i stopniowym masowaniu ich; potem należy zaopatrzyć grubymi opatrunkami z nawazelinowanej gazy i waty. Jeżeli całe ciało przemarznie lub przemoknie, wówczas robimy rozgrzewającą kąpiel w wodzie o temperaturze 25- 300C,po kilku minutach podwyższamy temperaturę do 370C.

ZATRUCIA
Ratowanie zatrutego dziecka, które nie utraciło przytomności zależy w znacznym stopniu od wywiadu i poznania okoliczności zatrucia, stąd zebranie rzetelnych informacji na miejscu wypadku i przekazanie ich lekarzowi jest bardzo istotne. Właściwą odtrutką może być zwykła woda przegotowana lub destylowana o temperaturze pokojowej, bądź węgiel aktywny. Jeśli dziecko jest nieprzytomne, należy ułożyć je w pozycji bocznej ustalonej, chronić jego ciało przed oziębienie i kontrolować czynności życiowe; bezzwłocznie przekazać pod opiekę lekarską.
Nauczyciel jest bezwzględnie zobligowany, do udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej w nagłym wypadku każdemu dziecku, jednakże zawsze powinien mieć na uwadze własne bezpieczeństwo, dlatego musi stosować wszelkie środki ostrożności.

15. Bezpieczne zajęcia na pływalni i wodach otwartych- obowiązki prowadzącego zajęcia, organizacja grupy, pływanie zdrowotne i korekcyjne, pierwsza pomoc podczas wypadków w wodzie.

Za bezpieczeństwo uczniów na zajęciach wychowania fizycznego odpowiada nauczyciel. Jest zobowiązany do codziennego wzrokowego sprawdzania wszystkich urządzeń, a raz na 2 tygodnie- dokładnych oględzin całego sprzętu sportowego. Jakiekolwiek nieprawidłowości powinien natychmiast zgłosić dyrektorowi szkoły. Nauczyciel powinien wyeliminować niesprawny sprzęt sportowy, który może zagrażać zdrowiu dziecka, powinien być użytkowany zgodnie z przeznaczeniem.
W szkołach w czasie zajęć ruchowych zdarzają się wypadki. Odpowiedzialny, rozważny, przewidujący i dbający o sprzęt nauczyciel powinien być w stanie
w znacznym stopniu je wyeliminować.
Korzystającym z pływalni nie wolno powodować sytuacji zagrażających bezpieczeństwu osób tam przebywających, a w szczególności:
- wchodzić do wody bez zezwolenia ratownika lub prowadzącego zajęcia,
- biegać po chodnikach otaczających niecki pływalni, skakać z rozbiegu, hałasować, krzyczeć,
- chwytać i podtapiać uczestników kąpieli,
- zachować odpowiedni odstęp podczas wykonywania ćwiczeń np. skoki do wody, pływanie z przyborami,
- siadać i wychodzić z basenu po linach oddzielających tory,
- rzuć gumę w trakcie korzystania z basenów,
- używać pojemników szklanych (np. kosmetyków) na terenie basenu ,
- załatwiać potrzeby fizjologiczne do wody oraz w miejscach do tego nie przeznaczonych.
Należy wyraźnie oznaczyć granice kąpielisk i pływalni, w ramach których oznacza się granice miejsc do kąpieli, w tym strefy dla osób nie umiejących pływać.
Stały nadzór i kontrola ratownika nad kąpiącymi uczestnikami pływalni. Na otwartych akwenach wodnych obserwacja lustra wody z brzegu i od strony wody przez ratowników.
Osoby ze schorzeniami serca, zaburzeniami krążenia, równowagi, chorobami uszu oraz po przebytych dłuższych chorobach, powinny uzyskać zezwolenie lekarskie na korzystanie z basenu, sauny i innych urządzeń. Osoby z w/w schorzeniami, korzystają z pływalni, sauny i innych urządzeń na własną odpowiedzialność.
Za bezpieczeństwo osób przebywających na pływalni odpowiedzialność ponosi prowadzący zajęcia, a w pomieszczeniach pływalni za wspólne zachowanie odpowiedzialny jest kierownik grupy. Natomiast za bezpieczeństwo osób indywidualnych korzystających z pływalni odpowiedzialny jest ratownik.
Na sygnał dźwiękowy (gwizdek, syrena, gong) lub polecenie ratownika korzystający powinni natychmiast opuścić niecki pływalni.
1.Zakazami kąpieli powinny być objęte obszary wodne, na których kąpiel jest niebezpieczna, a w szczególności położone przy śluzach, mostach, budowlach wodnych, portach, jak również szlaki żeglowne oraz wody o silnym zanieczyszczeniu i wirach.
2. Obszary wodne objęte zakazem kąpieli należy oznaczyć, w szczególności przy dojściach i dojazdach do obszaru wodnego, odpowiednimi znakami określającymi przyczynę zakazu.
3. Miejsce niebezpieczne położone na obszarze wodnym, na którym kąpiel jest dozwolona, oznacza się tablicą ostrzegawczą, określającą przyczynę niebezpieczeństwa.
4. Dzieci do lat 7 mogą korzystać z kąpieli wyłącznie pod opieką i nadzorem osób pełnoletnich.

OBOWIĄZKI PROWADZĄCEGO ZAJĘCIA
- Prowadzący zajęcia ma obowiązek posiadania informacji o stanie zdrowotnym, fizycznym i psychicznym uczestników grupy oraz o ich umiejętnościach pływackich
i zgodnie z tą wiedzą, kształtuje program zajęć i korzystanie przez jej uczestników
z atrakcji wodnych.
- Prowadzącemu zajęcia nie wolno stosować wobec uczestników przymusu wykonywania ćwiczeń oraz korzystania z atrakcji pływalni.
- Prowadzący zajęcia ma obowiązek dokładnego zapoznania się z regulaminem ogólnym korzystania z pływalni, regulaminami stanowiskowymi, regulaminem dla opiekunów grup oraz regulaminem dla uczestników zajęć grupowych
i bezwzględnego podporządkowania się wszystkim ustaleniom w nich zawartym.
- Prowadzący zajęcia sprawuje stały nadzór nad grupą i ponosi odpowiedzialność za jej bezpieczeństwo na terenie basenu oraz właściwe zachowanie w innych pomieszczeniach basenu.
- Na jednego instruktora prowadzącego zajęcia nie może przypadać więcej niż:
15 uczestników,
- W czasie pobytu grupy na pływalni prowadzący zajęcia jest zobowiązany do egzekwowania od uczestników grupy zachowań zgodnych z obowiązującymi na terenie pływalni regulaminami.
- Prowadzący zajęcia zobowiązani są przebrać się w strój kąpielowy lub sportowy
i przez cały czas pobytu grupy na hali basenowej przebywa razem z grupą.
- W czasie pobytu grupy w wodzie instruktor prowadzący zajęcia powinien znajdować się w takim miejscu blisko lustra wody, z którego widziałby wszystkich uczestników
i sam był przez nich widziany.
- Do obowiązków prowadzącego zajęcia należy w szczególności: przyprowadzenie grupy do strefy wejścia, wskazanie przebieralni oraz załatwienie formalności związanych z wejściem grupy, dopilnowanie, aby wszyscy uczestnicy zmienili obuwie na klapki oraz założyli czepki kąpielowe na głowę, tak aby włosy znajdowały się wewnątrz czepka, dopilnowanie aby wszyscy uczestnicy umyli się pod natryskami, zgłoszenie ratownikowi faktu wprowadzenia grupy na halę basenową, w celu
ustalenia zasad korzystania z kąpieli, zarządzenie zbiórki i sprawdzenie stanu liczebnego grupy, zapoznanie uczestników zajęć z instrukcją prawidłowego
i bezpiecznego używania urządzeń i sprzętu przed ich udostępnieniem uczestnikom, prowadzenie zajęć w sposób zgodny z przepisami, zasadami bezpieczeństwa
i dobrą praktyką, przed zakończeniem pobytu wyegzekwowanie od uczestników złożenia w wyznaczonym miejscu pomocy dydaktycznych, sprzętu sportowego,
pływackiego lub ratowniczego, po zakończeniu zajęć zarządzenie zbiórki, sprawdzenie stanu liczebnego grupy, zgłoszenie ratownikowi faktu zakończenia zajęć i wyprowadzenia grupy z hali basenowej.

FORMY ORGANIZACJI GRUPY
Następnym czynnikiem mającym duży wpływ na prowadzenie zajęć jest właściwa organizacja, a więc umiejętność optymalnego wykorzystania miejsca przeznaczonego na lekcje. Należy ustawić ćwiczących tak, aby w trakcie wykonywania poszczególnych ćwiczeń, każdy z nich miał możliwość swobodnego poruszania się, a także korzystania z uwag prowadzącego. Problem właściwej komunikacji między prowadzącym a uczniem polega nie tylko na przekazywaniu wiedzy, ale również ciągłym korygowaniu przez nauczyciela sposobu wykonywania nauczanej czynności. Ważne jest, więc ustawienie nauczyciela podczas prowadzenia
zajęć. Powinien być on widoczny dla całej grupy i słyszalny.

PŁYWANIE KOREKCYJNE
Pływanie korekcyjne pełni niezwykle istotną rolę w procesie kształtowania zdrowego i sprawnego organizmu młodego człowieka. Jest doskonałym uzupełnieniem zajęć gimnastyki korekcyjnej prowadzonej na sali gimnastycznej. Do zalet środowiska wodnego w prowadzeniu ćwiczeń korekcyjnych zalicza się wyeliminowanie ciężaru masy ciała znajdującego się powyżej miejsca schorzenia, uzyskanie dodatkowego, wymuszonego ruchu mięśni oddechowych głównych i pomocniczych, zwiększenie amplitudy ruchów klatki piersiowej oraz opóźnienie czasu występowania zmęczenia. Ruch w wodzie połączony z pokonywaniem jej oporu, harmonijnie kształtuje ciało, przyczynia się do poprawienia postawy, usunięcia nadmiernych krzywizn kręgosłupa, lepszego wysklepienia klatki piersiowej i zwiększenia pojemności płuc. W czasie zanurzenia ciała w wodzie odciążenie zmniejsza napięcie mięśni posturalnych, zwiększając możliwość autokorekcji postawy dziecka. Środowisko wodne pozwala na wykonywanie ruchów w większym zakresie, sprzyja rozluźnieniu mięśni, odciąża układ kostny. Pływanie angażuje niemal wszystkie dynamiczne zespoły organizmu, aktywizując układ krążeniowo-oddechowy poprawia ogólną wydolność organizmu. Ruch w wodzie wzmacnia siłę mięśniową, wytrzymałość, poprawia koordynację ruchową.
Pływanie korekcyjne połączone z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami wpływa korzystnie na:
1. Korygowanie nieprawidłowości układu różnych segmentów ciała w warunkach odciążenia;
2. Wzmocnienie odpowiednich grup mięśniowych;
3. Rozciągnięcie przykurczonych tkanek miękkich;
4. Doskonalenie koordynacji ruchów i panowania nad układem ciała;
5. Wyrabianie silnego gorsetu mięśniowego;
6. Usprawnienie funkcji mięśni oddechowych, poprzez zwiększenie ruchomości klatki piersiowej;
7. Zwiększenie ogólnej wydolności organizmu.

PŁYWANIE ZDROWOTNE
Pływanie zdrowotne to pływanie wykonywane w celu zwiększenia wydolności fizycznej organizmu i opóźnienia oznak starzenia się, zahartowania i zapobiegania zachorowaniom. Z punktu widzenia możliwości motorycznych, pływanie zdrowotne uprawiane systematycznie, może w pewnym sensie pomagać na wszelkiego rodzaju dolegliwości i niedomagania. Pływanie zdrowotne mogą uprawiać praktycznie każdy w wieku od 12 do 70 lat i starsi, posiadający, co najmniej elementarną umiejętność pływania. Istota tej fory aktywności fizycznej wiąże się z pokonywaniem ściśle określonych dystansów przy uwzględnieniu wieku ćwiczących. Środowisko wodne korzystnie wpływa na przyjmowanie prawidłowej postawy ciała, ponieważ odciąża kręgosłup oraz sprzyja rozluźnianiu mięśni. Podczas pływania woda ujędrnia skórę. Taka forma ruchu nie tylko poprawia kondycję fizyczną, ale również wspaniale działa na psychikę: odpręża i uspokaja. Pozioma pozycja ciała w wodzie w czasie pływania w dużym stopniu ułatwia pracę serca. Ponadto ciśnienie i prąd wody działają masująco na naczynia krwionośne i tym samym usprawniają krążenie krwi, powodując obfitszy jej dopływ do serca. Lepszy krwioobieg przyczynia się z kolei do wydatniejszego zaspokojenia zapotrzebowania w tlen. Duże potrzeby tlenowe ustroju w wodzie spowodowane są przyśpieszeniem przemiany materii w czasie pływania. A więc doskonałym środkiem likwidującym niedotlenienie organizmu i to w warunkach jak najbardziej sprzyjających, gdyż powietrze nad wodą jest czyste, wolne od kurzu i innych zanieczyszczeń. Podczas pływania zaangażowane są prawie wszystkie mięśnie i stawy, co umożliwia rozbudowanie gorsetu mięśniowego, który utrzymuje skorygowaną postawę. W środowisku wodnym nie występuje przeciążenie stawów, więc wszelkie ćwiczenia prowadzone w wodzie nie powodują żadnych kontuzji ani urazów.

PIERWSZA POMOC PODCZAS WYPADKÓW W WODZIE
Pod pojęciem pierwszej pomocy rozumiemy szybkie, zorganizowane działanie prowadzone przez osoby z otoczenia ofiary nieszczęśliwego wypadku. Sprawne i w miarę kompetentne działanie przy udzielaniu pierwszej pomocy ma bardzo często decydujące znaczenie dla dalszych rezultatów leczenia przez fachowy personel medyczny- często decyduje o życiu osoby poszkodowanej. Pierwszej pomocy zwykle udziela się na miejscu wypadku. Jeżeli świadkami wypadku jest więcej osób, jedna z nich powinna objąć kierownictwo nad akcją ratowniczą, do czasu przybycia pomocy fachowej.
Przykładem wypadków w wodzie może być np.:
- zachłyśnięcie- to fizyczne dostanie się płynów do dróg oddechowych, które w następstwie powoduje odruchy wykrztuśne, kaszel. Zachłyśnięcie powoduje u człowieka gwałtowną reakcję, kąpiący zaczyna się szamotać i usiłuje wyksztusić z siebie pobraną wodę. Tonący musi uzyskać pomoc z zewnątrz od ratownika lub osoby postronnej np.: rzut kołem ratowniczym albo udzielenie pomocy innym sprzętem ratowniczym.
- utonięcie- gdy u poszkodowanego doszło do zatrzymania oddechu i krążenia ważne jest to, aby czas który upłyną od momentu utonięcia do momentu przystąpienia do resuscytacji nie był dłuższy niż 3 minuty. Powyżej tego czasu maleją gwałtownie szansę przywrócenia życia. W takim momencie należy sprawdzić tętno i oddech; ułożyć poszkodowanego na twardej płaskiej powierzchni; sprawdzić czy w jamie ustnej nie ma obcych ciał; należy podjąć resuscytacje, czyli pośredni masaż serca i sztuczny oddech. Celem tych czynności jest przywrócenie akcji serca.
- szok termiczny- powstaje na skutek gwałtownej zmiany temperatury zewnętrznej ciała. Poszkodowanego należy jak najszybciej wyciągnąć z wody; sprawdzić przytomność, jeśli jej nie ma to sprawdzić puls i oddech; niezwłocznie wezwać ratownika; po odzyskaniu przytomności osoba taka bezwzględnie powinna skontaktować się jak najszybciej z lekarzem.
- urazy fizyczne- takie jak złamania, skręcenia, zwichnięcia, zranienia, ważne jest, aby osoba poszkodowana uzyskała jak najszybszą pomoc medyczną. Najbardziej niebezpiecznym urazem jest uraz kręgosłupa przy skokach na główkę. W takim przypadku należy: jak najszybciej wyciągnąć z wody poszkodowanego pamiętając o tym, że trzeba to zrobić bardzo ostrożnie, przytrzymując delikatnie głowę tak, aby zapobiec gwałtownym ruchom i przemieszczeniom; ułożyć poszkodowanego ostrożnie na twardej płaskiej powierzchni; sprawdzić przytomność, jeśli poszkodowany jest nieprzytomny sprawdzić tętno i oddech; należy także niezwłocznie powiadomić ratownika WOPR oraz Pogotowie Ratunkowe; należy w miarę możliwości nie przemieszczać poszkodowanego, ponieważ grozi to dalszymi uszkodzeniami rdzenia kręgowego.
- przykurcz mięśni- Nazywane one są często skurczami. Podczas długotrwałego wysiłku oraz nie odpowiedniego przygotowania kondycyjnego w wyniku wychłodzenia.

16. Bezpieczne zajęcia ruchowe w terenie otwartym- specyfika zajęć ze względu na rodzaj podłoża i wielkość terenu, umiejętność rozłożenia obciążeń treningowych i lekcyjnych, zachowanie się układu oddechowego i krążenia pod wpływem wysiłku fizycznego, czynniki niebezpieczne i postępowanie w razie wypadku.

Zajęcia w terenie- pod tym pojęciem rozumiemy nie tylko ćwiczenia terenowe, takie jak zabawy i gry terenowe, atletykę terenową, terenowe tory przeszkód itp., ale także wszelkie formy ruchu o charakterze turystycznym, rekreacyjnych czy sportowym odbywające się w terenie.

Gry i ćwiczenia w terenie są bardzo atrakcyjną formą spędzania czasu na sportowo. Mogą one stanowić element treningu sportowego, wpływając bardzo korzystnie na psychikę sportowców oraz podnosząc ich ogólną kondycję.

Ruch podczas gier i ćwiczeń, zwłaszcza na świeżym powietrzu, ma dodatni wpływ na rozwój fizyczny i kształtowanie prawidłowej sylwetki. Wykonywanie takich czynności jak np.: bieg, pełzanie, pokonywanie przeszkód terenowych, rozwija aparat ruchowy, układ mięśniowy i nerwowy. Podczas wysiłku fizycznego następuje intensywniejsza praca serca, przyspieszenie krążenia krwi i rytmu oddychania. Uczestnicząc w grach terenowych, rozwija się ogólną sprawność, a w tym głównie takie cechy jak: szybkość, precyzję i ekonomikę ruchu, wytrzymałość, siłę.

Najczęściej spotykanymi formami ruchu w grach i ćwiczeniach są marsze, krótkotrwałe biegi, a także skoki, wspinanie się na drzewa, rzuty, pełzanie. Wynikają one z charakteru gry albo wykorzystywane są przez nauczyciela do wyćwiczenia określonych umiejętności..

Młodzież poddana działaniu powietrza, słońca, latem także wody, hartuje się. Przebywanie na świeżym powietrzu zmniejsza podatność organizmu na przeziębienia i inne choroby.

Prawie wszystkie gry terenowe zawierają elementy współzawodnictwa, a ponadto są ściśle powiązane z programem wychowania fizycznego. W czasie zajęć w terenie łatwo jest wytworzyć nawyk systematycznego uczestniczenia w treningach i zajęciach sportowych.

Gry i zabawy w terenie spełniają także inną bardzo ważną rolę. Dobrze zorganizowane i właściwie prowadzone mogą rozwijać charakter młodzieży w pożądanym wychowawczo kierunku i kształtować wartościowe cechy. Gry i ćwiczenia umożliwiają utrwalanie nawyków i postaw przydatnych w życiu społecznym, np.: umiejętność podporządkowania się określonym zasadom, współdziałania z innymi, uczą przezwyciężania trudności, zmuszają do rezygnacji z własnych korzyści dla dobra drużyny.

Gry terenowe wyzwalają w uczestnikach zdrowe ambicje, a także wyrabiają wytrwałość w dążeniu do realizacji postawionych zadań i celów.

Program wychowania fizycznego powinien zapewnić dziecku wszechstronny rozwój psychofizyczny. Te zadania programowe dotyczą zwłaszcza:

- wzmacniania zdrowia, uodporniania na wpływy zewnętrzne, hartowania organizmu,

- rozwijania cech motorycznych oraz doskonalenia podstawowych czynności ruchowych, przydatnych w życiu codziennym,

- przyzwyczajania dziecka do swobodnego i prawidłowego stosowania wyuczonego ruchu w życiu codziennym, w zabawie i grze, na wycieczkach, a podczas pobytu w terenie - przy pokonywaniu przeszkód naturalnych,

- wyrabiania podstawowych nawyków higienicznych,

- wyrabiania trwałych zainteresowań i nawyków do ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych, zwłaszcza na wolnym powietrzu,

- wyrabiania świadomej karności i dyscypliny, odwagi, zaradności i wytrwałości,

- wyrabiania poczucia koleżeństwa i współdziałania w zespole.

W realizacji znakomitej większości tych zadań bardzo pomocne mogą okazać się zajęcia terenowe. Ze względu na specyficzny charakter ćwiczeń odbywanych w otwartym terenie, dobre wyniki osiąga się przez:

- stosowanie naturalnej i dostępnej dla dzieci formy ruchu,

- dbałość o przyswojenie przez dziecko nie tylko pojedynczych elementów, ale i całych aktów ruchowych,

- realizowanie przez dziecko interesujących je zadań ruchowych i intelektualnych w ćwiczeniu, zabawie, czy grze,

- stawianie bardzo utylitarnych, bezpośrednio przydatnych życiowo celów i zadań.

Zajęcia terenowe, traktowane jako dział programowy wychowania fizycznego dające możliwość łączenia ich z innymi przedmiotami nauki szkolnej podczas wspólnych wycieczek, nabierają specjalnego znaczenia. Sposobność do poszerzenia oddziaływań fizycznych na dzieci dają również zajęcia terenowe prowadzone w ramach Szkolnego Koła Turystyczno - Krajoznawczego.

Teren do ćwiczeń powinien być dostosowany do możliwości dziecka. Stąd też powinniśmy wraz z młodzieżą systematycznie go poznawać. Zaczynamy od terenu bliższego i łatwiejszego, przechodząc do dalszego i trudniejszego. Systematyczne poznawanie terenu dotyczyć będzie dbałości o to, aby na obszarze zajęć nie pomijać żadnych ważniejszych, znajdujących się w nim szczegółów, które można wykorzystać dla celów szkoleniowych, a więc dróg, nierówności, różnych rodzajów pokrycia i nawierzchni, wyróżniających się punktów terenowych naturalnych i sztucznych, oświetlenia i widoczności skrajów lasu, pola, skupisk zarośli. Dla systematycznego poznania terenu nie będzie też obojętne odbywanie ćwiczeń w różnych warunkach pogody, porach dnia i roku. Dobre i stopniowe poznanie terenu, właściwy wybór miejsca do ćwiczeń ustrzegą nauczyciela przed przykrościami i niepowodzeniami w jego pracy.

Zasada adekwatnych obciążeń treningowych - w zmyśl tej zasady intensywność ćwiczeń jak i całościowe obciążenie treningu musi być odpowiednie dla danej osoby. Odpowiednie, czyli takie, które dla organizmu stanowić będzie bodziec nad progowy, gdyż jedynie taki bodziec wpływa na procesy adaptacyjne wywołując kierunkową progresję treningową. Bodziec progowy, to najmniejsza ilość bodźca, jaka jest niezbędna do wywołania reakcji adaptacyjnych, dlatego bodźce pod progowe nie powodują progresji treningowej, również należy podkreślić, że bodźce maksymalne i supramaksymalne nie są wskazane, gdyż wywołują reakcję hamującą, czyli zbyt intensywny trening nie przyniesie rezultatów, a co więcej będzie działał hamująco.

Dobór obciążeń winien być podporządkowany uwarunkowaniom rozwoju biologicznego, wymogom modelu mistrzostwa sportowego i aktualnemu stanowi wytrenowania. Wymiar obciążenia, dobór metod i środków nie mogą naruszać naturalnego rytmu wzrastania i dojrzewania.

Bardzo ważnym zagadnieniem jest kolejność obciążeń rozwijających poszczególne składowe wytrenowania. Możemy to podać np.:

1) po intensywnej pracy celowe jest przeprowadzenie nazajutrz wszechstronnego rozruchu ogólnego,

2) technikę najlepiej ćwiczy się po odpoczynku lub po treningu siłowym o małym obciążeniu,

3) ćwiczenia szybkościowe dobrze współdziałają z siłowymi,

4) trening szybkości powinien poprzedzać obciążenia wytrzymałościowe.

Z metodycznego punktu widzenia wszystkie obciążenia i ćwiczenia można podzielić na: wszechstronne (ogólnorozwojowe), ukierunkowane i specjalistyczne.

Klasyfikacja obciążeń ze względu na kierunek oddziaływania, czyli rodzaj stosowanych grup środków, uwzględnia:

1) Obciążenia (środki) o charakterze wszechstronnym - rozwijają potencjał ruchowy sportowca.

2) Obciążenia (środki) o charakterze ukierunkowanym - kształtują przede wszystkim funkcjonalne mechanizmy specjalistycznych wysiłków.

3) Obciążenia (środki) o charakterze specjalnym - kształtują specyficzny zespół właściwości funkcjonalnych, sprawnościowych i ruchowych, zgodnie z zasadą postępującej adaptacji do wymogów startowych.

Zmiany czynnościowe zachodzące w układzie krążenia i oddechowym podczas wysiłku fizycznego:

1)Układ krążenia:
U sportowców stwierdzono:
większą objętość serca (szczególnie po treningu wytrzymałościowym)
wzrost pojemności minutowej serca, które zmuszane do częstego wysiłku podczas treningu wszechstronnie dostosowuje się do nowych, większych wymagań. Objawia się to jego rozrostem i powiększoną zdolnością do przepompowywania krwi
spowolnienie tętna spoczynkowego, a także obniżenie ciśnienia krwi
zmiany przystosowawcze układu krążenia do zwiększonego wysiłku fizycznego (zdolność szybkiego zwiększania pracy pod wpływem obciążenia, szybki powrót do poziomu wyjściowego po zakończeniu pracy),profilaktycznie stosowany ruch może mieć znaczenie w zapobieganiu niewydolności krążenia, chorobie wieńcowej, zmianach zatorowo - zakrzepowych naczyń mózgowych na tle miażdżycy, nadciśnieniu i wielu innych
2) Układ oddechowy:
Adaptacja do wysiłku fizycznego polega na:
zwolnieniu rytmu oddechowego
zwiększaniu pojemności płuc
wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu wdychanym
silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę piersiową powodując jej rozrost i poprawę postawy ciała
znacznie usprawniają się procesy i zaopatrzenia organizmu w tlen

Nieodzownym elementem zajęć w terenie jest bezpieczeństwo. Przez cały czas ich trwania nauczyciel odpowiada za dzieci. Nie może zapomnieć o zapewnieniu wszystkim uczestnikom maksimum bezpieczeństwa. Musi nie tylko chronić przed niebezpieczeństwem, ale także przewidywać, gdzie i skąd może ono zagrozić. Dlatego ważne jest, aby nauczyciel jak i młodzież znali zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć poza terenem szkoły, żeby umieli wystrzegać się sytuacji, które mogą być przyczyną nieszczęśliwych wypadków.

Podczas zajęć terenowych najczęściej spotykamy się z wypadkami błądzenia, skaleczenia, skręcenia kończyn w stawach, zasłabnięciami, niedyspozycjami żołądka, przeziębieniami. Ich liczba zmniejsza się wraz ze zdobywaniem doświadczeń ćwiczących, przestrzeganiem zasad obowiązujących przy organizacji tego typu zajęć oraz poprawą sprawności fizycznej młodzieży.

Inną grupę niebezpieczeństw podczas zajęć terenowych stanowią te, które mogą się zdarzyć w czasie kąpieli w rzekach, jeziorach, morzu. Tu należy zachować jak najdalej idącą ostrożność. Na koniec należy przyjąć jako wymóg organizacyjno - dydaktyczny konieczność stwierdzenia stanu liczbowego grupy na początku i na końcu zajęć terenowych.

17. Urazowość na lekcjach wychowania fizycznego- fizjologicznie i anatomiczne przyczyny powstawania urazów, pojęcia traumatologii i rehabilitacji, rozpoznanie zagrożenia i postępowanie w miejscu zdarzenia, umiejętność kierowania grupą podczas wypadku.

Na urazowość w wych. fiz. sprzyjają czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Do pierwszych zaliczamy:

1. uchybienia i błędy w metodyce prowadzenia zajęć. Główną przyczyną urazów uważa się za forsowny trening, systematyczne stosowanie nadmiernych obciążeń, niedostateczne zapewnienie warunków restytucji powysiłkowej.

2. niedostatki w organizacji zajęć i zawodów, nieprzestrzeganie instrukcji o prowadzeniu zajęć szkoleniowo- treningowych, zasad bezpieczeństwa, nieprawidłowe zestawienie programu i przeprowadzenie zawodów,

3. niepełnowartościowe zabezpieczenie materiałowo techniczne zajęć, niska jakość wyposażenia zawodników i sprzętu, niedostateczne przygotowanie sprzętu, sali, stadionu, nieprzestrzeganie zasad korzystania ze sprzętu i wyposażenia

4. niekorzystne warunki higieniczne i metrologiczne, niezadowalający stan higieniczny budowli i urządzeń sportowych, nieprzestrzeganie norm oświetleniowych, wentylacji, temperatury powietrza, wody, zwiększona wilgotność powietrza, bardzo wysoka lub niska temperatura,

5. nieprawidłowe zachowanie zawodników, pośpiech, nieuwaga, niedostateczne zdyscyplinowanie, brutalność w stosunku do rywali. Najczęściej występujące urazy sportowe w niektórych dyscyplinach sportowych oraz na zajęciach wych. fiz.

- gimnastyka na przyrządach, najczęściej dochodzi do urazów w wyniku upadku z przyrządu, nieudanych zeskoków, czy zderzeń z przyrządem.

- lekka atletyka, biegom towarzyszą urazy podudzia i uda, w nieprawidłowej rozgrzewce. Przy skokach urazy stłuczenia okolic piętowych, skręcenia w stawach skokowych.

-Przy rzutach miotacz doznaje urazów mięśni ścięgien ramienia, barku. Błędy w technice są przyczyną złamań kości ramiennej, oderwania kręgowych wyrostków ościstych zwłaszcza przy rzucie młotem.

- łyżwiarstwo, urazy są następstwem upadków, dotycząc kończyn górnych. Spotyka się skręcenia stawu skokowego, złamania kości podudzia.

- piłka koszykowa, ostre obrażenia powstają pod wpływem uderzenia piłką np.: zwichnięcia, skręcenia palców rąk, naderwanie ścięgna Achillesa, naciągniecie mięsni łydek, grzbietu, czy tez skręcenie w stawie skokowym.

- piłka nożna, przyczyną obrażeń są zdarzenia z przeciwnikami, bramkarzem, upadki oraz uderzenia piłką. Przeważają obrażenia stawów przede wszystkim kolanowego, częste skręcenia i naderwania więzadła pobocznego piszczelowego. wstrząśnięcia mózgu.

- piłka ręczna, 2/3 urazów dotyczy kończyn górnych. Nieudany chwyt przyczynia się do oderwania ścięgien mięśni prostowników od końcowych paliczków przede wszystkim dochodzi do skręceń, złamań, zwichnięć, w stawach palców ręki. Zdarzają się urazy stawu łokciowego, barkowego z naderwaniem przyczepu mięśnia podłopatkowego.

- piłka siatkowa najczęstsze uszkodzenia to skręcenia stawów palców, zwłaszcza kciuka, urazy torebek stawowych i więzadeł, naderwania ścięgien prostowników palców.

Jeśli chodzi o zajęcia sportowe powinny być tak przeprowadzone aby uniknąć urazów, które nie tylko wywierają negatywny wpływ na wyniki sportowe, ale i mogą nasuwać wątpliwości co do zdrowotnej wartości sportu

18. Kształtowanie zdolności kondycyjnych w zajęciach ruchowych- struktura tych zdolności według różnych autorów sposoby rozwijania na różnych etapach ontogenezy, formy stosowane przy ich kształtowaniu, zachowanie sie organizmu człowieka podczas wysiłku, sposoby pomiaru tych zdolności.

Do zdolności kondycyjnych zaliczamy :

1.Zdolności siłowe. siła stanowi miarę określonych możliwości siłowych człowieka.

F = m * a

Ogólnie funkcjonujące sposoby pomiaru siły mięśniowej:

a) Próby z użyciem aparatury pomiarowej.Wykorzystywane są specjalne laboratoryjne stanowiska pomiarowe dające precyzyjną ocenę przebiegu siły. Pomiary prowadzone przy stałym i zmiennym oporze.

b) Próby bez aparatury pomiarowej, specjalne testy ruchowe (podniesienie ciężaru, rzut piłką lekarską, podciąganie na drążku itd. ).

Sposoby rozwijania na różnych etapach ontogenezy

Dotyczą zmiany chwytu ręki, siły mięśni ramion, siły mięśni barków, siły względnej mm.barków i głównej predyspozycji zdolności siłowych, tj. masy ciała szczupłego.

1. W całym okresie ontogenezy przewagę mają osobnicy płci męskiej.

2. U chłopców okres progresywny rozwoju bezwzględnej siły mięśniowej trwa dłużej, a szczyt następuje ok. 20-25 roku życia, u dziewcząt ok. 18-20 roku życia.

3. Przyrost siły jest szybki w okresie progresywnym, a gwałtowny u chłopców w okresie pokwitania.

4. Spadek siły mięśniowej jest dość łagodny w próbach siły statycznej, a wyraznie i systematycznie postępuje w próbach dynamicznych.

5. Siła względna osiąga u dziewcząt swój szczyt wyjątkowo wcześnie, bo już ok.8-9 roku życia, u mężczyzn ok. 21-22 roku życia.

6. Po osiągnięciu wartości maksymalnej siła względna spada systematycznie, w dość podobnym tempie u kobiet i u mężczyzn w całym analizowanym okresie ontogenetycznym.

2.Zdolności szybkościowe

Przez zdolności szybkościowe jako przejaw motoryczności rozumie się poziom możliwości przemieszczania się w przestrzeni całego ciała w możliwie najkrótszym odcinku czasu.

Najważniejsze predyspozycje składające się na zdolności szybkościowe:

- proporcje włókien mięśniowych (FT)

- czas reakcji i częstotliwość ruchów

- proporcje dźwigni kostnych

Struktura zdolności szybkościowych wg. Szopy:

- zdolność szybkiej mobilizacji mięśnia, która określa możliwości w zakresie szybkiego pobudzenia możliwie dużej liczby jednostek motorycznych oraz rozładowania energii

Warunki kształcenia zdolności szybkościowych:

• Ruch powinien być wykonywany z maksymalną prędkością

• Technika ruchu powinna być na tyle przyswojona, by można było skoncentrować się na szybkości wykonywania tego ćwiczenia

• Czas ćwiczenia powinien być na tyle krótki, by nie występowały oznaki zmęczenia

Do oceny zdolności szybkiej mobilizacji mięśnia Szopa proponuje w warunkach laboratoryjnych ocenę czasu rozwijania siły lub mocy maksymalnej (Test Wingate lub skurcz izometryczny), a w badaniach populacyjnych: „bieg po kopercie” lub „bieg wahadłowy”.

3.Zdolności wytrzymałościowe. osobnicze możliwości przeciwstawienia się zmęczeniu i umiejętności długotrwałego wykonywania określonej pracy.

Rozpatrując treść pojęcia wytrzymałość wyróżniamy następujące klasyfikacje:

• wg. charakteru przebiegu procesów fizjologicznych - wyróżnia się tu wytrzymałość tlenową (aerobową), zależną od sprawności układów krążenia, Wymienia się wytrzymałość beztlenową (anaerobową) określaną zdolnością do zaciągania długu tlenowego

• wg. klasyfikacji metodycznej - wytrzymałość ogólna, ukierunkowana i specjalna

• wg. czasu trwania wysiłku startowego oraz obciążenia innych typów zdolności motorycznych - wytrzymałość długiego czasu, wytrzymałość średniego czasu, wytrzymałość szybkościowa, wytrzymałość siłowa

Podstawowe czynniki determinujące zdolności wytrzymałościowe wg. Szopy:

a) Maksymalny pobór tlenu ( VO2 max)

Laboratoryjna ocena tego parametru wymaga bieżni mechanicznej lub cykloergometru (tj. urządzeń angażujących duże grupy mięśniowe w określonym rytmie przy określonym wysiłku). Współcześnie za adekwatne miary wytrzymałości przyjmuje się przykładowo: bieg ciągły 12 minutowy (Test Coopera), bieg na dystansie 1 mili (Franks), długotrwały bieg wytrzymałościowy bieg wahadłowy (Eurofit).

b) Odporność mięśni na zmęczenie

Rozumie się przez to „możliwość człowieka w zakresie wykonywania pracy bez oznak zmęczenia”.

Pośrednie metody pomiaru: podciąganie lub zwis na drążku; unoszenia z leżenia do siadu.

Wg. Obserwacji Raczka nad ontogenetyczną zmiennością zdolności wytrzymałościowych, ocenianych w biegu na dystansie wyniki wzrastają u mężczyzn do 20 roku życia, a u kobiet jedynie do 10-12 roku życia.

19.

20. Wykorzystanie miejsca i czasu ćwiczeń podczas zajęć ruchowych - planowanie pracy, sposoby optymalnego wyboru form i metod w zależności od rodzaju zajęć,organizacja miejsca ćwiczeń.

*Planowanie pracy

Planowanie polega na przemyślanym przewidywaniu przebiegu rezultatów określonych procesów zgodnie z przygotowanym zarysem czynności, który obejmuje z jednej strony listę zadań,z drugiej wskazuje metody oraz środki urzeczywistnienia tych zadań,a także sposoby kontroli i oceny wyników.
Planowanie chroni nauczyciela przed chaotycznością i przypadkowością w całokształcie jego działań,nadaje im jednolity i uporządkowany charakter, a ponadto pozwala ocenić, czy i w jakim stopniu realizowane są wyznaczone cele nauczania i wychowania.

Przystępując do planowania, każdy nauczyciel wychowania fizycznego powinien:
- wiedzieć, co to jest plan i na czym polega jego wartość,
- znać cechy i elementy składowe planu,
- znać rodzaje planów.

Według Edwarda Mazurkiewicza: „ planem nazywamy określenie doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnymi postanowieniami podjęcia tych działań według określonego toku.”

Elementy składowe planu według E. Mazurkiewicza to:
- stwierdzenie celu działania,
- organizowanie toku działania ( diagnoza pedagogiczna, projekty programów i planu działania wychowawczego, określenie stosunku pomiędzy danymi elementami, np. stosunek treści planu do warunków realizacji ),
- uwzględnienie prognozy dotyczącej okoliczności i środków działania,
- rokowanie pedagogiczna dotyczące przedmiotu działań wychowawczych, ustalenie granic realnego przewidywania zmian wychowania, zapewnienie środków działania,
- uwzględnienie przyszłej kontroli wykonania zadań i ocena osiągniętych wyników.

Plan taki powinien być:
- celowy, opracowany na podstawie programu wychowania fizycznego dla poszczególnych etapów nauczania, biorąc pod uwagę środki, które maja służyć prawidłowemu rozwojowi dziecka, wyrobieniu jego sprawności oraz przygotowaniu do życia,
- wykonalny, to znaczy dostosowany do warunków i możliwości szkoły,
- maksymalnie operatywny, czyli taki, by jego treść dala się łatwo zastosować w działaniu,
- plastyczny, pozwalający się w razie potrzeby zmodyfikować,
- szczegółowy, to znaczy konkretny, zawierający te treści, które mamy zrealizować,
- terminowy, czyli dokładnie precyzujący terminy, w jakich dane zadania maja być wykonane,
- kompletny, zawierający wszystkie ogniwa procesu wychowania fizycznego,

- długodystansowy, mający na uwadze przewidywanie przyszłych warunków działania,
- komunikatywny, czyli przejrzysty i zrozumiały dla osób współdziałających w jego realizacji oraz przeprowadzających kontrole jego wykonania,
- alternatywny.

* Formy i metody organizacyjne procesu wychowania fizycznego w szkole.

Z punktu widzenia celowości i użyteczności w praktyce wyróżnia się następujące formy organizacyjne pracy z uczniami w procesie dydaktyczno-wychowawczym:
- Formy podziału uczniów ( zastępy stale, zastępy sprawnościowe, zastępy sprawnościowe zmienne, drużyny, grupy, pary ),
- Formy porządkowe ( ustawienia podstawowe i ćwiczebne,odliczanie oraz zwroty ),
- Formy prowadzenia zajęć ( frontalna, zajęć w zespołach, zajęć w zespołach z zadaniem dodatkowym, stacyjna, obwodu ćwiczebnego, indywidualna )

Formy podziału uczniów pozwalają na sprawna organizacje pracy podczas lekcji, uczą samodzielności w wykonywaniu zadań, a także umożliwiają realizacje zadań wychowawczych.
Formy porządkowe decydują o „obrazie lekcji” to znaczy - umożliwiają płynne przechodzenie od ćwiczenia do ćwiczenia lub od przyrządu do przyrządu, pozwalają na spełnienie wszystkich wymogów bezpieczeństwa oraz optymalne wykorzystanie miejsca ćwiczeń.
Formy prowadzenia zajęć są związane z organizacja ćwiczeń podczas lekcji i sposobami realizacji zadań ruchowych. W zależności od ich wyboru kształcą samodzielność ucznia, pozwalają mu na indywidualne rozwijanie swojej sprawności, uczą odpowiedzialności za współćwiczących, wdrażają do samokontroli i samooceny.

Wybór odpowiedniej formy podziału uczniów jest uzależniony od treści realizowanych podczas lekcji i zadań, jakie chcemy wykonać. Stosownie podziału uczniów na zastępy ( stale,sprawnościowe czy zmienne ) ułatwia samodzielna prace uczniów, a dla nauczyciela jest doskonalą forma indywidualizowania wymagań. Wykorzystanie grup czy drużyn ułatwią sprawne przeprowadzenie zabaw i gier ruchowych. Natomiast ćwiczenia parami są forma intensyfikowania zajęć, uatrakcyjniają ćwiczenia, a także dają możliwość wprowadzenia obciążenia.
Zastosowanie formy pracy w zespołach z zadaniami dodatkowymi, formy obwodu ćwiczebnego i formy stacyjnej pozwala na zwiększenie intensywności zajęć.

Wyróżniamy następujące metody organizacyjne procesu wychowania fizycznego:

Metody reproduktywne (odtwórcze) przy rozwiązywaniu zadań ściśle określonych
1. Metoda naśladowcza-ścisła - N stawia U w sytuacji zadaniowej w wyniku nakazów i poleceń. N ściśle określa zadanie a U ściśle je odtwarzają (naśladują pokazany ruch). Wierne odtwarzanie ćw. jest nagradzane a inwencja karana.
2. Metoda zadaniowa ścisła - N stawia U w sytuacji zadaniowej ścisłej, tzn w takiej w której U odczuwają wew potrzebę osiągnięcia ściśle określonego przez N celu.
3. Metoda programowanego uczenia się - metoda jest podobna do metody zadaniowej ścisłej. Różnica polega na tym, iż program osiągnięcia celu N podaje na żywo, lecz w postaci broszury lub tablic informacyjnych, a U samodzielnie się uczy, koryguje i ocenia.

Metody proaktywne (usamodzielniające)
1. Metoda zabawowa-naśladowcza - N stwarza sytuacje zadaniową polegającą na wywołaniu u dzieci potrzeby naśladowania określonego przedmiotu, czy zjawiska, którego istotą jest określony ruch. Zadaniem U jest naśladowanie owego przedmiotu czy zjawiska wg własnego wyobrażenia i inwencji.
2. Metoda zabawowa-klasyczna - U stawianie są w sytuacji zadaniowej poprzez podanie przez N fabuły zabawy lub przepisów gry i odpowiednie czynności organizacyjne. W tej sytuacji zachowanie się U jest swobodne, jedynymi ograniczeniami są przepisy.
3. Metoda bezpośredniej celowości ruchu - N stwarza sytuację zadaniową, polecając U wykonanie prostego zadania w odpowiedniej dobranej pozycji wyjściowej.
4. Metoda programowanego usprawniania się - Ćwiczący czuje się w sytuacji zadaniowej, ponieważ odczuwa potrzebę usprawniania się, w wyniku której podejmuje określony program działania.
Metody kreatywne ( twórcze )
1. Metoda ruchowej ekspresji twórczej - N stawia uczniów w sytuacji zadaniowej, która uczniowie powinni samodzielnie, twórczo rozwiązać, przy czym każde rozwiązanie zademonstrowane przez ucznia uważa się za poprawne. Zadania polegają na inscenizacji określonych tematów ruchem i mimika.
2. Metoda problemowa - N stawia uczniów w sytuacji problemowej, to znaczy w takiej, z która uczniowie spotykają się po raz pierwszy i nie znają sposobu jej rozwiązania. Uczniowie samodzielnie analizują sytuacje, tworzą programy rozwiązania problemu.

* Organizacja lekcji wychowania fizycznego

Organizacyjna strona lekcji dotyczy tego, w jakim stopniu nauczyciel zrealizuje postawione przed nim zadania, przybliżając się do osiągnięcia ogólnych celów kultury fizycznej, oraz jakimi środkami i metodami będzie się posługiwał w realizacji zamierzeń dydaktyczno - wychowawczych.

ELEMENTY SKLADOWE LEKCJI

Na przebieg lekcji wpływają różne elementy organizacyjne.
L. Lachowicz wymienia następujące:
- manewrowanie grupa,
- posługiwanie się sprzętem,
- dobór ćwiczeń,
- postawę nauczyciela,
- miejsce ćwiczeń.

S. Janik do najważniejszych elementów składowych lekcji zalicza:
- organizacje,
- wydawanie rozkazów,
- instruowanie,
- postawę nauczyciela,
- bezpieczeństwo uczniów.

Elementy składowe lekcji występują w ścisłym powiązaniu ze sobą, a są głównie uzależnione od zadania dydaktycznego, wieku i sprawności uczniów, miejsca prowadzenia zajęć, dobranego materiału ćwiczebnego, jakości i liczby sprzętu oraz przyborów.
Manewrowanie grupa - na tę czynność składa się ustawienie grupy, wprowadzenie jej w ruch i zakończenie ćwiczenia.
Posługiwanie się sprzętem - na tę czynność składają się następujące
elementy: przechowywanie sprzętu, przygotowanie sprzętu przed lekcja, rozdawanie
i zbieranie przyborów oraz rozstawienie i usuwanie przyrządów.
Dobór ćwiczeń - zadania ruchowe muszą wynikać jedne z drugich, co zapewnia
płynny przebieg lekcji, czyli należyte wykorzystanie czasu lekcji.
Postawa nauczyciela - jest związana z prawidłowym wypełnianiem przez niego
czynności nauczycielskich - szczególnie przygotowawczych, zabezpieczających i informacyjnych.

Dobra organizacja lekcji nie jest rzeczą łatwą i wymaga odpowiedniego przygotowania nauczyciela. Błędy w organizacji lekcji najczęściej doprowadzają do marnowania czasu, powodują martwe punkty i przestoje. To w konsekwencji zmniejsza aktywność dzieci i obniża intensywność lekcji.
Najczęściej powtarzające się błędy u nauczycieli wychowania fizycznego w procesie lekcyjnym polegają głównie na:
- słabym uświadomieniu sobie przez nauczycieli kształcących celów i zadań lekcji,
- malej znajomości metod,
- stosowaniu niewłaściwych metod do założonych celów lekcji,
- nieprzestrzeganiu zasad dydaktycznych ( szczególnie zasady świadomej aktywności uczniów w procesie lekcyjnym ),
- przedmiotowym traktowaniu ucznia,
- braku logicznego związku pomiędzy zadaniami realizowanymi na lekcji,
- nieefektywnym wykorzystaniu lekcyjnego czasu na ruch i malej intensywności lekcji,
- zawężaniu celów kształcących jedynie do kształtowania cech kondycyjnych, malej atrakcyjności zajęć lekcyjnych.

21.Nadwaga i otyłość-przyczyny jej powstawania,klasyfikowanie,sposoby obliczania różnych wskaźników pozwalających na określenia jej poziomu,błędy żywieniowe,sposoby postępowania w dążeniu do redukcji masy ciała.

Otyłość-oznacza nadmierną wielkość masy tłuszczu w stosunku do całkowitej masy ciała.

Nadwaga-definiowana jako nadmierna masa ciała w stosunku do pożądanej masy ciała.

• Przyczyny powstawania

nieodpowiednia dieta,przejadanie się,zaburzenia hormonalne i ograniczona aktywność fiz.

Czynnik genetyczny- 40-80% wynosi prawdopodobieństwo,że dziecko będzie otyłe,gdy jedno lub oboje rodziców są otyłymi.Otyłość jest w pewnej mierze dziedziczona.

Czynnik środowiskowy-chodzi tutaj głównie o kulturowo przekazywane nawyki określonego typu żywienia lub też wspólnie kultywowane zwyczaje stronienia od aktywności fiz.

Czynnik psychologiczny-Niektóre osoby z nadwagą i otyłe jedzą zbyt dużo,próbując w ten sposób znaleźć ucieczkę od problemów psychicznych,

• Klasyfikowanie

-Androidalna otyłość-gdy nadmiar tłuszczu zlokalizowany jest przeważnie w górnej części ciała;jest bardziej typowa dla mężczyzn.

-Gynoidalna otyłość-gdy nadmiar tłuszczu jest zlokalizowany głównie w dolnej części ciała;bardziej typowa dla kobiet.

-Wisceralna otyłość-nadmiar tkanki tł. W okolicy brzucha

• Sposoby obliczania różnych wskaźników

Do oceny ryzyka związanego z ilością tłuszczu w ust:roju najczęściej stosuje się:

1. Wskaźnik masy ciała(BMI-Body Mass Index)

18,5-niedobór;18.5-24,9-masa prawidłowa;25-29,9-otyłość 1˚;30-40-otyłość 2˚;>40-otyłość 3˚

Daje ogólną przybliżoną informację o proporcjach budowy ciała,a w szczególności o występowaniu nadwagi.Nie wnosi natomiast w pełni wiarygodnych danych o składzie ciała oraz nie pozwala na ważne rozróżnienie rozmieszczenia tkanki tł.na dolną i górną połowę ciała.

2. Grubość fałdu skórnego-pomiar np.na mięśniu trójgłowym na łydce lub na mięśniu trójgłowym

Ramienia.

3. pomiar tk.tł. na wagach lub recznych urządzeniach;polega na przesyłaniu impulsu od dłoni do dłoni lub od stopy do stopy-im szybciej przepłynie sygnał, tym więcej mięśnia a mniej tk.tł.

4. Stosunek obwodu talii do bioder(WHR)-miarodajny wskaźnik ryzyka.Wysoka wartość WHR wskazuje na typ otyłości aneroidalny.U mężczyzn górna granica >0,95;u kobiet>0,86.

• Błędy żywieniowe:

-nadmierne spożycie wysokokalorycznej żywności

-nieumiejętne planowanie posiłków(ilość posiłków)

-w naszej diecie spożywamy zbyt mało warzyw, ryb, nabiału, razowego pieczywa, kasz i suchych nasion strączkowych, olejów roślinnych.

-błędem jest rezygnowanie ze śniadań, czego konsekwencją jest zjadanie nadmiernych ilości jedzenia w godzinach późniejszych

-jedzenie tuż przed snem oraz jedzenie w nocy

-wypijanie zbyt małych ilości napojów-uczucie pragnienia może być mylone z głodem

Sposoby postępowania w dążeniu do redukcji masy ciała

Podstawową zasadą efektywnego i bezpiecznego postępowania,zmierzającego do zmniejszenia masy ciała,jest ujemny bilans energetyczny,a więc większy wydatek niż pomiar kalorii.Tym samym najefektywniejszą drogą osiągnięcia celu jest połączenie diety(zrównoważona dieta i odpowiednie odżywianie) ze stosowaniem ćw.fizycznych.

Będąc aktywnym fiz. dążymy do utraty masy ciała przez przyrost wydatku kalorycznego.

Zrównoważona dieta powinna zawierać adekwatną ilość białek,tłuszczu,węglowodanów,witamin,minerałów i wody.

Ogólnie przyjmuje się,że bezpieczna utrata masy ciała nie może być większa niż 1kg na tydzień.Wieksze(szybsze) zmniejszenie masy ciała wymaga przebywania pod stałą ścisłą kontrolą i konsultacją lekarza.

22. Pozytywne i negatywne czynniki stylu życia - skutki stosowania używek, działania profilaktyczne, edukacja zdrowotna , pedagogizacja rodziców.

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (1989r.) styl życia jest to sposób bycia wynikający z wzajemnego oddziaływania człowieka i warunków, w jakich żyje oraz z indywidualnych wzorców zachowania, które zostały określone przez czynniki społeczno- kulturowe i osobiste cechy charakteru.
Styl życia uważa się za główny czynnik (56%) wpływający na zdrowie człowieka. Jego wpływ wiąże się z zachowaniami, które mogą sprzyjać zdrowiu i wtedy nazywane są zachowaniami prozdrowotnymi, pozytywnymi lub też stwarzać zagrożenia dla zdrowia określanymi jako zachowania antyzdrowotne, negatywne.

Do czynników pozytywnie wpływających na nasz tryb życia zaliczamy :
• Racjonalne żywienie- dostarczenie organizmowi niezbędnych składników pokarmowych potrzebnych do budowy nowych i regeneracji zużytych tkanek oraz uzupełnieniu deficytu energetycznego organizmu.
• Aktywność fizyczna -wykonywanie codziennie, co najmniej przez 30 min., wysiłków fizycznych, o co najmniej umiarkowanej intensywności (przyspieszenie tętna, oddechu, uczucie „ciepła”);
• Hartowanie się
• Sen - odpowiedni czas jego trwania i jakość, u starszych dzieci, młodzieży i dorosłych ok. 8 godz. na dobę
• Higiena osobista i utrzymanie czystości otoczenia
• Samobadanie (np. piersi u kobiet, jader u mężczyzn) i Samokontrola (np. masy ciała);
• Poddawanie się okresowym badaniom profilaktycznym - np. pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie stomatologiczne, u kobiet badania cytologiczne i mammografia.
• Unikanie nadmiaru stresów - radzenie sobie z problemami i stresem

Młodzi ludzie mają coraz mniej czasu, bezustannie dążą do sukcesu, prestiżu, żyją w ciągłym stresie na sport i aktywność nie ma już czasu. Jeśli już nawet wygospodarują go trochę wolą zagrać na komputerze lub oglądać film w TV, o przygotowaniu pełnowartościowego posiłku nie ma mowy, w modzie są Fast foody mimo licznych akcji promujących zdrowy sposób odżywiania się nie przynoszą one większego rezultatu. Dlatego też są bardziej podatni na zachowania antyzdrowotne do których zaliczyć należy:

• Złą dietę
• Używki : alkohol, papierosy, narkotyki
• Stres
• Ciężka prace fizyczną
• Narażanie się na hałas
• Brak aktywności fizycznej


Zażywanie wszelkich używek to odwieczny problem naszego świata. Lecz nie każdy zdaje sobie sprawę z jego skutków. Gdy uzależnienie jest w początkowym stadium to zazwyczaj nie wywołuje groźnych skutków, jednak może się pogłębić i spowodować niebezpieczne krótkotrwałe lub długotrwałe konsekwencje.

Alkohol
W wieku dojrzewania picie jest zjawiskiem powszechnym. Picie alkoholu zaburza psychiczny i społeczny rozwój młodego człowieka. Alkohol stwarza iluzję ciekawszego i pełniejszego życia, daje złudzenia kontaktu i więzi, jednym obietnicę luzu i relaksu, innym - zapomnienia. Te iluzje muszą oczywiście prysnąć, ale nim się tak stanie, utrudniają młodemu człowiekowi, prawdziwy kontakt z rzeczywistością, problemami i radościami, jakie ona ze sobą niesie. Uzależnia od siebie zarówno psychicznie jak i fizycznie. Mechanizm tych uzależnień wiążą się z wpływem alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy, a przede wszystkim mózg, powodując zmiany w jego czynnościach. Praktycznie każda jego dawka powoduje obniżenie sprawności funkcjonowania układu nerwowego. Przeprowadzono na ten temat wiele doświadczeń. Wyniki ich świadczą o obniżonej wraz z ilością wypitych kieliszków zdolnością osądu, zanikaniu krytycyzmu, zanikaniu precyzyjnego myślenia. Nawet niewielkie dawki alkoholu, które nie wywołują widocznych zmian w zachowaniu się człowieka powodują zaburzenia reakcji wzrokowej, słuchowej, pogarszają też precyzję ruchów. Długotrwałe spożywanie alkoholu zmniejsza łaknienie i prowadzi do niedożywienia. Następują upośledzenie pracy mięśnia sercowego, osłabienie i wyniszczenie organizmu. Choroba alkoholowa kończy się śmiercią w wyniku nieodwracalnego uszkodzenia wątroby. Alkoholizm rujnuje życie rodzin. Prowadzi do konfliktów z prawem, wśród sprawców wypadków samochodowych przeważają pijani kierowcy. Dzieci alkoholików mogą być w znacznym stopniu upośledzone umysłowo. Nałóg ten powoduje również ogromne szkody gospodarcze i społeczne.

Papierosy
Mechanizm palenia u dorastającej młodzieży, jak wiemy, wiąże się z silną w tym okresie potrzebą demonstrowania dorosłości, która przybiera formy przejaskrawione (np. makijaż dziewcząt), lub patologiczne (nikotynizm, pijaństwo itp.). Innym motywem jest naśladownictwo lub dostosowanie się do palących rówieśników w celu uzyskania ich aprobaty, a równocześnie dodania ,,pewności siebie” .Dym nikotynowy zawiera 380 pierwiastków i związków chemicznych szkodliwych dla zdrowia. Palenie skraca czas życia od 2 - 25 lat, a także jest przyczyną chorób układu krążenia (głównie zawału mięśnia sercowego), oddechowego, nowotworów (jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, płuc, nerek, pęcherza moczowego i trzustki) i wielu defektów natury kosmetycznej. Palacze szkodzą nie tylko sobie, ale również osobom niepalącym, tzw. biernym palaczom, przebywającym w zadymionych pomieszczeniach i narażonym na ciągłe wdychanie dymu papierosowego, który działa na ich organizm tak samo jak na organizm palącego. Wielu palaczy, nie wiedząc, że odejście od nałogu nie powoduje żadnych szkodliwych następstw, tkwi w uzależnieniu, rujnując swoje zdrowie. Bardzo szkodliwe są substancje promieniotwórcze zawarte w dymie papierosowym. Organizm osoby wypalającej dwie paczki papierosów pochłania aż czterokrotnie większą dawkę szkodliwego promieniowania jonizującego niż ta, którą otrzymali w ciągu dwóch lat od katastrofy w Czarnobylu mieszkańcy najbardziej zagrożonych regionów Polski.

Narkotyki
Najgroźniejszą używką są narkotyki. Wielokrotne stosowanie narkotyków prowadzi do przyzwyczajenia, uzależnienia i tzw. głodu narkotycznego, a konsekwencji do narkomanii. Młodzież eksperymentująca z narkotykami nie zdaje sobie sprawy z tego, że każdą próbą, choćby dotyczyła tylko narkotyków inicjacyjnych ,może sobie zaszkodzić. Używanie środków narkotycznych w sposób przewlekły powoduje: występowanie przykrych objawów fizycznych (niepewny chód, zamroczenie, trudności w mowie, zaczerwienienie i obrzęk powiek, utrata łaknienia) degradację intelektualną (zaburzenia pamięci, brak wytrzymałości w realizowaniu zamierzonych celów, trudności w myśleniu, trudności w nauce i pracy),degradację psychiczną (zaburzenia emocjonalne, niedostosowanie społeczne, agresję, drażliwość i nieprawidłowy rozwój osobowości). Uszkadzają one większość narządów wewnętrznych człowieka:
UKŁAD KRĄŻENIA: zaburzenia rytmu serca, niedokrwienie mięśnia sercowego (łącznie z zawałem), nadciśnienie tętnicze.
UKŁAD NERWOWY: zaburzeniem koordynacji ruchowej, drżeniem mięśniowym.
UKŁAD ODDECHOWY: przewlekły nieżyt oskrzeli, utrudnienie wymiany gazowej w pęcherzykach płuc przejawiające się bólem w klatce piersiowej.
UKŁAD WYDZIELANIA WEWNETRZNEGO: brak miesiączki, niepłodność, impotencja, zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy.
WĄTROBA: wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C, w dwóch ostatnich typach może prowadzić do raka
SKÓRA: zakażenia bakteryjne skóry (ropnie, czyraki), zmiany grzybicze.

W zapobieganiu uzależnieniom istnieje wiele strategii profilaktycznych skoncentrowanych na dzieciach i młodzieży. Wyróżniono cztery grupy takich działań:
• Pierwsza grupa działań to strategie odstraszające , które wynikają z przekonania, że odurzenie się występuje dlatego, iż dzieci nie wiążą się z nim zbyt dużego ryzyka ( w zakresie zdrowia i życia ) oraz mają trudności w zdobywaniu i używaniu środków odurzających. Strategie te maja na celu zwiększenie kosztów i zmniejszenie korzyści.
• Druga grupa działań to programy informacyjne, zmierzające do dostarczenia dzieciom odpowiedniej do wieku i doświadczeń życiowych wiedzy sprzyjającej podejmowaniu decyzji o odrzuceniu środków odurzających.
• Trzecia grupa działań to efektywna edukacja, obejmującą programy skoncentrowane na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie ze z presją społeczną ( głównie rówieśniczą ) wobec odurzania się.
• Czwarta grupa działań to podejścia aktywizujące , które dostarczają dzieciom alternatywnych form działania, umożliwiających zaspakajanie takich potrzeb jak w przypadku używania środków odurzających.

Prowadzenie szeroko zakrojonych działań profilaktycznych przynosi w krótszej lub dłuższej perspektywie czasowej wymierne korzyści dla społeczeństwa w postaci:
• poprawy świadomości zdrowotnej populacji,
• poprawy stanu zdrowia ludności,
• zmniejszenia ilości osób z powikłaniami chorób i trwałym inwalidztwem,
• zmniejszenia liczby zachorowań i zgonów,
• zwiększenia wykrywalności chorób we wczesnym stadium rozwoju,
• zwiększenia odsetka wyleczeń,
• zmniejszenia absencji chorobowej,
• obniżenia kosztów leczenia,
• mniejszych strat finansowych

Na każdym etapie działań profilaktycznych znaczącą rolę odgrywa EDUKACJA ZDROWOTNA. Ma ona na celu zmianę sposobów życia, zachowań negatywnych na pozytywne. Zachęcać do dokonywania korzystnych dla zdrowia wyborów poprzez dostarczenie wiedzy i udzielenie wsparcia. Jest rodzajem działań które sprawia ,że dalsze decyzje i zachowania życiowe ukierunkowane są na zdrowie i jego ochronę.
Współcześnie eksperci międzynarodowych organizacji (WHO, UNESCO, UNICEF) podkreślają ,że optymalnym miejscem realizacji edukacji zdrowotnej jest szkoła. Jednakże aby szkolną edukację zdrowotną można było uznać za wszechstronną , musi ona spełniać 4 podstawowe warunki :

A. Uwzględnić całościowe , holistyczne podejście do zdrowia oraz związek miedzy zdrowiem a czynnikami, które je warunkują
B. Wykorzystywać wszelkie formalne i nieformalne okoliczności dla edukacji zdrowotnej, a także korzystać ze wszystkich służb i możliwości zarówno w szkole jak i poza nią.
C. Dążyć do ujednolicenia informacji o zdrowiu , jakie uczeń otrzymuje od rodziny, rówieśników, społeczności lokalnej oraz środków masowego przekazu.
D. Zachęcać dzieci i młodzież do prowadzenia zdrowego stylu życia oraz stwarzać warunki wspierające zdrowie

Zakładając, że ścieżka edukacyjna sprzyja integracji działań szkoły na rzecz zdrowia uczniów i umożliwia wszechstronne podejście do edukacji zdrowotnej , zaproponowano następującą strategię działań szkoły w jej realizacji (Woynarowska, Sokołowska, 2001):

1. Włączenie zdrowia do programu szkoły - zdrowie, jako wartość uniwersalna powinno być uznane za jeden z „filarów” ogólnej polityki i programu dydaktyczno¬-wychowawczego szkoły, jej organizacji, procedur funkcjonowania, obowiązujących przepisów.

2. Powołanie szkolnego koordynatora edukacji prozdrowotnej - nauczyciela lub pedagoga szkolnego, zainteresowanego i umotywowanego do podjęci zadania, które powinno obejmować:
- inicjowanie i koordynowanie prac nad przygotowaniem szkolnego programu edukacji prozdrowotnej i działań ją wspierających;
- koordynowanie realizacji edukacji prozdrowotnej w ramach różnych miotów i innych ścieżek edukacyjnych;
- współpraca z pielęgniarką szkolną, innymi służbami w szkole, rod i organizacjami spoza szkoły;
- organizowanie wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli oraz szkoleń innych pracowników szkoły.

3. Opracowanie szkolnego programu edukacji prozdrowotnej

4. Współdziałanie z pielęgniarką szkolną - powinna ona uczestniczyć w programowaniu, realizacji i ewaluacji szkolnego programu edukacji zdrowotnej pełnić rolę konsultanta medycznego dla dyrektora szkoły i nauczycieli, a tal łącznikiem między szkołą i placówkami opieki zdrowotnej .

5. Pozyskiwanie pracowników administracji, stołówki szkolnej i obsługi - tworzą oni własny system oddziaływania i wzorce zachowań dla uczniów pozyskać ich do współdziałania, należy tworzyć atmosferę, w której poczują się „ważni”, informować ich o planowanych działaniach, zachęcać do uczes1 w nich, organizować szkolenia dostosowane do potrzeb tej grupy pracowników.

6. Tworzenie w szkole środowiska wspierającego edukację prozdrowotną. Poprawę warunków sanitarnych i bezpieczeństwa, tworzenie klimatu społecznego sprzyjającego dobremu samopoczuciu uczniów i pracowników, umożliwienie praktykowania zachowań sprzyjających zdrowiu (posiłki szkolne, odpowiedni asortyment szkolnych sklepików, organizacja przerw międzylekcyjnych itd.).

7. Współdziałanie z rodzicami - uzgadnianie treści edukacji (dotyczy zwłaszcza tematów drażliwych), stwarzanie możliwości wyrażania opinii, zachęcanie rodziców posiadających odpowiednie przygotowanie do prowadzenia niektórych zajęć w klasie, wspólne organizowanie imprez i kampanii o tematyce zdrowotnej. Należy także uświadamiać rodzicom, że od nich zależy” transfer” zdobytej w wiedzy i umiejętności do codziennego życia.

8. Współdziałanie ze społecznością lokalną - pozyskiwanie do współpracy znaczące osoby i różne organizacje, wspólne organizowanie kampanii propagandowo-informacyjnych itd.

9. Inwestowanie w rozwój osobisty, społeczny i zawodowy nauczycieli - ( w największym stopniu zależy realizacja edukacji zdrowotnej. Wielu naw ma poczucie niedostatku wiedzy, zwłaszcza medycznej. Nowoczesna edukacja zdrowotna wyznacza nauczycielowi nową rolę - przewodnika, doradcy ucznia, a nie eksperta (s. 162) . Powinien on rozwijać swoje kompetencje w zakresie edukacji zdrowotnej (s. 163), a także inwestować w rozwój własnych umiejętności życiowych.

Istotne jest to ,aby edukacja zdrowotna w szkole była nie tylko przekazywana jako wiedza teoretyczna. Powinna również rozwijać wśród uczniów właściwe postawy wobec zdrowia oraz kształtować umiejętności życiowe umożliwiające (teraz i w przyszłości) dokonywanie wyborów sprzyjających zdrowiu, tj. podejmowanie działań na rzecz zdrowia własnego i innych ludzi oraz tworzenie zdrowego środowiska.

„Rodzice jako pierwsi nauczyciele swoich dzieci ponoszą
szczególną odpowiedzialność za ich edukację , zaś edukacja
szkolna ma wspierać domową , nie ją zastępować .”
frag. Statutu Europejskiego Stowarzyszenia Rodziców

Wychowywanie dzieci to dziedzina , do której większość rodziców nie jest dobrze przygotowana .Brakuje im elementarnej wiedzy na temat procesu wychowania i trudno jest im dostrzec związek trudności dziecka z niewłaściwą sytuacją rodzinną . Nie zawsze też znają w dostatecznym stopniu swoje dziecko , jego zainteresowania , potrzeby , problemy , przeżycia czy kontakty ze środowiskiem poza rodzinnym . Znanym ogólnie zjawiskiem socjologicznym jest niewystarczający i mało efektywny wychowawczo kontakt pokolenia współczesnych rodziców z ich dorastającymi dziećmi . Dlatego też niezbędna jest pedagogizacja rodziców. Zadaniem jej jest spowodowanie , aby rodzice kierowali się w wychowaniu przede wszystkim wiedzą i umiejętnościami pedagogicznymi a nie intuicją i tradycją .Powinni być świadomi własnej roli rodzicielskiej , znać potrzeby dziecka , stawiać jasne cele wychowawcze , umiejętne nagradzać i karać, interesować się sprawami dziecka i w prawidłowy sposób okazywać uczucia . Ważnym czynnikiem mobilizującym uczniów do pracy szkolnej jest ich akceptacja przez rodziców, uznawanie dzieci takimi, jakimi są naprawdę. Taka postawa pozwala uwierzyć we własne siły.
Pedagogizacja rodziców powinna być prowadzona w sposób nowoczesny i atrakcyjny . Poruszana problematyka powinna uwzględniać problemy wychowawcze występujące w danym środowisku szkolnym . Rodziców powinien pedagogizować nie tylko pedagog , ale także nauczyciel wychowawca , który ma najczęstszy kontakt z rodzicami i powinien im służyć pomocą w rozwiązywaniu problemów dydaktyczno - wychowawczych . Pedagogizację należy rozumieć nie jako przekazywanie wiedzy , ale jako okazję do wymiany informacji o dziecku i wspólnego poszukiwania rozwiązań problemów wychowawczych .
Celem pedagogizacji rodziców jest:
• Bezpośrednia i pośrednia pomoc rodzicom w ich oddziaływaniach wychowawczych dzięki podniesieniu stopnia ich refleksyjności,
• Wzbogacenie ich świadomości pedagogicznej,
• Kształcenie kultury pedagogicznej rodziców i innych osób zaangażowanych w proces wychowania.

Rodziców należy umiejętnie zachęcać do korzystania z różnych oferowanych im form pedagogizacji , które powinny stać się stałym elementem życia szkolnego .
Pedagogizacja może być realizowana w różnych formach , które są uzupełniane zebraniami rodziców np.:
• prelekcje , referaty , spotkania seminaryjne z zakresu metodyki wychowania ,
• współpraca z pracownikami specjalistycznych ośrodków i instytucji fachowo zajmujących się oddziaływaniami profilaktycznymi wśród młodzieży ,
• warsztaty i zajęcia terapeutyczne dla rodziców ,
• organizacja spektakli profilaktycznych propagujących życie bez nałogów i agresji ,
• propagowanie fachowej literatury przedmiotu ,
• utworzenie witryny pedagoga szkolnego na stronie internetowej szkoły .

23. Znaczenie gier i zabaw ruchowych oraz ich wykorzystanie w różnych formach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych z dziećmi i dorosłymi.

Gry i zabawy ruchowe mają bardzo duży wpływ na rozwój jednostki - zarówno dzieci jak i dorosłych. Cechą charakterystyczną, wspólną dla tej grupy - jest występująca zawsze, ale o różnym nasileniu aktywność ruchowa, która wpływa na rezultat działania. Efektem uczestnictwa w tych formach ruchu przypisuje się następujące wartości :

- polepszenie stanu zdrowia - aktywność ruchowa w trakcie zabaw i gier jest bardzo istotna dla zdrowia człowieka. Stosowanie różnorodnych ruchów w nieskrępowanej formie i sprawiających przyjemność, to wyniki, które nie tylko usprawniają organizm jak również są ważnym zabiegiem higieniczno - zdrowotnym. Uprawianie zabaw i gier ruchowych w czasie wolnym wpływa korzystnie na odprężenie nerwowo - psychiczne. Stosowanie naturalnych ruchów takich jak biegi, rzuty, skoki, sprzyja ponadto prawidłowemu funkcjonowaniu całego organizmu. Autorzy podkreślają również ogromne znaczenie zdrowotne przy wykorzystaniu gier i zabaw ruchowych - niwelowanie zaburzeń i odchyleń rozwojowych u dzieci nadpobudliwych, otyłych, z niedorozwojem motoryki, kalectwa, niewidomych i głuchych.

- rozwijanie sprawności fizycznych - bogactwo ruchów w zabawach i grach decyduje o tym, że odgrywają one podstawową rolę w wychowaniu fizycznym i rekreacji oraz wspomagającą w zajęciach sportowych. Ćwiczenia fizyczne mogą doskonale pomagać w podnoszeniu ogólnej sprawności oraz opanowaniu i doskonaleniu elementów technicznych. Praktyka dowodzi, że im większe zainteresowanie sprawnością fizyczną tym lepsze rezultaty w zwiększaniu wydolności, rozwoju sprawności i umiejętności ruchowych.

- oddziaływanie wychowawcze - zabawy i gry ruchowe na różnych zajęciach mogą w istotny sposób wpływać na osobowość uczestników. Są formą lubianą nie tylko przez młodzież i dzieci, a także przez dorosłych, a nawet przez ludzi w podeszłym wieku. Najistotniejszą rolę odgrywają jednak w życiu dzieci. W zabawach dziecko zaczyna kształtować swoje zdolności umysłowe i spostrzegania, wyobraźnie i pamięć i wolę. Uczy się „wrastać” zarówno w społeczeństwo jak i środowisko. Dziecko podporządkowuje się zarówno przyjętym zasadom, które mobilizuje je do dokładnego wykonania zakładanego zadania. W sposób niewymuszony można przybliżyć mu świat i wartości ludzi dorosłych oraz określony system zadań moralnych, takich jak : odpowiedzialność, uczciwość, sprawiedliwość, obowiązkowość, karność, umiejętność współżycia i współdziałania w zespole. Udział dzieci w dobrze zorganizowanych zabawach stwarza możliwości do kształtowania odpowiednich cech charakteru : opanowania, wytrwałości, koleżeństwa. Zajęcia takiego typu prowadzone wpływają także na umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach, rozwijają zaradność niezbędną w życiu codziennym. Można zatem pokusić się o stwierdzenie, że gry i zabawy są uniwersalnym środkiem wychowawczym i od właściwie prowadzonych zajęć - zwłaszcza z dziećmi i młodzieżą - możemy oczekiwać ogromnych korzyści.

Zajęcia gier i zabaw ruchowych prowadzi się wykorzystując różne formy prowadzenia zajęć ruchowych. Najodpowiedniejszymi formami prowadzenia zajęć są :
1. forma klasycznych zabaw i gier ruchowych - polega na prowadzeniu zajęć wychowania fizycznego, wykorzystując klasyczne zabawy i gry ruchowe : ze śpiewem i przy muzyce, orientacyjno - porządkowe, na czworakach, z mocowaniem, bieżne, rzutne, skoczne, kopne oraz gry drużynowe.
2. forma zabawowa - w której wyróżniamy formy opowieści ruchowej i formę naśladowczą.
a) forma opowieści ruchowej - nauczyciel inspiruje dzieci przez opowieści do ruchu na wybrany temat związany np. ze zjawiskami przyrody, czynnościami wykonywanymi przez ludzi lub zwierzęta.
b) forma naśladowcza - polega na naśladowaniu różnych czynności pokazywanych lub objaśnianych przez nauczyciela, związanych ze zjawiskami przyrody, zawodami ludzi, czynnościami zwierząt, naśladowaniem ruchem słów śpiewanych przez dzieci lub słyszanych z odtworzenia - piosenki, bajki.

24.Dekalog nauczyciela prowadzącego zajęcia z gimnastyki korekcyjnej. Umiejętność nawiązywania współpracy z wychowawcami klas i rodzicami

DEKALOG:
1. Zapoznanie się z grupą i dokonanie podziału uczniów na grupy.
2. Uświadomienie dziecka o jego wadzie , korygowanie postawy i utrwalenie nawyku prawidłowej postawy.
3. Kształtowanie prawidłowej koordynacji ruchowej.
4. Kształtowanie świadomego uczestnictwa w procesie korekty postaw.
5. Prowadzenie ćwiczeń korekcyjnych zgodnie z ogólnymi zasadami pedagogiki i psychologii rozwojowej dziecka.
6. Stała obserwacja ćwiczących i konsultacja z rodzicami, wychowawcą, pielęgniarką oraz gronem pedagogicznym.
7. Kształtowanie nawyku przebywania i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.
8. Opracowanie ćwiczeń śródlekcyjnych.
9. Kształtowanie trwałego nawyku stosowania aktywnego wypoczynku w czasie pracy umysłowej.
10. Zaznajomienie się z aktualnymi nowościami z gimnastyki korekcyjnej.
Podstawową formą współpracy szkoły z domem rodzinnym jest dobry przepływ informacji na drodze rodzic-nauczyciel. Bezpośredni kontakt pozwoli na wzajemne poznanie się i zrozumienie potrzeb, oczekiwań i problemów wobec siebie nawzajem. Żadna inna metoda nie zastąpi stałego kontaktu i rozmów.
Współdziałanie z rodziną dziecka jest koniecznością, jeśli chce się uzyskać pełniejsze efekty pracy dydaktyczno-wychowawczej. Aby mówić o współpracy szkoły z rodziną trzeba podkreślić, że ważna jest relacja zwrotna, czyli współpraca rodziców ze szkołą. Rzeczywiste współdziałanie rodziców powinno obejmować realizację wspólnie ustalonego postępowania z dzieckiem.
Przeciętnemu rodzicowi trudno jest włączyć się w proces edukacji dziecka, bez ścisłej współpracy z nauczycielem, szkoła wychodzi z pomocą rodzicom włączając ich w różne formy pracy. To nauczyciele poszukują najbardziej efektywnych form, aby za ich pomocą włączyć rodziców w pracę na rzecz klasy i grupy rówieśniczej. Ważnym elementem współpracy powinna być pedagogizacja rodziców i nie może być zdarzeniem jednorazowym, a raczej pewnym procesem w ciągu, którego rodzic zostanie wzbogacony w wiedzę, która umożliwi mu lepsze poznanie potrzeb i możliwości swojego dziecka. Dobra współpraca nauczyciela z rodzicami, wzajemna akceptacja i zrozumienie procentują w efektach oddziaływań edukacyjnych. Dzięki tego typu spotkaniom zostanie nawiązany bliski kontakt z rodzicami i zdecydowanie bardziej serdeczny ich stosunek do przedsięwzięć i zamierzeń nauczyciela.
Dobra współpraca wychowawcy z rodzicami i opiekunami dziecka polega na ciągłym, wzajemnym uzupełnianiu się. Właściwe współdziałanie powinno polegać na wspólnej organizacji procesu wychowania w szkole i w domu rodzinnym poprzez podwojenie sytuacji wychowawczych, ich zróżnicowanie, ujednolicenie sposobu oddziaływań, metod nagradzania i karania, roztaczania kontroli, pobudzenia do działań pożądanych.
Bardzo ważne jest ujednolicenie lub wyrównanie sprzecznych niejednokrotnie wymagań stawianych dzieciom przez wychowawców i rodziców, zwłaszcza w dziedzinie wychowania moralnego, społecznego, estetycznego, a więc w sferze oddziaływań kształtujących u dzieci określone wartości, oceny, zasady, normy. Skutki niejednolitych oddziaływań wychowawczych prowadzą w konsekwencji do przeżywania przez dzieci zachwiania poczucia uznawanych dotąd norm, zasad i wartości. Czasem staje się to przyczyną zaburzeń w zachowaniu dzieci.
Współpraca wychowawców z rodzicami i opiekunami dzieci stwarza wiele możliwości ujednolicenia ich poglądów na sprawy związane z wychowaniem. Ponadto wzajemne kontakty pozwalają przekonać się, iż można stosować w miarę zgodne oddziaływania wychowawcze. W ten sposób zmniejsza się tradycyjny dystans między wychowawcami - nauczycielami a rodzicami. Ważne jest także stwarzanie właściwej atmosfery wychowawczej zarówno przez wychowawców jak i rodziców. Oczywiście stworzenie takiej atmosfery wymaga czasu i cierpliwości.
Oprócz przedstawionych celów współpracy wychowawców i rodziców istnieje wiele innych, bardziej szczegółowych np.:
-uświadomienie rodzicom, że wielostronny rozwój dziecka zależy od wspólnie realizowanych działań
-umocnienie więzi emocjonalnej między wychowawcami a rodzicami,
-wymiana opinii i spostrzeżeń, np. w sprawie rozwoju fizycznego lub społecznego dziecka
-sugerowanie rodzicom określonych form oddziaływań wychowawczych, za pomocą których mogliby pomóc swym dzieciom w różnych problemach,
-ułatwienie wychowawcom zrozumienia stosunku dziecka do swojej rodziny oraz jej oczekiwań wobec niego.
Dla prawidłowej współpracy ważna jest osobowość wychowawcy. Otwartość, szczerość, komunikatywność to cechy, które ułatwiają nawiązywanie kontaktów. Wychowawca powinien czynić starania, by uzyskać maksimum zaufania, zwłaszcza ze strony rodziców. Tak jak we wszelkich kontaktach międzyludzkich na to zaufanie trzeba sobie zasłużyć. Najlepszą i najprostszą ku temu drogą jest okazywanie stałej troski o rozwój i wychowanie dziecka. Chęć pomocy dziecku wypływająca z postawy wychowawcy, wzbudza zaufanie rodziców. Wtedy łatwiej jest nawiązać dobrą współpracę.
Recepta na dobrą współpracę z rodzicami i opiekunami dzieci to:
-nie uważać, że zawsze mamy rację i że wszystko wiemy,
-nie trzymać się kurczowo utartych schemat
-trzeba patrzeć, słuchać, odczuwać i poszukiwać,
-zawsze być gotowym, by pomóc rodzicom rozwiązać problem,
-być szczerym, komunikatywnym i otwartym,
-być elastycznym, otwartym na zmiany i ciekawe propozycje,
-krytykę ze strony rodziców przyjmować i spokojnie analizować,
Można sformułować kilka ogólnych dyrektyw współdziałania wychowawców, rodziców i opiekunów dzieci:
Zasada pozytywnej współpracy: mówi, że ważnym warunkiem skutecznej współpracy wychowawców rodziców jest całkowicie dobrowolny w nim udział. Chodzi o to, aby wszyscy byli świadomi współpracy, jak również korzyści z nią związanych.
Zasada partnerstwa: podkreśla równorzędne prawa i obowiązki wychowawców rodziców. Chodzi o to, aby żadna ze stron nie czuła się mniej wartościowa od drugiej, aby tworzyły rodzaj wspólnoty, której członkowie mają w miarę jednakowy udział w podejmowaniu decyzji i razem ponoszą odpowiedzialność za wprowadzenie ich w życie.
Zasada jedności oddziaływań: przypomina o konieczności realizowania przez wychowawców i opiekunów dziecka zgodnych celów w pracy wychowawczej. Oprócz zgodności celów ważne jest także uzgadnianie metod i form oddziaływań.
Zasada systematycznej współpracy: ukazuje potrzebę czynnego i stałego zaangażowania się w wykonywanie zadań inicjowanych i organizowanych podczas współdziałania wychowawców i rodziców.

25. Nauczyciel wychowania fizycznego, style kierowania zespołem uczniowskim, nauczyciel w poglądach W. Osmolskiego, E. Piaseckiego i H. Grabowskiego, różne role nauczycielskie, nauczyciel w zreformowanej szkole.

Nauczyciel wychowania fizycznego musi w zakresie jego funkcji szkolnych i pozaszkolnych w swej działalności uwzględnić nie tylko poziom współczesnej kultury fizycznej, ale i aktualny poziom całego społeczeństwa, bowiem w swej konkretnej działalności antycypuje jego rozwój. W związku z tym, na czoło wysuwa się jego znamienna funkcja integracyjna, która dotyczy integracji wpływów różnych środowisk, które mają wpływ na samego ucznia. Wszystkie oczekiwania, które wynikają ze związku między społeczeństwem a czynną osobowością nauczyciela, znajdują swój wyraz w wymaganiach odnośnie profilu nauczyciela wychowania fizycznego w procesie jego kształcenia

Sposób postrzegania przydatności do pracy w zawodzie nauczyciela wychowania fizycznego jest zawsze pochodną szerszego światopoglądu na całą doktrynę wychowania fizycznego. Już wiele lat temu W.Osmolski (1927) pisał, że ideałem wychowawcy fizycznego byłby co prawda „inteligentny gimnastyk”, ale z powodu trudności w znalezieniu stosownej liczby takowych - można dawać pierwszeństwo „typowi sprawnościowemu”. Nie mógł się na to zgodzić, usilnie w tym samym czasie walczący o uniwersytecki status wychowania fizycznego E.Piasecki (1927), który stwierdza, że kto ma zdolności i zamiłowania sportowe, ale nie ma równocześnie koniecznych dla danej gałęzi zdolności i zamiłowań intelektualnych i społecznych, ten nie powinien oddawać się zawodowo wychowaniu fizycznemu.

Nauczyciel:

-prowadzi racjonalny (higieniczny) tryb życia, unika alkoholu i używek, nie pali, przestrzega reguł wypoczynku i dba o higienę ciała, podejmuje gimnastykę poranną;

-utrzymuje co najmniej zadowalający poziom, świadomie w celach zdrowotnych, sprawnościowych i wypoczynkowych, podejmowanej aktywności fizycznej;

-dba o zachowanie zdrowia fizycznego i psychicznego;

-zna reguły i stosuje je na co dzień w zakresie zdrowego odżywiania;

-jest doradcą i organizatorem różnych form zdrowej aktywności fizycznej dla innych, a w szczególności własnej rodziny i przyjaciół;

-jest propagatorem i kulturalnym odbiorcą widowisk sportowych i potrafi do takiego odbioru zachęcać innych.

Nauczyciel wychowania fizycznego jest jednym z najbardziej kompetentnych specjalistów prowadzących i koordynujących działania w zakresie:

-planowania - nakreślania ogólnego programu i planu pracy szkoły w zakresie wychowania fizycznego, sportu, rekreacji i turystyki,

-organizacji pracy uczniów na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych,

-współdziałania z dyrekcją szkoły i gronem pedagogicznym w dążeniu do stworzenia optymalnych warunków dla wychowania fizycznego i zachowań prozdrowotnych uczniów,

-współpracy z rodzicami, ze środowiskiem lokalnym, władzami samorządowymi, klubami sportowymi, ośrodkami rekreacji i turystyki oraz innymi organizacjami działającymi na danym terenie,

-dbałości o stan obiektów, sprzętu sportowego i pomocy dydaktycznych (Jezierski 1999).

Nauczyciel- według H.Grabowskiego (2000) - „to specjalista w dziedzinie ludzkiego zachowania, którego praca polega na intencjonalnym motywowaniu do jego zmiany w kierunku społecznie pożądanym”. Z.Żukowska (1993) stwierdziła, że nauczyciel „to zawód i powołanie, to zdolności wrodzone i wyuczone, to odpowiedni zbiór cech osobowości i temperamentu, to umiejętność poświęcania się dla dobra innych osób, to miłość do dzieci. Praca w zawodzie musi przynosić nauczycielowi przyjemność i satysfakcję, bez względu na różne okoliczności i sytuacje (np. stan materialny)”.

Wybitny teoretyk E, Piasecki wśród wielu pożądanych cech nauczyciela wychowania fizycznego na plan pierwszy wysuwał: zdolności i zamiłowania sportowe, talent organizacyjny, pogodne usposobienie i i komunikatywność w stosunkach między ludzkich.

W. Osmólski pisze, że „przedmiot wychowanie fizyczne w szkole - powinien być prowadzony przez pedagoga równego intelektualnie innym nauczycielom.

Z powyższego wynika, że wymagania w stosunku do nauczyciela wychowania fizycznego są dość duże, musi być sprawny, zdrowy, silny, powinien być dobrym wychowawcą o wszechstronnej wiedzy, pracujący z zamiłowaniem i całkowitym oddaniem. Powinien odznaczać się talentem organizatorskim, posiadać wysoki poziom kultury intelektualnej, moralnej i estetycznej.

26. Zakres działania dopingu w sporcie - rodzaje dopingów

Doping wydolnościowy - sztuczne podnoszenie wydolności fizycznej i psychicznej zawodnika metodami wykraczającymi poza normalny, "naturalny" trening, choć w praktyce granica między dopingiem i treningiem jest często bardzo trudna do ustalenia. Ogólnie za doping uważa się metody medyczne, potencjalnie szkodliwe dla zdrowia, które zostały oficjalnie zabronione.
Doping jest często szkodliwy dla zdrowia, czasami może wywołać kalectwo lub śmierć, szczególnie jeśli jest stosowany nieostrożnie, bez naukowych podstaw. Niektóre, współczesne metody dopingu stosowane pod ścisłą kontrolą specjalisty są niezwykle trudne do wykrycia, a umiejętnie stosowane wcale nie muszą powodować ujemnych efektów zdrowotnych, przynajmniej w okresie aktywności sportowej. Ich efekty uboczne mogą się jednak ujawnić już po zakończeniu kariery sportowej, gdyż bezpieczeństwo większości stosowanych metod i środków dopingowych nie jest tak dobrze przebadane jak dostępne na rynku legalne środki farmakologiczne.
W zawodniczym sporcie amatorskim oraz w większości dyscyplin uprawianych zawodowo stosowanie dopingu karane jest dyskwalifikacją, odebraniem medalu lub zakazem udziału w zawodach sportowych na pewien czas liczony w miesiącach lub latach. Istnieją jednak zawodowe dyscypliny sportowe, w których nie istnieje kontrola antydopingowa (np. zawodowy boks amerykański, zawodowa kulturystyka). Doping stosowany do własnych, prywatnych celów, np. przez osoby uprawiające sport rekreacyjnie nie jest w większości krajów świata zabroniony, aczkolwiek zabroniony jest handel określonymi grupami związków chemicznych. Inne z kolei są legalnie dostępne jako preparaty z grupy paraleków. Zwalczaniem dopingu zajmuje się Światowa Agencja Antydopingowa (World Anti-Doping Agency, WADA) oraz kilka innych, mniejszych organizacji.
Rodzaje dopingu
Ze względu na stosowane metody doping wydolnościowy można podzielić ogólnie na:
• farmakologiczny, polegający na podawaniu biologicznie czynnych związków chemicznych, których użycie nie jest uzasadnione leczeniem zawodnika
• fizjologiczny - polegający na wymianie płynów ustrojowych, zwłaszcza krwi, przeszczepach tkanek (mięśni i ścięgien), stosowanie szkodliwych dla zdrowia zabiegów takich jak zbijanie masy poprzez chirurgiczne usuwanie tkanki tłuszczowej
• genetyczny - polegający na modyfikacji kodu genetycznego zawodnika, np. poprzez stosowanie wirusów; obecnie jest on praktycznie niemożliwy do wykrycia, ale prawdopodobnie rzadko stosowany ze względu na wysokie koszty i trudne do przewidzenia skutki.
Ze względu na główny cel dopingu można go podzielić na:
• doping siłowy - którego celem jest osiągnięcie jak największego przyrostu masy mięśniowej zawodnika
• doping wytrzymałościowy - którego celem jest trwałe zwiększenie zdolności organizmu do znoszenia długotrwałego, intensywnego wysiłku fizycznego.
• doping stymulujący - którego celem jest czasowe zwiększenie odporności na ból i wysiłek poprzez stosowanie technik zapobiegających odczuwanie bólu i zmęczenia.
Doping siłowy i wytrzymałościowy stoją z sobą w pewnej sprzeczności. Zbyt szybki wzrost masy mięśniowej powoduje zwykle obniżenie wytrzymałości na długotrwały wysiłek, z kolei wzrost wytrzymałości można osiągnąć przez ogólne zmniejszanie masy zawodnika. Doping stymulujący jest skuteczny na bardzo krótką metę, gdyż szybko powoduje nadmierne wycieńczenie organizmu zawodnika.
Doping farmakologiczny
Doping farmakologiczny jest jednocześnie najłatwiejszy do zastosowania i najłatwiejszy do wykrycia. Najczęściej stosowanymi związkami chemicznymi są:
• sterydy anaboliczne - działające głównie poprzez zwiększanie masy mięśniowej, takie jak testosteron i tetrahydrogestrinon
• hormony pobudzające wzrost czerwonych krwinek takie jak np EPO
• związki pobudzające, okresowo zwiększające wydolność lub zapobiegające odczuwaniu bólu przy nadmiernym wysiłku fizycznym, tzw. stymulanty - takie jak np.: amfetamina, ecstasy, modafinil, i ich pochodne.
Czasami za doping farmakologiczny jest także uważane stosowanie tzw. suplementów - skoncentrowanych preparatów zawierających aminokwasy, a także tzw. "końskich" dawek witamin (zwłaszcza z grupy B), oraz regulowanie równowagi elektrolitycznej organizmu, poprzez stosowanie płynów zawierających duże stężenie soli fizjologicznych. Tego typu doping był już stosowany w starożytności. Tego typu środki nie są jak dotąd oficjalnie zabronione.
W pewnych szczególnych sytuacjach dozwolone jest też stosowanie maści i innych preparatów zewnętrznych, zawierających substancje przeciwbólowe i rozluźniające. Nie jest też zabronione stosowanie tradycyjnych substancji pobudzających takich jak np.: kawa, czy Coca Cola, choć jeszcze niedawno kofeina znajdująca się w tych produktach była zabroniona w stężeniu przekraczającym 12 mikrogram/ml.
Sportowcy muszą bardzo uważać jakie leki stosują. Na przykład zwykły syrop na kaszel może zawierać efedrynę lub jej pochodne, substancję pobudzającą zakazaną na zawodach powyżej stężenia 10 mikrogram/ml i zawodnik może przypadkowo być oskarżony o doping.
Doping fizjologiczny
Doping fizjologiczny polega na stosowaniu rozmaitych technik medycznych, czasowo zwiększających wydolność organizmu. Jest on - zwłaszcza autotransfuzje krwi - dość trudny do wykrycia.
Najczęściej spotykaną formą dopingu fizjologicznego są właśnie transfuzje krwi. Stosowane są zarówno autotransfuzje krwi własnej, uprzednio zmagazynowanej, jak i transfuzje krwi pochodzącej od wyselekcjonowanych dawców. Można stosować transfuzję całej krwi, jak i wybranych jej składników, np plazmaferezę. Zazwyczaj celem tego zabiegu jest zwiększenie do maksimum liczby czerwonych krwinek w organizmie, gdyż to one odpowiadają za szybki transport tlenu do mięśni. Większa liczba czerwonych ciałek we krwi oznacza wzrost wytrzymałości a także zwiększoną zdolność do krótkotrwałego wysiłku fizycznego. Drugim, mniej ważnym efektem transfuzji jest szybkie pozbycie się z organizmu toksyn powstających w czasie wysiłku, a także śladów stosowania dopingu farmakologicznego. Wzrost liczby czerwonych krwinek powoduje jednak także wzrost lepkości krwi, wzrost obciążenia mięśnia sercowego i generalnie całego układu krążenia, które w skrajnych przypadkach mogą powodować wylewy i zawały serca.
Doping poprzez transfuzję krwi był szczególnie popularny w zawodowym kolarstwie szosowym. Został jednak ograniczony przez wprowadzenie maksymalnej dopuszczalnej liczby czerwonych krwinek a także niezapowiedziane naloty na hotele i ośrodki treningowe, w których przebywają sportowcy. Legalną, wciąż stosowaną techniką na wzrost liczby czerwonych krwinek jest trening wysokościowy, polegający na odbywaniu długotrwałych obozów kondycyjnych na wysokościach pow. 2500 m. n.p.m. bezpośrednio przed ważnymi zawodami.
Inne, rzadziej spotykane formy dopingu fizjologicznego to operacyjne usuwanie tkanki tłuszczowej, przeszczepy mięśni i ścięgien, przeszczepy szpiku kostnego, podskórne zastrzyki powietrza. Wszystkie te metody są w dużym stopniu zarzucone, gdyż są łatwe do wykrycia i obarczone są dużym ryzykiem szybkiego i nieodwracalnego zrujnowania zdrowia zawodnika.
Doping genetyczny
Jest to najnowsza technika dopingowa polegająca na dokonywaniu manipulacji na kodzie genetycznym zawodnika lub kontroli ekspresji genów. Istnieją generalnie trzy możliwe techniki dopingu genetycznego:
• ingerencja w ekspresję genów zawodnika, prowadząca do wzrostu liczby komórek tkanek szczególnie potrzebnych do uprawiania sportu (głównie mięśni oraz szpiku kostnego)
• dokonywanie wszczepu obcych tkanek, wcześniej zmodyfikowanych genetycznie, które namnażają się w organizmie
• podawanie preparatów zawierających zmodyfikowane genetycznie mikroorganizmy - np.: bakterie produkujące hormony.
Jak dotąd doping genetyczny jest praktycznie niewykrywalny i trudno jest powiedzieć, czy jest on stosowany. Najbardziej prawdopodobne jest, że zastosowanie dopingowe znalazła już terapia genowa o nazwie Repoxygen, firmy Oxford Biomedica, która prowadzi do stałego syntezowana przez komórki tkanki mięśniowej EPO[1]. Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) w 2001 r. wprowadziła oficjalną definicję dopingu genetycznego, zaś w 2004 r. wszelkie jego formy zostały oficjalnie dopisane do listy zakazanych praktyk dopingowych tej agencji[2]. Jak dotąd jednak (kwiecień 2006) nikogo nie przyłapano na tym dopingu.
Legalność i zwalczanie dopingu
Pierwszą organizacją, która poważnie podeszła do zwalczania dopingu była Międzynarodowa Amatorska Federacja Lekkiej Atletyki, przekształcona później w Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych (IAAF). Organizacja ta w 1928 r. formalnie zakazała wszelkich form dopingu wydolnościowego, jednak nie stworzyła ona żadnej struktury organizacyjnej zajmującej się wykrywaniem jego przypadków. Walka z dopingiem ograniczała się tylko do wymogu podpisywania oświadczeń przez sportowców uczestniczących w zawodach organizowanych przez IAAF, że nie stosowali żadnych niedozwolonych metod poprawiania wydolności swojego organizmu.
Do 1966 r. Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej (FIFA), Międzynarodowa Unia Kolarska (UCI) oraz Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOL) dołączyły do IAAF uruchamiając podobny system walki z dopingiem, tzn. poprzez stworzenie wymogu podpisu pod oświadczeniem o jego niestosowaniu przez wszystkich zawodników zrzeszonych w związkach należących do tych federacji.
Testy antydopingowe zaczęto stosować po raz pierwszy w 1966 r. w trakcie Europejskich Mistrzostw Lekkoatletycznych. Dwa lata później MKOL uruchomił procedurę wyrywkowych testów antydopingowych w trakcie letnich i zimowych Igrzysk Olimpijskich i od tego czasu stały się one stałym elementem Olimpiad. W połowie lat 70. XX w. opracowano pierwsze testy wykrywające skutecznie sterydy anaboliczne. W 1976 r. związki te zostały oficjalnie dołączone do listy substancji zabronionych przez MKOL.
W latach 70. i 80. XX w. wiele międzynarodowych organizacji sportowych, zaczęło tworzyć pierwsze jednostki organizacyjne do walki z dopingiem. Początkowo było to robione w formie tworzenia komitetów antydopingowych, które otrzymywały budżety na organizowanie przetargów na wyrywkowe pobieranie próbek płynów ustrojowych zawodników w czasie zawodów i wykonywanie ich analiz przez wyspecjalizowane firmy. Podobne struktury zaczęły tworzyć też narodowe związki sportowe, które chciały eliminować dopingujących się zawodników zanim ich przyłapanie na zawodach międzynarodowych spowoduje skandal. W połowie lat 80. XX w. narodowe związki sportowe przestały ograniczać się tylko do testów na zawodach lecz także zaczęły przeprowadzać kontrole w trakcie treningów.
Postęp w farmakologii i genetyce ciągle jednak powodował, że poszczególne federacje sportowe nie nadążały za nim. Ponadto, różne federacje miały różne listy zakazanych technik i środków dopingowych, a także różne procedury ich testowania - często bardzo niedoskonałe, powodujące czasami niszczenie karier niewinnych sportowców[3]. Spowodowało to konieczność stworzenie ogólnoświatowej organizacji, która powstała w 1999 r. pod przewodnictwem MKOL. Do zadań Światowej Agencji Antydopingowej należy normowanie zasad i ujednolicanie technik analitycznych stosowanych przy wykrywaniu dopingu, a także tworzenie i publikowanie Światowego Kodeksu Antydopingowego.
Jurysdykcja WADA jak i innych organizacji sportowych zwalczających doping ogranicza się tylko do samych imprez sportowych. Mogą one odbierać licencje zawodnikom zawodowym i wprowadzać okresowe lub stałe zakazy uczestniczenia w zawodach sportowcom amatorskim. Organizacje te nie mogą jednak nikogo pociągać do odpowiedzialności prawnej, aczkolwiek mogą oczywiście zgłaszać przypadki łamania prawa odpowiednim instytucjom państwowym.
Prawo antydopingowe jest w różnych krajach różne. Sam doping jako taki jest karalny tylko w nielicznych krajach (np. we Włoszech), stosowanie niedozwolonych związków chemicznych i technik medycznych jest w wielu krajach ścigane na podstawie innych przepisów. np. lekarz stosujący niedozwolone zabiegi medyczne, a także klub sportowy i trenerzy przyzwalający na nie, mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej za dokonanie uszczerbku na zdrowiu zawodnika. Stosowanie, dystrybucja i produkcja niedozwolonych środków farmaceutycznych może być ścigane w oparciu o te same przepisy co rozprowadzanie i używanie narkotyków.
W wielu krajach wiele substancji i technik stosowanych w dopingu nie jest jednak zabroniona i dlatego korzystanie z nich nie jest nielegalne w świetle ogólnego prawa danego państwa. Osoby uprawiające sport w celach rekreacyjnych lub uprawiające sport zawodowo w dyscyplinach, w których nie obowiązuje zakaz dopingu mogą z niego korzystać, a sprawa dokonywania uszczerbku na własnym zdrowiu jest w tej sytuacji ich prywatną sprawą.
Legalność wielu technik i specyfików, nawet w krajach, które miały dotąd bardzo liberalne zasady w tej kwestii, stopniowo jednak ulega zmianie. Przykładem są tu np.: Stany Zjednoczone, w których do niedawna produkcja i użycie preparatów zawierających sterydy anaboliczne była legalna. 20 stycznia 2005 r. wprowadzono tu ustawę Anabolic Steroid Control Act of 2004, która całkowicie zakazała wolnego handlu sterydami i prohormonami.

27. Dobór i selekcja w różnych dyscyplinach sportu jako praca z uczniem uzdolnionym

DOBÓR: Przeprowadza się bez uwzględniania wyników konkretnej dyscypliny sportowej.
SELEKCJA: Jest to następna faza i najlepiej przystąpić do niej obserwacji ( np. po roku), w trakcie szkolenia. Selekcja jest procesem dynamicznym i kierowanym, w którym zamierzamy do wyboru osobników posiadających optymalne warunki morfologiczne, psychiczne i sprawnościowe niezbędne do osiągnięcia w przyszłości wysokich wyników sportowych.
MODEL PROCESU SELEKCJI:
- określenie optymalnego wzorca osobowego zawodnika w danej dyscyplinie
- dobór kandydatów odpowiadającym wymogom w danej dyscyplinie
- sprawdzanie w praktyce szkoleniowej słuszności obranej drogi
* punktem wyjścia w procesie selekcji jest model mistrza sportowego w danej dziedzinie czy konkurencji sportowej.
KRYTERIA SELEKCJI:
-stan zdrowia
-budowa somatyczna
-uzdolnienia ruchowe
-sprawność fizyczna
- dyspozycje psychiczne
-wiek
-wynik sportowy

Reasumując dobór, a następnie selekcja są bardzo ważne, niestety często pomijane przy wyłanianiu, ukierunkowywaniu najzdolniejszych uczniów i późniejszym prowadzeniu, kierowaniu i rozwijaniu ich możliwości. Zdecydowanie ułatwia to pracę nauczycielowi czy trenerowi.
Aby szkolenie zawodników przyniosło dobre rezultaty, niezbędny jest do tego dobór odpowiednich osobników ,które posiadają określone cechy fizyczne, psychiczne ,itp. ułatwiające im osiągnięcie wysokiego poziomu w wybranej dziedzinie sportu. Nie każdy kto rozpoczął trenowanie danej dyscypliny może być pewien, ze osiągnie poziom mistrzowski KAŻDY MOŻE BYCSPORTOWCEM ALE NIE KAŻDY MOŻE BYĆ MISTRZEM. Tylko jednostki o specjalnych predyspozycjach mogą osiągnąć mistrzostwo w walce sportowej. Pytanie na które trzeba odpowiedzieć to- jak rozpoznać jednostki utalentowane?
Pomóc w tym ma proces doboru i selekcji.
DOBÓR: Przez dobór rozumiemy takie postępowanie, które umożliwia wyłonienie osobników odpowiednim wieku, najbardziej utalentowanych oraz rokujących rozwój cech i właściwości niezbędnych do osiągnięcia w przyszłości wysokiego poziomu sportowego.
Należy w tym celu zainicjować szereg działań promocyjno-organizacyjnych, których celem jest stworzenie klimatu zainteresowania sportem .Np: rozwijać działalność uświadamiającą i promocyjna w zakresie szeroko pojętego sportu dla wszystkich ,którego celem jest przede wszystkim przyciągnięcie do sportu. Upowszechnienie wiedzy o różnych dyscyplinach sportu, określić wstępną przydatność danego dziecka do uprawiania sportu. Wskazywać kandydatom dyscypliny do których są predysponowani.

SELEKCJA: stanowi następną fazę i najlepiej przystąpić do niej po obserwacji (np. po roku ) w trakcie szkolenia. Selekcja jest jednym elementów systemu szkolenia sportowego. Selekcja jest procesem dynamicznym i kierowanym, w którym zmierzamy do wyboru osobników posiadających optymalne warunki morfologiczne, psychiczne, i sprawnościowe do osiągania w przyszłości wysokich wyników sportowych. To proces długotrwały. Kształtujemy podczas niego cechy i właściwości dzięki ,którym będzie możliwe osiąganie wysokich wyników w danej dyscyplinie. Procedura ta ma pewne ograniczenia :- jest uwarunkowana wiekiem i dotyczy zasadniczo dzieci i młodzieży
-dotyczy cech i właściwości psychofizycznych
-odbywa się etapowo w procesie wieloletniego szkolenia
! selekcja nie polega jedynie na szacowaniu przydatności do danej dyscypliny, lecz przede wszystkim na ujawnieniu potencjalnych możliwości i określeniu dróg ujawniania talentu w trakcie kolejnych lat szkolenia.
Generalnie w selekcji wykorzystuje się analizę dwóch elementów: zainteresowań tzn. czy chce uprawiać sport i czy sprawia mu to przyjemność oraz możliwości-czy kandydat jest w stanie osiągnąć w przyszłości wysokie wyniki. Rzecz polega na identyfikacji takiej jednostki, u której oba te elementy występują wspólnie. Pomocne mogą tu być informacje wynikające analizy rozwoju karier najlepszych zawodników na świecie ,jakie jak:
-przewidywanie kierunku rozwoju dyscyplin sportu
-analiza przebiegu ontogenezy zawodników ,którzy osiągnęli mistrzostwo sportowe
-znajomość perspektywicznych wzorców w postaci tzw. Warunków modelowych.

MODEL PROCESU SELEKCJI:
- określenie optymalnego wzorca osobowego zawodnika w danej dyscyplinie
- dobór kandydatów odpowiadającym wymogom w danej dyscyplinie
- sprawdzanie w praktyce szkoleniowej słuszności obranej drogi
* punktem wyjścia w procesie selekcji jest model mistrza sportowego w danej dziedzinie czy konkurencji sportowej.
KRYTERIA SELEKCJI:
-stan zdrowia
-budowa somatyczna
-uzdolnienia ruchowe
-sprawność fizyczna
- dyspozycje psychiczne
-wiek
-wynik sportowy

KORZYŚCI PŁYNĄCE ZE STOSOWANIA SELEKCJI:
1. trafny dobór utalentowanych uczniów
2. zmniejszony odsiew w toku przygotowania sportowego
3. lepszy dobór ze względu na zainteresowania
4. gwarantowany skrócony czas szkolenia
5. pełniejsze wykorzystanie możliwości sportowych
6. zapobiega stosowaniu zbędnych obciążeń treningowych
7. oszczędność pracy, czasu, i środków materialnych
8. ułatwia realizację planu osiągnięć sportowych
9. sprzyja kierowaniu rozwojem.

1

---