B. Pojęcie prawa cywilnego

Prawo cywilne - jest to gałąź prawa regulująca stosunki cywilnoprawne.

1. kryterium podmiotowe(kategorie podmiotów) - prawo cywilne reguluje stosunki pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

2. Kryterium prz3edmiotowe(rodzaj stosunków) - prawo cywilne normuje stosunki majątkowe i niemajątkowe.

3. metoda regulacji - podstawową metodą wyróżniającą prawo cywilne jest autonomiczność podmiotów(braku elementu władczego i równorzędność podmiotów, brak bezpośredniego przymusu), wyjątkiem od tej zasady są tzw. umowy adhezyjne czyli umowy porzez przystąpienie(prawa i obowiązki stron są ustanowione przez jedną ze stron przed zawarciem umowy).

4. inne kryteria

1. organ rozpatrujący - sądy powszechne

2. rodzaj aktu normatywnego, w którym zawarte zostały określone przepisy prawne

3. Zasady kodeksu cywilnego

• Zasada równorzędności podmiotów - podmioty stosunków cywilnoprawnych mają równą pozycję, ta zasada ma tez wyraz w przyznaniu każdemu człowiekowi zdolności do czynności prawnych oraz konstrukcja praw podmiotowych

• Zasada autonomii woli - wyraża się w możliwości swobodnego kształtowania treści stosunków cywilnoprawnych

• Zasada poszanowania powszechnego odczucia sprawiedliwości - zasada łagodzenia skutków nadmiernego rygoryzmu przepisów prawnych przez klauzule generalne, bądź jako uwzględnienie pierwiastka słuszności w prawie cywilnym.

• Zasada ochrony bezpieczeństwa obrotu - bezpieczeństwo obrotu wymaga, aby w określonych sytuacjach chronić interesy osoby działających w zaufaniu(ochrona osób działających w dobrej wierze)

• Zasada jednakowej ochrony własności - jednakowa ochrona własności niezależnie od podmiotu

4. Przepisy pozakodeksowe

1. konstytucja RP

2. ustawy

3. umowa międzynarodowa

4. rozporządzenia

5. akty prawa miejscowego

5. Systemy norm pozaprawnych jako źródła prawa

A. Prawo zwyczajowe oraz zwyczaje

Prawo zwyczajowe - zaspół norm stosowanych przez państwo mających moc uchylania przepisów prawa stanowionego, w polskim kodeksie Cywilnym stosuje się prawo zwyczajowe poprzez klauzule generalne

Zwyczaj - ustalona wśród pewnej grupy osób lub na pewnym obszarze regułę postępowania aprobowaną i zwykle stosowaną

B. Zasady współżycia społecznego

Pod pojęciem zasad współżycia społecznego w polskim prawie należy rozumieć istniejące w polskim społeczeństwie normy postępowania obejmujące przede wszystkim normy moralne, ale także innego rodzaju normy. Można wymienić trzy grupy przepisów odwołujących się do zasad dobrej wiary:

1. przepisy, w których naruszenie zasad współżycia społecznego pociąga za sobą ujemne konsekwencje dla osoby naruszającej np. art. 5, 93, 754, 1008

2. przepisy, w których uzależniono powstanie, zmianę lub ustanie konkretnego prawa lub obowiązku od oceny danego stosunku prawnego z punktu widzenia zasad współżycia społecznego np. art. 411 pkt2, 440 , 144 1i 2

3. przepisy odsyłające do zasad współżycia społecznego jako kryterium pozwalającego doprowadzić treść stosunków cywilnoprawnych np. art. 56, 65, 354

1. Norma prawna i przepis prawny

norma prawa cywilnego - charakteryzuje się tym, że dotyczy stosunków łączących podmioty równorzędne

Przepis prawny - zamknięta całość zawierająca wypowiedź normatywną, znajdująca się w ustawie

2. Rodzaje przepisów prawnych

Definicje ustawowe(legalne) - w takich przepisach ustawodawca określa sposób rozumienia pojęć używanych w danym akcie np. art. 45 KC.

Przepisy odsyłające - przepisy, które nie formują wszystkich lub niektórych członów normy prawnej, nakazując stosowanie innych przepisów

Fikcje prawne - wtedy gdy ustawodawca wskazuje, iż stan faktyczny zawarty w pewnej hipotezie (X) jest równoznaczny, mimo swej odmienności, stanowi faktycznemu innej hipotezy (Y) np. 1015¹ KC.

Domniemania prawne - gdy z treści przepisu wynika, że ustalenie pewnego faktu pociąga za sobą uznanie za udowodniony inny fakt bądź istnienie określonego prawa. Domniemanie w przeciwieństwie do fikcji może zostać obalone w drodze przeciwdowodu.

Zwroty nieokreślone - w przepisie mogą zostać zawarte takie sformułowania, które organowi stosującemu prawo pozwalają nadać im różną treść w zależności od konkretnego stanu faktycznego (np. klauzule generalne)

Przykładowe klauzule:

1. społeczno gospodarcze przeznaczenie prawa - zastosowanie tej klauzuli miało uwzględniać dobro całego społeczeństwa.

1. Działanie sprzeczne ze społeczno gospodarczym, przeznaczeniem prawa wywołuje u podmiotu skutki negatywne => stwierdzenie nadużycia prawa odmowa ochrony

2. Społeczno gospodarcze przeznaczenie prawa dookreśla treść prawa lub stosunku prawnego

Przepisy bezwzględnie obowiązujące - wtedy gdy dyspozycja przepisu nie może być wolą stron w jakikolwiek sposób zmodyfikowana np. art. 119 , 437 KC.

Przepisy względnie obowiązujące - znajdują zastosowanie tylko wtedy kiedy strony nie uregulowały treści łączącego ich stosunku prawnego w sposób odmienny bądź też gdy w odniesieniu do pewnych kwestii niczego nie postanowiły, albo ich postanowienia są niekompletne.

Semiimperatywne - mogą być zmienione tylko w zakresie dozwolonym przez ustawę.

1. Obowiązywanie przepisów prawnych w przestrzeni

Przepisy prawa cywilnego obowiązują na całym terytorium państwa polskiego(tzn. na całym terytorium, ambasadach, statkach i samolotach polskich)

Prawo partykularne - obowiązujące na pewnym fragmencie terytorium państwa

Prawo o zasięgu uniwersalne - obowiązujące na całym terenie państwa polskiego.

W przypadkach pojawienia się elementu obcego sprawę sporą rozstrzygają przepisy prawa międzynarodowego prywatnego

2. Czasowy zasięg mocy wiążącej przepisów prawa cywilnego

A. Początek obowiązywania przepisu

Wchodzą w życie po 14 dniach od ich ogłoszenia, chyba że same mówią inaczej, jednak tylko w sytuacjach ważnych dla państwa te przepisy wchodzą w czasie krótszym niż 14 dni

Sposób określenia daty wejścia w życie może być konkretny tzn. wskazywać konkretny dzień lub wyraźny tzn. wskazywać dokładnie o który dzień chodzi.

B. utrata mocy obowiązującej przepisu

1. uchylenie mocy przepisu w sposób dorozumiany - przepis późniejszy uchyla wcześniejszy(tylko jeśli jest taka sama hipoteza)

2. wyraźne usuniecie mocy obowiązującej przepisu - klauzula derogacyjna

3. upływ czasu na jaki ustawa została wydana

4. utrata mocy obowiązującej na skutek orzeczenia TK

sporny:

5. odwyknięcie - desuetudo

C. Rozstrzyganie kolizji norm prawnych w czasie

1. lex retro non agit - mimo tej zasady stosuje się czasami retroaktywność. Może być jednak retroaktywność celem ustawy

2. lex posteriori derogat priori -

1. Zbieg norm

Zbieg norm - czyli możliwość zastosowania do zaistniałego stanu faktycznego więcej niż jednej normy, zwykle chodzi o sytuację kiedy hipotezy zbiegających się norm są identyczne, lub też dany stan faktyczny zawiera w sobie wszystkie elementy określone hipotezami zbiegających się norm. Taka sytuacja może pociągnąć za sobą zastosowanie jednej z nich z wyłączeniem pozostałych bądź wszystkie zbiegające się normy mogą znaleźć zastosowanie

2. Stosowanie prawa cywilnego

sędzia ocenia czy stan faktyczny pokrywa się z stanem faktycznym zawartym w hipotezie oraz jeśliu dojdzie do pokrycia się tych dwóch stanów stosuje się do dyspozycji

3. wykładnie przepisów prawa cywilnego

1. wykładnia autentyczna - wykładnia dokonywana przez organ, który go wydał nie jest obecnie stosowana w prawie polskim

2. wykładnia legalna - stosowana przez upoważniony do tego organ i mająca moc wiążącą

3. praktyczna - dokonywana przez organ stosujący prawo

4. doktrynalna - dokonywana jest w ramach badań naukowych

5. językowa polega na odnalezieniu normatywnej treściu przepisu na bazie reguł języka polskiego

6. logiczna - odszukiwanie sensu aktu normatywnego poprzez rozumowania logiczne

7. systemowa - opiera się na tym ze obecnie istniejący system prawny jest spójny, należy wie ogólne założenie systemu ptrawnego i na jego podstawie dokonywać wykładni

8. funkcjonalna - należy określić funkcję jaką dany przepis ma pełnic w systemie

1. pojęcie stosunku cywilnoprawnego

stosunkiem prawnym jest stosunek społeczny uregulowany przez prawo, podmioty tego stosunku maja wobec siebie prawa i obowiązki gwarantowane możliwością użycia przymusu państwowego.

stosunek cywilnoprawny to stosunek prawny uregulowany przez prawo cywilne

2. podziały stosunków cywilnoprawnych

dwustronnie zindywidualizowany - charakteryzuje się tym, że powstaje pomiędzy określonymi podmiotami - dwoma lub więcej

jednostronnie zindywidualizowany - to taki stosunek w którym określony jest tylko jeden podmiot.

3. elementy stosunku cywilnoprawnego

każdy stosunek cywilnoprawny składa się z trzech elementów podmiot, przedmiot, treść.

Podmiotami stosunków cywilnoprawnych mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, podmiotami mogą być tez jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznała zdolność prawną.

Stosunki cywilnoprawne są stosunkami dwustronnymi, w najprostszej konstrukcji jednej ze stron przysługują prawa a drugiej obowiązki, często jednak jedna ze stron jest jednocześnie uprawniona i zobowiązana. Poza tym w najprostszej konstrukcji po każdej stronie stosunku istnieje tylko jeden podmiot, istnieje jednak wielopodmiotowość istniejąca na wielu zasadach:

1. wspólność w częściach ułamkowych - mamy do czynienia z jednym prawem przysługującym wielu podmiotom, przy czym każdy z tych podmiotów ma udział w tym prawie w częściach ułamkowych.

2. wspólność łączna - prawo przysługuje więcej niż jednej stronie, lecz, żadna ze stron nie ma w nim określonego udziału. Ponadto wspólność łączna pozostaje definitywnie związana innym stosunkiem prawnym , z którym jest związana.

3. zobowiązania solidarne

1. solidarność bierna(dłużników) - wielość dłużników i jeden wierzyciel wykonanie prawa przez jednego dłużnika powoduje wykonanie stosunku

2. solidarność czynna(wierzycieli) - wielość wierzycieli jeden dłużnik, wykonanie prawa na rzecz jednego wierzyciela powoduje wykonanie prawa

4. przedmiot stosunku

Przedmiot stosunku cywilnoprawnego - to zachowanie się podmiotów stosunku cywilnoprawnego zgodnie z treścią wynikających z tego stosunku praw i obowiązków(zachowanie dozwolone, nakazane, zakazane).

5. treść stosunku cywilnoprawnego

Na treść stosunku składają się obowiązki i prawa podmiotów /stron tego stosunku.

6. źródła stosunków

Problematyka źródeł stosunku cywilnoprawnego to zagadnienia dotyczące zdarzeń prawnych, w wyniku których powstaje, ustaje lub ulega zmianie stosunke cywilnoprawny

Zdarzenia prawne - zdarzenie niezależne od woli ludzkiej powodujące ustanie, powstanie lub zmianę stosunku prawnego.

Działanie - zachowanie się człowieka aktywne bądź pasywne powodujące ustanie, powstanie lub zmianę stosunku prawnego. Działania dzielą się na:

1. czynności zmierzające wywołania skutków prawnych

1. oświadczenia woli

2. akt administracyjny - jednostronne oświadczenie odpowiedniego organu określające w sposób władczy sytuację prawna konkretnego adresata w konkretnej sprawie

3. konstytutywne orzeczenie sądowe - pociągają za sobą zmiany w sferze stosunków cywilnoprawnych

2. inne czyny - czyli działania z, którymi ustawa wiąże konkretne skutki prawne

1. czyny dozwolone - obejmują przejawy woli podobne do oświadczeń woli(zawiadomienia o pewnych zdarzeniach, czynności czysto faktyczne{zmierzają do osiągnięcia pozaprawnego skutku, jenak ustawa łączy z nimi także skutki prawne})

2. czyny niedozwolone - działania aktywne i zaniechania działań wbrew nakazowi ustawodawcy

1. Zdolność prawna osób fizycznych

osobą fizyczną jest każdy człowiek, wyposażony przede wszystkim przez ustawę w zdolność prawną

Zdolność prawna to możliwość stania się podmiotem praw i obowiązków w obszarze stosunków normowanych przez prawo cywilne, zdolność prawna osoby fizycznej jest co do zasady nieograniczona(wyjątkami jest ograniczanie np. pozbawienie praw rodzicielskich)

A. Nabycie zdolności prawnej

Nabycie zdolności prawnej przez osobę fizyczna następuje w wyniku urodzenia, na mocy niektórych przepisów w niektórych sprawach można uznawać nabycie zdolności prawnej od chwili poczęcia

B. ustanie zdolności prawnej osoby fizycznej

1. śmierć osoby fizycznej - zdolność prawna ustaje z chwilą ustania bytyu osoby. Dowodem zgonu jest akt stanu cywilnego

1. akt zgonu sporządzony przez kierownika urzędu stanu cywilnego w księgach stanu cywilnego. Warunki

• lekarskie śwoadecdwo zgon

• wystawione w odpowiednim urzędzie

• zwłoki

2. sądowe stwierdzenie zgonu stosowane kiedy któryś z warunków aktu zgonu nie morze zostać spełniony, w postanowieniu sąd określa chwilę śmierci, a jeśli nie jest to możliwe podaje chwilę najbardziej prawdopodobną

• śmierć niewątpliwa

• zgon nie został stwierdzony w zwykłym, przewidzianym ustawą trybie

Uznanie za zmarłego - następuje po przeprowadzeniu sądowego postępowania. Sąd oznacza chwilę śmierci, jest to najbardziej prawdopodobna chwila lub w braku przesłanek dzień w którym uznanie za zmarłego jest możliwe. W przypadku powrotu lub ustalenia, że osoba zmarła w innym momencie przeprowadza się nowe postępowanie. Uchylenie postępowania o uznaniu za zmarłego powoduje powrót wszystkich praw i obowiązków(jeśli żona wyszła za mąż nie uniewaznia się nowego związku)

• Stan zaginięcia

1. Zaginięcie w zwykłych okolicznościach - zaginiony morze zostać uznany za zmarłego jeśli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego w, którym według istniejących wiadomości jeszcze żył

• 5 lat jęśli w chwili uznania za zmarłego zaginiony skończyłby 70 lat

• wydłużony jest jeśli zaginie dziecko do 13 lat

2. zaginięcie w okolicznościach kwalifikowanych - gdy zaginięcie następuje w okolicznościach wskazujących na większe zagrożenie śmiercią

2. Zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych jest to zdolność do nabywania praw i obowiązków przez samodzielne składanie oświadczeń woli.

• Wiek - zdolność do czynności prawnych jest ograniczona wiekiem

• Do 13 lat - brak zdolności do zawierania czynności prawnych poza drobnymi sprawami życia codziennego, pod warunkiem, że nie p[pociąga za sobą rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej do czynności prawnych

• od 13 do 18 - ograniczona zdolność do czynności prawnych oznacza to, że osoba taka może dokonać pewnych oświadczeń woli osobiście a pewnych za zgoda prawnego opiekuna(rozporządzające i zobowiazujące)

• od 18 - pełna zdolność do czynności prawnych

• ubezwłasnowolnienie - polega na ograniczeniu lub odebraniu zdolności do czynności prawnych

• całkowite - można orzec w stosunku do osoby, która ukończyła lat 13 jeżeli na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, albo innego rodzaju za burzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swoim postepowaniem

• częściowe - cofa osobę pełnoletnia do stanu osoby między 13 a 18 rokiem zycia

Pewne wyjatki(swoboda rozporzadzania)

• Umowy należące do drobnych spraw życia codziennego

• Rozporządzanie swoimi zarobkami

• Czynności dotyczące przedmiotów majątkowych oddanych przez przedstawiciela do swobodnego użytku

4. Stan cywilny osoby fizycznej

stan cywilny człowieka - to dane ujawnione w księgach stanu cywilnego, a także inne dane określające jego sytuację w społeczeństwie, indywidualizujące go jako podmiot prawa cywilnego. (stan cywilny danej osoby jest jeden niepodzielny, a zmiany w nim mogą następować w wyniku zdarzeń prawnych z którymi ustawa wiąże taki skutek)

5. Dobra osobiste osoby fizycznej i ich ochrona

A. Pojęcie i charakter prawny

Dobra osobiste - wartości związane związane z jednostką ludzką (indywidualne wartości świata uczuć , stanu życia psychicznego człowieka), każdemu dobru osobistemu odpowiada prawo podmiotowe, prawa te mają charakter bezwzględny i pozostaja pod ochrona wszystkich dziedzin prawa.

B. Ochrona dóbr osobistych

Z ochrony można skorzystać zarówno w warunkach kiedy to dobro jest zagrozone jak i wtedy kiedy zostało już naruszone. W pierwszym przypadku właściciel dobra ma prawo żądać zaprzestania takiego działania, a w razie jego naruszenia usunięcia skutków bezprawnego działania, na koniec jest możliwe ządanie zadość uczynienia odszkodowania pieniężnego lub zapłaty określonej sumy pieniędzy na cele społeczne.

1. Pojęcie osoby prawnej

Osoba prawna jednostka organizacyjna, która została wyposażona w osobowość prawną. Osoby prawne pełnią istota funkcje przede wszystkim;

1. ograniczaja ryzyko związane z prowadzeniem działalności

2. stanowią dogodny sposób koncentracji kapitału

2. Istota osoby prawnej

Istnieje wiele teorii na temat istoty osoby prawnej jednak wszystkie można w zasadzie podzielić na dwa typy tych teorii:

1. Odmawiające osobie prawnej realnego bytu

2. przyznające osobie prawnej realny byt

3. Sposób kreowania osoby prawnej

• metoda ogólnego określania cech osoby prawnej - polega na tym, że w ustawie wskazane zostają cechy charakterystyczne jednostki organizacyjnej, których występowanie przesądza o byciu lub niebyciu osoby prawnej.

• Metoda normatywna - jednostka organizacyjna musi zostać wyposażona przez ustawe w osobowość prawną, w ustawie nie określa się przy tym cech charakterystycznych osoby prawnej

4. Cechy charakterystyczne osoby prawnej

-Posiadanie majątku

-Struktura organizacyjna

-Organy

-Osobowość prawna

5. Powstanie i ustanie bytu osoby prawnej

• System aktów organu państwa - inicjatywa i powołanie do życia danej osoby prawnej, następuje przez wydanie aktu władzy państwowej

• System koncesyjny - inicjatywa powołania osoby prawnej jest inicjatywa społeczną, a decyzja o jej powstaniu jest uzależniona od decyzji stosownego organu państwowego

• System normatywny - w ustawie są zawarte przesłanki, których przesłanki są niezbędne do stworzenia osoby prawnej(w takich wypadkach byt osoby prawnej jest jeszcze uzależniony od wpisania jej do rejestru)

Ustanie bytu osoby prawnej - Zakończenie prawnego istnienia jednostki organizacyjnej jako podmiotu prawa cywilnego podlega określonym procedurom

6. Zdolność prawna osoby prawnej

Zdolność prawna osoby prawnej z reguły jest zdolności ograniczoną wynikają one przede wszystkim z tego, że:

1. jest to jednostka organizacyjna a nie człowiek nie może być podmiotem tych wszystkich praw i obowiązków, które są związane z naturalnymi właściwościami człowieka(np. wynikające ze stanu małżeństwa)

2. ograniczenia wynikające z ustawy

3. ograniczenia statutowe - wewnętrzne

7. Zdolność do czynności prawnych osób prawnych

Zdolność do czynności prawnych osób prawnych jest zawsze nieograniczona. Osoba prawna działa działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na statucie.

Rzekomy organ osoby prawnej - istnieje wtedy, kiedy dana osoba nie jest organem osoby prawnej, a także, kiedy osoba przekracza swoje kompetencje. Konsekwencja takiego działania jest zwrot pobranych pożytków oraz naprawienia szkód wyrządzonych takim zachowaniem.

8. Dobra osobiste osoby prawne

Osobie prawnej przysługują podobne dobra prawne jak osobie fizycznej, aczkolwiek nie wszystkie co wynika z tego, że część dóbr pozostaje w związku z człowiekiem jako istotą.

Istotne znaczenie praktyczne ma Firma pod, którą działa przedsiębiorca, a która dla osoby prawnej jest nazwa. Firma powinna zawierać określenie osoby prawnej, morze tez wskazywać przedmiot działalności. Firam a także jej skrót podlega ujawnienia w rejestrze/

Ochrona dóbr oparta jest na art. 24 K.C. z uwzględnieniem jednak, że chodzi o firmę(środkami ochrony są, zaniechanie działania, usunięcie skutków działania)

9. Rodzaje osób prawnych

• Skarb państwa - jest jedyna osoba prawną, która kodeks cywilny wyposaza w osobowość prawna . Skarb państwa jest rozumiany jako państwo działające w stosunkach cywilnoprawnych. Cechy szczególne

• Istnieje tak długo jak istnieje państwo

• jego powstanie nie wymaga wpisu do rejestru

• nie ma swojej siedziby

• nie ma organów

• inne państwowe osoby prawne - Czyli jednostki, których mienie jest przede wszystkim w sensie ekonomicznym, mieniem państwowym. Maja one własny majątek i nie odpowiadają za zobowiązania skarbu państwa. Realizują one gospodarcze cele państwa a także pełnia określone funkcje publiczn.

• Komunalne - jednostki samorządu terytorialnego na podstawie konstytucji maja osobowość prawną.

• Inne osoby prawne

• Korporacyjne osoby prawne - charakteryzują się tym, że stanowią związki członków osoby prawnej. Członkowie takiej osoby płacą składki lub wnoszą udziały co stanowi majątek tej osoby prawnej. Każdemu z członków przysługują pewne uprawnienia związane z decyzjami związanymi z działalnością osoby prawnej

• Osoby prawne typu zakładowego - Substratem takich osób prawnych jest majątek lub dystynatariusze

• Osoby prawne kościelne - kościoły żądzą się w Polsce własnymi prawami akceptowanymi przez państwo stąd z poszczególnymi kościołami zostały zawarte uregulowania nadające im osobowość prawną

1. Jednostki organizacyjne określone w art. 33¹ k.c.

Ułomne osoby prawne - czyli jednostki organizacyjne, które charakteryzują się cechami charakterystycznymi dla osób prawnych, a do stania się pełną osobą prawną brakowało im tylko wyposażenia w osobowość prawną przez ustawę(ułomne osoby prawne nie tworzą całkowicie odmiennych podmiotów, osoba tworząca/właściciel/członkowie odpowiada własnym majątkiem za długi „osoby”) W obecnym stanie prawnym ułomnymi osobami prawnymi są np.:

1. spółki osobowe

2. wspólnoty mieszkaniowe

3. stowarzyszenia zwykłe

2. podmioty prawa cywilnego, których dotycza unormowania szczególne

konsument - osoba fizyczna dokonująca czynności prawnych niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Rola ujęcia konsumentów w oddzielny katalog ujawnia się w wielu przepisach prawa dokonując szczególnej ochrony tych podmiotów w sferze stosunków cywilnoprawnych. Takie rozwiązanie zapewnia osobom fizycznym ochrone przed wyzyskiem lun nieuczciwym działaniem osób prawnych - przedsiębiorstw.

Przedsiębiorca - osoba fizyczna, osoba prawna oraz ułomna osoba prawna prowadząca we własnym imieniu(czyli pod firmą art. 43² § 1 k.c.) działalność gospodarcza(cechami takiej działalności jest: zarobkować, ciągłość i zorganizowany sposób działania) lub zawodową.

1. Rzeczy

rzeczami są przedmioty materialne, wyodrębnione z przyrody.

Wyodrębnienie rzeczy:

1. fizyczne - gdy przedmiot zostanie odłączony od większej całości np. wydobycie tony węgla

2. prawne - gdy następuje geodezyjne wyodrębnienie części gruntu i przeniesienie własności nowopowstałej na inną osobę, lub sporządzenie dla oddzielnego gruntu księgi wieczystej

poza pojęcią rzecz pozostaje:

• ludzie

• dobra niematerialne

• energia w różnych postaciach

• części składowe rzeczy - z uwagi na brak wyodrębnienia

• przedmioty materialne przeznaczone do powszechnego użytku(woda, powietrze itp.)

• złoża minerałów

• zbiory rzeczy

• kompleksy majątkowe składające się z rzeczy oraz praw powiązanych ze sobą

3. Części składowe rzeczy

Częścią składową rzeczy jest to wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez istotnej zmiany lub uszkodzenia przedmiotu odłączanego(nie wchodzą w to rzeczy połączone dla przemijającego użytku, a rozszerzono o drzewa i budynki itp. Rzeczy trwale związane z gruntem ). Związek taki morze powstać od momentu powstania rzeczy lub później.

4. Przynależności

Przynależnościami - są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy(rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

1. przynależność jest zawsze rzeczą ruchomą

2. przynależność pozostaje rzeczą oddzielną, jednak w stosunku do rzeczy głównej pelni funkcję podobną do służebności(zawsze rzecz podrzędna )

3. musi istnieć związek funkcjonalny między rzeczą główną a rzeczą podrzędną

4. rzecz ruchoma może stanowić przynależność tylko wtedy gdy jest własnością właściciela rzeczy głównej.

5. Pożytki rzeczy i prawa

pożytki - korzyści majątkowe osiągane w wyniku posiadania rzeczy

pożytki naturalne rzeczy - to są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, jeśli według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy

pożytki cywilne z rzeczy - dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego

pożytki prawa - to dochody, które prawo przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem

6. Inne przedmioty stosunków cywilnoprawnych

1. pieniądz - jest traktowany jako szczególna postać rzeczy

2. papiery wartościowe - to dokumenty, z którymi w ścisłym związku pozostają prawa majątkowe. Realizacja tych praw nie jest możliwa bez władania dokumentem. Sam dokument stanowi pewnego rodzaju rzecz i mają do niego zastosowanie przepisy dotyczące rzeczy ruchomych(są nimi weksel, czek, akcje, obligacje)

3. różne postacie energii

4. dobra o charakterze intelektualnym - utwory literackie itp.

5. ciecze gazy kopaliny - nie są rzeczami z powodu braku szczegółowego wyodrębnienia

1. Uprawnienie

Rodzaje uprawnienia:

1. Roszczenie - możliwość domagania się od określonej osoby określonego zachowania się

2. Uprawnienie kształtujące - to możliwość wprowadzenia zmian w istniejącej sytuacji prawnej przez jednostronną czynność prawną

3. Zarzut - to możliwość uchylania się od obowiązku ciążącego na osobie, której służy prawo podniesienia zarzutu(może powodować trwałą bezskuteczność roszczenia)

2. Definicje prawa podmiotowego

Prawo podmiotowe to:

1. Prawo podmiotowe wynika ze stosunku prawnego, którego cechą charakterystyczną jest skorelowanie praw i obowiązków,

2. możność postępowania w określony sposób

3. Możliwość postępowania w określony sposób jest uregulowana przez normę prawną

4. Zabezpieczenie możność postępowania w określony sposób wynika z normy prawnej (wyjątkowo mogą być pozbawione ochrony)

3. Normatywne postacie prawa podmiotowego

Prawo podmiotowe bezpośrednie - charakteryzuje się tym, że norma prawna określa jedynie zakres dozwolonego zachowania się podmiotu uprawnionego.

Roszczenie - możliwość domagania się od oznaczonej osoby określonego zachowania się. Roszczenie może powstać w wyniku naruszenia innego prawa podmiotowego(„emanacja prawa podmiotowego”)

• Roszczenie wynikające z zobowiązania realnego - adresatem nie jest zindywidualizowany podmiot, ale podmiot znajdujące się w określonej sytuacji prawno rzeczowej

• Roszczenie wynikająca z prawa naturalnego - nie jest zabezpieczone przez normę prawną

Prawa kształtujące - ich cechą charakterystyczną jest możliwość ukształtowania istniejącego stosunku prawnego w drodze jednostronnego działania podmiotu uprawnionego.

4. Klasyfikacja praw podmiotowych

• Bezwzględne i względne

• Bezwzględne - przybierają normatywną postać praw bezpośrednich, są skuteczne przeciwko każdej osobie(łączy się z obowiązkiem osób trzecich do nienaruszania tego prawa)

• Względne - są skuteczne jedynie między stronami danego stosunku prawnego(prawo jest skuteczne tylko wobec jednej osoby)

• Majątkowe i niemajątkowe

• Majątkowe - gdy pozostaje w związku z ekonomiczną sferą życia uprawnionego

• Niemajątkowe - gdy nie pozostaje w związku z ekonomiczną sferą zycia

• Zbywalne i niezbywalne

• Zbywalne - gdy możliwe jest jego zbycie zarówno w drodze czynności prawnej miedzy żyjącymi jak i przejście w drodze dziedziczenia

• Niezbywalne - gdy ustawa wyłącza możliwość zmiany jego podmiotów

• Związane i akcesoryjne

• Związane - cechują się występowaniem jedynie w powiązaniu z innym prawem podmiotowym

• Akcesoryjne - służą zabezpieczeniu innego prawa, wzmacniają sytuacje prawną uprawnionego z tytułu innego prawa

5. Nabycie i utrata prawa podmiotowego

Nabycie prawa podmiotowego.

• Pierwotne - gdy nie występuje związek prawny pomiędzy dotychczasowym uprawnionym, a osobą, która prawo nabywa

• Pochodne - charakteryzuje się relacji zbywca-nabywca.

• Nabycie pod tytułem ogólnym - w wyniku jednego zdarzenia następuje przejście określonej masy majątkowej z jednego podmiotu na drugi

• Nabycie pod tytułem szczególnym - nabycie w drodze jednego zdarzenia, określonego prawa, ewentualnie kilku, ale sprecyzowanych praw podmiotowych

• Translatywne - gdy prawo przechodzi w całości z jednego podmiotu na inny.

• Konstytutywne - gdy nabywca staje się podmiotem prawa nowego

Utrata prawa podmiotowego - jest zwykle powiązana z nabyciem tego prawa przez inny podmiot.

6. Wykonanie prawa podmiotowego

Wykonanie prawa podmiotowego polega na podejmowaniu takich zachowań , które mieszczą się w granicach przyznanej i zabezpieczonej przez normę sfery możności możności postępowania w określony sposób.

Wykonanie prawa podmiotowego może polegać na wykonaniu czynności faktycznych lub prawnych. Istnieje możliwość nałożenia obowiązku na podmiot do wykona prawa

7. Nadużycie prawa podmiotowego

TEORIE: ZEWNĘTRZNA I WEWNĘTRZNA:

1. Zewnętrzna - nadużywa prawo ten kto działa w jego granicach a jedynie ze względu na to, że pobudki jego działania są oceniane jako niedozwolone , ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą.

2. Wewnętrzna - działanie pozostające na pozór w granicach prawa podmiotowego, jednak sprzeczne z określonymi normami, jest działaniem bezprawnym i tym samym pozbawione ochrony.

Z powyższych teorii wynika, że nadużywa prawa ten kto działa wbrew zasadom współżycia spo9łecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.

8. Kolizja praw podmiotowych i zbieg roszczeń

W pewnych sytuacjach może dojść do zbiegu praw podmiotowych prowadzącego do niemożności wykonania niektórych z nich lub też do ograniczenia takiego wykonania.

• Zasada pierwszeństwa - (przede wszystkim prawa rzeczowe)

• Zasada redukcji praw - występuje wówczas gdy mamy do czynienia z prawami o tym samym pierwszeństwie, a nie jest możliwe zaspokojenie każdego z nich w całości. Każde z praw jest wykonywane w części proporcjonalnej do pozostałych.

Zbieg roszczeń - gdy taki sam stan faktyczny podpada pod hipotezy kilku norm a z ich dyspozycji wynikają różne roszczenia, powstaje wiele roszczeń, a wybór pomiędzy nimi pozostaje do uprawnionego.

9. Ochrona praw podmiotowych

• Samopomoc - możliwość ochrony przysługującego prawa podmiotowego własnym działaniem

• Obrona konieczna - uprawniony odpiera bezprawny i bezpośredni atak na swoje prawo(zalicza się tez stan wyższej konieczności)

• Samopomoc sensu stricto - gdy osoba, której prawo zostało naruszone, własnym działaniem przywraca stan poprzedni. (w zasadzie zakazana)]

• Ochrona sądowa - w razie naruszenia prawa podmiotowego uprawniony może domagać się udzielenia mu ochrony sadowej (domniemanie prawne - w razie udowodnienie faktu przedstawionego w domniemaniu sędzia ma obowiązek uznać inny fakt; domniemania faktyczne - sąd może uznać za ustalone fakty mające istot6ne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeśli wniosek taki można ustalić z innych udowodnionych faktów). Postępowanie prowadzi do wyroku o przyznaniu (bądź odmowie przyznania) ochrony prawom powoda i może zawierać postanowienia obowiązku określonego zachowania się powoda(jeśli uchyla się od wypełnienie nakazanego zachowania można wszcząć postępowanie egzekucyjne)

1. Pojęcie czynności prawnej

Czynność prawna - jest stanem faktycznym, na który musza się złożyć elementy określone przez normę prawną.(stan faktyczny, w skład którego wchodzi przynajmniej jedno oświadczenie woli zmierzające do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego, z którym to stanem faktycznym ustawa wiąże skutki nie tylko wyrażone w oświadczeniu woli, ale także skutki oświadczeniem tym nieobjęte a wynikające z ustawy, zasad współżycia społecznego lub ustalonych zwyczajów).

Obok oświadczenia woli taki stan faktyczny może obejmować dodatkowe elementy, mogą one przybrać charakter czynności faktycznych lub też inną postać

2. Klasyfikacja czynności prawnych

• Jednostronne i dwustronne

* Jednostronne - - gdy do jej dokonania wystarczy jedno oświadczenie woli

* Dwustronne - gdy do dokonania czynności potrzebna są zgodne oświadczenia woli stron

* Uchwały kolektywnych organów korporacyjnych osób prawnych - na taką uchwałę składają się jednostronne oświadczenia osób wchodzących w jej skład, ale na powzięcie uchwały potrzebna jest określona liczba takich oświadczeń

• konsensualne i realne

* konsensualny - kiedy do dokonania takiej czynności prawnej potrzebne jest tylko oświadczenie/zgodne -a woli

* realny - kiedy poza złożeniem oświadczenia woli wymagane jest czynność o charakterze faktycznym np., wydanie rzeczy

• rozporządzające i zobowiązujące

* rozporządzające - kiedy pasywa pozostają niezmienione natomiast zmniejszeniu ulegają aktywa osoby dokonującej czynności prawnej

* zobowiązujące - gdy w wyniku dokonania czynności powiększeniu ulegają pasywa a zmniejszeniu natomiast aktywa pozostają niezmienione

• przysparzające i nie prowadzące do przysporzenia

* przysparzające - jeżeli majątek osoby której dotyczą skutki czynności ulega zwiększeniu

* nie prowadzące do przysporzenia - jeżeli majątek osoby której dotyczą skutki czynności ulega zwiększeniu

• kazualne i abstrakcyjne

* kazualne - gdy ważność czynności zależy od istnienia niewadliwej przyczyny prawnej, brak takiej przyczyny prowadzi do nieważności przysporzenia

- causa solvendi - dokonujący przysporzenia działa w celu uzyskania zwolnienia od ciążącego na nim świadczenia

- causa obligati vel aquirendi - kiedy dokonujący przysporzenia działa w celu uzyskania wzajemnego zobowiązania się innej osoby, która otrzymuje to przysporzenie

- causa donandi - dokonujący przysporzenia świadomie rezygnuje z uzyskanie dla siebie ekwiwalentu

* abstrakcyjny - gdy taka zależność nie występuje

• odpłatne i nieodpłatne

* odpłatne - gdystrona dokonują przysporzenia uzyskuje w zamian za dokonanie przysporzenia jakąś korzyść majątkową

* nieodpłatne - gdy dokonujący przysporzenia nie otrzymuje ekwiwalentu za dokonanie czynności

• inter vivos i mortis causa

* czynność na wypadek śmierci(mortis causa) - gdy skuteczność prawna czynności została zastrzeżona pod warunkiem śmierci podmiotu dokonującego czynności

* czynności miedzy żyjącymi

• upoważniające i powiernicze

-upoważniające - określony podmiot przekazuje innemu podmiotowi kompetencje do dokonania określonej czynności ze skutkiem dla przekazującego

-powiernicze - to takie czynności, w których jedna strona dokonuje przysporzenia prawa na rzecz drugiej strony, w celu osiągnięcia takiego celu gospodarczego, dla którego osiągnięcia Orawo to w zasadzie nie jest potrzebne. Druga osoba zobowiązuje się do korzystania z prawa tylko w wyznaczony sposób.

3. Oświadczenie woli

Oświadczenie woli - takie zachowanie podmiotu prawa cywilnego, które wyraża w sposób ostateczny zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego. Istnieje kilka teorii dotyczących wyrażenia:

1. wiążący jest zewnętrzny przejaw wewnętrznej decyzji wywołania określonych skutków prawnych (teoria oświadczenia)

2. decydujące znaczenie ma wola wewnętrzna a nie jej zewnętrzny przejaw(teoria woli)

3. trzeci sposób stwierdza, że sposób wyrażenia woli jest prawnie relewantny od tego czego w aktualnym stanie rzeczy wymaga interes kontrahenta podmiotu składającego oświadczenie woli

Przesłanki oświadczenia woli:

• nie jest wynikiem przymus fizycznego

• jest dostatecznie zrozumiałe

• wskazuje na istnienie zamiaru wywołania skutków prawnych(na serio)

• odnosi się do stosunków cywilnoprawnych

Oświadczenie woli morze zostać złożone w sposób wyraźny lub dorozumiany:

• wyraźne - gdy składający je podmiot przejawia wolę wywołania skutków prawnych w sposób jednoznaczny

• dorozumiany - gdy określone zachowanie się ujawnia wolę danej osoby w sposób dostateczny

milczenie - może zostać potraktowane za przejaw woli, lecz tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie.

Oświadczenie woli morze być kierowane do określonej osoby, albo nie kierowane do żadnego adresata.

Kiedy oświadczenie woli jest składane innej osobie, to uznaje się je za złożone kiedy mogła ona zapoznać się z jego treścią

Oświadczenie elektroniczne jest złożone z chwilą wprowadzenia go do środka komunikacji elektronicznej w sposób umożliwiający zapoznanie się z nim

Czasami skuteczność oświadczenia woli jest uzależniona od wyrażenia na nie zgody osoby trzeciej

4. Treść czynności prawnej

• Swoboda stron w zakresie kształtowania treści czynności prawnej

• W stosunkach umownych jest ona ograniczona treścią art. 353¹ k.c. = strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Ograniczenia mogą także wynikać ze stosunków gospodarczych(zwłaszcza w stosunku do umów zawieranych masowo, a także z podmiotami o charakterze monopolisty na rynku)

• A więc ograniczenia mogą wynikać z:

• Ustawy

• Zasad współżycia społecznego

• Ze stosunków gospodarczych

• Nie można dokonywać czynności mając na celu obejście prawa

• Sankcją za powyższe uchybienia jest nieważność takiej umowy, sankcja ta zostaje jednak zniesiona jeżeli ustawa przewiduje inne skutki jak np. zmiany nieważnych postanowień umownych na ważne.

• Elementy treści czynności prawnych

6. Zawarcie umowy

• Negocjacje - ustalanie przez strony treści oświadczenia woli, zwykle są podejmowane w wyniku zaproszenia wysyłanego przez jedną stronę drugiej. Umowa zostaje zawarta po uzgodnieniu wszystkich jej postanowień Negocjacje powinny być prowadzone z zachowanie dobrych obyczajów:

• Rzeczywisty zamiar powzięcia umowy

• Zachowanie dyskrecji w sprawach z zastrzeżeniem dyskrecji oraz nie wykorzystywanie takich informacji dla własnych celów

• Oferta - to oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, jeśli to oświadczenie zawiera istotne postanowienia umowy.(jest stanowczą propozycją zawarcia konkretnej umowy). Związanie umowa oznacza, że przyjęcie jej przez adresata prowadzi do zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Oferta morze zostać złożona w formie tradycyjnej(wiąże oferenta w czasie oznaczonym prze niego w umowie, w innych przypadkach [złożona osobiście lub za pośrednictwem środków bezpośredniego porozumienia potwierdzenie musi się odbyć niezwłocznie][w razie złożenia jej w inny sposób przestaje obowiązywać, z upływem czasu w, którym składający oferte mógł w zwykłym toku otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionej zwłoki]) lub elektronicznej(związanie umową <=> natychmiastowe potwierdzenie przez adresata). W razie przyjścia oferty z opóźnieniem nie wynikającym z winy ofertobiorcy oferta jest ważna chyba, że oferent bezzwłocznie poinformuje o nie przyjęciu zgody. Odwołanie oferty między przedsiębiorcami jest możliwe przed wysłaniem zgody na związanie się umową, niemożliwe jest jednak odwołanie oferty jeśli wynika to z jej treści lub wyznaczono termin przyjęcia

• Aukcja i przetarg -

• Postępowanie aukcyjne jest inicjowane przez organizatora przetargu, który ogłasza aukcję lub przetarg, w ogłoszeniu tym musi się znajdować określenie(miejsca, czasu, zasad i przedmiotu przetargu), zmiany w ogłoszeniu mogą być dokonane jedynie jeśli zawarta w nim klauzula na to pozwalała.

• Osoby uczestniczące w aukcji/przetargu składają oferty w czasie wyznaczonym w ogłoszeniu(od tego momentu oferenta wiąże regulamin aukcji/przetargu), oferta przestaje obowiązywać gdy złoży się ofertę korzystniejsza, kiedy zostanie wybrana inna oferta lub gdy przetarg zostanie zamknięty bez wybrania oferty

• Wygrana przetarg/aukcja

• Aukcja - oferty są składane kolejno wygrywa ten kto złożył ostatnią najkorzystniejszą ofertę (jeśli jednak umowa warunkuje ważność umowy od innych przesłanek najpierw musza być one spełnione), osoba wygrywająca i organizator aukcji nabywają roszczenie o zawarcie umowy

• Przetarg - organizator czeka na składanie mu ofert w formie pisemnej, po upływie terminu organizator dokonuje wyboru najkorzystniejszej oferty lub zamyka przetarg bez wyłonienia oferty, po wyborze oferty organizator ma obowiązek bezzwłocznego poinformowania o tym uczestników aukcji

• Wadium - jest to instytucja stanowiąca zabezpieczenie przed uczestnictwem w licytacjach osób, które nie mają stanowczego zamiaru zawarcia umowy, albo nie sa w stanie podołać cenie wylicytowanej. Wadium - zabezpieczenie pieniężne lub rzeczowe wypłacane organizatorowi aukcji, w celu przystąpienia do niej(zabezpieczenie za uczestnictwo), w razie nie wywiązania się z oferty wadium przepada na rzecz organizatora lub są z niego zaspokajane roszczenia)

• Zmowa przetargowa - uczestnik przetargu/aukcji lub osoba działająca z nim w porozumieniu wpłynęła na wynik aukcji - w takich przypadkach organizatorowi lub uczestnikowi aukcji przysługuje prawo wystąpienia do sądu z żądaniem unieważnienia aukcji/ przetargu.

9. Skutki wadliwości czynności prawnej

Nieważność bezwzględna - powoduje ona, że dokonana czynność nie wywołuje zamierzonych przez strony skutków prawnych(tak jakby czynność nie została w ogóle dokonana i nie może być konwalidowana)

Nieważność względna - sankcja polegająca na możliwości uchylenia ważności dokonanej czynności prawnej pozostaje ważna dopóki podmiot upoważniony w ustawie nie skorzysta z przyznanego mu uprawnienia wzruszalności, jeśli skorzysta z tego prawa i unieważni czynność to uczyni to ze skutkiem wstecznym. (może ulec konwalidacji)

Bezskuteczność względna - czynność prawna nie wywołuje zamierzonych skutków wobec osób oznaczonych, wobec pozostałych jest w pełni skuteczna (przysługuje osobie trzeciej, której ta czynność narusza prawa)

Bezskuteczność zawieszona

Bezskuteczność zawieszona - stanowi sankcję czynności dokonywanych bez zgody osoby trzeciej kiedy ustawa wymaga takie zgody. Zgoda taka może zostać wyrażona w sposób wyraźny lub dorozumiany. W wyniku braku zgody czynność przybiera formę czynności niezupełnej/kulejącej tzn. ,że nie wiadomo czy wywrze skutki.

1. Pojęcie i rodzaje przedstawicielstwa

przedstawicielstwo - to konstrukcja prawna polegająca na tym, że jedna osoba dokonuje czynności prawnej w imieniu drugiej osoby, z bezpośrednim skutkiem dla osoby reprezentowanej jeśli dokonana czynność mieści się w ramach umocowania

1. postać czynna - gdy przedstawiciel składa oświadczenie woli

2. postać bierna - kiedy przedstawiciel odbiera oświadczenie woli

mnorze wynikać z dwóch źródeł:

• ustawy

• oświadczenia reprezentowanego

2. Skuteczność przedstawicielstwa

Zależy od kilku przesłanek:

1. przedstawiciel musi zostać umocowany

2. działanie przedstawiciela musi pozostać w granicach umocowania(jeśli przekroczy staje się rzekomym pełnomocnikiem i w takim przypadku ważność takiej umowy zależy od jej potwierdzenia[jeśli jednostronna nieważność bewzględna])

3. nie może jednocześnie działać w imieniu mocodawcy i we własnym, chyba, że mocodawca w treści pełnomocnictwa zezwolił na taką sytuację

4. zdolność do działania jako przedstawiciel ustawowy - przedstawiciel ustawowy musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych, przy pełnomocnictwie wystarczy ograniczona zdolność do czynności prawnych

5. przedstawiciel musi działać w imieniu reprezentowanego

1. Pojecie prawa rzeczowego

1. w znaczeniu przedmiotowym - oznacza zespół przepisów prawa cywilnego, które normują powstanie, treść, zmianę i ustanie prawa własności oraz innych form korzystania z rzeczy

2. w znaczeniu podmiotowym - to takie prawo cywilne, które jednocześnie spełnia dwie przesłanki

1. dotyczy rzeczy

2. jest prawem bezwzględnym

2. Rzeczy jako przedmioty praw rzeczowych

W myśl art. 45 KC rzeczy - są to tylko przedmioty materialne :

1. są materialnymi częściami przyrody

2. mają charakter samoistny, są na tyle wyodrębnione, że mogą w obrocie być traktowane jako dobra samoistne

3. Przedmiotem praw rzeczowych może być tylko rzecz istniejąca i zindywidualizowana

4. Rzeczami mogą być tylko poszczególne przedmioty

nie są rzeczami:

1. prawa oraz różnego rodzaju energie

2. części składowe rzeczy

3. res omnium communes(woda , powietrze itp.)

4. zwierzęta

5. zwłoki i części ciała, chyba że są przygotowywane do badań.

6. rzecz przyszła

[pieniądze są rzeczami sui generis(ich wartość wynika z pewnych ustaleń )].

Rzeczy dzielimy na:

1. nieruchomości - art. 46. KC są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności, jak również budynki trwale z gruntem związane, lub części takich budynków, jeśli nie stanowią na mocy przepisów szczególnych odrębnego od gruntu przedmiotu własności.

1. Nieruchomości gruntowe - kiedy spełnione są przesłanki:

1. Część powierzchni ziemi stanowi wyodrębnioną całość tzn. jest oznaczona co granicami

2. Jest odrębnym przedmiotem własności

2. Nieruchomości budynkowe - np.

1. Budynki powstałe na gruncie skarbu państwa, lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków, przez wieczystego użytkownika

2. Budynki wzniesione na gruncie używanym przez rolną spółdzielnie produkcyjną należąca do jej członka lub do skarbu państwa

3. Budynki jakie zatrzymali rolnicy, którzy na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 1983 przekazali państwu swoje nieruchomości (w drodze decyzji administracyjnej mogli oni odzysyskać własność części zabudowanej )

3. Nieruchomości lokalowe

1. Lokale wyodrębnione jako samodzielne przedmioty własności

2. ruchomości - to co nie jest nieruchomością

• Rzeczy oznaczone co do gatunku - czyli takie, które wykazują cechy indywidualne

• Rzeczy oznaczone co do tożsamości - czyli takie, które odpowiadają tylko pewnym cechą rodzajowym

Jest to podział subiektywny.

Części składowe rzeczy - po połączeniu ich z rzeczą główna tracą swój samoistny charakter co oznacza, że z chwilach połączenia przestają być rzeczami - art. 47 przesłanki rzeczy składowej:

1. musi być połączone z rzeczą główna nie tylko w sensie gospodarczym ale fizycznym

2. połączenie musi być tak silne, że odłączenie połączonego przedmioru spowodowało by zasadnicze zmiany bądź w całości, bądź w przedmiocie odłączanym

3. połączenie musi być trwałe a nie dokonane tylko dla przemijającego użytku

Części składowe gruntu:

• art. 48 - z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, sa to budynki i inne urządzenia trwale związane z grubym, także drezwa i rośliny.

• Art. 191 - mówi o ruchomościach, połączonych z rzeczą główna w taki sposób, że stała się jej częścią składową.

Przynależności - art. 51 KC rzecz jest przynależnością innej rzeczy jeśli sa spełnione warunki:

1. przynależnością może być tylko rzecz ruchoma

2. pomimo związków z rzeczą główną musi stanowić rzecz odmienną

3. musi pozostawać z rzeczą główną w stosunku gospodarczego podporządkowania

4. musi być potrzebna do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem

5. musi pozostawać z rzeczą główna w faktycznym związku

6. przynależnością jest tylko rzecz stanowiąca własność właściciela rzeczy głównej

Pożytki - art. 53 i 54 KC

• pożytki rzeczy - czyli dochody jakie przynosi rzecz

1. pożytki naturalne - płody rzeczy, odłączone od niej rzeczy składowe

2. pożytki cywilne - pożytki jakie przynosi rzecz na podstawie stosunku prawnego

• pożytki prawa - pożytki jakie przynosi prawo zgodnie ze swoim społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. (np. odsetki od wkładów w PKO)

3. Bezwzględny charakter praw rzeczowych

Prawa rzeczowe należą do praw bezwzględnych, co znaczy, że prawa rzeczowe wywierają skutek względem wszystkich podmiotów, podlegających danemu prawodawstwu, z czego z kolei wynika powszechny obowiązek nie czynienia czegokolwiek, co godziłoby w ich treść. W przypadku już zaistniałego naruszenia prawa rzeczowego ochrona przysługuje wobec każdego, kto takie prawo narusza, roszczenie takie ma jednak odmiennie niż samo prawo charakter względny.

Prawa względne o rozszerzonej skuteczności:

• niektóre prawa względne umieszczone w księdze wieczystej(skuteczność bezwzględna)

• zobowiązania realne

• najem lokalu oraz spółdzielczego prawa do lokalu mieszkaniowego - stosuje się wobec nich odpowiednie przepisy dotyczące ochrony własności

• dożywocie - odpowiednie przepisy dotyczące praw rzeczowych ograniczonych

• wierzytelność morze być chroniona na podstawie przepisów o odpowiedzialności za szkodę wyrządzona poza istniejącym stosunkiem zobowiązaniowym

• roszczenia pauliańskie - możność uznania bezskuteczności względem niego czynności dłużnika - wierzytelność staje się skuteczna wobec strony trzeciej

4. Bliższa charakterystyka oraz podział praw rzeczowych

KC dzieli prawa rzeczowe na trzy grupy:

1. własność

2. użytkowanie wieczyste

3. prawa rzeczowe ograniczone

W zakresie praw rzeczowych odmiennie niż jest to unormowane w prawach obligacyjnych, strony mogą powoływać tylko takie prawa rzeczowe, jakie ustawa przewiduje, a możliwość umownego ukształtowania ich treści w sposób odmienny od przyjętego w ustawie jest bardzo ograniczona. Jest to tzw. zasada zamkniętej listy praw rzeczowych.

5. Ogólna charakterystyka prawa rzeczowego w znaczeniu przedmiotowym

Prawo rzeczowe zostało w Polsce zunifikowane dopiero w 1946 z mocą obowiązująca od 47 a dokonały tego trzy akty normatywne:

1. prawo rzeczowe

2. prawo o księgach wieczystych

3. przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych

W kolejny okresie dokonywano licznych zmian w tej dziedzinie czego finałem było powstanie księgi II KC w 1964

W latach 90 dokonano nowelizacji księgi II, która zerwała z marksistowską koncepcją wielu różnych rodzajów praw własności, w imię zasad równości.

Głównymi źródłami obecnego prawa rzeczowego są:

-konstytucja

-kodeks cywilny

-ustawa o księgach wieczystych i hipotece

-inne ustawy:

* ustawa o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych

* prawo geodezyjne i kartograficzne

* ustawa o lasach

* prawo geologiczne i górnicze

*ustawa o ochronie gruntów leśnych i rolnych…

3. Własność prywatna

Własność prywatna jest to własność należąca do jednostki ludzkiej oraz różnego rodzaju spółki(kapitałowe i osobowe) i podobne nim „organizmy”.(także własność spółdzielcza, gdyż po rozwiązaniu spółdzielni jej majątek przechodzi na jej członków )

Własność społeczna własność należąca do różnych organizmów społecznych wykorzystujących swoją własność dla realizacji celów wspólnych, dla danej zbiorowości co nadaje tej kategorii samoistny charakter mim braku szczególnych uregulowań (organizacji społecznych, stowarzyszeń, związków zawodowych i wyznaniowych)

4. Własność państwowa

Własność państwowa w świetle obecnych uregulowań nie ma pozycji uprzywilejowanej w dziedzinie produkcji własności państwowej. Przeciwnie państwo nie jest w tym systemie powołane do prowadzenia działalności zarobkowej, jest to bowiem domena własności prywatnej.

Panstwo natomiast jest właścicielem środków produkcji i przedmiotów potrzebnych do wykonywania jego ustrojowych funkcji takich jak: obrona kraju, bezpieczeństwo obywateli, administracja szkolnictwo itp.

Do własności państwowej mają oczywiście zastosowanie odpowiednie przepisy własności KC. Pod pewnymi względami własność państwowa jest mimo wszystko odmiennie uregulowana, jest to spowodowane przede wszystkim:

1. własność państwowa powinna być wykorzystywana zgodnie z interesem ogólnospołecznym i zasadami prawidłowej gospodarki (nie ma mow na raką samą dowolność jaką ma właściciel prywatny)

2. W państwie łączą się dwa atrybuty właściciela i prawodawcy(powinna być wyraźnie określony zakres ingerencji imperium)

Zarząd mieniem publicznym nie jest jednolity jest on bowiem wykonywany przez:

• Państwowe osoby prawne

• Państwowe jednostki organizacyjne

• Agendy państwowe o charakterze jakby powierniczym

Powyższe „organizacje” charakteryzują się dużą niezależności od podmiotu będącego ich właścicielem czyli Skarbu Państwa, a ich zależności wobec niego regulują ich statuty itp.. Należy stwierdzić, że wobec wszystkich tych form działalności państwa Skarb Państwa posiada pozycje nadrzędną, i przysługuje mu swoiste prawo do ich mienia, z czego wynikają różnorakie prawa: nadzoru, dywidendy wyrażania sprzeciwu a nawet do zlikwidowania i przejęcia mienia.

Do najważniejszych składników mienia państwowej osoby prawnej należą nieruchomości, które są im przekazane przez skarb panstwa lub były nabyte w drodze zakupu od osób prywatnych.

Mienie nie należące o innych państwowych osób prawnych należy do skarbu państwa, który jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków.

Z powyższych rozważań wynika, że kategoria własności państwowej dzieli się na dwie zasadnicze kategorie:

• Własność skarbu państwa

• Własność innych niż skarb państwa państwowych osób prawnych

5. Własność samorządowa

Między poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego w Polsce nie ma żadnych hierarchicznych zależności, każda ma własne zadania i własny majątek, z którego samodzielnie korzysta, jest niezależną od innych osobą prawną.

Oprócz nich lecz zależne od nich mogą powstawać inne osoby prawne tworzone przez te jednostki samorządu, w celu wykonywania ich zadań, mają własny majątek i mogą nim samodzielnie dysponować odpowiadają jednak przed organem macierzystym.

1. własność samorządowa nie jest wyodrębniona ani w sensie ekonomicznym ani prawnym

2. nie jest związana z jednym centralnym podmiotem(co występuje w własności państwowej)

Wspólne zakwalifikowanie tych jednostek do ogólnego katalogu własności samorządowej, jest dokonywane tylko ze względu na wspólne cechy i zadania tych organów.

Źródła własności samorządowej:

- przekazane jednostką samorządu terytorialnego od państwa mienie, w związku z powoływaniem kolejnych szczebli samorządu

- mienie nabyte w drodze zwykłego obrotu

* pochodzące ze źródeł publicznych (podatki, subwencje, opłaty, dotacje)

* nabyte za pomocą środków instrumentów publicznoprawnych(np. wywłaszczenie nieruchomości)

* uzyskane z działalności prywatnej

1. Treść prawna własności

Według tradycyjnego poglądu prawo własności wynika ze stosunku własności, jaki istnieje między właścicielem a innymi podmiotami. Inny pogląd odrzuca istnienie stosunku własności, przyjmując, że prawo własności znajduje swe źródło w odpowiednich normach prawa przedmiotowego.

Niezależnie jednak od poglądu wyróżniamy stronę pozytywną(przysługującą właścicielowi) i negatywną(zobowiązująca wszystkie inne podmioty do nienaruszania własności).

Pozytywna W polskim KC nie ma tradycyjnej triady uprawnień właściciela(posiadania, pobierania pożytków, używania). KC wymienia uprawnienia, ale traktuje je jako uprawnienia podstawowe(niezamknięty zbiór) i jako podstawowe uprawnienia wymienia się:

• korzystanie z rzeczy:

• posiadanie rzeczy

• używanie rzeczy

• pobieranie pożytków

• dyspozycja faktyczna(prawo do przetworzenia, zużycia, lub zniszczenia)

• rozporządzanie rzeczą

• uprawnienie do wyzbycia się rzeczy

• uprawnienie do obciążenia rzeczy

Negatywna właściciel może korzystać z rzeczy i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób(inne podmioty mają obowiązek nie ingerowania w sferę uprawnień właściciela)[od tej zasady KC i inne przepisy przewidują wyjątki].

Granice prawa własności są nakreślone w całym systemie , co powoduje, że nominalnie nieograniczone prawo do władania rzeczą jest dość ograniczone na gruncie przepisów szczególnych; ograniczenia te mają z reguły charakter negatywny zabraniają właścicielowi korzystania ze swego prawa w określonych przypadkach Ograniczenia prawa własności wynikają z:

* Przepisów ustaw - art. 140 - granice własności wyznaczają nie poszczególne przepisy, lecz całokształt obowiązującego ustawodawstwa. (np. 142[wyższa konieczność], 144-154 [służebności], 231 [utrata własności na rzecz posiadacza])

* zasad współżycia społecznego

* społeczno-gospodarczego przeznaczenia rzeczy - tak samo jak zasady współżycia społecznego stanowi kategorię, która zarówno określa sposób wykonywania konkretnego prawa własności jak i kształtuje jego treść

2. Podmiot i przedmiot oraz przestrzenne i czasowe granice własności

Każdy podmiot może być właścicielem. (od tej zasady są jednak wyjątki: w zasadzie właścicielem nieruchomości nie może być cudzoziemiec).

Przedmiot - przedmiotem własności może być tylko rzecz, a więc przedmiot materialny. Z takim określeniem przedmiotu nie zawsze zgodna jest terminologia. Terminem własności określa się tez również niektóre prawa do innych dóbr aniżeli rzeczy lub ogół uprawnień do zorganizowanych zespołów produkcyjnych.

Przestrzenne granice własności - problem ten dotyczy tylko nieruchomości. W zasadzie przestrzenne granice nieruchomości są ograniczone przez jej społeczno-gospodarcze przeznaczenie, ta zasada nie uchybia prawom wód i prawom górniczym i lotniczym.

Czasowe granice prawa własności w świetle obowiązującego ustawodawstwa własność jest prawem bezterminowym, może natomiast dojść do własności terminowej z woli stronna podstawie czynności prawnej{definitywnie wykluczona własność gruntowa}(własność budynków należących do użytkownika wieczystego przechodzi na właściciela gruntu wraz z wygaśnięciem użytkowania wieczystego).

1. Nabycie i utrata własności - charakterystyka ogólna

Różne sposoby nabycia własności nie są tylko określone w prawie cywilnym ale także administracyjnym, publicznym i karnym.

Na czoło sposobów nabycia własności w prawie rzeczowym wysuwa się:

1. przeniesienie własności na podstawie umowy

2. zasiedzenie

3. przemilczenie

4. zrzeczenie

5. nabycie w drodze egzekucji sadowej

Wśród sposobów właściwych prawu konstytucyjnemu i administracyjnemu wymienić należy;

1. nacjonalizację

2. wywłaszczenie

Prawo karne:

1. przepadek narzędzi, które służyły lub miały posłużyć do popełnienia przestępstwa

2. przepadek rzeczy skradzionych

Nabycie dzieli się na:

• nabycie pierwotne - nabywca nie otrzymuje prawa poprzednika, jego prawo jest zupełnie nowe(wyjątek, kiedy gmina nabywa własność nieruchomości, której właściciel się zrzekł, gmina ponosi odpowiedzialność z nieruchomości za jej obciążenia)

• nabycie pochodne - prawo zostaje takie samo zmienia się jedynie podmiot (nabywca nie może nabyć więcej praw niż posiada zbywca)

2. Przeniesienie własności

Wśród przepisów regulujących przeniesienie własności możemy wyróżnić:

• przepisy wspólne dla nieruchomości i ruchomości(155 i 156)

• przepisy dotyczące tylko nieruchomości(157 - 168)

• przepisy dotyczące tylko ruchomości (155, 169 - 170)

A. Czy umowa zobowiązująca sama przenosi własność

Z teoretycznego punktu widzenia na przeniesienie własności w drodze umowy składają się dwie odrębne umowy: zobowiązująca i rozporządzająca. Polski kodeks cywilny przyjął jednak w swoim art. 155 tzw. Zasadę podwójnego skutku tzn., że umowa zobowiązująca przenosi własność chyba, że:

• przepis szczególny stanowi inaczej np. kiedy umowa przeniesienie własności nieruchomości została zawarta z zastrzeżeniem warunku lub terminu

• strony tak postanowiły.

Umowy rzeczowe też nie mają podwójnego skutku, gdy do jej wykonania dochodzi w wykonaniu zobowiązania innego(niż umowa zobowiązująca) zdarzenia.

B. Czy do przeniesienia własności wystarcza samo zawarcie umowy

Umowa o przeniesienie własności ma charakter realny gdy:

• przedmiotem umowy są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku

• gdy chodzi o rzeczy przyszłe

• gdy zbycia dokonuje nieuprawniona osoba a nabywca jest w dobrej wierze

Przeniesienie własności nieruchomości ma charakter konsensualny[wpis do księgi wieczystej ma charakter deklaratywny chyba że dotyczy przeniesienia własności budynków stojących na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, do przeniesienia własności lokali ].

C. Czy umowa przenosząca własność jest czynnością prawną przyczynową czy oderwaną

Kodeks cywilny przewiduje w art. 156 w odniesieniu do umowy o przeniesienie własności zasadę przyczynowości.

Zasada przyczynowości jest uważana w polskim prawie jako zasada generalna odnosząca się nie tylko do umów o przeniesienie własności.(zasada przyczynowości w znaczeniu materialnym)

Art. 158 zobowiązanie, które stało się przyczyna przeniesienia własności powinno być zawarte w akcie zawierającym umowę wymienione(zasada przyczynowości w znaczeniu formalnym)

D. Czy można przenieść własność z zastrzeżeniem warunku lub terminu

nieruchomości - art. 157 własność nieruchomości nie może być przeniesiona z zastrzeżeniem warunku lub terminu()można natomiast zawżeć umowę zobowiązaniową z zastrzeżeniem warunku lub terminu, o przeniesienie nieruchomości

ruchomości - można przenosić własność z zastrzeżeniem warunku lub terminu

E. Czy do ważności umowy konieczne jest zachowanie odpowiedniej formy

• nieruchomości - do umów dotyczących przeniesienia własności nieruchomości, jak tez umów zobowiązujących do dokonania takich czynności niezbędne jest w polskim prawie zachowanie formy aktu notarialnego.(niezachowanie formy powoduje nieważność){może także przejść w formie sądowej}{nie dotyczy gruntów rolnych mających się stać współwłasnością na zasadzie spółdzielni rolniczej}

F. Czy własność można skutecznie nabyć tylko od właściciela

Co do zasady to własność można nabyć skutecznie tylko od właściciela lecz istnieją dwa wyjątki:

1. nieruchomości - w związku z zasadą rękojmi wiary publicznych ksiąg wieczystych. Nabywca nieruchomości mającej księgę wieczystą nabywa na podstawie umowy własność nieruchomości od osoby, która niezgodnie z rzeczywistym stanem prawnym jest wpisana do tej księgi jako właściciel, jeżeli umowa ma charakter odpłatny, a nabywca jest dobrej wierze

2. ruchomości - można skutecznie nabyć własność od osoby nieuprawnionej do władania rzeczą jeśli:

1. nabywca jest w dobrej wierze

2. zbywca włada rzeczą i wyda ją nabywcy

3. co do rzeczy zgubionych, skradzionych, lub utraconych w inny sposób nabywca nabywa rzecz dopiero po trzech latach

G. Czy dopuszczalność przeniesienia własności podlega ustawowym ograniczeniom.

Ustawodawca ogranicza możliwość obrotu niektórymi artykułami ruchomymi jak np. wartości dewizowe, dzieła sztuki

Dużo większe znaczenia ma dopuszczalność przenoszenia własności nieruchomości, co szerzej będzie opisane w kolejnej części

3. Ograniczenia obrotu nieruchomościami

1. w razie sprzedaży nieruchomości rolnej z wyjątkiem sprzedaży osobie bliskiej, dzierżawcy nieruchomości przysługuje prawo pierwokupu, jeśli umowa dzierżawcy była zawarta na piśmie z datą pewną, oraz była wykonywana, licząc od tej daty rdze trzy lata, jego areał dzierżawiony i własny nie może przekraczać 300 ha, musi być rolnikiem zawodowym i mieszkać w danej gminie, jeśli dzierżawca nie wykona prawa prawo pierwokupu przysługuje agencji rynku nieruchomości rolnych.

2. w razie sprzedaży udziału lub części udziału we współwłasności nieruchomości - pozostali współwłaściciele uprawnieni do pierwokupu

3. w przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej przeznaczonej w planie miejscowym na cele publiczne lub wpisanej do rejestru zabytków - tylko jeśli jest to prawo ujawnione w księdze wieczystej gminy(pierwokup przez gminę )

4. w razie sprzedaży nieruchomości nabytych od Agencji Nieruchomości Rolnych, przed upływem 5 lat od tego nabycia - prawo pierwokupu przysługuje agencji .

Zbywca ma obowiązek powiadomić uprawnionego do pierwokupu o sprzedaży nieruchomości jeśli, uprawniony nie ustosunkuje się do informacji w ciągu miesiąca, lub kiedy nie będzie zainteresowany umowa może zostać zawarta.(niezachowanie formy powoduje nieważność umowy), bieg miesiąca dla agencji biegnie od momentu powiadomienia agencji o odmowie uprawnionego lub od upływu miesiąca.

W przypadku nieruchomości innych niż rolne mogą być one sprzedawane tylko w całości, a ich podział może być dokonany tylko o tyle, o ile jest on zgodny z planem zagospodarowania przestrzennego oraz przepisami szczegółowymi. Wyjątkami od tej zasady są:

• zniesienie współwłasności nieruchomości zabudowanej legalnie co najmniej dwoma budynkami, gdy podział polega na wydzieleniu poszczególnym właścicielom budynków wraz z działkami

• wydzielenie działki gruntu na, której samoistny posiadacz wzniósł budynek

• wydzielenia części nieruchomości, której własność lub użytkowanie wieczyste zostały nabyte z , mocy prawa

• realizacji przepisów dotyczących przekształceń własnościowych albo likwidacji przedsiębiorstw państwowych lub samorządowych

• wyznaczanie tzw. nieruchomości wspólnych w związku z ustanowieniem odrębnej własności lokali podział następuje na podstawie decyzji administracyjnej, która stanowi przesłankę prawnego podziału nieruchomości w drodze umowy

prawo pierwokupu gminy w stosunku do nieruchomości niewolnych istnieje tylko wtedy kiedy:

1. została nabyta przez sprzedawcę od skarbu państwa , lub jednostki samorządu terytorialnego i nie jest zabudowana

2. lub przeznaczona jest w planie miejscowym na cele publiczne lub jest wpisana do rejestru zabytków, a prawo pierwokupu zostało wpisane do księgi wieczystej

o zawarciu umowy notariusz informuje gminę, która może wykonać prawo pierwokupu w ciągu 2 miesięcy od zawiadomienia, oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu wymaga aktu notarialnego

Do nabycia nieruchomości przez cudzoziemca konieczne jest uzyskanie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, obrony i rolnictwa(tylko jeśli nieruchomość rolna).

4. Zasiedzenie i przemilczenie

Zasiedzenie

Przedmiotem nabycia przez zasiedzenie mogą być tylko prawa rzeczowe. (tylko te prawa, z którymi wiąże się władztwo nad rzeczą[można nabyć przez zasiedzenie udział we współwłasności]).

Zasiedzieć można każdą nieruchomość, ale tylko w całości, nie można zasiedzieć np. części lokalu.

Przesłanki zasiedzenia nieruchomości

1. posiadanie nieruchomości nieprzerwanie od dwudziestu lat i dobra wiara(jeśli jej nie ma trzydzieści lat)

1. domniemanie prawne ciągłości posiadania w połączeniu z zasadą

2. niemożność posiadania wywołana przeszkoda przemijającą nie przerywa posiadania

3. posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane

2. posiadanie musi być też samoistne - czyli takie jakie odpowiada prawu własności.

Przesłanki zasiedzenia ruchomości:

1. posiadanie

2. trzy lata

3. dobra wiara

do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia.

Jeśli właścicielem jest osoba małoletnia zasiedzenie nie może się skończyć wcześniej niż na dwa lata po osiągnięciu przez nią pełnoletniości..

W przypadku przeniesienia posiadania kolejny posiadacz może sobie doliczyć czas poprzednika

Skutkiem zasiedzenia jest nabycie własności przez posiadacza, jest to nabycie pierwotne, zasiedzenie nie powoduje wygaśnięcia obciążeń

Przemilczenie

Nabycie własności przez przemilczenie następuje tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie osoba wskazana w ustawie nabywa własność na skutek niewykonywania przez właściciela swego prawa przez czas w ustawie określony {rzeczy znalezione}

5. Inne przewidziane w kodeksie cywilnym wypadki nabycia i utraty własności

zrzeczenie się własności -

• do zrzeczenia się własności nieruchomości wymagane jest jednostronne oświadczenie woli właściciela wyrażające taka wolę , złożone w formie aktu notarialnego, taka nieruchomość staje się własnością gminy, chyba że przepis szczególny wskazuje innego beneficjenta. Gmina ponosi odpowiedzialność za obciążenia gruntu.

• Zrzeczenie się własności ruchomości następuje przez porzucenie rzeczy z zamiarem wyzbycia się jej i taka rzecz staje się rzeczą niczyją

Zawłaszczenie - jest to nabycie własności przez wzięcie w posiadanie rzeczy niczyjej.

Znalezienie - przepisy te odnoszą się do rzeczy zagubionych, porzuconych bez zamiaru wyzbycia się ich oraz zwierząt, które zabłąkały się lub uciekły. Znalazca rzeczy ma obowiązek powiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy, a jeżeli nie wie, kto jest uprawniony albo nie zna miejsca zamieszkania tej osoby, obowiązany jest zawiadomić tzw. organ przechowując. Znalazcy przysługuje tzw. znaleźne w wysokości 1/10 wartości rzeczy znalezionej, jeśli w ciągu roku od powiadomienia właściciela lub umieszczenia ogłoszenia nikt się nie zgłosi znalazca nabywa własność. Nie ma zastosowania w razie znalezienia:

• Rzeczy w budynku lub innym pomieszczeniu otwartym dla publiczności, znalazca jest zobowiązany oddać rzecz zarządcy budynku, a los prawny rzeczy regulują przepisy szczególne

• W razie znalezienia skarbu, rzecz taka staje się własnością skarbu państwa, a znalazcy przysługuje odpowiednie znaleźne.

nabycie pożytków naturalnych - właściciel rzeczy głównej staje się ich właścicielem wraz z ich odłączeniem od rzeczy głównej

połączenie rzeczy(akcesja)

• ruchomość i nieruchomość - właścicielem staje się właściciel nieruchomości (stosuje się w takich sytuacjach przepisy o właścicielu i posiadaczu art. 224 - 231 KC, bezpodstawnym wzbogaceniu 405 KC lub przepisy o naprawieniu szkody 415 KC)

• ruchomości i ruchomości

• połączenie - jeśli przywrócenie stanu poprzedniego byłoby niemożliwe lub związane z nadmiernymi kosztami dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami, a ich udziały ustala się według stosunku wartości rzeczy połączonych chyba że jedna rzecz miała definitywnie większą wartość, wtedy pozostałe rzeczy stają się jej częściami składowymi

• pomieszanie- jeśli przywrócenie stanu poprzedniego byłoby niemożliwe lub związane z nadmiernymi kosztami dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami, a ich udziały ustala się według stosunku wartości rzeczy połączonych chyba że jedna rzecz miała definitywnie większą wartość, wtedy pozostałe rzeczy stają się jej częściami składowymi

• przetworzenie - właścicielem staje się przetwórca chyba, że:

• jeśli przetworzenie zostało dokonane w złej wierze

• wartość materiałów jest większa niż wartość materiałów

6. Szczególne sposoby nabywania własności nieruchomości przez państwo i przez jednostki samorządu terytorialnego

nacjonalizacja - polega na nabyciu przez państwo na mocy wydanego przez siebie aktu nacjonalizującego, określonego katalogu dóbr, przy czym takim aktem może być tylko ustawa. (pierwotny sposób nabycia)

komunalizacja - to samo co wyżej, tylko, że określone dobra przechodzą na własność gminy

wywłaszczenie - akt władczy indywidualny, na mocy którego pozbawia się właściciela własności określonej nieruchomości, albo ograniczenie własności albo innego prawa rzeczowego. Wywłaszczenie następuje ze słusznym odszkodowaniem, które powinno odpowiadać wartości wywłaszczonej nieruchomości.

1. Ogólna charakterystyka ochrony własności

Cywilistyczna ochrona własności należy do tego typu ochrony petytoryjnej, przez którą rozumie się ochronę prawa. (posesoryjna chroni stan faktyczny przysługuje posiadaczowi i właścicielowi występującemu jako posiadacz).

Podstawowymi roszczeniami przysługującymi właścicielowi w wypadku naruszenia jego prawa są:

roszczenie windykacyjne(art. 222.1 KC)

roszczenie negatoryjne(art. 222.2 KC)

roszczenia uzupełniające

procesowe formy dochodzenia roszczeń.

powództwa windykacyjne i negatoryjne

roszczenia uzupełniające

powództwo o ustalenie prawa art. 189 KPC powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia bądź nieistnienia prawa, gdy ma w tym interes prawny(szczególny przypadek, żąda się jedynie stwierdzenia faktu nie ingerując w sprawy osób trzecich)

1. Pojęcie o funkcja społeczno-gospodarcza użytkowania wieczystego

W poprzednim brzmieniu przepisów o użytkowaniu wieczystym, miało ono być pomocą udzielaną przez państwo budownictwu mieszkalnemu i mogło obciążać tylko grunty które miały charakter miejskich i należące do państwa. Później ustawodawca odstąpił od tych założeń.

Tak więc wraz z rezygnacją jedności państwowej ustawodawca przyjął obecnie w art. 232 KC, że nie każda nieruchomość państwowa może stać się przedmiotem użytkowania wieczystego, lecz tylko taka, która jest własnością skarbu państwa(i tylko grunty położone w granicach administracyjnych miasta i grunty nie leżące w tych granicach ale pod warunkiem, że są włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przeznaczone do realizacji zadań jego gospodarki)., samorządu terytorialnego lub jego związkom.

Podmiotem według znowelizowanych przepisów może być osoba fizyczna i osoba prawna(poprzednio osoba fizyczna i spółdzielnie mieszkaniowe). Użytkowanie wieczyste obecnie ma taki cel, żeby użytkownik używał gruntu mu przekazanemu w określonym celu, a niewykonanie tego celu może powodować nawet rozwiązaniem umowy.

Unormowanie instytucji użytkowania wieczystego jest dokonane dwutorowe mianowicie w kodeksie cywilnym(art. 232-241 i 243) i ustawie o gospodarce nieruchomościami. Ponadto tę materie regulują unormowania bardziej szczegółowe, wykonawcze w stosunku do ustawy, jednak istniejące regulacje prawne nie są wyczerpujące więc często stosuje się przepisy w drodze analogii , regulujące inne instytucje prawne.

3. Powstanie i wygaśnięcie użytkowania wieczystego

W myśl art. 234 do oddania gruntu w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednie przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.

Umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego(podobnie jak umowa o przeniesieniu użytkowania wieczystego) i wymaga wpisu do księgi wieczystej.

Nie można zasiedzieć użytkowania wieczystego, natomiast można nabyć prawo użytkowania wieczystego już istniejące.

Do najważniejszych sposobów wygaśnięcia użytkowana wieczystego należą:

• upływ czasu na jaki użytkowanie wieczyste zostało ustanowione

• rozwiązanie stosunku przez strony

• konfuzja tzn. przejście użytkowania wieczystego na właściciela lub przejście własności na użytkownika wieczystego

• rozwiązanie umowy ze względu na jej niewłaściwe wykonywanie art. 240

• wywłaszczenie

• wątpliwe z braku przepisów zrzeczenie się użytkowania wieczystego stosuje się na zasadzie analogii przepisy o zrzeczeniu się ograniczonych praw rzeczowych lub zrzeczeniu się własności nieruchomości ???

Wygaśnięcie użytkowania wieczystego pociąga za sobą:

• wygasają wraz z nim ustanowione obciążenia

• gaśnie przyznane użytkownikowi prawo własności budynków lub innych urządzeń, stają się one częścią składową gruntu, a użytkownikowi przysługuje za nie wynagrodzenie odpowiadające ich wartości

• użytkownik ma obowiązek wydać nieruchomość właścicielowi, który może żądać od użytkownika odszkodowania za szkody wynikłe z niewłaściwego korzystania z gruntu.

Powyższe roszczenia przedawniają się z trzech lat od zwrotu gruntu. Roszczenie o zwrot gruntu będącego użytkowaniem wieczystym nie ulega przedawnieniu.

1. Pojęcie i ogólna charakterystyka praw rzeczowych ograniczonych

Praw rzeczowe ograniczone w odróżnieniu do prawa własności dają tylko część uprawnień wobec rzeczy, definicje tych praw wymieniają pozytywnie i wyczerpująco zakres uprawnień, który składa się na to ograniczone prawo rzeczowe. Katalog praw rzeczowych na rzeczy cudzej(prawa rzeczowe ograniczone) jest zamknięty i obejmuje tylko te które są wskazane w KC i ustawach szczególnych.

Art. 244 wymienia 5 praw rzeczowych ograniczonych kolejne nowelizacje KC i ustaw dodały do te listy dwa kolejne prawa(1991 r.). Kolejne nowelizacje najpierw zlikwidowały(2000 r.) prawa spółdzielcze a później wprowadziły je z powrotem(2002 r.) ale w zmienionej formie w Prawa rzeczowe ograniczone to:

1. użytkowanie

2. służebność

3. zastaw

4. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

5. hipoteka

Prawa rzeczowe można podzielić na te, które polegają na korzystaniu z rzeczy(z czym wiąże się zapewnienie władztwa nad rzeczą) i te które nie zapewniają władztwa nad rzeczą, ale zapewniają możliwość zaspokojenia swojej wierzytelności z rzeczy, do tej kategorii nalezą hipoteka i zastaw. Do takiego samego podziału tych praw prowadzi podział praw rzeczowych na samoistne i akcesoryjne.

Zasadniczo ograniczone prawa rzeczowe dotyczą rzeczy jednak ustawa wprowadza pewne wyjątki odnośnie do użytkowania, zastawu i hipoteki

Służebność spółdzielcze prawo do lokalu i hipoteka odnoszą się tylko do nieruchomości

Prawa rzeczowe są skuteczne erga omnes, uprawnienia jakie przysługują zainteresowanym w ramach ograniczonych praw rzeczowych, są bierne obowiązki innych osób(przeważnie wyjątek spółdzielcze prawo do lokalu).

Funkcja społeczno-gospodarcza praw rzeczowych jest niezwykle szeroka.

Ogólne przepisy o prawach rzeczowych mieszczą się w art. 244 -251 ponadto zawierają się w ustawie o księgach wieczystych i hipotece

2. Powstanie i wygaśnięcie praw rzeczowych ograniczonych oraz sytuacja prawna osób, którym te prawa przysługują

Źródłem praw rzeczowych(unormowania wynikają z całego systemu) mogą być w szczególności następujące zdarzenia prawne:

• umowa - właściciela z osobą, która nabywa w ten sposób prawo rzeczowe na rzeczy cudzej(art. 245 KC) z zastrzeżeniem wyjątków do ustanowienia tych praw służą odpowiednie przepisy o przeniesieniu własności(155-170). Wyjątki to:

• prawo rzeczowe na nieruchomości może być ustanowione z zastrzeżeniem warunku lub terminu(art. 245.2 KC)

• oświadczenie drugiej strony może być dorozumiane

wyjątki od konsensualności

• do ustanowienia hipoteki konieczny jest wpis do księgi wieczystej

• do ustanowienia zastawu konieczne jest wydanie rzeczy(zaś zastawu rejestrowego wpis do rejestru tych zastawów)

• w wyjątkowych wypadkach do ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych o charakterze zastawnym nie jest wymagana umowa lecz wystarczy jednostronne oświadczenie woli właściciela rzeczy obciążonej

• orzeczenie sądowe - ma miejsce w wypadku ustanowienia służebności drogi koniecznej, ustanowienia służebności w orzeczeniu o zniesienie współwłasności, oraz powstania hipoteki przymusowej

• orzeczenie administracyjne - powstanie służebności w drodze wywłaszczenia, powstanie zastawu skarbowego, oraz hipoteki przymusowej zabezpieczającej należności podatkowe

• Zasiedzenie - służebność gruntowa

• Z mocy ustawy

Treść prawa rzeczowego ograniczonego może zostać zmieniona na podstawie umowy, jednak taka umowa musi się mieścić w granicach określonych przez ustawę. W myśl art. 248.1 KC do zmiany określonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa a jeśli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej wpis do księgi wieczystej. Jeżeli zmiana treści prawa rzeczowego dotyka osobę trzecią potrzebna jest tez jej zgoda (bez takiego oświadczenia umowa jest bezskuteczna).

Z pewnymi zastrzeżeniami ograniczone prawo rzeczowe może być przeniesione na inna osobę. Służebność gruntową można przenieść tyko z nieruchomością; hipotekę i zastaw tylko wraz z wierzytelnością, którą zabezpieczają. Przenaszalne w pełni jest spółdzielcze prawo do lokalu.

Do przeniesienia prawa ograniczonego na nieruchomości jest potrzebna umowa między uprawnionym a nabywcą księgi oraz wpis do tej księgi(jeśli to prawo jest w niej ujawnione). Przeniesienie prawa do rzeczy cudzej może być dokonane z zastrzeżeniem warunku lub terminu.

W związku z możliwością istnienia na jednej rzeczy więcej niż jednego prawa rzeczowego może dojść do kolizji tych praw co może się przejawiać:

1. te dwa prawa w ogólne nie mogą być równocześnie wykonywane

2. honorowanie jednego prawa może wpłynąć na wartość innego

3. pełne zaspokojenie jednego prawa uniemożliwia zaspokojenie drugiego

Prawami na rzeczy cudzej rządzi zasada pierwszeństwa(najpierw ulega zaspokojeniu prawo pierwsze) art. 249 KC

Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych na nieruchomości podlega następującym zasadom:

• w wypadku zbiegu praw nie wpisanych do księgi wieczystej pierwszeństwo ma prawo powstałe wcześniej

• w przypadku zbiegu prawa wpisanego i niepisanego do księgi wieczystej, pierwszeństwo ma prawo wpisane

• w wypadku zbiegu praw wpisanych do księgi wieczystej pierwszeństwie decyduje chwila złożenia wniosku o wpis, za którą uważa się godzinę i minutę danego dnia

• prawa wpisane na podstawie wniosków złożonych równocześnie są równorzędne

wygaśnięciem ograniczonych praw rzeczowych zajmują się art. 246 i 247 KC oraz przepisy normujące poszczególne prawa ograniczone. Z czego wynika, że prawa te wygasają;

• w wyniku czynności prawnej(najczęściej w drodze umowy, ale wystarczy jednostronne oświadczenie woli tego komu to prawo przysługuje), jeśli to prawo wpisane było do księgi wieczystej taki prawo powinno być z niej wykreślone.

• Jeżeli przejdą na właściciela rzeczy obciążonej, albo jeśli ten komu t prawo przysługuje nabędzie rzecz obciążoną

• Jeżeli ograniczone prawo rzeczowe jest prawem terminowym wygasa z upływem czasu

• Na skutek niewykonywania ich przez 10 lat tylko użytkowanie i służebność

• Z mocy wniosku sądowego uwzględniającego roszczenie właściciela o zniesienie służebności

• \w pewnych sytuacjach na skutek decyzji administracyjnej

• w razie wygaśnięcia zabezpieczonej prawem akcesoryjnym wierzytelności

Do ochronny praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności(art. 251 KC). Przepisy te znajdują zastosowanie tylko do tych praw ograniczonych, które polegają na władaniu rzeczą (użytkowanie, spółdzielcze prawo do lokalu, zastawu oraz niektórych postaci służebności).

2. Użytkowanie przez osoby fizyczne

Na użytkowanie rzeczy przez osoby fizyczne składają się dwa uprawnienia: alimentacyjny charakter i szczególna ochrona właściciela

1. istotnemu ograniczeniu podlega przede wszystkim zakres uprawnień użytkownika, będącego osobą fizyczną, jest on w szczególności zobowiązany do zachowania jej substancji oraz dotychczasowego przeznaczenia art. 267.1 wyjątki:

1. użytkownik może zbudować budynek ale tylko na ziemi nie nadającej się do użytku, i tylko wtedy kiedy jest to niezbędne do prawidłowego korzystania z rzeczy

2. może zbudować i eksploatować nowe urządzenia służące do wydobycia kopalin z zastrzeżeniem przepisów prawa geologicznego i górniczego, lecz najpierw musi powiadomić właściciela, który może ządać zaniechania budowy (jeśli zmieniło by to charakter gruntu albo naruszyłoby to zasady prawidłowej gospodarki)albo zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody art. 267.2 i 3

3. użytkownik może zakładać w pomieszczeniach nowe urządzenia w takich granicach jak najemca

2. użytkowanie na rzecz osoby fizycznej jest prawem terminowym i wygasa najpóźniej ze śmiercią użytkownika wyjątek umowa timescheringu

3. właściciel może z poważnych powodów żądać zabezpieczenia, wyznaczając mu na to odpowiedni termin, po bezskutecznym upływie terminu właściciel może powołać zarządcę.

1. złożenie odpowiedniej kwoty do depozytu sądowego

2. ustanowienie hipoteki kaucyjnej

3. oddanie wartościowej rzeczy ruchomej w zastaw

4. poręczenie

5. itp.

4. właściciel może zawsze odmówić wydania rzeczy dopóki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia

3. Timesharing

T. - użytkowanie polegając na korzystaniu z domu lub pomieszczenia mieszkalnego. Umowa ta zawierana jest przez przedsiębiorcę z osobą fizyczną na czas nie krótszy niż trzy lata, za ryczałtowo płaconym wynagrodzeniem i ustanowione jako użytkowanie(może nie musi być ustanowione jako użytkowanie).

Jak widać w odróżnieniu do użytkowania jest to prawo zbywalne i dziedziczne.

Zbyć to prawo można tylko na inną osobę fizyczną a jest ono oparte na ogólnych przepisach o przeniesieniu własności.

T. może być użytkowaniem tylko wtedy kiedy strony tak postanowiły i kiedy spełnia to odpowiednie przeslanki:

1. podmiot ustanawiający powinien być właścicielem obciążanej nim nieruchomości

2. wymagana jest ogólna forma aktu notarialnego(jeśli nie stanie się umową timesheringu o charakterze obligacyjnym)

3. we wpisie do księgi wieczystej powinien identyfikować ten rodzaj użytkowania

1. Służebności gruntowe

Definicję służebności gruntowej zawiera art. 285.1 KC, z tej definicji wynika, że służebność może polegać na:

1. uprawnieniu właściciela jednej nieruchomości do korzystania z nieruchomości należącej do innej osoby(służebności czynne)

2. na obowiązku właściciela nieruchomości obciążonej, niewykonywania pewnych swoich uprawnień prawa własności(służebność bierna) z kolei te mogą polegać na:

1. właściciel nieruchomości obciążonej ma obowiązek powstrzymania się od pewnych czynności faktycznych

2. albo takich uprawnień, które na mocy określonych przepisów służą mu względem służebności sąsiedniej

Nieruchomość, na korzyść której służebność została ustanowiona, nosi nazwę nieruchomości władnącej, drugą natomiast nazywamy nieruchomością obciążoną. Z reguły służebność jest związana z gruntem w drodze wyjątku służebność gruntową można przyznać na rzecz spółdzielni produkcyjnej(art. 286)

Służebność gruntowa jest prawem względnym i związanym(z własnością nieruchomości)

Zakres służebności gruntowej oraz sposób jej wykonania w breku innych danych według zasad współżycia społecznego, przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych(287). Powinna być wykonywana, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej(288). Służebność wobec obciążonego nie polega na działaniu(wyjątek możliwość ponoszenia utrzymywania urządzeń niezbędnych do utrzymywania służebności art. 289)

Źródła powstania służebności:

czynność prawna - do umowy ustanawiającej służebność gruntową mają zastosowanie ogólne zasady o ustanowieniu praw rzeczowych

orzeczenie sądu - kodeks pozwala na ustanowienie następujących służebności gruntowych w tej drodze:

• Służebność drogi koniecznej - 145.1 jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu(także wtedy gdy jest ale jest on okrężny i niewygodny, gdy stwarza zagrożenia w ruchu drogowym) do drogi publicznej lub należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od sąsiadów ustanowienia potrzebnej służebności drogowej, jeśli jest możliwość ustanowienia drogi koniecznej przez kilka różnych nieruchomości to ustanawia się ją przez tę nieruchomość dla której będzie to najmniej uciążliwe. Zainteresowany może żądać ustanowienia za wynagrodzeniem(czasowym, jednorazowym). Prawo do żądania ustanowienia służebności gruntowej przysługuje właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu, samoistnemu posiadaczowi(z tym, że w tym przypadku jest to służebność osobista)

• Służebność budynkowa

• Orzeczenia o zniesieniu współwłasności

Służebność gruntowa może być nabywana przez zasiedzenie, ale tylko w wypadku kiedy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, potrzebne są do spełnienia przesłanki:

• Posiadanie - posiadanie służebności, tzn. faktyczne korzystanie z cudzego gruntu w taki sposób jak to czyni osoba posiadająca służebność(nie może nabyć służebności ten kto korzysta z sąsiedniej nieruchomości tylko dzięki dobrej woli sąsiada[pośrednio art. 352])

• Upływ czasu - 20 lat dobra wiara i 30 zła wiara

• Istnienie trwałego i widocznego urządzenia, tylko wtedy kiedy takie urządzenie wskazuje na jej wykonywanie, wybudowane przez właściciela władnącej

W drodze orzeczenia administracyjnego - Na podstawie przepisów o wywłaszczenie, gdyż może ono polegać też na ograniczeni u prawa własności.

Zmiana/ustanie:

• Służebność wygasa ex lege wskutek niewykonywania jej przez 10 lat(do służebności biernych przepis ten stosuje się tylko wtedy kiedy istnieje stan sprzeczny z treścią służebności)

• Gdy nieruchomość gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie

• Za wynagrodzeniem właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowe, jeżeli wskutek zmiany okoliczności stała się dla niego szczególnie uciążliwa

• Jeśli po ustanowieniu służebności powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości może żądać zmiany treści nieruchomościi lub sposobu wykonywania nieruchomości za wynagrodzeniem

• Oraz szczególne skutki wywołuje też podział nieruchomości władnącej lub obciążonej:

• W razie podziału nieruchomości władnącej, służebność trzymuje się w mocy na rzecz każdej części tworzonych przez podział w uzasadnionych przypadkach można żądać jej zniesienia

• W razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się na każdej z nich, w uzasadnionych przypadkach można żądać jej zniesienia

• Jeżeli w wyniku podziału sposób wykonywania nieruchomości wymaga zmiany, a strony nie doszły do porozumienia to sposób zmiany ustala sąd

• Poza tym służebność wygasa na zasadach ogólnych właściwych dla praw rzeczowych ograniczonych

2. Służebności osobiste

Służebność osobista może być zarówno czynna jak i bierna. Jedyną różnicą miedzy służebnościami gruntowymi a osobistymi, jest to, że te drugie przysługują tylko konkretnej osobie.

Art. 297 do służebności osobistych stosuje się odpowiedni przepisy o służebnościach gruntowych; wyjątki:

1. służebność osobista zaspokaja potrzeby oznaczonej osoby fizycznej, zakres i sposób wykonywania oznacza się, w braku innych danych według potrzeb uprawnionego(+zasady współżycia społecznego i zwyczaj miejscowy)

2. służebność osobista wygasa wraz z śmiercią uprawnionego

3. jest niezbywalna

4. jeżeli uprawniony dopuszcza się rażących naruszeń obciążony może żądać zamiany służebności na rentę

5. jeżeli nieruchomość obciążona służebnością osobistą, weszła w skład spółdzielni produkcyjnej, może ona żądać zmiany sposobu jej wykonywania lub zamiany jej na rentę

6. nie można jej nabyć przez zasiedzenie

przykładem służebności osobistej jest służebność mieszkania(prawo do zamieszkiwania w cudzym domu, mieszkaniu), która na podstawie umowy może określać także możliwość przejścia tej służebności również na dzieci uprawnionego

służebność drogi koniecznej ustanowiona na rzecz posiadacza samoistnego jest służebnością osobistą.

Prawa zastawnicze 1. Uwagi ogólne

Do ochrony praw wierzyciela powstały różnorakie zabezpieczenia. Do ustanowienia ich dłużnik może być zobowiązany z umowy lub z samej ustawy. Zabezpieczenia dzielą się na osobowe(obok, dłużnika głównego ustanawia się inną osobę zobowiązaną do zapłaty) i rzeczowe(wierzytelność jest zabezpieczona przez określony przedmiot majątkowy, z którego właściciel może się zaspokoić takimi zabezpieczeniami są hipoteka[niertuchomości] i zastaw[ruchomości]). Hipoteka, zastaw i zastaw rejestrowy należą do praw zastawniczych.

Ostatnio znaczną rolę odegrała nie unormowana ustawowo forma zabezpieczenia rzeczowego, zwana przywłaszczeniem na zabezpieczenie(przekazuje się na własność rzecz wierzycielowi, który na zasadach umownych może z niej korzystać do czasu zaspokojenia swej wierzytelności, po czym jest zobowiązany do zwrócenia rzeczy właścicielowi[w stosunku do ruchomości jest to sposób dopuszczalny a w stosunku do nieruchomości jest rzeczą sporną])

1. Pojęcie, funkcja społeczno-gospodarcza i ogólna charakterystyka Hipoteki

Treść hipoteki określa ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Z przepisu tego wynika, że z hipoteki wierzycielowi przysługują dwa uprawnienia:

• pierwszeństwo zaspokojenia się z nieruchomości przed wierzycielami osobistymi(między wierzycielami hipotecznymi stosuje się zasadę pierwszeństwa złożenia wniosku o wpis do księgi wieczystej, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej)

• skuteczność obciążenia według każdorazowego właściciela nieruchomości

Hipoteka jest prawem akcesoryjnym ściśle zawiązanym z wierzytelnością, która zabezpiecza.(wyjątek: hipoteka może zabezpieczać wierzytelność przyszłą lub warunkową, przedawnienie wierzytelności nie pozbawia wierzyciela możliwości zaspokojenia się z hipoteki).

Hipoteka wprowadza pewne ograniczenia w stosunku do możliwości właściciela korzystania z rzeczy, nie może on korzystać z nieruchomości w taki sposób jaki powodowałby obniżenie jej wartości do sumy niszczej niż zabezpieczana wierzytelność.

2. Przedmiot hipoteki

Co do zasady hipoteka obciąża nieruchomość. Ponadto ze względów potrzeby obrotu hipoteka może obciążać niektóre zbywalne prawa rzeczowe odnoszące się do nieruchomości, obecnie mogą być obciążone prawa:

• prawo własności nieruchomości

• udział współwłaściciela w nieruchomości

• użytkowanie wieczyste

• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

• prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

• wierzytelność zabezpieczona hipoteką

hipoteka może obciążać tylko konkretną nieruchomość(zasada szczegółowości hipoteki), może być nią obciążona tylko nieruchomość posiadająca własną księgę wieczystą.

Nie jest możliwe ustanowienie hipoteki umownej na gruncie należącym do Skarbu Państw, zabezpieczającej wierzytelność innych podmiotów.

Można obciążyć nieruchomości budynkowe ale tylko wraz z prawem głównym

Hipoteka obciąża wraz z własności:

• jej części składowe

• jej przynależności

• niektóre roszczenia okresowe(czynsz najmu, czynsz dzierżawy)

Hipoteka zabezpieczająca jedną wierzytelność na kilku nieruchomościach nazywana jest hipoteką łączną.

Hipoteka obciążająca nieruchomość, która następnie jest dzielona, obciąża wszystkie powstałe w ten sposób nieruchomości(dotyczy to też również ustanoeinia na nieruchomości oddzielnej własności lokalu)(zasada niepodzielności hipoteki). W wypadku sprzedaży części nieruchomości zarówno nabywca jak i obciążony może żądać od wierzyciela zniesienia hipoteki jeśli pozostała część zapewnia nadal w całości wierzytelność.

Do powstania hipoteki łącznej umownej maja zastosowanie ogólne zasady dotyczące powstania hipoteki umownej. Wpis do księgi wieczystej powinien nastąpić do każdej obciążonej nieruchomości, a hipoteka powstaje dopiero po jej wpisie do wszystkich ksiąg wieczystych

Hipoteka łączna przymusowa może powstać tylko w wypadkach kiedy przewiduje ją przepis szczególny, albo gdy nieruchomości są już obciążone inną hipoteką łączną lub stanowią własność dłużników solidarnych.(jeśli wierzyciel chce obciążyć wierzytelnością kilka nieruchomości, musi wskazać w jakiej części jego wierzytelność będzie z nich zaspokajana)

Część ułamkowa nieruchomości może być obciążona wtedy kiedy stanowi ona własność jednego z współwłaścicieli, współwłaściciel może obciążyć swój udział tylko w całości, zgoda pozostałych współwłaścicieli nie jest wymagana.

W wypadku kiedy hipoteka obejmuje używanie wieczyste, obejmuje ona też budynki i inne urządzenia postawione na tym gruncie. stanowiące własność użytkownika wieczystego. (można też ustanowić hipotekę na udziale użytkowania wieczystego). W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego i niezaspokojeniu wierzytelności, wierzycielom przysługuje prawo zastawu na roszczeniach o wynagrodzenie za wzniesione na tym gruncie budynki i inne urządzenia. W wypadku nabycia przez użytkownika wieczystego nieruchomości staje się ona wierzytelnością na nieruchomości

Hipoteka ustanowiona na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu lub domu jednorodzinnego wymaga założenia księgi wieczystej dla obciążanego prawa i wpisu hipoteki do tej księgi o założeniu tej księgi i wpisie do niej sąd wieczystoksięgowy zawiadamia spółdzielnię, a spółdzielnia jest zobowiązana prowadzić rejestr takich lokali. W przypadku nabycia własności lokalu/domu księga wieczysta staje się księgą wieczystą tej nieruchomości

Subintabulat - prawo podzestawu.

4. Powstanie hipoteki i jej rodzaje

Hipoteka może powstać na podstawie umowy lub na podstawie orzeczenia sądu lub innego organu.

Hipoteka umowna W przypadku umownego powstania hipoteki, stosowne oświadczenie woli obciążanego musi być złożone w formie aktu notarialnego, natomiast oświadczenie wierzyciela może być złożone w dowolny sposób(także dorozumiany); do powstania hipoteki potrzebny jest też wpis do księgi wieczystej, który ma w tym wypadku charakter konstytutywny.

Hipoteka przymusowa. W przypadku kiedy wierzyciel, żąda ustanowienia hipoteki, dla zabezpieczenia swojej wierzytelności, musi uzyskać odpowiednie orzeczenie i złożyć wniosek o wpis na jego podstawie (hipoteka na gruntach i prawach należących do skarbu państwa może być ustanowiona tylko w ściśle określonych przepisami przypadkach)

1. hipoteka zwykła - jeśli dokument ja ustanawiający stwierdza ostatecznie wysokość wierzytelności

2. hipoteka kaucyjna - gdy wpis zabezpiecza tylko płatność na czas toczącego się postępowania

zazwyczaj hipoteka przymusowa powstaje na podstawie orzeczenia sądowego:

• Sądowy tytuł wykonawczy - hipotekę przymusową może uzyskać wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona powyższym tytułem, okreslonm w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w taki tytuł zaopatrzone są:

• Prawomocne orzeczenie sądu, oraz ugoda zawarta przed sądem

• Nieprawomocne ale podlegające natychmiastowemu wykonaniu orzeczenie sądu.(hipoteka wpisana na podstawie tego tytułu jest hipoteką kaucyjną)

• Wyrok sądu polubownego i ugoda przed takim sądem

• Tymczasowe zarządzenie sądu - hipoteka powstająca jednak z tego tytułu jest hipoteką kaucyjną

hipoteka przymusowa może powstać na podstawie postanowienia administracyjnego:

• Administracyjny tytuł wykonawczy stwierdzający wierzytelność

• Akty organu administracji, tylko w sciśle określonych przypadkach

Hipoteka ustawowa - powstaje z mocy samego prawa, obecnie nie istnieje

Hipoteka kaucyjna - może powstać tylko wtedy kiedy przepis szczególny dopuszcza taką możliwość tylko w przypadku wierzytelności:

1. istniejących lub mogących powstać z określonego stosunku prawnego albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczna nieobjęte z mocy ustawy hipoteką zwykła

2. wierzytelności z dokumentów zbywalnych przez indos, chociażby wysokość wierzytelności była z góry ustalona

Hipoteka kaucyjna zabezpiecza odsetki oraz koszty procesu o ile mieszczą się one w sumie w wpisie hipoteki oznaczonej. Wierzyciel nie może się powołać na wpis hipoteki kaucyjnej żeby dowieść swojej wierzytelności

5. Wygaśnięcie hipoteki

Hipoteka wygasa w następujących wypadkach:

• wskutek wygaśnięcia wierzytelności(wyjątek przedawnienie wierzytelności nie powoduje wygaśnięcia hipoteki)

• wskutek zniesienia ją przez czynność prawną

• wskutek złożenia zabezpieczającej kwoty do depozytu sadowego(gdy nie można ustalić wierzyciel lub nie chce on przyjąć pieniędzy)

• na skutek konfuzji

• w związku z jej wykreśleniem bez podstawy prawnej po upływie lat 10 od jej wykreślenia

W razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel jest obowiązany dokonać wszystkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej.

1. Pojęcie i funkcja gospodarczo-społeczna zastawu

Zastaw stanowi prawo rzeczowe ograniczone, którego celem jest zabezpieczenie na rzeczy ruchomej wierzytelności, jest prawem akcesoryjnym związanym z wierzytelnością.(zastawem może być zabezpieczona wierzytelność przyszła).

Zastawnik - ten którego wierzytelność została zabezpieczona

Zastawca - dłużnik

Art. 306 KC definicja zastawu, z zastawu wynikają dwa podstawowe uprawnienia

1. możność zaspokojenia z rzeczy oddanej w zastaw, bez względu na to czyją jest własnością

2. pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi

tak samo jak w przypadku hipoteki dłużnik odpowiada całym majątkiem nawet jeśli zbył rzecz będącą podstawą zastawu.

Przedmiotem zastawu mogą być tylko rzeczy ruchome i mogą to być tylko rzeczy nie wyjęte z obiegu i mające wartość majątkową. Zastaw obejmuje także części składowe i przynależności(jeśli umowa inaczej nie postanowiła).

Przedmiotem zastawu może być także udział w rzeczy ruchomej, a także na prawach(tylko prawa zbywalne[327][wierzytelności, akcje, obligacje itp.]).

Umowa powinna być zawarta na piśmie z datą pewną

Zastaw może zabezpieczać zarówno wierzytelność pieniężną jak niepieniężną

Zastaw zabezpiecza nie tylko wierzytelność pieniężną ale i roszczenia związane z wierzytelnością, jak odsetki, nakłady na rzecz oraz przyznane koszty zaspokojenia wierzytelności.

2. Powstanie i wygaśnięcie wierzytelności

zastaw umowny - powstaje na podstawie umowy między właścicielem rzeczy a wierzycielem(w szczególnych przypadkach też z nieuprawnionym). Ważność umowy zastawu niezależny od zachowania określonej formy. Zasadą jest, że sama umowa nie wystarczy do ustanowienia zastawu potrzebne jest jeszcze wydanie rzeczy. (wyjątki: przepisy szczególne i jeśli rzecz już jest u zastawnika)

zastaw ustawowy - powstaje ex lege, zastaw ten przysługuje np. wynajmującemu pod zastaw czynszu i wiele innych.

Wierzyciel zastawiający rzecz pozbawiony jest prawa korzystania z rzeczu, ma jednak pełnię władzy w rozporządzaniu rzeczą

Zaspokojenie się przez wierzyciela z rzeczy zastawionej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym(musi otrzymać tytuł egzekucyjny czyt. wytoczyć powództwo, a następnie wykonawczy i złożyć wniosek egzekucyjny do komornika. W wypadku rzeczy posiadających tzw. cenę sztywną można się umówić, że można sprzedać rzecz bez tytułów itd.)

Przedawnienie wierzytelności nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obciążonej nie dotyczy to roszczenia o odsetki itp.(to staje się odpowiedzxialnośćią wyłączną) w takim wypadku egzekucja jest możliwa tylko z rzeczy.\

Jeśli rzecz przynosi pożytki zastawnik może je pobierać i zaliczać na poczet długu.

Jeśli rzeczy grozi zniszczenie l uszkodzenie zastawca może żądać złożenia jej do depozytu.

Zastaw wygasa:

1. kiedy wygasa wierzytelność

2. przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej bez -przeniesienia zastawu

3. zwrócenie przez zastawnika zastawcy rzeczy

1. Pojęcie i funkcja zastawu rejestrowego

W zastawie rejestrowym nie trzeba przekazywać rzeczy zastawcy, za to istnieją różne inne sposoby niż egzekucja zaspokojenia wierzytelności. W stosunku do zastawu rejestrowego odnoszą się wprost przepisy o zastawie zwykłym(w kwestaich nieuregulowanych w ustawie), definicja zastawu rejestrowego to definicja zastawu z KC, stąd na treść zastawu rejestrowego składają się te same prawa co na treść zastawu zwykłego.

Inne szczegółowe różnice;

1. strony zastawu mogą ustalić w umowie, ze zastaw nie wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności

2. należność z zastawu rejestrowego jest zaspokajania przed zastawem zwykłym

3. w umowie można zobowiązać zastawcę do nie zbywania rzeczy a także do jej nieobciążania

Do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest umowa, musi być to umowa pisemna(inne nieważne), potrzebny jest też wpis do rejestru zastawców. Ustawa chroni wierzyciela jeśli okaże się że zastawca nie jest właścicielem rzeczy (w takim wypadku do ochronny zastawnika stosuje się odpowiednio o ochronie nabywcy rzeczy ruchomej w dobrej wierze a wpis do rejestru zastawców jest równoznaczny z wydaniem rzeczy

3. Przedmiot zastawu rejestrowego

Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzecz ruchome, z wyjątkiem statków morskich wpisanych do rejestru okrętowego.

W szczególności można nim obciążyć:

1. rzeczy oznaczone co do tożsamości

2. rzeczy oznaczone co do gatunku, jeśli w umowie zostanie określona ich ilość oraz sposób wyodrębnienia

3. zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą

4. prawa na dobrach niematerialnych

5. prawa z papierów wartościowych

zastaw obciąża rzecz nawet po jej przetworzeniu lub połączeniu(w takich wypadkach obciąża rzecz powstałą), a także jeśli w wyniku powyższych zdarzeń utracił ich własność.

Gdy rzecz ruchoma zostaje połączona z nieruchomością zastaw wygasa a zastawnikowi przysługuje roszczenie o ustanowienie hipoteki na tej nioeruchomosci

4. Wierzytelności zabezpieczone zastawem rejestrowym

Może być ustanowiony w celu zabezpieczenia wierzytelności:

• Skarbu państwa i innej państwowej osoby prawnej

• Jednostki samorządy terytorialnego itp.

• Banku krajowego

• Osoby prawnej, której celem jest udzielanie pożyczek

• Międzynarodowej organizacji finansowej, której członkiem jest RP

• Innego podmiotu prowadzącego działalność na terenie RP

• Posiadaczy obligacji wyemitowanych na podstawie ustawy o obligacjach oraz innych papierów dłużniczych wyemitowanych na podstawie odpowiednich aktów obowiązujących w krajach(OECD)

Może zabezpieczać również wierzytelność przyszłą lub warunkową, keśli ta suma nie jest określona na początku to umowa powinna określać najwyższą możliwą sumę.

5. Zaspokojenie wierzyciela z przedmiotu obciążonego zastawem rejestrowym

Co do zasady do zaspokojenia zastawnika z przedmiotu objętego zastawem następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, jednak w przypadku zastawu rejestrowego przepisy te stosuje się o tyle o ile umowa nie przewiduje innego sposobu zaspokojenia takich jak:

• Przez przejecie przedmiotu na własność dopuszczalne jeżeli:

• Zastaw ustanowiony został na papierach wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, a komisja papierów wartościowych wyraziła na to zgodę

• Przedmiotem zastawu są przedmioty będące w powszechnym

• Przedmiotem zastawu są rzeczy lub prawa, których wartość została ściśle oznaczona

• Przez sprzedaż przedmiotu objętego zastawem w drodze przetargu publicznego przetarg prowadzi komornik lub notariusz w ciągu 14 dni od wniosku zastawnika

• Przez pobieranie przez zastawnika dochodów, jakie przynosi przedsiębiorstwo obejmujące przedmiot zastawu rejestrowego

• Przedsiębiorstwo to może być przejęte w zarząd, zarządca jest ustalany w umowie

• Przedsiębiorstwo może być na żądanie zastawnika wydzierżawione w celu zaspokojenia jego wierzytelności(jeśli umowa tak mówi może być potrzebna zgoda zastawnika)

6. Wygaśnięcie zastawu rejestrowego

1. W zasadzie gaśnie gdy przestaje istnieć zabezpieczana wierzytelność

2. Na skutek zrzeczenia się

3. Na skutek rozwiązania umowy

4. Gdy rzecz ruchoma obciążona stała się częścią nieruchomości

5. Ze względu na ważny interes nabywcy przedmiotu obciążonego zastawem

6. W razie przeniesienia zabezpieczonej nim wierzytelności na podmiot nieuprawniony

7. Wykreślenie z rejestru na wniosek zastawnika

7. Rejestr zastawców

rejestry zastawców prowadzą sądy rejonowe, a sądem właściwym jest sąd okręgu w którym znajduje się miejsce zamieszkaniazastawcy.

Rejestr zastawców ma charakter rejestru w którym niektóre wpisy wywołują skutki materialno-prawne i w tym przypadku dotyczy to wpisów o ustanowienie zastawu bo:

• Wpis ustanawiający zastaw rejestrowy jest to wpis konstytutywny

• Od dnia dokonania wpisu nikt nie może się powołać na to, że o nim nie wiedział

• Wobec osób trzecich będących w dobrej wierze zastawca ani zastawnik nie mogą się zasłaniać zarzutem, że dane ujawnione w rejestrze są nieprawdziwe

• Rejestr jest jawny

• Odpisy z rejestru zastawców są dokumentami urzędowymi

1. Pojęcie, funkcja społeczno-gospodarcza i ogólna charakterystyka posiadania

Definicję posiadania zawiera art. 336 KC, w myśl definicji na posiadanie składają się dwa elementy: element fizyczny i element psychiczny(corpus i animus)

Corpus oznacza, że osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala mu na korzystanie z rzeczy, tak jak osoby którym przysługuje określone prawo do rzeczy.

Animus oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa, dla siebie albo w imieniu innej osoby.

Najczęściej posiadaczem jest jedna osoba, może jednak być ono wykonywane przez kilka osób i mamy tu do czynienie ze współposiadaniem; takie posiadanie może być dokonywane w dwojaki sposób:

1. współposiadacie wykorzystują rzecz przy zgodnym współdziałaniu(np. gospodarstwa rolnego)

2. każdy ze współposiadaczy korzysta z całej rzeczy, ale czyniąc to nie współdziała z innymi.(korzystanie ze wspólnego pastwiska, ze wspólnej studni lub drogi)

KC wyróżnia dwa rodzaje posiadania:

• samoistne - czyli takie w którym posiadacz korzysta z rzeczy tak jak właściciel

• zależne - czyli takie korzystanie z rzeczy jak wynikałoby to z innego prawa rzeczowego

posiadanie służebności - można być posiadaczem tylko służebności czynnych, bo tylko z nimi łączy się władztwo nad rzeczą

W polskim prawie posiadacz, który posiada rzecz na podstawie określonego tytułu może je przekształcić w inne posiadanie wtedy kiedy zacznie je traktować jak to prawo tego wymaga.

Posiadanie można dalej podzielić na:

• bezprawne i prawne

• bezprawne - to posiadanie nie odpowiadające prawu

• prawne - to posiadanie zgodne ze stanem prawnym

• Wadliwe i niewadliwe

• Wadliwe - posiadanie nabyte przy użyciu środków niedozwolonych

• Niewadliwe - gdy posiadacz uzyskuje posiadanie od dotychczasowego posiadacza, albo gdy nabywa je w sposób pierwotny

• W Złej i dobrej wierze

• W dobrej wierze - jeśli posiadacz jest przekonany co do rzeczywistych lub rzekomych jego uprawnień

• W złej - a contario dobra wiara + niedbalstwo

Od posiadania należy odróżnić

1. dzierżenie art. 338 kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego(są nimi: pełnomocnicy, przedstawiciele ustawowi, przechowawcy, przewoźnicy, zarządcy), dzierżenie nie korzysta z ochrony sadowej.

2. Władztwo prekaryjne - obecnie wynika ono z grzeczności jednej strony(np. osoba zajmująca lokal mieszkalny udziela gościny).

Posiadanie jest stanem faktycznym i rodzi określone skutki prawne:

• może prowadzić do zasiedzenia

• korzysta z ochrony posesoryjnej

• posiadacz w dobrej wierze nabywa własność pożytków z rzeczy

• posiadacz samoistny w dobrej wierze może żądać wykupu działki gruntu zajętej pod budowę

• uzyskanie posiadania jest czasem konieczną przesłanką nabycia prawa w drodze czynności prawnej

• z posiadaniem łączy się wiele domniemanych praw

• posiadacz korzysta z ochrony na podstawie, której może żądać odszkodowania od osoby, która wyrządziła mu szkodę

dla ułatwienia ustalania posiadania ustawy wprowadzają system domniemań, które w braku przeciwnych danych pozwalają na zaklasyfikowanie posiadania.

Art. 339 domniemanie posiadania samoistnego -kiedy osoba faktycznie włada rzeczą.

Art. 341 Z kolei z faktu posiadania wynika domniemanie, że jest ono zgodne z prawem(dotyczy też poprzedniego posiadacza)

[domniemanie ze wpisu do księgi wieczystej jest silniejsze niż domniemania posiadania]

art. 340 domniemanie ciągłości posiadania, nie powoduje przerwania posiadania:

1. niemożność posiadania wynikająca z przeszkody przemijającej

2. posiadanie przywrócone domniemuje się za nieprzerwane(art345)

2. Ochrona posiadania

Za ochroną posiadania przemawia;

• ochrona ta stanowi skuteczne narzędzie walki z samowolą

• w sytuacjach gdy stan własności jest trudny do udowodnienia

• w szczególnych okolicznościach

zakaz naruszania posiadania art. 342. ustawa przewiduje ponadto dwie formy ochrony posiadania:

• ochrona własna - przez samego posiadacza

• obrona konieczna - gdy chodzi o odparcie naruszenia posiadania, zastosowane środki muszą pozostawać w relacji do celu

• dozwolona samopomoc - gdy chodzi o przywrócenie stanu sprzed naruszenia

• nieruchomości tylko jeśli dojdzie do tego zaraz po naruszeniu, nie wolno używać przemocy

• ruchomości powinny być spełnione dwa warunki:

• zachodzi niebezpieczeństwo niepowetowanej straty

• samopomoc musi nastąpić natychmiast

• ochrona sądowa - ochrona w drodze sądowej - przysługuje w każdym przypadku samowolnego naruszenia posiadania(art. 344.1) naruszenie to może przybrać dwojaki charakter: pozbawienia posiadania bądź zakłócenie posiadania. W obydwu przypadkach posiadaczowi przysługują tzw. roszczenia posesoryjne.

• legitymowanym czynnie do wniesienia powództwa jest tylko posiadacz.

• Legitymowanym biernie mogą być:

• Ten, kto dopuścił się naruszenia posiadania

• Osoba na, której korzyść dokonano naruszenia

• Podczas rozprawy sąd bada tylko ostatni stan posiadania(niezależnie czy jest ono prawne czy bezprawne) wyjątek:

• Art. 344.1 pozwany w procesie posesoryjnym może się skutecznie powołać na to, że jemu przysługuje prawo, jeżeli prawomocne orzeczenie sądu lub podobnego organu stanowi, że powstały stan naruszenia jest zgodny z prawem.

• Zgodność z zasadami współżycia społecznego

• Roszczenie posesoryjne wygasa po roku od dokonania naruszenia termin prekluzyjny zawity(nie przedawnienie !!!)

• Art. 346 roszczenie o ochronę posiadania nie przysługuje w stosunkach miedzy współ- posiadaczami jeśli nie da się ustalić zakresu ich współposiadania(tzn. że przysługuje tylko wtedy kiedy współ-posiadacze wykonują współposiadanie samodzielnie, w takich przypadkach może żądać zmiany przez sąd sposobu wykonywania współposiadania)

• Art. 347 roszczenie o wstrzymanie budowy na gruncie sąsiednim jeśli mogłaby ona naruszyć posiadanie, albo wyrządzić posiadaczowi szkodę. Tylko przed rozpoczęciem budowy lub do miesiąca po.

• Wyrok o przywrócenie posiadania powinien spełniać dwa warunki

• Powinien być tak sformułowany by nadawał się do egzekucji

• Sformułowanie wyroku powinno wskazywać, że zapadł on w trybie posesoryjnym

• Wyrok w trybie posesoryjnym nie rozstrzyga o prawach i nie zamyka drogi ich dochodzenia

3. Nabycie i utrata posiadania

Posiadanie powstaje z chwilą powstania corpu i animus. Można je nabyćprzez działanie zastępcy. Do nabycia posiadania może dojść w sposób:

• pierwotny - gdy nie istnieje więź między dotychczasowym i nowym posiadaniem dochodzi do niego poprzez jednostronny akt posiadacza polegający na objęciu rzeczy, połączony z wolą wykonania określonego prawa względem tej rzeczy

• objecie rzeczy nie będącej w niczyim posiadaniu

• jednostronne nabycie rzeczy, będącej w posiadaniu innej osoby w drodze przemocy, podstępu, kradzieży itp.

• pochodny - gdy posiadanie jest kontynuacją posiadania innej osoby(nowy posiadacz może doliczyć czas posiadania poprzednika), do przeniesienia posiadania potrzebna jest zdolność do czynności prawnych zbywcy i nabywcy. Zasadniczą formą przeniesienia posiadania jest przekazanie rzeczy gdy rzecz jest już we władaniu osoby trzeciej:

• właściciel nieruchomości sprzedaje nieruchomość ale na podstawie umowy zajmuje/zarządza ją nadal

• jeżeli rzecz znajduje się w rękach posiadacza zależnego, dzierżyciela następuje to w drodze umowy między stronami i przez ich zawiadomienie

• przeniesienie posiadania samodzielnego na posiadacza zależnego lub dzierżyciela następuje z mocy umowy miedzy stronami

Posiadanie przechodzi na spadkobierców.





1

---