Mikroekonomia zajmuje się analizą zachowań dwóch podstawowych dla niej podmiotów: konsumentów i producentów w warunkach danych ograniczeń (dochód) oraz w warunkach regulacji rynkowej.

Popyt jest to reakcja na cenę; siła popytu jest elastyczna;

„Ludzie mogą być doskonale elastyczni i wrażliwi.”

Elastyczność cenowa popytu:

Elastyczność cenowa popytu mówi o tym ile % zmieni się popyt jeżeli cena zmieni się o 1%

procentowa zmiana popytu

procentowa zmiana ceny

ΔQ=Q₂ - Q₃ = 8000 - 7000 = 1000

Q₂ = 8000

Δp = p₂ - p₃ = 100 - 101 = -1

p₂ = 100

Jeżeli cena wzrosła o 1% to elastyczność cenowa popytu wynosi
.

W przypadku dóbr niższego rzędu nawet przy wzroście ceny popyt się zwiększa.

Elastyczność pokazuje jaka jest wielkość popytu jeżeli cena wynosi

P₁, P₂ ........

Jeżeli elastyczność cenowa popytu na dane dobro równa się 0, to znaczy, że to dobro jest nam obojętne.

Nieelastyczność - popyt nie reaguje na cenę.

constans

Konsumenci są doskonale elastyczni wtedy gdy popyt na dane dobro zmienia się wraz ze zmianą ceny tego dobra.

Mikroekonomia zajmuje się:

• konsumentem

• 
  producentem

• rynkiem

Funkcje w postaci:

1. ogólnej y = f(x₁ x₂ ... x_n)
   

2. analogicznej Y = Ax₁^α x₂^β α + β = 1

3. numerycznej Y =2,5x₁^0,3 x₂^0,7

użyteczność → U = f(x₁ x₂) = max ← zapis matematyczny konsumenta

m - x₁P₁ + x₂P₂ = 0
> 0

konsument - każde gospodarstwo domowe które ma spełniać cel użyteczności przy ograniczeniach cenowych i dochodowych

Funkcje konsumenta:

• Konsumpcyjna

• Produkcyjna

Grupy konsumentów:

• Świadczący pracę

• Świadczący kapitałową usługę

Oznaczenia:

• K - KONSUMENT

• 
  P - PRODUCENT

• B - BUDŻET

• Y - produkcja y = f(k, l)

• L - nakłady pracy

• K - kapitał

• S - oszczędności

• C - konsumpcja

• CK - wartość kapitału

• CL - wynagrodzenie za pracę
  

Założenia (warunki) maksymalizacji funkcji użyteczności:

1. Konsumenci zachowują się racjonalnie (zawsze dążą do wyższej użyteczności).

2. Konkurencyjność (producenci funkcjonują w konkurencyjności, użyteczność wyrównuje się z ceną).

3. Równowaga na rynku.

to co produkujemy to co kupujemy

C + S = I + C

C - konsumpcja

S - oszczędności

I - inwestycje

C_L - wynagrodzenie czynnika pracy → dochody

Mikroekonomia:

• Pozytywna - obrazuje stan rzeczy

• Normatywna - wskazuje co i jak zrobić

Społeczeństwo w ekonomii to suma jednostek

Dobra narodowe (publiczne) - to te dobra lub usługi których nie można kupić np. obrony narodowej dobra nie mogą być przedmiotem wymiany między konsumentem a producentem (dobra narodowe, bezpieczeństwo, edukacja podstawowa).

Ekonomia Keyns'a - ekonomia normatywna

T_d + F_d < S_n + S_TB } deficyt budżetowy

T_d - podatki bezpośrednie

F_d - podatki pośrednie

S_TB - transfery bezpośrednie

S_n - subwencje → do przedsiębiorstwa

Efektywność

→ majątek jaki przypada na jednego pracownika

Efektywność mówi o tym, ile produktów uzyskujemy z zaangażowanego do produkcji majątku.

Wydajność →

← wynagrodzenie

w sensie finansowym → {C + S} = {I + C} ← w sensie rzeczowym

Jeśli państwo zabiera S(oszczędności) to spada I(inwestycje)

i spada K(kapitał) w rękach przedsiębiorców

a to prowadzi do wzrostu bezrobocia.

Siła pieniądza wynika z siły gospodarki.

Państwo żyje z pracy i z kapitału ← ma S > I i wtedy inwestuje za granicą

S < I

C + S = I + C

Zachowanie się Konsumenta wpływa na zachowanie Producenta.

Warunek równowagi konsumenta

Konsument narzuca cenę Producentowi w punkcie, w którym maksymalizuje on swoją użyteczność w określonych ograniczeniach, Producent musi się dostosowywać (zmniejszać koszty).

Użyteczność (U) - cel konsumenta

U = f(x₁, x₂ ... x_n)

x₁ - konsumpcja jednego dobra

x₁ - konsumpcja jednego dobra

użyteczność krańcowa

m = X₁ * P₁ + X₂ * P₂

m - X₁ * P₁ - X₂ * P₂ = 0 → to równanie obrazuje sytuację kiedy konsument wydaje wszystkie swoje dochody.

Konsument może poprawić użyteczność tylko przez zamianę dóbr.

Warunki równowagi konsumenta

1)

Interpretacja: dobra zastępują się wzajemnie w stosunku do zmian ich użyteczności.

2) d_m = ΔX₁ * P₁ + ΔX₂ * P₂ = 0

Interpretacja: zmieniamy konsumpcję dóbr wtedy i tylko wtedy gdy zmienia się relacja cenowa tych dóbr.

3)

Konsument jest w stanie równowagi gdy:

Interpretacja: konsument jest w stanie równowagi wtedy i tylko wtedy gdy poziom ceny jest równy poziomowi użyteczności.

konsument maksymalizuje swoją

użyteczność w danych warunkach

i przy danej cenie.

Konsument w stanie równowagi

Wyżej przedstawione warunki równowagi konsumenta wyznaczają cenę dla producenta. Producent musi dostosować koszty produkcji dobra adekwatnie do jego ceny.

Równania popytu dla różnego rodzaju dóbr

∆ - przyrost P - cena danego dobra m - dochód

x - popyt zgłaszany na dane dobro

równanie popytu dla dóbr normalnych

równanie popytu dla dóbr wyjątkowych (dobra Veblen'a, Giffen'a)

równanie popytu dla dóbr substytucyjnych

równanie popytu dla dóbr komplementarnych

Cenowa elastyczność popytu

Interpretacja: cenowa elastyczność popytu mówi o tym, w jaki sposób i o ile zmieni się popyt pod wpływem zmiany ceny.

Dochodowa elastyczność popytu

Interpretacja: dochodowa elastyczność popytu mówi o tym, w jaki sposób i o ile zmieni się popyt pod wpływem zmiany dochodu.

Analityczne równanie popytu

m = x₁* P₁ + x₂*P₂

analityczne równania popytu na dobra x₁ i x₂ w ramach

danego popytu na dobro substytucyjne i przy określonych cenach

na obydwa dobra i przy ograniczeniu dochodowym.

Popyt analityczny wskazuje jaki jest poziom cen w stosunku do dochodów.

Syntetyczne równanie popytu

Popyt na dobro 1 wypływają:

x₁ = (x₂, P₁, P₂, m)

Popyt na dobro 1 = (popyt na dobro 2, cena dobra 1, cena dobra 2, dochody)

Podatki

t - podatek ∆ - przyrost P - cena danego dobra m - dochód

x - popyt zgłaszany na dane dobro

Podatek pośredni - Podatek do ceny

m = x₁* P₁ + x₂*P₂

m = x₁* (P₁ + t) + x₂*P₂

∆x₁* (P₁ + t) = - ∆x₂*P₂

Interpretacja: Cena dobra 1 wzrośnie o kwotę naliczonego podatku, a to w konsekwencji doprowadzi do spadku popytu na to dobro.

Podatek bezpośredni - Podatek do dochodu

m = x₁* P₁ + x₂*P₂

m - t = x₁* P₁ + x₂*P₂

Interpretacja: Podatek bezpośredni wpływa na spadek użyteczności dóbr.

Dochodowy efekt wzrostu cen

m = x₁* P₁ + x₂*P₂

t * x₁ * P₁ + t * x₂ * P₂ = m

Wzrost cen = podzielenie dochodów przez ten wzrost

Czas wolny

Oznaczenia:

C_L - wynagrodzenie pracy

C - konsumpcja

t_w - czas wolny

Im wyższe wynagrodzenia pracy, tym mniej czasu wolnego.

Konsumpcja w czasie

S - oszczędności

R - stopa procentowa

C _t+1 = m

C _t+1 + m _t (1+r)

Stopa procentowa zależy od stosunku konsumpcji w czasie

do konsumpcji dzisiejszej.

Jeśli nie ma inflacji to stopy procentowe nie rosną.

Celem gospodarowania jest konsument.

∆X₁ * P₁ + X₂ *P₂ = 0

Interpretacja: wzrost popytu na dane dobro odbywa się kosztem spadku popytu na inne dobro, jeżeli ceny się nie zmieniają.

użyteczność jest większa od ceny

Model zachowań finansowych konsumenta

PKB (produkt krajowy brutto) - suma dóbr i usług wyprodukowana w danym kraju w danym czasie.

PNB (produkt narodowy brutto) - suma dóbr i usług wyprodukowana w danym kraju i poza jego granicami w danym czasie przez obywateli tego kraju.

PKB (GNP - Gross National Product, GDP - Gross Domestic Produkt) -

- per capita (na osobę)

Stopa wzrostu PKB jest określana przez efektywność zastosowania kapitału, udziału oszczędności i kosztów bankowych.

I Etap - Strefa pożyczania - etap pożyczek i kredytów (model amerykański)

II Etap - Strefa oszczędzania - etap oszczędności - ludzie mają tyle pieniędzy że stać ich na wszystko, a to co im zostaje to inwestują albo odkładają.

III Etap - Emerytura - etap konsumpcji zasobów - kompensata niższej emerytury

System pożyczania motywuje ludzi do lepszej pracy (człowiek ma świadomość że musi spłacić kredyt lub pożyczkę, więc stara się pracować jak najwydajniej, żeby nie stracić pracy).

Wraz z upływem czasu zmienia się finansowe zachowanie gospodarstw domowych.

Sytuacja w krajach wysoko rozwiniętych

Model piramidy zachowań konsumenta

Im biedniejszy kraj tym piramida bardziej spłaszczona

Im kraj bogatszy tym piramida bardziej smukła

S =(1 - b) I_b → k_b+1 - (1 - a) k_t = k_t

Wzrost gospodarczy (PKB) → Y_t = A * k_t

Wskaźnik wykorzystania majątku produkcyjnego w poprzednim okresie:

Socjalizm (1982)

Kapitalizm (2005)

1982: 1700 : 79 = 22 USD 1$ = 79 zł

2005: 1700 : 3,3 = 515 USD 1$ = 3,3 zł

„Fiat 126p” „Cinqecento”

79000 : 79 = 1000$ 23000 : 3,3 ≈ 6900$

10000 : 22 = 45 m-cy 6900 : 515 = 13 m-cy

C + S = C + I

ΔC = ΔC

ΔS ≠ ∆I

ΔS < ∆I → dobra sytuacja, bo inwestycje są większe niż oszczędności.

Większy kapitał

Większe zatrudnienie

Większe uzbrojenie produkcji

ΔS < ∆I → gospodarka szuka gdzie indziej kapitału nienasycenie inwestycji, niewykorzystanie mocy produkcyjnej.

Keyn's Fried'man

Teoria monetarna, neoklasycza

Sytuacja kiedy oszczędności są większe od inwestycji (ΔS < ∆I) w krajach wysoko rozwiniętych to jest pozytywna, natomiast w krajach słabo rozwiniętych jest dość niebezpieczna.

Określenie równowagi producenta

L - liczba osób, ośmiogodzinny wymiar pracy

C_L - cena pracy, odzwierciedlenie kwalifikacji

K - majątek produkcyjny, czynniki kapitałowe

C_K - cena kapitału, odzwierciedlenie jakości kapitału

Z - majątek kapitałowy

T - poprawa efektywności postępu technicznego (
), to co pozyskujemy z nauki

Y = f(L, K, Z, T) Y = f(L, K) → funkcja celu

Max. m^K = L*C_L+K*C_K

Min.( L*C_L+K*C_K)

f(L, K) = y

max Z(y) = [f(K, L) - (K*C_K + L * C_L)]

Izokwanta - linia stałego produktu

Efektywność określa ile należy ponieść nakładów pracy i kapitału na jedną jednostkę produktu.

Gdy izokwanta przesuwa się coraz dalej (do góry) to oznacza, że funkcja produkcji jest taka sama ale zmienił się stosunek czynników produkcji względem siebie.

α, β < α', β'

Przejście z punktu A do punktu B oznacz postęp techniczny (zmniejszenie nakładów kapitału - K i pracy - L na wyprodukowanie jednostki produkcji).

Kurs waluty odzwierciedla efektywność gospodarki

Niższy kurs waluty = poprawa efektywności gospodarki

Jeżeli następuje takie zjawisko (postęp techniczny w sensie neutralnym) to oznacza, że w gospodarce znajduje się dużo wolnych środków, zwalniane są zasoby, zwiększa się kapitał, który może być angażowany w innych działalnościach, dlatego też zwiększa się produkcja towarów i usług.

PODAŻ

Bardzo elastyczna podaż

Elastyczność cenowa podaży

Interpretacja: Elastyczność cenowa podaży mówi o tym jak zmieniła się wielkość podaży pod wpływem zmiany ceny.

Jeżeli Δy>0 to Δp>0

POPYT

P - cena x - ilość

PODAŻ

P - cena y - ilość

Nawet duża zmiana ceny wpływa na podaż w bardzo niewielkim stopniu (znikomo).

Producent

Producent powinien wiedzieć:

• Co produkować

• Jak produkować

Z punktu widzenia producenta

Z punktu widzenia konsumenta

Funkcja produkcji

y = f(x₁, x₂, c, t, E)

c - koszty

t - podatki

E - czynnik losowy

Dobra komplementarne

Komplementarność

(doskonała)

KONSUMENT PRODUCENT

Producent

Jeśli x₂ = const., a wielkość produkcji rośnie to oznacza większe zaangażowanie czynnika x₁.

Δy ← Δx₁

produkt krańcowy

produkt krańcowy

RYNEK

elastyczność cenowa podaży =

krańcowy przyrost y

techniczne uzbrojenie pracy

→ wynagrodzenia

Niepewność wiąże się:

• Ze zmiennością cen (otrzymywanych)

• Ze zmiennością cen zakupywanych nakładów

Ryzyko wiąże się z zyskiem i z niepewnością:

Zarządzanie ryzykiem - neutralizowanie złego wpływu zmienności parametrów pochodzących z rynku (K,L,Y) na realizowaną funkcją celu.

W krótkim okresie ciężko jest neutralizować negatywny wpływ parametrów, nie można wprowadzać zmian technicznych co podniosłoby efektywność.

Y * C_Y = K * C_K + L * C_L

Stopka wzrostu przychodów u producenta

przychody z punktu widzenia pracy

wynagrodzenia czynnika pracy zależy od wydajności i otrzymanych cen

zleży od

układ endogenny zależy od producenta

Najlepiej jest gdy:

substytucja L przez K dążąca do zwiększenia efektywności

Producent posiada cenę równowagi:

podstawowe równanie na cenę pracy

Od producenta:

• Zależne są czynniki związane z efektywnością

• Niezależne są czynniki związane z kształtowaniem się cen

informuje jaki wpływ na przychody producenta ma wzrost produkcji

informuje jaki wpływ na przychody producenta ma wzrost cen

Równowaga konkurencyjna

jeśli zwiększ się produkcja to musi spaść cena

K* - koszty kapitałowe

K + C^K = 1

wydajność pracy

producent

Funkcja producenta - maksymalizacja zysku i produkcji z danych zasobów

u producenta u konsumenta x₁, x₂...

y - produkcja

y = f(K, L) = max.

m^K - kapitał finansowy,

zasoby finansowe,

globalne koszty.

K - środki trwałe i obrotowe

L - praca

m^K = K * C_K + L * C_L

Warunki równowagi konkurencyjnej:

dy = przyrost wielkości produkcji

- przyrost

Produkcyjność końcowa czynnika kapitałowego pracy mówi o ile zwiększy się produkcja gdy nakład czynnika wzrośnie o 1.

Warunki równowagi producenta

Producent znajduje się w optimum ↔ krańcowa stopa substytucji = krańcowej produkcji.

dm^K = ∆K * C_K + ∆L * C_L = 0

Producent zastępuje jeden czynnik przez drugi dopóki krańcowa stopa substytucji jednego czynnika przez drugi równa się odwrotność relacji ich cen.

Producent jest wstanie równowagi gdy: krańcowa stopa substytucji = odwrotność relacji produkcyjności krańcowej oraz odwrotności relacji cenowej.

Producent jest w stanie równowagi gdy: produkcyjność krańcowa danego czynnika jest równa jego cenie.

1

Sztywna krzywa ceny występuje dla dóbr takich jak np. energia, woda.

Elastyczność popytu

e_p=+∞ ← „wszystko albo nic”

Sztywna krzywa popytu występuje w przypadku dóbr takich jak: leki, paliwo.

P

Strefa pożyczania

System bankowy

S

I

K

P

B

Ceny dóbr

Stosunek danej ceny do ceny dobra substytucyjnego

f. potęgowa

Towary w sklepach, produkcja i sprzedaż dóbr konsumpcyjnych

Dobra inwestycyjne

Pieniądze, oszczędności

Pieniądze na konsumpcję

Ograniczenia:

• dochody

• ceny

1) Preferencje

• Gusta

2) Regulacja rynkowa

• Konkurencja

• Równowaga

3) Racjonalność zachowań

4) Normy, zakazy, regulacje.

S

K

C

P

Pochodna elastyczność popytu

Cenowa elastyczność popytu

Substytucje

Komplemen--tarność

Skłonność do oszczędzania

konsumpcja

Wydatki na dobro

Pieniądze (dochody)

Relacja danej ceny do dochodu

Krańcowa stopa substytucji

Warunek ostateczny

Aby konsument był w stanie równowagi musi być spełniona zasada:

• Równowagi

• Konkurencji

• Racjonalności

→ nadwyżka konsumenta, cena produktu rośnie

→ spada cena produktu lub rośnie jego użyteczność

Funkcja popytu

K

Rynek

Y

C

K, L

CK, CL

Rynek środków produkcji (praca, kapitał).

Rynek dóbr

i usług

f. pochodna

f. monotoniczna

Popyt na dobro substytucyjne

Popyt na dane zależy od relatywnego poziomu danego dobra do dochodów

Wynagrodzenia, dochody

Punkt zrównania wynagrodzenia pracy z szacowaną wartością czasu wolnego

Równanie popytu przy danej relacji cen

Strefa oszczędzania

Rozpoczęcie pracy

Przejście na emeryturę

Emerytura

Środki z funduszy emerytalnych

S > I

Y - produkcja

L - ludność

Zarządzanie budżetem domowym (gł. gotówką) - bilansowanie wydatków i przychodów, brak oszczędności.

Oszczędności buforowe - dostateczny dochód, w wyniku samokontroli konsumpcji bieżącej powstają pewne oszczędności

Oszczędności celowe - oszczędzanie na wybrany cel np. dom, auto. Grupa ta jest przedmiotem zainteresowania m.in. banków

Zarządzanie

finansami -

zarządzanie

oszczędnościami

(ich wysokością), decydowanie

o inwestycjach, podmiot zarządza pieniędzmi wyższymi od bieżących wydatków konsumpcyjnych.

Koszt systemu bankowo-kapitałowego

Wskaźnik amortyzacji

Nakłady kapitałowe

Inwestycje celów

Ubytek majątku amortyzacja

Zwiększenie kapitału przez inwestycje

Wykorzystanie majątku produkcyjnego

Egzogenny (niezależne od danego podmiotu)

1. Rynek

• Rynek dóbr i usług Y i C_y

• rynek czynników produkcji K, L, C_Z, C_L

• rynek kapitałowy i pieniężny S=I, %, K

Układ instytucjonalny

• Organizacje, rząd, instytucje skarbowe, inspekcje

• Regulacje, ustawy, normy, zarządzenia, nakazy

3. czynnik losowy (powódź, huragan)

Endogenny (zależy ode mnie od danego ....

1. funkcja produkcji Y = f (K, L)

2. efektywność
   

• organizacja, zarządzanie, finanse itp.

wydajność pracy =

produktywność kapitału =

techniki wytwarzania

P

Na wydatki i oszczędności

Strona Wartościowa

Strona rzeczowa

C_K - cena kapitału

C_Y - ceny produktów

C_L - cena pracy

Y - produkty

P - producent

L - podaż pracy

K - kapitał u producenta

Wzrost dochodu

w przyszłości (t+1)

Istnieje obawa że dochody spadną ∆m_t+1

Spadek dochodu

(-∆m)

Aktualnie wzrosną dochody

t

t

Słaba skłonność do oszczędzania oraz łatwość tworzenia oszczędności kapitałowych i do swobodnego gospodarowania.

Utrzymuje się wymuszona skłonność do oszczędzania i występuje trudność tworzenia oszczędności.

Duża skłonność do oszczędzania, duże trudności do odkładania oszczędności.

Ujawnia się wymuszona skłonność do oszczędzania.

Nakłady, środki finansowe m^k

L - czynnik pracy

K - kapitał

Z - ziemia

T - postęp naukowo - - techniczny

Konsumenci

Producenci

Budżet Państwa

Zagranica

Sektor prywatny

Sektor publiczny

Sektor zagraniczny

Rynek

Instytucje

Akty prawne, organizacje

PKB

Wartości nie mierzalne

Rynek jest zrównoważony

K_L

y

y→max

y→max

L

K

A

B

Sprawność wykorzystania czynników produkcji (ludzi i kapitału)

Nie można puścić więcej pieniędzy

Zwiększa się cena a popyt nie

A

B

y

y = A L^α * K ^β

y = A L^α' * K ^β'

Sztywna podaż - nieelastyczna na cenę

e = max

Względna zmiana podaży

Względna zmiana ceny

e > 1

e < 1

Krzywa popytu

e = 1

e > 1

e > 1

Krzywa podaży

Krzywa podaży o słabej elastyczności

Wrażliwość na zmianę ceny ze strony producenta jest bardzo duża, następują w związku z tym zmiany w podaży.

e < 1

tracimy na elastyczności

e > 1

zyskujemy na elastyczności

e = 0

W każdym z tych punktów producenci będą inaczej reagowali na zmianę ceny.

Elastyczności są różne, to zależy od kąta nachylenia.

Jaki jest koszt produkcji?

x₁*p₂ = x₂*p₁

A

Jaki będzie produkt?

F(x_1, x₂) = y

Ile kosztuje ten produkt?

x₁*p₂ = x₂*p₁

Jaki jest poziom użyteczności tego produktu?

F(x_1, x₂) = y

y=1

y=2

y=3

Różne propozycje czynników produkcji, a efekt ten sam

Kiedy czynniki produkcji są substytucyjne względem siebie to producent zachowuje się bardzo racjonalnie i ekonomicznie.

y = 3

y = 2

y = 1

U = 1

U = 2

U = 3

2

3

3

2

1

1

Krzywa możliwości produkcyjnych

1. zwiększenie zasobów

2. zwiększenie efektywności gospodarowania zasobami albo zwiększanie ich wydajności

1

2

3

y = f(x₁)

Cena produktu krańcowego

p*

p**

y*= x

y**= x

y(p), p(y)

Producenci przy tych samych cenach produkują więcej , następuje zwiększenie efektywności producenta.

P

Czynniki endogenne:

• Kapitał K

• Praca L

• Produkcja Y

Czynniki egzogenne:

• Cena Kapitału C_K

• Wynagrodzenie C_L

• Cena produktu C_Y

Krzywa stałego produktu

y = f(K, L)

m^K = K*C_K + L*C_L

Wzrost kosztów kapitałowych

Wpływ zmian nakładów kapitałowych na koszty kapitału

Kosztowy efekt zmian cen kapitału

Nie przenosi się

---