GEOGRAFIA USŁUG

dr Waldemar Wilk

forma zaliczenia - test pisemny, przewidywany termin 6 czerwca 2007 (ostatni wykład)

zakres tematyczny testu - treść wykładu.

połowa to test wyboru, połowa - uzupełnianie, krótkie odpowiedzi pisemne

pokój 113, konsultacje: środa 10-11, piątek 10-11

[e-mail]

Literatura uzupełniająca:

Nowosielska, 1994, Sfera usług w badaniach geograficznych. Główne tendencje rozwojowe ostatniego dwudziestolecia i aktualne problemy badawcze, Warszawa, zeszyt 22.

Jakubowicz, 1993, Podstawy metodologiczne geografii usług, Wrocław

Bryson, Daniels, Warf, 2004, Sernice Worlds: People, Organizations, Technologies; London

WYKŁAD I

21.02.2007

Zainteresowanie usługami:

• Badania do 1939 roku - Wielki Kryzys (usługi jako rozwiązanie problemu bezrobocia; koncentracja badań na problemach handlu I marketingu)

• Od II Wojny Światowej do lat 70. XX wieku - usługi jako narzędzie w hipotezach geograficznych (głównie w analizach systemu osadniczego)

• Ostatnie ćwierćwiecze - rozkwit zainteresowania (od usług dla przedsiębiorstw do handlu detalicznego i usług konsumpcyjnych).

Skala badań:

- globalna wybór rynku

- regionalna/krajowa analiza wewnątrzregionalna

- lokalna (miejska) wybór lokalizacji szczegółowej

Różnice:

- czynników lokalizacji

- regulacji prawnych

ŹRÓDŁA INFORMACJI

1. Tradycyjne źródła danych

• Oficjalne źródła danych - WTO, ILO, UNCTAD, Bank Światowy, OECD, Eurostat, GUS)

• Spisy branżowe (zawodowe)

Inne źródła informacji

• Ankieta, kwestionariusz

• „Biały wywiad” (prasa)

PROBLEMY BADAWCZE

• Duże przedsiębiorstwa usługowe, czyli koncentracja i centralizacja

• Umiędzynarodowienie usług (korporacje, sieci)

• Rola małych i średnich firm usługowych

• Rozwój usług jako funkcja tworzenia i rozpowszechniania wiedzy i informacji

• Telekomunikacja a rozwój usług i handlu usługami

• Charakterystyka pracowników sektora usługowego (dualny rynek pracy).

Infrastruktura a usługi

1. Infrastruktura gospodarcza (techniczna) - transport i łączność, dystrybucja energii i wody

2. Infrastruktura społeczna - edukacja i nauka, ochrona zdrowia, kultura

Koncentracja na badaniach OBIEKTÓW INTRASTRUKTURALNYCH - węzły, szlaki i sieci komunikacyjne, liczba abonentów, liczba uczniów, studentów, szkół, szpitali, przychodni, kin, muzeów..

Rzadziej - badania PROCESU ŚWIADCZENIA USŁUG - ich charakteru, zakresu, wartości (przewozy osób i towarów, długość przejazdów, liczba patentów, porad lekarskich, spektakli teatralnych, wystaw…

Powód - niezwykle niematerialny charakter usług. Trudno badać to, co niewidzialne (np. elektroniczne przepływy finansowe).

CZYM SĄ USŁUGI?

Są trzy sposoby definiowania - albo przez wykluczenie (działalność niezaliczająca się do przemysłowej ani rolniczej), albo przez wyliczanie (transport, telekomunikacja, szkolnictwo…), albo przez wskazanie specyficznych cech.

Trzy definicje:

1. Usługi obejmują handel i dystrybucję, transport, administrację publiczną, usługi bytowe i usługi dla przedsiębiorstw.

2. Usługi to zmiana stanu osoby albo dobra należącego do podmiotu gospodarczego. Zmiana ta jest wynikiem działania innego podmiotu, za zgodą tejże osoby lub podmiotu gospodarczego.

3. Pod pojęciem usług rozumie się:

• wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, nie tworzące bezpośrednio nowych dóbr materialnych - usługi na rzecz produkcji

• wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.

W The Economist zdefiniowano usługi jako coś, czego nie można upuścić sobie na nogi:).

TRÓJKĄT USŁUGOWY

Mamy trójkąt ABC.

A = usługodawca (publiczny lub prywatny, osoba lub organizacja)

B = odbiorca, klient (gospodarstwa domowe, osoby, firmy, organizacje, wspólnota

C = obiekt zmieniony przez usługodawcę na korzyść klienta (obiekty, systemy materialne - transport, naprawy, konserwacja…, informacje, osoby, ich cechy fizyczne, intelektualne, organizacja, ich cechy techniczne, strukturalne.

Relacje:

AB - relacje usługowe - interakcje związane z wymianą informacji między usługodawcą (A) a klientem (B)

BC - forma własności C przez B

AC - oddziaływanie A na C

CECHY USŁUG:

• niematerialność

• nierozdzielność (dotyczy współwystępowania w jednym miejscu i czasie)

• nietrwałość

• niska podatność na postęp techniczny

• wysoka elastyczność dochodowa

• niepodzielność (pewnych usług publicznych - są dla wszystkich)

• brak możliwości nabycia usługi na własność

NIEMATERIALNOŚĆ

Usługi w większości przypadków nie są związane z wytwarzaniem dóbr materialnych. Typowe usługi są wysoce niematerialne.

Materialność produktu (artykułu lub procesu mającego wartość dla konsumenta) rozumiemy w tym przypadku jako możliwość zobaczenia go, dotknięcia, powąchania czy usłyszenia przed zakupem.

Tendencja usług do niematerialnego charakteru kontinuum nie/materialności >>>

Elementy niematerialne

Elementy materialne

Opieka nad dzieckiem

Edukacja

Doradztwo prawne

Podróże samolotem

Bar szybkiej obsługi

Kosmetyki

Napoje bezalkoholowe

Odzież

Cukier

Usługi są zwykle wytwarzane i konsumowane równocześnie. Produkty sektorów rolniczego i przemysłowego są, poza pewnymi wyjątkami, przenośne.

Często trudno oddzielić usługodawcę od samej usługi.

• konieczność kontaktu między usługodawcą i konsumentem

• udział konsumenta w procesie świadczenia usługi

• konsekwencje przestrzenne (rozproszenie)

Kolejna cecha - NIETRWAŁOŚĆ

Brak magazynowania usług - bez wytwarzania na zapas

NISKA PODATNOŚĆ NA POSTĘP TECHNICZNY

Względnie niska skłonność (zdolność) wchłaniania postępu technicznego. Oczywiście nie we wszystkich dziedzinach (np. telefonia komórkowa, sieci)

Prawdziwe dla usług tradycyjnych, np. naprawczych.

ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU

Wysoka elastyczność dochodowa w przypadku zakupu usług (wyższego rzędu).

NIEPODZIELNOŚĆ

Cecha niektórych usług, szczególnie publicznych. Niemożność wykluczenia pewnych osób. Przykłady - obrona narodowa.

BRAK MOŻLIWOŚCI NABYCIA USŁUG NA WŁASNOŚĆ

Świadczone na czyjąś korzyść usługi nie mogą być przedmiotem obrotu wtórnego. Nie ma możliwości przeniesienia z usługodawcy na usługobiorcę prawa własności do usługi. Usługa jako proces jest nierozerwalnie związana z usługodawcą. Oczywiście inaczej jest z efektami tego procesu.

Podziały usług na świecie:

- Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Rodzajów Działalności (ISIC) stosowana przez ONZ

- North American Industry Classification System (NAICS), stosowany przez Kanadę, USA i Meksyk

W Polsce obecnie Polska Klasyfikacja Działalności (PKD), oraz Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU).

SEKTORY GOSPODARKI

1. SEKTOR I - ROLNICZY

1. Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo

2. Rybołówstwo i rybactwo

2. SEKTOR II - PRZEMYSŁOWY

3. Górnictwo i kopalnictwo

4. Przetwórstwo przemysłowe

5. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, wodę i gaz

6. Budownictwo

3. SEKTOR III - USŁUGOWY

7. Handel i naprawy

8. Hotele i restauracje

9. Transport, gospodarka magazynowa i łączność

10. Pośrednictwo finansowe

11. Obsługa nieruchomości…

12. Administracja publiczna i obrona narodowa

13. Edukacja

14. Ochrona zdrowia i opieka społeczna

15. Pozostała działalność usługowa

16. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników

17. Organizacje i zespoły eksterytorialne

Przykład:

Sekcja I - transport, gospodarka magazynowa i łączność

Dział 60 - transport lądowy, transport rurociągowy

Grupa 60.2 Teransport lądowy pozostały

Klasa 60.21 - pozostały pasażerski transport rozkładowy lądowy

… 60.21.A - transport pasażerski miejski

KRYTERIA PODZIAŁU USŁUG

1. ODBIORCA - PRZEZNACZENIE USŁUGI

Podział na usługi produkcyjne i usługi konsumpcyjne.

Usługi konsumpcyjne zaspokajają potrzeby ludzkie w sposób bezpośredni, a produkcyjne - w sposób pośredni.

2. POŁĄCZENIE KRYTERIUM PRZEZNACZENIA USŁUGI I RELACJI Z PRZEMYSŁEM

Cztery podstawowe rodzaje usług:

- dystrybucyjne

- produkcyjne

- społeczne

- osobiste

3. CZĘSTOTLIWOŚC KORZYSTANIA Z USŁUG

Podstawa konstruowania optymalnych sieci obsługi ludności.

Zasada - im usługa częściej nabywana, tym zakład ją oferujący powinien być zlokalizowany bliżej konsumenta

- usługi codziennego użytku - podstawowe

- usługi częstszego użytku

- usługi nabywane sporadycznie - wyspecjalizowane.

Usługi codziennego użytku są lokalizowane jak najbliżej odbiorcy (sklepy spożywcze osiedlowe), a usługi wyspecjalizowane - w centrum miasta (uczelnie wyższe).

WYKŁAD II

28.02.2007

KRYTERIA PODZIAŁU USŁUG - C.D.

4. BEZPOŚREDNI KONTAKT USŁUGODAWCA-KONSUMENT

- usługi związane - te, gdzie nie da się wykonywać pewnych prac usługowych bez konsumenta

- usługi swobodne - lokalizacja punktu usługi nie musi być zbliżona w przestrzeni do punktu przebywania usługobiorcy (za pomocą środków telekomunikacyjnych, sieci itp.). Nie trzeba w lokalizacji uwzględniać tego, gdzie są potencjalni klienci.

5. WŁAŚCICIEL ZAKŁADU - USŁUGODAWCA

- usługi publiczne - w założeniu równo dostępne dla wszystkich obywateli

- usługi prywatne - nastawione na zyski

6. STOPIEŃ OBLIGATORYJNOŚCI KORZYSTANIA Z USŁUG (DOBRO SPOŁECZNE)

- usługi obligatoryjne - te, z których musimy skorzystać - np. ubezpieczenie zdrowotne, szkolnictwo do pewnego wieku, pewne usługi medyczne (obowiązkowe szczepienia), usługi pogrzebowe:)

- usługi fakultatywne - te, z których możemy lub nie możemy skorzystać.

METODA ŚWIADCZENIA USŁUG

Sposób dostarczenia usługi	Oferta (podaż) punktów usługowych
		Pojedyncze obiekty	Sieć punktów
Klient dociera do firmy usługowej	Teatr, zakład fryzjerski	Transport autobusowy, gastronomia (fast food)
Firma usługowa „przychodzi” do klienta	Usługi ogrodnicze, taksówka	poczta, pomoc drogowa
Transakcja zawierana na odległość	Usługi bankowe, lokalna stacja TV	usługi telefoniczne, sieć radiowa

USŁUGI W GOSPODARCE NARODOWEJ

Główne zagadnienia:

• funkcje sektora usług

• model (trój)sektorowy - twórcy, idea, zalety i wady

• relacje międzysektorowe: przemysł-usługi

• miejsce usług w strukturze gospodarki - struktura zatrudnienia, udział w tworzeniu PKB (GDP), wartość dodana (GVA), bezpośrednie inwestycje zagraniczne (FDI)

• przyczyny wzrostu znaczenia usług - zmiany demograficzne, gospodarcze, społeczne i polityczne

Funkcje sektora usług dzielimy na gospodarcze i pozagospodarcze.

FUNKCJE GOSPODARCZE

• funkcje obsługi procesów wytwórczych (transport, magazynowanie, więź telekomunikacyjna, obsługa handlowa (giełdy, aukcje, hurt, detal), finansowanie i kredytowanie, ubezpieczanie, doradztwo…

• Funkcje bytowe - gospodarka komunalna, mieszkaniowa, usługi osobiste, komunikacja, handel

• Funkcje socjalne - ochrona zdrowia, opieka społeczna, kultura fizyczna

• Funkcje kulturotwórcze i oświatowe - placówki naukowe, kulturalne i oświatowe

• Funkcje administracyjno-organizatorskie - administracja gospodarcza różnych szczebli

FUNKCJE POZAGOSPODARCZE

• Funkcje obronne, porządku publicznego, administracyjne

• Pozostałe funkcje związane z działalnością organizacji i zrzeszeń społecznych, wyznaniowych i innych

MODEL TRZECH SEKTORÓW - MODEL CLARKA-FISHERA

Twórcy modelu - A. Fisher (1935, 1945), C. Clark (1940), J. Fourastie (1949)

Idea:

• Wyjaśnienie struktury zatrudnienia i jej zmian w czasie przez przyporządkowanie działalności gospodarczych do trzech sektorów (zastosowanie prawa Engla) - Fisher;

• Analiza i wyjaśnienie zmian udziału sektorów w zatrudnieniu przez śledzenie zmian w poziomie dochodu narodowego, strukturze konsumpcji i wydajności (Clark);

• i jeszcze jeden Fourastie.

W miarę rozwoju społeczno-gospodarczego zachodzą zmiany w strukturze zatrudnienia. Na początku zatrudnienie w rolnictwie wynosi prawie 100%. Z biegiem czasu maleje znaczenie rolnictwa. W tym czasie zaczyna wzrastać znaczenie przemysłu oraz usług. Znaczenie przemysłu początkowo wzrasta, później maleje, a od początku do końca rośnie znaczenie usług, zatrudnienie w których pod koniec zdecydowanie przeważa.

Możemy wyznaczyć dwa charakterystyczne punkty - „punkt potrójny”, w którym zatrudnienie w każdym dziale jest równe, oraz początek deindustrializacji, czyli punkt, w którym znaczenie przemysłu osiąga maksimum i zaczyna spadać.

Zgodnie z modelem trójsektorowym stopniowo następuje przesuwanie zatrudnienia z rolnictwa (sektor I), do przemysłu (sektor II), a następnie do usług (sektor III).

Zalety modelu:

- dostrzeganie (ew. nowe widzenie) roli usług w gospodarce

- wyraźny podział strukturalny gospodarki (statystyka, trendy)

Wady modelu:

- liniowy przebieg rozwoju gospodarczego, bez uwzględnienia różnic historycznych, społeczno-kulturowych w różnych krajach;

- obecnie użyteczność modelu jest osłabiana przez rosnącą współzależność usług i przemysłu.

KONIEC POWTÓRKI

RELACJE MIĘDZYSEKTOROWE. ZANIKANIE RÓŻNIC

Proces wytwarzania - od produkcji do konsumpcji.

Na każdym etapie mamy zapotrzebowanie na różnego rodzaju nakłady - finansowe, wiedzę, etc. W związku z tym w cały ten proces zaangażowane są usługi - różne na różnych etapach:

Na etapie projektowania - badania i rozwój, projektowanie, badanie rynku, testy, doświadczenie, kapitał, materiały…

Na etapie produkcji - rozwój produktu, organizacja procesu produkcji, kontrola jakości, zaopatrzenie, zarządzanie, doradztwo, wiedza techniczna, maszyny…

Na etapie sprzedaży i dystrybucji - marketing, reklama, targi, wystawy, doradztwo, logistyka, sklepy…

Na etapie konsumpcji - obsługa, software, udoskonalanie produktów…

Norwegia ma udział usług na poziomie 61% od dwudziestu lat - nie wzrasta on, bo gospodarka norweska opiera się na wydobyciu ropy i gazu. Ale rząd zdaje sobie sprawę, że kiedyś te surowce wyczerpią się, więc założył fundusz narodowy, gdzie odkładane są pieniądze na przyszłość. Do tej pory zebrali… ponad 100 miliardów dolarów:).

Dwa regiony usługowe w Europie, gdzie udział usług jest najwyższy - południowo-wschodnia Anglia (okolice Londynu) i kraje Beneluksu (usługi wspierające przemysł), południowe Włochy, Korsyka, Sycylia, Wybrzeże Lazurowe i Bawaria (usługi turystyczne - letnie i zimowe).

Na świecie wartość eksportu i importu jest równa. Eksport przeważa w Ameryce Północnej (prawie dwukrotnie więcej), Europie i Australii. Import przeważa w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej.

W latach 2002-2004 FDI (bezpośrednie inwestycje zagraniczne) w usługach stanowiły 64% wszystkich bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie. W okresie 1990-2004 ich łączna wartość wzrosła pięciokrotnie.

Koniec powtórki MalgosW

Przyczyny wzrostu roli usług:

- zmiany demograficzne, zachodzące z różnym natężeniem w różnych regionach

- zmiany społeczne, dotyczące struktury rodziny, aktywności zawodowej obu płci

- zmiany gospodarcze, np. specjalizacja przedsiębiorstw

- zmiany polityczne, np. rosnąca integracja, wymiana informacji…

Zmiany demograficzne:

• Struktura gospodarstw domowych - od rodzin wielopokoleniowych do rodziny nuklearnej (jednoosobowe gospodarstwa domowe) wybór miejsca zamieszkania i styl życia ludności wzrost usług związanych z infrastrukturą

• Średnia długość życia - starzenie się społeczeństw usługi związane z wypoczynkiem, podróżami, usługi (para)medyczne

Zmiany społeczne:

• Wzrost aktywności zawodowej kobiet (czas to/i pieniądz)

1. substytucja usługowa (gastronomia a półprodukty spożywcze, usługi transportowe a własny samochód, pralnia a pralka)

2. zmiany w budżecie gospodarstwa domowego (wzrost dochodów) - ogólny wzrost poziomu i jakości życia, popyt na usługi podstawowe (handel) i usługi wyższego rzędu

• Wzrost złożoności życia - usługi doradcze i medyczne

Aktywność zawodowa kobiet:

- najwyższa - w krajach skandynawskich, Wielkiej Brytanii i Holandii

- najniższa w Grecji, Włoszech, Polsce, Hiszpanii i na Malcie.

Wynika to między innymi z postrzegania społecznej roli kobiet.

Około 50% mężczyzn pracuje w sektorze usług. Wśród pracujących kobiet, aż 80% jest zatrudnionych w usługach.

Zmiany gospodarcze:

• Globalizacji gospodarki zwiększenie mobilności i przepływu ludzi, dóbr i informacji (usługi związane z komunikacją, nowe technologie komunikacyjne)

• Specjalizacja gałęzi gospodarki korzystanie z usług specjalistów (usługi dla przedsiębiorstw - badanie rynku, doradztwo etc., outsourcing)

OUTSOURCING - pol. eksternalizacja - korzystanie z usług zewnętrznej, wyspecjalizowanej firmy zamiast wykonywania tego rodzaju czynności przez pracowników własnego przedsiębiorstwa.

Przyczyny - specjalizacja i konkurencja (poszukiwanie oszczędności i lepsze kwalifikacje pracowników, redukcja kosztów).

Najważniejsze dziedziny zastosowań - usługi informatyczne…

Zmiany polityczne:

• Zmiany w prawodawstwie - wzrost liczby urzędników (rozbudowa instytucji rządowych, m.in. urzędów centralnych) usługi związane z administracją

• Powiązania międzynarodowe, integracja - wzrost intensywności kontaktów usługi prawne, doradcze, tłumaczenia

Wzajemna współzależność zmian różnego rodzaju (demograficznych, społecznych etc.) - łańcuchy przyczynowo-skutkowe.

WYKŁAD III

Nie było wykładu 07.03.2007

WYKŁAD IV

14.03.2007

RYNEK PRACY W USŁUGACH

Zagadnienia:

• Wielkość i cechy rynku pracy;

• Elastyczność zatrudnienia (part-time jobs, wynagrodzenie, telepraca);

• Aktywność zawodowa kobiet;

• Dualny rynek pracy;

• Praca nieformalna.

Cechy rynku pracy w usługach:

• Unikalny charakter - ograniczona racjonalizacja, standaryzacja

• Kontakt usługodawca-usługobiorca - potrzeba dotarcia do klienta

• Lokalny monopol i/lub ograniczona konkurencja międzynarodowa

• Trudności z zastąpieniem pracy ludzkiej przez maszynę

• Przewaga prac niskopłatnych

Zatrudnienie w usługach:

Około 130 mln miejsc pracy w sektorze usługowym w UE. Najwięcej w handlu, usługach dla firm, ochronie zdrowia, administracji publicznej i edukacji.

Największe (powyżej 75 %) w Wielkiej Brytanii, Szwecji i w Holandii. W Polsce niskie - około 50 %, podobnie w Portugalii, na Litwie, w Czechach, na Słowacji i w Grecji.

Dynamika zmian liczby pracujących w Europie:

W latach 90. XX wieku liczba pracujących w przemyśle zmniejszyła się, a liczba pracujących wzrosła w większości krajów europejskich.

W Finlandii, Hiszpanii i Portugalii wzrosła liczba pracujących i w przemyśle, i w usługach. Są to tak zwane państwa późnej industrializacji.

Natomiast w żadnym z państw nie stwierdzono zmniejszenia liczby pracujących w usługach.

W Polsce w latach 1992-2004:

• Rynek pracy ogólnie zmniejszył się;

• W sektorach rolnictwa i przemysłu rynek zmniejszył się;

• W sektorze usług liczba pracujących wzrosła, w tym:

• Wzrosła w administracji publicznej i obronie narodowej, usługach dla firm, edukacji i handlu, a zmalała w ochronie zdrowia i opiece społecznej oraz transporcie, magazynowaniu i łączności.

Przewaga usług rynkowych w Polsce występuje w dużych miastach, w Wielkopolsce i na Górnym Śląsku. Usługi nierynkowe przeważają w Polsce wschodniej i południowo-wschodniej.

Najwięcej z usług rynkowych: przedsiębiorstwa handlowe i naprawcze (głównie małe firmy rodzinne), mało w pośrednictwie finansowym oraz transporcie i łączności.

Z usług nierynkowych najwięcej jest edukacji, prawie tyle samo administracji publicznej, a mało - ochrony zdrowia.

PRACUJĄCY W NIEPEŁNYM WYMIARZE

Usługi z największym udziałem pracy w niepełnym wymiarze:

• Usługi osobiste

• Handel

• Hotelarstwo i gastronomia

• Obsługa nieruchomości

Najwięcej: Anglia, Walia, Szkocja, kraje Beneluxu, Szwecja, Niemcy, Dania (ponad 30 %).

W niepełnym wymiarze pracują głównie kobiety - w każdym przedziale wiekowym (15-24, 25-54, 55-64).

Ogólnie w niepełnym wymiarze pracują młodzi (poniżej 25 lat) i starsi.

Wśród mężczyzn zdecydowanie przeważają młodzi, wśród kobiet nieznacznie kobiety powyżej 54 roku życia.

Najbardziej elastyczny pod tym względem jest rynek holenderski - tam ponad 1/5 mężczyzn i ¾ kobiet (!) pracuje w niepełnym wymiarze. W niektórych krajach za to taka praca praktycznie nie istnieje (np. Węgry).

TELEPRACA

• Wykorzystywanie technologii informatycznych i telekomunikacyjnych do wykonywania pracy w dowolnej odległości od miejsca, gdzie należy dostarczyć efekty pracy lub gdzie w tradycyjnym systemie pracę taką należałoby wykonywać.

• Praca wykonywana w domu lub w oddaleniu od umiejscowienia biznesu pracodawcy, świadczona z wykorzystaniem IT.

• W społeczeństwie przemysłowym człowiek dociera do miejsc pracy. W społeczeństwie informatycznym (usługowym) to przedmiot pracy (informacja) dociera do człowieka.

Cechy i zalety telepracy:

• Geografia pracy (elastyczne miejsce pracy, relatywizacja fizycznego miejsca pracy);

• Czas pracy (praca niezależna od tradycyjnego rozumienia dnia roboczego, np. od 8 do 15);

• Użycie technologii teleinformatycznych (telepraca to nie chałupnictwo);

• Zawody informatyczne.

Korzyści:

• Ekologiczne (ograniczenie ruchu drogowego, oszczędność energii, papieru…);

• Ekonomiczne (mniejsze koszty wynajmu biur, stabilność kadr);

• Społeczne (zatrudnienie niepełnosprawnych, praca w obszarach peryferyjnych, organizacja czasu - praca/rodzina).

Wady telepracy:

• Koszty tworzenia od podstaw stanowiska pracy (komputer, łącze, telefon, zabezpieczenia przesyłanych danych, koszty połączeń);

• Utrata tożsamości firmy;

• Problemy monitoringu;

• Poczucie odosobnienia, zanik więzi międzyludzkich (alienacja społeczna);

• Trudności w oddzieleniu przez pracowników funkcji zawodowych od społecznych.

Telepraca jest najpowszechniejsza w USA. Statystyki są ciężkie, bo w różnych krajach różnie definiuje się telepracę.

W Europie najwięcej ludności pracuje w ten sposób w krajach skandynawskich (Finlandia, Szwecja, Norwegia, Holandia, Dania), co nie dziwi, bo jest tam bardzo mała gęstość zaludnienia, a osadnictwo jest rozproszone.

AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA KOBIET:

Aktywność zawodowa kobiet najwyższa jest w krajach skandynawskich, Holandii i Wielkiej Brytanii.

Najniższa - w Polsce oraz krajach basenu Morza Śródziemnego

Najwięcej kobiet pracuje w usługach, w tym: w edukacji, opiece zdrowotnej, hotelarstwie i gastronomii oraz pośrednictwie finansowycm. Najmniej w przemyśle, transporcie.

DUALNY RYNEK PRACY W DUŻYCH MIASTACH:

Dychotomiczna struktura zatrudnienia - wyróżniają się dwie grupy:

• Pracownicy wysoko wykwalifikowani,

• Pracownicy o niskich kwalifikacjach, zatrudnieni w usługach osobistych, w hotelach, gastronomii i instytucjach kulturalnych (pracujący dla obsługi grupy o wysokich dochodach).

Powoduje to polaryzację społeczną i przestrzenną.

Wg Reicha (1996) istnieje podział rynku pracy na trzy dziedziny:

• Usługi produkcji rutynowej - niskie kwalifikacje, automatyzacja, konkurencja międzynarodowa, spadek zatrudnienia;

• Usługi osobiste - niskie kwalifikacje, słaba konkurencja międzynarodowa, kontakty face-to-face, brak automatyzacji, wzrost zatrudnienia;

• Usługi symboliczno-analityczne - wysokie kwalifikacje, konkurencja międzynarodowa, praca związana z informacją, brak automatyzacji, wzrost zatrudnienia.

PRACA W USŁUGACH A IMIGRANCI:

• Prace niskopłatne;

• Samozatrudnienie;

• Wybrane rodzaje działalności - „nisze aktywności” - transport, handel, gastronomia, usługi komunalne, usługi osobiste;

• Dominacja grup etnicznych (rola sieci społecznych, problemy z wejściem na rynek pracy);

• Często nieformalny charakter pracy.

PRACA NIEFORMALNA:

Określenia na kolory gospodarki - nieformalna, nieoficjalna, podziemna, ukryta, niewidoczna, nierejestrowana, czarny rynek, księżycowa, szara strefa, gospodarka cienia…

Są to wszystkie działalności tworzące nową wartość, obecnie nierejestrowane, które należy włączyć do PKB.

Działalności pojawiające się w odpowiedzi na nieefektywne działania państwa; skutek niewłaściwej reakcji zarówno państwa jak i rynku w zakresie tworzenia miejsc pracy, mieszkalnictwa, usług.

Rodzaje działalności w sektorze nieformalnym - głównie:

• Rolnictwo;

• Budownictwo;

• Usługi:

• handel uliczny,

• przewozy osób,

• naprawy samochodów,

• sprzątanie,

• prace okazjonalne (np. Święty Mikołaj),

• pilnowanie aut,

• gastronomia (kelnerzy),

• …

Praca nierejestrowana w Polsce:

• Skala zjawiska - od stycznia do września 2004 roku w szarej strefie pracowało ponad 1,3 miliona osób.;

• Z pracy nierejestrowanej korzystało ponad milion gospodarstw domowych;

• Prawie co dziesiąta pracująca osoba wykonuje pracę nierejestrowaną;

• Obecnie coraz więcej osób traktuje tę pracę w szarej strefie jako pracę główną, a nie dodatkową.

Dla mężczyzn są to bardziej prace fizyczne (instalacje, budowa, naprawy), a dla kobiet - opieka nad dzieckiem, usługi krawieckie oraz handel.

Gospodarstwa domowe zatrudniają pracowników z szarej strefy najczęściej do: remontów i napraw, sprzątania, korepetycji, opieki nad dzieckiem lub osobą starszą itp.

WYKŁAD V

21.03.2007

ZMIANY TECHNOLOGICZNE A ROZWÓJ USŁUG. NOWE USŁUGI (ONLINE).

Zmiany technologiczne:

• Rewolucja teleinformatyczna (ICT technology)

• Inne istotne innowacje

• Wpływ innowacji na usługi

• Usługi online

• Call centre

Rewolucja informatyczna:

• …

• 1946 - pierwszy komputer (ENIAC)

• 1948 - tranzystor

• 1956 - napęd dysków

• 1959 - obwód scalony (chip)

• 1962 - modem (300 B/s)

• 1971 - mikroprocesor

• lata 60. - sieci komputerowe (ARPAnet 1968/9, Internet 1983, WWW 1990/3, Internet2 1997)

• …

Amazon.com - 1995, eBay - 1995, NASDAQ - 2000, iTunesMusicStore - 2003…

Obecny stan rozwoju tych firm nie byłby możliwy, gdyby nie poprzednie inwestycje. Niektóre firmy splajtowały, bo nie było ich stać na drogi sprzęt. Inne korzystały z tego i rozwijały się.

Skala i tempo zmian - można ją mierzyć prędkością mikroprocesorów czy zmniejszaniem się rozmiarów tych procesorów.

Skutki ekonomiczne - malejące koszty inwestycji w sprzęt informatyczny i spadek kosztów przetwarzania informacji.

Tempo zmian można mierzyć na różne sposoby.

„Prawo MOORE'a”:

Gordon Moore, współzałożyciel firmy Intel przewidywał w 1965 roku, że podwajanie liczby tranzystorów w jednym obwodzie scalonym będzie następowało co 18 miesięcy.

Nanotechnologia - jeszcze nie jest używana powszechnie.

Telekomunikacja:

• 1876 - telefon (Bell)

• 1901 - sygnał telegraficzny przesyłany drogą radiową

• 1907 - centrala automatyczna

• 1951 - stereofonia

• 1956 - podwodny kabel telefoniczny (Europa - Ameryka)

• 1956 - włókna optyczne (światłowód) - eksperymentalne zastosowanie w telefonii - 1976)

• 1960 - satelita telekomunikacyjny (1962 - pierwsza międzykontynentalna transmisja telewizyjna)

• 1969 - centrala elektroniczna

• 1973 - satelita geostacjonarny

• 1977 - centrala cyfrowa

• 1991 - telefonia komórkowa - Finlandia (upowszechnienie - 1996/7)

• 1992 - SMS

• …

Transatlantyckie rozmowy telefoniczne - możliwości jednoczesnego przesyłania rozmów:

1956 - 50 rozmów (kabel miedziany)

1995 - 85 000 rozmów (włókno światłowodowe)

Koszty transmisji:

Ze 100 tys. USD w 1970 roku do 10 USD w roku 2000!!!

W 2002 roku liczba abonentów telefonii komórkowej po raz pierwszy w historii była wyższa niż liczba abonentów telefonii stacjonarnej.

Liczba użytkowników telefonów komórkowych rośnie szybciej niż liczba użytkowników telefonów stacjonarnych, komputerów i Internetu.

Tempo dyfuzji innowacji:

Okres (w latach) potrzebny do osiągnięcia 50 mln użytkowników:

• Telefon - 74 lata,

• Radio - 38 lat,

• PC - 16,

• Telewizja - 13 lat,

• Internet - 4 lata.

Konwergencja - telefon komórkowy:

T. Gabon-Klas:

Telefon komórkowy = telefon + SMS + radio + aparat fotograficzny + kamera wideo + odtwarzacz muzyki + dyktafon + Internet + TV + e-mail + zegarek + kalendarz + notes + budzik + …

Inne innowacje:

• 1950 - karta płatnicza

• 1955 - Fast ford

• 1956 - transport kontenerowy

• 1958 - laser

• 1969 - bankomat

• 1970 - płyta kompaktowa

• 1971 - automatyczna sekretarka

• 1972 - tomografia komputerowa

• 1974 - kod kreskowy

• 199x - call centra.

Te innowacje zmieniły zupełnie oblicze sektora usług. Kontenery pozwoliły odejść od żmudnych przeładunków, połączyć transport lądowy, morski, lotniczy, kolejowy, samochodowy itp.

Technologia laserowa czy tomografia komputerowa wpłynęły znacznie na zwiększenie poziomu świadczenia usług medycznych.

Kod kreskowy - w transporcie pozwalały automatyzować całą procedurę; ułatwienie pracy kasjerów i współpracę między sklepami a producentami, zmiany w magazynowaniu, logistyce itp.…

Makdonaldyzacja - główne cechy:

• Efektywność,

• Kalkulacyjność,

• Przewidywalność,

• Manipulacja.

Rozwój komunikacji a dostępność przestrzenna:

• 1500 - żaglowce (16 km/h)

• 1850 - pociągi (100 km/h), statki parowe (25 km/h)

• 1950 - samoloty turbośmigłowe (480-640 km/h)

• 1970 - samoloty odrzutowe (800-1200 km/h)

• 1990 - telekomunikacja (natychmiastowa)

Prawie połowa światowych przeładunków kontenerowych przypada na 20 największych portów. Tyko 3 z nich są w Europie: Rotterdam, Hamburg i Antwerpia.

Największe: Hongkong, Singapur, Shanghai, Shenzhen, Pusan, Kaoshiung, Rotterdam, Los Angeles, Hamburg, Dubami, Antwerpia, Long Beach…

“NOWA GOSPODARKA”?

Nowe sposoby prowadzenia działalności (nowe usługi)

• Handel,

• Hotele i restauracje,

• Transport i łączność,

• Pośrednictwo finansowe,

• Obsługa nieruchomości i firm,

• Administracja publiczna i obrona narodowa,

• Edukacja,

• Ochrona zdrowia,

• Pozostała działalność usługowa.

OBSZARY E-BUSINESS'U:

		Strona korzystająca
		Konsument	Biznes	Administracja
Strona oferująca	Konsument	C2C - używany samochód	C2B - giełda pracy	C2A - elektroniczne zeznanie podatkowe
		Biznes	B2C - wirtualne biuro podróży	B2B - dostawy oparte na sieci	B2A - elektroniczne zezwolenie
		Administracja	A2C - wirtualny urząd pracy	A2B - zamówienia publiczne	A2A - elektroniczny urząd

Elektroniczna wymiana danych - EDI (interchange)

EDI wykorzystywana jest głównie w obszarze B2B - dostawy oparte na sieci.

Obejmuje ona zwykle: katalogi produktów online, wymianę danych na temat sprzedaży, zapasów, przesyłanie zamówień, kontaktów, zapytań, płatności, harmonogramu dostawy.

E-HANDEL

Zasada: prowadzenie działalności handlowej, w której wybór, zamawianie, a często także zapłata i dostawa za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji (Internet).

Główne rodzaje nabywanych dóbr: książki, płyty, bilety lotnicze…

Powiązania z logistyką: współpraca z firmami logistycznymi (magazynowanie i dystrybucja towarów). Przestrzeń ciągle ma więc znaczenie.

E-GOVERNMENT - „elektroniczna administracja”?

E-government to:

• Informatyzacja administracji jako zintegrowane działania w celu stworzenia tańszej i skuteczniejszej administracji, a w rezultacie do poprawy zarządzania państwem i obniżenia kosztów działania administracji (UE);

• Zapewnienie dostępu do usług administracji świadczonych online (USA, Japonia).

Potrzeba rozwoju e-government:

• Rewolucja technologiczna (UMTS, konwergencja usług, DTV/DR, szerokopasmowy Internet);

• Zmiany demograficzne (starzenie się społeczeństwa);

• Rosnąca mobilność społeczeństw państw unijnych (realizacja funkcji państwa „zdalnie”, dla wszystkich obywateli UE);

• Oczekiwanie obywateli/firm na takie same usługi elektroniczne ze strony administracji, jakie świadczy im sfera komercyjna;

• Oczekiwanie na obniżenie kosztów funkcjonowania administracji.

Dostęp online do usług publicznych zależy od możliwości technicznych świadczenia tych usług w formie elektronicznej.

Rozwój - cztery etapy:

• Informacja - 25-50 %,

• Interakcja jednostronna - 50-75 %,

• Interakcja dwustronna - 75-100 %,

• Obsługa w pełni elektroniczna - 100%.

Poziom rozwoju tych usług może być różny w jednym kraju w zależności od tego, czego one dotyczą: lepiej rozwinięte mogą być te usługi w przypadku pobierania opłat przez państwo, niż w przypadku odwrotnym.

CALL-CENTER:

Od nowoczesnej centrali telefonicznej do zintegrowanego centrum usługowego (obsługi klientów).

Całością steruje komputer - rozmowy są rozdzielane do stanowisk.

Najważniejsze dziedziny:

• Sprzedaż wysyłkowa,

• Banki,

• Biura turystyczne,

• Telekomunikacja,

• Usługi kurierskie.

Lokalizacja - niemalże dowolna;

Warunek - dostępne łącza telekomunikacyjne.

Dzwoniąc, nie mamy pojęcia, gdzie jest osoba, z którą rozmawiamy.

W USA istnieje ponad 50 tys. Call centers, w sumie około 3% pracujących. Przeciętnie zatrudniają około 120 osób.

Najczęściej: firmy telekomunikacyjne, usługi finansowe, usługi biznesowe i IT, telekomunikacja, handel detaliczny, telewizja kablowa itp.

Drugi duży rynek Call-centers to INDIE. Są tam duże zasoby wykwalifikowanej kadry (technicznej) o dobrej znajomości języka angielskiego.

¾ call centers w Indiach pracuje na potrzeby innych rynków.

Najczęstsze zastosowanie: banki i telekomunikacja.

WYKŁAD VI

28.03.2007

Układ ogólny w sprawie handlu usługami (GATS):

• Światowa Organizacja Handlu (WTO) skupia obecnie 150 państw.

• Przedmiot negocjacji: liberalizacja handlu międzynarodowego.

• GATS (General Agreement on Trade in Services) - Układ Ogólny w Sprawie Handlu Usługami.

• Negocjacje na temat usług od 2000 roku (telekomunikacja i usługi bankowe od 1997 r.)

• Wielostronne porozumienie obejmujące zasady handlu usługami. Państwa określają zakres usług, które wchodzą w zakres wolnego handlu.

• Wyjątki: transport lotniczy; usługi oferowane publicznie przez państwo, najczęściej na zasadach niekomercyjnych.

Sposoby dotarcia na obcy rynek (usług):

• Sprzedaż transgraniczna - międzynarodowe rozmowy telefoniczne;

• Konsumpcja za granicą - usługi związane z turystyką (konsument, a nie usługa przekracza granice);

• Obecność handlowa w kraju świadczenia usług - oddział zagraniczny banku;

• Obecność osób fizycznych świadczących usługi - aktor, doradca.

Wzrost skali wymiany usługowej - z 370 mld USD w 1980 roku do blisko 2,2 bln w 2004 roku (wzrost 6-krotny).

Najwięksi eksporterzy usług w 1980 roku: USA (38 mld USD), GB (37), Niemcy (34), Francja (33), Włochy (24), Japonia (19), Holandia (19), Belgia (15), Hiszpania (12), Austria (11)… W sumie 65 % ogółu, który wynosił 370 mld.

Najwięksi eksporterzy usług w 2004 roku: USA (336 mld USD), Wielka Brytania (181), Niemcy (141), Francja (110), Chiny z Hongkongiem (101), Japonia (98), Hiszpania, Włochy, Holandia, Belgia. W sumie 58 % ogólnego eksportu usług na świecie (w sumie 2193 mld USD!).

W większości przypadków kraje najlepiej rozwinięte mają nadwyżkę eksportu nad importem, poza dwoma wyjątkami: Niemcami i Japonią. W Japonii więcej się importuje, bo trzeba korzystać z usług zagranicznych przewoźników (statki, samoloty).

Możemy wyróżnić trzy główne regiony handlu usługami - Ameryka Północna (z Meksykiem), cała Europa Zachodnia oraz Azja Południowo-Wschodnia.

Badając strukturę eksportu usług, dzieli się je na usługi transportowe, turystyczne i inne.

W przypadku usług transportowych największy udział mają kraje Europy Wschodniej. Usługi turystyczne - w krajach nad Morzem Śródziemnym, na Karaibach, w Azji Południowo-Wschodniej. Usługi inne (dla firm) przeważają w krajach Europy Zachodniej, Ameryce Północnej, Japonii itp.

Unia Europejska ma dodatni bilans handlu usługami dla firm i transportowymi, ale ujemny dla usług turystycznych (obywatele UE częściej jeżdżą do innych krajów niż są odwiedzani).

Przyczyny problemów z rozwojem handlu usługami:

• Cechy usług (ograniczony stopień standaryzacji);

• Bariery handlowe (ograniczenia dostępu do rynku usług są 6-krotnie częstsze niż rynku towarów);

• Specyfika rynku lokalnego (różnice kulturowe).

Ograniczenia w handlu usługami:

• Ograniczenia nakładane na transakcje usługowe - udziały w rynkach zarezerwowane dla producentów krajowych, zlecenia rządowe, kontrola transferu środków za granicę za wykonanie usługi, wymagania dotyczące kwalifikacji usługodawców;

• Ograniczenia wejścia na rynek - zakaz wykonywania określonych zawodów, wyłączenie firm zagranicznych z pewnych obszarów działalności, ograniczenie transferu zysków;

• Ograniczenia w przepływie usługodawców - wizy, warunki określające prawo pobytu i prawo do pracy dla obcokrajowców, nieuznawanie kwalifikacji zdobytych w innym kraju.

Liberalizacja rynków finansowych - raje podatkowe: Lichtenstein, Andora, Monako, Wyspa Man (GB), Gibraltar, Kajmany, Antyle, Bermudy, Oman, Dżibuti, Bahrajn, Liban, Liberia, Hongkong, Mauritius, Lauru, Singapur, Seszele, Wyspy Cooka.

KORPORACJE PONADNARODOWE

Próba definicji:

Korporacja ponadnarodowa to przedsiębiorstwo, które kontroluje aktywa innych podmiotów poza swoją macierzystą gospodarką, zwykle przez posiadanie udziału w kapitale akcyjnym (pakiet kontrolny).

Inna definicja:

Korporacja ponadnarodowa to przedsiębiorstwo, które posiada lub kontroluje działalności tworzące wartość dodaną w co najmniej dziesięciu krajach.

W skali świata działa ponad 60 000 korporacji transnarodowych, kontrolujących ponad 800 000 podmiotów gospodarczych poza granicami kraju macierzystego.

Łączna wartość obrotów 500 największych przedsiębiorstw z listy Fortune wyniosła w 2005 roku 19 000 mld USD. Zatrudniały one łącznie ponad 50,5 miliona pracowników.

Największe korporacje usługowe: Wal-Mart Stres, ING Group, Citigroup, AXA, Allianz, Fortis, Credit Agricole, AIG, Nippon Telegrach & Telephone…

TNI - Transnationality Index.

Wskaźnik ten jest średnią trzech udziałów:

• Aktywów zagranicznych do wszystkich aktywów firmy,

• Sprzedaży poza granicami do sprzedaży ogółem,

• Zatrudnienia za granicą do zatrudnienia ogółem.

Biorąc pod uwagę ten wskaźnik, lista największych korporacji wygląda inaczej:

Vodafone Group (zdecydowany lider - TNI ma wartość 85 %), France Telecom (49 %), Deutsche Telekom, Vivendi Universal, News Corporation, Telecom Italia Spa, Carrefour, Wal-Mart, Telefonica, Deutsche Post…

VODAFONE powstała w Wielkiej Brytanii w 1984 roku. W 2006 roku posiadało 200 mln abonentów. Około 180 mld minut rozmów rocznie (czyli około 1000 minut rocznie na osobę - ok. 3 minuty dziennie).

Inna korporacja - kawiarnie Starbucks. Założone w Seattle w 1971 roku. Kawiarnie poza USA od 1996 roku (Tokio). Obecnie ponad 10 tys. kawiarni w 37 krajach, w tym ponad 7 tysięcy w USA.

Strategia Starbucks - jeśli decyduje się wejść na jakiś rynek, to stosuje „kanibalizację” - lokalizuje swoje placówki w największych miastach, upakowane zwarcie, aby tylko po zniszczeniu konkurencji można było racjonalizować liczbę placówek itd. Przez to np. w Tokio i Londynie jest ponad 200 kawiarni tej firmy (!).

Powody umiędzynarodowienia:

• Poszukiwanie zasobów;

• Poszukiwanie rynków;

• Podnoszenie efektywności;

• Pozyskiwanie strategicznych aktywów lub zdolności.

Poszukiwanie zasobów:

• Zasoby naturalne - turystyka, hotelarstwo;

• Siła robocza - cena (płace), ilość;

• Zdolności technologiczne - moce badawcze, kwalifikacje (pozyskane szybciej niż we własnym zakresie);

Poszukiwanie rynków:

• Nowe rynki dla własnych usług i towarów;

• Bezpośrednie kontakty z klientami, znajomość ich potrzeb (szybsze reagowanie na zmiany).

Podnoszenie efektywności:

• Korzyści wynikające ze skali i zakresu działania;

• Dywersyfikacja ryzyka na różnych rynkach.

Pozyskiwanie strategicznych aktywów lub zdolności:

• Długofalowe, strategiczne cele;

• Wykup firm o zasobach (zdolnościach) uzupełniających już posiadane.

Formy obecności na obcym rynku:

Powinno się reagować na dwie zmienne: czy dostęp do rynku zagranicznego jest łatwy czy trudny, oraz czy ten rynek różni się czymś od naszego, czy jest bliski czy odległy kulturowo - bo zasady prowadzenia biznesu i trendy konsumenckie mogą być tam zupełnie inne od naszych.

Mając takie cztery opcje, możemy wyobrazić sobie cztery różne sposoby opanowywania tego rynku:

• Przy łatwym dostępie i rynku bliskim, następuje „rozwój organiczny”;

• Przy rynku bliskim kulturowo, ale trudnym dostępie, wykupuje się sieci.

• Przy rynku odległym kulturowo i łatwym dostępie stosuje się franchising - czyli sprzedawanie firmom na tamtym rynku licencję - żeby to one wymyśliły, jak to wprowadzić, a nie żebyśmy my ryzykowali nasz kapitał;

• Przy rynku odległym kulturowo i trudnym do niego dostępie prowadzi się joint-venture - czyli współpracę z tamtejszą firmą, która się na wszystkim zna i ma już pozycję na rynku.

Franchising - Franczyza - system sprzedaży towarów, usług lub technologii, oparty na ścisłej współpracy pomiędzy odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami, franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. Inaczej - jest to dopłatne przekazanie przez zazwyczaj zunaną na rynku firmę prawa do utworzenia i prowadzenia przedsiębiorstwa według jej pomysłu.

Tak postępuje np. McDonalds.

Inne przykłady: Telepizza, Kodak, Blikle, Yves Rocher, adidasy, English First, Leader Price…

Zalety - nie trzeba się promować, bo firma jest już znana na świecie. Poza tym towarzyszy temu zazwyczaj pomoc prawna firmy macierzystej.

Wady - trzeba jednak zapłacić za tę licencję.

WYKŁAD VII

02.04.2007

Podstawowe koncepcje teoretyczne:

teoria Waltera Christallera-uzupełnienie teorii lokalizacji rolnictwa oraz przemysłu. miała być teorią lokalizacji hanlu i instytucji miejskich. Niegdyś uwazano, że to teoria trzeciego sektora gospodarki,ale taka już istniała, zatem nie jest to jedyna teoria tłumacząca rozmieszczenie.

rola instytucji, a usługi- instytucje administracji, kulturalne i wznowione, ochrona zdrowia, użyteczności publicznej, produkcyjne i usługowe, komunikacyjne. Obejmują obiekty od najprostszych jednostek, po t najbardziej skomplikowane. Przybliżają generalnie wyposażenie całego miasta w usługi.

Hierarchia wartości- im wyżej w hierarchii tym tych funkcji jest więcej. Mieszkaniec na określonym poziomie korzysta z usług na swoim poziomie, jednak gdy tych zabraknie to przemieszcza się do ośrodka o poziom wyżej, bo pojawiają się nowe funkcje. Jest to przyczyną progowego popytu.

teoria ośrodka centralnych. Jednak nie zawsze jest tak, że gdy brak nam danej usługi to podróżujemy do szczebla wyższego. Czasem podążamy o razu do poziomu najwyższego. Przykładem mogą być studenci przyjeżdżający do stolicy na studia - dlaczego nie do innego mniejszego miasta?

hierarchia ośrodków wg. Berry,

centralny obszar gospodarczy-.dzielnicowe ośrodki->osiedlowe->sąsiedzkie. Ich funkcjie są coraz uboższe. Odnosi się to do działania miast w historii.

centralny obszar gospodarczy(CBD)- fragment przestrzeni miasta gdzie koncentruje się największa liczba nabywców usług spowodowana najczęściej lokalizacją w centrum, czyli dobrą komunikacją. granice są nie jasne. Układ dynamiczny, który stale przesuwa swe granice w czasie. Widoczny jest w każdym mieści, gdzie istnieje gospodarka, zwykle rynkowa. W Warszawie taka przestrzeń powoli się kształtuje - to obszar o powierzchni ok. 10km2 na terenie dzielnic Śródmieście, Ochota i Wola. (granica ta nie pokrywa się z administracyjnymi granicami dzielnic)

typologia ośrodków usługowych:

1.wielofunkcyjne ośrodki usługowe od CBD do ośrodków sąsiedzkich.

2. ciągi uliczne - tradycyjne ciągi, pasma arterii miejskich, pasma nowych przedmieści oraz pasma przy autostradach.

3.obszary wyspecjalizowane - obszary usług samochodowych, medycznych, sprzedaży usług meblarskich, rozrywkowych oraz rynki egzotyczne (stadion XXlecia)

teoria Christallera,a rzeczyitość.

jest to podstawowa koncepcja wyjaśniająca rozmieszczenia usług.

przydatna dla usług konsumpcyjnych i tych z usług produkcyjnych, które mają wielu odbiorców korzystających z podanego rodzaju usług - popyt rozproszony.

rozmieszczenie niektórych usług produkcyjnych zgodne z teorią (wyraźne poziomy hierarchiczne):nadreprezentywność, czyli silna koncentracja w dużych ośrodkach.

teoria bazy ekonomicznej - całość działalności gospodarczej daje się podzielić na 2 grupy:

1.podstawową= eksportową. Do niegdyś zaliczane tu było tylko rolnictwo, zaspokajało nie mieszkańców, a ludzi zew.

2.uzupłniającą

model „dziewiątki”- gdy uznajemy za podstawowe rolnictwo i przemysł, to jest on rozwijany wg. teorii zasad lokalizacji, które determinują zatrudnienie, które ma wpływ na gospodarstwa domowe. W ich kręgu a usługi, których lokalizacja została opisana powyżej.

miasto współczesne w zakresie działalności podstawowej zawiera :działalność naukowo-badawczą, usługi prawne, prace komputerowe i matematyczne, usługi związane ze sztuką, kulturą. Rola tej koncepcji - pomaga w sposób pośredni określić, gdzie gromadzą się usługi. Tylko na podstawie popytu, a to jest zbyt uproszczone podejście.

koncepcja sieci- można ją stosować w różnych skalach przestrzennych - miasto, państwo, kontynent. Polega ona na relacjach i węzłach, jako podstawie kształtowania się relacji i identyfikacji sieci: konkurencja, współpraca i kontrola. Przedsiębiorstwo żyje w otoczeniu klientów, konkurentów, pośredników, instytucji, pracowników, dostawców, którzy tworzą te relacje.

Sieci nie obejmują tylko jednej gałęzi przemysłu. Tworzą skomplikowane sieci przemysłowo - usługowe. Już w samych usługach te sieci są bardzo skomplikowane, zwłaszcza w miastach globalnych, które tworzą wielkie korporacje międzynarodowe.

teoria renty gruntowej - działalności konkurują o przestrzeń - wygrywa en co płaci więcj. Wysokośc renty ależy od względnej dostępności miejsca w przestrzeni miasta ( dostępność = koszty transportu). Teori ta zakłada, ze miasto ma idealny, jednorodny kształt. Koszty transportu (dostępność centrum miasta) rosną Wraz z oddalaniem się od centrum-z każdym kilometrem zwiększa się koszt. Te założenia w różnych miastach inne hierarchie tworzą. Wraz z oddalaniem się od centrum po kolei znajdują się: handel i usługi (najbliżej centrum) -przemysł i administracja - mieszkalnictwo wielorodzinne- mieszkalnictwo jednorodzinne - rolnictwo, które jest najbardziej opłacalne od centrum. To granica miedzy strefą miejską, a wiejską. im dalej od centrum tym w handlu mamy możliwość wyegzekwowania niższych cen za przestrzeń.

Jest to próba uprzestrzennienia wykresu - promieniste kręgi od centrum miasta ku jego peryferiom. analogicznie do teorii von Thunena. Kolejne kręgi to strefy dominacji w strukturze użytkowania poszczególnych form. Jest to obraz idealny, w rzeczywistości jest to zaburzone np. nie promienistym układem ulic. W Warszawie bariera jest Wisła.

Wg teorii tej największą wartość mają obszary centralne z głównymi węzłami komunikacyjnymi. Również te wzdłuż głównych dróg miasta. Dostępność wzdłuż promieniście i koliście poprowadzonych dróg oraz na przecięciu dróg. Zmienne tempo spadku wartości ziemi wraz z oddalaniem się od centrum miasta - nierównomierna obsługa transportowa różnych części miasta.

Efektem jest możliwa znaczna zmienność w strukturze użytkowania ziemi w różnych częściach miasta.

teoria cyklu życia - lokalizacja przedsiębiorstwa zmienia się wraz z rozwojem przedsiębiorstwa. zatem zmienne jest zapotrzebowanie na zajmowane powierzchnie e względu na ich ceny: podejście ilościowe (dostępna powierzchnia biurowa) oraz podejście…

pierwsza lokalizacja (stać firmę na adaptowanie starego budynku, wydzielenie miejsca w mieszkaniu, wynajmowanie obiektu . Może nastąpić upadek, wtedy zastąpienie przez podobnego użytkownika. Gdy nam się wiedzie to szukamy nowego lokalu, bo więcej ludzi pracuje. kolejne lokalizacje. Potrzebna nowa powierzchnia, większy kapitał, inne wymagania wynajmu - poczucie stabilności i wygodny transport pracowników. ostateczna lokalizacja - Do dalszego rozwoju potrzebna jest budowa własnego obiektu, który pozwala zaspokoić potrzeby wynikające z potrzeb usługi.

modele interakcji przestrzennej- zachowania konsumentów w przestrzeni miejskiej. Tworzenie różnych koncepcji interakcji i ich przyczyn:

1929 Reilly - wielkość ośrodka i odległość, im dalej tym mniej chętnie będziemy z niego korzystać

1963 Huff - atrakcyjność ośrodka (powierzchnia sklepu) i odległość - czas podróży. Gdzie jest granica, że przyjedziemy właśnie do tego ośrodka, a nie gdzie indziej. Czas mierzony nie w kilometrach, a czasem

1981 Cadwallader - atrakcyjność, odległość rzeczywista i szacowana przez klienta oraz zasoby informacji konsumenta o ośrodku. Jeśli wiemy, co w nim jest to chcemy z niego skorzystać lub nie.

religia, a zachowanie przestrzenne.

np. Belfast

Pole informacji konsumenckiej i pole wkorzystania:

jeżeli mamy centrum miasta i miejsce zamieszkania w przestrzeni miejskiej i gdzieś rozmieszczone usługi, o których wiemy. Dla każdego gospodarstwa da sporządzić się wycinek przestrzeni informacji- zatem takie pole gdzie mamy informację o danych usługach. Pole wykorzystania jest znacznie mniejsze. To strefa, z której korzystamy. Wielkość tej strefy jest indywidualnie uwarunkowane. Podstawowym jest uwarunkowanie płci. Mężczyźni zwykle maja większe pola. Szersze pole mają osoby młode, bardziej zamożne oraz zależy to od struktury rodziny. np. samotny rodzin ma mniej info o przestrzeni niż rodzina wielodzietna. Podobnie z wykształceniem. Im niższe wykształcenie tym mniejsze te pola.

WYKŁAD VIII

04.04.2007

Wybór lokalizacji usług: Elementy problemu

Najważniejsze grupy oddziaływań na decyzję:

• Natura procesu usługowego,

• Usługodawcy (publiczny, prywatny),

• Klienci (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa),

Główne grupy czynników lokalizacji:

• Charakter obszaru (w różnych skalach przestrzennych),

• Cechy przedsiębiorstw.

Czynniki lokalizacji - skala globalna:

• Strukturalne,

• Technologiczne,

• Demograficzne,

• Ekonomiczne,

• Społeczne,

• Polityczne.

1. Strukturalne

Skład sektora usług, dynamika i tendencje lokalizacyjne poszczególnych składowych:

• Dziedziny najbardziej dynamiczne i wymagające wysokich kwalifikacji - usługi wielkomiejskie;

• Inne dziedziny usług - zgodnie z rozmieszczeniem ludności;

• Usługi publiczne (np. poczta) a normatywy, określające gęstość sieci placówek.

2. Demograficzne

Liczba i zamożność klientów; rozmieszczenie ludności; cechy grup społecznych, etnicznych; …

3. Ekonomiczne

Specjalizacja przedsiębiorstw usługowych jako reakcja na rosnącą konkurencję.

Efekt - lokalizacja w miastach najwyższych stopni hierarchii osadniczej - odpowiednio duży rynek zbytu (obszar obsługi).

4. Społeczne

Specyfika usług: zależność od zasobów ludzkich, ich ilości i jakości (kwalifikacji, motywacji, kreatywności). Zmieniające się preferencje wysoko wykwalifikowanych pracowników wobec miejsca pracy (potrzeba kontaktów a walory środowiska małych miast) - dekoncentracja usług pzoa centrum (a nie centrami?) wielkich miast.

5. Polityczne

Polityka państwa wobec usług:

• Bezpośrednie oddziaływanie na sektor usług publicznych poprzez jego organizację i finansowanie;

• Pośrednie oddziaływanie na sektor prywatny przez ustalenia prawne.

TENDENCJA: zmniejszenie się państwowego sektora usług i spadek zatrudnienia w usługach publicznych.

6. Technologiczne

Postęp w transporcie (ułatwienie przemieszczeń) oraz w telekomunikacji - „kurczenie się odległości”:

• Coraz słabsza potrzeba lokalizacji usług w pobliżu odbiorcy;

• Wzrost możliwości i popularności pracy na odległość (telepraca);

• Wzrost stopnia swobody lokalizacji usług - wymiana międzynarodowa.

Miasta globalne:

• Ośrodki kierowania organizacją gospodarki światowej;

• Kluczowe lokalizacje i rynki zbytu dla wiodących w obecnym okresie rozwoju działalności (usługi dla przedsiębiorstw);

• Najważniejsze miejsca wytwarzania ww. działalności, także innowacji.

Cechy miast globalnych:

• Udział w międzynarodowej wymianie czynników produkcji (inwestycje, siła robocza, towary i usługi);

• Siedziba międzynarodowych firm, ich centrali i oddziałów regionalnych (przedsiębiorstwa, instytucje pozarządowe, naukowe i oświatowe, placówki dyplomatyczne);

• Bezpośrednie połączenie siecią komunikacji z zagranicą (telefon, autostrada, szybka kolej, lotnisko);

• Intensywna komunikacja z zagranicą (poczta, telekomunikacja, turystyka).

• Środki masowego przekazu o zasięgu ponadkrajowym (gazety, magazyny, radio, telewizja);

• Regularnie międzynarodowe spotkania (kongresy, wystawy, festiwale, imprezy sportowe);

• Instytucje zajmujące się relacjami zagranicznymi i mające znaną markę (stowarzyszenia, kluby sportowe itp.);

• Uprawianie paradyplomacji (przedstawicielstwa w innych miastach za granicą: stowarzyszenia metropolii, miast bliźniaczych itp.).

Miasta światowe:

Poziom „alfa”: najważniejsze: Londyn, Nowy Jork, Tokio, Paryż. Potem: Chicago, Frankfurt, Hongkong, Los Angeles, Mediolan, Singapur.

Poziom “beta”: m.in. Sydney, Toronto, Meksyk, Sao Paulo, Madryt, Zurich, Bruksela itp.

Duże miasta. Europa

Czynniki konkurencyjności miast (czynniki lokalizacji - od najważniejszych)

• Łatwy dostęp do rynku, klientów,

• Dostępność wykwalifikowanych pracowników,

• Połączenia transportowe (także zagraniczne) z innymi miastami,

• Jakość usług telekomunikacyjnych,

• Koszty pracy,

• Klimat dla rozwoju przedsiębiorczości,

• Dostępność powierzchni biurowej,

• Koszt powierzchni biurowej,

• Języki,

• Łatwość przemieszczania się w granicach miasta,

• Jakość życia w mieście,

• Brak zanieczyszczeń środowiska.

Czynniki lokalizacji. Skala miejska.

Co decyduje o wyborze lokalizacji? Co skłania do zmiany adresu?

Niejednorodność przestrzeni miejskiej (zabudowa, mieszkańcy/firmy, postrzeganie).

Podstawowe grupy czynników:

• Dostępność komunikacyjna;

• Specyfika podaży usług;

• Sytuacja lokalowa;

• Najbliższe otoczenie zakładu;

• Inne.

1. Dostępność komunikacyjna

• Łatwość dojazdu środkami komunikacji publicznej;

• Łatwość dojazdu dla klientów dysponujących własnym samochodem;

• Bliskość miejsca zamieszkania;

• Miejsca parkingowe dla klientów i pracowników.

• Najlepsza lokalizacja: na skrzyżowaniu (narożna) z wejściami z obu stron).

2. Specyfika oferty

• Bliskość dostawców, zakładów współpracujących (kontakty osobiste - służbowe);

• Położenie w sąsiedztwie zakładów tej samej branży;

• Brak (unikanie) konkurencji;

• Uciążliwość świadczonych usług dla otoczenia (hałas, dym, zapach, …).

3. Sytuacja lokalowa

• Koszty utrzymania obiektu (dzierżawy, najmu);

• Koszty zakupu działki (zabudowań) i doprowadzenia infrastruktury;

• Możliwość połączenia / oddzielenia siedziby zakładu i mieszkania;

• Ogólny stan techniczny budynku i jego wyposażenie (np. linie telefoniczne, lokalna sieć komputerowa).

4. Otoczenie zakładu

• Możliwości (przestrzenne) dalszego rozwoju zakładu;

• Reprezentacyjność otoczenia (prestiż dzielnicy, image, dobry adres - Nowy Świat);

• Walory estetyczne i ekologiczne miejsca (małe natężenie hałasu, zanieczyszczenie powietrza);

• Spokojna i bezpieczna okolica.

5. Inne czynniki

• Planowane inwestycje miasta (gminy), które mogą zwiększyć liczbę klientów zakładu;

• Wielkość (liczba pracowników) i organizacja przedsiębiorstwa (bliskość zakładu macierzystego);

• Podatki i opłaty lokalne (np. podatek od nieruchomości).

WYKŁAD IX

18.04.2007

Podział usług publicznych

Usługi publiczne:

• Finansowane ze środków publicznych świadczeń przez podmioty sektora publicznego

• Usługi publiczne oferowane przez: administrację rządową, administrację władz lokalnych

Usługi publiczne:

• KOMUNALNE- woda, zieleń, cmentarze, śmieci itp.

• SPOŁECZNE- oświata, zdrowie, kultura

• ADMINISTRACYJNE- na nasz wniosek- wnioski, pozwolenia, paszporty oraz te z urzędu

Dostęp do usług

• Usługi powszechne- dostęp do podstawowych usług, więc lokalizacja tych usług często nie jest ekonomiczna

• Potrzeba równego dostępu

• Nie obowiązują zasady rynkowe

• Dostępność fizyczna (rozmieszczenie)

• Dostępność ekonomiczna (za drogo)

• Dostępność społeczna

Dostępność do usług a ograniczone środki

Ocena efektywności usług publicznych:

• Kryteria ekonomiczne

• Kryteria społeczno- polityczne

„BŁĘDNE KOŁO”- społeczeństwo się bogaci, więc coraz częściej na własną rękę zaspakajamy swoje potrzeby na usługi sami, usługi publiczne mają mniej ludzi do ….= mniejszy zysk= utrudnienie w poszerzaniu usług

CECHY INFRASTRUKTURY:

• Wysoka kapitałochłonność

• Długi okres realizacji

• Długi okres użytkowania

• Wysokie nakłady progowe

• Długi okres zwrotu

• Skokowe narastanie kosztów

• Duży udział kosztów utopionych

• Immobilność przestrzenna

• Korzyści skali

PRZYCZYNY DUŻEJ ROLI PAŃSTWA:

• Zawodność rynku (nie zasady rynkowe)

• Względy natury technicznej (uniwersalizacja, kompatybilność rozwiązań technicznych)

• Strategiczne i militarne znaczenie obiektów i usług infrastrukturalnych

• Zapewnienie tzw. pokoju społecznego (dostęp szerokich warstw społecznych)

ORGANIZACJĄ USŁUG SPOŁECZNYCH:

• System hierarchiczny, czasem biurokratyczny

• Naturalne monopole, kontrolujące np. sieci infrastruktury technicznej

• Różny bilans wpływów i kontroli państwa (władz centralnych)

• Które usługi prywatyzować?

NATURALNY MONOPOL:

• Powstają przy wysokich barierach wejścia

• Różne rozmiary rynków (gminy, powiaty, województwa, itp.)

• Bo ekonomicznie się nie opłaca więcej firm

• Jedna sieć infrastruktury, ale wiele usługodawców

SPOSÓB ŚWIADZCEŃ I ZAKRES PRYWATYZACJI

LOKALIZACJA- trzy grupy urządzeń/ instytucji usługowych

1. Musimy do nich przybyć

2. Urządzenia ochronne- docierają do chorego itp.

3. świadczenie usług przenoszonych w przestrzeni

PROBLEMY:

• Chcemy z tego korzystać, ale nie chcemy mieć tego na swoim terenie (wysypisko)

• Chcemy je mieć i korzystać

• Inwestycja długoterminowa

ROZWIĄZANIA:

• Zorientowanie na społeczność lokalną

• Łagodzenie, wyrównywanie kosztów

• Preferencyjne warunki do korzystania z usług

• Czy lokalizacja była właściwa

WYKŁAD X

25.04.2007

SPOŁECZEŃSTWO USŁUGOWE

Główni autorzy:

1. DANIEL BELL - The coming of Post-Industrial Society.

• Amerykański socjolog, teoretyk ery poprzemysłowej;

• Analiza ewolucji struktur społecznych cywilizacji zachodniej w trzech fazach:

• Społeczeństwo preindustrialne: „życie jako gra przeciw naturze”,

• Społeczeństwo industrialne: „życie jako gra przeciw sfabrykowanej naturze” (podział pracy - specjalizacja zawodowa),

• Społeczeństwo postindustrialne: „życie jako gra pomiędzy osobami” (wiedza i informacja jako podstawowe czynniki produkcji).

• Wyróżniki społeczeństwa poprzemysłowego: przesunięcie zatrudnienia z przemysłu do usług, główna rola działalności gospodarczych opartych na wiedzy, rozwój nowych elit technicznych i wraz z tym pojawienie się nowej zasady stratyfikacji społecznej;

• Przejście od mierzenia społeczeństwa za pomocą ilości posiadanych przz nie dóbr materialnych do jakości życia jako głównego wyróżnika (mierzenie usługami i świadczonymi sobie nawzajem korzyściami).

Rola usług w typach społeczeństw:

• Faza zanikania tradycyjnych zawodów usługowych (służąca, goniec portier);

• Faza rozwoju usług związanych z dystrybucją (transport i handel hurtowy) oraz usług publicznych (państwo narodowe, intensywna industrializacja);

• Faza masowej konsumpcji (rozwój handlu detalicznego, finansów, ubezpieczeń, obrotu nieruchomościami);

• Faza wzrostu zamożności (popyt na usługi luksusowe, usługi związane ze spędzaniem czasu wolnego.

2. ALVIN TOFFLER

Futurolog amerykański, autor Szoku przyszłości (1970) i Trzeciej Fali (1980).

Porównanie zmieniającego się społeczeństwa do przypływów i odpływów morskich. Zderzenie fal rodzi kryzysy (polityczne, ekonomiczne, społeczne, psychiczne)

Wyróżnienie sektorów gospodarczych (A i B) i zmian ich roli w kolejnych fazach rozwoju:

A - bezpłatna praca wykonywana dla siebie, rodziny, społeczności;

B - produkcja dóbr i usług na sprzedaż lub wymianę.

Społeczeństwo trzeciej fali:

• Fala pierwsza (rolnicza): niski poziom innowacyjności;

• Faza druga (rewolucja przemysłowa): wzajemnie napędzający się mechanizm tworzenia i stosowania kolejnych innowacji;

• Fala trzecia (informacyjna; od kryzysu lat 70.): odwrót od surowcochłonnych dziedzin produkcji, dekoncentracja miast, rozwój pracy domowej (telepracy), powrót do prosumpcji (obsłuż się sam; połączenie terminów produkcja i konsumpcja).

Rozwój prosumpcji jako skutek:

• Wzrostu cen wielu usług;

• Załamania biurokratycznego systemu (publicznego) usługi;

• Upowszechnienia nowych technologii (ICT);

• Bezrobocia strukturalnego.

Postawy społeczne i ich przemiany:

• Kontynuacja kryzysu rodziny, w stronę zaniku tradycyjnych układów rodzinnych, „kultura singli”;

• Od poszukiwania zysku do szukania satysfakcji, samorealizacji.

Podejście skrajnie deterministyczne: nieuchronność zmian.

3. SVEN ILLERIS

Autor The Sernice Economy: A Geographical Approach (1996)

Geograf duński, ekspert instytucji unijnych, badacz problemów rozwoju regionalnego I roli usług w gospodarce.

SPOŁECZEŃSTWO PRZEMYSŁOWE	SPOŁECZEŃSTWO USŁUGOWE
Standaryzacja	Elastyczność i złożoność
Korzyści skali	Korzyści zakresu
Kapitał jako główny czynnik produkcji	Wiedza i kreatywność jako główne czynniki produkcji
Funkcja: produkcja dóbr	Funkcje: rozwój, planowanie, zarządzanie i marketing
Minimalizacja kosztów	Maksymalizacja jakości
Stabilne i jednorodne rynki	Zmienne i podzielone rynki
Standardowe rynki pracy	Elastyczne zatrudnienie
Organizacja hierarchiczna	Spłaszczona hierarchia, organizacja sieciowa
Integracja pionowa	Podwykonawstwo, outsourcing

4. MANUEL CASTELLS

Autor Kwestii miejskiej (1982), trylogii The Information Age (1996), The Internet Galaxy (2001).

Socjolog hiszpański,

24-letni profesor paryskiej Sorbony!!!!!!!

Po wydaniu trylogii Wiek informacji: ekonomia, społeczeństwo i kultura, obwołano go intelektualnym patronem Doliny Krzemowej i pierwszym filozofem cyberprzestrzeni…

Główne cechy i procesy w społeczeństwie sieciowym:

• Gospodarka informacyjna, w której wydajności konkurencyjność firm, regionów i państw zależy w stopniu większym niż dotychczas od wiedzy, informacji i technologii ich przetwarzania;

• Gospodarka o charakterze globalnym. Jej rdzeń stanowią strategiczne działalności (usługi), zdolne działać jak jedne organizm w czasie rzeczywistym na skalę globalną. Gospodarki narodowe, regionalne i lokalne są uzależnione od dynamiki gospodarki globalnej, w którą są włączone poprzez sieci i rynki.

• Gospodarka sięga wszędzie, ale nie obejmuje całej planety, wykluczając i/lub włączając kolejne obszary i osoby, zależnie od posiadanych wartościowych zasobów.

• Przedsiębiorstwo sieciowe jest nową formą organizacyjną działalności gospodarczej, ale logika sieciowa (aktorzy i relacje; węzły i przepływy) rozszerza się stopniowo na inne dziedziny i organizacje. Sieć ta obejmuje TNCs, alianse strategiczne pomierzy korporacjami, sieci MSP, oraz powiązania pomiędzy tymi dwoma poziomami sieci.

• Transformacja procesu pracy i zatrudnienia: pracownicy elastyczni. Rosnący niepokój o pracę i niezadowolenie z warunków pracy. Bardziej elastyczne i zindywidualizowane umowy o pracę. Wzrost samozatrudnienia, pracy tymczasowej, pracy w niepełnym wymiarze, szczególnie dal kobiet.

• Rozwarstwienie i wykluczenie społeczne: globalizacji, sieci biznesowe indywidualizacja pracy osłabiają organizacje i instytucje społeczne (państwo opiekuńcze i związki zawodowe), chroniące pracowników w erze informacji.

• Przestrzeń przepływów: jest materialnym wyrazem zachowań społecznych. W społeczeństwie sieciowym podstawową formą dominacji społecznej jest przewaga przestrzeni przepływów nad przestrzenią miejsc. Efekt: podziały w przestrzeni miejskiej, formy wykluczenia, marginalizacji społecznej i obszarowej.

5. JEREMY RIFKIN

Koniec pracy (1995), Wiek dostępu (2000)

Wpływ postępu naukowo-technicznego na gospodarkę społeczeństwo, rynek pracy.

Znawca gospodarki europejskiej.

W gospodarce opartej na sieci firmy przechodzą od posiadania dóbr do dostępu (od zakupu do leasingu).

Kapitał intelektualny (nie rzeczy) jako siła napędowa gospodarki (koncepcje, pomysły - patenty, prawa autorskie, znaki handlowe, tajemnice firmowe, kontakty osobiste).

Specyfika kapitału intelektualnego: trudność wymiany, wyłączne posiadanie przez dostawców, licencja na użytkowanie.

Sieć (firma jako węzeł) to dostęp (usługa).

Przejście do gospodarki „doświadczeń”:

Życie każdego człowieka jako odrębny rynek komercyjny >> koncepcja „wartości życiowej klienta” (CLV).

CLV - teoretyczna miara wartości dla firmy danego klienta, gdyby każdy moment jego życia mógł być zamieniony w sferze komercyjnej na towar rynkowy w tej czy innej postaci (aktualna wartość wszystkich przyszłych zakupów klienta przy danych kosztach handlowych i obsługi klienta dla utworzenia i utrzymania trwałej relacji).

Komercjalizacja ludzkiego czasu i doznań człowieka.

Jedność w różnorodności:

Społeczeństwo poprzemysłowe, społeczeństwo postindustrialne, społeczeństwo trzeciej fali, społeczeństwo usługowe, społeczeństwo sieciowe, cywilizacja usługowa, społeczeństwo informacyjne, gospodarka usługowa, społeczeństwo (gospodarka wiedzy), …

Cechy społeczeństwa usługowego - ogólnie:

• Główna postać: wszechstronnie wykształcony, kompetentny i dobrze poinformowany specjalista (profesjonalista);

• Podstawowy czynnik wytwórczy (wiedza i informacja zamiast surowców i pracy fizycznej);

• Miernik standardu życia: jakość życia mierzona usługami i świadczonymi sobie najwazajem korzyściami zamiast ilości zgromadzonych dóbr materialnych;

• Cele warte realizacji: edukacja, kształcenie, sztuka, rekreacja, zdrowie (cele - nazwy usług).

SZANSE:

• Zmniejszenie roli pracy jako „trudu w pocie czoła”;

• Wzrost ilości czasu wolnego (wypoczynek, sport);

• Kształcenie ustawiczne;

• Wzrost roli zarządzania personelem („intelektualizacja” pracy);

• Wzrost znaczenia „pracy na część etatu” i „pracy w domu”.

ZAGROŻENIA:

• Zróżnicowany dostęp do wiedzy jako źródło konfliktów;

• Redukcja zatrudnienia w rolnictwie i przemysłach tradycyjnych;

• Wzrost bezrobocia strukturalnego;

• Wzrost agresywności działania związków zawodowych;

• Wzrost poczucia alienacji (utrata pozycji, stanowiska na korzyść maszyny);

• Luka pokoleniowa, konflikty społeczne.

KLASY SPOŁECZEŃSTWA IFORMATYCZNEGO wg Umberto Eco:

• Proletariusze - nie mający dostępu do komputerów, uzależnieni całkowicie od przekazu audiowizualnego (telewizja);

• Drobnomieszczaństwo - umiejący korzystać z komputera biernie (do sprawdzania informacji);

• Nomenklatura - wiedzący, jak wykorzystać komputer do wykonywania analiz, jak funkcjonują programy, jak odróżnić informacje wartościowe.

WYKŁAD XI

09.05.2007

Zaliczenie na ostatnim wykładzie.

HANDEL DETALICZNY - NOWOCZESNE KANAŁY DYSTRYBUCJI, SIECI HANDLOWE

Sprzedaż detaliczna - sprzedaż wyrobów własnych oraz komisowych w punktach sprzedaży detalicznej, placówkach gastronomicznych oraz innych punktach sprzedaży (np. w magazynach, składach), w ilościach wskazujących na zakupy dla potrzeb indywidualnych nabywców.

Cechy handlu detalicznego:

• Duża (znacznie większa niż w handlu hurtowym) liczba klientów;

• Niewielkie rozmiary jednorazowo sprzedawanych partii produktów;

• Natychmiastowa zapłata za kupione produkty;

• Ścisły, często osobisty kontakt sprzedawców z finalnymi nabywcami;

• Lokalizacja punktów sprzedaży w dogodnych dla nabywców miejscach.

FUNKCJE KOORDYNACYJNE

• Zbieranie i przekazywanie informacji o popycie;

• Pomoc w nawiązywaniu kontaktów producenta z odbiorcami na rynku;

• Uzgadnianie decyzji o wielkości produkcji i jej rozmieszczeniu;

• Promocja dotycząca produktów bądź firmy;

• Zawieranie transakcji kupna-sprzedaży (oferty, negocjacje).

FUNKCJE ORGANIZACYJNE

• Czynności transportowe;

• Magazynowanie;

• Przerób handlowy (sortowanie, paczkowanie);

• Przekształcanie asortymentu produkcyjnego w handlowy;

• Sprzedaż produktów pośrednikom i ostatecznym odbiorcom (konsumentom).

Formy organizacyjne sklepów

Zasady (kryteria) klasyfikacji:

• Wielkość powierzchni sprzedaży;

• Asortyment (ilość i rodzaje) oferowanych towarów - w tym tzw. głębokość dóbr, mówiąca o wyborze w ramach jednej kategorii - np. różne sklepy o takim samym dużym asortymencie mogą mieć różną głębokość dóbr, bo w jednym z nich możemy kupić jeden jogurt, a w drugim trzydzieści;

• System obsługi;

• Oferta usługowa.

Rodzaje sklepów:

• Domy towarowe / handlowe

• Supermarkety

• Hipermarkety

• Sklepy powszechne

• Sklepy wyspecjalizowane - samochodowe, sportowe, ze zdrową żywnością, RTV itp.

• Sklepy dyskontowe

• Pozostałe sklepy.

Cecha	Hipermarket	Supermarket	Sklep dyskontowy
Powierzchnia sprzedaży	250-12 000 m2	400-2500	zróżnicowana
Rodzaj asortymentu	artykuły żywnościowe i nie~	artykuły żywnościowe i nie~	głównie artykuły żywnościowe
Liczba pozycji asortymentu	20 do 50 tysięcy	do 20 tysięcy	500 - 1500
Lokalizacja	Peryferyjna podmiejska	osiedla mieszkaniowe	tania
Udział żywności	50 %	70 %	dominujący
Promocja	Intensywna	zróżnicowana	ograniczona do minimum
Ceny	12 - 15 % niższe od średnich	średnie rynkowe	15 - 30 % niższe od średnich
Zakres usług dodatkowych	małe budki, piekarnie, duże parkingi, punkty usługowe	parkingi	bardzo skromny zakres

CZYNNIKI ZMIAN W HANDLU

Zwyczaje zakupowe konsumentów		Umiędzynarodowienie handlu i pojawienie się nowych graczy
	ZMIANY W KRAJOWEJ STRUKTURZE SEKTORA HANDLU
Zmiany technologiczne		Przepisy prawne dotyczące handlu

Nowe rynki - CZAS

KONCENTRACJA I INTEGRACJA NA RYNKU:

• KONCENTRACJA KAPITAŁOWA - przedsiębiorstwa wielozakładowe, koncerny, holdingi, konglomeraty, inne grupy kapitałowe;

• KONCENTRACJA ORGANIZACYJNO-TECHNICZNA - handel wielkopowierzchniowy;

• KONCENTRACJA I INTEGRACJA ORGANIZACYJNO-FUNKCJONALNA - zintegrowane (kooperujące ze sobą) grupy przedsiębiorstw;

• KONCENTRACJA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA - ośrodki (centra) handlowe wielofunkcyjne, ośrodki (centra) handlowe wyspecjalizowane, kompleksy handlowe.

KONCENTRACJA W HANDLU

Wg szacunków … w 2003 roku obroty w handlu żywnością osiągnęły w Europie 876 mld EUR.

Na 30 największych firm handlu detalicznego przypadało ponad 2/3 obrotów w tym handlu!!!

Jest to związane ze wzrostem roli nowoczesnych kanałów dystrybucji (hiper~, supermarketów, sklepów dyskontowych).

Wzrost koncentracji na rynkach krajowych.

W Polsce znaczenie nowoczesnych kanałów dystrybucji nie jest wysoki, dużo niższy niż w Europie Zachodniej.

W Europie Zachodniej udział 10 największych sieci handlowych w sprzedaży wynosi ponad 80 %. W Polsce tylko 24 %.

Liczba sklepów dyskontowych w Europie wzrosła z 16 tysięcy (1991) do 34 tysięcy w roku 2005. Ich udział w obrotach handlu detalicznego wzrósł z 8 do 18 %.

W Polsce liczba sklepów Lidl rośnie bardzo szybko: na początku pojawili się z 40 sklepami, po trzech latach jest ich ponad 240.

Biedronka - sklep dyskontowy - ma około 900 sklepów w ponad 440 miastach. Zaopatruje się z sześciu centrów dystrybucyjnych, ma pozycję dominującą w udziałach na rynku, obrotach i zatrudnieniu.

Konfliktowy handel wielkopowierzchniowy - rodzaje konfliktów:

• Nowe obiekty handlowe a planowanie przestrzenne (centrum miasta lub jego obrzeża);

• Inwestycje zagraniczne przyczyną upadku tradycyjnego (niezależnego) handlu w mieście;

• Nowe obiekty handlowe a ekologia;

• Problemy transportowe;

• Rywalizacja pomiędzy miastami, gminami.

Najczęstsze są konflikty handlu lokalnego, inwestorów i sąsiednich gmin z władzami lokalnymi.

ZMIANA RELACJI MIĘDZY FIRMĄ HANDLOWĄ A DOSTAWCAMI (PRODUCENTAMI)

Dawniej warunki określał producent. Często właściciel niewielkiego sklepu nie miał nic do powiedzenia. W miarę rozrostu sieci handlowych, które kupują na potrzeby własne ogromne ilości towarów siła przetargowa przeniosła się w ich stronę; to one stawiają warunki.

Sprzyja temu centralizacja (globalizacji) zakupów, koordynacja kontaktów z dużą liczbą dostawców oraz technologia.

Marki własne - produkty wytwarzane na zlecenie określonej sieci handlowej, opatrzone etykietą z nazwą tej sieci (lub nazwą kojarzoną z tę siecią)…

Korzyści z przynależności do sieci:

• Korzystanie z umów handlowych z kontrahentami sieci oferującymi atrakcyjne warunki zakupów towarów handlowych, reklamowych;

• Uczestnictwo w promocjach i innych działaniach marketingowo-reklamowych;

• Marka własna, produkty w niskich cenach, dostępne wyłącznie w sklepach sieci;

• Pomoc w przeprowadzeniu remontu, ustawieniu i w aranżacji plastycznej placówki handlowej;

• Doradztwo w zakupie nowoczesnego sprzętu wyposażenia sklepu, szkolenia;

• Korzystanie ze standardów wizualnych opracowanych dla sieci;

• Porady prawne, aktualne informacje niezbędne w prowadzeniu placówki handlowej.

UMIĘDZYNARODOWIENIE HANDLU

CZYNNIKI WYPYCHAJĄCE	CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE	CZYNNIKI PRZYCIĄGAJĄCE
Nasycenie rynku macierzystego (obecne i/lub przyszłe)	Wykorzystanie nadwyżki kapitału / dostęp do tańszego kapitału	Niewykorzystane rynki, wyższy potencjalny zysk
Rozłożenie ryzyka (dywersyfikacja)	Wizja przedsiębiorstwa	Niewykorzystane segmenty rynku
Konsolidacja zakupów	Zachęta dostawców do wejścia na nowe rynki	Podążanie za granicę za obecnymi klientami
Przeszkody w polityce gospodarczej		Reakcja na umiędzynarodowienie działalności producentów

WYKŁAD XII

16.05.2007

Centra handlowe. Zwyczaje zakupowe

Koncentracja integracja w handlu

Hipermarkety pojawiły się w Polsce w 1994 roku, na świecie w latach 30. XX wieku

WIELCY POPRZEDNICY

Pasaże (galerie) handlowe

Domy towarowe i handlowe

Dom handlowy Le Bon Marche (Paryż, 1838/1852)

Galeria Wiktora Emanuela II (Mediolan, 1867)

Domy handlowe gromadziły wielki asortyment w jednym miejscu

Geneza: centra handlowe

Kiedy powstały?

• Początek lata 50. XX wieku (USA)
  pierwsze zaplanowane centrum handlowe (Country Club Plaza w Kansas City) rozpoczęło działalność na początku lat 20. XX wieku
  Pierwsze nowoczesne centrum handlowe zbudowano w 1956 r. - Southdale Center Mall (Edina k. Minneapolis USA) - zadaszone, klimatyzowane

• Kilka faz rozwoju

• Hierarchiczna dyfuzja (od ośrodków największych do coraz mniejszych)

Największe centra

• West Edmonton Mall (Kanada) 350 000 m²

• Chiny, Azja Południowo-Wschodnia, Emiraty Arabskie,…

Definicja centrum

Centrum handlowe to grup sklepów, zaplanowanych, stworzonych i zarządzanych jako jeden obiekt, związanych pod względem lokalizacji, wielkości (ogólna powierzchnia sprzedaży) i rodzaju sklepów z obszarem oddziaływania całego obiektu; z parkingiem oddzielonym od ulicy, znajdującym się na tej samej posesji

(ULI - Urban Land Istitut, Waszyngton)

Centrum handlowe to zarządzany centralnie, planowo wybudowany obiekt handlowy o powierzchni sprzedaży powyżej 5000 m², obejmujący co najmniej 10 sklepów, przy czym główny najemca (anchor tenant) nie zajmuje więcej niż 70% całe powierzchni.

(Cushman&Wakefield Healey&Baker)

ISCS założona w 1957 roku

Rodzaje centrów handlowych

Jeden budynek grupa budynków

jeden najemca wielu najemców wszystkie małe wszystkie duże jeden duży, wiele małych

pojedynczy sklep centrum handlowe parki handlowe

handel wyspecjalizowany

centrum sklepów fabrycznych

Średnia powierzchnia

USA - około 11 tys. m²

Niemcy - 33 tys. m²

Polska 27 tys. m²

Liczba sklepów

Od kilkunastu do ponad 800

Parkingi

Od kilkuset do 25 tys. stanowisk

Największe centra handlowe na świecie

1. South China Mall Dongguan, Chiny 660 tys m²

2. Jin Yuan Pekin, Chiny 560 tys m²

3. Central World Plaza Bagkok, Tajlandia 550 tys m²

4. Cevahir Mall Stambuł, Turcja 420 tys m²

5. SM Mall of Asia Pasay City, Filipiy 386 tys m²

6. West Edmonton Mall Edmonton, Kanada 350 tys m²

South China Mall

Otwarto w 2005 r. w mieście Dongguan (1,6 mln mieszkańców), na południu Chin

Powierzchnia centrum to 660 tys. m² parkingi na 10 tys. samochodów

Centrum podzielono na siedem stref obrazujących miasta i regiony: Amsterdam, Paryż, Rzym, Wenecja, Egipt, Karaiby, Kalifornia

Ciągły brak najemców, a Chińczycy ciągle preferują zakupy w centrum miasta.

Centra handlowe w Europie

Powierzchnia centrów handlowych w Europie wynosi ok. 100 mln m² (połowa w trzech krajach: w Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech)

Trzy fale rozwoju centrów handlowych w Europie

• Europa północna (W. Brytania, Niemcy, Szwecja,…)

• Europa południowa (Hiszpania i Portugalia)

• Europa środkowa i wschodnia (Polska, Węgry, Rosja…)

W latach 2005-06 przybyło w Europie ponad 12 mln m² nowej powierzchni w centrach handlowych

Powierzchni handlowe

W. Brytania 13,66 mln m²

Francja 12,86 mln m²

Niemcy 11,26 mln m²

West Edmonton Mall (Alberta, Kanada)

Otwarto w 1981r., trzykrotnie rozbudowywano (1983, 1985 i 1999). Do 2004 roku WEM był największym centrum handlowym świata.

• Powierzchnia sprzedaży: 350 000 m2 (całkowita - 49 ha)

• Miejsca parkingowe: ponad 20 000

• Liczba sklepów i punktów usługowych: ponad 800 (100 punktów astronomicznych)

• Zatrudnienie: 23 000 osób

• Liczba odwiedzających: 22 miliony osób rocznie

Centra handlowe w Polsce

W Polsce działa

120 centrów handlowych (powierzchnia najm 10 tys. m²)

łączna powierzchnia ok. 3 mln m²

ZWYCZAJE ZAKUPOWE

Kontinuum na jednej skali - pomiędzy zakupami właściwymi (zaopatrznowymi, czynnością funkcjonalną), z zakupami jako czynnością typowo rekreacyjną. Pomiędzy skrajnymi przypadkami - zakupy techniczne oraz zakupy „na pokaz”.

Zalczenia zakupów do jednego z typów - według rosnącej skali przejmności z wykonywania samej czynności:

• Zakupy właściwe - czynność rutynowa, związana z towarami pierwszej potrzeby

• Zakupy techniczne - nabywanie towarów tego rodzaju, co odtwarzacze wideo czy innego sprzętu Hi-Fi. Zakupy zaplanowane, ich wykonanie sprawia przyjemność

• Zakupy „na pokaz”

• Wyjście na zakupy dla czystej przyjemności

Związek między wypoczynkiem i zakupami rodzaj (wielkość obiektu handlowego)

• Zakupy jako nabywanie dóbr niezbędnych sklep osiedlowy
  do życia

• Zakupy wspomagające wypoczynek hipermarket

• Zakupy i wypoczynek

Erlebniseinkauf

Przechadzanie się po licznych sklepach bez wyraźnego celu, robienie zakupów raczej spontanicznie, na zasadzie impulsu, przy czym kupuje się raczej towary, aby je mieć, a niekoniecznie używać.

Tego rodzaju wyjście na zakupy odbywa się często w towarzystwie kogoś z rodziny lub znajomych ale zakupy robione są raczej dla siebie, niż dla innych.

Typy klientów sieci handlowych

• Poszukiwacz przyjemności (30%)
  poza zakupami chętnie zatrzymują się na kawie czy przekąskę. Kupuje głównie markowe ciuchy, z zakupy art. Spożywcze go nudzą

• Klient z zasadami (18%)
  szuka tego, co na głębszą wartość moralną; kupuje zdrową żywność, nigdy modyfikowaną genetycznie. Kupuje jednak markowe ubrania. Grupę stanowią głównie kobiey w wieku powyżej średniej

• Klient przekonany o własnej słuszności (18%)
  niechętnie jeździ do supermarketów

• Klient niezależny (12%)

• Entuzjasta (12%)

• Malkontent (10%)

Zakupy Polaków

Żywność

• Niemal co czwary kupujący to mężczyzna

• 2/3 wyjść do sklepu - pieszo; 18% samochodem

• połowa Polaków zwraca uwagę na kraj pochodznia żywności

• najbardziej patriotyczni wśród Europejczyków (81% kupuje polskie prudkuty jeśli ma wybór)

• najwyższy odsetek (94%) preferuje świeżą żywność, nie mrożoną

• 62% unia żywności modyfikowanej genetycznie

• najczęściej przyznajemy, że wybór produktów żywnościowych uległ poprawie w ostatnich trzech lat

Odzież

• lubimy kupować odzież w centrum miasta

• robimy zakupy odzieżowe raz na 6 tyg.

• Kobiety kupują znacznie częściej niż mężczyźni

• Ponad połowa robi takie zakupy samotnie

• 76% mężczyzn kupuje sobie samodzielnie odzież, 50% kobiet kupuje dla swoich mężów

• 94% kobiet kupuje sobie samodzielnie odzież, 10% mężczyzn kupuje dla swoich żon

• 44% nie zwraca uwagi na to, z którego kraju pochodzi odzież

• najczęściej kupują mieszkańcy północnej części kraju, najrzadziej - południowej

WYKLAD XIII

23.05.2007

USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNE

KOMUNIKACJA = TRANSPORT + ŁĄCZNOŚĆ

Komunikacja jest terminem dużo szerszym niż łączność.

Łączność - część komunikacji związana z przesyłaniem i przekazywaniem informacji oraz dóbr rzeczowych w przestrzeni.

Funkcja łączności: przesyłanie informacji w formie mowy, tekstu, obrazów oraz danych.

Nośniki informacji: postać niematerialna (np. fale elektromagnetyczne) lub materialna (np. papier.

Łączność dzieli się na pocztę i telekomunikację.

SPECYFIKA GEOGRAFICZNA USŁUG ŁĄCZNOŚCI

• Sieciowy (liniowo-punktowy) charakter rozmieszczenia:

• Elementy punktowe - źródła zasilania

• Elementy liniowe - urządzenia rozprowadzające

• Względnie duży zasięg przestrzenny - powszechność usług

ROZWÓJ SYSTEMÓW POCZTOWYCH:

• Systemy imperialne (Persja, Rzym);

• Systemy korporacyjne (miasta włoskie);

• Systemy narodowe (państwowe).

Dopiero od XVI / XVII wieku usługi pocztowe nabrały charakteru usług publicznych, dostępnych dla cywilnych obywateli.

Podstawowe usługi świadczone przez pocztę obejmują przewóz i doręczanie listów, paczek, przesyłek kurierskich, przekazów pocztowych i płatniczych. Część usług o charakterze powszechnym jest objęta częściowym monopolem operatora publicznego.

Współczesne trendy:

• Rozdzielenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych;

• Prywatyzacja (częściowa lub pełna) przedsiębiorstw pocztowych;

• Stopniowe uwalnianie rynku usług pocztowych (likwidacja monopolu poczty państwowej);

• Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw pocztowych (np. dla potrzeb usług kurierskich).

USŁUGI KURIERSKIE

Źródło przychodów firm kurierskich to firmy i instytucje.

Szybki wzrost udziału przychodów od osób prywatnych wiąże się z rosnącą popularnością handlu internetowego. W Polsce jest około 30 zarejestrowanych firm. Kilka liczących się to polskie oddziały światowych i europejskich potentatów: TNT Express, DHL, Fedex, UPS (firma amerykańska, 600 samolotów i ponad 90 tysięcy pojazdów!!!), Masterlink.

Usługi telekomunikacyjne:

• Telefonia stacjonarna i komórkowa, wideotelefonie;

• Transmisja danych i dostęp do sieci komputerowych,

• Dzierżawa łączy telekomunikacyjnych;

• Radiodyfuzja (emisja i retransmisja programów radiowych i telewizyjnych).

CECHY RYNKU TELEKOMUNIKACYJNEGO

• Sprywatyzowany,

• Konkurencyjny - zanik rynków monopolowych,

• Mobilny - telefonia komórkowa zamiast stacjonarnej,

• Globalny - międzynarodowe holdingi, strategiczni inwestorzy, porozumienia regionalne i wielostronne, usługi oferowane w skali globalnej - roaming, łączność satelitarna).

Charakter rynków

W Polsce rozmowy telefoniczne w sieci największego operatora (TP) stanowiły w 2006 roku od 61% (połączenia międzynarodowe), do 75% (lokalne i strefowe) czasu wszystkich połączeń.

Telefonia stacjonarna i przenośna - zmiana relacji:

W 97 państwach świata telefonia przenośna ma więcej abonentów niż stacjonarna. Po pięciu latach (2000-2005) na tej liście pozostały jedynie nieliczne państwa, i to najbiedniejsze. Wcześniej była to cała Europa Zachodnia.

Telefonia komórkowa:

Stopień penetracji w %: W Luksemburgu statystycznie jest 155 komórek na 100 mieszkańców! W Polsce 76 % (w roku 2005).

Najwięcej abonentów w Europie mają Rosja (razem z częścią europejską) i Niemcy.

Od 2001 roku liczba abonentów maleje. Na Niemcy przypada ¼ wszystkich abonentów UE25. W UE15 działa 90% wszystkich linii telefonicznych.

W 1995 roku tylko co 20 mieszkaniec obecnej UE posiadał telefon komórkowy. Obecnie stopień penetracji wynosi ponad 100% (wtedy 5%).

W 15 krajach liczba abonentów jest większa niż liczba mieszkańców Polski.

Największe rynki to Chiny, USA, Rosja, Japonia, Indie, Brazylia, Niemcy i Włochy.

W roku 2005 na świecie było: ponad 2,2 mld abonentów telefonii komórkowej, około 1,2 mld telefonicznych łączy głównych i około 1 mld użytkowników Internetu. Przychody z telefonii stacjonarnej są ciągle wyższe niż z telefonii komórkowej.

Najwięcej internatów jest w USA (210 mln), Chinach (130 mln), Japonii (90 mln), Niemczech (50 mln) i Indiach (40 mln)..

Zmiany:

• W 1995 roku 2/3 liczby internatów pochodziło z USA - obecnie tylko 1/5.

• Szybki wzrost liczby internatów obserwuje się w krajach azjatyckich (w Indiach więcej niż w Wielkiej Brytanii).

Na świecie ciągle większą część stanowią łącza internetowe kablowe - szerokopasmowe pojawiły się na większą skalę w 2004 roku. W 2005 stanowiły ok. 1/5 połączeń.

INTERNAUCI W POLSCE (2006):

• Równy udział mężczyzn i kobiet;

• Uczeń lub student - największa grupa (1/3);

• Wiek 15-24 lata (1/3);

• Najczęściej z województwa mazowieckiego (z Warszawy - 1/5);

• Mieszkaniec miasta (3/4);

• Uzależnieni? (3/5 korzysta codziennie lub prawie codziennie);

• Najczęściej odwiedzane strony google.com i onet.pl.

PRZYSZŁOŚĆ TELEKOMUNIKACJI?

• Postępująca konwergencja sektorów (zachodzenie na siebie);

• Trudne prognozowanie (możliwość pojawienia się nowych rodzajów usług);

• Niejasna przyszłość telefonii 3. generacji;

• Czy można zniwelować różnice regionalne? (przejście od ilości do porównywalnej jakości);

• Zmiany w polityce społecznej (preferencje dla telefonii przenośnej).

ZALICZENIE

6 CZERWCA 2005, SALA 102

I GRUPA 11:30 (Arabas - Kwiatkowska)

II GRUPA 12:15 (Lewandowski - Zych).

Wojciech Gorząch

39

Notatki zostały napisane dla Wojciecha Gorząch przez:

Jankę Konarską

Wszelkie prawa zastrzeżone

---