Wiedza o społeczeństwie Klasa II

Kl. II D - wg kalendarza 18 lekcji ( 26 wg planu)

1. Naród- państwo- tożsamość narodowa

2. Prawa człowieka- historia i dokumenty

3. Ochrona praw człowieka- działalność Amnesty International

4. Prawa dziecka i ucznia

5. Prawa mniejszości narodowych / obywatelskie obowiązki

6. Barwy PRL-u

7. Obywatel w życiu publicznym/ wybory

8. Związki zawodowe i stowarzyszenia

9. Partie polityczne

10. Opinia publiczna

11. Mass media- czwarta władza ?

12. Reklama- informacja czy perswazja

13. Obywatelskie drogi Polaków

14. Młodzi obywatele w działaniu

Prawa człowieka- historia i dokumenty

str. 127-128; 130-135

1. Prawa naturalne i prawa człowieka

2. Zasady praw człowieka:

1. nienaruszalne

2. niezbywalne

3. Generacje praw człowieka: 1948- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

I generacja- wolności osobiste i prawa polityczne ( * prawa indywidualne- osobiste ( obywatelskie) i polityczne): prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa, własności, sądu, prywatności, tajemnicy korespondencji, swobody poruszania się, udział w życiu publicznym, czynne i bierne prawo wyborcze, prawo do zrzeszania się, wolność słowa, wolność od tortur, wolność sumienia i wyznania, wolność wypowiedzi, równość inni prawa

II generacja: prawa socjalne i ekonomiczne (* i kulturalne)): prawo do pracy, strajku, nauki, ochrony zdrowia, wypoczynku, uczestnictwa w życiu kulturalnym, prawo do korzystania z postępu inniśmykiego,

III generacja: jakość życia ( * prawa kolektywne): prawo do pokoju, rozwoju, życia w nieskażonym środowisku, pomocy humanitarnej

1. Historia praw człowieka- podstawowe dokumenty

1. Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej- 1776

2. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela- 1789

3. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka- Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych- 1948

4. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności-

( * inniśm Europejska Konwencja Praw Człowieka) 1950, ratyfikacja przez Polskę 1993 ( państwa członkowskie Rady Europy) - Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu

20 marca 2007 Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał orzeczenie, w którym nakazał Rzeczypospolitej Polskiej wypłacenie Alicji Tysiąc 25 tys. euro odszkodowania oraz 14 tys. euro na pokrycie kosztów sądowych. Trybunał przyznał odszkodowanie, jako zadośćuczynienie za naruszenie przez Polskę Art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (prawo do poszanowania życia inniśmyk).Lekarze pracujący w publicznej opiece zdrowotnej odmówili Alicji Tysiąc prawa do wykonania legalnej aborcji ze względów inniśmyki, co doprowadziło do pogorszenia jej stanu zdrowia. Zgodnie z orzeczeniem kobiecie nie zapewniono prawa do odwołania się od decyzji podjętej przez lekarzy.

Podział na cztery grupy:

1. prawa I generacji

2. prawa II generacji

3. prawa III generacji

4. podstawowe dokumenty praw człowieka

strona 130-131- Debata, która prawa muszą, a które nie znaleźć się w konstytucji ?

Podsumowanie- ćwiczenie, str. 135 nr 6 A i B i C

Ochrona praw człowieka- inniśmyki Amnesty International str. 127-128;144-150

1. Jak możemy dochodzić swoich praw ?

1. skarga konstytucyjna- Trybunał Konstytucyjny

2. Europejski Trybunał Praw Człowieka- Strasburg

3. Rzecznik Praw inniśmykieg- Janusz Kochanowski - na straży praw i wolności zapisanych w konstytucji, skarga do TK, raporty, analizy

Organizacje pozarządowe na straży praw człowieka: NGO- non-governmental organization - tzw. trzeci sektor

1. PAH- Polska Akcja Humanitarna- Janina Ochojska- 1994

Misją PAH jest „uczynić świat lepszym przez zmniejszanie cierpienia i niesienie wartości humanitarnych”. Organizacja opracowała własną filozofię działania, opartą na stworzonych przez siebie dziesięciu przykazaniach pomocy humanitarnej:

1. Bądźmy solidarni, Dzielmy się i szanujmy, Beneficjant może zrobić to sam.

2. Nie potęgujmy anarchii, Rozbudzajmy ducha inicjatywy, Twórzmy fundament zaufania.

3. Zrozumienie pomaga, Zmniejszajmy dystans, inniśmy tu tylko chwilę, Pozostawmy ślad

Bieżąca inniśmyki

• Program Pajacyk, Od początku Akcji do kwietnia 2007 r. dzięki Pajacykowi zebrano 4.428.315,85 zł, co pozwoliło na zakup 1.771.326 obiadów (średni koszt obiadu wynosi 2,5 zł).

Kampania Wodna, Wg. Danych PAH na całym świecie obecnie około 1,1 miliarda ludzi nie ma dostępu do wody nadającej się do spożycia. Jedynie 2% z nich żyje w inniśm, 65% pochodzi z Azji, 27% z Afryki. Organizatorzy Kompanii Wodnej twierdzą, że wystarczy 5 zł, by zaspokoić pragnienie jednego człowieka przez cały miesiąc.

• Misja w Afganistanie, Misja w Czeczenii, Misja w Sudanie

• Misja w Libanie,. Misja w Iraku, Edukacja Humanitarna, Pomoc Uchodźcom, Pomoc Repatriantom

b. Amnesty International - 1961- Peter Benenson ( Francja i Wielka Brytania) uwolnienie inniśmy politycznych i inniśmy sumienia ( przekonania, rasa, religia)

1. około 2 mln członków, sekretarz Irene Khan

Prezeską Polskiej Sekcji AI jest Zuzanna Kulińska, Największą przeprowadzaną corocznie akcją polskiej AI jest Maraton Pisania Listów, polegający na ręcznym pisaniu listów w obronie ofiar prześladowań przez całą dobę bez przerwy. Składka w AI- 5 zł miesięcznie, 30 zł rocznie uczniowie, dorośli 50 zł

• inniśmyki- jak wyżej

• wysyłanie listów inniśmykiego, demonstracje, pikiety, pomoc prawna, finansowa,

W ostatnich latach organizacja jest krytykowana za przesunięcie swojej aktywności ze sfery praw człowieka rozumianej jako ochrona inniśmykiego i skupianie się na hasłach politycznych takich jak aborcja, wolność seksualna czy prawa reprodukcyjne.

Akcje obecnie- Darfur nie może już czekać, Stop przemocy inni kobiet, Stop torturom w wojnie przeciw inniśmykie,

2. Komitety Helsińskie- badanie przestrzegania praw człowieka w danym państwie, raporty, ekspertyzy, pomoc prawna. ( W Polsce Helsińska Fundacja Praw Człowieka- Marek Antoni Nowicki). Powstały po podpisaniu Aktu Końcowego inn- 1975 Helsinki)

• d. Human Rights Watch- 1975 Waszyngton -raporty przestrzeganie praw człowieka

• e. S.O.S Tortury -200 ogranizacji inniśmykieg w Szwajcarii - tortury

• f. Międzynarodowa Federacja inniśmyk Krzyża i inniśmyk Półksiężyca

Podsumowanie - str. 136- ćwiczenie 2

Łamanie praw człowieka - ćwiczenie 3, str. 137- opowiedzieć

Ćwiczenie nr 6 , str 138

Podziała na grupy:

1. Jak działają organizacje pozarządowe chroniące praw człowieka ? - str. 144-145

Jak działa Amnesty International ?

II- zasady inniśmyki AI , podpunkt A ( str. 146-147)

III- cele inniśmyki AI, podpunkt B, str. 147

2. metody inniśmyki AI, str. 147

3. Prawa człowieka w Chinach, str. 148

Prawa dziecka i ucznia str. 128-129; 139-144

2. Prawa dziecka:

1. prawa inniśmy

2. inniśmykiego rodziny

3. troska o dobro dziecka

4. Konwencja o Prawach Dziecka- 1989

3. Podstawowe prawa dzieci:

1. prawo do życia, przeżycia i rozwoju

2. prawo do rodziny

3. wolność od przemocy fizycznej i psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych,

4. prawo do wypoczynku,

5. prawo do nauki,

6. prawo do nauki

4. Ochrona praw dziecka:

1. Rzecznik praw dziecka- Ewa Sowińska

2. inniś- ANN Weneman

od 1953 - inniś Nations Children's Fund, polska nazwa - Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom. Organizacja jest częścią systemu ONZ. Powstała z inicjatywy Polaka dr. Ludwika Reichmana 11 grudnia 1946 w wyniku uchwały Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. Głównym celem inniś jest pomoc dzieciom w inniśmy wyżywienia, ochrony zdrowia, praca na rzecz ich dobra oraz rozwijanie oświaty. Zakres działania organizacji jest globalny. Od roku 2006 ich reklama jest na koszulkach piłkarzy FC Barcelona a w 2004r. sponsorował Piacenza Calcio.Główna siedziba inniś znajduje się w Nowym Jorku

3. Fundacja „Dzieci niczyje”

4. Komitet Ochrony Praw Dziecka

5. Caritas Polska

5. Prawa i obowiązki ucznia:

Praca w grupach:

I prawa osobiste dziecka, prawa socjalne, kulturalne, str. 139

Praca ze statutem szkoły- potrzebny tekst

II grupa- prawa ucznia

III grupa - obowiązki ucznia

IV grupa- prawa nauczycieli

Podsumowanie

Str. 141- 142 - Czwarta klasówka

Prawa mniejszości / obywatelskie obowiązki str. 129, 150-156

1. Rodzaje mniejszości:

1. narodowa

2. religijna

3. rasowa

2. Podstawowe prawa mniejszości: analiza str. 152- zadanie 4.

1. posługiwanie się własnym językiem

2. instytucje, organizacje, stowarzyszenia oświatowe, kulturalne, religijne,

3. nauczanie w inniśmyki szkołach języka, historii, kultury,

3. Jakie prawa dla mniejszości ? str. 153

Debata „za i przeciw

Grupa I- argumenty „za”

Grupa II- argumenty „przeciw”

Grupa III- zainteresowanie i zrozumienie inniśm agresji

Podsumowanie- ćwiczenie 7 str. 154

Dla chętnych, ćwiczenie 8

4. Obowiązki obywatela:

Analiza fragmentu Konstytucji RP

1. płacenie podatków

2. przestrzegania prawa

3. obrona Ojczyzny

4. służba wojskowa

5. dbałość o stan środowiska

5. Cnoty obywatelskie str. 129 JFK- Nie pytaj co może Ameryka zrobić dla Ciebie, pytaj, co możesz zrobić dla Ameryki”

Podsumowanie: ćwiczenie 3 str 155-156

MATERIAŁ POMOCNICZY- Cnoty obywatelskie

Pojęcie cnót powinniśmyki wywodzi się ze starożytnej tradycji republikańskiej. Ich posiadanie było najważniejszym ezpośre przetrwania republiki, gwarancją jej siły i potęgi. Podstawową cnotą publiczną było więc to, co jest istotą republiki: zdolność do przedkładania dobra ezpośreki nad dobro jednostki. W filozofii Arystotelesa dobro publiczne i dobro człowieka było trwale złączone, życie obywatelskie traktowano bowiem jako czynnik niezbędny do realizacji ludzkiego potencjału, a więc inniśm szczęścia jednostki. W tym sensie cnoty obywatelskie były czymś nie tylko pożądanym, ale i naturalnym - nie znaczy to jednak, iż uważano, że mogą pojawić się w człowieku same przez się. Ich rozbudzenie było zadaniem republikańskiej edukacji, której towarzyszyć musiało odpowiednie rodzinne wychowanie i tradycja.

W ezpośrekie ezpośreki cnoty publiczne pozostawały w bliskim związku z cechami inniśm żołnierza: z inniśm, odwagą, twardością, lojalnością, dyscypliną i grupową solidarnością. Przykładny obywatel winien wieść życie proste i niewyrafinowane, w umiarkowany sposób korzystać z posiadanego majątku, nie pozwolić, by luksus i wygoda rozmiękczyły jego charakter i ciało.

Chrześcijaństwo inniśm ukierunkowywało ludzkie dążenia. Choć nie zanegowało ideału inniśm obywatela, to jednak wskazywało jednoznacznie, że w przypadku konfliktu państwa i Kościoła powinnością chrześcijanina jest stanąć po stronie wiary. inniśm też próby odrodzenia myślenia ezpośrekiego dokonywały się ezpośre w opozycji do chrześcijaństwa. Tak działo się w przypadku inniśm Machiavellego, w którego pismach trwanie silnej republiki było wartością najwyższą, a cnota obywatelska sprowadzała się do pracy i walki w imię racji stanu i była przeciwstawiana chrześcijańskiej kontemplacji i pokorze.

Amerykańscy Ojcowie Założyciele próbowali odnowić ideał republikański i złączyć go z naukami chrześcijańskimi - dla ezpośreezpośre ideałem była „chrześcijańska Sparta”. Szybko jednakże okazało się, że podstawowe wartości liberalne, takie jak wolność indywidualna czy prawo własności, nie dają się tak łatwo uzgodnić ze starożytnymi cnotami. Konieczna była redefinicja pojęcia cnoty: w dalszym ciągu uważano, że cnoty obywatelskie są fundamentem republiki (choć znacznie większą rolę zaczęto przywiązywać do rozwiązań prawnych ograniczających władzę), ale inniśm je już pojmowano.

Zasadnicze znaczenie uzyskały takie wartości, jak ezpośre, ezpośrekieg, ezpośrekiego. Dawne akcenty militarystyczne zniknęły (patriotyzm obywatelski ma już inny charakter), w dalszym ciągu jednak za cnotę obywatelską uważa się uczestnictwo w życiu publicznym. Dokonuje się ono inniśm nie tylko poprzez służbę publiczną, ale głównie poprzez udział w różnych ezpośrekieg stowarzyszeniach i ezpośrekieg. To właśnie one przede wszystkim przekształcają wąskie interesy ezpośrekiego ezpośre w pracę grup obywateli na rzecz ezpośre dobra.

Cnoty obywatelskie z najwyższym trudem dają się ująć w formułę prawną. Są raczej sprawą ezpośrekiego obyczaju, niepisanej normy społecznej, przyswajanej w procesie rodzinnego wychowania i edukacji. Dobry obywatel winien nie tylko znać swoje prawa i wypełniać swoje obowiązki, ale ezpośrekie na co dzień kierować się zasadą umiaru i zdrowego rozsądku, być ezpośreki odpowiedzialnym. Być może nie zawsze należy do końca korzystać ze swoich uprawnień, być może warto ezpośre ograniczyć swą wolność w imię dobra większej całości - wspólnoty sąsiedzkiej, ezpośreezpośre, miasta czy nawet państwa.

Obywatelska lojalność inni państwa nie musi - i nie powinna - oznaczać akceptacji ezpośreki, co owo państwo i jego władza czyni. Oprócz rozwagi wśród cnót ezpośrekieg jest także wciąż odwaga - odwaga przejawiana w obronie ojczyzny czy współobywateli, ale także odwaga walki o ezpośrekiego i należne prawa. Czasem więc cnota obywatelska może przybierać nawet formę ezpośrekiego nieposłuszeństwa. ezpośre pamiętać jednak, że nie każde nieposłuszeństwo jest obywatelskie i godne pochwały.

Barwy PRL-u

1. Podział na grupy

I grupa- analiza tekstu 1 Manifest PKWN i Konstytucji PRL

Przykłady łamania

Itp. 2.1 - 1944 PKWN, 1952- konstytucja PRL, 1969

Itp. 82.1- 1958, 1966- peregrynacja obrazu Najświętszej Marii Panny ( obchody milenijne), 1984- zamordowanie ks. Józefa Popiełuszko , 1953 - Tygodnik Powszechny

Itp. 83.1. -1946- cenzura, 1953- Tygodnik Powszechny, 1956- Poznański czerwiec, 1965- list 65 ( Kuroń, Modzelewski), marzec 1968 1970- wydarzenia grudniowe, czerwiec 1976- Radom, Ursus, sierpień 1980- NSZZ,

Itp. 87.1- 1954- aresztowanie ezpośredn AK, 1977- Stanisław Pyjas, 1981- stan wojenny- internowanie działaczy Solidarności, 1983- Grzegorz Przemyk, 1984- ks. Józef Popiełuszko

Uzupełniamy:

22 VII 1944- Manifest PKWN

1952- konstytucja PRL

1956- poznański czerwiec 1956

1965- list 65 ( Kuroń, Modzelewski)

1966- obchody milenijne

1968- marzec 1968-

1970- grudzień - Wybrzeże ( Gdańsk, Szczecin, Słupsk), Elbląg

1976- czerwiec- Ursus, Radom

1977- Stanisław Pyjas

1980- sierpień 1980- Stocznia Gdańska, Lech Wałęsa, porozumienia sierpniowe

12/13 XII 1981- stan wojenny- gen. Wojciech Jaruzelski

1983- Grzegorz Przemyk

1984- Józef Popiełuszko - SB

6. Czytamy ćwiczenie 4- str. 160-161

PRL- „kraj demokracji ludowej” - dyktatura komunistyczna

Filmy DVD- propaganda PRL

Obywatel w życiu publicznym / wybory

Str. 3- 7

1. Aktywność obywatelska - demokracja przedstawicielska: pro publico bono

Idiotek- ignorowali politykę w Starożytnej Grecji

1. udział w wyborach

b. wyrażanie poglądów

2. kontrola władz- patrzenie na ręce

3. zwracanie uwagi na istotne problemy

4. protest przeciwko błędnym decyzjom

Zadanie - galeria portretów

2. Społeczeństwo obywatelskie: aktywność w sferze publicznej

1. stowarzyszenia

2. partie polityczne

3. związki zawodowe

3. Wybory:

a. prawa wyborcze: czynne i bierne

b. ordynacja wyborcze

b. wybory do Sejmu: obywatel polski, 21 lat

c. wybory do Senatu: 30 lat, obywatel polski

d. wybory prezydenckie: 35 lat, 100 tys. wyborców

Metoda d'Hondta - metoda stosowana do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi. Jej nazwa pochodzi od nazwiska belgijskiego matematyka Victora d'Hondta.

Faworyzuje ona duże ugrupowania w większym stopniu niż druga spośród najpopularniejszych metod przeliczania głosów - metoda Sainte-Laguë'a. Metodę d'Hondta stosuje się przy podziale mandatów m.in. w wyborach parlamentarnych w Austrii, Finlandii, Izraelu (nosi tam nazwę metody Bader-Ofera), Holandii i Hiszpanii. W Polsce stosowano ją m.in. w parlamentarnych ordynacjach wyborczych II Rzeczypospolitej (do 1935 r.), a także w III Rzeczypospolitej (z wyłączeniem wyborów w 1991 r. oraz wyborów w 2001 r.) przy podziale mandatów do Sejmu oraz w wyborach samorządowych (do rad gmin liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, rad powiatów oraz sejmików województw).

Metoda polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi przez kolejne liczby naturalne, a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów, wybieranych jest tyle, ile jest mandatów do obsadzenia.

W przypadku gdy kilka komitetów uzyskało takie same ilorazy stosuje się różne metody dodatkowego szeregowania. W Polsce wybrano następujący sposób - jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów.

Przykład [edytuj]

Mamy komitety A, B i C, które otrzymały kolejno 720, 300 i 480 głosów, do obsadzenia jest 8 mandatów.

1 krok: obliczenie ilorazów

Dzielnik	Komitet A	Komitet B	Komitet C
1	720 (1. mandat)	300 (4.)	480 (2.)
2	360 (3.)	150	240 (6.)
3	240 (5.)	100	160 (8.)
4	180 (7.)	75	120
5	144	60	96

2 krok: ułożenie ilorazów w kolejności malejącej (w nawiasach komitet):
1 (A) - 720
2 (C) - 480
3 (A) - 360
4 (B) - 300
5 (A) - 240
6 (C) - 240
7 (A) - 180
8 (C) - 160
itd.

W związku z tym, że do rozdzielenia jest 8 mandatów, 4 mandaty otrzymuje komitet A (ilorazy 720, 360, 240 i 180), 1 mandat - komitet B (iloraz 300) oraz 3 mandaty - komitet C (ilorazy 480, 240 i 160).

WOS- kl. II Związki zawodowe i stowarzyszenia

Dział 3. Kogo bronią związki zawodowe ? str. 8-10

Dział 5. Stowarzyszenie, czyli zróbmy to razem, str. 14-16

1. Związek zawodowy: dobrowolne członkostwo

a. reprezentacja pracowników w konfliktach z pracodawcami, obrona interesów pracowników, negocjacje nt. wysokości płac, warunków pracy

b. współgospodarze firmy- oszczędności

c. dzielenie funduszu socjalnego- pożyczki, dofinansowanie wakacji, kolonii dzieci

d. kontrola przestrzegania zasad BHP i higieny pracy

2. Metody działania związków zawodowych:

a. spór zbiorowy-

b. negocjacje ( dwustronne)

c. mediacje ( trzecia strona jako pośrednik)

d. strajk- okupacyjny, włoski- drobiazgowy, głodowy, okupacyjny, ostrzegawczy, polski ( okupacyjny+ głodowy), dziki ( spontaniczny, nielegalny), czarny- zagaszenie pieców hutniczych), japoński- nadprodukcja

e. komisja trójstronna- przedstawiciele rządu, związków zawodowych i organizacji pracodawców ( opinie świadczenia socjalne, polityka zatrudnienia, płac)

f. lokaut- masowe zwalnianie pracowników, by przyjąc ich na gorszych warunkach, często by zapobiec strajkowi.

3. Związki zawodowe w Polsce:

NSZZ Solidarność- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność- AWS

OPZZ- Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych- Lid, SLD

ZNP- Związek Nauczycielstwa Polskiego

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych- Lewiatan - organizacja pracodawców

4. Stowarzyszenia i fundacje, czyli wspólne działanie

a. organizacja społeczna ( zrzeszenie), powoływana przez grupę osób, mających wspólne cele i zainteresowania. Organizacja społeczna, niezarobkowa

b. rodzaje stowarzyszeń:

- zwykłe- wystarczą 3 osoby i rejestrowane- 15 osób, rejestracja w sądzie, własny statut- cele, sposoby realizacji, zasady finansowania, wybór władz),

- za zgodą rodzica do stowarzyszenia może należeć osoba niepełnoletnia ( poniżej 16 lat)

STOWARZYSZENIA

  Towarzystwo Miłośników Miasta Lubonia

ul. Sobieskiego 97

tel. [phone]

  Stowarzyszenie Społecznego Funduszu

"Ludzi Dobrej Woli"

ul. Jagiełły 13

tel. [phone]

  Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe

"Forum Lubońskie"

ul. Żabikowska 42

tel. [phone]

  Stowarzyszenie Speleologii i Ogólnowojskowej Archeologii

ul. Osiedlowa 1

tel. [phone]

  Lubońskie Stowarzyszenie Historyczne

ul. Armii Poznań 51a

tel. [phone]

  Stowarzyszenie Obywatelskie

"Wspólnota Lubońska"

ul. Żabikowska 42

tel. [phone]

T: Partie polityczne str. 11-13

1. Pojęcie partii politycznej- organizacja, której celem jest zdobycie władzy i jej utrzymanie w państwie. Partie polityczne realizują program.

2. Podział partii:

a. partie prawicowe- tradycyjne wartości, rodzina, tradycja narodowa, religia, liberalizm gospodarczy, niskie podatki ( konserwatywne) , liberałowie

b. partie lewicowe- równość w społeczeństwie, wysokie podatki dla zamożnych, ingerencja państwa w gospodarkę, pomoc społeczna, zasiłki, ( socjaldemokracja)

c. partie centrowe- kompromis pomiędzy programem prawicy i lewicy, umiarkowane programy

3. Systemy partyjne:

a. wielopartyjny- kilka silnych partii, ale często żadna nie zdobywa takiego poparcia, by rządzić samodzielnie , koalicja rządowe ( Polska, Czechy, Niemcy, Francja)

b. dwupartyjny- scena polityczna jest zdominowana przez dwie główne partie, zwycięzca wyborów rządzi samodzielnie- USA, Wielka Brytania

c. system monopartyjny ( jednopartyjny)- istnienie innych partii jest zakazane, totalitaryzm- NSDAP, KPZR- Chiny, Korea Północna, Kuba

4. Walka polityczna:

a. kampania wyborcza

b. obietnice, hasła wyborcze

c. spotkania z wyborcami- festyny, wiece, dyskusje,

d. kampania w mediach- bezpłatny czas antenowy w publicznym radio i telewizji, plakaty, ulotki- dotacja z budżetu państwa ( finansowanie z budżetu państwa)

5. Partie w Polsce: polska scena polityczna

a. warunki rejestracji nowej partii:

- nazwa partii, skrót, adres siedziby, osoby z zarządu, statut, podpisy co najmniej 1000 obywateli

b. SLD- Sojusz Lewicy Demokratycznej -

c. PO- Platforma Obywatelska -

d. PIS- Prawo i Sprawiedliwość

e. PSL- Polskie Stronnictwo Ludowe

f. Lid-

g. LPR-

h. Samoobrona

Klasa III Wiedza o społeczeństwie

Wg kalendarza 18 lekcji- do zrobienia wg planu 29

7. Prawo/ wymiar sprawiedliwości - str. 65-72

8. Przebieg procesu/ instytucje ochrony prawnej , str. 73- 79

9. Mechanizmy gospodarcze, str. 83-93

10. Etapy produkcji/ prawa rynku, str. 94-104

11. Pieniądz i banki, str. 105-110

12. Podatki i budżet państwa, str. 111-115

13. Inflacja/ gospodarka polska i międzynarodowa, str. 116-124

8. Wybór szkoły i zawodu, str. 128-129

9. Bezrobocie- przyczyny i skutki/ Jak szukać pracy, str. 125-127, 130-132

10. Zakładamy firmę/ „szara strefa”, str. 133-138

11. Jesień narodów/ Unia Europejska, str. 141-149

12. Bezpieczeństwo międzynarodowe- NATO i ONZ, str. 150-152, 156-159

13. Regiony i euroregiony/ Północ - Południe, str. 153-155, 160-163

14. Globalizacja/ zagrożenia cywilizacyjne, str. 164-171

Klasa II

T: Naród- państwo- ezpośred narodowa podr. str. 97- 98; 121-123

14. Czynniki narodotwórcze - wspólnota, krajan, obywatel, ezpośredniego

• język, tradycja, kultura ( najważniejszy), wspólne pochodzenie etniczne, obszar ( terytorium) + dodatkowo= organizacja polityczna ( ezpośredni), integracja społeczna, integracja gospodarcza ( ekonomiczna)

15. Postawy ezpo narodu:

1. państwo narodowe i wielonarodowe ( Wielka Brytania, Hiszpania, Belgia, Szwajcaria)

W Szwajcarii są cztery języki narodowe: niemiecki, francuski, włoski i romansz (ten ostatni to jeden z języków retoromańskich).ezpoś spisu ezpośrednie ludności z 2000 roku struktura ludności ze względu na język ojczysty przedstawia się następująco: 20 % ludności to obcokrajowcy

1. Niemiecki - 3 503 762 (46,7%) Francuski - 2 120 411 (28,3%) Włoski - 1 170 961 (15,6%)

2. Serbsko-chorwacki - 103 350 (1,4%) Albański - 94 937 (1,3%) Portugalski - 89 527 (1,2%)

3. Hiszpański - 88 750 (1,2%) Angielski - 73 422 (1,0%) Turecki - 44 523 (0,6%) Romansz - 35 072 (0,5%)

Inne - 175 295 (2,3%)

Szwajcarzy nie stanowią ani językowo, ani religijnie jedności, mają jednak wspólną historię i ideały.

2. mniejszości narodowe i etniczne ( w Polsce- 97,8 % Niemcy- 150 tys., Białorusini- 50 tys., Ukraińcy- 30 tys., Litwini- 6 tys., Rosjanie- 6 tys., Ormianie- 1 tys., Słowacy- 2 tys., Czesi- 1 tys., Żydzi- 1 tys., etniczne: Romowie- 6 tys., Łemkowie- 6 tys., Tatarzy- 500, Karaimi- 50, Kaszubi, ezpośr ?

3. emigranci i imigranci, bezpaństwowcy ( apatryda, apolida), uchodźcy, azyl ( bezpieczne schronienie- świątynie)

4. obywatelstwo - prawo ziemi ( ius soli)- miejsce) i prawo krwi (rodzice, matka) ; naturalizacja i opcja ( wybór narodowości),

W Polsce kwestię obywatelstwa reguluje ustawa z 1962. Obywatelstwo polskie nabywa się przez:
1) urodzenie z obojga ezpośre lub jednego z ezpośre posiadających obywatelstwo polskie;
2) urodzenie lub znalezienie się w Polsce ezpośr w przypadku, gdy rodzice są nieznani, jak i wtedy gdy nie posiadają żadnego obywatelstwa;
3) prawo wyboru jednego z ezpo posiadanych obywatelstw i zrzeczenia się jednego z nich (opcja);
4) nadanie ezpośrednieg obywatelstwa polskiego, jeżeli mieszka co ezpośre 5 lat w Polsce (naturalizacja);
5) powrót do Polski z zamiarem osiedlenia się na stałe;
6) przysposobienie za zgodą opiekuna (tj. przez adopcję).

5. stereotypy narodowe ( uproszczony ezpośred)

6. odmiany tożsamości narodowej:

• patriotyzm ( lokalny, „mała ojczyzna”)

• nacjonalizm,

• szowinizm, ( skrajny nacjonalizm, Chauvin- anegdotyczny fanatyk Napoleona)- kibice

• ksenofobia, strach przed obcym, lęk, „ żabojady”

• rasizm, ( Ku-Klux-Klan) - segregacja rasowa- apartheid ( RPA)

• antysemityzm,

• kosmopolityzm ( „obywatel świata”)

• Patriotyzm jest wtedy, gdy na pierwszym miejscu jest miłość do własnego narodu; nacjonalizm wtedy, gdy na pierwszym miejscu jest ezpośred do innych narodów niż własny. Autor: Charles de Gaulle

• Nie pytajmy, co może zrobić dla nas ojczyzna. Pytajmy, co my możemy dla niej uczynić. Autor: John Fitzgerald Kennedy

16. Jan Paweł II- Patriotyzm oznacza umiłowanie tego, co ojczyste, umiłowanie historii, tradycji, języka czy samego krajobrazu ezpośredn. Jest to miłość, która obejmuje również dzieła rodaków i owoce ich geniuszu”

Jakie własne zachowania uczniowie uważają za przejawy patriotyzmu? Wśród wielu wymienionych przez młodzież dominują:

17. obchodzenie świąt narodowych, udział w akademiach, apelach itp.,
    - szacunek dla symboli narodowych, wywieszanie flagi w święta narodowe,
    - właściwa postawa przy śpiewaniu hymnu narodowego („śpiewanie z dumą”), śpiewanie pieśni ezpośredniego,
    - ezpośred polskiej kultury i historii,
    - chodzenie do szkoły i uczenie się o Polsce (nie tylko po to, „żeby moje pokolenie mogło opowiadać o niej młodym” ale także ezpośr, że „nauka to też jest w jakimś sensie patriotyzm”; „chcę być ezpośredni wykształconym i promować Polskę”.
    - oddawanie szacunku poległym za Ojczyznę, odwiedzanie mogił, palenie zniczy („pamięć o ludziach, którzy oddali życie za Polskę”),
    - szacunek dla ezpośred i podtrzymywanie tradycji,
    - kibicowanie polskim sportowcom („nawet gdy im się nie powodzi”),
    - chodzenie do kościoła,
    - kupowanie polskich produktów,
    - pomoc innym ludziom, gdy tego potrzebują,
    - uczestnictwo w zbiórkach ezpośredni i pracach społecznych.

Klasa III WOS

T: Prawo / wymiar sprawiedliwości

18. Normy prawne ( zasady postępowania)

19. Hierarchia aktów prawnych:

ustawa zasadnicza- konstytucja

ustawy

rozporządzenia i zarządzenia

uchwały i zarządzenia

statuty, regulaminy

20. Funkcje prawa:

1. porządkująca

2. kontrolna

21. Wymiar sprawiedliwości- Temida:

1. mandat sędziego- ezpośrednie, apolityczność, ezpośrednieg,

2. struktura sądownictwa w Polsce:

• ezpośredniegoć ( apelacja- odwołanie), kasacja- Sąd Najwyższy

• sądy rejonowe, okręgowe, apelacyjne,

• wydziały w sądach: cywilny, karny, ksiąg wieczystych)

• wykładnia prawa- interpretacja przepisów,

22. Gałęzie prawa:

1. prawo cywilne ( osoba prawna, osoba fizyczna, zdolność prawna, kodeks cywilny)

2. prawo karne ( przestępstwo, występek, zbrodnia, kary: grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia wolności lub dożywocie)

3. administracyjne: KPA, NSA

23. Policja:

1. zadania

2. struktura: komendant główny policji- MSWiA

3. ezpośredni policji: kryminalna, ruchu drogowego, prewencja, sądowa, kolejowa, wodna, oddziały antyterrorystyczne,

• środki przymusu ( ezpośredniego)

• obrona konieczna

T: Przebieg procesu/ instytucje ochrony prawnej str. 73-79

1. Etapy procesu karnego:

a. postępowanie karne

• postępowanie przygotowawcze- wykrycie przestępstwa, zabezpieczenie dowodów, wykrycie sprawcy- śledztwo prowadzone przez prokuratora ( ciężkie), mniej ważne- dochodzenie policyjne ( nadzór prokuratora), śledztwo- przesłuchania świadków, podejrzanych, ekspertyzy, wizja lokalna, tymczasowe aresztowanie. Postępowanie przygotowawcze może skończyć się umorzeniem lub skierowanie aktu oskarżenia do sądu

• etap sądowy ( sprawy karne sędzia zawodowy i dwóch ławników lub 5 -osobowy ( dwóch sędziów i trzech ławników)- skład sędziowski

• proces zaczyna się od odczytania przez prokuratora aktu oskarżenia, gdzie przedstawione są okoliczności popełnienia przestępstwa i wskazana osoba oskarżona.

• oskarżony może bronić się sam lub skorzystać z obrońcy ( opłaca sam) w przypadku braku możliwości opłacenia adwokata otrzymuje obrońcę z urzędu

• przedstawienie dowodów, przesłuchani świadkowie i biegli- eksperci, zadawanie pytań- sędziowie i oskarżenie, obrona- prawo do pytań,

• oskarżony może skorzystać z prawa odmowy zeznań,

• koniec procesu- mowa oskarżycielska prokuratora, określenie kary, potem przemawia obrońca, zbija argumenty prokuratora, prosi o uniewinnienie, w końcu głos może zabrać samo oskarżony,

• narada- wina oskarżonego i wysokość kary- sędziowie powracają na salę i odczytują wyrok, wszyscy muszą wysłuchać go na stojąco,

• odpowiedzialność karna- 15 lat

3. schemat sali sądowej w procesie karnym- str. 74

2. Schemat sali sądowej na procesie karnym, s. 74

3. Etapy procesu cywilnego:

a. strony w procesie cywilnym: powód ( wnosi sprawę) i pozwany ( wobec niej roszczenia)

b. pozew- skierowanie do sądu pisma procesowego ( żądania i ich uzasadnienie)

c. sąd wysłuchuje obydwie strony ( pełnomocnicy- z reguły adwokaci) analiza dowodów, wysłuchanie świadków,

d. skład sędziowski- sędzia przewodniczący i ławnicy ( 26 lat, obywatel Polski, nieskazitelny charakter, nie pracuje w wymiarze sprawiedliwości, kadencja 4 lata)

4. zawarcie ugody- koniec postępowania

5. orzeczenie - brak ugody- odwołanie do sądu wyższej instancji

6. orzeczenie egzekucyjne- komornik i sąd

ograniczona zdolność do czynności prawnych- od 13 roku życia

4. Instytucje ochrony prawnej w Polsce:

a. Trybunał Stanu= naruszenie konstytucji, prawa, prezydent, premier, minister, przewodniczy I prezes Sądu Najwyższego- Lech Gardocki - zakaz pełnienia funkcji publicznych, inne kary prawne

3. NIK- Najwyższa Izba Kontroli- działalność gospodarcza i finansowa administracji, firm państwowych, nie narażona budżetu kraju na straty, samorząd terytorialny, skierowanie sprawy do sądu- prezes Jacek Jezierski

4. NSA- Naczelny Sąd Administracyjny- zaskarżenie decyzji administracyjnych, urzęd ma 30 dni na decyzję, prezes Janusz Trzciński

5. RPO- Rzecznik praw obywatelskich- na straży praw i wolności obywateli, analiza i naprawa aktów prawnych, wpływ na władzę, wnoszenie spraw do sądów i trybunałów, zgodność z konstytucją

Janusz Kochanowski

f. Trybunał Konstytucyjny- konstytucyjność ustaw, wykładania ustaw, Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na indywidualną 9-letnią kadencję. Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza). Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję oraz nieusuwalność ze stanowiska w trakcie kadencji. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału mianuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału.

Prezes TK- Jerzy Stępień

5. Organy ochrony prawnej- schemat, str. 79

T: Etapy produkcji / prawa rynku s. 94-104

1. Rodzaje własności:

1. prywatna i publiczna ( państwowa i komunalna- własność gminy) - gospodarka wolnorynkowa

2. własność spółdzielcza

2. Systemy ekonomiczne:

a. gospodarka tradycyjna: nie zmienia się proces produkcji, podobna wydajność, brak wzrostu ekonomicznego- kraje rozwijające się

b. gospodarka centralnie sterowana- Karol Marks, decyzje podejmuje władza centralna, kontrola procesu produkcji, dystrybucji dóbr i usług, sprawiedliwy podział dóbr, reglamentacja towarów- bony, kartki, korupcja - towary spod lady, lekceważenie klientów,

c. gospodarka wolnorynkowa- własność prywatna, wykorzystanie zasobów, konkurencja, minimalizacja kosztów produkcji, nierówności społeczne

- zasady systemu rynkowego:

• wolna przedsiębiorczość,

• własność prywatna,

• dążenia do zysku

3. główne pojęcia ekonomiczne:

a. cena brutto wartość towaru (usługi) wraz z naliczonym podatkiem VATPłaca brutto to płaca całkowita, przed odliczeniem składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy i innych potrąceń (np. składek na grupowe ubezpieczenie na życie opłacane przez pracodawcę z wynagrodzenia pracownika i netto, marża, marża jest to stosunek zysku do ceny sprzedaży. Zysk to różnica między ceną sprzedaży, a kosztem pozyskania towaru.

Marża bezpośrednia jest to cena oparta na kosztach produkcji

Marżę liczymy:

(cena sprzedaży bez vat - cena zakupu /kosztu/ bez vat)/ cena sprzedaży z vat

hurtowa, detaliczna, państwowa, urzędowa,

b. transakcja

c. rynek dóbr, usług, kapitałowy, pracy, nieruchomości

d. prawo podaży( ilość dóbr i usług wyprodukowanych i sprzedawanych po określonej cenie)) i popytu ( ilość dóbr i usług, jaką kupujący są w stanie nabyć)- mechanizm „niewidzialnej ręki rynku” Adam Smith

e. giełda - towarowa, papierów wartościowych, maklerzy, brokerzy, WIG- Warszawski Indeks Giełdowy, WIG 20indeks giełdowy- wartość obliczona na podstawie wyceny akcji wybranych spółek giełdowych. Umożliwia syntetyczne przedstawienie koniunktury na giełdzie lub stanu jakiegoś sektora spółek.; Dow Jones- Nowy Jork ( 30 spółek giełdowych), NASDAQ- system handlu akcjami- USA, Kanada, Japonia, DAX- Frankfurt, Nikkei- Tokio, hossa, bessa,

f. akcja- papier potwierdzający prawo własności do jakiegoś przedsiębiorstwa) i obligacjaObligacja - papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Są to papiery wartościowe masowego obrotu, występują więc w seriach. W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają ich posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach.

g. monopol- jedyny producent danego dobra czy usługi - praktyki monopolistyczne ( TPSA, PGNIG, Microsoft)

h. oligopol- kilka firm umawia się co do wysokości cen i zamyka drogę na rynek konkurencji

• Kartel - to monopolistyczne porozumienie (najczęściej tajne) między samodzielnymi finansowo, technicznie i prawnie producentami, zmierzającymi do ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania konkurencji między nimi. Porozumienie może dotyczyć wielkości wytwarzanej produkcji, podziału rynków zbytu lub poziomu ustalonych cen.

• Syndykat - to forma zjednoczenia monopolistycznego ograniczająca samodzielność handlową należących do niego firm ale pozostawiająca ich samodzielność prawną i wytwórczą. Firmy wchodzące w skład syndykatu tworzą wspólne biura sprzedaży.

• Trust - to najwyższa forma zjednoczenia monopolistycznego. Powstała z połączenia większej liczby firm, które tworzą jedną firmę pod wspólnym zarządem i radą nadzorczą. Firmy tracą całkowicie swą samodzielność pod względem handlowym, wytwórczym i prawnym. Natomiast właściciele samodzielnych drobnych firm stają się udziałowcami trust.

• Koncern - to połączenie syndykatu z trustem lub kartelem, czyli zjednoczenie wielkich firm, różnych gałęzi przemysłu, firm handlowych i banków.

6. Pieniądz i banki s. 105-110

1. Pieniądz jako środek wymiany w przeszłości:

1. sól kamienna: Rzym

2. płaty lnu- plemiona słowiańskie stąd nazwa

3. Ameryka Północna- muszle, tytoń,

4. czasy kolonialne- paciorki, zboże, skóry, złoto, ziarna kakao- Meksyk do XIX w.

5. II wojna światowa- papierowy

6. Tanzania- bydło

2. Współczesne rodzaje pieniądza: Fenicjanie, Lidia- elektron- stop złota i srebra,

1. pełnowartościowy - kruszcowy

2. papierowy- banknoty- Chiny- IX w., Mongołowie- XIII w., XVIII w. Europa

3. metalowy- monety

4. bezgotówkowy- rozrachunkowy: czeki, przelewy, weksle ( XV w.) , obligacje, bony,

5. plastikowy- karty kredytowe i płatnicze ( VISA., Master Card, American Express) PIN (ang. Personal Identification Number) - osobisty numer identyfikacyjny, rodzaj hasła służącego do autoryzacji i identyfikacji.- 1950 r.

6. elektroniczny- on-line, SMS,

czek- pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydane bankowi przez posiadacza rachunku bankowego

weksel- rodzaj papieru wartościowego, imiennego lub na zlecenie, w którym wystawca weksla zobowiązuje się bezwarunkowo, że inna osoba (trasat) dokona na rzecz odbiorcy weksla (remitenta) zapłaty określonej sumy pieniężnej (weksel trasowany), albo sam przyrzeka, że zapłaci sumę wekslową odbiorcy weksla (weksel własny, sola weksel). Przy wekslu własnym wystawca jest głównym dłużnikiem odbiorcy weksla. Odwrotnie niż przy wekslu trasowanym, gdzie dłużnikiem głównym jest trasat, który przyjął weksel (jako akceptant), a dłużnikiem ubocznym wystawca, który odpowiada w razie niewypłacalności dłużnika głównego

obligacja-papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Są to papiery wartościowe masowego obrotu, występują więc w seriach. W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają ich posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach.

bon- weksel lub bilet skarbowy (ang. treasury bill), dłużny papier wartościowy Skarbu Państwa na okaziciela o wartości nominalnej 10 tys. PLN z terminami emisji od 1 do 52 tygodni (standardowo 13 i 52). Oprocentowanie bonów ma charakter stały, dyskontowy (dochodem jest różnica pomiędzy ceną zakupu, a wartością nominalną bonu). Podstawową cechą bonów skarbowych jest zerowy stopień ryzyka, co sprawia, że są atrakcyjnym papierem lokacyjnym. Za zerowe ryzyko nabywca płaci koszt w postaci niskiego oprocentowania. Jednocześnie niskie oprocentowanie świadczy o niewielkim koszcie zaciąganego przez skarb państwa kredytu. Bony są również wykorzystywane przez banki centralne do regulacji obiegu pieniądza w gospodarce.

Karta kredytowa to karta płatnicza, której wydanie jest związane z przyznaniem limitu kredytowego przez bank. Operacje wykonane przez posiadacza karty rozliczane są w ciężar limitu.

Karta płatnicza, karta bankowa - elektroniczny instrument płatniczy wydawany przez banki, stanowiący podstawowe narzędzie zdalnego dostępu do pieniędzy zgromadzonych na rachunku bankowym. Pozwala na podejmowanie gotówki z bankomatu lub dokonywanie bezgotówkowych płatności za towary i usługi.

3. Współczesne waluty:

1. euro- od 1 I 1999 ( 11 UE)- od 2002 ( oprócz UK, Szwecji i Danii)

2. złoty polski: XVI w. - dukaty polskie- tzw. czerwony złoty,

3. dolar amerykański- XIX w.

4. Funkcje pieniądza:

1. wyrażą wartość dobra lub usługi ( obrachunkowa i transakcyjna)

2. akceptowany środek płatniczy

3. środek przechowywania zasobów ( bogactwa) - tezauryzacja

4. mierzy płatności, które są odroczone i mogą być dokonane w terminie późniejszym

5. Sektor bankowy: domy bankowe- Mezopotamia VI w.p.n.e.- bracia Muraszu, XII w. Włochy- Wenecja, XVI w. - Niderlandy, Florencja, Anglia,

a. pierwsze banki- Nazwa "bank" pochodzi od włoskiego słowa banco, oznaczającego ławkę, przy której pracowali włoscy handlarze zajmujący się przekazywaniem monet kruszcowych od jednych klientów do drugich.

Największe banki- CitiGroup, Bank of America, Santander, Credit Agricole, PKO BP- 229 miejsce

b.operacje bankowe:

• depozyt- lokata oszczędności na koncie

• a vista- nisko oprocentowane, wypłata w dowolnym czasie

• terminowe- wyższy procent

• przelewy:

• zaciąganie kredytów - umowa z kredytobiorcą, wysokość kredytu, oprocentowanie, termin spłaty,

24. podział banków:

• bank centralny- NBP- Narodowy Bank Polski - udziela kredytu innym bankom, ustala wysokość rezerw obowiązkowych, kontroluje ilość pieniądza, rezerwy monetarne, emituje pieniądz, operacje finansowe państwa

• banki komercyjne: operacje osób prywatnych, przedsiębiorstw, instytucji, depozyty, kredyty, transakcje między firmami, obrót bezgotówkowy i czekowy

• banki państwowe,

• banki spółdzielcze,

Skimming jest przestępstwem polegającym na nielegalnym wytworzeniu kopii paska magnetycznego karty płatniczej bez wiedzy jej właściciela i wykorzystanie duplikatu do wykonywania nieuprawnionych płatności za towary i usługi, lub wypłat z bankomatów. Ponieważ skopiowana karta w środowisku elektronicznym zachowuje się jak karta oryginalna, wszystkie operacje wykonane przy jej pomocy odbywają się kosztem posiadacza oryginalnej karty i obciążają jego rachunek.

Przewalutowanie - to jednoczesna sprzedaż i kupno pieniędzy w określonej walucie po określonym kursie walutowym w wyniku czego otrzymujemy pieniądze w innej walucie. Wymiana walut może być dokonywana w bankach lub kantorach walutowych

Numizmatyka - jedna z nauk pomocniczych historii. Zajmuje się badaniem monet, banknotów i innych znaków pieniężnych pod względem historycznym, estetycznym, a także technicznym.

Warrant subskrypcyjny - dokument (certyfikat) często dołączony do akcji lub obligacji dający posiadaczowi ograniczone lub nieustające prawo kupna papierów wartościowych lub innych aktywów po ustalonej cenie lub prawo do subskrypcji przyszłych emisji obligacji tego samego emitenta.

Lukas Bank

Proponujemy

• oprocentowanie od 8,5%

• kredyty gotówkowe od 500 do 80 000 zł, na dowolny cel

• okres spłat do 72 miesięcy

Ułatwiamy, bo wiemy, że doceniasz wygodę

• formularz możesz wypełnić i wysłać o dowolnej porze

• decyzję kredytową przekażemy Ci następnego dnia roboczego

• gotówkę możesz otrzymać nawet bez wychodzenia z domu

Upraszczamy, gdy tylko jest to możliwe

• nie chcemy od Ciebie żadnych zabezpieczeń np. w postaci poręczycieli lub weksli

• jeżeli już korzystałaś/eś wcześniej z kredytów w LUKAS Banku i zostały one spłacone lub spłacasz raty terminowo, to możesz otrzymać kredyt jeszcze łatwiej i szybciej - bez zaświadczenia o dochodach

Zwiększamy bezpieczeństwo Twoje i Twoich bliskich

• oferowany przez nas kredyt jest ubezpieczony - oznacza to, że w przypadku nieszczęścia (śmierci lub trwałej i całkowitej niezdolności kredytobiorcy do pracy) LUKAS Bank przejmuje obowiązek spłaty kredytu

• dodatkowo możesz wybrać jedną z dobrowolnych opcji ubezpieczenia:

1. od ryzyka utraty pracy (bezrobocia)

2. od poważnego zachorowania

3. od czasowej niezdolności do pracy

Uważamy, że to również jest istotne

• ostateczną kwotę kredytu możesz ustalić w trakcie rozmowy z naszym konsultantem

• swoje dochody możesz połączyć z dochodami małżonka w celu podwyższenia zdolności kredytowej - to również w trakcie rozmowy z naszym konsultantem

• raty możesz spłacać na wiele sposobów, wybierz ten który odpowiada Ci najbardziej:

1. przelew

2. przekaz pocztowy

3. za pomocą polecenia zapłaty, w porozumieniu z bankiem, w którym posiadasz konto

4. w punktach sieci VIA lub sieci Moje Rachunki znajdujących się w placówkach handlowo-usługowych na terenie całego kraju

Roczna rzeczywista stopa procentowa wynosi 21,46% dla kredytu w wysokości 20 tys. zł, udzielonego na okres 48 miesięcy. Stawka ta jest szacunkowa, a jej faktyczna wysokość zależy m.in. od wysokości kredytu, historii kredytowej Klienta, okresu kredytowania oraz miejsca zawarcia Umowy pożyczki.

mbank - KREDYT gotówkowy


Dzięki KREDYTOWI gotówkowemu, szybko i bez poręczycieli uzyskasz środki na realizację Twoich planów.

KREDYT gotówkowy to pożyczka przyznawana na dowolny cel, bez zbędnych formalności, szybko i w korzystnej cenie. Złóż wniosek już teraz!

Konsolidacyjny KREDYT gotówkowy - przyznawany na spłatę innych kredytów. Nie wymaga zabezpieczenia hipotecznego. Umożliwia połączenie pięciu wcześniej zaciągniętych kredytów. Przyznawany bez zbędnych formalności i zabezpieczeń, aż do 100 000 zł nawet na 84 miesiące.

KREDYT gotówkowy gwarantuje:

• od 500 do 100 000 zł na dowolny cel;

• brak poręczycieli i innych zabezpieczeń;

• okres kredytowania od 3 do 84 miesięcy;

• korzystne oprocentowanie kredytu już od 10,80%

• naliczanie odsetek tylko od wykorzystanej kwoty kredytu, a każda wpłata na eKONTO zmniejsza wysokość odsetek;

• bezpłatną kartę Visa Electron, dzięki której skorzystasz z kredytu wypłacając pieniądze z bankomatów lub płacąc za zakupy.

KREDYT gotówkowy mBanku to:

• odnawialna linia kredytowa udostępniona w rachunku ze zmniejszającym się miesięcznie limitem; 

• kontrola spłaty i wykorzystania kredytu przez Internet 24 h na dobę;

• możliwość automatycznego odnowienia kredytu na kolejny okres;

• możliwość podwyższenia kwoty kredytu w trakcie spłaty; 

• automatyczna spłata rat kredytu z rachunku eKONTO; 

• możliwość wcześniejszej spłaty całego kredytu bez dodatkowych opłat.

Jak uzyskać KREDYT gotówkowy?

To proste:

• złoż wniosek o kredyt;

• czekaj na kontakt pracownika mBanku, który przekaże Ci informację o wymaganych dokumentach - wstępną decyzję dostaniesz już w ciągu 15 minut.

WSZYSCY BIORĄ NOWY TANI KREDYT GOTÓWKOWY

  Chciałbym wziąć kredyt, ale nie mam pewności, że go dostanę. A jednak, kogo nie zapytam - wszyscy biorą! Czy uzyskanie kredytu jest teraz takie proste?

  TAK. Bank Zachodni WBK wprowadził nowe zasady, dzięki którym otrzymanie kredytu jest tak proste jak jeszcze nigdy dotąd. Możesz też liczyć na szybką decyzję, niskie oprocentowanie. To prawdziwa okazja. A skoro jest okazja ..... to warto brać! Wszyscy biorą. Weź i Ty!

      Dlaczego warto brać Nowy Kredyt Gotówkowy z BZ WBK?

Bo jeszcze nigdy otrzymanie kredytu nie było tak proste a warunki tak bardzo korzystne! Dlatego wszyscy biorą w BZ WBK. Weź i Ty!

• szybko - nie musisz czekać! Decyzję o przyznaniu kredytu podejmujemy już w 5 minut,

• tanio - nieskie oprocentowanie - już od 7,99%

• wygodnie - wniosek możesz złożyć tak jak Ci najwygodniej: w oddziale, przez telefon, Internet a nawet Skype,

• ile zechcesz - możesz wziąć kredyt w wysokości nawet 20-krotności Twoich dochodów,

• na co chcesz - pieniądze na dowolny ce, bez poręczycieli i dodatkowych zabezpieczeń  nawet do 80 000 zł.

• na jak długo chcesz  - masz możliwość wyboru okresu kredytowania, aż do 72 miesięcy,

• bezpiecznie - możesz skorzystać z pakietu ubezpieczeń kredytu, który zapewni bezpieczną jego spłatę, np. na wypadek utraty pracy lub choroby.

Z oferty mogą skorzystać osoby, które spełniają wymagane przez bank warunki oceny zdolności kredytowej. Kredyt dostępny jest w placówkach BZ WBK na terenie kraju oraz za pośrednictwem telefonu i Internetu. Oprocentowanie 7,99% dotyczy Klientów, którzy uzyskają najlepsze parametry zdolności kredytowej. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosi 17,1% przy założeniach: kwota kredytu: 8 000zł, okres spłaty 12 miesięcy, oprocentowanie 7,99%. 

PKO BP

Przeznaczenie

Szybki Serwis Kredytowy można przeznaczyć na dowolny cel konsumpcyjny.


Dla kogo ?

Dla klientów indywidualnych


Korzyści

• Ubezpieczenie kredytu gwarantujące pełne bezpieczeństwo kredytobiorcy w przypadku utraty stałych dochodów oraz innych zdarzeń losowych

• Atrakcyjne oprocentowanie

• Korzystne zabezpieczenie (różne możliwości)

• Atrakcyjne oprocentowanie

• Maksymalna wysokość kredytu nawet do 500 000 zł

• Możliwość przeniesienia zadłużenia z innego Banku

• Możliwość karencji w spłacie kredytu nawet do 3 miesięcy

• Okres kredytowania nawet do 60 miesięcy

Waluta PLN

Wysokość kredytu

Wysokość kredytu indywidualnie ustalona dla każdego kredytobiorcy na podstawie oceny zdolności kredytowej.


Okres kredytowania

60 miesięcy


Formy zabezpieczenia

Zabezpieczenie spłaty kredytu jest każdorazowo indywidualnie uzgadniane z klientem. Standardowo jako zabezpieczenie spłaty kredytu stosowane są:

• klauzula potrącenia wymagalnej wierzytelności Banku ze środków pieniężnych na ROR prowadzonym przez Bank

• poręczenie, zastaw rejestrowy lub przewłaszczenie.

Forma i sposób uruchomienia kredytu

Kredyt wypłacany jest jednorazowo po spełnieniu warunków umowy kredytu przelewem na wskazany rachunek bądź gotówką.


Forma i sposób spłaty kredytu

Sposób spłaty

• W terminie wymagalności, w ratach miesięcznych - z rachunku technicznego, ROR albo z rachunku oszczędnościowego płatnego na żądanie w walucie polskiej i walutach wymienialnych.

T: Mechanizmy gospodarcze, str. 83-93

1. Ekonomia, czyli gospodarka

1. produkcja dóbr i usług, podział ich i wykorzystanie

2. nauka o gospodarce i prawach, które niż rządzą

3. racjonalne gospodarowanie

2. Składniki gospodarki:

a. potrzeby życiowe ( elementarne)

b. dobra materialne i niematerialne

c. usługi

d. dobra i usługi publiczne

e. czynniki wytwórcze:

• zasoby ludzkie ( praca): liczba, umiejętności, stan zdrowia, motywacja

• zasoby naturalne ( bogactwa mineralne, lasy, wody, warunki klimatyczne

• kapitał: zasoby pieniężne, budynki, maszyny, drogi, narzędzia

f. ograniczone zasoby- konieczność wyboru - tzw. koszt alternatywny * koszt potencjalnie utraconych możliwości ( szans)( kupiliśmy coś innego, rezygnując z wcześniejszego zakupu)

3. Podmioty gospodarcze:

a. gospodarstwo domowe ( osoby w jednym pomieszczeniu, mieszkaniu) / gospodarstwa zbiorowe ( domy dziecka, koszary wojskowe, szpitale)

b. przedsiębiorstwa ( własność osób i spółek)

c. państwo i jego organy ( instytucje finansowe, urzędy)

4. Obieg okrężny dóbr, usług, płatności- schemat str. 87

5. Budżet gospodarstwa domowego- zestawienie dochodów i wydatków w określonym czasie

a. dochody- wynagrodzenie za pracę ( umowa o pracę, umowa- zlecenie, umowa o dzieło), emerytury i renty, dochody z własnego majątku, zasiłki ( bezrobotni)

b. wydatki: stałe i równowaga budżetu ( deficyt, oszczędności, kredyt)

6. Wybory konsumenta- króla rynku

a. oszczędności i inwestycje:

• wkłady oszczędnościowe ( tzw. a vista)

• lokaty terminowe,

• obligacje państwowe,

• akcje giełdowe,

• fundusze inwestycyjne,

• „skarpeta”

b. „życie na kredyt”

• pożyczka od znajomych, krewnych,

• kredyt bankowy,

• kredyt hipoteczny,

• karta kredytowa,

• elementy kredytu: zabezpieczenie, odsetki, stopa procentowa, poręczyciel (żyrant)

c. prawa konsumenta:

• rękojmia- towar nie ma wad,

• gwarancja- reklamacja,

• informacja,

• wybór,

• bezpieczeństwo

d. przykazania roztropnego konsumenta

Tok lekcji:

1. Nasze potrzeby, str. 83 A

2. Jakie zasoby są potrzebne, str. 84 - 3 przykłady

3. Uzupełnij tekst, str. 84

4. Wybieram, str. 84

5. Jak wykorzystać te pieniądze, str. 85

6. Analiza schematu II, str. 87

7. Scenki- sprzedawca- akwizytor; przyjmuje reklamację, kupujący- sprzedający

7. Podatki i budżet państwa s.111-115

1. Historia podatków:

a. Imperium Rzymskie- trybut- pogłówne, od głowy, spadkowy, kupna towarów

b. średniowiecze- podatki od nieruchomości i ziemi ( podymne i łanowe)

c. podatki wojenne , XV- Francja, Anglia- wojna stuletnia, XIX powszechnie

2. Rodzaje podatków: pieniężne świadczenia obywateli i przedsiębiorstw na rzecz państwa

a. podatki bezpośrednie- pobierane wprost od dochodów poszczególnych osób lub zysku firm:

• dochodowy od osób fizycznych PIT( pracownicy, emeryci, renciści, zasiłek, działalność gospodarcza- podatek od dochodu), podatek dochodowy od osób prawnych -19 % CIT, nieruchomości, spadków, darowizn, rolny, leśny,

• zwolnienia od podatku dochodowego- zasiłki porodowe, wychowawcze, chorobowe,

• im wyższe dochody, tym wyższe podatki,

• progresja podatkowa: 19 %, 30 %, 40 %, podatek liniowy, raje podatkowe-kapitał obcy, cudzoziemcy, Jersey, Kajmany, Seszele, Lichtenstein, Monaco

• zeznanie podatkowe- 30 IV,

• wspólne opodatkowanie małżonków,

• ulgi podatkowe- dzieci

b. pośrednie- obciążają zakupy dóbr i usług: kasy fiskalne

• VAT- Value Addend Tax- podatek od dóbr i usług, podatek od wartości dodanej

• 22 % , 7 %, - żywność, lekarstwa, 3 %- żywność nieprzetworzona 0 %- papier, książki,

• podatek w cenie produktu, płaci go nabywca,

• akcyza- alkohol, papierosy,

• cła,

• podatek od psa, środków transportowych,

3. Jak obliczamy podatek dochodowy- str. 112

• koszty uzyskania dochodu,

• podstawa podatku,

4. Funkcje i cechy podatków:

a. dochód państwa,

b. pozwalają prowadzić politykę budżetową,

c. umożliwiają wyrównywanie nierówności społecznych

5. Budżet państwa, czyli dochody i wydatki: polityka fiskalna państwa

a. uchwalenie budżetu: projekt ministra finansów- akceptacja rządu- sejm i senat- debata, poprawki- ustawa budżetowa- brak uchwalenia- rozwiązanie parlamentu- prezydent- weto

b. dochody państwa: podatki, VAT, podatek dochodowy, dywidenda- część zysku przedsiębiorstw, cła, kary, konfiskaty, prywatyzacja, podatek od darowizn,

b. wydatki budżetowe- administracja, obrona, szkolnictwo, ochrona zdrowia, kultura, dotacje (dopłaty), renty, emerytury, zasiłki, spłata pożyczek, inwestycje centralne,

c. zasada równowagi budżetowej- wydatki mają pokrycie w dochodach, deficyt budżetowy, nadwyżka budżetowa,

d. minister finansów- Jan Vincent- Rostowski, szef NBP- Sławomir Skrzypek, RPP- Rada Polityki Pieniężnej

Obliczenia

Przykład: podatek osobisty od dochodu 40.000 zł osiągniętego w roku 2005 przez samotnego podatnika, oblicza się następująco:
(37.024 x 0,19 - 530,08) + ((40.000 - 37.024) * 0,30) = 7.397,28 zł,
lub korzystając ze skali podatkowej: (6.504 zł 48 gr + 30% nadwyżki ponad 37.024 zł) = 7.397,28 zł.

Skale podatkowe w poszczególnych latach

Rok 2008
Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
ponad	do
	44 490	19% podstawy obliczenia minus kwota 586zł 85gr
44 490	85 528	7 866zł 25gr + 30% nadwyżki ponad 44 490zł
85 528		20 177zł 65gr + 40% nadwyżki ponad 85 528zł

Prezydent Lech Kaczyński podpisał ustawę budżetową.

Budżet na 2008 rok zakłada między innymi zmniejszenie wydatków na CBA oraz rezygnację z podwyżek na biura poselskie.

Blisko półtora miliarda złotych otrzyma natomiast PKP Przewozy regionalne na oddłużenie spółki. Wojsko dostanie z budżetu dodatkowo ponad 91 mln zł, by utworzyć około 2 tysięcy etatów dla żołnierzy zawodowych. Środki te zostaną przesunięte z innych wydatków na wojsko. Około 110 mln zł otrzyma wymiar sprawiedliwości, w tym blisko 70 mln zł na więziennictwo oraz 25 mln zł na prokuraturę.

Państwowa Inspekcja Pracy otrzyma 6 mln zł, co ma złagodzić skalę wcześniejszych cięć.

Ustawa zakłada, że dochody mają wynieść 281,8 mld zł, a wydatki - 308,9 mld zł, przy deficycie 27,09 mld zł. Budżet oparto na założeniach, że realny wzrost PKB wyniesie 5,5 proc., a średnioroczna inflacja - 2,3 procent.

Inflacja / gospodarka polska i międzynarodowa , str. 116- 124

1. Inflacja- wzrost cen rynkowych, spadek realnej wartości pieniądza

• inflacja 2 %- norma

• inflacja 2-5 % niepokojące zjawisko,

• hiperinflacja- ceny rosną w tempie wyższym niż 1000 % rocznie

a. przyczyny zjawiska inflacji

• nadmierna ilość pieniądza, wobec ilości towarów i usług na rynku

• nadmierny popyt

• wzrost kosztów produkcji ( ceny surowców)

b. stopa inflacji- procentowy przyrost wskaźnika cen detalicznych ( wzrost ogólnego poziomu cen)h w stosunku do poziomu tego wskaźnika w roku poprzednim

c. płaca realna- to, co można kupić naprawdę za wynagrodzenie

2. Wskaźniki mierzące stan gospodarki:

a. PKB- produkt krajowy brutto- wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w całej gospodarce narodowej w ciągu danego roku pomniejszona o wartość dóbr i usług użytych do ich produkcji

b. PNB- produkt narodowy brutto- dodajemy do PKB wartość krajowych firm działających za granicą i odejmując dochody firm zagranicznych działających w naszym kraju

c. dochód narodowy- od PNB odejmujemy koszty amortyzacji ( stopniowe zużycie maszyn i urządzeń), podatki pośrednie ( VAT)

d. wskaźnik wzrostu gospodarczego

e. PKB per capita- na głowę mieszkańca, dzielimy produkt krajowy brutto przez liczbę mieszkańców

f. dochód narodowy na jednego mieszkańca,

g. poziom bezrobocia

h. zmiany kursu waluty,

i. recesja- spowolnienie wzrostu gospodarczego, spada produkcja, konsumpcja, rośnie bezrobocie

j. ożywienie gospodarcze po recesji

k. stagnacja- długotrwały zastój gospodarczy

3. Handel międzynarodowy:

a. eksport ( sprzedaż towarów za granicę i usług), import ( zakup towarów zakupionych za granicę)

b. bariery handlowe- * protekcjonizm : cła, kontyngenty ( dopuszczalny poziom importu danego produktu), pozwolenia na import, subsydia ( specjalne dopłaty, zwiększające opłacalność)

• reeksport- polega na sprzedaży za granicę towarów importowanych. W transakcjach tych bierze udział najmniej trzech partnerów z różnych krajów: sprzedawca, pośrednik i nabywca. Rozróżnia się reeksport pośredni i bezpośredni

• autarkia- gospodarka samowystarczalna

• dumping- polegająca na sprzedaży swoich produktów za granicę po cenach niższych niż na rynku krajowym lub po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia. Można wyróżnić trzy rodzaje dumpingu

• offset- rodzaj transakcji zawieranej między krajami wysoko rozwiniętymi i, podobnie jak kompensacje powrotne, dotyczą dużych, realizowanych na podstawie wielu umów obustronnych interesów

• Reimport - powrotny wywóz za granicę towaru wcześniej tam zakupionego, najczęściej do tego samego kraju (np. w celu jego naprawy

b. bilans płatniczy- zestawienie wszystkich napływających do kraju i wypływających z niego sum.

c. bilans handlowy- różnica między wartością eksportu i importu ( ujemny lub dodatni bilans)

---