Wykład 1

INTEGRACJA EUROPEJSKA

XX WIEK (1)

Druga wojna światowa

1. zburzyła Europę;

2. Organizacja Narodów Zjednoczonych;

3. Związek Radziecki;

4. bankructwo państwa suwerennego

• użycie przemocy

• poszanowanie praw człowieka

e) plan Marschalla;

f) amerykańska opieka

POCZĄTKI INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

1. Idea Stanów Zjednoczonych Europy

Winston Churchill - Zurych 1946

- zagrożenie ze wschodu;

• przymierze francusko-niemieckie;

• bez udziału Wielkiej Brytanii.

2. Rada Europy w Strasburgu

• nie mylić z Radą Europejską i Radą UE!

• ochrona praw człowieka;

• Europejska Konwencja Praw Człowieka

PLAN SCHUMANA

Kontrola rynku węgla i stali

1. uniemożliwia konflikt zbrojny;

2. struktura ponadpaństwowa;

3. wspólny rynek w tym sektorze;

4. zaproszenie Niemiec i innych krajów

EUROPEJSKA WSPÓLNOTA WĘGLA I STALI (EWWIS

18 kwietnia 1951 roku Traktat Paryski

Organy:

1. Wysoka Władza;

2. Komitet Konsultacyjny;

3. Specjalna Rada Ministrów;

4. Zgromadzenie;

5. Trybunał Sprawiedliwości

T25 marca 1957 Traktaty Rzymskie

Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG)

Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA)

RAKTATY RZYMSKIE

ROZWÓJ INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

• 1967 - fuzja instytucji

• Rozwój horyzontalny

• Rozwój wertykalny

• 1986 Jednolity Akt Europejski

• 1992 Traktat Unii Europejskiej

• 1999 Traktat z Nicei

UNIA EUROPEJSKA

Art. 1 zd. 3 i 4 TUE

Unię stanowią Wspólnoty Europejskie, uzupełnione politykami i formami współpracy przewidzianymi niniejszym Traktatem. Jej zadaniem jest kształtowanie w sposób spójny i solidarny stosunków między Państwami Członkowskimi oraz między ich narodami.

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA

Wspólnota Europejska (WE) jest organizacją międzynarodową będącą podstawą współpracy w ramach Unii Europejskiej. Do 1 listopada 1993 r. nosiła nazwę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej - EWG.

W 2002 roku WE przejęła kompetencje Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, ponieważ EWWiS powołana została jedynie na 50 lat.

TRAKTAT WE

• Art.1, 2

• Zasada subsydiarności - art. 5

• Zakaz dyskryminacji - art. 12

• Rynek wewnętrzny - art. 14

• Obywatelstwo Unii (art. 17 - 21)

• Osobowość prawna - art. 281

TRAKTAT UE

• Art.1

• Zasady - art. 6

Wykład 2

Instytucje Unijne

Rada Europejska

• W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw i rządów Państw Członkowskich UE oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada wytycza ogólne kierunki polityki Unii Europejskiej.

• Konkluzje podjęte na posiedzeniach Rady Europejskiej inicjują definiowanie ogólnych kierunków polityki Unii Europejskiej.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

Główny ośrodek podejmowania decyzji politycznych

• Ministrowie Państw Członkowskich spotykają się w ramach Rady Unii Europejskiej. W zależności od przedmiotu znajdującego się w porządku obrad, dane Państwo reprezentowane jest przez ministra odpowiedzialnego za właściwą dziedzinę (polityka zagraniczna, finanse, polityka społeczna, transport, rolnictwo itd.).

• Prezydencja Rady trwa sześć miesięcy i pełnią ją rotacyjnie poszczególne Państwa Członkowskie.

Rola decyzyjna i koordynacyjna.

• Rada Unii Europejskiej uchwala akty prawne, na ogół w drodze procedury współdecyzji z Parlamentem Europejskim.

• Rada koordynuje ogólną politykę gospodarczą Państw Członkowskich.

• Rada UE określa i wdraża wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii na podstawie ogólnych wytycznych Rady Europejskiej.

• Rada zawiera w imieniu Wspólnoty i Unii umowy międzynarodowe pomiędzy Wspólnotą a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi.

• Rada koordynuje działania Państw Członkowskich i przyjmuje środki w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.

• Rada i Parlament Europejski są uprawnione do uchwalania budżetu Wspólnoty.

• Liczbę głosów przysługujących poszczególnym Państwom Członkowskim określają Traktaty. Traktaty określają również, w jakich przypadkach wymagana jest zwykła większość głosów, większość kwalifikowana lub jednomyślność.

• Prezydencję Rady Unii Europejskiej sprawuje kolejno każde Państwo Członkowskie.

• Polska
  lipiec - grudzień 2011

PARLAMENT EUROPEJSKI

Organizacja Parlamentu

Parlament Europejski jest jedyną instytucją ponadnarodową, której członkowie są demokratycznie wybierani w powszechnych wyborach bezpośrednich. Jest on przedstawicielem obywateli Państw Członkowskich. Parlament Europejski jest wybierany co pięć lat i ustanawia liczne prawa (dyrektywy, rozporządzenia, itp.), które mają wpływ na życie codzienne każdego obywatela.

Przewodniczący i jego funkcje

Przewodniczący jest wybierany na odnawialny okres dwóch i pół roku, to jest na połowę kadencji. Przewodniczący reprezentuje Parlament na zewnątrz i w stosunkach z innymi instytucjami wspólnotowymi.

• Jest on wspomagany przez 14 wiceprzewodniczących.

• Zadanie przewodniczącego polega na kierowaniu całością prac Parlamentu Europejskiego i jego organów (Prezydium i Konferencja Przewodniczących) oraz prowadzeniu debat na posiedzeniach plenarnych. Dwanaście sesji plenarnych odbywa się w Strasburgu, zaś sześć dodatkowych posiedzeń ma miejsce w Brukseli.

• Podczas otwarcia każdego posiedzenia Rady Europejskiej przewodniczący Parlamentu wyraża stanowisko i przedstawia kwestie zajmujące uwagę Parlamentu, związane z konkretnymi tematami i punktami wpisanymi w porządek dzienny.

• Po złożeniu przez przewodniczącego podpisu pod budżetem Unii Europejskiej - po głosowaniu przez PE w drugim czytaniu - budżet ten może zostać wdrożony.

• Przewodniczący PE podpisuje wraz z przewodniczącym Rady wszystkie akty prawne podjęte w ramach współdecyzji.

Posłowie

Parlament Europejski składa się z 732 posłów, wybranych w 25 Państwach Członkowskich rozszerzonej Unii Europejskiej. Od 1979 r. posłowie są wybierani w powszechnych wyborach bezpośrednich na okres 5 lat.

• Każde Państwo Członkowskie określa własną ordynację wyborczą, lecz stosuje identyczne zasady demokratyczne, to jest prawo do głosowania w wieku 18 lat, równość płci i tajność głosowania.
  Należy zauważyć, że wybory europejskie już teraz charakteryzuje pewna liczba wspólnych zasad. Należą do nich bezpośredni i powszechny charakter wyborów, zasada proporcjonalności i odnawialny mandat pięcioletni.

• Zgodnie z ogólną zasadą miejsca są podzielone proporcjonalnie do liczby mieszkańców każdego kraju. Każde Państwo Członkowskie posiada stałą liczbę miejsc: maksymalnie 99 a minimalnie - 5.

• Parytet między kobietami a mężczyznami: kobiety są coraz liczniej reprezentowane w Parlamencie Europejskim, stanowią około 1/3 posłów.

• Poseł europejski dzieli swój czas pracy między Brukselę, Strasburg i swój okręg wyborczy.

• W Brukseli uczestniczy w posiedzeniach komisji parlamentarnych, grup politycznych, dodatkowych posiedzeniach plenarnych, a w Strasburgu bierze udział w dwunastu sesjach plenarnych. Oprócz wspomnianej działalności głównej poseł europejski musi oczywiście poświęcać swój czas również na działania w swoim okręgu wyborczym.

• Posłowie do Parlamentu Europejskiego tworzą grupy w zależności od poglądów politycznych i bez względu na narodowość.

• Posłowie do Parlamentu Europejskiego sprawują mandat w sposób niezależny.

• Ponieważ posłowie europejscy posiadają coraz większe uprawnienia, poprzez swoją działalność mają oni wpływ na wszystkie dziedziny życia codziennego obywateli: środowisko, ochronę konsumentów, transport, ale także na edukację, kulturę, zdrowie itp.

• Status posłów :
  Posłowie europejscy otrzymują takie samo wynagrodzenie, co posłowie krajowi w państwie, w którym zostali wybrani. Obecnie omawiany jest projekt statutu, który ma umożliwić skorygowanie nierówności w uposażeniu i zapewnić  więkzą przejrzystość działalności posłów.

Grupy polityczne

Posłowie są członkami grup politycznych ; do grup wstępują bez względu na narodowość, w zależności od poglądów politycznych. Obecnie w Parlamencie Europejskim istnieje siedem grup politycznych.

• Grupy określają własną organizację wewnętrzną powołując przewodniczącego (lub, w przypadku niektórych grup, dwóch współprzewodniczących), prezydium i sekretariat.

• W sali posiedzeń plenarnych miejsca są przydzielane posłom w zależności od ich przynależności politycznej, od lewej strony do prawej, po uzyskaniu zgody przewodniczących grup.

• Aby utworzyć grupę polityczną, potrzeba 19 posłów reprezentujących co najmniej 5 Państw Członkowskich. Przystępowanie do kilku grup politycznych jest zabronione.

• Niektórzy posłowie nie należą do żadnej grupy politycznej, są to posłowie niezrzeszeni.

• Przed każdym głosowaniem na posiedzeniu plenarnym grupy polityczne analizują sprawozdania opracowane przez komisje parlamentarne i wnoszą poprawki.

• Stanowisko przyjęte przez grupę jest ustalane w drodze porozumienia wewnątrz grupy, na żadnego posła nie można nałożyć obowiązku głosowania w określony sposób.

Komisje parlamentarne

Aby przygotować prace Parlamentu Europejskiego podczas posiedzeń plenarnych posłowie są przydzielani do stałych komisji, z których każda specjalizuje się w odrębnej dziedzinie.

Każda z 20 komisji składa się z 25 - 78 posłów i każda posiada przewodniczącego, prezydium i sekretariat. Skład polityczny komisji odzwierciedla skład Parlamentu.

Komisje parlamentarne odbywają posiedzenia raz lub dwa razy w miesiącu, w Brukseli, a ich obrady są jawne.

• W komisjach parlamentarnych, posłowie opracowują projekty legislacyjne i sprawozdania z własnej inicjatywy, wprowadzają poprawki i głosują nad nimi. Analizują propozycje Komisji i Rady oraz, w razie potrzeby, sporządzają sprawozdania, które są przedstawiane na posiedzeniach plenarnych.

• Parlament Europejski może również tworzyć podkomisje i komisje tymczasowe, które zajmują się konkretnymi problemami, lub komisje śledcze w ramach swoich kompetencji kontrolnych.

Delegacje

Delegacje Parlamentu Europejskiego utrzymują stosunki z parlamentami krajów, które nie należą do Unii Europejskiej. Odgrywają one istotną rolę uczestnicząc w umacnianiu wpływów Europy za granicą .

Organy polityczne

• Konferencję Przewodniczących tworzą przewodniczący Parlamentu Europejskiego i przewodniczący grup politycznych.

• Prezydium składa się z przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, 14 wiceprzewodniczących i 5 kwestorów wybranych w roli obserwatorów przez zgromadzenie na odnawialny okres dwóch i pół roku.

• Kwestorzy są odpowiedzialni za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio dotyczące posłów, w zależności od zarządzeń Prezydium.

Sekretariat Generalny

Parlament Europejski jest wspomagany przez Sekretariat Generalny.
Stojącemu na jego czele Sekretarzowi Generalnemu podlega około 4 000 urzędników pracujących w PE, wyłonionych w drodze konkursów we wszystkich krajach Unii.

Parlament a Komisja Europejska

• Komisja przedstawia, wyjaśnia i broni projektów aktów prawnych w komisjach parlamentarnych, musi również uwzględniać zmiany, o które wnioskuje Parlament.

• Komisja uczestniczy we wszystkich posiedzeniach plenarnych Parlamentu i na wniosek posłów udziela wyjaśnień na temat kierunku prowadzonych polityk.

• Komisja jest zobowiązana do udzielenia odpowiedzi na pisemne i ustne pytania posłów.

Parlament a Rada Unii Europejskiej

• Rada Unii Europejskiej- reprezentowana przez Przewodniczącego, może uczestniczyć we wszystkich debatach podczas posiedzeń plenarnych.

• Na początku każdego okresu urzędowania Przewodniczący Rady Unii Europejskiej przedstawia na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego swój program i podejmuje debatę z posłami europejskimi. Pod koniec sześciu miesięcy prezydencji Przewodniczący przedstawia Parlamentowi Europejskiemu bilans polityczny.

Uprawnienia i procedury Parlamentu

Uprawnienia legislacyjne

• Parlament Europejski dzieli uprawnienia legislacyjne z Radą Unii Europejskiej na równych zasadach.
  Może zatem przyjmować europejskie akty prawne (dyrektywy, rozporządzenia itp.).
  Może zatwierdzić, zmienić lub odrzucić treść europejskich aktów prawnych.

Uprawnienia budżetowe

Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej tworzą władzę budżetową Unii Europejskiej, która corocznie określa wydatki i dochody Unii. Procedura rozpatrywania projektu, a następnie przyjmowania budżetu trwa od czerwca do końca grudnia.

Uprawnienia kontrolne

Parlament Europejski posiada znaczne uprawnienia kontrolne w odniesieniu do działalności Unii Europejskiej.

Kontrola nad Komisją i Radą

Parlament Europejski sprawuje demokratyczną kontrolę nad Komisją, kontroluje również w pewien sposób działalność Rady.

Komisja

• Komisja Unii Europejskiej jest politycznie niezależną instytucją, która reprezentuje i dba o interesy całej UE.

• Jest głównym organem wykonawczym Wspólnot Europejskich

• W skład Komisji wchodzi przynajmniej jeden obywatel Państwa Członkowskiego, ale liczba członków mających obywatelstwo tego samego państwa nie może przekroczyć dwóch. Obecnie Komisja liczy wraz z jej Przewodniczącym 25 osób. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za jeden lub kilka obszarów polityki, np. rolnictwo, handel, sprawy wewnętrzne.

• Na czele Komisji stoi przewodniczący i pięciu wiceprzewodniczących, którzy kierują pracą komisarzy. Przewodniczący jest powoływany, tak jak cała Komisja, na pięć lat, z możliwością odbycia drugiej kadencji.

• Wybór Komisji

1. Rada podejmując decyzje kwalifikowaną większością głosów, wyznacza osobę, którą zamierza mianować Przewodniczącym Komisji.

2. Jego nominacja podlega zatwierdzeniu przez Parlament Europejski.

3) Rada podejmująca decyzje kwalifikowaną większością głosów i w porozumieniu z kandydatem na Przewodniczącego, uchwala listę pozostałych osób, które zamierza mianować Członkami Komisji, propozycje kandydatów wysuwają państwa członkowskie.

4) Przewodniczący i pozostali członkowie Komisji, podlegają łącznie zatwierdzeniu przez Parlament Europejski.

5) Po zatwierdzeniu przez Parlament Europejski Przewodniczący i pozostali członkowie Komisji zostają mianowani przez Radę, która podejmuje decyzję kwalifikowaną większością głosów.

"Członkowie Komisji są w pełni niezależni w wykonywaniu swych funkcji, w ogólnym interesie Wspólnoty." (art. 213 TWE).

Komisarzom podlegają dyrekcje generalne oraz służby, zajmujące się rozmaitymi dziedzinami. Na czele dyrekcji stoi dyrektor generalny. Poza tym każdy komisarz dysponuje gabinetem politycznym, którego pracowników sam wybiera.

Trybunał Sprawiedliwości

Trybunał Sprawiedliwości czuwa nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie oraz przepisów stanowionych przez właściwe instytucje Wspólnoty.

Trybunał składa się z dwudziestu pięciu sędziów i ośmiu rzeczników generalnych.
Jeżeli Trybunał tego zażąda, Rada, stanowiąc jednomyślnie, może zwiększyć liczbę rzeczników generalnych.
Sędziowie i rzecznicy generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat, a ich mandat jest odnawialny. Są oni wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności i mających kwalifikacje wymagane w ich państwach do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych lub są prawnikami o uznanej kompetencji.

Różne rodzaje skarg

1. Skarga na uchybienie zobowiązaniom;

2. Skarga o unieważnienie;

3. Skarga na bezczynność;

4. Skarga odszkodowawcza;

5. Odwołania od orzeczeń SPI;

6. Odesłanie prejudycjalne.

Sąd Pierwszej Instancji

Sąd Pierwszej Instancji, podobnie jak Trybunał, czuwa nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie oraz przepisów stanowionych przez właściwe instytucje wspólnotowe.

• Skarga o unieważnienie
  (na akty instytucji wspólnotowych)

• Skarga na bezczynność
  (na bezczynność instytucji wspólnotowych)

• Skarga odszkodowawcza
  (zmierza do naprawienia szkód spowodowanych bezprawnym działaniem instytucji wspólnotowej)

• Skarga na podstawie klauzuli arbitrażowej
  (spory dotyczące umów prawa publicznego i prywatnego zawieranych przez Wspólnotę, które zawierają taką klauzulę)

• Skarga pracownicza
  (spory między Wspólnotą i jej urzędnikami i pracownikami)

Trybunał Obrachunkowy

Trybunał Obrachunkowy kontroluje rachunki wszystkich organów Wspólnoty. Bada jak instytucje europejskie wywiązują się ze swoich zadań, jak wykorzystują powierzone im środki publiczne, sprawdza legalność i prawidłowość dochodów i wydatków.

Europejski Bank Centralny

EBC jest bankiem centralnym wspólnej waluty europejskiej, euro. Głównym celem EBC jest utrzymywanie siły nabywczej euro, a przez to również stabilności cenowej w obszarze euro. Obszar euro obejmuje tych 12 krajów Unii Europejskiej, które od 1999 roku wprowadziły euro.

Europejski Bank Inwestycyjny

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) został powołany do życia w 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego. Jego zadaniem jest przyczynianie się do zrównoważonego i stałego rozwoju wspólnego rynku w interesie Wspólnoty. EBI pomaga osiągać cele Unii, poprzez finansowanie służących jej rozwojowi wieloletnich projektów inwestycyjnych.

Inne instytucje

• Komitet Ekonomiczno-Społeczny

• Komitet Regionów

Komitet Ekonomiczno-Społeczny

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny składa się z przedstawicieli różnych części składowych o charakterze ekonomicznym i społecznym zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności producentów, rolników, przewoźników, pracowników, handlowców i rzemieślników, osób wykonujących wolne zawody, konsumentów oraz innych grup interesów.

• Członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego mianuje Rada, orzekając kwalifikowaną większością głosów, na wniosek Państw Członkowskich, na okres czterech lat. Są podzieleni na trzy grupy, reprezentujące kolejno pracodawców, pracowników i rozmaite interesy ekonomiczne i społeczne.

Komitet Regionów

• Komitet Regionów jest organem doradczym. Jego zadanie polega na przedstawianiu lokalnych i regionalnych punktów widzenia na temat ustawodawstwa europejskiego. Wydaje w tym celu opinie dotyczące wniosków Komisji.

• Komisja i Rada powinny zasięgnąć opinii Komitetu Regionów, gdy wchodzą w grę szczególne interesy regionalne, oraz mogą również zasięgnąć jego opinii za każdym razem, gdy uznają to za stosowne. Komitet może wydawać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie i Parlamentowi.

Wykład 3

Porządek prawny

Źródła prawa

• Pierwotne prawo wspólnotowe:

• Pisane pierwotne prawo wspólnotowe;

• Niepisane pierwotne prawo wspólnotowe:

- ogólne zasady prawa;

- prawo zwyczajowe

• Pochodne prawo wspólnotowe

1. Umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnotę;

2. Akty prawne z art. 249 TWE

- rozporządzenia;

- dyrektywy;

- decyzje;

- zalecenia i opinie

Cechy prawa wspólnotowego

• Bezpośrednia skuteczność;

• Stosunek prawa wspólnotowego do prawa wewnętrznego państw członkowskich:

- autonomiczność prawa wspólnotowego;

- kwestia prymatu z perspektywy prawa europejskiego;

- kwestia prymatu z polskiej perspektywy

Procedury legislacyjne

W przeciwieństwie do systemów krajowych, w których wola kraju wyrażana jest w parlamencie, Unia Europejska przyznaje ważną rolę legislacyjną przedstawicielom Państw Członkowskich zasiadającym w Radzie. W trakcie zmian instytucjonalnych kompetencje Parlamentu Europejskiego były poszerzane: obecnie Rada dzieli swe kompetencje legislacyjne z Parlamentem przy przyjmowaniu ogólnych aktów prawnych o charakterze wiążącym (rozporządzenie i dyrektywa). Procedurami decyzyjnymi są procedury konsultacyjne, współpracy, współdecyzji i zgodnej opinii.

Procedura zgody

• Wzmocniona współpraca (artykuł 11 ustęp 2)

• Zadania specjalne EBC (artykuł 105 ustęp 6)

• Zmiana statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych (artykuł 107 ustęp 5)

• Fundusze strukturalne i fundusze spójności (artykuł 161)

• Jednolita procedura wyborcza (artykuł 190 ustęp 4)

• Niektóre umowy międzynarodowe (artykuł 300 ustęp 3)

• Naruszanie praw człowieka (artykuł 7 Traktatu o Unii Europejskiej)

• Przystępowanie nowych Państw Członkowskich (artykuł 49 Traktatu o Unii Europejskiej

Procedura współdecydowania

• Niedyskryminacja z powodu obywatelstwa (artykuł 12)

• Niedyskryminacja z przyczyn płci, rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej (artykuł 13 ustęp 2)

• Swoboda przemieszczania się i pobytu (artykuł 18 ustęp 2)

• Swoboda przemieszczania się pracowników (artykuł 40)

• Ubezpieczenie społeczne pracowników migrujących (artykuł 42)

• Prawo przedsiębiorczości (artykuł 44 ustęp 1; artykuł 46 ustęp 2; artykuł 47 ustępy 1 i 2)

• Wizy, azyl, imigracja i inne polityki dotyczące swobody przemieszczania się osób (artykuł 67 ustępy 4 i 5)

• Transport (artykuł 71 ustęp 1; artykuł 80)

• Rynek wewnętrzny (artykuł 95)

• Zatrudnienie (artykuł 129)

• Współpraca celna (artykuł 135)

Procedura współpracy

• Zasady dla procedury wzajemnego nadzoru (artykuł 99 ustęp 5)

• Zakaz dostępu do instytucji finansowych (artykuł 102 ustęp 2)

• Zakaz brania na siebie zobowiązań przez Państwa Członkowskie (artykuł 103 ustęp 2)

• Środki harmonizacji dotyczące obiegu monet (artykuł 106 ustęp 2)

Procedura konsultacji

• Od chwili wprowadzenia procedury współpracy oraz procedury współdecyzji, procedura konsultacyjna stale traci na znaczeniu. Procedura konsultacyjna charakteryzuje się rozdziałem zadań między Komisję i Radę, który można w uproszczeniu przedstawić następująco: Komisja proponuje, Rada podejmuje decyzje. Jednakże, przed podjęciem decyzji przez Radę, trzeba przejść przez pewne etapy, podczas których, poza Komisją i Radą, również Parlament Europejski, Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów mogą mieć coś do powiedzenia, w zależności od przedmiotu przepisów.

• Procedura konsultacyjna nie jest stosowana w przypadkach, które nie podlegają wyraźnie procedurze współpracy lub współdecyzji.

Wykład 4

CZTERY SWOBODY EUROPEJSKIE

• swoboda przepływu towarów;

• swoboda przepływu osób;

• swoboda przepływu usług;

• swoboda przepływu kapitału.

SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW

Swoboda przepływu towarów oznacza nieskrępowaną wymianę towarową między państwami członkowskimi. Stało się to możliwe dzięki zniesieniu kontroli granicznych, dostosowaniu oraz wzajemnemu uznawaniu norm towarowych i przepisów podatkowych. Swobodny przepływ towarów wymagał od państw UE harmonizacji podatków, opłat celnych i zastosowania jednolitych standardów.

Zasada swobodnego przepływu towarów zapewnia:

• zniesienie ceł i opłat granicznych między krajami Unii,

• brak dyskryminacji dotyczącej opodatkowania wewnętrznego,

• zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych w imporcie i eksporcie.

Zasada swobodnego przepływu towarów dotyczy wyłącznie produktów pochodzących z państw UE oraz takich, które zostały w sposób legalny wprowadzone na obszar Unii. Towar wyprodukowany w UE to produkt, który powstał w całości na terytorium jednego lub kilku państw członkowskich lub został wytworzony na terytorium UE, z wykorzystaniem legalnie importowanych części lub składników. Towarem dopuszczonym do swobodnego obrotu jest również produkt pochodzący spoza UE, który został wprowadzony na terytorium jednego z państw członkowskich w sposób legalny, tj. po spełnieniu wymaganych formalności.

Od 1 stycznia 1994 r. wspólnotowy Kodeks celny zniósł formalności celne obowiązujące przy przewozie towarów przez wewnętrzne granice między państwami unijnymi. Uproszczone zostały procedury związane z kontrolami na granicy.

Zasada swobodnego przepływu towarów jest powiązana z przestrzeganiem unijnych norm i wymagań dotyczących poszczególnych towarów.

Ograniczenia w swobodzie przepływu towarów

• moralności publicznej,

• porządku i bezpieczeństwa publicznego,

• ochrony zdrowia i życia ludzi,

• ochrony zwierząt i roślin,

• ochrony narodowych dóbr kultury,

• ochrony własności przemysłowej lub handlowej

TWE (1)

Artykuł 23

1. Podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych między Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi.

2. Postanowienia artykułu 25 i rozdziału 2 niniejszego tytułu stosują się do produktów pochodzących z Państw Członkowskich oraz do produktów pochodzących z państw trzecich, jeżeli znajdują się one w swobodnym obrocie w Państwach Członkowskich.

Artykuł 24
Produkty pochodzące z państw trzecich są uważane za będące w swobodnym obrocie w jednym z Państw Członkowskich, jeżeli dopełniono wobec nich formalności przywozowych oraz pobrano wszystkie wymagane cła i opłaty o skutku równoważnym w tym Państwie Członkowskim i jeżeli nie skorzystały z całkowitego lub częściowego zwrotu tych ceł lub opłat.

Unia Celna

Unia celna polega na eliminacji wszystkich opłat celnych i innych barier w obrotach handlowych pomiędzy członkami unii (np. ograniczeń ilościowych, opłat nakładanych na tej samej zasadzie co cła, tj. tylko od wyrobów zagranicznych itp.), na ustaleniu wspólnej (identycznej dla wszystkich członków unii) taryfy celnej oraz zasad celnych w stosunkach między państwami członkowskimi unii a krajami trzecimi.

Obejmuje ona terytoria państwowe: Austrii, Belgii, Danii z wyjątkiem Wysp Owczych oraz Grenlandii, Finlandii, Francji z wyjątkiem terytoriów i departamentów zamorskich, lecz łącznie z Księstwem Monako, Grecji, Hiszpanii z wyjątkiem Wysp Kanaryjskich, Ceuty i Melilly, Irlandii, Luksemburga, Portugalii, RFN z wyjątkiem wyspy Helgoland i terytorium Bsingen, Szecji,, Włochy z wyjątkiem gmin Livigno i Campione d'Italia oraz włoskich wód terytorialnych na jeziorze Lugo, ale za to łącznie z terytorium Republiki San Marino, Zjednoczonego Królestwa wraz z wyspami Man i leżącymi w Kanale La Manche. Obejmuje terytoria państwowe dziesięciu nowych krajów członkowskich.
Do obszaru celnego Wspólnoty należą również morskie wody terytorialne i wody śródlądowe oraz przestrzeń powietrzna każdego państwa członkowskiego.

Wspólnotowy Kodeks Celny

W państwach członkowskich obowiązuje Wspólnotowy Kodeks Celny wraz z rozporządzeniami wykonawczymi, który ułatwia rzeczywiste funkcjonowanie rynku wewnętrznego i unii celnej. Narodowe przepisy celne obowiązują jedynie w okrojonej formie, ograniczonej do regulacji kwestii nie objętych harmonizacją. Głównym założeniem Kodeksu Celnego jest ograniczanie formalności celnych i środków kontrolnych. Kodeks reguluje w sposób jednolity wspólne aspekty procedur celnych (m.in. zgłoszenie do odprawy, decyzje administracyjne, zezwolenia) oraz wszystkie najważniejsze regulacje celne związane z obrotem handlowym z krajami trzecimi. Kodeks obowiązuje bezpośrednio i bezwzględnie we wszystkich państwach członkowskich UE, a jego stosowanie znajduje się w gestii organów krajowych.

Prawo celne

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. WE L 302 z 19.10.1992,).

• Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622)

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB

Swoboda przepływu osób to m.in. nieograniczone prawo do podejmowania, pracy, działalności gospodarczej i korzystania ze wszystkich przywilejów socjalnych w każdym państwie członkowskim UE, bez względu na przynależność państwową.

Swoboda ta dotyczy:

• pracowników najemnych,

• osób korzystających z prawa do tworzenia przedsiębiorstw,

• osób świadczących usługi,

• innych kategorii osób, np. studentów, emerytów.

Swobodny przepływ osób wymaga koordynacji systemów świadczeń socjalnych. Zabezpieczenie społeczne to system świadczeń pieniężnych i rzeczowych mających zapewnić bezpieczeństwo socjalne i ochronę przed różnymi rodzajami ryzyka socjalnego. Zabezpieczenie społeczne obejmuje: ubezpieczenie społeczne, świadczenia o charakterze zaopatrzeniowym, pomoc społeczną i inne.

W UE obowiązuje koordynacja krajowych systemów ubezpieczenia społecznego, tj. respektowanie przez państwa członkowskie ustalonych zasad. Są to:

• traktowanie obywateli z państw UE na równi ze swymi obywatelami,

• respektowanie systemu ubezpieczeniowego obowiązującego w miejscu wykonywania zawodu,

• sumowanie okresów, od upływu których zależy nabycie lub zwiększenie świadczenia ubezpieczeniowego,

• zachowanie prawa do świadczeń nabytych.

Przepisy wspólnotowe stosuje się do wszystkich przepisów krajowych dotyczących:

• choroby i macierzyństwa,

• wypadków przy pracy,

• chorób zawodowych,

• świadczeń inwalidzkich,

• emerytur,

• świadczeń związanych ze śmiercią żywiciela rodziny,

• świadczeń w wypadku śmierci,

• zasiłków rodzinnych.

Dziedziny, których koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego nie dotyczy, to:

• świadczenia pomocy społecznej i medycznej nie związane z żadną z wymienionych kategorii,

• świadczenia kombatanckie,

• świadczenia w ramach programów wcześniejszej emerytury, do których mogą mieć zastosowanie inne przepisy Wspólnoty.

System uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych to kolejny czynnik umożliwiający praktyczne korzystanie z zasady swobodnego przepływu osób (pracowników). Kraje członkowskie UE wyszły z założenia, że jeśli obywatel jednego państwa UE uzyskał dyplom uprawniający do wykonywania zawodu w swoim kraju, to może wykonywać ten zawód również w innych państwach członkowskich.

• Swoboda przepływu osób umożliwia dostęp do opieki służb zatrudnienia państwa pobytu i ogólnoeuropejskiego Jednolitego Systemu Wymiany Informacji o Wolnych Miejscach Pracy.

Prawo pochodne

Rozporządzenie 1612/68 z 15 października 1968 r. w sprawie swobody przemieszczania się pracowników w obrębie Wspólnoty.

* prawo do podejmowania zatrudnienia w dowolnym państwie Wspólnoty, w dowolnie wybranym zawodzie,
* prawo pracownika i pracodawcy do korzystania ze wzajemnej wymiany zgłaszanych ofert pracy,
* zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w trakcie rekrutacji,
* ustanowienie sankcji nieważności wobec przepisów krajowych mających charakter dyskryminujący pracowników z innych państw Unii Europejskiej,
* prawo pracownika do uzyskania wszelkiej pomocy ze strony służb zatrudnienia na zasadach identycznych z przysługującymi pracownikom krajowym,
* zakaz dyskryminacji w odniesieniu do warunków zatrudnienia, wynagrodzenia, rozwiązania stosunku pracy i przywrócenia do pracy,
* zakaz dyskryminacji odnoszący się do korzyści socjalnych i ulg podatkowych,
* prawo do podejmowania szkolenia i przekwalifikowania zawodowego,
* zakaz dyskryminacji w dziedzinie zbiorowego prawa pracy (regulaminy pracy, układy zbiorowe pracy),
* prawo do działania w związkach zawodowych i w organach przedstawicielskich przedsiębiorstwa.

Okresy przejściowe

Społeczeństwa Europy Zachodniej obawiały się nadmiernego napływu pracowników i ich rodzin z państw, które przystąpiły do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r., dlatego też w Traktacie Akcesyjnym utrzymano pewne ograniczenia dostępu obywateli tych państw do rynku pracy państw należących do UE przed jej rozszerzeniem. Swoboda przepływu osób między starymi i nowymi państwami członkowskimi jest więc ograniczona w okresie przejściowym, który może trwać nie dłużej niż 7 lat.

I okres przejściowy

W pierwszych dwóch latach po dniu rozszerzenia Unii Europejskiej dawne państwa członkowskie mogą stosować wobec obywateli Polski i innych nowych państw członkowskich własne przepisy prawne lub obowiązujące umowy bilateralne dotyczące dostępu do rynku pracy. Co ważne - warunki dostępu do rynku pracy nie mogą się pogarszać, mogą natomiast (i powinny) stopniowo się poprawiać. Kilka państw: Wielka Brytania, Irlandia i Szwecja otworzyło swoje rynki pracy już z dniem rozszerzenia Unii. Żadne ograniczenia swobody przepływu pracowników pomiędzy nowymi państwami członkowskimi nie zostały także wprowadzone.

II okres przejściowy

Po dwóch latach, czyli w 2006 r., każde z państw, które podjęło decyzję o utrzymaniu ograniczeń, będzie mogło zadecydować o objęciu "nowych" państw przepisami wspólnotowymi dotyczącymi dostępu do rynku pracy. Stosowanie prawa krajowego będzie możliwe do 2009 r., a w razie zaistnienia poważnych zakłóceń na rynku pracy - do 2011 r.

III okres przejściowy

• Również do 2011 r. możliwe będzie przywrócenie ograniczeń przepływu pracowników, jeżeli pojawią się poważne zagrożenia dla standardu życia lub poziomu zatrudnienia w danym regionie lub zawodzie.

Republika Federalna Niemiec

Obywatele nowo przyjętych Państw Członkowskich mogą podjąć pracę na terytorium Niemiec na warunkach tam obowiązujących lub na podstawie warunków umów dwustronnych (pracownicy sezonowi, pracownicy zatrudnieni gościnnie i pracownicy kontraktowi).

Pozwolenie na pracę jest wymagane w każdym przypadku. Pozwolenia na pracę wydaje się w sytuacjach wyjątkowych, o których mowa w przepisach dotyczących zakazu zatrudniania, po uprzednim zbadaniu rynku pracy i w wyniku stwierdzenia, że nie ma na dane stanowisko innej chętnej osoby poszukującej pracy (np. obywatela Niemiec). Obywatel Czech może ubiegać się o pracę, pod warunkiem że posiadał pozwolenie na pobyt w Niemczech na okres przekraczający 3 miesiące.

Warunki wydawania zezwoleń na pracę zgodnie z przepisami dotyczącymi zakazu zatrudniania, można zaleźć w ulotce 7a wydanej przez Federalną Agencję Zatrudnienia (Bundesagentur für Arbeit) oraz na stronie internetowej

Po znalezieniu potencjalnego pracodawcy wyrażającego wolę zatrudnienia osoby poszukującej pracy, osoba taka winna udać się do Federalnej Agencji Zatrudnienia (Bundesagentur für Arbeit) znajdującej się w danym okręgu, właściwym dla potencjalnego pracodawcy, oraz złożyć tam wniosek o udzielenie pozwolenia na pracę. Niezależnie od tego, poszukujący pracy mogą zarejestrować się w Agencji lub skorzystać z systemu informacyjnego SIS w celu samodzielnego poszukiwania pracy.

Francja

Po upływie okresu przejściowego (bądź od 1 maja 2006 r.), zostanie sporządzony krajowy raport oceny skutków otwarcia na francuski rynek pracy; Francja sprecyzuje wtedy swoją pozycję zgodnie z postanowieniami Traktatu Ateńskiego.
Jednak należy zaznaczyć, że od 1 maja 2004 r. weszło w życie prawo wolnego wstępu dla naukowców, studentów (pod warunkiem, że posiadać będą zabezpieczenie socjalne i odpowiednie środki utrzymania) oraz dla osób z branży usługowej; będzie również możliwość pracy dla pracowników nie mających stałego wynagrodzenia z zastrzeżeniem posiadania dyplomu (szczególnie dla zawodów określonych regulaminem).

Aby pracować we Francji, trzeba koniecznie posiadać kartę pobytu i kartę pracy.
Pracodawca powinien wystąpić o te dokumenty w imieniu pracownika mającego otrzymywać wynagrodzenie poza krajem.
Rodzaj zezwolenia na pracę zależy od okresu trwania umowy o pracę:
- umowa na okres krótszy niż 1 rok lub pracownicy oddelegowani: chodzi o tymczasowe zezwolenie na pracę (APT - Tymczasowe zezwolenie na pracę), które jest wydawane na odnawialny okres dziewięciu miesięcy. Czas trwania i okres ważności karty pobytu zależy od czasu trwania tymczasowego zezwolenia na pracę. Jednak, ten rodzaj karty pracy nie zezwala na zmianę pracodawcy, ani na pozostanie we Francji dłużej niż pozwala na to okres tymczasowego zezwolenia na pracę.
- umowa zawarta na jeden rok i dłużej: wydawana jest jedna karta pobytu i pracy, chodzi o kartę pobytu tymczasowego (CST Karta czasowego pobytu) z adnotacją pracownik. Ta karta jest ważna na jeden rok i jest odnawialna. Posiadacz tej karty może zmienić pracodawcę.

Kryteria oceny otrzymania zezwolenia na pracę są następujące:
1- sytuacja zatrudnienia na rynku krajowym
2- przestrzeganie przez pracodawcę przepisów pracy
3- równość traktowania w wynagradzaniu
4- warunki mieszkaniowe pracownika.

Osoba ubiegająca się o zatrudnienie nie może przybyć dobrowolnie do Francji, aby szukać pracy, o ile nie otrzymała zezwolenia na dostęp do rynku pracy. Jeśli chodzi o rekrutacje to inicjatywa należy do przedsiębiorstwa francuskiego. Pracownik nie może na podstawie zwykłej obietnicy zatrudnienia, zainicjować procedury zatrudnienia cudzoziemca.

Szwecja

W państwie tym nie stosuje się żądnych ograniczeń w dostępie do rynku pracy dla obywateli pozostałych państw EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego).

Swoboda przedsiębiorczości

Ten, kto prowadząc samodzielną działalność zarobkową osiedla się w innym państwie członkowskim, powinien być traktowany jak obywatel tego państwa.

• Osoby fizyczne (art. 43 TWE)

• Spółki (art. 48 TWE)

• Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową

Wyjątki od swobody przedsiębiorczości

• Działalność związana na stałe lub przejściowo z wykonywaniem władzy publicznej;

• Porządek, bezpieczeństwo i zdrowie publiczne;

Prawo pochodne

• Dyrektywa Rady 89/48/EWG - uznawanie dyplomów szkół wyższych;

• Dyrektywa 92/51/EWG - uznawanie niższych kwalifikacji;

• Dyrektywa 99/42/WE - zawody objęte poprzednio dyrektywami szczególnymi;

• Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych i Spółka Europejska

Swoboda świadczenia usług

Usługodawca przynależy do innego państwa członkowskiego niż usługobiorca

• Czynna swoboda świadczenia usług

• Bierna swoboda świadczenia usług

• Usługa korespondencyjna

Pojęcie usługi

• Art. 50 TWE

• Różnica w stosunku do swobody przepływu towarów

• Różnica w stosunku do swobody przepływu osób

• Okres przejściowy - Niemcy i Austria

Swoboda przepływu kapitału i płatności

• Zniesienie ograniczeń przepływu kapitału między państwami członkowskimi

• Pojęcie przepływu kapitału - jednostronne przeniesienie z jednego państwa członkowskiego do drugiego środków finansowych w jakiejkolwiek postaci (np. papiery wartościowe).

• Okres przejściowy - nabywanie nieruchomości w Polsce

• Odstępstwa - art. 58 TWE

---